Professional Documents
Culture Documents
Chng 1
GII THIU CHUNG V CUNG CP IN
in nng ngy cng ph bin v d dng chuyn thnh cc dng nng lng khc
nh: c, ha, nhit nng; c sn xut ti cc trung tm in v c truyn ti n
h tiu th vi hiu sut cao.
Trong qu trnh sn xut v tiu th in nng c mt s c tnh:
- in nng sn xut ra thng khng tch tr c, do phi c s cn bng gia
sn xut v tiu th in.
- Cc qu trnh v in xy ra rt nhanh v nguy him nu c s c xy ra, v vy
thit b in c tnh t ng v i hi an ton v tin cy cao.
Hnh 1.1. H thng in
Nhng yu cu v ni dung ch yu khi thit k h thng cung cp in:
Mc tiu chnh ca thit k cung cp in l m bo cho h tiu th lun in
nng vi cht lng trong phm vi cho php v mt phng n cung cp in c
xem l hp l khi tha mn cc nhu cu sau:
- Vn u t nh, ch tit kim ngoi t v vt t him.
- m bo tin cy cung cp in ty theo tnh cht h tiu th.
- Chi ph vn hnh hng nm thp.
- m bo an ton cho ngi v thit b.
- Thun tin cho vn hnh v sa cha
- m bo cht lng in nng.
- Ngoi ra, cn phi ch n cc iu kin khc nh: mi trng, s pht trin
ca ph ti, thi gian xy dng
Mt s bc chnh thc hin mt phng n thit k cung cp in:
- Xc nh ph ti tnh ton nh gi nhu cu v chn phng thc cung cp
in.
- Xc nh phng n v ngun in.
- Xc nh cu trc mng.
- Chn thit b.
- Tnh ton chng st, ni t chng st v ni t an ton cho ngi v thit b.
- Tnh ton cc ch tiu kinh t k thut.
- Tip theo thit k k thut l bc thit k thi cng nh cc bn v lp t, nhng
nguyn vt liu cn thit Cui cng l cng tc kim tra iu chnh v th nghim
cc trang thit b, a vo vn hnh v bn giao.
4
1.1. Li in v li cung cp in:
1.1.1. Khi nim:
H thng in gm 3 khu: sn xut, truyn ti v tiu th in.
Ngun in l cc nh my in (nhit in, thy in, in nguyn t) v cc
trm pht in (diesel, mt tri, gi)
Tiu th in gm tt c cc i tng s dng in trong cng, nng nghip v
i sng
Li in truyn ti in t ngun n h tiu th, li gm ng dy truyn
ti v cc trm bin p.
Li in Vit nam hin c cc cp in p: 0,4; 6; 10; 22; 35; 110; 220 v 500kV.
Tng lai s ch cn cc cp: 0,4; 22; 110; 220 v 500kV.
1.1.2. Phn loi:
C nhiu cch phn loi li in:
-Theo in p: siu cao p (500kV), cao p (220, 110kV), trung p (35, 22, 10,
6kV) v h p (1,2kV; 0,69kV; 0,4kV).
-Theo nhim v: li cung cp (500, 220, 110kV) v li phn phi (35, 22, 10, 6
v 0,4kV).
Ngoi ra, c th chia theo khu vc, s pha, cng nghip, nng nghip
1.2. Nhng yu cu chung v li cung cp in:
1.2.1. tin cy cung cp in:
Ty theo tnh cht ca h dng in c th chia thnh 3 loi:
- H loi 1: l nhng h rt quan trng, khng c mt in nh sn bay, hi
cng, khu qun s, ngoi giao, cc khu cng nghip, bnh vin
- H loi 2: l cc khu vc sn xut, nu mt in c th nh hng nhiu n kinh
t
- H loi 3: l nhng h khng quan trng cho php mt in tm thi.
Cch chia h nh vy ch l tm thi trong giai on nn kinh t cn thp km,
ang hng n mc tiu cc h phi u l h loi 1 v c cp in lin tc.
1.2.2. Cht lng in:
Cht lng in c th hin qua hai thng s: tn s (f) v in p (U). Cc tr s
ny phi nm trong phm vi cho php.
Trung tm iu quc gia v cc trm in c nhim v gi n nh cc thng s
ny: Tn s f c gi 50 0,5Hz v in p yu cu lch |U|= U U
m
5%U
m
.
Lu lch in p khc vi tn tht in p (hiu s in p gia u v cui
ngun ca cng cp in p).
Hnh 1.2. lch v tn tht in p
5
1.2.3. Tnh kinh t:
Tnh kinh t ca mt phng n cung cp in th hin qua hai ch tiu: vn u t
v chi ph vn hnh:
- Vn u t mt cng trnh in bao gm tin mua vt t, thit b, tin vn
chuyn, th nghim, th nghim, mua t ai, n b hoa mu, tin kho st thit k,
lp t v nghim thu.
- Ph tn vn hnh bao gm cc khon tin phi chi ph trong qu trnh vn hnh
cng trnh in: lng cho cn b qun l, k thut, vn hnh, chi ph bo dng v
sa cha, chi ph cho th nghim th nghim, do tn tht in nng trn cng trnh
in.
Thng thng hai loi chi ph ny mu thun nhau. Phng n cp in ti u l
phng n dung ha hai chi ph trn, l phng n c chi ph tnh ton hng nm
nh nht.
( ). . min
vh tc
Z a a K c A = + + A
trong :
vh
a : h s vn hnh, vi ng dy trn khng ly 0,04; cp v trm bin p ly
0,1.
tc
a : h s thu hi vn u t tiu chun
1
tc
T
= , vi li cung cp in 5
tc
T = nm.
K: vn u t.
A A : tn tht in 1 nm.
c: gi tin tn tht in nng (/kWh).
1.2.4. Tnh an ton:
An ton thng c t ln hng u khi thit k, lp t v vn hnh cng trnh
in. An ton cho cn b vn hnh, cho thit b, cng trnh, cho ngi dn v cc cng
trnh xung quanh.
Ngi thit k v vn hnh cng trnh in phi tuyt i tun th cc quy nh an
ton in.
Bng 1.1. Mt s k hiu thng dng:
Thit b K hiu Thit b K hiu
My pht in hoc nh
my in
ng c in
My bin p 2 cun dy
Khi ng t
My bin p 3 cun dy
My bin p iu
chnh di ti
My ct in
Cu ch.
Cu dao cch ly
Aptmt
6
My ct ph ti
Cu ch t ri
T iu khin
T in b
T chiu sng cc b
T chiu sng lm
vic
T phn phi
T phn phi ng
lc
n si t
n hunh quang
cm in
Cng tc in
Khng in
My bin dng in
Dy cp in
Dy dn in
Thanh dn (thanh ci)
Dy dn tn s
50Hz
Dy dn mng hai dy
Dy dn mng 4 dy.
ng dy in p
U 36V.
ng dy mng
ng lc 1 chiu
Chng st ng
Chng st van
Cu hi n tp chng 1.
Cu 1. Trnh by c im v qu trnh bin i nng lng ca cc nh my in?
Cu 2. Nu v phn tch c im nng lng in v c im cng ngh ca h
thng in?
Cu 3. phn loi cc h tiu th in x nghip ngi ta cn c vo nhng ch tiu
no? Nu v phn tch c im v phng n cp in cho cc h tiu th in.
Cu 4. Nhng yu cu v ni dung ch yu khi thit k h thng cung cp in.
7
Chng 2
CC LOI LI IN
Li in truyn ti in t ngun n h tiu th, li in gm ng dy
truyn ti v cc trm bin p. Li in Vit nam hin c cc cp in p: 0,4kV;
0,69kV; 1,2kV; 6kV; 10kV; 22kV; 35kV; 110kV; 220kV v 500kV. Tng lai s ch cn
cc cp: 0,4kV; 22kV; 110kV; 220kV v 500kV.
C nhiu cch phn loi li in, sau y cp n cch phn loi theo i tng
cp in:
2.1.Li in th
Thng s dng cp in p trung p l 35kV; 22kV; 10kV; 6kV.
tng tin cy cung cp in, li trung p thnh ph thng c cu trc mch
vng kn vn hnh h.
m bo an ton v m quan th, thng s dng cp ngm cho mng trung v
h p. Thng dng trm bin p kiu xy. Tuy nhin chi ph u t v vn hnh s cao
hn nhiu.
thun li cho phn phi v t nh hng n giao thng cc trm bin p thng
ch cung cp in cho mt bn ng v c t gc hay gia on ng.
Hnh 0.1. Trm bin p t gc ph.
2.2. Li in nng thn:
nng thn, mi huyn thng c cp in t 1 hay 2 trm bin p trung gian,
hin nay thng s dng cp 10kV; 22kV v 35kV c cu trc dng cy.
Tt c cc tuyn dy u l ng dy trn khng. Cc trm bin p thng dng
kiu trm ct. d qun l v vn hnh trm bin p phn phi thng c t gia
thn.
2.3. Li in x nghip:
Cc x nghip cng nghip l nhng h tiu th in tp trung, cng sut ln, in
nng cung cp cho cc x nghip c ly t cc trm bin p trung gian bng cc ng
dy trung p.
S cung cp in cho x nghip c th phn thnh 2 phn: bn trong v bn ngoi.
- S cung cp in bn ngoi: l phn cung cp in t h thng n trm bin p
chnh hay trm phn phi trung tm ca x nghip.
Li trung p in x nghip c cu trc khc nhau ty vo quy m x nghip. i
vi nhng x nghip c ti vi trm kVA, ch cn t 1 trm bin p. i vi nhng x
nghip ln cn t nhiu trm bin p, mi trm cung cp cho mt hoc vi phn xng.
8
a)
b) c)
d)
Hnh 0.2: S cung cp in bn ngoi x nghip
a) khi cp in p s dng ca nh my trng vi in p cung cp t h thng; b)
cc trm bin p phn xng nhn in trc tip t h thng v h xung 0,4kV s
dng; c) c trm bin p trung tm trc khi phn phi n cc trm bin p phn xng;
d) khi x nghip c my pht in d phng.
- S cung cp in bn trong: t trm phn phi trung tm n cc trm bin p
phn xng. C 3 kiu s thng dng: s hnh tia, lin thng v s hn hp.
S. Hn hp
Hnh 0.3. S cp in bn trong
Li h p x nghip chnh l li in bn trong mi phn xng. cp in cho
phn xng ngi ta t cc t phn phi nhn in h p t cc my bin p v cp cho
cc t ng lc, t t ny cung cp in cho cc thit b.
2.4. Cc loi dy v cp in:
ti in ngi ta dng dy dn v cp. So vi dy dn ti in bng cp t
tin hn nhng m quan hn, v th cp trung v h p thch hp cho li in th v
x nghip. Ti in bng dy dn r tin, d sa cha v thay th thng c dng trn
li trung p v khu vc nng thn.
9
Hnh 0.4: Cp v dy trn
2.4.1. Cc loi dy dn:
Dy dn gm hai loi: dy bc cch in v dy trn.
- Dy bc cch in: thng dng trn li h p. Dy bc c nhiu loi: mt si,
nhiu si, dy cng, mm, n, i Vt liu thng dng l ng v nhm.
K hiu: M(n, F), trong : M l dy ng; n l s dy; F l tit din dy.
- Dy trn: dng cho mi cp in p. C cc loi nh: nhm, thp, ng v nhm li
thp. Trong dy nhm v nhm li thp c dng ph bin cho ng dy trn
khng, trong phn nhm lm nhim v dn in v phn thp tng bn c hc.
K hiu: Loi dy (A, AC) - F, trong : A l dy nhm; AC dy nhm li thp; F l
tit din.
K hiu cho mng in: loi dy (n.F +1.F
o
) vi n l s dy pha v F
o
tit in dy
trung tnh.
2.4.2. Cc loi cp:
2.4.2.1. Cu to cp: Cp lc gm cc phn t chnh sau: li, cch in v lp v bo v.
- Li (rut dn in): Vt liu c bn dng lm rut dn in ca cp l ng hay
nhm k thut in. Rut cp c cc hnh dng trn, qut, hnh mnh. Rut c th gm
mt hay nhiu si.
- Lp cch in: Lp vt liu cch in cch ly cc rut dn in vi nhau v cch ly
vi lp bo v.
Hin nay cch in ca cp thng dng l nha tng hp, cc loi cao su, giy cch
in, cc loi du v kh cch in.
- Lp v bo v: Lp v bo v bo v cch in ca cp trnh m t, trnh tc
ng ca ha cht do du tm thot ra do h hng c hc cng nh trnh n mn, han g
khi t trong t. Lp v bo v dy dn l ai hay li bng thp, nhm hay ch, ngoi
cng l lp v cao su hoc nha tng hp.
2.4.2.2. Phn loi cp: Cp c th phn loi theo nhiu cch:
- Theo s li: mt, hai, ba hay bn li, thng thng cp cao p ch c mt li.
- Theo vt liu cch in: giy cch in (c tm hay khng tm), cch in cao su
hay nha tng hp v cch in t hp.
- Theo mc ch s dng: h, trung v cao p, ngoi ra cn c cp rado v cp thng
tin.
- Theo lnh vc s dng: cp dng cho hng hi, hng khng, du m, hm m, trong
nc hay cho cc thit b di chuyn (cn cu, cn trc)
10
2.5. Cu trc ng dy ti in:
ng dy ti in trn khng k hiu l DK. ng dy ti in trn khng bao
gm cc phn t: dy dn, s, x, ct, mng, cn c th c dy chng st, dy no v b
chng rung.
Hnh 0.5: ng dy ti in trn khng
- ng dy truyn ti in trn khng: cng trnh xy dng mang tnh cht k thut
dng truyn ti in nng theo dy dn, c lp t ngoi tri. Dy dn c kp
cht nh s, x ct v cc chi tit kt cu xy dng. ng dy h p cn c thm mt
dy trung tnh ly c in p pha v in p dy. Nu ph ti 3 pha i xng th ly
dy trung tnh bng dy pha cn khi ph ti pha khng cn bng th tit din dy trung
tnh ly bng tit din dy pha.
- Khong cch tiu chun: gm cc khong cch ngn nht gia dy dn c cng
v t, gia dy dn c cng v cng trnh xy dng, gia dy dn v ct, gia cc
dy dn vi nhau.
- vng trn dy: l khong cch theo chiu thng ng t ng thng ni 2 im
treo dy trn ct ti im thp nht ca dy dn do tc dng ca khi lng dy.
- Lc cng dy: l lc cng ko dy v kp cht c nh dy dn trn ct.
- Ch lm vic bnh thng: l ch lm vic m dy dn khng b t.
- Ch s c: l ch m dy dn b t d ch mt dy.
- Khong vt trung gian ca ng dy: khong cch mt phng ngang gia 2 ct.
- Khong no cht: l khong cch mt phng nm ngang gia 2 ct chu lc gn
nhau. Cc ct chu lc bao gm cc ct u tuyn, cc ct cui tuyn v cc ct gc dy
dn chuyn hng i.
2.5.1. Cu trc ng dy trn khng
- Ct: li cung cp in trung p dng 2 loi ct: ct vung v ct ly tm, k hiu
H v LT.
+ Ct vung (ct ch H): thng ch to c 7,5 v 8,5m. Ct H7,5 dng cho li h
p v H8,5 dng cho li h p v li 10kV.
+ Ct ly tm (ct trn): cc ct c c di 10 v 12m, cc ct di 6, 8 v 10m.
Ct v c ni vi nhau nh cc mng xng hay mt bch, t c th c cc ct
10, 12, 16, 20, 22m. Cc ct cn c phn loi thnh A, B, C, D theo kh nng chu lc
(c tra cc bng).
- X: dng dy dn v c nh khong cch gia cc dy, c lm bng st
hoc b tng kch thc ty vo cp in p. Trn x c khoan sn cc l bt s,
11
khong cch gia hai l khoan (cng l khong cch gia hai dy) t 0,30,4m i vi
ng dy h p, t 0,81,2m vi ng dy 10kV, t 1,52m vi ng dy 35kV.
- S: s c tc dng va lm gi cho cc b phn mang in va lm vt cch
in gia cc b phn vi t. V vy s phi bn, chu c dng ngn mch
ng thi phi chu c in p ca mng k c lc qu in p.
S cch in thng c thit k v sn xut cho cp in p nht nh v c chia
thnh hai dng chnh: s hay s treo dng hay treo thanh ci, dy dn v cc b
phn mang in; s xuyn dng dn nhnh hay dn xuyn qua tng hoc nh.
