CHINSKI

MASAZ
I AKUPRESURA
DR KUAN HIN
CHINESISCHE
MASSAGE UND
AKUPRESSUR
MITARBEIT VON
BRIGITTE ZAUGG
COK KAN
HALLWAG VERLAG BERN UND
STUTTGART
DR KUANHIN
CHINSKI
MASAZ
I AKUPRESURA
WSPLPRACA BRIGITTE
ZAUGG, COK KAN
WARSZAWA
WYDAWNICTWO LEKARSKIE PZWL
Tytul oryginalu: Chinesische Massage und Akupressur
Wydawca oryginalu: Hallwag AG, Berno, Szwajcaria II
wydanie 1989
1988 Hallwag AG, Berno i Stuttgart Wszystkie prawa
w jzyku niemieckim zastrzezone
Copyright for the Polish edition by Panstwowy Zaklad Wydawnictw Lekarskich,
Warszawa 1992
Copyright by Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997
Tlumaczyl z jzyka niemieckiego lek.
WIESLAW SALACH
Autorzy rycin:
Dr Kuan Hin: wszystkie rysunki i znaki pisarskie na poczatku rozdzialw i rycina na s. 39
Felicitas Prescher: ss. 49-56,64,66, 74-76 Eduard Rieben: ss. 26, 91,96 Brigitte Zaugg: ss.
8,93
Projekt okladki Andrzej Pilich
Redaktor Anna Plewa
Redaktor techniczny Agnieszka Janowska
Korektor Malgorzata Kolakowska
ISBN 83-200-2158-8
Wydawnictwo Lekarskie PZWL
Warszawa
Wydanie II
Rzeszowskie Zaklady Graficzne
Rzeszw, ul. plk. L. Lisa-Kuli 19
Zam. 5894/97
Spis tresci
Doktor Kuan Hin skromny wielki mistrz ................................................ 7
Inhoa.......................................................................................................... 13
Wprowadzenie w medycyn chinska........................................................... 21
Praktyka chinskiej medycyny...................................................................... 29
Osiem cudw chinskiego masazu................................................................ 43
Akupresura: leczenie rkoma . .................................................................... 67
Nerwowosc................................................................................................. 95
Kolatanie serca ........................................................................................... 99
Stany depresyjne....................................................................................... 103
Zaburzenia snu ........................................................................................... 106
Ble glowy................................................................................................ 112
Stany oslabienia ....................................................................................... 120
Uczucie zawrotw glowy.......................................................................... 124
Odzwyczajanie od palenia .......................................................................... 128
Ble............................................................................................................ 131
Trawienie................................................................................................... 151
Drogi oddechowe ....................................................................................... 165
Dolegliwosci ze strony ukladu moczowo-plciowego ................................... 174
Choroby skry............................................................................................ 188
Zylaki......................................................................................................... 194
Zapalenie oczu ........................................................................................... 198
Podwyzszone cisnienie............................................................................. 202
Wsplpraca midzy zachodnia i wschodnia medycyna ................................ 206
Slowniczek................................................................................................. 211
Skorowidz rzeczowy .................................................................................. 213
Doktor Kuan Hin
Skromny wielki mistrz
Energia, inspiracja i wewntrzna rwnowaga sa potrzebne do stworzenia takiego rysunku. Wykonany
zostal blyskawicznie jednym pociagniciem. Pomimo to nie jest przypadkowa kreska lecz
symbolem.
Dr Kuan Hin przygotowujacy si do zabiegu: kazde leczenie wymaga ogromnej koncentracji i
wewntrznego spokoju.
N
a wysokosci 8000 metrw midzy Ziirichem a Paryzem spotkalam
go po raz pierwszy. Niski i pelen wdziku, azjatyckie oblicze, wlosy
czarne z niebieskim odcieniem, madre oczy. Taki oto pasazer usiadl
obok mnie w samolocie szwajcarskich linii lotniczych. Zafascynowaly
mnie pikne rce, przygladalam si im nadzwyczaj waskie, wrazliwe,
z niezwykle dlugimi paznokciami. Kto to moze byc? Mial moze czter-
dziesci, picdziesiat lat, moze nieco wicej trudno bylo mi ocenic
jego wiek. Dyskretnie zerkalam na jego teczk z aktami, ktra prbo-
wal wlasnie otworzyc. Jakiez bylo moje zdziwienie, gdy zobaczylam
zwykle igly do iniekcji i nic wicej! Zastanawialam si, kim moze byc:
spekulant, handlarz narkotykami, szarlatan? Rzne okreslenia przycho-
dzily mi do glowy. Usmiechajac si, zgadywal moje mysli. Hostessa
przeniosla posilek. Walczac ze soba podzikowalam. Przygladal mi
si bez skrpowania. ,Problemy z figura". Naturalnie! Przedstawil
si, zaspokajajac moja ciekawosc. Zrozumialam akupunkturzysta,
akupresurzysta! Co si dzialo dalej...! Krtko przed ladowaniem na
lotnisku Charlesa de Gaulle'a niektrzy pasazerowie zaskoczeni byli
dziwnym striptisem, skoncentrowany doktor masowal i uciskal moje
cialo. Moglam jednoczesnie korzystac z praktycznej lekcji akupresury.
Potem majac jeszcze troch czasu, poswicil go innym pacjentom. Tak
wic dla doktora Kuana ani lotnisko, ani dworzec nie sa miejscem
bezczynnego czekania tam gdzie sa lawki do siedzenia, mozna
rwniez wkluwac igly. Dwie igly w obnazona nog w poczekalni na
dworcu, do czasu przyjazdu pociagu dalekobieznego... Czas jest do
wykorzystania, a wic ...! Kiedy doktor Kuan jest we wlasnym zywiole,
zapomina o otoczeniu. Zdziwione spojrzenia przechodniw nie robia na
nim wrazenia. Swiat bez igly jest dla doktora Kuana czyms niewyob-
razalnym, poniewaz akupunktura jest dla niego nie tylko zawodem, ale
rwniez trescia zycia.
Tak bylo juz od najwczesniejszej mlodosci w Kantonie. Urodzil si
22 stycznia 1922 roku pod znakiem psa w Kantonie w Chinach, jako
syn kupca i lekarki, u ktrej w rodzinie zawd ten byl uprawiany od
wielu pokolen. Juz jako maly chlopiec pomagal swojej matce w pracy.
Wyjmowal igly, ale przede wszystkim uczyl si szukac punktw. Wkrt-
ce zauwazyl, ze jego rce sa zrdlem duzej sily magnetycznej. Pomagal
zbierac i suszyc ziola, przygotowywac leki. Z jego szesciorga rodzen-
stwa i dziesiciorga przyrodniego rodzenstwa jest jeszcze dwoje czyn-
nych zawodowo lekarzy. Siostra Sion Hong jest kierownikiem kliniki
ginekologii pierwszego ludowego szpitala w Kantonie. Zalozyla pz-
niej jeszcze dwa prywatne szpitale, gdyz nie bylo to wtedy zabronione.
Dzialo si to bowiem na krtko przed powstaniem obecnego rzadu.
Dzis w klinice tej pracuja rwniez emerytowani lekarze na zasadach
odplatnosci, a nie tak jak dawniej za oplaty w naturze.
Kiedy Kuan mial 5 lat, rodzice przeprowadzili si do Haifongu
w Plnocnym Wietnamie. Tam uczszczal do szkoly do 16 roku zycia.
Gdy wybuchla wojna japonsko-chinska przenisl si do Yiinanu, ktry
byl wzgldnie nietknity dzialaniami wojennymi. Rozpoczal tam studia
medyczne. Trzy lata pzniej zmienil miejsce, mianowicie na fakultet
Tong-Nann w Szanghaju. Jako mlody lekarz zostal przydzielony do
armii chinskiej i we wrzesniu 1945 roku awansowal do rangi oficerskiej.
Byl komendantem i prowadzil szpital wojskowy w Potchi w Hanoi.
Tam wlasnie byl swiadkiem niewyobrazalnej brutalnosci wojny Indo-
chinskiej, kiedy Wietnam sprzeciwil si francuskiej okupacji. Jako dy-
rektor szpitala opiekowal si rwniez francuskimi jencami wojennymi.
Pomagal im w kontakcie z ich rodzinami. Chociaz byl bardzo zaan-
gazowany w walk o niepodleglosc Wietnamu, jako lekarz byl wrazliwy
na los Francuzw, ktrzy doznawali rwniez wielu okrucienstw. Nisl
pomoc z narazeniem wlasnego zycia, przechodzac midzy frontami.
W tym burzliwym czasie ozenil si z Pao Tschou, co znaczy ,Perla"
nauczycielka z Hajfongu. Po powstaniu Chinskiej Republiki Ludowej
w 1949 roku, sytuacja polityczna zmusila go do opuszczenia ukochanej
ojczyzny. Rzad francuski uhonorowal jego dzialalnosc w Wietnamie,
nadajac tytuly i odznaczenia, zaofiarowano mu rwniez mieszkanie
w Paryzu. Na poczatku pobytu we Francji doktor Kuan znalazl prac
w firmie importowo-eksportowej, poniewaz w tamtym czasie w Paryzu
nie mgl utrzymac siebie i swojej rodziny z wykonywania akupunktury.
Do konca lat szescdziesiatych chinska medycyna na Zachodzie byla
prawie nie znana. Doktor Kuan nawiazal kontakt z europejskimi leka-
rzami i zaczal z nimi wsplpracowac. Na poczatku leczyl ostre i prze-
wlekle ble, depresje, a przede wszystkim migreny. Pacjenci zauwazyli
wnet, ze delikatny Chinczyk dokonywal malych cudw. Niebawem
poswicil szczeglna uwag dzieciom uposledzonym. Nieprawidlowo
uksztaltowane konczyny po kuracji doktora Kuana uzyskiwaly nieocze-
kiwana ruchomosc. Bezplatna prac dla biednych, czsto do pznych
godzin nocnych, kompensowal sobie rachunkami od prominentnych
pacjentw ze swiata polityki i showbiznesu.
Jego praktyka w 11 dzielnicy Paryza, gdzie mieszkaja ludzie wszyst-
kich ras, umozliwia mu troszczenie si o swoja zon, siostr i dwoje
dzieci (z osmiorga). Kuan jest rwniez uzdolnionym malarzem. Kilka
razy w roku leczy rwniez uposledzonych pacjentw w szpitalach
w Danii, gdzie jest znany ze swej sztuki lekarskiej. Dobre wyniki
leczenia osiaga u ludzi ze swiata muzyki (ktrych praca wymaga szcze-
glnej ,ruchomosci") i u chorych na raka. Jednym z wazniejszych
celw doktora Kuana jest przezwycizenie strasznej choroby
AIDS, a zarazem wsplpraca z zespolem lekarzy francuskich, zwiazana
ze zwalczaniem tej choroby. Pracy tej poswica wiele czasu. Ma duza
kolekcj listw i fotografii oraz uporzadkowana dokumentacj
lekarska z wynikami leczenia. Chinska metoda inhoa robi duze
wrazenie.
Zachodni lekarze interesuja si tylko niektrymi aspektami leczenia
doktora Kuana, a nie cala jego wiedza. On sam nie jest fanatykiem lub
guru, lecz czlowiekiem rozumiejacym swj kunszt lekarski, .przede
wszystkim jako komplementarna medycyn. Jego celem jest wzmoc-
nienie ciala, ktre tak czsto i mocno jest obciazone zachodnimi meto-
dami leczenia. Wielkim pragnieniem doktora Kuana jest zblizenie me-
dycyny chinskiej i zachodniej. Jego postawa i metoda, zarwno nau-
czyciela samoleczenia, jak i lekarza, przyniosla mu szczeglna slaw
w Paryzu. Dla doktora Kuana jest zrozumiale, ze samodyscyplina,
wlasna walka z choroba i pozytywne myslenie ma leczace dzialanie.
On zyje akupunktura i nie cwiczy samotnie. Porusza si w czwartym
wymiarze krlestwa tradycyjnej chinskiej sztuki leczenia. Jest to sfera,
ktrej nikt sam za pomoca wiedzy szkolnej nie moze nabyc. To spot-
kanie w samolocie z czlowiekiem, ktry cale swoje zycie poswicil na
badanie prawidlowosci naszej wewntrznej alchemii, praktykujac jak
artysta starej wiedzy nakluwania, bylo dla mnie zeslaniem losu.
Jesli zabierzecie t ksiazk w podrz, byc moze rwniez dla Was
bdzie zeslaniem losu.
Yerena Burki
Inhoa
Oprcz wlasciwego zna-
czenia, chinskie znaki pi-
sarskie moga wyrazac Yin lub
Yang: na poprzednie] st r oni e
pr zedst a wi amy w grze
znak Yang (jest twardy,
mski, naladowany energia),
znak na dole to Yin
(mikki, lagodny, plynny).
Widzimy to rwniez na
rysunku: Yin jako wygita
krzywa trawa, natomiast
krtka trawa Yang.
Pewien francuski general doswiadczony w sztuce wojennej prosil
mnie kiedys o pomoc w delikatnej sprawie. Otz podczas kazdej uro-
czystej rocznicy skoro tylko uslyszal marsz wojskowy zaczynal
plakac. Lzy dla niego byly czyms przykrym, ale nawet przy dobrych
chciach nie mgl si powstrzymac wlasnie tak na niego dzialaly
dziarskie dzwiki. Postanowilem na krtko przed nastpna oficjalna
uroczystoscia wkluc mu pod skr w okreslone miejsce rki igl do
akupunktury. Efekt byl nieoczekiwany: stary general spokojnie przyjal
odznaczenie. Grzmiace bicie werbli tym razem nie wycisnlo lez igla
pod rkawem jego munduru osiagnla swj cel. To bylo przede wszyst-
kim silne dzialanie naklutego punktu na psychik lub dostateczne przy-
gotowanie pacjenta na dzialanie igly w konczynie. Oba te czynniki
wsplwplywaja na wynik, gdyz razem konieczne sa do osiagnicia
sukcesu.
Opisujac tutaj histori generala, chcialbym w tej ksiazce wyjasnic, ze
takie problemy moga dotyczyc dowolnego obszaru zdrowia: duch i cia-
lo sa razem i moga wzajemnie na siebie wplywac pozytywnie, ale
rwniez negatywnie. Zabiegi moga dzialac zapobiegawczo, lub tez lecz-
niczo. Najlepsza gwarancja ich skutecznosci jest zaufanie do tej meto-
dy, ale rwniez zaufanie sobie. Do tego potrzeba sily ducha i rwno-
wagi wewntrznej. Wszystkie propozycje terapeutyczne tej ksiazki zmie-
rzaja nie tylko do utrzymania zdrowia czy leczenia ciala, ale rwniez
do wzmocnienia ducha. Wkrtce przekonacie si o lym, jesli zastosuje-
cie ucisk okreslonych punktw na ciele (akupresura). Duch i cialo sa ze
soba zwiazane energetycznym zwiazkiem sieciowym. Moga nadzwyczaj
czujnie reagowac na delikatny ucisk palca. Na tym zalozeniu zbudowa-
na jest chinska medycyna i to jest podstawa metody inhoa, ktra
opiera si na starej szkole chinskiej.
Najpierw zajmiemy si blizej chinska medycyna, a pzniej praktycz-
nym zastosowaniem metody inhoa. Na kilka pytan dotyczacych inhoa
chcialbym odpowiedziec, szczeglnie na te, ktre interesuja
czytelni-
kw. Co to jest inhoa? Jak dziala ta metoda? Jakie choroby moze
leczyc? Czy mozna przy jej stosowaniu popelnic blad, czy jest niebez-
pieczna?
