METABOLIZAM SLOENIH LIPIDA

FOSFOLIPIDI: esterski eterski

SFINGOLIPIDI, GLIKOSFINGOLIPIDI

jednostavni lipidi

HIDROLIZA TRIACILGLICEROLA
O H2 C O C O HC O C O H2 C O C ( CH2 ) nCH3 ( CH2 ) nCH3 + 3 H ( CH2 ) nCH3 OH H2 C OH

lipaza

HC OH H2 C OH

3 HO C ( CH2 ) nCH3

FOSFOLIPIDI

STEREOSPECIFINO NUMERIRANJE GLICEROLA (L-glicerol)

POLARNE GRUPE FOSFOLIPIDA

Myo-inositol

Fosfatidilinozitol

KARDIOLIPIN

ETERSKI
VEZANI FOSFOLIPIDI
PLAZMENIL-ETANOLAMIN ili etanolamin-plazmalogen (alk-1-enil-fosfatidiletanolamin) FAKTOR AKTIVACIJE TROMBOCITA; PLATELETACTIVATING FACTOR (PAF)

FOSFATIDILINOZITOL-4,5-BISFOSFAT
(INOZITIDI)

DJELOVANJE FOSFOLIPAZE C: Oslobaanje DRUGIH GLASNIKA.

Tk. Djelovanje FOSFOLIPAZE A2:

Oslobaanje npr. ARAHIDONATA (C20:4); posebice iz plazmalogena.

Iz glikolize JETRA + BUBREZI

Citosolni enzim; Vezan s NAD

izoenzimi

Aktivacija MASNE K. stvaranjem acil-CoA

DIACILGLICEROL-3-P; FOSFATIDAT

Iz glikolize

JETRA + BUBREZI

Citosolni enzim; Vezan s NAD

izoenzimi

Aktivacija MASNE K. stvaranjem acil-CoA

DIACILGLICEROL-3-P; FOSFATIDAT

HIDROLIZA

Kljuni koraci biosinteze! Meuprodukt lizofosfatidat (lizofosfolipidi tk. detektirani u stanicama)

BIOSINTEZA FOSFOLIPIDA
Kod eukariota: - na povrini glatkog ER-a; - na unutranjoj membrani mitohondrija;

U eukariota: Obje strategije

Nukleofilni napad putem OH-grupe

Uklanjanje CMP-a

Strategija 1
U E. Coli i U eukariota do fosfatidilglicerola;

Nukleofilni napad putem OH-grupe (1,2)

U bakterija

U bakterija

Eukarioti:
Sintetiziraju ANIONSKE Fosfolipide iz CDP-DAGa

kondenzacija

U stanicama kvasaca
U sisavaca

U sisavaca: samo u jetri

(lecitin)

Strategija 2!

ili etanolamin

U sisavaca: u svim tkivima.

(spaavanje kolina ili etanolamina)

ili Fosfatidiletanolamin

SUMARNI PREGLED METAB. PUTEVA SINTEZE FOSFATIDILKOLINA I FOSFATIDILETANOLAMINA

U jetri

U sisavaca: samo u jetri

DHAP-ACILTRANSFERAZA

SINTEZA ETERSKIH LIPIDA ukljuujui PLAZMALOGENE

-UVOENJE ETERSKE VEZE: U PEROKSISOMIMA (zamjena acilnogalkilnim ostatkom)

DJELOVANJE FOSFOLIPAZE C:
Oslobaanje DRUGIH GLASNIKA. Tk. Djelovanje FOSFOLIPAZE A2: Oslobaanje npr. ARAHIDONATA (C20:4); posebice iz plazmalogena.

FOSFATIDILINOZITOL KAO SIDRO

tzv.
USIDRENIH MEMBRANSKIH PROTEINA

INZULIN: STIMULIRA KONVERZIJU HRANOM UNESENIH UGLJIKOHIDRATA I PROTEINA U MASTI! NEDOSTATAK INZULINA: SMANJENA SINTEZA MK (FA)

NEDOSTATAK INZULINA

SFINGOLIPIDI:
- Ceramidi (drugi glasnici) i razgradni produkti: Sfingoidne baze (drugi glasnici)

- Sfingofosfolipidi (sfingomijelini) - Glikosfingolipidi (Glikolipidi): neutralni i kiseli (gangliozidi i sulfo-GSL)

GANGLIOZID GT1b

SINTEZA SFINGOLIPIDA -uzdu ER-a i Golgi-aparata

DRUGI GLASNIK

DRUGI NEUTRALNI GSL

KISELI GSL (SULFO-GSL I GANGLIOZIDI= sijalilirani GSL)

Series (symbol)
Ganglio (Gg)

Family (abbreviation)
Gangliotriaose (Gg3) gangliotetraose (Gg4)

Core structure
GalNAc(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-3)GalNAc(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer
RGal(1-4)GlcNAc(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer

Neolacto (nLc)

KLASIFIKACIJA GLIKOSFINGOLIPIDA PREMA OLIGOSAHARIDNIM SERIJAMA ILI OBITELJIMA*.