+ S : thng dng cho ng dy c in p t 35kV tr xung, khi ng dy
vt sng hay ng giao thng th c th dng s treo.
+ S treo: c th phn thnh s thanh v s a. S thanh c ch to c chiu di
v chu c mt in p xc nh trc. Chui s c kt li t cc a v s lng
c ghp vi nhau ty thuc in p ng dy. u im ca vic dng chui s cho
ng dy cao th l in p lm vic c th tng bng cch thm cc a s vi chi ph
nh.
Hnh 0.6. Mt s dng s
Khi cn tng cng v lc ngi ta dng cc chui s ghp song song, khi tng
cng cch in ngi ta tng thm s a. Vic kp dy dn vo s ng c thc
hin bng cch qun dy hoc bng ghp kp dy chuyn dng. Vic kp dy vo s treo
c thc hin bng kha kp dy chuyn dng.
ng dy c in p 110kV tr ln dng s treo. Chui s treo gm cc a s tu
theo cp in p m chui s c s a khc nhau.
Bng 2.1. Cc a s theo cp in p
in p (kV) S a s
3-10 01
35 03
110 07
220 13
Ti s l chi tit c gn vo s ng bng cch vn ren v chn ximng, ct c
dng lm tr kp cht s vi x trn ct in. Ti s c lm bng thp, c sn ph
hay m chng g.
- Mng ct: c nhim v chng lt ct. Trong vn hnh ct in chu lc ko ca dy
v lc ca gi bo.
12
- Dy no: ti cc ct no (ct u, cui v gc ng dy), tng cng chu lc
ko cho cc ct ny cc dy no c t ngc hng lc ko dy.
- B chng rung: chng rung cho dy dn do tc dng ca gi.
B chng rung gm 2 qu t bng gang ni vi nhau bng cp thp, on cp c
kt vo ng dy nh kp.
Hnh 0.7: B chng rung v mng ct
Ngoi ra, trn ct v cc x cn c lp t cc tit b in phc v cho vic
vn hnh v bo v hot ng ca li in nh: cc cu ch t ri, my ct ph ti, dao
cch ly, thit b t ng li
2.5.2. Cu trc mng cp:
Cp c ch to chc chn, cch in tt, li c t di t hoc trong hm
cp nn trnh c cc va p c kh v nh hng ca kh hu. in khng ca cp nh
hn so vi ng dy trn khng cng tit din nn gim c tn tht cng sut v tn
tht in p. Nhc im chnh ca cp l gi thnh cao, thng gp 2,5 ln so vi
ng dy trn khng cng tit din, do cp c dng nhng ni quan trng. Thc
hin vic r nhnh cp cng rt kh khn v chnh ti ch thng xy ra s c, v vy
ch nhng cp c in p U
m
< 10kV v tht cn thit th mi thc hin r nhnh. Hin
c rt nhiu cc loi cp khc nhau do nhiu hng ch to: cp cch in bng cao su;
cch in bng du; PVC; PE; XLPE hay cp cch in bng kh...
Cu hi n tp chng 2
Cu 1. Cch phn loi li in v cc yu cu chung v li cung cp in ?
Cu 2. Nu v phn tch kt cu ng dy trn khng? So vi kt cu mng cp th kt
cu ng dy trn khng c nhng u, nhc im g ?
Cu 3. Cc dng s cung cp in? So snh u, nhc im v phm vi ng dng ca
cc s cung cp in. V sao trong thc t ngy nay ngi ta u tin s dng s
dn su ?
13
Chng 3
TNH TON PH TI IN
Nhim v u tin khi tnh ton thit k cung cp in l xc nh nhu cu in (gi
l ph ti tnh ton). Nu ph ti tnh ton nh hn ph ti thc t s lm gim tui th
thit b i khi c th gy chy n do qu ti thit b, ngc li th thit b c chn s
qu ln gy lng ph vn u t.
Ph ti tnh ton ca mt nhm thit b in, ca mt phn xng... l ph ti s
dng thit k cung cp in cho nhm thit b in , ph ti tnh ton cn dng
la chn my bin p, dy dn v cc thit b ng ct. iu c ngha l h thng
cung cp in c xc nh theo cng sut tnh ton ny.
C hai loi ph ti tnh ton:
- Ph ti tnh ton theo pht nng cho php: L ph ti lu di khng thay i tng
ng vi ph ti thc t v hiu qu nhit.
- Ph ti tnh ton theo iu kin pht nng: Cn gi l ph ti nh nhn, n gy ra
tn tht in p ln nht trong mng in v cc iu kin lm vic nng n nht cho
mng in.
3.1. Cc khi nim chung.
3.1.1. Ph ti in:
Thng thng cng sut vn hnh khc vi cng sut thc t do nhiu yu t khc
nhau v l mt hm theo thi gian. Nhng cn phi xc nh ph ti in cho vic tnh
ton cung cp in. Cng sut tnh ton c gi l cng sut tnh ton (P
tt
).
- Nu P
tt
< P
thc t
: thit b mau gim tui th, c th chy n.
- Nu P
tt
> P
thc t
: lng ph vn u t.
C nhiu phng php xc nh ph ti in, cng c nhiu thng tin cng la chn
c phng php chnh xc. Thng thng c hai nhm phng php l phng php
kinh nghim v phng php da trn xc xut thng k.
3.1.2. Cc c tnh chung ca ph ti in.
Mi mt ph ti c nhng c trng ring ca n, v c 3 c trng m cc
phng n cung cp phi xt n:
- Cng sut nh mc: thng c ghi trn nhn ca thit b. i vi ng c,
cng sut nh mc l cng sut trn trc ca ng c, cng sut in P
=P
m
/
m
.
Thng
m
=0,8 0,85; trng hp ng c nh c th xem P
=P
m
.
- in p nh mc: in p lm vic ca thit b phi ph hp vi li in ni
t thit b.
- Tn s: tn s lm vic ca thit b khc nhau nhiu t 0Hz (in DC) n hng
triu Hz thit b cao tn.
3.1.3. th ph ti.
3.1.3.1. Khi nim
th ph ti in c trng cho s tiu dng nng lng in ca cc thit b ring
l, ca nhm thit b, ca phn xng hoc ca ton b x nghip. N cho bit quan h
theo thi gian ca cng sut tc dng P, phn khng Q, biu kin S, hay dng in I ca
ph ti.
3.1.3.2. Phn loi: c nhiu cch phn loi
- Theo i lng o: th ph ti tc dng P(t), phn khng Q(t) v in nng A(t).
14
- Theo thi gian kho st: th ph ti hng ngy, hng thng v hng nm.
3.1.3.3. Cc loi th ph ti thng dng:
- th ph ti ngy: nh hnh a) c ghi bng my; b) c ghi v v li bi cc
vn hnh vin v c) th hin dng bc thang thng s trung bnh trong mt khong thi
gian.
b) a) c)
Hnh 3.1. th ph ti ngy
+ th ph ti hng ngy cho bit tnh trng lm vic ca thit b t sp xp
li qui trnh vn hnh hp l nht, lm cn c tnh chn thit b, tnh in nng tiu
th.
+ th ph ti ngy c 5 thng s c trng: ph ti cc i, h s cng sut cc
i, in nng tc dng v phn khng ngy m, h s cng sut tng ng v h s
in kn ca th ph ti.
- th ph ti hng thng: c xy dng theo ph ti trung bnh ca tng thng
ca x nghip trong mt nm lm vic.
th ph ti hng thng cho ta bit nhp sn xut ca x nghip. T c th
ra lch vn hnh sa cha cc thit b in mt cch hp l nht, nhm p ng cc yu
cu ca sn xut.
Hnh 0.1: th ph ti thng
15
- th ph ti nm: thng c xy dng dng bc thang, xy dng trn c s
ca th ph ti ngy m in hnh (thng chn 1 ngy in hnh vo ma ng v
vo ma h).
Hnh 0.2: th ph ti nm
th ph ti nm c cc thng s c trng nh: in nng tc dng v phn khng
tiu th trong nm, thi gian s dng cng sut cc i T
max
, h s cng sut trung bnh
v h s in kn ph ti.
3.1.4. Cc i lng v h s thng gp
3.1.4.1. Cc i lng c bn:
- Cng sut nh mc P
m
: Cng sut nh mc ca cc thit b tiu th in thng
c cc nh ch to ghi sn trn nhn hiu my hoc trong cc l lch my. i vi
ng c, cng sut nh mc ghi trn nhn hiu my chnh l cng sut c trn trc ng
c. Cng sut t l cng sut u vo ca ng c, vy cng sut t trn trc ng c
c tnh nh sau:
P
=
dc
dm
P
(3.1)
trong :
P
: Cng sut t ca ng c (kW).
P
m
: Cng sut nh mc ca ng c (kW).
n
dc
: Hiu sut nh mc ca ng c.
Trn thc t, hiu sut ca ng c tng i cao (n
dc
= 0,85 0,95) nn ta c th
xem P
~ P
m
.
+ i vi cc thit b chiu sng: Cng sut t l cng sut c ghi trn n. Cng
sut ny bng cng sut tiu th ca n khi in p trn mng in l nh mc.
+ i vi cc thit b lm vic ch ngn hn lp li (nh cu trc, my hn v.v...)
khi tnh ton ph ti in ca chng, ta phi quy i v cng sut nh mc ch lm
vic di hn.
C ngha l quy i v ch lm vic c h s tip in % = 100%. Cng thc quy
i nh sau:
+ i vi ng c: P
'
m
= P
m
. % (3.2)
+ i vi my bin p hn: P'
m
= S
m
.cos . % (3.3)
trong :
P
'
m
l cng sut nh mc quy i v ch lm vic di hn.
- Ph ti trung bnh P
tb
: Ph ti trung bnh l mt c trng tnh ca ph ti trong
mt khong thi gian no . Tng ph ti trung bnh ca cc thit b cho ta cn c
16
nh gi gii hn di ca ph ti tnh ton. Trong thc t, ph ti trung bnh c tnh
ton theo cng thc sau:
p
tb
=
t
P A
; q
tb
=
t
Q A
(3.4)
trong :
P A , Q A : in nng tiu th trong khong thi gian kho st, kW, kVAr.
t: thi gian kho st, h.
+ Ph ti trung bnh cho c nhm thit b:
P
tb
=
=
n
1 i
tbi
p ; Q
tb
=
=
n
1 i
tbi
q
(3.5)
Bit c ph ti trung bnh ta c th nh gi c mc s dng thit b, xc
nh ph ti tnh ton v tnh tn hao in nng.
- Ph ti cc i P
max
: Ph ti cc i l ph ti trung bnh ln nht c tnh trong
khong thi gian tng i ngn (t 5-30 pht). Thng thng ly thi gian l 30 pht
ng vi ca lm vic c ph ti ln nht trong ngy. Ph ti cc i tnh tn tht cng
sut ln nht, chn cc thit b in, cc dy dn v dy cp theo mt kinh t.
- Ph ti nh nhn: Ph ti nh nhn (P
nh
) l ph ti cc i xut hin trong
khong thi gian rt ngn (1 2s). Thng xy ra khi m my ng c. Ph ti ny c
dng kim tra dao ng in p, iu kin t khi ng ng c, chn dy chy
cu ch, tnh dng khi ng ca rle bo v.
Ph ti nh nhn cn lm nh hng n s lm vic ca cc thit b khc trong
cng mt mng in.
- Ph ti tnh ton P
tt
: Ph ti tnh ton c tnh theo iu kin pht nng cho php,
l ph ti gi thit lu di khng i ca cc phn t trong h thng cung cp in (my
bin p, ng dy) tng ng vi ph ti thc t bin i theo iu kin tc dng ln
nht. Ni cch khc ph ti tnh ton cng lm nng dy dn ln ti nhit ln nht do
ph ti thc t gy ra.
Do vy m bo an ton trong mi trng thi vn hnh, trong thc t thit k ta
ch s dng ph ti tnh ton theo cng sut tc dng.
P
tb
s P
tt
s
P
max
(3.6)
3.1.4.2. Cc h s thng gp:
- H s s dng k
sd
: H s s dng l t s gia ph ti tc dng trung bnh vi cng
sut nh mc ca thit b.
+ i vi mt thit b: k
sd
=
dm
tb
p
p
(3.7)
+ i vi nhm thit b: k
sd
=
dm
tb
P
P
=
=
=
n
1 i
dmi
n
1 i
tbi
p
p
(3.8)
Nu c th ph ti th h s s dng c ton nh sau:
k
sd
=
) t ... t (t P
t P ... t P t P
n 2 1 dm
n n 2 2 1 1
+ + +
+ + +
(3.9)
17
H s s dng ni ln mc s dng, mc khai thc cng sut ca thit b in
trong mt chu k lm vic v l s liu tnh ph ti tnh ton.
- H s ph ti k
Pt
: H s ph ti (cn gi l h s mang ti) l t s gia cng sut
thc t vi cng sut nh mc. Thng ta phi xt n h s ph ti trong khong thi
gian no .
Nn: k
pt
=
dm
th-ct
P
P
=
dm
tb
P
P
=
=
=
n
1 i
dmi
n
1 i
tbi
p
p
(3.10)
Nu c th ph ti th h s s dng c tnh nh cng thc sau:
k
pt
=
) t ... t (t P
t P ... t P t P
n 2 1 dm
n n 2 2 1 1
+ + +
+ + +
(3.11)
H s ph ti ni ln mc s dng, mc khai thc cng sut ca thit b in
trong khong thi gian ang xt.
- H s cc i k
max
: H s cc i l t s gia ph ti tnh ton v ph ti trung bnh
trong khong thi gian ang xt:
k
max
=
tb
tt
P
P
(3.11)
H s cc i ph thuc vo nhiu yu t, ch yu l s thit b hiu qu n
hq
v h s
s dng k
sd
v hng lot cc yu t c trng cho ch lm vic ca cc thit b trong
nhm lm rt phc tp nn khi tnh ton thng tra theo ng cong: k
max
= f(n
hq
, k
sd
).
- H s nhu cu k
nc
:H s nhu cu l t s gia ph ti tnh ton v cng sut nh
mc.
k
nc
=
dm
tt
P
P
=
tb
tt
P
P
.
dm
tb
P
P
= k
max
.k
sd
(3.12)
H s nhu cu thng c dng tnh cho ph ti tc dng. Trong thc t h s nhu
cu thng do kinh nghim vn hnh tng kt li.
- H s thit b hiu qu n
hq
: H s thit b hiu qu l s thit b gi thit c cng
cng sut v ch lm vic. Chng i hi ph ti bng ph ti tnh ton ca nhm ph
ti thc t (gm cc thit b c ch lm vic khc nhau):
n
hq
=
2
n
1 i
2
dm
n
1 i
dmi
) (P
P
=
=
|
.
|
\
|
(3.13)
Khi s thit b dng in trong nhm n >5, th tnh n
hq
theo cng thc trn kh phc
tp nn ngi ta tm n
hq
theo bng hoc ng cong.
Trnh t tnh nh sau:
Trc ht tnh: n
*
=
n
n
1
; P
*
=
P
P
1
(3.14)
trong :
n: S thit b trong nhm.
n
1
: S thit b c cng sut khng nh hn mt na cng sut ca thit b c
cng sut ln nht trong nhm.
18
P, P
1
l tng cng sut ng vi n v n
1
thit b.
Sau khi tnh c n
*
v P
*
tra bng hoc ng cong tm c n
*
hq
, t tnh n
hq
theo
cng thc sau:
n
hq
= n.n
*
hq
(3.15)
S thit b hiu qu l mt trong nhng s liu quan trng xc nh ph ti tnh
ton.
3.1.5. Cc phng php tnh ph ti tnh ton.
Hin nay, c nhiu phng php tnh ph ti tnh ton. Nhng phng php n
gin, tnh ton thun tin thng kt qu khng chnh xc. Ngc li, nu chnh xc
c nng cao th phng php tnh phc tp. V vy tu theo giai on thit k, tu theo
yu cu c th m chn phng php tnh cho thch hp, sau y l mt s phng php
xc nh ph ti tnh ton thng dng nht.
3.1.5.1. Xc nh ph ti tnh ton theo cng sut t v h s nhu cu:
Cng thc tnh:
P
tt
=k
nc
.