Co to jest inhoa?
Inhoa znaczy ,srebrny kwiat". Jest to nazwa metody moich przod-
kw. Zapobiega ona chorobom i leczy je. Wiedza o tej metodzie i jej
mozliwosciach oddzialywania przekazywane sa od stuleci nastpnym
pokoleniom. Wlasciwie musialbym powiedziec przodkiniom, poniewaz
w mojej rodzinie wiedza zawodowa wbrew zwyczajom ludowym
przekazywana byla z matki na crk. Tak wic moja siostra w Kan-
tonie (w Chinach) podtrzymuje dotychczasowa tradycj inhoa i ciagle
ja rozwija. Oczywiscie wiedza ta nigdy nie byla ukrywana przed syna-
mi. Mimo to sposrd moich dzieci najbardziej zwiazana z metoda
inhoa jest moja crka Cok Kan. Poniewaz ta zawodowa wiedza prze-
kazywana byla przez kobiety, to pozostalo na niej rwniez pitno
kobiet. A wic prosz Panstwa, osadzcie sami!
Inhoa pozwala w sposb wyprbowany ustrzec ludzi zdrowych przed
chorobami, a chorym przywrcic zdrowie. Stosujemy wszystkie moz-
liwe dostpne chinskie sposoby terapeutyczne. Poslugujemy si wsplna
wiedza, ktra nam daje zarwno medycyna zachodnia, jak i medycyna
alternatywna.
Naszym glwnym zakresem jest akupunktura, akupresura i masaz,
do tego nalezy dolaczyc jeszcze dietetyk, chinskie ziola i jog. Ksiazka
ta ogranicza si do opisania masazu chinskiego i akupresury. Sa to dwa
zagadnienia, ktre wprowadzaja w temat samopomocy i nie wymagaja
uprzedniej wiedzy podstawowej, jak i zadnych srodkw pomocniczych:
bowiem tylko wasze wlasne rce moga przyniesc niewiarygodne efekty.
Inhoa moze czynic prawdziwe cuda. Jak pojedyncze krople wody
moga prowadzic do wylewu morza, tak delikatny ucisk panstwa dloni,
stymulujacy przeplyw energii ciala, moze spowodowac rzeczywiscie spe-
ktakularny efekt. To tak, jak mala sila dziecicej dloni moze wprawic
w ruch samochd cizarowy, podczas gdy silni mzczyzni bezskutecznie
prbuja go pchac. W podobny sposb proste stymulacje punktu aku-
punktury rozwiazuja czasami problemy medyczne, ktre dotad byly
nierozwiazywalne.
Pewnego dnia przyszla do mojego gabinetu w Paryzu kobieta po-
chodzaca z Danii z uposledzeniem chodu. Paraliz wymuszal na niej
podjcie decyzji o ponownej operacji, z ktra lekarze wiazali nadziej
na popraw. Leczylismy ja intensywnie podczas trzydniowego pobytu,
szczeglnie zwracajac uwag na konczyny dolne. Dobry wynik leczenia
okazal si trwaly i utrzymywal si po jej powrocie do Danii. Czy byl to
cud, przypadek, logiczne nastpstwo leczenia akupunktura? Jak od-
powiedziec na to pytanie: to nie byl w zadnym wypadku kolejny
sukces, ktry moglem umiescic na moim koncie. Bylem tylko rka
dziecka, ktra prac dunskich lekarzy doprowadzila do szczsliwego
zakonczenia.
Inhoa jest metoda delikatna. W Chinach okreslano ja oglnie deli-
katna medycyna. Inhoa akupresura, a przede wszystkim masaz.
Jezeli pojcie muskanie wzito ze slownika medycyny i bdzie mialo
jasny cel przeznaczenia jak slowo masaz, to trzeba rzeczywiscie wczes-
niej mwic o muskaniu niz o masazu. Dlon slizga si faktycznie po
skrze jak plynaca woda: nie bez powodu okresla si pojciem sucha
kapiel poszczeglne elementy calkowitego masazu. Ucisk przy inhoa
akupresurze wykonuje si opuszka palca troch silniej, ale jednak nie
tak mocno, aby wymagalo to zbyt duzo sily. Rwnoczesnie wystpuje
dzialanie na przeplyw energii, w mniejszym stopniu bezposredni, oraz
nie tak gwaltowny, jak to wystpuje przy uzyciu igiel w akupunkturze.
Masaz i akupresura wykonywane wedlug metody inhoa moga kazdemu
pomc, nawet osobom, ktre z okreslonych powodw nie znosza na-
kluwan. U cizko chorych, oslabionych ludzi mamy mozliwosc obser-
wacji i dobroczynnego wzmacniajacego dzialania masazu inhoa. To jest
tak, jakby glodujacemu podano kilogram ryzu. Ta ilosc ryzu dla glodu-
jacego ma znaczenie zyciowe. Dla sytego czlowieka ten sam dar moze
byc juz czyms zupelnie innym.
Co moze inhoa?
Wiemy jak istotne znaczenie ma przeplyw energii w ciele. Energia
jest paliwem zycia, pokarm jest paliwem dla organizmu. Energia
krazy w calym ciele i latwo zrozumiec, dlaczego moze wystapic
choroba jakiejs czsci ciala, jezeli doplyw energii bdzie niedostateczny.
Czsto uszkodzenie jednej czsci ciala powoduje utrudnienie przeplywu i
male zablokowanie, ktre moze przyczynic si do zaburzenia oglnej
rwnowagi energetycznej, co rwniez moze przejawic si choroba czsci
ciala bezposrednio nie zwiazana z uszkodzeniem. Choroby zas
powoduja ponownie nowe zablokowanie w przeplywie energii, a uklad
immunolo-
2 Chinski masai
giczny staje si coraz slabszy, co w konsekwencji moze prowadzic do
regularnej lawiny objaww chorobowych. Kto nie chcialby temu zapo-
biegac! Zapobieganie jest zasadniczym celem postpowania w medycy-
nie chinskiej. Oczywiscie zapobieganie w podwjnym znaczeniu: zdro-
wy czlowiek powinien przez odpowiednie zapobiegajace postpowanie
chronic swoje zdrowie, chory natomiast powinien si leczyc, ale nie
tylko scisle okreslone schorzenie, ale rwnoczesnie chronic si przed
mozliwymi nastpstwami chorobowymi. Inhoa spelnia te dwa wymaga-
nia inhoa byla i bdzie odpowiedzia rozwijajaca te zagadnienia:
Jezeli przyjmiecie masaz jako element codziennej higieny ciala, to
w ten sposb wplyniecie na swobodny przeplyw energii, przez co bloki
energetyczne bda mogly byc usunite juz w poczatkowym stadium.
Zasada tego postpowania jest masowanie duza powierzchnia dloni,
w krtkim czasie, calego ciala. Aktywizowane sa wwczas wszystkie
meridiany i wszystkie drogi, po ktrych krazy energia w ciele. Masaz
moze byc stosowany jako leczenie; bezposrednio wplywa na cala powie
rzchni ciala, zwalczajac zaburzenia krazenia krwi, choroby
misni
i stany zapalne staww. Jest takze cudownym srodkiem w przypadku
leczenia nerwic uwarunkowanych stresami, a takze szybko dzialajaca
i skuteczna technika relaksujaca u osb szczeglnie obciazonych zawo
dowo. Nawet juz krtki masaz jesli znajdziecie oczywiscie czas
midzy dwoma posiedzeniami lub w przerwie w pracy moze natych
miast przywrcic zdolnosc koncentracji. Sam masaz tego jednak nie
sprawi. Jest to osiagalne rwniez dziki koncentracji mysli w czasie
masazu, tzn. przez zatopienie mysli, co wplywa po powrocie do pracy
na dobra koncentracj. Wszystkie informacje o poszczeglnych ro
dzajach masazu i ich wlasciwosciach zapobiegawczych i leczniczych
mozna znalezc w rozdziale ,Osiem cudw chinskiego masazu".
Celem akupresury jest leczenie skomplikowanych chorb i rznych
ostrych i przewleklych dolegliwosci. Wynika to juz z techniki zabiegu.
W tego rodzaju przypadkach zabieg wykonujemy nie cala rka jak
w masazu, ale tylko opuszkiem palca, ktry w scisle okreslonym,
strategicznym miejscu (punkt akupunktury) musi byc tak przylozony,
ze uciskajac ten punkt aktywizujemy meridiany. Dobr punktw od
bywa si na tych samych zasadach co przy nakluwaniu iglami w aku
punkturze punkty zawsze sa takie same, niezaleznie od tego, czy je
nakluwamy, czy uciskamy palcami. Wykonujemy akupresur tych pun
ktw, ktre dzialaja na istniejace obecnie symptomy chorobowe i rw
noczesnie stale na takie punkty, ktre zapobiegaja chorobom i cier-
pieniu. Pod koniec zabiegu dziala si na takie punkty, ktre sluza
oglnemu wzmocnieniu ducha i ciala. Wzmocniony pacjent lepiej znosi
nie tylko chorob, ale i leczenie przebiega wwczas pomyslniej. Aku-
presura jest predestynowana do bezposredniego leczenia blowych
schorzen aparatu ruchowego, blw glowy, problemw zwiazanych
z trawieniem, dolegliwosci ukladu moczowo-plciowego i oczywiscie
w cierpieniach uwarunkowanych stanem psychicznym, jak zaburzenia
snu, nalogi, nerwice lub depresje. Akupresura powinna byc stosowana
jako terapia dlugotrwala, w chronicznych zespolach blowych, gdzie ze
wzgldu na dzialanie uboczne lekw przeciwblowych, wczesniej czy
pzniej, dalsze ich stosowanie nie jest mozliwe. Poniewaz wykonywanie
tej metody jest dziecinnie latwe, to samoterapia powinna byc stosowa-
na przede wszystkim w przezibieniach, dolegliwosciach zoladkowych
i w innych codziennych niedomaganiach. W Chinach juz malym dzie-
ciom pokazuje si, gdzie musza uciskac skr w przypadku konkret-
nego cierpienia. Jest jeszcze jedna korzysc wynikajaca ze stosowania
akupresury: mianowicie jest ona w pelni bezpieczna Lak dlugo, jak
dlugo przestrzega si podstawowych zasad higieny, m.in. myje si rce
przed jej rozpoczciem.
Wprowadzenie w medycyn
chinskq
Wprowadzenie w tajniki
chinskiej medycyny mozna
przestawic w rzny sposb.
Znaki pisarskie na
poprzedniej stronie sa tylko
jedna z takich mozliwosci.
Cienkie, ostre konce
wybijaja si w rysunku
stanowia symbol Yang.
W medycynie chinskiej oznaka zdrowia ciala jest harmonijna
rwnowaga energii Yin i Yang i jej swobodny przeplyw. Dlatego kazda
choroba jest symptomem nierwnowagi energetycznej.
Historia
Juz w czasach prehistorycznych znana byla wiedza o tym, ze masaz
okreslonych bolesnych miejsc ciala nie tylko lagodzi bl, lecz ponadto
przyczynia si do szybkiej poprawy stanu oglnego. Spiczaste przed-
mioty wykonane z kamienia sluzyly w epoce kamiennej zarwno do
leczenia chorb, jak i w codziennej pracy. Te kamienne przedmioty
byly pierwszymi iglami stosowanymi w akupunkturze. Zdolnosc do
rozpalania ognia i obserwacja, ze okreslone ble znikaja w cieple, ktre
daje ogien, stworzyly podstawy do rozwoju moxybusji drugiego Filaru
chinskiej medycyny. W tej metodzie uzywa si zarzacego, sproszkowa-
nego materialu roslinnego do ogrzewania okreslonych miejsc ciala.
Tak jak udoskonalano narzdzia pracy starozytnych Chinczykw,
tak rwniez ulepszano narzdzia do akupunktury: po ostrzach kamien-
nych byly igly z kosci i bambusa. W drugiej polowie drugiego tysiac-
lecia przed Chrystusem produkowano juz igly z metalu. Od tego czasu
coraz bardziej poznawano zwiazek midzy naklutym punktem a jego
dzialaniem, ktre przynosilo ulg. W ten sposb zostal odkryty zwiazek
meridianw i ich polaczen. W ,Huangdi Nei Jing" klasycznej ksi-
dze chinskiej medycyny, majacej ponad 2000 lat opisano cala w-
czesna wiedz. W ,Huangdi Nei Jing" zawarty jest protokl rozmowy
midzy cesarzem Huangdi i jego lekarzem. Duza czsc poswicona jest
miejscu i funkcji akupunktury, chorobom meridianw oraz wskaza-
niom i przeciwwskazaniom do nakluwan punktw.
Przez stulecia trudnym problemem do rozwiazania byla lokalizacja
poszczeglnych punktw. Mianowicie jeden pacjent byl szczuply, drugi
gruby, trzeci wysoki, a czwarty niski. Nasuwalo to pytanie, jak aku-
punkturzysta powinien postpowac, aby precyzyjnie lokalizowac na-
klucie? Jak je wykonac, zeby nie wyjsc poza punkty i zachowac wlas-
ciwe odstpy midzy nimi. Prawidlowe trafienie w punkty bylo zalez-
ne mniej lub bardziej od intuicji danego akupunkturzysty. Roz-
wiazanie znaleziono za czasw dynastii Han (okolo 202 rok przed Chry-
stusem do 220 roku po Chrystusie), przyjto wwczas jako wzgldna
miar pomiaru cun, tzn. okreslony odcinek ciala pacjenta, np. szero-
kosc jego kciuka jako wielkosc proporcjonalna. Do dzis indywidual-
na jednostka pomiarowa jest podstawa praktykujacych lekarzy.
Za czasw dynastii Tang (618907) stworzono specjalne katedry
akupunktury i moxy oraz podniesiono je do poziomu uniwersyteckiego.
Szkolenia dla lekarzy poczatkujacych byly obowiazkowe. Na dwch
brazowych modelach wielkosci czlowieka zaznaczyli mistrzowie, znane
od tysiacleci, dokladne przebiegi meridianw z precyzyjna lokalizacja
punktw. Modele te byly niezwykle pomocne w nauczaniu i wykorzy-
stywano je rwniez w egzaminach koncowych studentw. Trjwymiaro-
wy model byl duzym sukcesem, poniewaz pierwszy raz mozna bylo
przedstawic i studiowac cala laczna siec meridianw.
Kompendium lekarza o nazwisku Ki-tcheon i trzy modele z meridia-
nami z okresu dynastii Ming (13681644) naleza do koncowego okre-
su rozkwit u akupunkt ury, poni ewaz nast pna dynast ia Tsi ng
(16441911) nie ufala tradycyjnej medycynie. Jedynie chinski lud ni-
gdy nie stracil zaufania, dlatego akupunktura i moxa byly dalej prak-
tykowane, chociaz postp w tej dziedzinie nie mial zadnego wsparcia ze
strony wladz.
Dla tradycyjnej medycyny chinskiej zaczal si pospny
rozdzial z chwila nastania imperializmu kulturowego, wraz z wojna
opiumowa (18401842), az wreszcie osiagnal najbardziej
dramatyczny punkt w postaci dekretu zabraniajacego praktykowania
tej sztuki leczenia. Dzialo si to w czasie, gdy w Japonii i w Europie
akupunktura byla juz znana i praktykowana.
