3. Sloeni kompozitni sastavi (Eksplozivi opte namjene- AN eksplozivi i nitroglicerinski eksplozivi)? Oni predstavljaju grupu kompozitnih brizantnih eksploziva.

To su najrasprostranjeniji privredni (gospodarski) eksplozivi koji se izmeu ostalog primjenjuju i u rudarstvu. Prema namjeni dijele se u dvije grupe: 1. Eksplozivi opte namjene 2. Sigurnosni metanski eksplozivi Eksplozivi opte namjene U ovu grupu eksploziva spadaju eksplozivi na bazi amonijum-nitrata senzibilisani pravim (istim) eksplozivima, najee nitroglicerinom i trotilom. Amonijum-nitratski eksplozivi opte namjene imaju glavni sastojak amonijum-nitrat. Pored amonijum-nitrata sadre i neeksplozivne dodatke kao to su drvena strugotina, drveno brano itd. Amonijum-nitratski eksplozivi prema vrsti dodatka mogu biti: a) Amonijum-nitratski prakasti sa sadrajem trotila b) Amonijum-nitratski prakasti sa sadrajem nitroglicerina c) Amonijum-nitratski uljni eksplozivi (ANFO) c) Amonijum-nitratski poluplastini eksplozivi (otporni na vodu) d) Amonijum-nitratski vodoplastini eksplozivi SLURRY eksplozivi. Nitroglicerinski plastini eksplozivi opte namjene Nitroglicerinski eksplozivi opte namjene kao osnovni sastojak imaju u svom sastavu preko 80% elirane smjee nitroglicerina i nitroglikola. Ova grupa eksploziva spada u grupu najjaih privrednih eksploziva i upotrebljava se u najteim uslovima miniranja. Zbog visokog sadraja nitroglicerina ova vrsta eksploziva je otporna prema vodi pa se moe koristiti i za podvodna miniranja. AN Eksplozivi sa sadrajem trotila Sastav ove grupe eksploziva ini 60-85% amonijum-nitrata, trotila do 17%, dinitrotoluola, drvenog brana i ulja. Ovi eksplozivi su malo osjetljivi na vanjski impuls al su zato osjetljivi na vlagu zbog ega se pakuju u parafinski papir i PVC vrecice. Za miniranje u srednje vrstim i vrstim stijenama pored trotila (TNT) dodaje mu se aluminijum u prahu 3-5% to ga poskupljuje ali i utie na poboljanje minersko-tehnikih karakteristika tog eksploziva.

AN eksplozivi sa sadrajem Nitroglicerina Amonijum-nitratski eksplozivi sa sadrajem nitroglicerina u svom sastavu imaju oko 5% elirane smjee nitroglicerin-nitroglikol to omoguava da ne doe do mrnjenja na niim temperaturama. Inae, sadre amonijum-nitrat, dinitrotoluol, drveno brano i ulje. Neki od ovih eksploziva sa naeg podneblja su: Vitezit 5a, Vitezit 5b, Vitezit 5c itd. Viteziti (Vitez, BiH) primjenjuju se za miniranja u mehkih i srednje vrstih stijena. AN uljni eksplozivi Amonijum-nitratski uljni eksplozivi izraeni su na bazi kristalnog ili granuliranog poroznog amonijum-nitrata i odreenog procenta Diesel goriva bez bilo koje brizantne komponente. Na zapadu su poznati pod imenom AN-FO, a u Rusiji kao IGDANIT. Zbog ovakvog sastava nepostojan je u vodi pa se ne upotrebljava u vlanim sredinama. Moe se pakovati i u PVC ambalau. Spravljaju se u odnosu 94-97% amonijum nitrata i 3-6% Diesel goriva. Jako su neosjetljivi i mogu se dodavati Boosteri (presovani jaki eksplozivi) koji se postavljaju obino u dno minske buotine. AN poluplastini eksplozivi Amonijum-nitratski poluplastini eksplozivi pored amonijum-nitrata sadre 20-40% elirane smjee nitroglicerina i nitroglikola. Takoer, u sastav ulazi i trotil, drveno brano, stabilizatori itd. Ovaj eksploziv ima veliku gustinu. Koriste se u vrstim stijenama i rudama. Eksplozivi ove grupe sa naeg podruja su: Vitezit 20, Vitezit 25, Vitezit 40, Vitezit 40, Geovit i dr. AN vodoplastini eksplozivi (SLURRY) To su tzv. amonijum-nitratski vodoplastini eksplozivi koji u svom sastavu imaju minimalno 6% vode, a njen sadraj moe da ide i do 20%. Voda u eksplozivu slui kao rastvara oksidacionih soli i omoguava uspostavljanje vodootpornosti eksploziva. Prve generacije ovih eksploziva bile su na bazi amonijum-nitrata, vode i eksplozivnih komponenti (TNT, malodimni barut MB), zatim kao dodaci: vrsto fino izdrobljeno gorivo, Diesel ulje ili nafta, metalni prah i visokomolekularni plastifikatori. Zahvaljujui vodi i plastifikatorima ovi eksplozivi imaju kaastu do plastinu konzistenciju. Mogu da se proizvode kao fabriki, da se pakuju u patrone ili da se spravljaju na licu mjesta u posebnim mobilnim vozilima sa tankovima i direktno se upumpavaju u minske buotine. Primjeri ovih eksploziva sa naeg podneblja su: Kameks (Kamnik, SLO), Obili 1 (SRB), Obili 2 (SRB), Borit, Majdanit (SRB) i dr.

AN emulzioni eksplozivi Najnovija generacija Slurry eksploziva kao i prethodne generacije zasnovana je na smjei gorivih i oksidacionih komponenti. To su uravnoteeni sastavi u kojima se kao oksidaciona so koristi amonijum-nitrat, a kao gorivo mineralna i parafinska ulja i voskovi. Radi se o emulziji (tj. smjei dvije faze koje se ne mjeaju). Razlikujemo dva osnovna tipa ovih emulzija: 1. Voda u ulju 2. Ulje u vodi Da bi imala svojstva eksploziva sa odreenim minersko-tehnikim karakteristikama emulziji se dodaju aditivi sa razliitim ulogama kao to su stakleni ili plastini mikrobaloni, perliti, granulirani amonijum-nitrat, metalni prah, ferosilicijum i slino. Veu primjenu imaju emulzije tipa voda u ulju koje su i kvalitetnije. Primjenjuju se za stijene razliite vrstoe, tj. prilagoavaju se pripremanjem eksploziva na licu mjesta. Nitroglicerinski eksplozivi Ova vrsta eksploziva predstavlja eliranu smjeu nitroglicerina i nitroglikola 90-93%. Ova grupa eksploziva spada u grupu najjaih eksploziva i upotrebljava se u najteim radnim uslovima. Otporni su prema vodi. Primjeri ovih eksploziva su: Vitezit 50, Vitezit 60, Vitezit 80 pa do Vitezita 100. Sigurnosni metanski eksplozivi Razvili su se od amonijum-nitratskih i glicerinskih eksploziva opte namjene. Razlika je samo u dodatku inertnih soli i to najee natrijum-hlorina (NaCl) ak do 50%.