=
n
1 i
di
P (3.16)
Q
tt
= P
tt
.tg (3.17)
S
tt
=
tt
2
tt
2
Q P + =
cos
P
tt
(3.18)
Mt cch gn ng c th ly P
= P
m
nn:
P
tt
= k
nc
.
=
n
1 i
dmi
p (3.19)
trong :
P
i
, P
mi
: Cng sut t, cng sut nh mc ca thit b th i (kW).
P
tt
, Q
tt
, S
tt
: Cng sut tc dng, cng sut phn khng, cng sut ton phn
tnh ton ca nhm c n thit b, (kW, kVAr, kVA).
n : S thit b trong nhm.
k
nc
: H s nhu cu, tra s tay k thut.
tg : ng vi cos c trng cho nhm thit b, tra s tay k thut.
Nu h s cng sut cos ca cc thit b trong nhm khng ging nhau th phi tnh
h s cng sut trung bnh theo cng thc sau:
n 2 1
n n 2 2 1 1
tb
P ... P P
cos P ... cos P cos P
cos
+ + +
+ + +
=
(3.20)
H s nhu cu ca cc my khc nhau thng c cho trong cc s tay.
Phng php ny c u im l n gin, tnh ton thun tin. Tuy nhin, nhc
im ch yu ca phng php ny l chnh xc khng cao. Bi v h s nhu cu k
nc
tra trong cc s tay l c nh cho trc khng ph thuc vo ch vn hnh v s thit
b trong nhm. Trong lc , theo cng thc trn ta c k
nc
= k
max
.k
sd
, c ngha l h s
nhu cu ph thuc nhiu yu t k trn.
3.1.5.2. Xc nh ph ti tnh ton theo sut ph ti trn mt n v din tch.
Cng thc tnh:
P
tt
= p
0
.F (3.21)
trong :
19
p
0
: Sut ph ti trn 1m
2
n v din tch sn xut (kW/m
2
).
F : Din tch sn xut (m
2
).
Gi tr p
0
c cho sn trong bng, ph thuc vo tnh cht ca ph ti phn tch theo
s liu thng k.
Phng php ny ch cho kt qu gn ng. N c dng tnh cc ph ti, cc
phn xng c mt my mc sn xut phn b tng i u nn ch p dng trong
giai on thit k s b.
3.1.5.3. Xc nh ph ti tnh ton theo sut tiu hao in nng cho mt n v sn
phm:
Cng thc tnh:
P
tt
=
max
0
T
M.w
(3.22)
trong :
M: S n v sn phm sn xut ra trong 1 nm (sn lng).
0
w : Sut tiu hao in nng cho 1 n v sn phm (kWh/n v sn
phm).
T
max
: Thi gian s dng cng sut ln nht (h).
Phng php ny thng dng tnh ton cho cc thit b in c th ph ti t
bin i hay khng thay i nh: qut gi, my nn kh... khi ph ti tnh ton gn
bng ph ti trung bnh v kt qu tng i chnh xc.
3.1.5.4. Xc nh ph ti tnh ton theo h s cc i v cng sut trung bnh.(phng
php s thit b hiu qu):
Khi khng c cc s liu cn thit p dng cc phng php tng i n gin
nu trn hoc khi cn nng cao chnh xc ca ph ti tnh ton th nn dng
phng php ny.
Cng thc tnh:
P
tt
= k
max
.k
sd
.P
m
(3.23)
trong :
P
m
: Cng sut nh mc (kW).
k
sd
: H s s dng, tra trong s tay k thut.
k
max
: H s cc i, tra trong s tay k thut theo quan h:
k
max
= f(n
hq
, k
sd
).
Phng php ny cho kt qu tng i chnh xc v khi xc nh s thit b hiu qu
n
hq
, chng ta xt ti hng lot cc yu t quan trng nh nh hng ca s lng thit
b trong nhm, s thit b c cng sut ln nht cng nh s khc nhau v ch lm
vic ca chng.
3.1.5.5. Hng dn cch chn cc phng php xc nh ph ti tnh ton:
Tu theo s liu v u bi m ta chn phng php xc nh ph ti tnh ton cho
hp l.
Khi xc nh ph ti tnh ton cho tng nhm my in p thp (U < 1000 V) nn
dng phng php tnh theo h s cc i k
max
(tc l phng php tnh theo h s hiu
qu) bi v phng php ny c kt qu tng i chnh xc.
Khi ph ti phn b tng i u trn din tch sn xut hoc c s liu chnh xc
sut tiu hao in nng cho mt n v sn phm th c th dng phng php sut tiu
20
hao in nng cho mt n v sn phm tnh ph ti tnh ton. Cc phng php trn
cng thng c p dng cho giai on tnh ton s b c lng ph ti cho h tiu
th.
Trong giai on thit k s b thng cn phi nh gi ph ti chung ca cc h
tiu th (phn xng, x nghip, khu vc, thnh ph ...) trong trng hp ny nn dng
phng php h s nhu cu k
nc
.
3.2. Xc nh ph ti in khu vc nng thn:
i tng s sng in ph bin nng thn l: trm bm, trng hc v sinh hot.
3.2.1. Ph ti in trm bm:
Cc my bm nng nghip thng c cc thang cng sut: 14, 20, 33, 45, 55, 100,
200kW. Vi my bm cng sut nh (< 100kW) s dng in h p, my bm cng sut
ln tr ln thng s dng in 6 hay 10kV.
Trm bm thng chia thnh hai loi: trm bm ti v trm bm tiu.
Ph ti trm bm tnh theo cng thc sau:
1
. v .
n
tt dt ti dmi tt tt
i
P K K P Q P tg
=
= =
(3.24)
trong :
tt
P ,
tt
Q : cng sut tc dng v phn khng tnh ton ca trm bm.
dt
K : h s ng thi,
dt
nlv
K
n
= =s my lm vic/tng s my.
t
K : h s ti ca my bm, ring i vi trm bm tiu ly bng 1.
3.2.2. Ph ti trng hc:
thit k cp in cho trng hc cn xc nh ph ti tng phng hc, tng tng,
tng dy nh hc v ton trng hc.
- Ph ti cho tng phng hc xc nh theo cng thc:
0
* v *
p p p
P P S Q P tg = = (3.25)
H s cng sut cho: n ng + qut cos= 0,8; n si t + qut cos= 0,9.
- Ph ti tnh ton mt tng nh gm n phng:
1
n
T dt pi
P K P =
(3.26)
Vi:
dt
K l h s ng thi.
- Ph ti tnh ton cho mt ta nh gm m lu:
1
m
N dt Ti
P K P =
(3.27)
3.2.3. Ph ti chiu sng sinh hot
- Ph ti tnh ton cho mt thn, xm hoc lng c xc nh:
0 0
* v *
tt tt
P P H Q Q H = = (3.28)
trong H: s h dn trong lng, thn.
P
0
: sut ph ti tnh ton cho mt h.
- Ph ti tnh ton cho x bao gm cc thn xm c xc nh.
2 2
1 1
; v
n n
X dt tti X dt tti X X X
P K P Q K Q S P Q = = = +
(3.29)
3.3. Xc nh ph ti in khu vc cng nghip:
3.3.1. Trong giai on d n kh thi:
21
Thng tin thu nhn trong giai on ny thng khng chnh xc. xc nh ph ti
in cho vic thit k, xy dng ng dy cao p v trm bin p trung gian ngi ta
da vo din tch hoc sn lng.
- Xc nh ph ti in cho khu CN, ch xut cn c vo din tch:
0
*
tt
S S D = (3.30)
trong : S
0
sut ph ti trn n v din tch, ty ngnh CN m S
0
chn
100400(kVA/ha).
D: din tch khu CN, ch xut (ha).
- i vi x nghip, nu bit sn lng s sn xut, cng thc xc nh ph ti in
nh sau:
max
.
tt
a M
P
T
= (3.31)
trong : a: sut in nng chi ph sn xut ra mt n v sn phm (kWH/sp).
M: sn lng.
T
max
: thi gian s dng cng sut cc i. T
max
v a thng c tra bng.
3.3.2. Trong giai on xy dng nh xng:
Thng tin nhn c trong giai on ny l cng sut t ca tng phn xng, din
tch ca tng xng.
- Ph ti in ng lc ca tng phn xng c xc nh theo cng thc:
. v .
tt nc d tt tt
P K P Q P tg = = (3.32)
trong :
nc
K : h s nhu cu (tra bng).
d
P : cng sut t ca phn xng. Vi .
d dm
P P n =
dm
P v n: cng sut nh mc ca ng c v s ng c.
- Ph ti in chiu sng trong phn xng c xc nh theo din tch:
0
. v .
cs cs cs
P P D Q P tg = = (3.33)
trong : D: din tch xng.
0
P : sut chiu sng trn mt n v din tch (W/m
2
). Ty theo v tr, mc
ch s dng chn
0
P = 530 W/m
2
.
- Ph ti in cho ton phn xng:
v
PX tt cs PX tt cs
P P P Q Q Q = + = + (3.34)
- Ph ti in cho ton x nghip c n phn xng:
2 2
1 1
. ; . v
n n
XN dt XNi XN dt XNi XN XN XN
P K P Q K Q S P Q = = = +
(3.35)
3.3.3. Trong giai on thit k chi tit:
y l cng on cui cng trong qu trnh thit k cp in cho x nghip cng
nghip. giai on ny bit hu ht cc thng tin v i tng s dng in.
- Ph ti tnh ton xc nh cho mt nhm my, c xc nh theo cng thc sau:
max max
1
. = . .
n
tt tb sd tbi
P K P K K P =
(3.36)
trong :
tb
P : cng sut trung bnh trong thi gian kho st.
max
,
sd
K K : tra bng.
3.4. Xc nh ph ti in khu vc th:
22
3.4.1. Ph ti in cc h gia nh:
Cc h gia nh l i tng s dng in ln nht th.
- Trong giai on xy dng c s h tng: thng tin nhn c l mt bng quy
hoch ng ph, cng thc xc nh ph ti nh sau:
0
. v .
tt tt tt
P P L Q P tg = = (3.37)
trong : L: chiu di on ph.
0
P : cng sut ph ti trn mt mt chiu di.
- Trong giai on thit k chi tit, thng tin nhn c tng i chnh xc, xc
nh ph ti in c hai phng php tnh ton:
- Phng php 1: Tnh ph ti t cn h ri n khu vc.
- Phng php 2: Tnh ngc li t khu vc ri n cn h.
3.4.2. Ph ti in cc trng i hc, trung hc chuyn nghip:
i vi khu vc ging ng, hnh chnh vn phng, phng th nghim ph ti c
xc nh theo cng thc:
0
*
p
P P S = vi
0
P = 2040 W/m
2
. Sau c cng vi ph ti
ca xng in, c kh, k tc xta c ph ti cho trng hc.
3.4.3. Cc loi ph ti khc:
Cc ph ti in khc nh: khu vn phng, khch sn siu th, nh hng cng vin
c tnh ton tng t bng cch chn cng sut ph ti n v (
0
P ) ph hp.
Cu hi n tp chng 3
Cu 1. Ph ti tnh ton l g, mi quan h gia ph ti tnh ton vi cc i lng khc ?
Cu 2. Trnh by cc phng php tnh ton xc nh ph ti in so snh ch ra u
nhc im v phm vi ng dng ca tng phng php ?
Cu 3. Th no l th ph ti in ngy, thng, nm ? Mc ch nghin cu v phng
php xy dng cc th ph ti ?
Cu 4. Bi tp tnh ton ph ti in ?
23
Chng 4
TRM BIN P
4.1. Khi qut v phn loi trm in
4.1.1. Khi qut
Trm bin p l mt phn t rt quan trng ca h thng in, n c nhim v tip
nhn in nng t h thng, bin i t cp in p ny sang cp in p khc v phn
phi cho cc mng in tng ng. Trong mi trm bin p ngoi my bin p cn c rt
nhiu thit b hp thnh h thng tip nhn v phn phi in nng. Cc thit b pha cao
p gi l thit b phn phi cao p (my ct, dao cch ly, thanh ci vv.) v cc thit b
pha h p gi l thit b phn phi h p (thanh ci h p, aptomat, cu dao, cu chy...).
Trm tng p thng t ti cc nh my in tng in p t 0,4kV 6,3kV
ln cc cp cao hn vi mc ch truyn ti in nng i xa; Trm bin p trung gian l
trm gim p, tip nhn in nng t li 35kV-220kV cung cp cho cc li phn
phi 6kV-22kV; Trm bin p tiu th, hay trm bin p phn xng c nhim v tip
nhn in nng t mng phn phi 6kV -22kV v cung cp cho li in h p.
4.1.2. Phn loi
- Theo nhim v, c th phn trm thnh hai loi:
+ Trm bin p trung gian hay cn gi l trm bin p chnh: trm ny nhn in
35220kV t h thng bin i thnh cp in p 10, 6 hay 0,4kV.
+ Trm bin p phn xng: nhn in t trm bin p trung gian bin i thnh cc
cp in p thch hp phc v cho ph ti phn xng. Pha s cp thng l 35, 22, 15,
10, 6kV; cn pha h p c th l 660, 380/220 hay 220/127V.
- Theo cu trc, cng c th chia thnh hai loi:
+ Trm bin p ngoi tri: trm ny, cc thit b cao p u c t ngoi tri, cn
phn phn phi in p thp c t trong nh hoc trong cc t chuyn dng ch to
sn.
+ Trm bin p trong nh: trm ny tt c cc thit b u c t trong nh. Chi
ph xy dng trm trong nh thng cao hn trm ngoi tri nhiu.
4.2. S ni dy trm bin p
S ni dy ca trm phi tha mn cc iu kin sau:
+ m bo lin tc cung cp in theo yu cu ph ti.
+ S ni dy r rng, thun tin trong vn hnh v lc x l s c.
+ An ton lc vn hnh v sa cha.
+ Cn bng gia cc ch tiu v kinh t v k thut.
4.2.1. Trm h p trung gian:
S ni dy pha s cp ca trm loi ny ph thuc cc thng s: in p cung
cp, s lng v cng sut my bin p, ch lm vic, tin cy yu cu, s pht trin
trong tng lai Do vy c rt nhiu phng n gii quyt vn , tuy nhin rt t
hoc khng c phng n no tha ht cc yu cu.
Sau y l mt s s ni dy trm bin p thng dng. Cc trm ny thng c
thc hin theo dng sau:
+ Ni n h thng bng mt hoc hai l. Hai l n thng khng c thanh ci.
24
+ Pha in p th cp (in p phn phi) ngi ta dng s vi thanh ci n hay
thanh ci kp.
+ Trm nm trong phm vi x nghip, thanh ci cao p ngoi ni vi h thng cn ni
vi nh my in a phng hay t my pht in ring. Thanh ci c th l n hay
kp vi my ct phn on. Do c ni vo ngun ln nn cc ph ti c th lp cc
cun khng gim dng ngn mch nu c.
4.2.2. Trm phn phi chnh:
- Trm phn phi trung gian:
i vi cc x nghip c nhiu phn xng nm ri rc v phn tn, th cn c cc
trm bin p trung gian phn phi in nng t cc trm chnh n cc phn xng.
Vic kt ni gia trm trung gian v trm phn phi chnh nh cc l chnh.
Hnh 0.1: S trm h p trung gian v trm phn phi chnh
4.2.3. Trm h p phn xng:
Trm h p phn xng thng c mt hay hai my bin p, khi trm c nhiu (> 3)
my bin p th c th c thanh ci phn on.
4.2.3.1. Trm h p vi mt my bin p: trm ny thng phc v cho h loi 2, loi 3,
tr trng hp lm ngun d phng cho h loi 1 c cng sut nh nh s dng t ng
ng.
c im ca s trm h p mt my bin p phn xng l cch ni ca my
bin p n ng dy cao p, thng thng c 3 cch ni sau:
+ Thng qua dao cch ly v my ct in: cch ny t s dng do my ct t tin, phi
tnh ton n nh ng v n nh nhit khi c ngn mch.
+ Ni qua dao cch ly v cu ch: thng s dng, dao cch ly c nhim v ct dng
khng ti. Nhc im l do bo v qu ti v ngn mch nh cu ch nn c nhy
thp.
+ Ni qua dao cch ly v cu ch v my ct ph ti: s ny c dng my ct ph ti
do ch thit k ct dng ph ti nn b phn dp tt h quang c cu to n gin, chi
ph khng cao.