W komunistycznych Chinach akupunktura otrzymala nowe poparcie
od rzadzacej partii, a pzniejszy przewodniczacy Mao w 1928 roku,
bezposrednio po zalozeniu Czerwonej Armii, szczeglnie kladl nacisk
na wspldzialanie obejmujace tradycyjna medycyn Wschodu i medycy-
n zachodnia.
W czasie powstania przeciw Japonii i w ,Dlugim marszu" na Jenan
akupunktura i moxa odegraly istotna rol w opiece zdrowotnej zol-
nierzy. Od czasu proklamowania Republiki Ludowej Chin mogla ona
ponownie zajac swoje miejsce w nauce i badaniach. Inaczej nie doko-
nalby si olbrzymi krok w przyszlosc, jakiego dokonal rozwj akupun-
ktury lat picdziesiatych w dziedzinie anestezjologii, jak rwniez postp
w dziedzinie laseropunktury. Nalezy podkreslic, ze nie nastapiloby to,
gdyby tysiacletnie dziedzictwo chinskiej medycyny musialo istniec
w cieniu nieprzyjaznej jej nauki przyrodniczej i ograniczone jedynie do
watpliwej jakosci praktyk pokatnych.
Techniki akupunktury i moxy
Ksiazka ta w calosci poswicona jest zapobieganiu i samoleczeniu za
pomoca masazu i akupresury. Bez watpienia jednak samoleczenie ma
pewne granice i czasami wizyta u lekarza jest jednak konieczna. Natu-
ralnie w pierwszej kolejnosci u lekarza dotychczas prowadzacego.
Moga pojawic si watpliwosci dotyczace zaufania akupunkturzyscie,
jak rwniez inne, np.: czy to sprawia bl? czy igly sa rzeczywiscie
czyste? czy wszystko przebiega prawidlowo?
Nastpujace krtkie dygresje nie sa niczym innym, jak zwrceniem
uwagi, w jaki sposb akupunkturzysta powinien postpowac. W miar
swoich mozliwosci powinien on udzielic informacji podobnie jak
chirurg, ktry informuje o teoretycznym przebiegu operacji wyrostka
robaczkowego. Powinnismy wic informowac rwniez lekarza prowa-
dzacego o planowanym leczeniu akupunktura. Natomiast po zakon-
czeniu zabiegu trzeba powiedziec lekarzowi o przebiegu i o leczeniu.
Rwnie wazne jest przekazanie istotnych informacji akupunkturzyscie
o wynikach: prosz opowiedziec o dotychczasowej terapii i lekarstwach
przyjmowanych lub o przewidzianym planowanym leczeniu.
W akupunkturze sa okreslone punkty, ktre w wikszosci przypad-
kw stymulowane sa punktami meridianw za pomoca igiel, zarwno
zlotych, srebrnych, jak tez z innych metali. Poslugujemy si iglami
o przekroju ponizej pl milimetra. Glbokosc naklucia w zaleznosci
od miejsca wynosi od kilku milimetrw do paru centymetrw. Igla
wkluwana jest pod scisle okreslonym katem w stosunku do powierzchni
ciala. Jedynie przy nierozsadnym postpowaniu lub w razie poruszenia
si chorego podczas zabiegu moze wystapic bl spowodowany doty-
kiem scian ttnic lub zwiazany ze zranieniem ogranw wewntrznych.
Istnieja poza tym punkty wrazliwe, ktre powinni nakluwac jedynie
dlugo praktykujacy lekarze specjalisci akupunktury. Dotyczy to na
przyklad nakluwania punktu wewntrznego kata oka. Igla musi byc
w tym przypadku bardzo ostra, a nastpnie wprowadzona o ulamek
milimetra od kacika oka po wewntrznej scianie oczodolu tak, aby nie
uszkodzic galki ocznej. Dlatego znajomosc anatomii czlowieka w ksztal-
ceniu chinskich akupunkturzystow zajmuje centralne miejsce.
W nauczaniu duzo miejsca zajmuja rwniez naklucia wykonywane
na sobie samym. Z jednej strony doskonali to prac palcw i daje
poczucie bezpieczenstwa poczatkujacym akupunkturzystom. Z drugiej
strony po wczesniejszym doswiadczeniu wielu mozliwosci na so-
bie uczy wrazliwosci podczas naklucia, przez co latwiej
zrozumiec im pacjenta w czasie zabiegu. Pacjent prawie nic nie czuje
przy wkhi-waniu igly. Jezeli wystpuje jakis lokalny bl przy wkluciu,
to najczsciej spowodowany jest manipulacja. To, co si czuje przy
prawidlowo wykonanej akupunkturze, nazwano de Qi to znaczy
,przybycie energii". Charakterystycznym odczuciem de Qi jest uczucie
goraca lub zimna, ocizalosci umyslu, ucisku, mrowienia lub pradu.
Ble pojawiac si moga w oddalonych miejscach ciala. Czsto
chorzy informuja o uczuciu ciagnicia wzdluz danego meridianu.
Jesli chodzi o lokalne
ble, to istnieje jedno ograniczenie: kazdy pacjent niezaleznie od wraz-
liwosci przy nakluwaniu punktw szczeglnie wrazliwych, jak opuszki
palcw, czy tez podeszwy stp, moze odczuwac lekkie ble. Oglnie
mwiac, pacjenci wrazliwi, lkliwi, nerwowi, jak rwniez pierwszy raz
poddani akupunkturze, ktrzy czuja si niepewnie, poniewaz czsto
mieli ble, musza poznac akupunkturzyst i zaufac mu. Dobry aku-
punkturzysta musi byc nie tylko dobrze wyszkolony technicznie, lecz
takze powinien byc osoba subtelna, pelna milosci i przyjemna w kon-
takcie z innymi. Nie zmusza on nigdy chorego do znoszenia blu.
Chtnie w kazdej chwili przerywa terapi i w czasie rozmowy wzmacnia
zaufanie pacjenta do leczenia.
Po wkluciu igly normalnie pozostaja w skrze na okres 1520 minut.
Co kilka minut akupunkturzysta kontroluje pozycj igiel i porusza nimi
zaleznie od celu terapii, tzn. obraca palcami lub wprawia je w wibracj.
W naglych wypadkach, lub przy intensywnym leczeniu cizkich chorb
z silnymi blami, igly pozostaja czasami przez godzin i przez caly ten
czas manipuluje si nimi do chwili uzyskania poprawy.
Delikatne igly z ostrzem i trzonem nie sa jedynym instrumentem
akupunkturzysty. Przy okreslonych schorzeniach mozna pod scisla
kontrola pobrac kilka kropel krwi, wykonujac maly krwioupust, poma-
gajac w taki sposb choremu. W tym przypadku terapeuta uzywa
lancetu, jakim posluguje si medycyna zachodnia przy pobraniu krwi
z opuszki palca. Wazne miejsce zajmuje rwniez ,kwiat sliwy". Jest to
cylindryczny mloteczek zbudowany z 57 ostrzy, rwno osadzonych
igiel na dlugim trzonku, ktrym rytmicznie stuka si w leczone miejsca
na skrze. Zadrapaniom zapobiega si przez utrzymanie czubka igiel na
jednym poziomie i nie zaginanie ich, a takze przez precyzyjne uderzenie
prostopadle do skry. Najwyzszym przykazaniem przy wszystkich tych
technikach jest czystosc i sterylnosc igiel. To kaze nam jeszcze raz
zwrcic uwag na choroby przenoszone przez krew, takie jak wirusowe
zapalenie watroby czy AIDS, i uswiadomic sobie koniecznosc prze-
prowadzania sterylizacji narzdzi. Sluza do tego celu sterylizatory do
suchej sterylizacji, w ktrych igly przebywaja odpowiednio ustalony czas
w temperaturze 18OC. W gabinetach zabiegowych moga znajdowac si
urzadzenia o podobnym dzialaniu. Sama dezynfekcja w alkoholu lub
gotowanie w wodzie jest niewystarczajace. Na zyczenie pacjenta uzy-
wam zawsze nowych igiel. Jezeli pacjent przychodzi regularnie i znam
go dobrze, to daj choremu jego wlasne igly do domu. Wtedy w roz-
tworze alkoholowym przechowuje je w domu do nastpnej wizyty.
Moxa byla zalecana w ,Huangdi Nd Jing" przede wszystkim do
leczenia chorb, ktre byly spowodowane przez zimno i wilgoc.
Nato-
miast moxa, ktra wytwarza cieplo, nie jest wskazana przy goraczce,
stanach zapalnych i nadcisnieniu ttniczym. Sa to bowiem tak zwane
syndromy goraca, ktre pod dzialaniem ciepla moga szybko ulec po-
gorszeniu. W moxie okreslone punkty ciala podgrzewa si, nawet takie,
ktrych naklucie jest zabronione jak ppek, ktry ogrzewany jest
zarzacym si stozkiem ubitych lisci piolunu. Poprzednio zarzace si
kulki moxy kladziono bezposrednio na skr, obecnie kladzie si warst-
w izolujaca w postaci krazkw wycitych z czosnku lub korzenia
imbiru midzy skra a zarzaca si kulka moxy. Najpewniejsza
metoda zapobiegajaca oparzeniu jest lagodna moxa wykonywana cyga-
rem, akupunkturzysta zbliza rozzarzony koniec cygara i oddala w regu-
larnych odstpach od skry, obserwujac dokladnie nagrzewane miejsce.
To pozwala na uchwycenie momentu pojawienia si zaczerwienienia
skry w miejscu nagrzewania. Glwnym wskazaniem do terapii cieplem
z uzyciem piolunu {Artemsia vulgaris) sa wszelkiego rodzaju stany
oslabienia, jak rwniez zawroty spowodowane niskim cisnieniem tt-
niczym. Rwniez jako srodek przeciw oslabieniu piolun ma dluga tra-
dycj w Europie. Rzymscy legionisci wkladali do sandalw piolun, aby
wytrzymywac mczace marsze i zapobiec stanom wyczerpania. W nie-
mieckiej strefie jzykowej sluzyl on jako dodatek do kapieli stp stoso-
wany przeciw zmczeniu ng i stad pochodzi niemiecka nazwa piolunu
(Beifuss: fuss stopa, bei przy). W tradycyjnym ludowym lecznic-
twie jest duza obfitosc receptur z udzialem piolunu, stosowanych w rz-
nych dolegliwosciach, np. w przewleklych biegunkach, oslabieniu spo-
wodowanym pasozytami jelit. Piolun bowiem zawiera eteryczne olejki,
glwnie cineol substancj przeciw robakom. Czy takie dzialanie
piolunu bylo znane, kiedy stosowano go jako przypraw kuchenna do
salat? Teraz trudno jest na to odpowiedziec. Piolun zadomowil si
zarwno w Azji, jak i w Europie. Obie kultury niezaleznie wczesnie
odkryly wlasciwosci lecznicze tej rosliny. Zapewne jest to tylko poje-
dynczy przyklad opisujacy wsplna wiedz. I moze nie jest szczeglnie
szczsliwym przykladem, poniewaz piolun odgrywa wsplczesnie wazna
rol tylko w homeopatii. W medycynie akademickiej zostal dawno
zastapiony przez substancje chemiczne. Pomimo to pozostanmy jednak
przy zyczeniu, aby wsplpraca midzy zachodnia i wschodnia medycy-
na poglbiala si, w zgodnym poszukiwaniu tradycji, ale przede wszyst-
kim we wsplnym posuwaniu do przodu badan nad rozwiazywaniem
istniejacych problemw zdrowotnych.
Praktyka chinskiej
medycyny
Yin i Yang sa nie dajac; mi si rozdzielic
biegun; mi. Luk symbolizuje Yi ale
wybiega on z Yang.
Pewien pacjent chorujacy na raka, po latach mozolnych terapii,
kontroli lekarskich i nowych terapii, pewnego razu dowiedzial si od
lekarza, ze jest znowu zdrowy. Cieszyl si tak bardzo, ze podczas
przyjcia wydanego z tej okazji dla swoich przyjacil zaslabl. W tym
samym jeszcze dniu zmarl z powodu niedomogi serca. Sam przyjcia
nie przygotowywal, zlecajac innym organizacj i zakupy, aby uniknac
w ten sposb stresu. Z mojego punktu widzenia zostalby przy zyciu,
gdyby mniej si cieszyl z dobrej wiadomosci.
Co si stalo? Przez nadmierna radosc doszlo do zaburzenia rwno-
wagi Yin i Yang tego czlowieka, wzajemna bowiem rwnowaga tych
dwch elementw jest podstawa zycia. Dlatego tez niekontrolowane
uczucia, zarwno pozytywne, jak i negatywne, naleza w medycynie
chinskiej do pierwszych przyczyn chorobowych. W naszym wyobraze-
niu czlowiek przychodzi na swiat jako calkowicie nienaruszalna istota.
W ciagu zycia na skutek chaosu w uczuciach, zlego odzywiania, jego
odpornosc slabnie. Jezeli jest w stanie nierwnowagi, to w rznych
sytuacjach ekstremalnych szybko zaczyna chorowac, latwiej ulega rz-
nym wypadkom, jest bardziej podatny na infekcje. Utrata naturalnych
sil obronnych zaburza przeplyw energii, ktra we wschodnim rozumie-
niu utrzymuje cialo czlowieka w aktywnosci i zdrowiu. Drogi, ktrymi
krazy energia w ciele, nazywamy meridianami. Maja one dokladna
lokalizacj i na tym oparte jest moje leczenie. Jezeli przeplywa za duzo
energii, to przez odpowiednie leczenie zostaje ona rozpraszana w meri-
dianach. Jezeli przeplywa za malo, mozna ja stymulowac. Diagnostycz-
ne i terapeutyczne metody chinskiej medycyny oparte sa na regule
piciu zywiolw, ktre nie tylko dotycza srodowiska naturalnego ko-
smosu, ale rwniez czsci ciala, organw, emocji i aktywnosci czlowie-
ka. I tak na przyklad ogien jest zywiolem serca, rwniez radosc nalezy
do tego zywiolu; natomiast nadmiar radosci niszczy serce. Drzewo jest
zywiolem dla watroby i zlosci. Napady zlosci uszkadzaja watrob.
Sledziona (i trzustka) oraz zmartwienie (troska) sa podporzadkowane
zywiolowi ziemi; pluca i smutek metalowi; nerki i strach
wodzie. Jezeli spojrzymy na przedstawiona wyzej histori czlowieka
ktry odzyskal zdrowie, a nastpnie z nadmiaru radosci doznal zawali
serca, to lepiej zrozumiemy, dlaczego z punktu widzenia kultur)
Wschodu byloby dla niego lepiej, zeby swoja nadmierna radosc
w por opanowal.