Neolactotetraose (nLc4) Neolactohexaose (nLc6)

Lactotriaose (Lc3) lactotetraose (Lc4) Globotriaose (Gb3) Globotetraose (Gb4) Isoglobotriaose (iGb3) Isoglobotetraose (iGb4) Mucotetraose (Mc4)

Gal(1-4)GlcNAc(1-3)R GlcNAc(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-3)GlcNAc(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer GalNAc(1-3)Gal(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer GalNAc(1-3)Gal(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-3)Gal(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer

Lacto (Lc)

Globo (Gb)

Isoglobo (iGb)

Muco (Mc)

Gala (Ga)
Arthro (Ar)

Galatriaose (Ga3)
Arthrotetraose (Ar4)

Gal(?1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer
GalNAc(1-4)GlcNAc(1-3)Man(1-4)Glc(1-1')Cer

RAZGRADNJA (KATABOLIZAM) I BOLESTI

KATABOLIZAM SFINGOMIJELINA

CERAMIDI

CERAMID

N-ACETILNEURAMINSKA KISELINA (SIJALINSKA KIS.)

SFINGOMIJELIN

SULFATID

CEREBROZID Galaktozil-ceramid

Series (symbol)

Family (abbreviation)

Core structure

Ganglio (Gg)

KLASIFIKACIJA GLIKOSFINGOLIPIDA PREMA OLIGOSAHARIDNIM SERIJAMA ILI OBITELJIMA*.

Gangliotriaose (Gg3) gangliotetraose (Gg4)

Neolactotetraose (nLc4) Neolactohexaose (nLc6) Lactotriaose (Lc3) lactotetraose (Lc4) Globotriaose (Gb3) Globotetraose (Gb4) Isoglobotriaose (iGb3) Isoglobotetraose (iGb4) Mucotetraose (Mc4) Galatriaose (Ga3) Arthrotetraose (Ar )

GalNAc(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer
Gal(1-3)GalNAc(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer
RGal(1-4)GlcNAc(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer

Neolacto (nLc)

Gal(1-4)GlcNAc(1-3)R GlcNAc(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-3)GlcNAc(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer GalNAc(1-3)Gal(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer GalNAc(1-3)Gal(1-3)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(1-3)Gal(1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer Gal(?1-4)Gal(1-4)Glc(1-1')Cer GalNAc(1-4)GlcNAc(1-3)Man(1-4)Glc(1-1')Cer

Lacto (Lc)

Globo (Gb)

Isoglobo (iGb)

Muco (Mc) Gala (Ga) Arthro (Ar)

BIOSYNTHESIS OF CERAMIDE

SYNTHASE

REDUCTASE

(dihydrosphingosine)

Acyl-CoAtransferase

Dihydroceramidereductase

Galaktozil-ceramide i Glukozil-ceramid

BIOSINTEZA SULFO-GLIKOLIPIDA

LAKTOZILCERAMIDI

BIOSYNTHESIS OF SPHINGOMYELIN

synthase

DEGRADATION (CATABOLISM) AND DISEASES

CATABOLISM OF SPHINGOMYELIN

N-ACETYLNEURAMINIC ACID (SIALIC ACID)

ISOPRENOIDS (Isoprenoid lipids)

dienes

(condensated, conjugated, isolated): isoprene (2-methyl-1,3-butadiene)

isoprene unit

CH3 C H2 C C H CH2

-- terpenes, some vitamins, steroids and steroidal hormones;

CHOLESTEROL AND DERIVATIVES; STEROIDS

Tetracyclic system: 3 cyclohexane- and 1 cyclopentane ring

CYCLOPENTANOPHENANTHRENE RING

Steroid skeleton: 5--gonan (-configuration at C-5)

CHOLESTEROL; 5-cholesten-3-ol

Cholesterol Esters :
palmitoyl-cholesterol

Ergosterol;
Pecursor of vitamine D2 (UV-light) Plant sterol

Bile acids

cholanic acid

CHOLANIC ACID DERIVATIVES

CHOLECALCIFEROL vitamin D3