25
4.2.3.2. Trm h p vi nhiu my bin p: phc v cho tt c cc loi h dng in.
Ty theo s my bin p, s l cung cp, loi h c cung cp m c mt s dng s
ph bin nh hnh 4.2.
4.2.3.3. Trm h p dng cc t ch to sn: Cc t ch to sn thng c ch to
thnh nhiu ngn. Mi ngn bao gm: my ct, dao cch ly, thit b o lng v bo v.
Ty theo dng ph ti m my ct c th l my ct du, khng kh v i khi l my ct
chn khng nh hnh 4.3.
Hnh 0.2: Trm c mt v trm nhiu my bin p
Hnh 0.3: Trm vi t ch to sn
4.3. Cu trc trm:
Khi thit k xy dng trm phi tit kim chi ph tuy nhin mt s ch tiu sau phi
c m bo:
- Chn ng trang thit b in, lp rp ng quy phm v tha cc iu kin vn hnh.
- Tn trng khong cch gia cc phn dn in vi nhau v vi xung quanh.
- Kh nng loi nhanh ha hon v cc s c khc.
- Thun tin trong thao tc v cc hnh lang thi cng, sa cha.
- Phi thc hin ni t bo v.
26
- Phi s dng cc tn hiu cn thit.
4.3.1. Trm h p phn xng ngoi tri:
Thng p dng cho x nghip b, li in cung cp t ng dy trn khng. C
hai dng ph bin l my bin p c treo trn ct v t ngay di chn ct.
- Dng treo ct: khi cc my bin p ba pha hay mt pha (t 25240kVA) v cc
trang b cng kh c in c tng trng lng nh (khong 3001800kg). Ton b trang
b ca trm c treo trn cc gi mc vo mt, hai hay bn ct bng g hay xi mng
ct thp.
- Dng t di chn ct; i vi cc my bin p qu ln hay khng m bo c
cn bng trng lng khi treo trn ct th my bin p c t trn mt nn g hay xi
mng ngay di chn ct, xung quanh c ro li cao 2,5m ngn ngi hay vt n
gn trm.
Hnh 0.4: Trm bin p treo v T ch to sn
4.3.2. Trm h p phn xng trong nh:
i vi trm cng sut ln (hn 320MVA), khi c cc yu cu trong vn hnh, hoc
trong iu kin c bit nh khng kh c hi trong qu trnh sn xut, khng gian b tr
trm qu t th trm trong nh c chn xy dng; trm dng ny tt c cc thit
b c t trong nh.
Trm ny thng c s ni dy n gin, ch s dng thanh ci khi c ph ti in
p cao. Cc kh c phn cao p l cu ch ng, my ct ph ti vi cu ch, my ct du
hay kh nn.
Trm c th c mt hay nhiu bung ty theo s lng my bin p. Cc bung phi
c h thng thng gi vi chiu cao ph hp.
i vi cc thit b c cha du nh my bin p, mt ct c cha du phi c h
thng gp du v b cha du phng khi c s c hay ha hon.
Vic ni dy gia cc my bin p v bung phn phi in p cao (nu c), cng
nh vic ni dy n bng in p thp c th thc hin bng cc thanh dn hay cp.
4.3.3. Trm h p phn xng ch to sn thnh t:
Loi ny gm c: mt hay hai my bin p h p c t trong bung con bng kim
loi hoc h nu my bin p c du. H thng phn phi in p cao (6 10kV) gm
mt hay nhiu t con c gia cng v lp t sn theo mt s ni no . H thng
phn phi in p thp cng gm cc t cu kin gia cng sn. ng dy ni gia cc
my bin p v trang b in l cc thanh trn t bn trong cc khung bng kim loi ca
t ny.
27
4.4. La chn my bin p cho trm:
La chn my bin p bao gm chn s lng v cng sut ca my bin p. Vic
la chn ph hp vi loi h tiu th, ph hp vi ch tiu k thut v kinh t (ph u t
v vn hnh).
4.5. Ni t trm v ng dy ti in:
Trong li cung cp ngi ta thc hin ni t vi nhiu mc ch khc nhau: ni t
lm vic, an ton v chng st.
Trang b ni t bao gm cc in cc v dy dn ni t. Cc in cc ni t bao
gm: in cc thng c ng su vo trong t v in cc ngang c chn ngm
mt su nht nh. Cc dy ni t dng ni lin cc b phn c ni t vi cc
in cc.
4.5.1. Ni t trm bin p:
H thng ni t trong trm bin p thc hin c ba chc nng: lm vic, an ton v
chng st. Theo quy phm in tr ni t (R
4.
+ Vi trm bin p trung gian c U
m
35kV: R
1.
+ Vi trm bin p trung gian c U
m
110kV: R
0,5.
Kt cu h thng ni t ca trm thng dng mch vng gm cc cc di 2,5m
ng ngp su 0,7m, cc cc cch nhau 2,5m v c hn ni vi nhau bng cc thanh
thp to thnh mch vng.
i vi cc trm t h ph th phng n ni t hnh tia c thc hin.
4.5.2. Ni t ng dy ti in:
- Ni t chng st v an ton: cc DK trung p tr ln tt c cc ct u phi ni
t, vi DK 0,4 kV phi ni t cc ct i qua khu vc ng dn.
Quy phm quy nh R
ca mt ct nh sau: Vng ng bng: R
(
=
O
(5.2)
Trong :
tb
D khong cch trung bnh hnh hc gia cc dy dn,
| |
3
12 13 23
. . ,
tb
D D D D mm =
R l bn knh dy dn, [mm].
Nu ng dy c dy dn phn nh, th tr s R c thay th bng
1
.
n
n
dt tb
R Ra
=
Trong : R
t
: bn knh ng tr ca cc dy dn trong mt pha.
n: s dy dn trong mt pha.
a
tb
: khong cch trung bnh hnh hc gia cc dy dn trong mt pha.
R: bn knh thc ca mi dy phn nh.
30
- in tr r
o
: thng c cho bi nh ch to hay tnh theo
( )
20
1 20
t
r r t o = + (
(5.3)
Trong : r
t
: in tr nhit t.
r
20
: in tr nhit 20
o
C, c tra cc bng cho sn.
: h s nhit in tr, c tra cc bng cho sn, i vi ng, nhm,
nhm li thp = 0,004.
- in khng x
o
:
10
0,1445.log . 0, 0157,
tb
o
D
x
km
R
O (
= +
(5.4)
Nu ng dy c dy dn phn nh, khi :
10
0, 0157
0,1445.log . ,
tb
o
dt
D
x
km
R n
O (
= +
5.1.3. S thay th my bin p:
5.1.3.1. Cc thng s ca my bin p:
- Tng tr ca my bin p: l .
T T T
Z R j X = + phn nh hin tng tn tht cng
sut tc dng do hiu ng Joule v hin tng tn tht cng sut phn khng do tn t
trong cc cun dy. Trong :
T
R l in tr,
T
X l in cm khng.
- Tng dn ca my bin p: .
T T T
Y G j B = + phn nh hin tng tn tht cng sut
trong li thp my bin p: tn hao do dng Foucault v tn hao t. Tn tht trong li
thp hu nh khng ph thuc vo ti ca my bin p v bng lc khng ti. Vi:
T
G l
in dn,
T
B l cm dn.
Cc thng s ca my bin p c th tnh theo cc s liu ca my bin p nh: tn
tht ngn mch
k
P A , tn tht khng ti
o
P A , in p ngn mch %
k
U , dng in khng
ti %
o
I . Cc s liu l kt qu ca th nghim ngn mch v th nghim khng ti.
5.1.3.2. S thay th v tnh cc thng s cho my bin p hai cun dy:
My bin p ba pha hai cun dy l loi c dng ph bin trong h thng cung cp
in. Khi tnh ton dng s hnh nh hnh v.
T
G
R
T
X
T
T
B
R
T
X
T
T
T T
S P j Q A = A A
b) a)
Hnh 5.1. S thay th my bin p 2 cun dy
y:
'
1 2 T
R R R = + v
'
1 2 T
X X X = + (
' '
2 2
v R X l in tr v cm khng ca cun dy
th cp 2 quy i v cun dy s cp 1. Sau y s nu cc cng thc tnh thng s
my bin p (
T
R ,
T
X ,
T
G v
T
B ) thng qua cc s liu (
k
P A ,
o
P A , %
k
U v %
o
I ) ca n:
Tnh
T
R : ta c
2
2
2
3 . .
dm
k dm T T
dm
S
P I R R
U
A = = , do
2
2
.
k dm
T
dm
P U
R
S
A
= (5.5)
Tnh vi n v thng dng:
| |
| |
2 2
3
2 2
.
.10 ,
k dm
T
dm
P KW U KV
R
S KVA
( A
= O
(
31
Tnh
T
X : ta c
.
% .100
3
dm T
k
dm
I X
U
U
= , do
| |
| |
2 2
%.
.10,
k dm
T
dm
U U KV
X
S KVA
(
= O (5.6)
Tnh
T
G : mt cch gn ng
0
2 T
dm
P
G
U
A
= (5.7)
Tnh
T
B : mt cch gn ng
0
2 T
dm
Q
B
U
A
= (5.8)
Trong :
| |
0
0
%.
,
100
dm
I S
Q KVA A ~
5.1.3.4. S thay th v tnh cc thng s cho my bin p ba cun dy v t ngu:
i vi my bin p ba cun dy v t ngu, nh ch to cho nhng s liu sau:
dm
S : cng sut nh mc my bin p.
Cdm
U ,
Tdm
U ,
Hdm
U hay
1dm
U ,
2dm
U ,
3dm
U : in p nh mc cc cun cao, trung v
h.
%
o
I : dng in khng ti tnh theo phn trm so vi dng in nh mc.
12
P A ,
13
P A ,
23
P A : tn tht ngn mch ng vi ba trng thi th nghim ngn mch.
12
% U ,
13
% U ,
23
% U : in p ngn mch ng vi ba trng thi th nghim ngn
mch.
R
1
X
1
0
S A
1
I
1
U
1
R
2
X
2
2
I
2
U
2
R
3
X
3
3
I
3
U
3
1
2
3
2
1
3
a)
b)
c)
Hnh 5.2. S thay th my bin p ba cun dy v t ngu
a) My bin p ba cun dy; b) MBA t ngu;
c) S thay th hnh sao
S thay th hnh sao c t lng tn hao trong thp:
0
.
Fe Fe Fe
S S P j Q A = A = A + A (5.9)
Tn tht cng sut tc dng khi ngn mch v in p ngn mch ca my bin p ba
cun dy v t ngu c tnh theo cc dng ngn mch sau:
32
- Khi cun 2 b ngn mch, cun 3 h mch, cun 1 c t vo mt in p sao cho
trong cun 1 v 2 c dng nh mc. Ngi ta o c
12
P A v
12
% U , vi:
+
12 1 2
P P P A = A +A trong
1
P A v
2
P A l tn tht cng sut tc dng trong cun 1 v
2.
+
12 1 2
% % % U U U = +
- Cho h mch cun 2, ngn mch cun 3 v cun 1 c t vo mt in p sao
cho trong cun 1 v 3 c dng nh mc ta thu c:
13 1 3
P P P A = A +A v
13 1 3
% % % U U U = + .
- Tng t khi cho cun 1 h mch, cun 3 ngn mch v t in p vo cun 2 sao
cho trong cun 2 v 3 c dng nh mc ta c:
23 2 3
P P P A = A +A v
23 2 3
% % % U U U = + .
Gii h cc phng trnh trn ta tnh c tn tht ngn mch v in p ngn mch
i vi tng cun dy theo s liu cho:
( )
1 12 13 23
2 12 1
3 13 1
1
2
P P P P
P P P
P P P
A = A + A A
A = A A
`
A = A A
)
(5.10)
( )
1 12 13 23
2 12 1
3 13 1 1
1
% % % %
2
% % %
% % %
U U U U
U U U
U U U
= +
=
`
=
)
(5.11)
Sau p dng cng thc (5-5) v (5-6) tnh cc thng s ca my bin p.
5.2. Tnh ton tn tht in p:
Khi truyn ti in nng t ngun n h tiu th th mi phn t mng in do c
tng tr nn u gy tn tht cng sut v in p.
Tn tht cng sut gy tnh trng thiu ht in nng ti ni tiu th, lm tng gi
thnh truyn ti in v lm cho hiu qu kinh t km.
Tn tht in p lm cho in p ti cc h tiu th b gim thp, nh hng cht
lng in.
Sau y ln lt gii thiu s lc phng php tnh ton tn tht in p, cng sut
v in nng trn mng phn phi in.
5.2.1. Tn tht in p trn ng dy ba pha c ph ti tp trung:
Tn tht in p l i lng phc:
. U U j U o
-
A = A +
Gi thit mng lm vic ch i
xng, do ch cn nghin cu mt pha.
Tng tr dy dn: | | . Z R j X = + O v
ph ti tp trung cui ng dy
| | . S P j Q KVA = + .
Hnh 0.1. th vect tn tht in p
Trn hnh v biu din vect in p ca ng dy:
33
+ Vect Oa: in p U
p2
cui ng dy.
+ Vect Oc: in p U
p1
u ng dy.
+ Tn tht in p c xc nh bng tam gic tn tht abc, trong :
+ Vect ab: l tn tht in p trn in tr, trng pha vi vect dng in I, ln =
I.R.
+ Vect bc: l tn tht in p trn in khng, vung gc vi vect ab, c ln =
I.X.
+ Vect ac: tn tht in p tng 1 2 . p p p U U j U A = c th phn tch thnh hai thnh
phn:
Tn tht in p dc: on ad, l hnh chiu ca U A ln trc.
Tn tht in p ngang
p
U o : on cd.
Lc ny tnh ton tn tht in p c th phn thnh hai trng hp:
+ Trng hp 1: i vi li c in p 35kV, thng rt b do c th b qua
tn tht in p ngang.
Tn tht in p pha:
1 2
(xem )
p
U ad af fd A = = + = = . .cos . .sin I R I X = +
Tn tht in p dy: ( ) 3 3 . .cos . .sin
p
U U I R I X A = A = +
| |
. . . .
3
3 3
dm dm dm
P R Q X P R Q X
V
U U U
| |
+
= + =
|
|
\ .
(5.12)
Tnh theo %:
2
. . 100
% .
1000
dm
P R Q X
U
U
+
A = , vi P[kW], Q[kVA], R v X[], U
m
[kV].
+ Trng hp 2: i vi li c in p > 35kV, phi xt n tn tht in p
ngang
p
U o :
Tn tht in p ngang: cos sin
p
U cd cg dg cg bf IX IR o = = = =
Tn tht in p ngang i vi in p dy: ( ) 3 3 cos sin
p p
U U IX IR o o = =
3
3 3
dm dm dm
PX QR PX QR
U U U
| |
= =
|
|
\ .
Do vy: . .
dm dm
PR QX PX QR
U U j U j
U U
o
-
+
A = A + = + (5.13)
5.2.2. Tn tht in p trn ng dy ba pha c nhiu ph ti tp trung:
Hnh 5.4. ng dy c hai ph ti tp trung
Trng hp ng dy c nhiu ph ti tp trung, gi tr tn tht in p l tng tn
tht in p cc on dy, ta c cc cng thc sau:
( ) ( )
2
1 1
1 100
. . hay % . .
1000.
dm
n n
i i i i i i i i
i i
dm
U P r Q x U P r Q x
U U
= =
A = + A = +
(5.14)
Trong : ,
i i
P Q cng sut chy trn on th i, n v [kW], kVAR].
,
i i
r x in tr v in khng ca on th i, n v [].
34
dm
U in p dy nh mc, [kV].
( ) ( )
2
1 1
1 100
. . hay % . .
1000.
dm
n n
i i i i i i i i
i i
dm
U p R q X U p R q X
U U
= =
A = + A = +
(5.15)
trong : ,
i i
p q cng sut ca ph ti ti im th i, n v [kW], kVAR].
,
i i
R X in tr v in khng k t u ngun n im th i, []
dm
U in p dy nh mc, [kV].
5.2.3. Tn tht in p trn ng dy ba pha c ph ti phn b u:
i vi ng dy c ph ti phn b u, ta c:
| |
. .
2.
dm
P R Q X
U V
U
+
A = (5.16)
Trong : , P Q tng cng sut ca ph ti trn ng dy, n v [kW], kVAR].
, R X in tr v in khng ca ng dy, []
dm
U in p dy nh mc, [kV].