ReguIa piciu zywioIw
Pod wplywem zmieniajacych si pr roku oraz zycia ludzi, uzalez
nionego przez wieki od pracy na polu, powstal obraz piciu zywiolw
i ich energetycznego zmiennego dzialania. Wiosna i lato, pzne laU
i jesien, takze zima sa to okresy, w ktrych zywioly drzewa, ognia
ziemi, metalu i wody kazdorazowo osiagaja najwyzszy punkt swoje
aktywnosci. Kazdy zywiol odzywia nastpujacy po nim, tak jak kazdi
pora roku wydaje nastpna. Rwnoczesnie kazdy zywiol dziala na inm
hamujaco i rozpraszajaco, tak ze koncowa suma energii pozostaje be;
zmiany. Za pomoca tych dwch regul tworzenia i rozpraszania ludzi*
w starozytnych Chinach wyjasniali sobie wspldzialanie zmian i po
wtrzen na przestrzeni czasu. Tak jak jest si pewnym, ze po kazdyn
wieczorze nastpuje nowy ranek, tak tez caly rok przebiega wedhij
znanych odwiecznie zasad. Dlatego tak wielki wystpowal niepokj
jezeli jedna z pr roku byla nadzwyczaj goraca i wilgotna. Goraa
powietrze na wiosn oznaczalo, ze zywiol ognia typowy dla lata
jest zbyt wczesnie aktywny a przegrzanie nie jest wcale korzystne
Porzadek swiata wedlug reguly piciu zywiolw przeniesiono na wieli
dziedzin ludzkiego zycia. Szczeglnie zas na obszar ochrony zdrowia
Kazdemu narzadowi {sercu, sledzionie, plucu, nerce, watrobie) pod
porzadkowany jest odzywiajacy tak zwany pusty narzad (jelito cienkie
zoladek, jelito grube, pcherz moczowy, pcherzyk zolciowy). Odpowia
dajace pary meridianw wplywaja na siebie wzajemnie wedlug zasad;
tworzenia i niszczenia. Dlatego obserwujac chory narzad nigdy go ni
rozpatrujemy indywidualnie, lecz w polaczeniu z innymi narzadam
i czsciami ciala, poniewaz lacza si one przez meridiany oraz prze
system przeplywu energii na zasadzie piciu zywiolw. Dokladna znajo
mosc wszystkich zaleznosci jest szczeglnie wazna w chinskiej profilak
tyce medycznej. W ten sposb mozna na przyklad zapobiegac choro
bom latem, wzmacniajac wiosna okreslona energi. Mozna rwnie
przez odpowiednie leczenie meridianu wzmacniac narzad, gdy jest oi
Pic zywiolw i jego odpowiedniki w czlowieku, w
naturze, w kosmosie
Drzewo Ogien Ziemia Metal Woda
Narzqdy watroba serce sledziona pluca nerki
Narzqdy
puste
woreczek
zolciowy
jelito
cienkie
zoladek
jelito
grube
pcherz
moczowy
Organy
zmyslu
oczy jzyk wargi nos uszy
Tkanki
wizadla
scigna
ttnice misnie skra wlosy
ciala
kosci wlosy
glowy
Wydzieliny
lzy pot
slina plwocina mocz
Smak kwasny gorzki slodki ostry slony
Nastrj zlosc radosc
zmartwienie
(troska)
smutek strach
Wyrazenie krzyk smiech spiew placz
jczenie
(skamlenie)
Pora dnia rano poludnie popoludnie wieczr
noc
Rozwj urodziny wzrastanie przelom schodzenie smierc
Kierunki wschd poludnie srodek zachd plnoc
Klimat wiatr goraco wilgoc suchosc zimno
Pory roku wiosna lato pzne lato jesien zima
Planety Jupiter Mars Saturn Wenus Merkury
Kolor zielony czerwony zolty bialy czarny
Pokarm
rosliny
zyto ryz kukurydza owies fasola
Pokarm
zwierzcy
drb baranina wolowina konina wieprzowina
Metal cyna rtc miedz zelazo olw
Symbole smok slonce ptak tygrys ksizyc
zolw
zagrozony przez chory sasiedni narzad. Narzady i tak zwane puste
narzady sa polaczone w pary. Kazda para nalezy do jednego z piciu
zywiolw, a przebieg energii narzadu jest zgodny z okreslona pora
roku. Regula wzmacniania i hamowania utrzymuje obieg energii w rw-
nowadze.
Yin i Yang
Pojcia Yin i Yang weszly do jzyka niemieckiego wkrtce po tym,
jak chinska sztuka leczenia stala si popularna na zachodzie. Niestety
trzeba znowu stwierdzic, ze nadal funkcjonuje nieprecyzyjne przedsta-
wienie tresci tych kluczowych pojc. Nalezy rwniez dodac, iz przed-
stawienie uniwersalnego dzialania dwch sil jest tak bardzo zwiazane
z chinska kultura, ze Europejczykowi zrozumienie ich moze sprawiac
pewne trudnosci. Z drugiej strony znajduje si rwniez w zachodnim
mysleniu pojcia, ktre na wskros odpowiadaja chinskiej szkole mys-
lenia. To, ze czlowiek powinien zachowywac wewntrzna rwnowag,
to ze jego sily obronne bda oslabione przez gwaltowne emocje i nie-
prawidlowe odzywianie
1
stanowia wiedz, ktra od bardzo dawna byla
znana w chinskiej nauce o zdrowiu, a oparta zostala na starozytnej
teorii Yin i Yang.
Glwne kierunki tej nauki (ktra ma naturalnie jeszcze slabszy sens
i rznokierunkowe ujcia) przedstawiamy w nastpujacym zarysie: Yin
i Yang sa przeciwstawnymi glwnymi zasadami starochinskiego mys-
lenia, wedlug ktrych wszystkie rzeczy i zjawiska swiata sa uporzad-
kowane. W starozytnosci Yang znaczylo swiatlo, Yin jako biegun
przeciwny cien. Pzniej Yang pojawilo si w znaczeniu mskim,
aktywnym, a Yin - w zenskim, pasywnym. Ziemi identyfikowano
z Yin, niebo z Yang. Dlatego Yin umieszczono na dole, a Yang na
grze. I tak Yin i Yang staly si oglnym okresleniem dla przeciwienstw
w naturze, w kosmosie, ale i rwniez istniejacych w czlowieku. W chin-
skim mysleniu czlowiek stanowi czsc organiczna wszechswiata. Jedno-
czesnie jest on kompletna caloscia i sam jest malym wszechswiatem.
Budowa czlowieka i procesy zyciowe przebiegaja wedlug zasad sil Yin
i Yang. Aktywnosc czlowieka to jest Yang, jego sen to Yin; grna
polowa ciala Yang, dolna Yin, ramiona Yang, nogi Yin.
Tak zwane puste narzady systemu trawienia sa aktywnymi producen-
tami energii i dlatego sa Yang. Serce i osierdzie, pluca, watroba i sle-
dziona, a takze nerki otrzymuja energi dlatego sa Yin. Energi
okresla si jako Yang. Krew i inne plyny ciala sa Yin. Yin jest rwniez
wntrzem ciala, gdy tymczasem powierzchnia ciala jest Yang. Chcial-
bym jednak przestrzec przed pospiesznym szufladkowaniem.
Yin i Yang nie sa stalymi wielkosciami, poniewaz Yin zawiera stale
rwniez Yang. Yang ma zawsze jakas czsc Yin. Konczyny dolne w sto-
'Porwnaj Mark P. Friedlander, prof. dr Terry M. Phillips ,Dla wzmocnienia systemu
immunologicznego", Berno 1987 r.
Yin to cien, a Yang to jasne swiatlo;
obie przenikajqce si sily sq nierozdzielnymi
biegunami. W kazdym Yin jest rwniez
Yang i w kazdym Yang jest Yin.
sunku do tulowia sa Yang. Watroba nalezy do Yin, ale jej powierzchnia
do Yang. Ta sama choroba moze miec charakter Yin albo Yang oraz
przebieg postpujacy lub przewlekly. Yin i Yang nie sa wielkosciami
statycznymi, ale znajduja si w plynnej rwnowadze. Jezeli teraz wyob-
razimy sobie Yin i Yang jako nieskonczenie rozgalziajaca sie delikatna
siec w ciele czlowieka, majaca polaczenia z umyslem i duchem, ze
swoim srodowiskiem oraz pora roku, to latwo nam bdzie zrozumiec
dlaczego najwiksza wartoscia chinskiej medycyny jest zapobieganie
chorobom. Tak skomplikowana rwnowag latwo jest utrzymac, ale
odbudowac ja znowu jezeli zostala zburzona jest bardzo trudno.
Rozwazne odzywianie i harmonia uczuc, nienaruszone srodowisko na-
turalne sa tym wszystkim, co jest potrzebne do utrzymania doskonale-
go zdrowia ciala i ducha. Dlatego wschodni akupunkturzysci tak sobie
cenia prewencyjny codzienny masaz i bardziej go polecaja niz trudna
kuracj iglami.
Wybitni lekarze lecza jeszcze nie ujawnione choroby, natomiast slabi
lekarze lecza widoczne choroby mwi chinskie przyslowie. Dlatego
w starozytnych Chinach placono czasami lekarzom tak dlugo, jak
dlugo ich podopieczni byli zdrowi; w innych wypadkach odmawiano
zaplaty ... To wydaje si zbyt rygorystycznym pogladem, ale mozna
w tym znalezc ziarnko prawdy (a moze wicej). Ja rwniez przypisuje
duza wartosc zapobieganiu i wzmacnianiu ciala na co dzien. Chinski
masaz wykonywany codziennie jest wysmienita tarcza obronna przeciw
chorobom i obciazeniom dnia codziennego. Akupresura pomaga prze-
zwycizac choroby, przywracajac rwnowag przeplywu energii, zapo-
biegajac pogorszeniu.
Diagnoza
Tradycyjna chinska medycyna nie zna ani badan radiologicznych
i testw laboratoryjnych, ani endoskopii i biopsji, ani tez precyzyjnych
techniczno-diagnostycznych zachodnich metod badania. Dlatego tak
istotne jest w przypadku lekarza chinskiego precyzyjne poslugiwanie si
wlasnymi organami zmyslu, gdyz sluza one jako srodek do stawiania
diagnozy. Naturalnie rwniez lekarze zachodni zdani sa czsto na
informacj od chorych i na wlasna intuicj. Na wynik leczenia ma
wplyw zarwno we wschodniej, jak i zachodniej medycynie wza-
jemny stosunek pacjenta i lekarza. Czy pacjent ma zaufanie i mwi
otwarcie o swoich problemach? Czy lekarz ma czas rozmawiac ze
swoimi pacjentami i dokladnie ich obserwowac? Zarwno moim obo-
wiazkiem, jak rwniez obowiazkiem zachodnich kolegw jest wyczer-
pywanie wszystkich mozliwosci diagnostycznych, jakie daje nam roz-
mowa z pacjentami, ogladanie, sluchanie, pytanie, czucie, obmacywa-
nie to znaczy bez poslugiwania si dodatkowymi narzdziami.
W chinskiej medycynie diagnoza jest czteroetapowa. Tworzy ona dla
lekarza siatk pomocnicza do prowadzenia biezacych obserwacji.
Oparta jest na zasadzie sil Yin i Yang i regule piciu zywiolw. Prowa-
dzenie takich obserwacji jest mozliwe wwczas, gdy lekarz ma od-
powiednio wyszkolone narzady zmyslw.
Akupunkturzysta musi ocenic w pierwszej kolejnosci stan nalotu
jzyka chorego czy jest szary, brazowy lub zoltawy. Ocenia rwniez
sil i intonacj glosu. Powinien si zainteresowac, czy pot pacjenta ma
won slodka lub kwasna. Jest to dosc trudne do wykonania, poniewaz
wikszosc chorych jest po kapieli i uzyciu wonnych kosmetykw. Aku-
punkturzyscie swiezo wykapany pacjent utrudnia diagnoz, rwniez
dlatego, ze kapiel wplywa na temperatur ciala i skry. Dwa nastpne
stopnie czteroetapowej diagnozy to badanie pulsu i obmacywanie
ciala chorego. W czterech etapach diagnozy lekarz chinski patrzac,
sluchajac i wachajac, pytajac oraz czujac stawia diagnoz wedlug zasa-
dy Yin i Yang i reguly piciu zywiolw. Przy czym nie szukamy
choroby w zachodnim rozumieniu, tzn. aby ja zwalczyc. Idziemy jed-
nak dalej, szukamy przyczyn choroby lub tez miejsca i rozmiaru nie-
rwnowagi energetycznej, ktra lezy u podstawy schorzenia. W tym
ujciu choroba bdzie objawem. Akupunkturzysta leczy tez choroby,
usmierza ble, hamuje stany zapalne. Jednakze terapia ta na dluzsza
met nie przyniesie efektu, jezeli lekarz nie znajdzie przyczyny zaburzen
rwnowagi energetycznej, a nastpnie jej nie usunie. Akupunkturzysta
leczy wic nie tylko chorob, ale calego chor ego. To znaczy, ze
u dwch chorych z ta sama diagnoza, lub uskarzajacych si na te same
ble leczenie niekoniecznie musi byc takie samo. Rodzaj terapii zalezy
zreszta od pory roku i w zaleznosci od pory roku podejmowane jest
odpowiednie leczenie. Badanie kliniczne rozpoczyna si od dokladnej
obserwacji. Lekarz ocenia typ konstytucji oraz aparat ruchowy pacjen-
ta. Szczeglna uwag zwraca na kolor twarzy, odcien ust, jzyka oraz
oczu. Zgodnie z nauka piciu zywiolw, kolor jest dla lekarza dodat-
kowa informacja o stanie narzadw wewntrznych. Rwnoczesnie po-
zwala mu juz blizej okreslic przyczyny zaburzen rwnowagi energii.
Za pomoca sluchu, wchu lekarz dalej prowadzi badanie. Czy glos
pacjenta brzmi slabo? Czy mwi szybko, glosno, przerywanymi slowa-
mi? Jaki jest zapach skry chorego? Czy ma zapach z ust? Chociaz te
objawy sa trudne do uchwycenia i interpretacji, ale dla postawienia
diagnozy sa rwnie wazne jak wlasciwe dolegliwosci.
W trzecim etapie lekarz zadaje choremu pytania, ktre pozwalaja mu
poznac codzienny dzien pacjenta, jego nalogi, przeszlosc, rodzin. Cho-
ry powinien mwic o swojej chorobie, opisujac w kolejnych fazach jej
przebieg. Wazne jest, aby dokladnie lokalizowac swoje ble. Bl glowy
moze byc spowodowany na przyklad zaburzeniami przeplywu energii
w meridianach. Tstnieje bowiem zwiazek midzy meridianem zoladka
a blami okolicy czolowej, midzy meridianem woreczka zolciowego
a blami okolicy ciemieniowej, midzy meridianem pcherza moczo-
wego a blami tylu glowy i karku, midzy meridianem watroby a b-
lem szczytu glowy.
Diagnostyka pulsu i obmacywanie zamykaja kliniczne badanie. Ob-
macujemy bolesne miejsca ciala, obrzmiale i wrazliwe na ucisk, jedno-
czesnie kontrolujemy temperatur ciala i skry.
W medycynie chinskiej podwyzszona temperatura jest zlozonym ob-
jawem skladajacym si z tak zwanej ,pustki" i ,goraca". Natomiast
zimny pot przeciwnie, oznacza ,pustk" i ,zimno".
Nadmiernie gorace rce i stopy wskazuja na niedobr Yin, natomiast
zimne na niedobr Yang. Doskonalego zmyslu dotyku i duzego
doswiadczenia wymaga chinska diagnostyka pulsu. Lekarz bada puls,
przykladajac swoje srodkowe palce w okreslonym miejscu przedramie-
nia. Zmieniajac intensywnosc ucisku palcw ocenia si puls na trzech
poziomach: powierzchownym, posrednim i glbokim. Nastpnie porw-
nuje si z pulsem na drugiej rce i okresla si jego charakter. Jezeli
natomiast w poszczeglnych miejscach puls jest zgodny, wtedy okresla
si go jako prawidlowy.
Takie metody diagnostyczne moga si wydawac kolegom zachodnim
Wazna pomoca i wsparciem
dla wyobrazni jest ta figura:
meridiany i punkty
akupunktury mozna tu
znalezc bardzo szybko.
bardzo proste, ale w codziennej praktyce sa bardzo trudne do wykona-
nia. Stawiaja bowiem przed lekarzami wysokie wymagania dotyczace
umiejtnosci obserwacji i wczuwania si. Te wlasciwosci wedlug
mojego mniemania przewyzszaja bardzo skomplikowane metody
i w dalszym ciagu pozostaja podstawa diagnozy.
Osiem kluczowych objaww
W czterech etapach diagnozy chinski lekarz powoli i dyskretnie laczy
je w calosc. Lekarz najpierw obserwuje pacjenta, slucha i ocenia jego
zapach. Potem zadaje pytania, przede wszystkim takie, ktre psychicz-
nie nie obciazaja chorego. Pod koniec wizyty dotyka i obmacuje
pacjenta oraz bada puls. Koncowe rozstrzygnicia terapeutyczne
uwzgldniaja nie tylko chorob, ale cala osob chorego. Nastpnie
lekarz porzadkuje wyniki badan klinicznych wedlug osmiu kluczowych
objaww chinskiej medycyny, ktrymi sa:
glbokosc powierzchownosc
zimno goraco
pustka pelnia
Yin Yang
Po zrznicowaniu objaww mozna zlokalizowac zaburzenie energii
i zaszeregowac chorob wedlug jej przebiegu i cizkosci. Schorzenia,
w ktrych przewazaja objawy pustki, maja raczej przebieg przewlekly.
Pustka wskazuje na deficyt energii. Objawami ,pustki" sa: brak apety-
tu, nocne poty, slaby glos, mczliwosc. Objawami ,pelni" sa: sluzowa
plwocina, zaparcia i wzdcia, ale rwniez czerwonkowe biegunki wska-
zujace na ostry przebieg. W syndromie zimna nie mamy pragnienia lub
ochoty na zimne napoje. W syndromie goraca wystpuje ochota na
zimne napoje, pacjent ma suche usta, zaczerwienione oczy oraz wy-
stpuje oglny niepokj. Ble ramion i konczyn dolnych zaliczane sa
do syndromu powierzchownego, a ble brzucha i klatki piersiowej
naleza do glbokich zaburzen przeplywu energii. Yin i Yang to pod-
stawowa zasada, wedlug ktrej organizm funkcjonuje jako calosc.
A wic schorzenia maja charakter typu Yin lub Yang. Schorzenia typu
Yin maja charakter: glboki, zimna, pustki; natomiast choroby typu
Yang: powierzchowny, goraca i pelni. Chinski lekarz bada pacjenta nie
tylko pod katem danej choroby, ale ocenia calego pacjenta wedlug
zasady osmiu symptomw. To calosciowe badanie prowadzi do in-
41
dywidualnie dopasowanej koncowej terapii. Waznym punktem leczenia
jest poradnictwo dotyczace zywienia oraz stosowanie lekw ziolowych.
Lekarz moze masowac pacjenta lub prowadzic zabiegi akupresury.
Moze stosowac mox lub wykonywac akupunktur. Igly do akupunk-
tury sa wykonane z rznych metali, ktre w zaleznosci od pacjenta
moga byc stosowane dodatkowo. To ma wplyw na stan oglny chore-
go, chociaz nie ma bezposredniego wplywu na chorob. Dziki delikat-
nym manipulacjom iglami mozna w zaleznosci od wskazan prze-
plywu energii stymulowac ja lub hamowac.
Te wszystkie i rznorodnie zlozone mozliwosci terapeutyczne nie
zamykaja dalszych poszukiwan. Czy mozemy pomc choremu naszymi
skromnymi srodkami? Czy sa choroby, ktre tylko kwalifikuje si do
leczenia klasycznego? Jezeli nawet medycyna zachodnia ma potzna
bron przeciw rznorodnym schorzeniom, to my mozemy wtedy zaofia-
rowac towarzyszaca terapi usmierzajaca bl i oglnie wzmacniajaca
bez zadnych dzialan ubocznych.
Osiem cudw chinskiego
masazu
Masaz jest mikki, posuwisty i
zharmonizowany prbujemy pokazac to na
rysunku.
K
an znaczy obszerna woda. W ,I Ging"
1
, w Ksidze Przemian,
czytamy pod znakiem kan: woda osiaga swj cel nieustannym plyni-
ciem. Wypelnia kazde zaglbienie, zanim dalej poplynie. Obraz wody
z ksiazki ,I Ging" z jej dynamicznego opisu przeplywu: ,Niech si
pojawia przed oczyma podczas masazu. Tak jak energia w naszym ciele
plynie bez przerwy i rwnomiernie, tak tez powinna posuwac si rka
po skrze", wplywajac na przeplyw energii. Rka nie podskakuje nawet
na malych zaglbieniach, lecz przesuwa sie wszdzie z tym samym
naciskiem. Jak silny powinien byc ucisk, kazdy musi rozstrzygnac to
sam. Delikatne glaskanie moze dzialac cuda, poniewaz nie intensyw-
nosc a rwnomiernosc jest odpowiedzialna za wynik masazu. Chinski
masaz w zadnym wypadku nie jest aktem przemocy. Nie mamy tutaj
do czynienia z silnym gnieceniem misni. Poniewaz nasze cialo jest
czyms wicej niz kawalkiem ciasta, ktre trzeba rozwalkowac. Chinski
masaz wzmacnia rwnoczesnie i cialo, i ducha. Pobudza on bowiem
klasyczne meridiany i wazne punkty z systemu pozameridianowego,
ozywia caly organizm, dziala zapobiegawczo i leczaco. Masaz jest bar-
dziej calosciowy niz akupunktura czy akupresura, ktrej celem jest
pojedyncze schorzenie. Jest on dziecinnie latwy, poniewaz nie jest wy-
magana wiedza o dokladnym polozeniu meridianw i punktw. Poza
tym mozna stosowac go w kazdym miejscu i bez niczyjej pomocy.
Jezeli masaz chinski stosuje si regularnie, to wkrtce stanie si on
rytualem w codziennej higienie ciala. Na poczatku stosowania masazu
koncentracja na ciele "jest slaba, a jezeli przejdziecie osiem etapw
masazu i doswiadczycie je jako osiem cudw, to znajdziecie rwniez
dziewiaty slad. Cialo wasze bdzie wwczas malym, lecz jednoczesnie
doskonalym, wszechswiatem.
W wersji anglojzycznej: 1 Cing lub I Ching (przyp. tlum.)
,Czy ma pan zatkany nos? To bylo pierwsze pytanie, jakie zadal mi
Doktor Kuan Hin, gdy przyszedlem do jego gabinetu. Co za pytanie?
Naturalnie nie mam zatkanego nosa. Ja nie z tego powodu przyszedlem
aby poddac si akupunkturze, ale z powodu blw glowy. Teraz zaczlem
jeszcze bardziej wtpic, czy mi ten znawca rzeczywiscie pomo:e.
Bylem zreszt nieszczeglnie przekonany o tym, :e akupunktura mo:e
mi pomc. Ju: od dlu:szego czasu poszukiwalem srodkw do walki z b-
lem glowy bez stosowania lekw, moglem i tym razem wejsc i sprbowac
Poniewa: czsto slu:bowo bywalem w Pary:u, to gdyby igly zadzialaly
mglbym regularnie chodzic na wizyty do doktora Kuana. Teraz przy
szedlem z moim blem glowy, a doktor chcial koniecznie, :ebym masowa
swj nos, poniewa: stwierdzil, :e jest zatkany. Ocigajc si robilem
masa: nosa, jak mi wczesniej pokazal. Jakie: zaskakujce bylo dzialam
tego masa:u. Z pocztku w moj glow uderzyl strumien powietrza
Mialem zatkany nos, o czym w ogle nie wiedzialem. Usmiechajc si
zapytal mnie, czy jest teraz lepiej! Bylem jeszcze tak oszolomiony, :e nie
moglem odpowiedziec. P:niej pokazal mi zasady calego masa:u inhoa
polecil, abym w cigu dnia masowal glow i twarz, a tak:e w tym czasie
gdy zaczynaj si ble glowy. Miejsca, w ktrych wykonywana byl
akupunktura, mialem masowac, gdyby pojawily si ble glowy. To nie
bylo potrzebne, poniewa: ble glowy nie byly tak silne, od czasu, kiedy
poznalem masa: inhoa i codziennie go stosowalem.
K. W., handlowiec
Frankfurt
Przygotowanie
Przygotowanie do masazu sklada si z trzech faz. Na poczatku
nalezy przyjac wlasciwa pozycj ciala; nastpnie koncentrujemy si
Ostatni etap to stala kontrola oddechu podczas cwiczen.
Pozycja. Prosz uwazac, aby podczas masazu nikt nie przeszkadza
Najlepiej jest wykonywac masaz rano po obudzeniu (zwlaszcza gdy
klopoty ze wstawaniem), lub tez wieczorem przed spaniem, wwczas
jest lepsze samopoczucie. Jezeli stan zdrowia pozwala, to podczas ma-
sazu mozna byc rozebranym. Mamy wwczas okazj do skorzystania
z dobroczynnej kapieli powietrznej. Nie mozna jednakze przebywa
w przeciagu, bo jak mwi chinska zasada zdrowotna wiatru nalezy
unikac jak strzaly. Jezeli chld uniemozliwia masaz, to mozna go
wykonac pod kocem. Najwazniejsze, aby rce przesuwaly si po skrze
tak jak gdyby woda plynla po ciele. Czsc masazu mozna przeprowa-
dzic w pozycji lezacej, czsc w pozycji siedzacej. Za kazdym razem
mozna dobierac sobie pozycj wedlug wlasnego upodobania. Na pelny
masaz potrzeba okolo pl godziny.
Koncentracja: po przyjciu wlasciwej pozycji uwolnijcie wasza swia-
domosc od wszystkich waszych trosk, od kazdej mysli. Zapominacie
0 wszystkim, o tym, co was otacza, nic nie widzicie i nic nie slyszycie,
wasze misnie sa calkowicie rozluznione. Koncentrujecie si na zmian
na dwch punktach ciala. Pierwszy specjalny punkt akupunktury YIN-
TANG, ktry znajduje si powyzej nasady nosa, dokladnie posrodku
midzy brwiami oraz drugi w okolicy ppka, gdzie znajduje si kilka
waznych punktw midzy innymi: Qihai to znaczy ,morze energii",
(meridian przedniego regulatora nr 6) i Guanyuan to znaczy ,punkt
obrotu zycia" (glwny regulator przedni nr 4). Starzy mistrzowie m
wili rzeczywiscie o tych dwch punktach punktach glwnego regula
tora w nich mieszka Tan Tlen. W tradycyjnej medycynie chinskiej
Tan Tien znaczy ,morze energii" zycia, to ,brama oddechu" i ,korzen
narzadw", tak zwanych pustych narzadw i meridianw. Prosz pro
wadzic koncentracj na Yintang i na ppku w nastpujacy sposb: jezeli
macie niedocisnienie (hipotoni), to prosz si koncentrowac przede
wszystkim na punkcie Yintang. Jezeli cisnienie ttnicze jest raczej wyso
kie, prosz si koncentrowac przede wszystkim na ppku. Silna koncen
tracja na punkcie Yintang moze spowodowac zwikszenie cisnienia
ttniczego.
Oddech: w rozumieniu wschodnim czlowiek oddychajac pobiera nie
tylko tlen, ale rwniez energi kosmiczna. Oddech ma ogromny wplyw
na wynik masazu. Dwa proste cwiczenia przynosza spokj i regular-
nosc oddechu, ktre podczas calego masazu powinny byc zachowane.
Rozrzniamy dwa rodzaje oddychania: brzuszne (przepona) naturalne,
1 przeciwne do oddychania brzusznego, ktre jest rozpowszechnione na
zachodzie. Prosz powtarzac dwa rodzaje oddychania po trzy razy
i stopniowo zwikszajac w kolejnych dniach do okolo 20 lub 30 od
dechw.
Naturalne oddychanie brzuszne (przepona): przy wdechu powiksza
si obwd brzucha, klatka piersiowa unosi si tylko minimalnie. Przy
wydechu brzuch si wciaga. W razie naglej niedyspozycji przerywamy
cwiczenia. Pocieramy dlonie o siebie, a nastpnie masujemy nimi twarz.
Podnosimy si powoli, wykonujac par krokw i wypijamy troch
cieplej wody.
Przeciwne oddychanie do oddychania brzusznego; przy wdechu wciaga
si brzuch, klatka piersiowa unosi si. Przy wydechu powiksza si
obwd brzucha i rwnoczesnie klatka piersiowa si obniza. Wdech
wykonuje si przez nos; podczas wdechu koniuszek jzyka lekko uci-
skajac dotyka podniebienia z tylu za siekaczami. Podczas wydechu
jzyk wraca do swojej pozycji spoczynkowej.
Do masazu wybiera si ten rodzaj oddechu, ktry kazdemu bardziej
odpowiada i latwiej si go wykonuje. Przy chorobowym podraznieniu
drg oddechowych czy zoladka oraz w czasie ciazy nalezy si wstrzy-
mac z cwiczeniami oddechowymi. Pozwlcie si spokojnie prowadzic
swoim wewntrznym odczuciom, ktre pozwola na odpowiedni dobr
poziomu cwiczen.
Pierwszy cud: sucha kqpiel
Pierwszy cud sklada si z osmiu energetycznych masazy, ktre nazy-
wamy sucha kapiela. Stosowana jest na podstawie 800-letniego przeka-
zu, jakim jest stare dzielo pod tytulem ,Osiem cudw swiata". Sucha
kapiel wzmacnia caly organizm. Z jednej strony usprawnia krazenie
krwi i w ten sposb zapewnia dobre ukrwienie organw. Z drugiej:
strony aktywizujac przeplyw energii wspiera prac narzadw trawien-
nych i ukladu limfatycznego. To podwjne dzialanie na krew (Yiri) i na
energi (Yang) pomaga cialu w utrzymaniu lub przywrceniu ener-
getycznej rwnowagi- Skra i misnie pozostana elastyczne, a wy b-
dziecie si czuli swiezo i zrwnowazeni. Podczas regularnie powtarzanej
suchej kapieli wzmacnia si system obronny i w ten sposb prak-
tykujecie najwyzsza sztuk medyczna zapobieganie.
Kqpiel rqk. Rce sa miejscem, gdzie zaczyna si i ma swj koniec
szesc z dwunastu meridianw powiazanych z narzadami. Trzy Yang
meridiany rki biegna od koniuszkw palcw
1
. Kapiel rak wzmacnia
1
Porwnaj str. 74.
ruchomosc staww palcowych i uwrazliwia si zmysl dotyku i zapo-
biega pkaniu skry. Rwnoczesnie masowane sa punkty meridianw
majace liczne wlasciwosci terapeutyczne. Wprawdzie nie tylko dlon
jednej rki masuje grzbiet dloni drugiej rki, ale stale sa masowa-
ne rwnoczesnie meridiany Yin jednej rki i meridiany Yang dru-
giej rki.
Prosz pocierac dlonie o siebie a: do rozgrzania. Obejmijcie teraz
dloni grzbiet drugiej rki na wysokosci stawu nadgarstkowego. Masuje
si 16 razy grzbiet dloni, do konca palcw tam i z powrotem. Ten sam
masa: powtarza si 16 razy na drugiej rce.