5.2.4. Tn tht in p trong my bin p:
Tng t nh tnh tn tht in p trn ng dy c ph ti tp trung, tn tht in
p trong my bin p l:
2
. . 100
% .
1000
dm
P R Q X
U
U
+
A = (5.17)
Trong : , P Q cng sut do my bin p truyn ti, n v [kW], kVAR].
, R X in tr v in khng MBA quy i v cp in p tng ng, []
dm
U in p nh mc, [kV].
5.3. Tnh ton tn tht cng sut:
5.3.1. Tn tht cng sut trn ng dy:
Tn tht cng sut trn ng dy l mt i lng phc: . S P j Q
-
A = A + A , trong :
+ P A : tn tht cng sut tc dng do pht nng trn in tr ng dy.
+ Q A : tn tht cng sut phn khng do t ha ng dy.
xc nh tn tht cng sut trn ng dy, ta dng s thay th hnh .
+ Trng hp 1: xt mng in khu vc c in p t 110 220kV do c th b
qua thng s in dn G (nh hnh a).
Hnh 0.2. S thay th tnh tn tht cng sut
Theo hnh v, d dng tnh c:
" " "
2 2 2
.
c
S P j Q P jQ jQ = + = +
y:
2 2
2 2 2 2
3 . .
2 2
c c dm
B B
Q I U U U = = ~
35
Tn tht cng sut tc dng v phn khng khi c dng in ba pha chy qua
. Z R j X = + :
2
2
2
2
2
2
3 . .
3 . .
S
P I R R
U
S
Q I X X
U
A = =
A = =
hay
( ) ( )
( ) ( )
2 2
" "
2
2 2
" "
2
.
.
P Q
P R
U
P Q
Q X
U
A =
+
A =
(5.18)
Vy:
( ) ( )
' " " " ' '
. S S S P P j Q Q P jQ = +A = +A + +A = +
V:
' ' '
1 1 1 1 c c
S S jQ P jQ jQ P jQ = = + = + vi
2 2
1 1 1 1
3 . .
2 2
c c dm
B B
Q I U U U = = ~
+ Trng hp 2: i vi ng dy a phng ta c th b qua tng dn B, nh hnh
b, khi tn tht cng sut c xc nh theo cng sut ti
2 2
P jQ +
( ) ( )
( ) ( )
2 2
2 2
2
2 2
2 2
2
.
.
P Q
P R
U
P Q
Q X
U
+
A =
A =
(5.19)
Lu : Nu ng dy phn phi c ph ti phn b u (nh ng dy chiu sng
ngoi ng), c tng dng I v in tr R, th tn tht
2
P I R A =
5.3.2. Tn tht cng sut trong my bin p:
Tn tht cng sut trong my bin p bao gm tn tht khng ti (tn tht trong li
thp hay tn tht st) v tn tht c ti (tn tht trong dy qun hay tn tht ng).
5.3.2.1. Thnh phn tn tht khng ti:
Thnh phn tn tht trong li thp khng i khi ph ti thay i v bng tn tht
khng ti:
0 0 0
. S P j Q A = A + A (5.20)
Vi:
0
0
%.
100
dm
I S
Q A = ta c:
0
0 0
%.
.
100
dm
I S
S P j A = A +
5.3.2.2. Tn tht c ti i vi my bin p hai cun dy:
i vi my bin p hai cun dy, tn tht cng sut tc dng trong cc cun dy khi
ti nh mc bng tn tht cng sut ngn mch: P
cun dy nh mc
= P
K
.
Tn tht cng sut phn khng trong cc cun dy, nu xem R
T
<<X
T
, c xc nh
nh sau: Q
cun dy nh mc
%.
100
K dm
K
U S
Q = = A
V my bin p lm vic vi Spt khc vi ti nh mc nn khi xc nh tn tht trong
my bin p phi xt n h s ti:
pt pt
t
dm dm
S I
k
S I
= =
Khi tn tht trong cc cun dy: S
cun dy
2 2
%.
.
100
K dm
t K t
U S
k P j k = A +
Tng tn tht cng sut trong my bin p:
( ) ( )
2 2
0 0 0
. % . % .
100
dm
T cuonday t K t K T T
S
S S S P k P j I k U P j Q A = A + A = A + A + + = A + A (5.21)
36
5.3.2.3. Tn tht c ti i vi my bin p ba cun dy v t ngu:
Cc bc tnh ton c tun t thc hin:
Trc ht, tnh tn tht cng sut trong cun
dy 2 v 3 theo ph ti tng ng trung v h p:
2 2 2 2
' ' 2 2 2 2
2 2 2 ' '
2 2
2 2 2 2
' ' 3 3 3 3
3 3 3 ' '
3 3
. .
. .
P Q P Q
S R j X
U U
P Q P Q
S R j X
U U
+ +
A = +
+ +
A = +
(5.22)
y
' ' ' ' ' '
2 3 2 3 2 3
, , , , , U U R R X X l cc in p v
tng tr tng ng quy i v in p cun 1.
Cng sut:
" ' ' " "
1 2 3 2 3 2 3 1 1
. S S S S S S S P j Q = + = + +A +A = +
Hnh 5.6. Tn tht cng sut
trong my bin p ba cun dy
Tn tht cng sut trong cun 1:
( ) ( ) ( ) ( )
2 2 2 2
" " " "
1 1 1 1
1 1 1 2 2
1 1
. .
P Q P Q
S R j X
U U
+ +
A = + (5.23)
Ngoi ra, c th tnh tn tht cng sut trong my bin p ba cun dy v my bin p
t ngu mt cch trc tip theo cc lng nh mc v h s ti:
( )
2 2 2 2 2 2 1 2 3
0 1 1 2 2 3 3 0 1 1 2 2 3 3
. . % . % . %
100 100 100
dm dm dm
T t K t K t K t K t K t K
S S S
S P k P k P k P j Q k U k U k U
| |
A = A + A + A + A + A + + +
|
\ .
5.4. Tnh ton tn tht in nng:
5.4.1. in nng v tn tht in nng:
in nng l lng cng sut tc dng sn xut, truyn ti hay tiu th trong mt
khong thi gian. Trong thit k h thng thng ly thi gian l mt nm.
Nu cng sut P khng i trong thi gian kho st T th in nng: . A PT = (5.24)
Khi tn tht cng sut cng khng i v tn tht in nng: . A PT A = A
Trng hp cng sut thay i v c th biu din thnh hm theo thi gian, ta c:
( )
0
.
T
A P t dt =
}
v ( )
0
.
T
A P t dt A = A
}
(5.25)
Trong thc t, rt t khi c th biu din c cng sut cng nh tn tht cng sut
theo thi gian, ch c th xc nh tn tht in nng bng phng php gn ng v cn
tm t , T
max
.
T
max
: l thi gian nu h thng cung cp in ch truyn ti cng sut ln nht P
max
,
th s truyn ti c lng in nng ng bng lng in nng truyn ti trong thc t
1 nm.
Ta c:
max max
. P T A = hay
max
max
A
T
P
= (5.26)
Tuy nhin trong giai on thit k do cha bit A, nn gi tr T
max
thng c chn:
+ Tra s tay i vi ph ti cng nghip.
+ Chn 4000 5000h i vi h tiu th th.
+ Chn 2500 3000h i vi h tiu th nng thn.
37
t : l thi gian nu h thng cung cp in ch truyn ti cng sut ln nht th s gy
ra lng tn tht in nng ng bng lng tn tht in nng gy ra trong thc t mt
nm.
Ta c:
max
. P A t A = A (5.27)
t c xc nh gn ng theo T
max
:
( ) | |
2
4
max
0,124 10 .8760 T h t
= + (5.28)
5.4.2. Tn tht in nng trn ng dy:
Tn tht in nng trn ng dy c xc nh nh sau:
| | .
dd dd
A P KWh t A = A (5.29)
Trong :
dd
P A tn tht cng sut ln nht trn ng dy vi ph ti tnh ton [kW].
t thi gian chu tn tht cng sut ln nht, [h]
5.4.3. Tn tht in nng trong my bin p:
Tn tht in nng trong my bin p l: | |
2
max
0
. .
pt
T K
dm
S
A P t P KWh
S
t
| |
A = A + A
|
\ .
(5.30)
Nu my bin p lm vic sut nm t= 8760h.
Khi c n my bin p lm vic song song:
| |
2
max
0
1
. . . .
pt
T K
dm
S
A n P t P KWh
n S
t
| |
A = A + A
|
\ .
(5.31)
5.5. Cc gii php gim tn tht in nng:
Mun gim tn tht in nng cn phi gim tn tht cng sut tc dng: Cc gii
php thc hin u nhm vo mc ch tc ng vo cc i lng P, Q, R v U dn ti
lm gim P A .
- Tng in p truyn ti: c th s dng u phn p ca my bin p nhm nng
cao in p cung cp (khng cao qu 5%U
dm
). Nu c th ci to nng cp in p cho
ng dy truyn ti.
- Gim P: ct gim P c th dng cc gii php nh thay i dy chuyn cng
ngh hin i tiu tn in nng t hn, s dng cc thit b in cng ngh mi hiu sut
cao.
- B cng sut phn khng: gii php ny nhm gim lng Q truyn ti trn li
in. C th l: dng bin php hnh chnh v khuyn khch cc x nghip t t b
gim Q v tin hnh b kinh t trn li cung cp in.
- Gim tr s R: gim R c th dng cc gii php:
+ Dng cp ng thay cho cp nhm. Tng tit din dy dn.
+ Chn tit din dy theo J
kt
(dy s ln hn v R nh hn khi chn theo cc
phng php khc).
Cu hi n tp chng 5
Cu 1. V sao phi tnh ton tn tht trong h thng cung cp in. Trnh by cc dng
tn tht trong trm bin p v trn ng dy ti in ?
Cu 2. Nu v phn tch cc gii php gim tn tht in nng ?
Cu 3. Bi tp tnh ton tn tht trong trm bin p v trn ng dy ti in ?
38
Chng 6
TNH TON NGN MCH TRONG H THNG IN
6.1. Khi nim chung:
6.1.1. Khi nim v ngn mch:
Ngn mch l hin tng mch in b chp li mt im no lm cho tng
tr mch nh i, dng in trong mch s tng cao t ngt v in p gim xung.
Hnh 0.1. th bin thin dng in trong qu trnh qu .
Vic dng in tng cao qu mc s gy cc hu qu nghim trng:
+ Xut hin lc in ng ln c kh nng ph hy kt cu ca cc thit b in, tip
tc gy chm chp chy n.
+ Lm nhit tng cao ph hy cc c tnh cch in, vic ny li tip tc gy ra
cc ngn mch khc.
Nu khng nhanh chng c lp vng ngn mch th h thng chuyn sang ch
ngn mch duy tr.
Dng in ngn mch theo thi gian c th phn tch thnh 2 thnh phn: chu k v
khng chu k.
( ) ( ) ( )
N ck kck
i t i t i t = + (6.1)
Trong , thnh phn khng chu k s tt sau mt thi gian cn li thnh phn chu
k.
i: dng in siu qu ban u,
*
*
" i
E
x
=
Trong :
*
E
: sc in ng siu qu tng ng trong n v tng i.
*
x
: in khng tng hp trong n v tng i.
I
ckm
: bin ca thnh phn chu k, " 2.
ckm
I i =
i
xk
: l dng ngn mch ti t=T/2, do :
0,01
. . . 2. "
xk
Ta
ckm ckm xk ckm xk
i I I e k I k i
= + = =
39
Trong :
0,01
1
Ta
xk
k e
= + gi l h s xung kch, vi
.
x
Ta
wr
= l hng s thi gian.
Thng thng h s xung kch c tra t cc bng theo t s
x
r
ca mch, v tr ngn
mch v cc c trng ca mch in.
Trung bnh c th ly gi tr nh sau:
+ Ngn mch ti thanh gp in p my pht hoc u cao p ca my bin p tng:
k
xk
= 1,9.
+ Ngn mch cc thit b cao p xa my pht: k
xk
= 1,8.
+ Ngn mch pha th cp ca cc trm h p (S<1000kVA): k
xk
= 1,3.
i vi ng c khng ng b, suy gim ca cc thnh phn dng chu k v t
do n cung cp cho im ngn mch l gn nh nhau, c th ly:
+ ng c c ln : k
xk
= 1,8.
+ ng c c 100200kW: k
xk
= 1,51,6.
+ ng c c b v ph ti tng hp: k
xk
= 1.
6.1.2. Phn loi ngn mch:
C nhiu dng ngn mch: ngn mch 3 pha, ngn mch 2 pha, ngn mch 2 pha
chm t, ngn mch 1 pha chm ttrong ngn mch 3 pha l nguy him nht.
Bng 6.1. Cc loi ngn mch trong h thng cung cp in
Thng thng cc dng ngn mch phi c c lp khi h thng. Ring trong li
trung p 35, 10, 6kV l li c trung tnh cch in th dng ngn mch 1 pha nh v
ngi ta cho php tip tc vn hnh 2 gi k t khi ngn mch, nu sau 2 gi nu khng
pht hin v khc phc c s c th mi ct in. S c ny c pht hin nh my
bin p ba pha tam gic h.
6.1.3. Mc ch v yu cu ca tnh ton ngn mch:
Khi thit k v vn hnh cc h thng in, nhm gii quyt nhiu vn k thut
yu cu tin hnh hng lot cc tnh ton s b, trong c tnh ton ngn mch.
Tnh ton ngn mch thng l nhng tnh ton dng, p lc xy ra ngn mch ti
mt s im hay mt s nhnh ca s ang xt. Ty thuc mc ch tnh ton m cc
i lng trn c th c tnh mt thi im no hay din bin ca chng trong
sut c qu trnh qu . Nhng tnh ton nh vy cn thit gii quyt cc vn sau:
+ So snh, nh gi, chn la s ni in.
+ Chn cc kh c, dy dn, thit b in.
40
+ Thit k v chnh nh cc loi bo v.
+ Nghin cu ph ti, phn tch s c, xc nh phn b dng...
Trong h thng in phc tp, vic tnh ton ngn mch mt cch chnh xc rt kh
khn. Do vy ty thuc yu cu tnh ton m trong thc t thng dng cc phng php
thc nghim, gn ng vi cc iu kin u khc nhau tnh ton ngn mch.
Chng hn tnh chn my ct in, theo iu kin lm vic ca n khi ngn mch
cn phi xc nh dng ngn mch ln nht c th c. Mun vy, ngi ta gi thit rng
ngn mch xy ra lc h thng in c s lng my pht lm vic nhiu nht, dng
ngn mch gy nn dng ln nht, ngn mch l trc tip, ngn mch xy ra ngay ti u
cc my ct gii quyt cc vn lin quan n vic chn la v chnh nh thit
b bo v rle thng phi tm dng ngn mch nh nht, lc y tt nhin cn phi s
dng nhng iu kin tnh ton hon ton khc vi nhng iu kin nu trn.
6.1.4. Tnh ton ngn mch
Trong tnh ton ngn mch, kt qu thu c l gn ng, mc chnh xc ph
thuc vo cch thc thit lp s thay th tnh ton v chnh xc ca phng tin
tnh ton.
V d:
Nu khng k n ph ti v cc phn t khc th gi tr dng ngn mch tnh ton s
ln hn 2-7% so vi gi tr chnh xc.
Nu khng k n in tr v ph ti (khi tnh ton chnh xc sc in ng), th
dng ngn mch ba pha s ln hn gi tr thc khong 20%.
Nu ch khng lu n s khc nhau v module v argument ca sc in ng
(xem cc my pht in l nh nhau v c sc in ng bng 1,05E) th gi tr tnh ton
dng in ngn mch ba pha s nh hn khong 10% so vi gi tr chnh xc.
Nu khng k n s khc nhau v module v argument ca sc in ng (sc in
ng bng 1,05E), ng thi khng k n s khc nhau ca ph ti, th dn n kt qu
dng in ngn mch ba pha nh hn so vi gi tr chnh xc khong 5-8%.
Nu dng nh l my pht in tng ng (Thevenin) tnh ton th dng ngn
mch s l:
k
nm
k sun
U
I
Z Z
=
+
Trong :
+ U
k
: in p ca thanh gp s c ch lm vic trc khi pht sinh ngn mch.
+ Z
k
: tng tr tng ng ca s th t thun c nhn t ch s c.
+ Z
sun
: tng tr mch sun tng ng ca ch s c.
S sai lch ca dng in ngn mch tnh ton so vi gi tr thc t nm trong phm
vi trn c th chp nhn c khi nghin cu mt s phm tr tnh ton nh vic xc
nh cng sut dng in ngn mch ca my ct in.
Tuy nhin trong vic tnh ton, la chn c tnh cho cc bo v khong cch, so
lchcn phi tnh ton dng ngn mch mt cch chnh xc.
tnh ton dng ngn mch c th p dng cc phng php thc dng gn ng
nh phong gii tch v phng php ng cong tnh ton, khi cn chnh xc cao
phng php dng ma trn v my tnh c dng.
+ Phng php gii tch.
+ Phng php ng cong tnh ton.
41
+ Phng php dng ma trn v my tnh tnh ton.
6.2. Cc phng tnh ton gn ng dng in ngn mch:
Cc phng php tnh thng thng u phi tun t thc hin cc bc sau:
Xy dng cc gi thit, cc gi thit ph hp vi phng php tnh, mc ch tnh
ngn mch, ph hp vi tng trng hp c th
Chn h n v tng i.
Thnh lp s thay th v thc hin cc php bin i c th tnh c in
khng t ngun n im ngn mch.
Tnh cc thnh phn ca dng ngn mch cn thit.
Sau y s gii thiu khi qut hai phng php tnh gn ng dng ngn mch l
phng php gii tch v phng php ng cong tnh ton.
6.2.1. Phng php gii tch:
6.2.1.1. Xy dng cc gi thit: Khi xy ra ngn mch s cn bng cng sut t in,
c in b ph hoi, trong h thng in ng thi xy ra nhiu yu t lm cc thng s
bin thin mnh v nh hng tng h nhau. Nu k n tt c nhng yu t nh
hng, th vic tnh ton ngn mch s rt kh khn. Do , trong thc t ngi ta a ra
nhng gi thit nhm n gin ha vn c th tnh ton. Mi phng php tnh
ton ngn mch u c nhng gi thit ring ca n. y ta ch nu ra cc gi thit c
bn chung cho vic tnh ton ngn mch.
- Mch t khng bo ha: gi thit ny s lm cho phng php phn tch v tnh
ton ngn mch n gin rt nhiu, v mch in tr thnh tuyn tnh v c th dng
nguyn l xp chng phn tch qu trnh.
- B qua dng in t ha ca my bin p.
- H thng in 3 pha l i xng.
- B qua dung dn ca ng dy: gi thit ny khng gy sai s ln, ngoi tr
trng hp tnh ton ng dy cao p ti in i cc xa th mi xt n dung dn ca
ng dy.
- B qua in tr tc dng: ngha l s tnh ton c tnh cht thun khng. Gi thit
ny dng c khi ngn mch xy ra cc b phn in p cao, ngoi tr khi bt buc
phi xt n in tr ca h quang in ti ch ngn mch hoc khi tnh ton ngn mch
trn ng dy cp di hay ng dy trn khng tit din b. Ngoi ra lc tnh hng s
thi gian tt dn ca dng in khng chu k cng cn phi tnh n in tr tc dng.
- Xt n ph ti mt cch gn ng: ty thuc giai on cn xt trong qu trnh qu
c th xem gn ng tt c ph ti nh l mt tng tr khng i tp trung ti mt nt
chung.
- Cc my pht in ng b khng c dao ng cng sut: ngha l gc lch pha
gia sc in ng ca cc my pht in gi nguyn khng i trong qu trnh ngn
mch. Nu gc lch pha gia sc in ng ca cc my pht in tng ln th dng
trong nhnh s c gim xung, s dng gi thit ny s lm cho vic tnh ton n gin
hn v tr s dng in ti ch ngn mch l ln nht. Gi thit ny khng gy sai s ln,
nht l khi tnh ton trong giai on u ca qu trnh qu (0,1 0,2 sec).
6.2.1.2. Chn n v tng i: Bt k mt i lng vt l no cng c th biu din
trong h n v c tn hoc trong h n v tng i.
Tr s trong n v tng i ca mt i lng vt l no l t s gia n vi mt
i lng vt l khc cng th nguyn c chn lm n v o lng.
42
i lng vt l chn lm n v o lng c gi i lng c bn.
Nh vy, mun biu din cc i lng trong n v tng i trc ht cn chn cc
i lng c bn. Khi tnh ton i vi h thng in 3 pha ngi ta dng cc i lng
c bn sau:
S
cb
: cng sut c bn 3 pha. Z
cb
: tng tr pha c bn.
U
cb
: in p dy c bn. t
cb
: thi gian c bn.
I
cb
: dng in c bn.
cb
: tc gc c bn.
Cc i lng ny lin h vi nhau qua cc biu thc sau:
1
3. .
3.
v
U
S U I Z t
I e
= = =
Do thng thng chn ba i lng c bn l S
cb
, U
cb
,
cb
cc i lng cn li
c tnh t cc biu thc trn.
S
cb
: thng c chn bng 100MVA, 1000MVA hay c th chn bng cng sut
nh mc ca mt trong cc ngun cung cp.
U
cb
: ly theo thang in p trung bnh nh mc: 500; 330; 230; 115; 37; 22; 18;
15,75; 13,8; 6,3; 3,15 v 0,4kV.
Sau khi c cc i lng c bn, c th tnh cc i lng tng i t cc i
lng thc theo cc cng thc sau:
*( ) *( )
;
cb cb
cb cb
E U
E U
U U
= =
*( ) *( )
;
cb cb
cb cb
S I
S I
S I
= =
*( ) 2
3.
. .
cb cb
cb
cb cb cb
I S Z
Z Z Z
Z U U
= = =
Mt s tnh cht ca h n v tng i:
- Cc i lng c bn dng lm n v o lng cho cc i lng ton phn cng
ng thi dng cho cc thnh phn ca chng.
V d: S
cb
dng lm n v o lng chung cho S, P, Q; Z
cb
- cho Z, R, X.
- Trong n v tng i in p pha v in p dy bng nhau, cng sut 3 pha v
cng sut 1 pha cng bng nhau.
- Mt i lng thc c th c gi tr trong n v tng i khc nhau ty thuc vo
lng c bn v ngc li cng mt gi tr trong n v tng i c th tng ng vi
nhiu i lng thc khc nhau.
- Thng tham s ca cc thit b c cho trong n v tng i vi lng c bn
l nh mc ca chng (S
m
, U
m
, I
m
). Lc :
*( ) 2
3.
. .
dm dm
dm
dm dm dm
I S Z
Z Z Z
Z U U
= = =
- i lng trong n v tng i c th c biu din theo phn trm, v d nh
khng in, my bin p...
*( )
3.
% 100. . .100
3.
% . .100 %
dm
K dm K
dm
dm
B B N
dm
I
X X X
U
I
X X U
U
= =
= =
6.2.1.3. Thnh lp s thay th v bin i s : S thay th l s cho php
th cc mch lin h nhau bi t trng bng mt mch in tng ng bng cch qui
i tham s ca cc phn t cc cp in p khc nhau v mt cp c chn lm c
43
s. Cc tham s ca s thay th c th xc nh trong h n v c tn hoc h n v
tng i, ng thi c th tnh gn ng hoc tnh chnh xc.
Trnh t qui i nh sau:
+ Chn cng sut c bn S
cb
chung cho tt c cc on trn s .
+ Trn mi on ly U
m
= U
tb
ca cp in p tng ng.
+ Tnh i tham s ca cc phn t mi on sang n v tng i theo cc biu
thc gn ng.
Bng 6.2. Cng thc tnh quy i cho cc phn t.
Sau khi quy i, thc hin cc php bin i c th tnh ton in khng t
ngun n v tr ngn mch.
Cc php bin i: Cc php bin i s thay th c s dng trong tnh ton
ngn mch nhm mc ch bin i nhng s thay th phc tp ca h thng in
thnh mt s n gin nht tin li cho vic tnh ton, cn gi l s ti gin. S
ti gin c th bao gm mt hoc mt s nhnh ni trc tip t ngun sc in ng
ng tr E n im ngn mch thng qua mt in khng ng tr (tng hp) X.
.
K
x? E?
- Nhnh ng tr: Php bin i ny c dng ghp song song cc nhnh c
ngun hoc khng ngun thnh mt nhnh tng ng.
Trong :
1
1 1
.
1
;
n
k k
k
dt dt n n
k k
k k
E Y
E X
Y Y
=
= =
= =
Vi
1
k
k
Y
X
= l in dn nhnh k.
44
+ Bin i Y - : Bin i s thay th c dng hnh sao gm 3 nhnh (hnh a)
thnh tam gic (hnh b) theo cc biu thc sau:
Ngc li, bin i s c dng hnh tam gic sao thnh hnh sao dng cc biu
thc sau:
+ Tch ring cc nhnh ti im ngn mch:
Nu ngn mch trc tip 3 pha ti im nt c ni mt s nhnh, th c th tch ring
cc nhnh ny ra khi vn gi u mi nhnh cng ngn mch nh vy. S nhn
c lc ny khng c mch vng s d dng bin i. Tnh dng trong mi nhnh khi
cho ngn mch ch trn mt nhnh, cc nhnh ngn mch khc xem nh ph ti c sc
in ng bng khng. Dng qua im ngn mch l tng cc dng tnh cc nhnh
ngn mch ring r. Phng php ny thng dng khi cn tnh dng trong mt nhnh
ngn mch no .
+ Li dng tnh cht i xng ca s :
Li dng tnh cht i xng ca s ta c th ghp chung cc nhnh mt cch n
gin hn hoc c th b bt mt s nhnh m dng ngn mch khng i qua.
6.2.1. 4. Tnh ton ngn mch:
Sau khi tnh c in khng tng hp v sc in ng siu qu , ln lt tnh:
+ Dng in ngn mch siu qu tng i:
*
*
" i
E
x
=
+ Dng in ngn mch: | | . "
N cb
I I i kA =
+ Dng in xung kch: | | . 2.
xk xk N
i k I kA =
6.2.2. Phng php ng cong tnh ton:
45
Phng php ny da trn c s s dng mt s ng cong c bit, c th xc nh
gi tr chu k ca dng in ti bt k thi im no ty theo in khng tnh ton ca s
.
ng cong tnh ton l ng cong biu din tr s tng i ca thnh phn chu k
trong dng ngn mch ti nhng thi im ty ca qu trnh qu ph thuc vo mt
in khng - in khng tnh ton
*
"
tt d N
x x x = + v ( )
* *
,
ckt tt
I f x t =
Cu trc ca ng cong c v da trn s n gin (hnh v) v cc gi thit:
Trc lc ngn mch, my pht in mang ti nh mc vi cos= 0,8 v in p
nh mc, tng ng vi gi thit l ph ti khng i 0,8 0.6 136 8
o
pt
Z j = + = .
Nhnh b ngn mch 3 pha ti im N c in khng x
N
khng mang ti trc khi xy
ra ngn mch.
Cho x
N
cc gi tr khc nhau, theo cc biu thc bit hoc bng m hnh tnh I
ck
ti
im ngn mch cc thi im khc nhau. T kt qu tnh c, xy dng h ng
cong ( )
* *
,
ckt tt
I f x t = . Cc tham s u tnh trong n v tng i vi lng c bn l
nh mc ca my pht: U
cb
= U
tb
v S
cb
= S
mF
. ng cong tnh ton c xy dng
ring cho cc my pht nhit in v thy in
Cc bc tnh ton ngn mch theo phng php ng cong tnh ton:
Tnh ton theo mt bin i cn gi l tnh ton theo bin i chung. Phng php
ny s dng khi khong cch gia cc my pht n im ngn mch gn nh nhau, lc
s tt dn ca thnh phn chu k trong dng ngn mch ca cc my pht l gn nh
nhau, cho nn c th nhp chung tt c cc my pht thnh mt my pht ng tr c
cng sut tng tnh ton. Trnh t tnh ton nh sau:
+ Lp s thay th trong n v tng i theo php qui i gn ng (vi cc lng
c bn S
cb
, U
cb
= U
tb
):
- in khng ca my pht ly bng x
d
.
- Khng cn t bt k sc in ng no trong s .
- Ph ti c th b i, tr trng hp nhng ng c c ln ni trc tip vo im
ngn mch th tnh ton nh my pht c cng cng sut.
+ Bin i s thay th, a n v dng n gin nht tnh in khng ng tr x
*
ca s i vi im ngn mch.
+ Tnh i v in khng tnh ton:
* * tt
dm
cb
x x
S
S
=
Trong : S
m
- tng cng sut nh mc ca cc my pht.
T in khng tnh ton x
*tt
v thi im t cn xt, tra ng cong tnh ton s tm
c I
*ckt
. Tnh i v n v c tn (nu cn) vi lng c bn lc ny l S
m
v U
tb
:
46
* *
. .
3.
ckt ckt ckt
dm
dm
tb
I I I
S
I
U
= =
6.3. Khi qut v s dng my tnh trong tnh ton ngn mch
My vi tnh c s dng ngy cng nhiu trong vic nghin cu cc ch ca
h thng in. Nu my tnh mnh n c th tnh ton cc bi ton vi s lng vi
chc nt ch trong vi pht.
tnh ton cc bi ton ca h thng in bng my tnh, u tin phi xy dng
cc ma tng dn (Y) hay tng tr (Z), sau gii bi ton (I)= (Y)(U) hay (U)= (Z)(I)
bng phng php lp Seidel Gauss.
6.4. Phng php tnh ngn mch trong mng in p thp n 1000V:
Tnh ngn mch trong mng in di 1000V thng l la chn cc kh c in
v cc b phn c dng in i qua. i vi mng ny khng th b qua thnh phn in
tr khi tnh ton ngn mch v nu b qua sai s s rt ln. in tr ca cc phn t
trong mch nh my bin p, dy dn, thanh dn, bin dng in, bin in p o
lng u phi c k n.
Tnh ton ngn mch trong mng h p c th gi thit in p pha s cp my bin
p l khng i khi xy ra ngn mch v nn dng n v c tn n gin v ch c
mt cp in p: Z (R, X) [m]; U [kV, V]; I [kA, A]; S [kVA].
6.4.1. Tnh in khng:
- Tnh in khng h thng: | |
3 2 3
cat
cat
.10 .10
3.
ht
tb tb
dm
dm
X
U U
m
S
I
= = O
Trong :
tb
U l in p trung bnh (0,23; 0,4; 0,525; 0,69 kV).
cat dm
I ,
cat dm
S : dng in v cng sut nh mc ct ca my ct in t
pha cao p my bin p, tnh bng kA v kVA.
- in tr v in khng my bin p:
| |
2
3
2
.
.10 ,
k dm
T
dm
P U
R m
S
A
= O | |
2
%.
.10,
x dm
T
dm
U U
X m
S
= O
Trong :
k
P A tn tht ngn mch ca my bin p (W).
dm
U ,
dm
S : in p v cng sut nh mc my bin p (kV, kVA)
%
x
U thnh phn phn khng ca in p ngn mch, tnh theo
2 2
% % %
x k r
U U U = , vi: %
k
U l % in p ngn mch v thnh phn tc dng ca
n:
3
% .100
10. 10 .
k k
r
dm dm
P P
U
S S
A A
= =
- in tr v in khng ng dy h p:
i vi ng dy h p, mt cch gn ng c th ly x
o
= 0,3[/km] cho ng
dy trn khng v x
o
= 0,07[/km] cho cp. in tr
0
1
. ,[ / ] r km
F
= O .
47
- in tr v in khng cc thnh phn khc: nh cun dng in ca p-t-mt,
cun s cp ca my bin dng, in tr tip xc ca cc tip imc th tra cc
cm nang.
6.4.2. Tnh dng in ngn mch:
Sau khi xc nh c in khng v in tr tng hp ca mch in ngn
mch, tnh c:
Thnh phn chu k ca dng in ngn mch:
(3)
2 2
1000.
,[ ]
3.
tb
ck
U
I A
r x
=
+
Dng in xung kch:
.
2.
xk xk ck
i k I = vi
0,01
1 ;
.
a
T
xk a
x
k e T
r e
= + = .
Cu hi n tp chng 6
Cu 1. Ngn mch l g ? Phn tch cc trng thi ngn mch trong h thng cung cp
in v ch ra trng thi ngn mch nguy him nht ?
Cu 2. Mc ch, yu cu v cc phng php tnh ton ngn mch trong h thng cung
cp in ?