Kqpiel ramienia. Meridiany rki przechodza przez rami. Banalne
infekcje moga si stad przeniesc na cale cialo. Kapiel ramienia zapobie-
ga stanom zapalnym, wzmacnia naczynia i czyni bardziej elastyczne
stawy nadgarstka, lokcia i barku. Jezeli wystpuje infekcja na jednej
konczynie, to ograniczamy leczenie tylko do drugiego zdrowego ramie-
nia. Ble ramienia mozna ponadto leczyc wykonujac masaz odpowied-
niego miejsca na konczynie dolnej, i tak: bark odpowiada biodru,
lokiec kolanu, staw nadgarstkowy stawom stopy.
4 Masaz chinski
Prosz polo:vc dlon na wewntrznej powierzchni przeciwleglego stawu
nadgarstka. Przesuwamy dlon do gry po wewntrznej stronie ramienia
przez bark do jego zewntrznej strony i dalej z powrotem do stawu
nadgarstka. Ka:de rami masuje si w ten sposb 16 razy.
Kqpiel glowy. Glowa jest wrazliwa czscia ciala, gdzie znajduje si
mzg, narzady zmyslw i bardzo drobno rozgalziona siec naczyn
krwionosnych. Jest to miejsce, w ktrym spotyka si wszystkie meridia-
ny Yang. Znajduje si tutaj rwniez bardzo duzo punktw z systemu
pozameridianowego. Podczas nieoczekiwanych reakcji, jak: zawroty czy
ble glowy, nalezy wykonywac szczeglnie delikatny masaz. W przy-
padku nasilania si dolegliwosci przerywamy masaz. Ta kapiel ciala
wzmacnia krazenie, a przez to zwiksza dowz tlenu. Poprawia zatem
zdolnosc koncentracji, pamic, wzrok, wplywa na osrodki mowy i za-
pobiega objawom paralizu.
Prosz polo:vc zlczone dlonie pionowo na czole i przesuwac je przez
oczy, policzki, usta do dolu brody. Przesuwamy je po obu stronach szyi
do tylu karku i std przez tyl glowy do gry z powrotem do czola.
Powtarzamy te ruchy 16 razy. W cigu dnia, :eby nie psuc uczesania,
mo:na zrezygnowac z masa:u tylu glowy i zamiast tego od brody przez
skronie powraca si bezposrednio do czola. Je:eli ktos ma makija:, to
mo:na zrezygnowac z masa:u w cigu dnia, a masuje si tylko rano przed
toalet porann, albo te: wieczorem przed spaniem.
Na koniec masujemy skronie od dolu do szczytu glowy, a: si palce
obu rk lekko skrzy:uj. Naciskajc mocno skrzy:owanymi palcami ra-
zem przesuwamy wzdlu: srodkowej linii glowy do tylu, powoli, tak glbo-
ko, jak tylko jest to mo:liwe. Masa: powtarzamy 16 razy.
Po masa:u twarzy i tylu glowy, leczymy owlosion skr glowy: roz-
stawionymi palcami masujemy, uderzajc lekko 40 razy jednoczesnie
wszystkimi opuszkami palcw. Uwa:amy, aby tych czterdziesci delikat-
nych uderzen rozdzielic rwno na cal glow.
Kqpiel nosa. Zatkany nos jest jak zamknite okno. Lubili tak m-
wic starzy mistrzowie, gdy mwili o znaczeniu tego organu zmyslu.
W rzeczywistosci nos jest brama wejsciowa dla powietrza i kosmicznej
energii waznego czynnika naszego zdrowia. Wielu moich pacjentw
ma zatkany nos, nie wiedzac o tym. Czsto sa mocno zdumieni, ze po
masazu nosa nagle swobodnie oddychaja jak nigdy dotad. Zatkany nos
jest nie tylko dyskomfortem, ale latwo prowadzi do infekcji zatok,
oskrzeli i pluc. Pluca wedlug naszego wyobrazenia pelnia rwniez kon-
trolna funkcj nad skra
1
. Dlatego rwniez pewne zmiany skrne moga
byc spowodowane przez zatkany nos.
Poprzez kapiel nosa walczymy nie tylko ze schorzeniami drg od-
dechowych, ale i ze stanami zapalnymi skry. Nos z polozonymi na
nim punktami reprezentuje cale cialo czlowieka. Odrobina wyobrazni
pozwoli nawet zewntrzny ksztalt nosa porwnac z niemowlciem: glo-
wa usytuowana jest u podstawy nosa midzy brwiami, grzbiet nosa to
tulw, koniuszek nosa to podbrzusze, natomiast skrzydelka nosa to
rozlozone uda.
Kladziemy swoje wskazujce palce lub grzbiety kciuka na skrzydelka no-
sa i przesuwamy przez nasad nosa do czola tam i z powrotem. Powtarza-
my masa: 40 razy.(porwnaj str 72)
Kqpiel klatki piersiowej. Kapiel klatki piersiowej wzmacnia nie
tylko serce i pluca, ale moze uwolnic od uczucia ucisku w klatce
piersiowej spowodowanego przezyciem psychicznym. Mozna dziki niej
przezwycizyc stany lku.
Kladziemy lew dlon na prawym barku. Przesuwamy dlon do prawej
piersi i okr:amy brodawk sutka 3 razy, a dalej po przektnej do lewego
uda. Z tego miejsca przesuwamy dlon z powrotem do punktu wyjscia na
prawym barku. Przy okazji staramy si wyobrazic sobie plync wod,
ktra nie przeskakuje przez zaglbienia, ale najpierw je wypelnia, zanim dalej
poplynie. Masujemy obie strony po 40 razy.
Kqpiel konczyny dolnej. Konczyny dolne sa miejscem przejscia
trzech Yin i trzech Yang meridianw stopy. Kapiel ng wzmacnia
krazenie krwi i aktywizuje przeplyw energii przez te meridiany. Masaz
pozwala zachowac ruchomosc staww stopy, kolan i bioder. Rwno-
czesnie wzmacnia misnie konczyn dolnych i zapobiega stanom przem-
czenia naczyn (zylaki podudzi, obrzki stp). W tym przypadku rw-
niez duze znaczenie ma zasada, ze przy stanach zapalnych jednej kon-
czyny wykonuje si masaz tylko drugiej zdrowej konczyny lub ewen-
tualnie odpowiadajace miejsce na ramieniu.
Przesuwamy dlon od pachwiny przez wewntrzn czsc nogi do stawu
skokowego stopy i std po zewntrznej stronie z powrotem do biodra.
W ten sposb masujemy ka:d nog 16 razy prbujc wszdzie utrzymac
ten sam ucisk.
Kqpiel kolan. Zaden ze staww nie jest tak obciazony jak staw
kolanowy. Bolesne objawy starcia staww moga pojawic si juz w mlo-
dzienczym wieku. Kolano jest ubogie w naczynia krwionosne, szczegl-
nie wrazliwie reaguje na zimno, czsto wystpuja stany zapalne. Masaz
pozwala utrzymac ruchomosc staww i chroni przed zimnem. Jezeli
masaz sprawia bl, mozna zamiast tego opukac kolana piscia.
Rozgrzewamy rce
przez tarcie dloni.
Masujemy oba kolana
jednoczesnie ruchem
okr:nym. Wykonujemy
masa: okr:ny w
obu ki erunkach 16
razy.
Kqpiel oczu. Kapie] oczu reguluje krazenie krwi i energii i zapobie-1
ga w ten sposb rznym cierpieniom oczu. Utrzymuje stan elastyczny!
misniwki oczu i zwalcza wczesne zmarszczki powodowane smiechem
I i troska. Na sasiednich stronach opisy ilustracji dotyczacych kapieli!
oczu i technik masazu.
Masujemy rwnoczesnie obie gaiki oczne. Poslugujc si przy tym\
wedlug wlasnego uznania albo palcem wskazujcym, albo kciukiem. Wy-\
konujemy ruchy okr:ne kolo oka w obie strony po 16 razy. Zaczynamy
od wewntrznego kcika oka, nastpnie dolem na zewntrz. Zachowuje-
my kolejnosc masa:u, poniewa: na koniec gladzimy specjalny punkt
Yintang znajdujcy si u nasady nosa midzy brwiami i w ten sposb
otwieramy go. Na koniec przesuwamy palce obok wewntrznego kcika
oka powy:ej grnej i dolnej powieki na zewntrz.
Dwa masaze, ktre rwniez stosujemy w zwalczaniu blw glowy,
uzupelniaja kapiel oczu.
Masujemy skronie kciukiem wykonujc 16 okreslonych ruchw w jedn
stron i 16 ruchw w drug stron.
Chwytamy skr palcem wskazujcym i kciukiem prawej rki w punk-
cie Yintang midzy brwiami, a nastpnie przesuwamy kciuk przez nos do
grnej wargi. W tym czasie lewa rka przesuwa si od lewej skroni przez
czolo, szczyt glowy, tyl glowy do dolu karku. Te troch skomplikowane
cwiczenia wykonujemy 16 razy, a nastpnie zmieniajc rce powtarzamy 16
razy (patrz str. 58).
Drugi cud: bben nieba
Zarwno ucho, jak i nos reprezentuja cale cialo czlowieka. Dziki
aurikuloterapii, ograniczajac si do ucha, mozna leczyc caly organizm.
Jest na nim odpowiednio duza liczba punktw akupunktury; opisano
ich juz ponad 200. Masaz tych punktw zwalcza problemy zwiazane
z uchem i zapobiega stanom zapalnym ucha.
Zatykamy uszy dlonmi, natomiast palce: wskazujcy, srodkowy i ser-
deczny uderzaj 40 razy rytmicznie w tyl glowy. Rytm uderzen powinien
byc podobny do tempa wlasnego chodzenia. Po wykonaniu cwiczen od-
suwamy dlonie od uszu. Wkladamy palec wskazujcy do ucha. Obracamy
trzykrotnie tam i z powrotem, a nastpnie wyjmujemy. Cwiczenie to
powtarzamy trzykrotnie. Je:eli posiadamy dlugie paznokcie, rezygnujemy
z tych cwiczen, poniewa: mo:na uszkodzic narzd sluchu.
W aurikuloterapii nakluwane sq tylko punkty
ucha, poniewaz ucho symbolizuje calego czlo-
wieka. Wszystkie wazne punkty akupunktury
sq tu gsto zlokalizowane.
Trzeci cud: cwiczenie oczu
Chinscy lekarze moga ocenic stan poszczeglnych narzadw na pod-
stawie oznak zewntrznych. Wlosy sa zrdlem informacji o nerkach,
skra zwiazana jest z plucami, serce oceniamy na podstawie jzyka,
Rka
Nerki------ / - -
Oko-
a oczy zdradzaja stan watroby. Przy dolegliwosciach ze strony oczi
chinski lekarz bdzie myslal o problemach watroby i rwnoczesnl
bdzie leczyl oczy i watrob.
Cwiczenia oczu wzmacniaja misnie oczu i nerw wzrokowy. Stosuja
my je szczeglnie przy zaburzeniach wzroku.
Utrzymujemy plecy i glow prosto, zarwno w pozycji siedzcej, jak i
le:cej. Obracamy oczyma 3 razy i zatrzymujemy wzrok na krtki czas na
prawo. Nastpnie patrzymy prosto. Obracamy oczy w drugim kierunku i
patrzymy na lewo. Powtarzamy te cwiczenia, z tym, :e wzrok
kierowany jest po kolei: do gry, do dolu, a na koniec po przektnej.
Czwarty cud: cwiczenia zbw
Zby wedlug medycyny chinskiej, to nie tylko kosci i wizadla. Sa
one rwniez bezposrednio powiazane z nerkami, sledziona, watroba
i zoladkiem. Cwiczenia zbw wzmacniaja zuchw i zby oraz
pielgnuja rwnoczesnie uklad trawienny. Do tego dostarczaja
delikatnych uderzen pobudzajacych mzg i rozjasniajacych mysli.
Zamykamy usta, rozlu:niajc si w pelni. Stukamy zbami w rwnym
tempie 40 razy.
Piqty cud: pIukanie ust
Wlasciwosci dezynfekujace oraz odtruwajace sliny wykorzystuje
kazde dziecko skaleczone w palec. Szybko bierze go do ust, niezaleznie
czy mieszka w Delcie Nilu, w dolinie Odry czy nad rzeka Yangcy.
Wiedza o sile sliny, ktra zabija zarazki, nalezy do starozytnej wiedzy
medycznej czlowieka. W Chinach slina jest nawet rwnoznaczna z
zyciem.
Chinski znak pisarski ,zycie" sklada si z dwch czlonw ,plyn"
I ,Jzyk".
Plukanie jamy ustnej ulatwia trawienie i chroni przed infekcjami.
Razem z cwiczeniami zbw zwalcza prchnic i wzmacnia misnie
zuchwy. I tak zaczynamy!
Zamykamy usta, zby s rwno zlczone. Poruszamy jzykiem tak jak
podczas plukania ust wod. Powtarzamy te czynnosci 40 razy. Nastpnie
powstal slin lykamy w trzech porcjach. Wyobra:amy sobie przy tym, :e
slina staje si stal substancj i w takiej postaci przesuwa si na dl do
:oldka.
,Nie ma na swiecie nic bardziej slabego i mikkiego od wody, a jed-
nak w pokonywaniu twardego i mocnego nic nie moze jej dorw-
nac" mwi Lao-tsy. Nasz masaz jest mikki, harmonijny, chce
stwardnialosci zmikczyc, wyrwnac zaburzenia rwnowagi. Czym gor-
sze cierpienie, tym wczesniej powinno si stosowac te delikatne zabiegi.
Szsty cud: masaz nerki
Celem masazu nerek jest ochrona ,oczu nerek" przed zimnem, ,O-
czy nerek" leza na meridianie DA/ MAI tak zwanym cudownym
meridianie, ktry jak pasek opasuje tali na wysokosci nerek. Jest on
wrazliwy na wahania temperatury, nie lubi zimna, woli cieplo. Masaz
nerek harmonizuje krazenie krwi i energii, wplywa takze na stala tem-
peratur ciala. Lagodzi przy tym ble plecw i zapobiega schorzeniom
reumatycznym. Z harmonijnego dzialania korzystaja rwniez narzady
plciowe. Moze dojsc do uregulowania nieregularnych cyklw miesiacz-
kowych. Ble miesiaczkowe moga si zmniejszyc lub tez calkowicie
ustapic. W zaburzeniach potencji moze byc stosowany przynajmniej
jako terapia towarzyszaca. Kobiety w ciazy powinny si wstrzymac
z masazem nerek, a szczeglnie z ich rozgrzewaniem. W stanach zapal-
nych okolicy nerek odstpuje si od masazu, poniewaz rozgrzanie moze
pogorszyc istniejacy stan.
Pocieramy dlonie o siebie do chwili uzyskania odpowiedniej temperati
ry. Przykladamy rce w okolicy nerek. Wyobra:amy sobie, :e przyjemt
cieplo z rk przechodzi na plecy i lekko rozgrzewa ,oczy nerek". Pozi
stajemy w tej pozycji przez dwie minuty, do czasu oddania calej energi
Nastpnie kladziemy rce w okolicy kosci ogonowej i przesuwamy je ta
wysoko jak tylko jest to mo:liwe w gr wzdlu: krgoslupa. Masc
powtarzamy 40 razy.