Cu 3. Bi tp tnh ton ngn mch mng in h p ?
48
Chng 7
LA CHN THIT B IN TRONG LI CUNG CP IN
Trong iu kin vn hnh cc kh c in, s cch in v cc b phn dn in khc
c th mt trong ba ch :
- Ch lm vic lu di: cc thit b in s lm vic tin cy nu chng c chn
theo ng in p v dng in nh mc.
- Ch qu ti: dng in qua cc thit b cao hn bnh thng, thit b cn tin cy
nu gi tr v thi gian in p hay dng tng cao cn nh hn gi tr cho php.
- Ch ngn mch: cc thit b cn tin cy nu trong qu trnh la chn thit b c
xt n iu kin n nh ng v n nh nhit. Ring i vi my ct in cn phi la
chn thm kh nng ct ca n.
Vic la chn cc thit b v b phn dn in cn phi tha mn yu cu hp l v
kinh t - k thut.
7.1. Khi qut chung
7.1.1. iu kin chung chn thit b in
7.1.1.1. Chn theo in p nh mc:
in p nh mc thit b in thng c ghi trn nhn thit b, ngoi ra thit b
thng c ch to c th chu c mt qu in p nht nh. Do thit b c
chn tha:
U
mKC
+ U
mKC
U
m mng
+ U
m mng
Trong : U
mKC
l in p nh mc kh c in.
U
mKC
: tng in p cho php ca kh c in.
U
m mng
: in p nh mc mng in ni thit b lm vic.
U
m mng
: lch in p so vi in p nh mc.
Bng 7.1. Tr s lch in p cho php tng i ca mt s thit b.
Cp in lc: 1,1U
m
Chng st: 1,25U
m
S cch in: 1,15U
m
Dao cch ly: 1,1U
m
My ct in: 1,25U
m
Khng in: 1,15U
m
My bin dng in:
1,1U
m
My bin in p:
1,1U
m
Cu ch:
1,1U
m
Ring trng hp khi cc thit b t cao hn 1000m so vi th in p cho
php ch c ly bng in p nh mc.
7.1.1.2. Chn theo dng in nh mc:
Dng in nh mc kh c in I
mKC
do nh ch to cho sn. Chn dng in nh
mc s m bo cho cc b phn ca n khng b t nng nguy him khi lm vic lu
di nh mc.
Nh vy, chn thit b c I
mKC
I
lv max
(dng lm vic cc i).
Dng nh mc cc kh c in c gi thit khi vn hnh nhit mi trng
xung quanh l 35
o
C. Trng hp nhit khc th phi hiu chnh:
Nu
xq
> 35
o
C th.
cp xq
cp
-
-35
u u
u
Nu
xq
< 35
o
C th I
cp
c th tng ln 0,005. cho mi (khng qu 0,2 I
mKC
).
49
7.1.2. Cc iu kin kim tra thit b khi xy ra ngn mch:
7.1.2.1. Kim tra n nh lc in ng:
Khi xy ra ngn mch thit b c dng ngn mch i qua s chu mt lc in ng
ln hn bnh thng nhiu. Mi kh c in c dng in cc i cho php, chn I
max
I
xk
, dng ngn mch xung kch.
7.1.2.2. Kim tra n nh nhit:
Dy dn v kh c in s b nng ln v c cc tn tht cng sut. Cc tn tht ny
ph thuc vo nhiu yu t nhng ch yu ph thuc vo bnh phng dng in, do
khi ngn mch dng in tng cao lm cho thit b pht nng rt nhanh. Khi nhit kh
c in v dy dn qu cao s lm cho chng b h hng hay gim thi gian phc v. Do
, cc thit b c quy nh nhit lm vic cho php khi lm vic bnh thng cng
nh khi xy ra ngn mch.
7.2. La chn my ct in:
7.2.1. La chn v kim tra my ct in in p cao hn 1000V:
My ct in l thit b dng trong mng in p cao ng, ct dng in ph ti
v ct dng in ngn mch.
Bng 7.2. Cc iu kin chn v kim tra my ct:
Th
t
i lng la chn v kim tra K hiu
Cng thc chn v kim
tra
1 in p nh mc (kV) U
mMC
U
mMC
U
m mng
2 Dng in nh mc (A) I
mMC
I
mMC
I
lv max
3
Dng in n nh lc in ng
(kA)
I
max
I
max
I
xk
4 Dng in n nh nhit (A) I
n
I
n
dn
.
gt
t
I
t
5 Cng sut ct nh mc (MVA) S
mct
S
mct
S
N(tN)
Ch thch:
Dng n nh nhit ca my ct trong l lch my cho ng vi thi gian 1; 5 v 10s.
Cng sut ngn mch ti thi im ct S
N(tN)
c th xem l cng sut ti thi im
my ct hot ng.
7.2.2. La chn v kim tra my ct ph ti:
My ct ph ti l thit b ng ct n gin v r tin hn my ct. N gm b phn
ng ct iu khin bng tay v cu ch, trong cu ch ng vai tr ct dng ngn
mch.
Bng 7.3. Cc iu kin chn v kim tra my ct ph ti:
Th
t
i lng la chn v kim tra K hiu
Cng thc chn v kim
tra
1 in p nh mc (kV) U
mMCPT
U
mMCPT
U
m mng
2 Dng in nh mc (A) I
mMCPT
I
mMCPT
I
lv max
3
Dng in n nh lc in ng
(kA)
I
max
I
max
I
xk
50
4 Dng in n nh nhit (A) I
n
I
n
dn
.
gt
t
I
t
5 Dng in nh mc cu ch(A) I
mCC
I
mCC
I
lv max
6
Cng sut ct nh mc cu ch
(MVA)
S
mct CC
S
mct
S
Ch thch: S= 3 .I. U
m mng
, vi I l gi tr hiu dng ban u ca thnh phn chu
k dng in ngn mch.
7.3. La chn cu ch, dao cch ly:
7.3.1. La chn dao cch ly:
Nhim v ch yu ca dao cch ly l to ra khong h cch in trng thy c gia
b phn ang mang in v b phn ct in. Dao cch ly ch ng ct khi khng c
dng in. Dao cch ly c ch to vi nhiu cp in p khc nhau, mt pha hay ba
pha, lp t trong nh v ngoi tri.
Dao cch ly c chn cc iu kin nh mc: dng v p cng iu kin n nh
ng v n nh nhit.
7.3.2. La chn cu ch:
Cu ch l kh c in bo v mch in khi ngn mch. Thi gian ct ca cu ch
ph thuc vo vt liu lm dy chy. Cu chi l thit b bo v n gin, r tin nhng
nhy km n ch tc ng khi dng ln hn nh mc nhiu ln (ch yu l dng ngn
mch).
Bng 7.4. Cc iu kin chn v kim tra cu ch:
Th
t
i lng la chn v kim tra K hiu
Cng thc chn v kim
tra
1 in p nh mc (kV) U
mCC
U
mCC
U
m mng
2 Dng in nh mc (A) I
mCC
I
mCC
I
lv max
3
Cng sut ct nh mc cu ch
(MVA)
S
mct CC
S
mct
S
Lu : Khi chn cu ch dng bo v ng c in th dng nh mc phi tha
mn hai iu kin l dng lm vic bnh thng v dng m my.
7.4. La chn v kim tra s cch in:
S c tc dng va lm gi cho cc b phn mang in va cch in chng vi
t. Do s cch in phi c bn c v c v in. S c phn thnh s , s
treo cc thanh ci, dy dn v cc b phn mang in.
Ngoi ra cn c x xuyn dng dn thanh ci hay dy dn xuyn qua tng nh
hay v thit b.
Bng 7.5. Cc iu kin chn v kim tra s:
Th
t
i lng la chn v kim tra K hiu Cng thc chn v kim tra
1 in p nh mc (kV) U
m s
U
m s
U
m mng
2
Dng in nh mc i vi s
xuyn v s u ra (A)
I
m s
I
m s
I
lv max
3 Lc cho php tc dng ln u s F
cp
F
cp
F
tt
= k.F
tt
4 Dng in n nh nhit cho php I
n
I
n
I
51
i vi s xuyn v s u ra
Trong :
F
cp
: lc cho php tc dng ln u s, F
cp
= 0,6.F
ph
, vi F
ph
l lc ph hng s.
F
tt
= lc tc dng ln u s.
k: h s hiu chnh.
7.5. La chn thanh dn:
Thanh dn c th bng ng, nhm hay thp ty theo cng cng nh mi trng
lm vic s c chn thch hp.
Tit din S ca cc thanh dn thng c chn theo mt dng kinh t (tra bng),
ng thi phi kim tra cc iu kin pht nng v n nh ng.
7.6. La chn dy dn v cp:
C nhiu loi cp dng cho cc cp in p khc nhau. Li cp thng bng ng
hoc nhm gm mt, hai, ba hay bn li. cp 110 220kV cch in cp thng l
du hay kh. Cp trn 10kV thng c ch to tng si ring l trong khi cp di
10kV c th gm ba pha bc chung mt v ch. Cp di 1000V thng c cch in
bng giy tm du hoc bng nha.
Dy dn trn khng thng l dy trn mt hay nhiu si, c hay rng rut.
Trong mng in x nghip dy dn v cp thng c chn theo hai iu kin:
+ Chn theo iu kin pht nng.
+ Chn theo iu kin tn tht in p cho php.
Khi chn tit din dy dn theo iu kin ny th kim tra li bng iu kin kia.
Ngoi ra cn c th chn tit in dy dn theo mt dng kinh t. Sau y gii thiu
phng php chn tit din dy theo iu kin pht nng.
La chn dy dn theo iu kin pht nng: Nhit cho php ca dy dn v cp
thng trong khong 55 80
o
C, ty thuc vo nhit mi trng v iu kin lm
vic.
Do , tit din dy dn v cp c chn tha iu kin: k.I
cp
I
lv max
Trong : k: h s iu chnh khi nhit mi trng khc 25
o
C (tra s tay k thut).
I
cp
: dng in cho php ng vi dy dn c chn.
7.7. La chn cc thit b khc:
7.7.1. La chn v kim tra khng in:
Khng in l cun dy in cm khng li thp c in khng ln hn in tr rt
nhiu. in khng dng hn ch dng in ngn mch hay hn ch dng in m my
ca cc ng c in.
Khng in c chn theo in p nh mc, dng in nh mc v gi tr in
khng x
k
%, cui cng c kim tra n nh ng v n nh nhit.
7.7.2. La chn v kim tra bin dng in:
My bin dng in c nhim v bin i dng in c tr s ln xung tr s nh
cung cp cho cc dng c o lng, bo v rle v t ng ha.
Cun s cp ca BI c mc ni tip vi mng in v c s vng dy rt nh
(thng ch vi vng), cun dy th cp c nhiu vng hn.
Dng in nh mc th cp ca my bin dng l 5A, trng hp c bit l 1 hay
10A.
52
My bin dng c chn theo in p nh mc, dng in s cp nh mc, ph ti
nh mc. Ngoi ra, ngi ta cn kim tra lc n nh ng v n nh nhit khi c dng
ngn mch chy qua.
7.7.3. La chn v kim tra bin in p:
My bin in p c nhim v bin i in p t tr s cao xung tr s thp phc v
cho o lng, bo v rle v t ng ha. in p th cp ca my bin in p ch
khong 100V khng k in p s cp nh mc l bao nhiu.
Nguyn l lm vic tng t nh my bin p thng thng ch khc l cng sut ca
n rt nh ch hng chc hay vi trm VA. Tng tr mch ngoi ca my bin in p rt
ln.
My bin in p thng c ch to thnh loi mt pha, ba pha hoc ba pha nm
tr nhiu cp in p. My c chn theo loi, in p, cp chnh xc v cng sut
th cp.
Cu hi n tp chng 7
Cu 1. Nhng iu kin chung la chn thit b in. Ti sao phi la chn thit b
bo v trong cc mng in ?
Cu 2. Trnh by phng php la chn v kim tra my ct, my ct ph ti v cu ch ?
Cu 3. Nu cc phng php la chn dy dn trong mng in h p v trung p ?
Cu 4. Bi tp tnh ton la chn tit din dy dn ?
53
Chng 8
BO V H THNG IN
Trong qu trnh vn hnh h thng in c th xut hin tnh trng s c v ch
lm vic khng bnh thng ca cc phn t.
Cc s c thng ko theo hin tng dng in tng cao v in p gim thp. iu
ny lm ri lon hot ng bnh thng ca h thng. Mun duy tr hot ng bnh
thng ca h thng v h tiu th cn nhanh chng pht hin s c v cch ly n ra
khi h thng.
Thit b bo v rle l loi thit b t ng bo v c chc nng thc hin nhim v
trn.
Ngoi ra h thng in cn c th b h hi nghim trng khi b st nh, h thng
chng st c nhim v gim thiu cc h hng khi c st nh vo cc phn t in.
8.1. Bo v relay:
8.1.1. Cc yu cu i vi h thng bo v rle:
Cc bo v rle cn phi tha mn mt s ch tiu k thut nht nh:
- Tnh nhanh chng: nhm ct nhanh vng s c khi h thng, gim thiu cc h
hng.
- Tnh la chn: ct ng vng s c khi h thng.
- Tnh m bo: bo v phi tc ng khi cn, khng tc ng sai hoc tc ng
khng ng lc.
- nhy: tc ng gn vi tr s c chnh nh s hot ng, tr s tc ng cng
st chnh nh th nhy cng cao.
- c lp vi cc iu kin vn hnh: bo v phi hot ng ng trong cc iu kin
vn hnh khc nhau.
Ngoi ra, h thng bo v phi t yu cu v kinh t, gn nh, linh hot trong vic
thay i tnh nng
Theo lch s pht trin t cc rle in c n rle in t v ngy nay l s kt hp
vi s iu khin ca my tnh cc h thng bo v ngy cng c hon thin.
8.1.2. Nhng bo v chnh bng rle:
8.1.2.1. Bo v dng in: tc ng trong trng hp dng in ca mch bo v tng
ln do qu ti hay ngn mch.
Rle s tc ng khi dng in trong mch tng qu mt gi tr c xc nh, gi l
dng in khi ng k hiu I
kBv
, dng ny phi ln hn dng nh mc cng nh
dng ph ti cc i ca mch.
Nh vy dng khi ng rle
CT
kdBv
kdR
I
I
n
= vi n
CT
l t s bin dng in.
8.1.2.2. Bo v in p: bo v in p cc tiu v cc i l hai loi rle bo v in p.
- Bo v in p cc tiu: l bo v s tc ng trong trng hp in p gim i do
xut hin dng ngn mch hay c s c. Bo v s tc ng khi in p ca mch nh
hn in p khi ng bo v U
kBv
, in p ny nh hn in p nh mc v in p
nh nht ca mng. in p khi ng rle
PT
kdBv
kdR
U
U
n
= vi n
PT
l t s bin in p.
54
- Bo v in p cc i: l bo v s tc ng trong trng hp in p tng qu
in p khi ng ca bo v, t s dng ch yu cc nh my thy in v cc ng
dy in p rt cao.
8.1.2.3.Bo v c hng: kt hp vi cc bo v khc nhm tng tnh chn lc cho cc
bo v. Hot ng nh xc nh lch pha gia vect dng in v in p.
8.1.2.4. Bo v so lch: bo v ny tc ng khi xut hin s sai lch gia nhng gi tr
ca dng in t hai u ca vng c bo v. trng thi lm vic bnh thng, hiu
dng in qua hai bin dng bng 0, nu ngn mch xy ra trong vng bo v th hiu
ny s khc 0 v rle s tc ng bo v.
8.1.2.5. Bo v khong cch: bo v ny thc hin bng rle tng tr, rle tc ng khi
tng tr ca mch bo v c bo v b gim. Bnh thng tng tr mch cao, khi c
ngn mch th in th gim trong khi dng in li tng do t l Z= U/I gim mt
cch ng k, khi rle tng tr s tc ng.
8.1.2.6. Bo v bng rle nhit: khi nhit tng cao thng khi c ngn mch hay qu
ti i vi cc phn t in, rle nhit s tc ng, thng c dng cho cc ng c
in.
8.1.2.7. Bo v bng rle hi: l rle thng c trang b cho cc my bin p du
cng sut ln. Rle ny lp trn ng ng ni gia my bin p v thng du ph. Khi
c s c trong my bin p th tc hi du i qua trong ng ni tng c th lm nghin
rle c th gy ng cc tip im t trn rle, nu nh th ng tip im bo ng
trng hp nng i tc ng ct my bin p.
Hnh 8.1. Bo v my bin p bng rle hi
Bng 8.1. Bng gii thiu m s ca mt s rle thng dng
M s Rle M s Rle
21 Bo v khong cch 51 Bo v qu dng c thi gian
27 Bo v in p gim 67 Bo v qu dng c hng
32 Rle nh hng cng sut 79 T ng ng tr li (TL)
40 Rle bo v mt t trng 81 Rle tn s
49 Bo v qu nhit 87 Bo v so lch
50 Bo v qu dng ct nhanh 96B Rle kh Buchholz
8.2. Chng st v ni t:
8.2.1. Qu in p thin nhin v c tnh ca st:
St l s phng in trong kh quyn gia cc m my v t, hay gia cc m my
mang in tch tri du.
55
Hai tham s quan trng ca dng in st l bin Is v dc u sng a. Bin
Is thng khng qu 200 300kA v thng gp < 100kA. Trong tnh ton thit k
thng chn mc 50 100kA v dc chn a= 30kA/s.
Qu in p kh quyn pht sinh khi st nh trc tip vo cc vt t ngoi tri
(ng dy ti in, thit b phn phi) cng nh khi st nh gn cc cng trnh. Qu
in p kh quyn xy ra trong thi gian ngn vi in p tng cao lm ph hy cch in
ca thit b in, do cn phi thc hin chng st cho cc cng trnh ni chung v
cng trnh in ni ring.
thc hin chng st cho mt cng trnh phi thc hin 6 im sau:
- u thu st (dy thu st): t trn cao ti nhng v tr mong mun.
- Dy dn dng st t u thu st xung t.
- Tiu tn nng lng dng st vo t nh h thng ni t.
- Thc hin li ni t ng th loi tr cc chnh lch in th.
- Bo v thit b khi st lan truyn theo ng dy ti in.
- Bo v thit b khi st lan truyn theo cc ng dy tn hiu.
Sau y gii thiu cng tc phng chng st cho trm v ng dy ti in:
8.2.2. Bo v st nh trc tip i vi trm bin p:
bo v st nh thng vo trm ngi ta dng cc ct thu li cao c nh nhn
bng kim loi (i khi kt hp vi c dy chng st) v c ni n h thng ni t.
Phm vi bo v c ph thuc vo chiu cao ct thu st, s ct thu st. Sau khi b tr
mt s ct thu v chiu cao nht nh, ngi ta tnh ton kim tra phm vi bo v c th
bo v ht cc thit b cn bo v cha? Nu cha, th c th t thm cc ct b sung
hoc nng cao ct thu st v tnh ton kim tra li.
Tuy nhin st nh theo xc sut v chu nh hng ca nhiu yu t, do vy rt kh
m bo bo v hon ton trm.
8.2.3. Bo v chng st ng dy ti in:
Trong vn hnh, s c ct in do st nh vo ng dy ti in trn khng l kh
ln.
Do cn thit phi bo v st nh vo ng dy trn khng.
bo v chng st cho ng dy, c th treo dy chng st trn ton tuyn (kh
tn km) v thng ch dng cho ng dy 110 220kV ct st v ct b tng ct st.
ng dy 35kV thng t c bo v ton tuyn, thng dng kt hp cc bin
php nh: ni t ct, t chng st ng ti mt s ct, tng thm bt s nhng ni
cch in yu nhng ct vt cao. Ty theo cch b tr dy dn trn ct c th treo mt
hay hai dy chng st. Cc dy chng st c treo bn trn ng dy ti in sao cho
dy dn ca c ba pha u nm trong phm vi bo v ca dy chng st.
8.2.4. Bo v chng st lan truyn theo ng dy vo trm:
bo v cc thit b trong trm bin p trnh sng qu in p truyn t ng dy
vo phi dng cc thit b chng st. Cc thit b chng st ny s h thp bin sng
qu in p n tr s an ton cho cch in cn c bo v. Thit b chng st lan
truyn cho trm ch yu l chng st van (CSV), chng st ng (CSO) v khe h phng
in.
- Khe h phng in: l thit b chng st n gin nht, gm c hai in cc: mt
in cc ni vi mch in, cn in cc kia ni t.
56
- Chng st ng: khe h phng in c t trong ng lm bng vt liu sinh kh,
khi xy ra phng in h quang sinh ra lm nng ng, ng sinh ra nhiu kh lm tng p
sut trong ng v thi tt h quang.
- Chng st van: gm c hay khng khe h phng in v in tr phi tuyn. Khi c
qu in p chc thng cc khe h khng kh v i qua in tr phi tuyn xung t.
bo v st lan theo ng dy thng kt hp t chng st ng cho on dy gn
vo trm v chng st van ngay trc my bin p.
8.2.5. Ni t cho trm v ng dy:
chng st t hiu qu cao th h thng ni t cho trm v ng dy phi t
mt s iu kin nht nh (xem thm mc 4.5) nh:
- i vi trm c trung tnh ni t trc tip in p t 110kV tr ln th R
0,5.
- i vi trm c trung tnh cch in, in p di 110kV th R
4.
- i vi trm c b th R
10.
Cu hi n tp chng 8
Cu 1. Trnh by cc dng s c trong trm bin p, trn ng dy ti in ?
Cu 2. V sao phi t cc thit b bo v bng rle? Nu cc yu cu c bn i vi thit
b bo v rle ?
Cu 3. Trnh by cc hnh thc bo v rle trong h thng cung cp in ?
Cu 4. Xy dng s bo v rle bo v trm bin p v ng dy ti in ?
Cu 5. Trong h thng cung cp in c nhng hnh thc ni t no ? V sao phi tnh
ton ni t cho trm bin p v ng dy ti in ?
Cu 6. Bi tp tnh ton bo v rle ?
57
S
P
Q
Chng 9
NNG CAO H S CNG SUT
Hin nay cht lng in nng ngy cng c quan tm. Cht lng in nng c
nh gi trn hai ch tiu l cht lng in p v cht lng tn s.
Cht lng in p: nh gi cht lng in p thng qua 5 i lng: lch in
p, dao ng in p, khng hnh sin ca sng in p, khng i xng ca
in p v lch trung tnh.
Cht lng tn s: c nh gi qua i lng l lch tn s v dao ng tn
s.
9.1. H s cng sut v ngha vic nng h s cng sut:
9.1.1. H s cng sut:
Cc i lng biu din cng sut c lin quan mt thit vi nhau qua tam gic cng
sut:
Hnh 9.1. Tam gic cng sut
trong : S l cng sut ton phn.
P: cng sut tc dng.
Q: cng sut phn khng.
: gc gia S v P.
Trong thc t tnh ton khi nim h s cng sut cos c dng. Khi cos cng
nh th lng cng sut phn khng tiu th hoc truyn ti cng ln v cng sut tc
dng cng nh v ngc li.
9.1.2. ngha ca vic nng cao h s cng sut:
Nng cao h s cng sut l mt trong nhng bin php quan trng tit kim in
nng. Do ng c khng ng b, my bin p cng vi ng dy trn khng l nhng
thit b ch yu tiu th cng sut phn khng Q ca h thng in. trnh truyn ti
mt lng Q ln trn ng dy, cc thit b b c t gn ph ti cung cp Q
trc tip cho ph ti v c gi l b cng sut phn khng, lm nng cao h s cng
sut cos. Vic nng cao h s cng sut a n cc hiu qu:
- Gim c tn tht cng sut trong mng in, do
2 2
2
.
U
P Q
P R
+
A = (9.1)
- Gim c tn tht in p trong mng in, do
. .
U
P R Q X
U
+
A = (9.2)
- Tng kh nng truyn ti ca ng dy v my bin p, do kh nng truyn ti ph
thuc vo tnh trng pht nng v t l vi bnh phng dng in,
2 2
3U
P Q
I
+
= (9.3)
Ngoi ra, n cn dn n gim c chi ph kim loi mu, gp phn n nh in p,
tng kh nng pht in ca my pht
58
9.2. Cc gii php b cos:
9.2.1. Cc gii php b cos t nhin:
- Thay ng c thng xuyn non ti bng ng c c cng sut b hn.
- Gim in p cho nhng ng c lm vic non ti.
- Hn ch ng c chy khng ti.
- Dng dng c ng b thay th ng c khng ng b.
- Nng cao cht lng sa cha ng c.
- Thay th nhng my bin p lm vic non ti bng nhng my bin p dung
lng nh hn.
9.2.2. Cc thit b b:
Thit b pht Q thng dng trn li in l my b v t b. My b hay cn gi
l my b ng b v t b. My b thng ch dng cc trung tm in duy tr n
nh cho h thng in. T b dng cho li in x nghip, dch v v dn dng. Mc
ch b cos cho x nghip sao cho cos ln hn 0,85. T c th ni tip hay song song
vo mng in.
B dc: mc ni tip t vo ng dy, bin php ny nhm ci thin thng s ng
dy, gim tn hao in p. Lc ny thng s ng dy:
( )
L C
Z R j X X = + (9.4)
B ngang: mc song song t vo ng dy, c nhim v cung cp Q vo h thng,
lm nng cao in p cng nh cos. D thy lc ny tn tht in p gim xung:
( )
b
. .
U
P R Q Q X
U
+
A = (9.5)
9.3. B cng sut cho li in x nghip:
Cng sut cn b cho x nghip nng h s cng sut t cos1 ln h s cng sut
cos2:
( )
b 1 2
Q P tg tg = (9.6)
Cc v tr c th t t b trong mng in x nghip:
- t t b pha cao p x nghip: tuy gi t cao p r nhng ch gim tn tht in
nng t pha cao p ra li.
- t t b ti thanh ci h p ca trm bin p x nghip gip gim in nng trong
trm bin p.
- t t b ti cc t ng lc: lm gim c tn tht in p trn ng dy t t
n trm phn phi v trong trm.
- t t b cho tt c cc ng c: phng php ny c li nht v gim tn tht in
nng nhng tng chi ph u t, vn hnh v bo dng t.
Trong thc t vic tnh ton phn b b ti u cho x nghip l phc tp v ty theo
quy m v kt cu li in x nghip c th c thc hin theo kinh nghim nh sau:
- Vi mt xng sn xut hoc x nghip nh nn tp trung t b ti thanh ci h p
ca trm bin p x nghip.
- Vi x nghip loi va c 1 trm bin p v mt s phn xng cng sut kh ln
cch xa trm nn t t b ti cc t phn phi phn xng v ti cc cc ng c c
cng sut ln (vi chc kW).
59
- i vi x nghip c quy m ln gm nhiu phn xng ln, c trm phn phi
chnh v cc trm phn xng. Vic b thng thc hin ti tt c cc thanh ci h p
ca trm phn xng.
- i khi c th thc hin b cho c cao v h p ty vo gi thnh ca t.
Cu hi n tp chng 9
Cu 1. Trnh by cc bin php nng cao h s cng sut cos ? b cng sut phn
khng ngi ta s dng nhng loi thit b no. u, nhc im v phm vi ng dng
ca t b v my b ng b ?.
Cu 2. Nu, gii thch ngha ca vic nng cao h s cng sut cos? V sao khi truyn
ti in nng i xa ngi ta phi b cng sut phn khng ?.
Cu 3. Bi tp tnh ton dung lng b v b ti u cho mng in ?.
60
Chng 10
TNH TON CHIU SNG
Trong bt k nh my x nghip no, ngoi chiu sng t nhin cn phi s dng
chiu sng nhn to. Hin nay ngi ta thng dng n in chiu sng nhn to bi
v chng c nhng u im: Thit b n gin, s dng thun tin, gi thnh r, to c
nh sng gn nh sng t nhin. Trong cc nh my x nghip, cc phn xng nu
khng nh sng s gy trng thi cng thng cho mt, hi sc khe... v kt qu lm
gim nng sut lao ng, gy ra ph phm. V vy nh sng c nghin cu trn
nhiu lnh vc chuyn su: Ngun sng, chiu sng cng nghip v dn dng.
10.1. Khi nim chung:
10.1.1. Khi nim v phn loi:
Chiu sng ng vai tr ht sc quan trng. C nhiu cch phn loi cc hnh thc
chiu sng:
Cn c vo i tng cn chiu sng: chiu sng dn dng v chiu sng cng
nghip.
Cn c vo mc ch chiu sng: chiu sng chung, chiu sng cc b v chiu sng
s c.
Ngoi ra cn c th phn thnh chiu sng trong nh, chiu sng ngoi tri, chiu
sng trang tr, chiu sng bo v
Mi hnh thc chiu sng c yu cu ring, c im ring dn n phng php tnh
ton cch s dng cc loi n v b tr khc nhau.
10.1.2. Mt s i lng dng trong tnh ton:
10.1.2.1. Quang thng: l nng lng ca ngn sng pht ra qua mt n v din tch
trong mt n v thi gian.
0
. . F V e d
=
}
. n v ca quang thng l Lumen (lm).
Trong : : bc sng.
V
: r ca bc sng.
e
, xc nh lng n cn:
cs
d
P
P
n = .
- B tr v tr n theo mt bng cn chiu sng.
- V s u dy v s nguyn l cho thit k.
- La chn v kim tra cc phn t trn s (CB, cu ch, thanh ci, dy dn).
10.3. Thit k chiu sng cng nghip:
i vi cc nh xng thng thit k chung km vi chiu sng tng cng ti
im cn chiu sng cc b. Thit k c yu cu kh chnh xc v ri ti mt bng
cng tc. Phng php h s s dng thng c dng, trnh t tnh ton nh sau:
- Xc nh treo cao n: H= h h
1
h
2
trong : h l cao ca nh xng.
h
1
: khong cch t trn n bng n.
h
2
: cao mt bng lm vic.
- Xc nh khong cch L gia hai n k nhau theo t s L/H:
Bng 10.3. Khong cch L gia hai n k nhau theo t s L/H
Loi n v ni s
dng
L/H b tr nhiu
dy
L/H b tr mt dy Chiu rng gii hn
ca nh xng khi
b tr mt dy Tt nht
Max cho
php
Tt nht
Max cho
php
Nh xng dng chao
m hoc st trng men
2,3 3,2 1,9 2,5 1,3H
Nh xng dng chao
vn nng
1,8 2,5 1,8 2,0 1,2H
Chiu sng c quan vn
phng
1,6 1,8 1,5 1,8 1,0H
- Cn c vo s b tr n, xc nh h s phn x ca trn v tng
tr
,
t
(%).
- Xc nh ch s ca phng (c kch thc a.b):
( )
a.b
H. a+b
=
- T
tr
,
t
v tra bng tm h s s dng K
sd
.
- Xc nh quanh thng ca n,
sd
K.E.S.Z
n.K
tt
F =
Trong : K: h s d tr, tra bng.
E: ri theo yu cu ca nh xng (lx).
S: din tch nh xng (m
2
).
63
Z: h s tnh ton (chn 0,8 1,4).
n: s bng n.
- Tra s tay tm cng sut bng c F
tt
F >
- V s cp in chiu sng trn mt bng.
- V s nguyn l chiu sng.
- La chn cc phn t trn s nguyn l.
Cu hi n tp chng 10
Cu 1. Phn loi cc hnh thc chiu sng trong cng nghip? Trnh by cc phng
php tnh ton chiu sng ?.
Cu 2. V sao trong chiu sng cng nghip ngi ta thng s dng thit b chiu sng
l n si t, so snh u nhc im ca n si t vi n hunh quang ?.
Cu 3. Bi tp tnh ton chiu sng ?.
64
TI LIU THAM KHO
[1]. Ng Hng Quang (2007), Gio trnh cung cp in, Nh xut bn Gio Dc.
[2]. Nguyn Xun Ph (2006), Cung cp in, Nh xut bn Khoa hc K thut.
[3]. Dng V Vn - Trn Hong Lnh L Thanh Hoa (2006), Hng dn thit
k chng st v thit k phn in cho Nh my in, Nh xut bn i hc Quc Gia.
[4]. L Kim Hng - on Ngc Minh T (2009), Ngn mch trong h thng in,
H Bch Khoa Nng.
[5]. L Kim Hng (2007), Bo v cc phn t trong h thng in, H Bch
Khoa Nng.
[6]. Patrick Vandeplanque (2000), K thut chiu sng, Nh xut bn Khoa hc
K thut.