Sidmy cud: masaz brzucha
Podczas masazu brzucha jest stymulowanych jednoczesnie pic mer
dianw: zoladka, sledziony, nerki, watroby i glwny regulator przedn
Meridian zoladka i sledziony wzmacnia prac ukladu trawienia i uspr;
wnia prac jelit. Stymulacja moze uchronic uklad trawienny od rz-
nych schorzen, jak wrzd zoladka, biegunka, zaparcia, kolka brzuszna.
Linia srodkowa ciala jest miejscem przebiegu meridianu glwnego
regulatora przedniego, zarzadcy wszystkich Yin meridianw. Kon-
troluje on plyny ciala i zaopatruje w nie wszystkie narzady. Stymu-
lujac ten meridian wzmacniamy narzady plciowe i uklad immunolo-
giczny. Jezeli stymulujemy meridian nerki i watroby, to regulujemy
prac pcherza moczowego i zapobiegamy dolegliwosciom okolicy pod-
brzusza.
Meridian jest wtedy poddany stymulacji, gdy przesuwamy po nim
rka. Jak prosty wydaje si masaz brzucha dla osb przygladajacych si
z boku, a przeciez tak wielostronnie oddzialuje na osoby stosujace go.
Ze wzgldu na zrznicowanie w budowie ciala, mzczyzn masujemy
duzym ruchem kolistym, a u kobiet stosujemy masaz podbrzusza i oko-
licy zoladka. Zwiazane jest to z wysoka wrazliwoscia narzadw rozrod-
czych.
Uwaga! Masaz brzucha moze wprawdzie zapobiegac wrzodom zo-
ladka, ale jezeli juz je mamy, to wtedy jest zabroniony. Nie wykonuje-
my masazu brzucha w stanach zapalnych wyrostka robaczkowego,
w zapaleniu otrzewnej, jak i we wszystkich rodzajach nowotworw
okolicy brzucha. Rezygnujemy z niego rwniez w stanach duzego glodu
spowodowanego dlugim niejedzeniem oraz bezposrednio po obfitym
jedzeniu. Jezeli chcemy dlugo cieszyc si zyciem, to powinnismy unikac
ekstremalnych sytuacji zwiazanych z nadmiernym jedzeniem lub glodo-
waniem.
Masaz brzucha dla kobiet. Kladziemy praw rk pod lew piersi.
W tym miejscu zaczyna si masa: okr:ny okolicy :oldka. Wykonujemy
40 okr:en zgodnie ze wskazwkami zegara. Najni:szy punkt tego kola
le:y powy:ej ppka. Nastpnie kladziemy lew rk poni:ej ppka i wy-
konujemy 40 ruchw okr:nych w okolicy podbrzusza w kierunku prze-
ciwnym do wskazwek zegara. Masa: powinien byc wykonywany lagod-
nie i prawie bez ucisku. Dotyczy to szczeglnie kobiet w ci:y i w star-
szym wieku.
Masaz brzucha dla mzczyzn. Kladziemy praw rk pod lew pier-
si. Zgodnie ze wskazwkami zegara wykonujemy 40 du:ych ruchw
okr:nych na calym brzuchu. Nastpnie kladziemy lew rk pod pra-
w piersi i powtarzamy masa: 40-krotnie przeciwnie do wskazwek
zegara.
Jezeli masujemy si w pozycji lezacej, wolna rk rozluzniamy. Gdy
wykonujemy w pozycji siedzacej lub stojacej, to wwczas dlon kladzie-
my w okolicy nerek w ten sposb, ze kciuk skierowany jest do przodu,
a pozostale palce do tylu. Taka postawa powoduje, ze grna czsc ciala
si rozciaga i optymalnie powiksza si powierzchnia masazu.
smy cud: masaz wytryskujqcego zrdla
,Tryskajace zrdlo" (Yongguan) jest to nazwa pierwszego punktu
meridianu nerki. Biegnie on od podeszwy przez wewntrzna powierzch-
ni konczyny dolnej, nastpnie przez brzuch do obojczyka. Dzialanie
tego punktu odpowiada jego nazwie. Punkt znajduje si posrodku
przedniej jednej trzeciej czsci stopy. Ze wzgldu na pomocne dzialanie
tego punktu w naglych wypadkach, akupunkturzysci uzywaja go w sta-
nach nieprzytomnosci, zapasci, rwniez w atakach padaczki.
Stopy sa najbardziej oddalona czscia ciala od serca i objawy zabu-
rzenia krazenia wystpuja w tym miejscu czsto. Chinski masaz ak-
tywizujac punkt ,tryskajace zrdlo" wplywa na krazenie krwi. W ten
sposb zapobiega obrzkom stp, slabosci naczyn, zylakom i innym
nieprzyjemnym nastpstwom zaburzen krazenia krwi. Punkt na sto-
pie tak jak wszystkie inne ponizej kolana ma rzeczywiscie poten-
cjal zapobiegawczy, jak i terapeutyczny, i dziala rwniez na dalej
polozone obszary. Zapobiega stanom zapalnym nerek, wzmacnia wat-
rob, a dziki temu zgodnie z zasada piciu zywiolw oddzialuje
na oczy. Poza tym lagodzi ble brzucha, zwalcza kaszel, chrypk i ble
gardla, dziala uspokajajaco przy kolataniu serca oraz w stanach lko-
wych.
5 Masaz chinski
Kladziemy praw stop na lewym kolanie. Ten punkt najwygodniej
masowac prawym kciukiem, w taki sposb, aby dlon obejmowala stop.
Teraz kladziemy kciuk na punkcie ,tryskajce :rdlo" i wykonujemy 40
okr:nych ruchw na zmian raz zgodnie ze wskazwkami zegara,
a nastpnie przeciwnie do wskazwek zegara. Powtarzamy masa: na
lewej stopie lewym kciukiem.
Akupresura: leczenie rkoma
,,Palec igla, ktra leczy"
wlasnie to oznaczaja
znaki chinskie z lewej
strony {na poprzedniej
stronie). ,Sztuka pal cw"
akupresura wedlug meto-
dy inhoa znaki chinskie
umieszczone z prawej
strony {poprzednia strona).
Chinskie pismo jest pismem
calych wyrazw. Kazdy znak
pisarski przedstawia caly
wyraz.
Przegladajac nastpna czsc ksiazki, w ktrej sa ilustracje, mozna
zapytac, dlaczego czsto uzywa si tych samych punktw przy rznych
chorobach i dolegliwosciach. Czy nie jest to dziwne, ze ten sam punkt
raz jest uzywany jako glwny, innym razem jako pomocniczy. Wkrtce
przekonamy si, ze poczatkowy nielad jest dobrany zgodnie z celem
terapeutycznym. Jest to optymalna prba kombinacji pojedynczych
meridianw i punktw, gdzie meridiany i narzady sa podporzadkowane
wedlug zasady piciu zywiolw i moga wzajemnie si wspierac i leczyc
lub ewentualnie sobie szkodzic. Ta zasada umozliwia leczenie choroby
u jej korzeni, a zarazem zmniejsza mozliwosc wystapienia zakazenia
wewntrznego. Tak wic kazdy punkt ma inne specyficzne zadanie do
wykonania: leczy lub zapobiega. Chinscy lekarze wiedzac o tym, ze
wikszosc punktw ma wicej niz jedno pole dzialania, mogli rzne
zadania przypisywac punktom w rznych chorobach. Podobnie jak
figury na szachownicy w stale zmieniajacej si sytuacji maja rzne
mozliwosci ataku lub obrony.
Chinskie dzieci juz od wczesnych lat sa wprowadzane w sztuk
masazu i akupresury. Kazdy wczesnie poznaje swoje cialo i przeplywa-
jaca w nim energi. Pozwala to na szybkie rozpoznawanie znakw
alarmujacych o zaburzeniu rwnowagi energetycznej. Ucza si one po-
stpowania w dolegliwosciach dnia codziennego, jak ble glowy, katar.
Wiedza o odzywianiu, higiena ciala, codzienne masaze i podstawowe
wiadomosci o waznych punktach akupresury sa fundamentem zapobie-
gania w chinskiej medycynie.
Wiedza o wewntrznych zaleznosciach, o licznych
bezposrednich i posrednich zmiennych dzialaniach midzy rznymi
meridianami i narzdziami jest rwniez zastrzezona w Chinach tylko
dla specjalistw. Dla ludzi Wschodu, a przede wszystkim dla tych,
ktrzy nie znaja kryteriw leczenia ludzi Zachodu, dobr punktw do
nakluwania jest glboka tajemnica. Tak, ale tez akupunkturzysta cale
zycie si uczy, a oceniajac na biezaco swoje sukcesy terapeutyczne, a
takze niepowo-
dzenia, odkrywa zawsze nowe mozliwosci kombinacji punktw. Natu-
ralnie sa tez podrczniki, w ktrych opisane sa wlasciwosci lecznicze
setek punktw. Jezeli nawet mamy dobre efekty leczenia okreslonymi
punktami akupunktury, to byc moze sa jeszcze nie odkryte inne moz-
liwosci kombinacji punktw bardziej skutecznych w leczeniu. Znowu
posluzymy si porwnaniem z gra w szachy. Wysokiej klasy szachista
ma zarejestrowane w pamici tysiace rozegranych partii. W decydujacej
jednak partii ze swoim przeciwnikiem zwyciza przez wykonanie ruchu,
ktrego dotychczas nie wykorzystal. Tak tez nalezy rozumiec przed-
stawione w nastpnym rozdziale propozycje. Wiedza ta jest oparta na
tysiacletniej literaturze medycznej, na przekazywanych doswiadczeniach
moich przodkw, a takze na dlugoletnich obserwacjach medycznych.
Pomimo to proponowana terapia nie jest czyms wyjatkowym. Chcial-
bym, aby akupresura nie byla konkurencja lub srodkiem zastpczym
medycyny zachodniej. Akupunkturzysta bdzie prowadzil indywidualne
leczenie chorego, ktrego podstawy oparte sa na chinskiej diagnozie.
Pewne punkty z okreslonym dzialaniem terapeutycznym stanowia glw-
na konstrukcj. Pojedyncze punkty bda uzupelnione lub tez zmienione
w zaleznosci od stanu chorego. Leczenie choroby nie bdzie si ograni-
czalo jedynie do losowo wybranego objawu, ale calosci: mianowicie
czlowieka, u ktrego nastapilo zaburzenie energii w tej czy innej for-
mie. Nasuwa si wic pytanie: dla kogo przeznaczona jest ksiazka do
akupresury nie mwiaca o indywidualnych problemach i potrzebach
czytelnika? Nasze propozycje sa wlasnie takie. Dla jednych bda wy-
starczajace do wyleczenia, u innych trzeba bdzie indywidualnie roz-
budowac dalsza terapi. Indywidualne rozbudowanie dalszej terapii nie
musi koniecznie znaczyc zmiany punktu akupunktury. Moze to byc
zmiana zwyczajw zywieniowych, zmiana sposobu codziennej pracy,
warunkw zycia, ktre moga byc przyczyna chorb. To jest terapia
wolna, ktra sobie sam kazdy moze przepisac' Trzeba jednak znalezc
czas, aby mc uslyszec swoje cialo i dusz. Moze spotka si to z mil-
czacym protestem.
Akupunktura i akupresura sa taka sama wiedza i nauka, bowiem
punkty do leczenia sa te same. Akupunktura jest bez watpienia pelniej-
sza i glbsza, gdyz pozwala na uruchomienie energii i jej swobodny
przeplyw. To jest to podloze, ktre nie ogranicza mozliwosci pomocy
wielu ludziom. Z akupresury rwniez wynikaja korzysci. Chory bowiem
moze ja wykonywac, kiedy chce powtarzac w jakimkolwiek miejscu.
Te wszystkie czynniki moga byc dla chorego uzupelnieniem leczenia.
Po ci:kim wypadku samochodowym z powa:nym uszkodzeniem stawu
kolanowego udalam si na rekonwalescencj do miejscowosci Bad Schmz-
nach w Szwajcarii. Po udanej operacji nie moglam przez wiele tygodni
obci:ac kolana. Chodzilam tylko o kulach, ostro:ne prby poruszania
si bez wzka konczyly si :alosnie. Spowodowane to bylo znacznym
zanikiem misni. W tym samym czasie, w tym:e wlasnie szpitalu, leczyl
doktor Kuan Hin i czynil jak twierdzono prawdziwe cuda. Bylam dosc
sceptyczna w stosunku do tych metod leczenia i nie widzialam powodu,
dla ktrego mialabym si u niego leczyc. Pewnego dnia mialam mo:-
liwosc rozmowy z doktorem i spontanicznie przedstawilam mj przypa-
dek. Natychmiast powiedzial mi: ,Bd pani teraz leczyl, a p:niej
bdzie pani mogla chodzic tak jak przed wypadkiem". Zgodzilam si
z mieszanymi uczuciami. Zaraz po wkluciu igiel w r:nych miejscach
ciala, poczulam silny przeplyw falowania w uszkodzonej nodze. Leczenie
bylo dla mnie bolesne i nieprzyjemne. W najlepszym przypadku uwa:a-
lam, :e bdzie bezskuteczne, ale dalo jednak efekt. Doswiadczylam sily,
ktrej poprzednio nie mialam. Po kilku minutach doktor Kuan Hin wyjl
igly i powiedzial: ,prosz isc", bez pomocy. Zrozumialam wwczas, :e
chodzenie z kulami skonczylo si. Bez najmniejszego blu szlam przez
park do szpitalnego kiosku. Tam spotkalam leczcego mnie lekarza,
ktry patrzyl na mnie zdumiony. Zalecil mi ponowne le:enie w lo:ku,
uwa:al bowiem, :e ryzyko ponownego uszkodzenia jest bardzo du:e.
HG., aktorka, Bern
Meridiany
Sila zyciowa sklada si z trzech energii:
Energia wrodzona ma ja juz czlowiek w momencie narodzenia,
dziedziczona jest po przodkach, a wyposazona w pewne predyspozycje
cielesne, duchowe i psychiczne.
Energia pozywienia jest to produkt uzyskany z pracy ukladu
trawiennego.
Energia kosmiczna uzyskiwana z atmosfery.
Przez system meridianw i polaczen obocznych przeplywa ta trzy-
czsciowa energia przez cale cialo w rytmie 24-godzinnym i jest od-
powiedzialna za dobowa prac calego organizmu. W chinskiej medycy-
nie meridiany sa podzielone na dwie grupy. Do pierwszej grupy nalezy
dwanascie regularnych meridianw ,rki" i ,nogi". Przebieg w prawej
i lewej polowie ciala jest jak okresla nazwa taki sam jak w lustrzanym
odbiciu. Poszczeglnym meridanom podporzadkowane sa odpowiednie
narzady stad biora si ich nazwy i naleza do systemu meridianw
typu Yin lub Yang. W drugiej grupie znajduje si osiem specjalnych
meridianw, ktre nie sa bezposrednio zwiazane z okreslonymi or-
ganami. Dwa z nich maja szczeglne znaczenie kontroluja pozos-
talych dwanascie. Znajduje si na nich duza liczba punktw akupunk-
tury majacych znaczenie terapeutyczne w codziennej praktyce. Razem
z dwunastoma regularnymi meridianami tworza ,,14 klasycznych meri-
dianw medycyny chinskiej".
Dwanascie regularnych meridianw
Powtarzane jest zawsze interesujace doswiadczenie starozytnych
Chinczykw, ze leczenie wewntrznych chorb odbywa si przez ucisk
scisle okreslonego miejsca na powierzchni ciala. Sami mozemy stwier-
dzic, ze okreslone kombinacje punktw moga leczyc schorzenia okres-
lonych narzadw. Z zaleznosci narzadw midzy funkcja narzadu,
a tym samym miejscem ciala ,Xue" ,punkt", tworzy si system, na
Kiorym opana jcsi icuna mcnuianow.
Dwanascie organw ma regularne meridiany, od ktrych pochodza
nazwy. Szesc z nich jest Yin: sa to meridiany tak zwane ,pelne",
gromadza i rozdzielaja energi. Pozostalych szesc to meridiany typu
Yang sa puste i produkuja energi. W kolejnosci nazywamy pierwsze
,narzadami", drugie ,pustymi narzadami".
Narzqdy (Yin) Puste narzqdy (Yang)
pluco jelito grube
serce jelito cienkie
osierdzie potrjny ogrzewacz
sledziona zoladek
nerki pcherz moczowy
watroba pcherzyk zolciowy
Teoria meridianw nie jest oparta na samych narzadach i pustych
narzadach, lecz rwniez na ich funkcji. Z powyzszej listy nie jest znany
medycynie zachodniej pusty organ ,potrjny ogrzewacz". Jest to przy-
klad na to jak bardzo jest rzne rozumienie pewnych pojc w medycy-
nie wschodniej i zachodniej. Przeglad glwnych funkcji narzadw i pus-
tych narzadw w rozumieniu chinskiej medycyny pozwoli lepiej poznac
meridiany i ich wlasciwosci.
Pluco jest polaczone przez drogi oddechowe i nos z otaczajacym
srodowiskiem. Dobry stan skry i wlosw ciala w znacznym stopniu
zalezy od stanu pluc. Pluca kontroluja oddychanie i stopien przemiany
materii. Natura pluca jest opadanie. Kontroluje ono wszystkie narzady
oddechowe, reguluje plyny ciala i krazenie krwi. Schorzenia z tego
zakresu naleza do pluca (w kategoriach chinskich).
Jelito grube transportuje pozostalosci pokarmowe, ktre przeksztal-
cane sa w stolec, a nastpnie wydalane przez odbyt.
Serce wedlug starych koncepcji jest siedziba ducha, krwi
i meridianu. Stan serca rozpoznaje si po jzyku. Wedlug medycyny
zachodniej serce jest powiazane z mzgiem i systemem sercowo-naczy-
niowym. Schorzenia te zaliczane sa do schorzen serca.
Jelito cienkie trawi drugi raz wszystko to, co otrzymuje z zoladka.
Oddziela przy tym substancj odzywcza od odpadw pokarmowych.
Nastpnie substancj pokarmowa asymiluje i odzywia caly organizm
przez sledzion, w ten sposb, ze podnosi substancje odzywcze do serca
i pluc. Odpady kierowane sa do jelita grubego do ostatecznego ufor-
mowania. Jelito cienkie ma funkcje oddzielania tzw. czystych elemen-
tw od nieczystych.
Osierdzie jest tarcza serca. Wszelkie ataki na serce dochodza naj-
pierw tutaj. Osierdzie musi zastpowac choroby serca. Jako pelnomoc-
nik generalny serce wydaje rozkazy. Rwnoczesnie funkcjonuje osier-
dzie jako brama wejsciowa i wyjsciowa dla ducha, ktry mieszka w ser-
cu. Psychiczne objawy chorobowe naleza nie tylko do serca, ale rw-
niez do osierdzia.
Potrjny ogrzewacz nie jest uchwytnym materialnie narzadem. Usy-
tuowany jest w trzech jamach ciala i jest jak gdyby stacja przekaz-
nikowa ludzkiego ciala. Cala aktywnosc narzadw w nim przeksztalca
GR meridian glv
nego regulatt
ra przednieg
P meridian plu
2 meridian :t
ladka
S meridian se
ca
0 meridian osii
rdzia
W meridian WJ
troby
Kazdy akupunkturzysta ma
umieszczone na scianie takie
wlasnie tablice, na ktrych
zaznaczone sa punkty.
GRT PM PM GRT
JC meridian
cienkiego
PO meridian potrj-
nego ogrzewacza
PM meridian pche-
rza moczowego
GRT meridian glwne-
go regulatora tyl-
nego
PM
P2 meridian pche-
rzyka zolciowego
JG meridian jelita
grubego
S meridian sledzio-
ny
N meridian nerek
energi. Tylko wtedy, gdy funkcjonuje potrjny ogrzewacz, narzady
moga prawidlowo wykonywac swoje zadania w nastpujacym zakresie;
transport i rozdzial energii i krwi, plynw, asymilacja
pozywienia,
rozdzial odpadw i tak dalej...
Sledziona kontroluje pozywienie, wzmacnia plyny ciala i zwalcza
wilgoc. Choroby systemu trawienia i krazenia sa przyczynowo zwiazane
ze sledziona. Wlasciwoscia sledziony jest niechc do wilgoci, natomiast
lubi suchosc.
Zolqdek przyjmuje pokarm, rozdziela i trawi. Sledziona dozoruje
transport substancji odzywczych, natomiast zoladek troszczy si o jego
przeksztalcenie i centralny rozdzial. W przeciwienstwie do sledziony
lubi wilgoc i ,trzyma si" mozliwie daleko od suchosci.
Nerki sa magazynem esencji i energii. Maja one wplyw na roz-
mnazanie, uklad nerwowy i wydzielania wewntrznego. Nerki sa matka
szpiku kostnego, kontroluja kosci i sa zwiazane z mzgiem. Przez uszy
lacza si ze srodowiskiem zewntrznym. Stan nerek ocenia si na pod-
stawie wlosw.
Objawy chorobowe wymienionych czsci ciala zwiazane sa z ner-
kami.
Pcherz moczowy jest zbiornikiem i miejscem wydalania moczu.
Przeksztalca on energi i zajmuje si nadmiarem wody w organizmie.
Pcherz moczowy zwiazany jest z nerkami, choroby kazdego z tych
organw wplywaja na siebie.
Wqtroba jest magazynem krwi. Kontroluje scigna i krazenie ener-
gii. Stan watroby mozna poznac po oczach. Wedlug nauki chinskiej do
systemu tego narzadu zalicza si rwniez uklad nerwowy i wydzielania
wewntrznego. Przyczyny pierwotne chorb czsto zalezne sa od watro-
by. Rwniez choroby oczu czsto poprzedzaja wczesniej zaburzenia
funkcji watroby.
Pcherzyk zolciowy jest podporzadkowany watrobie. Dlatego nie-
ktre choroby wystpuja razem. Jako czsc aparatu trawiennego ten
pusty organ jest rezerwuarem zolci i centralnym jej dyspozytorem.
Jezeli wilgoc i goraco wzajemnie dzialaja na organizm, to moze dojsc
do zaburzenia rwnowagi w pcherzyku zolciowym i moze wystapic
zoltaczka.
Opisane tu glwne funkcje dwunastu narzadw i narzadw pustych
podkreslaja, ze meridiany nie zaczynaja si w okreslonych narzadach,
a gdzies na powierzchni ciala si koncza, ale jest to siec wzajemnych
wplyww i zaleznosci razem sprzzonych. Przebieg meridianw potrze-
buje kazdorazowo organu lub pustego organu, ktry nadaje mu nazw.
Musimy zrozumiec, ze meridiany sa czynnosciowym obrazem narzadw
i pustych narzadw, wystpuja takze na powierzchni ciala. Dlatego na
narzady glboko lezace mozemy wplywac za pomoca akupunktury
i masazu. Dwanascie meridianw ma swoje zewntrzne punkty na
konczynach. Dlatego dla niektrych osb palce u rak lub ng bda
celem, natomiast dla innych zrdlem (poczatkiem).
Szesc Yin meridianw narzadw przebiega po wewntrznej stronie
ramienia i konczyny dolnej. Szesc Yang meridianw narzadw pustych
przebiega po stronie zewntrznej. Kazdy Yin meridian jest polaczony
z Yang meridianem za pomoca odgalzienia. Dlatego choroby moga
przechodzic z jednego meridianu na drugi. Schemat na stronie 89
obrazuje wzajemna zaleznosc
Meridiany typu Yin i Yang sa polaczone w pary przez odgalzienia. W
ten sposb powstaje zrwnowazony obieg energii z koniecznymi
dodatkowymi polaczeniami midzy meridianem rki a meridianem no-
gi. Kazdy Yin meridian rki ma swojego Yang partnera, laczy si on
z meridianem Yin stopy. I odwrotnie jest w przypadku kazdego Yang
meridianu. Powstaje wic nastpujacy obieg:
1. Meridian pluca rki Taiyin
2. Meridian jelita grubego rki Yangming
3. Meridian zoladka stopy Yangming
4. Meridian sledziony stopy Taiyin
5. Meridian serca rki Shaoyin
6. Meridian jelita cienkiego rki Taiyang
7. Meridian pcherza moczowego stopy Taiyang
8. Meridian nerki stopy Shaoyin
9. Meridian osierdzia rki Jueyin
10. Meridian potrjnego ogrzewacza rki Shaoyang
11. Meridian pcherzyka zolciowego stopy Shaoyang
12. Meridian watroby stopy Jueyin
Obieg choroby
dwunastu regularnych
meridianw
Jezeli meridiany nie spelniaja swoich fizjologicznych zadan krazenia
energii i krwi, moga powodowac szkody w nalezacych do nich or-
ganach lub tez w pustych organach. Moga pojawic si objawy chorobo-
we wzdluz przebiegu meridianu. Na przyklad w zaburzeniu funkcji
meridianu jelita grubego. Oprcz tego wystpowac moga ble zbw,
poniewaz meridian ten przebiega przez dziasla i szczk dolna. Zabu-
rzenie funkcji meridianu ma przyczyny na zewnatrz i wewnatrz. Mwi-
my wtedy o chorobach endogennych (wewntrznych) i egzogennych
(zewntrznych).
Choroby endogenne spowodowane sa dysharmonia emocji, jak:
zlosc, radosc, troska, smutek i lk, ktre prowadza do zaburzen rwno-
wagi. Choroby endogenne dotycza najpierw narzadw lub pustych na-
rzadw, nastpnie nalezacych do nich meridianw. Sa trudniejsze do
leczenia niz choroby egzogenne.
Choroby egzogenne przyczynami tych chorb sa czynniki klima-
tyczne, jak: wiatr, goraco, wilgoc, suchosc lub zimno. We wczesnym
stadium choroba egzogenna przejawia si wzdluz meridianu. Jezeli nie
jest leczona, moze przechodzic na organy i puste organy.
Na podstawie obiegu energii i polaczen otrzymujemy objawy choro-
bowe pojedynczego meridianu.
Meridian pIuca rki - Talyln
Meridian pluca zaczyna si w srodkowej czsci jamy brzusznej po-
trjnego ogrzewacza. Nastpnie kieruje si w dl do jelita grubego.
Stad wstpuje do zoladka i przechodzi przez przepon jamy brzusznej.
Rozdziela si do obu pluc, nastpnie przechodzi przez tchawic, a ko-
niec jest na powierzchni ciala w okolicy podobojczykowej. Tu znajduje
si pierwszy punkt akupunktury meridianu pluca. Przechodzi po we-
wntrznej powierzchni ramienia jako jeden z pierwszych z trzech Yin
meridianw rki, nastpnie przez kciuk do koniuszka kciuka. Od barku
do koniuszka kciuka znajduje si jednoczesnie jedenascie punktw aku-
punktury, na ktre mozna bezposrednio oddzialywac. Galaz oboczna
laczy si na dloni z palcem wskazujacym, a wic meridianem jelita
grubego, to znaczy jego Yang partnerem.
Objawy chorobowe: uczucie sciskania, kaszel, dusznosc, kaszel
z krwia, ble gardla, katar, zimno i ble okolicy lopatki, a takze ble
wzdluz meridianu.
Meridian jelita grubego
rki - Yangming
Meridian jelita grubego biegnie od koniuszka palca wskazujacego
przez kosci srdrcza jako pierwszy meridian Yang rki przez zewntrz-
na stron ramienia do barku. Po skrceniu w okolicy sidmego krgu
szyjnego, gdzie spotykaja si wszystkie meridiany Yang, wchodzi w za-
glbienie znajdujace si nad obojczykiem. Stad schodzi w dl do pluc
i konczy bieg w jelicie grubym. Boczna galaz z waznymi punktami
akupunktury wstpuje w gr zaglbienia nadobojczykowego przez szyj
i policzek. Midzy grna warga a nosem przekracza lini srodkowa
ciala i konczy si bocznie od skrzydelek nosa. W tym miejscu laczy si
z meridianem zoladka. Jelito grube ma midzy palcem wskazujacym
a nosem 20 punktw akupunktury.
Objawy chorobowe: ble brzucha, biegunka, zaparcie, ble gardla,
ble zbw, krwawienie z nosa, ble w obszarze meridianu.
Meridian zoIqdka stopy - Yangming
Meridian zoladka swj pierwszy punkt ma pod okiem. Stad przecho-
dzi przez dziasla, szczki, kacik ust, brod do stawu zuchwowego. Kolo
ucha wstpuje nastpnie w gr do czola, podczas gdy galaz boczna od
zuchwy biegnie bezposrednio do obojczyka i stad wchodzi do wewnatrz
ciala osiagajac zoladek. Glwna galaz prostopadle schodzi w dl przez
brodawk sutka i okolic brzucha, zblizajac si do linii srodkowej ciala
i przez podbrzusze schodzi na udo. Laczy si tam z galzia boczna,
ktra zaczyna si w zoladku i przechodzi przez przednia czsc bocznej
powierzchni nogi, grzbiet stopy i dochodzi do drugiego palca nogi.
Dalsza galaz boczna odchodzi ponizej kolana i dochodzi do trzeciego
palca. Ostatnia odchodzi od grzbietu stopy i idzie do pierwszego palca,
gdzie ma polaczenie z meridianem sledziony.
Meridian zoladka przebiega jako jedyny meridian Yang stopy przez
przednia czsc ciala i ma 45 punktw.
Objawy chorobowe: wzdcia, ble brzucha obrzki, wymioty,
obrzmienia: ble szyi i krwawienia z nosa, choroby goraczkowe, nalogi,
ble okolicy meridianu.
Meridian sledziony stopy - Taiyin
Meridian sledziony zaczyna si od duzego palca i biegnie wzdluz
granicy stopy i grzbietu stopy. Przez kostk wstpuje w gr na we-
wntrzna stron kosci piszczelowej i uda do podbrzusza. Z tego miejsca
dochodzi do sledziony. Bocznie od brodawki sutka wstpuje do "dolu
pachowego i pzniej schodzi na bok. W szstej przestrzeni midzyze-
browej ponizej dolu pachowego jest ostatni punkt. Galaz boczna idzie
do przelyku i pod jzyk i powierzchownie si rozdziela. Druga przecho-
dzi przez zoladek i przepon do serca i laczy si z meridianem serca.
Meridian sledziony ma 21 punktw.
Objawy chorobowe: bolesne drtwienie jzyka, ble zoladka, wzdcia,
wymioty, zoltaczka, oglne oslabienie, ble w obszarze meridianu.
Meridian serca rki - Shaoyin
Meridian serca zaczyna si w sercu, przekracza pluca i wychodzi
w srodku dolu pachowego jako pierwszy punkt na powierzchni ciala.
Jako ostatni z trzech meridianw Yin przechodzi do rki wzdluz we-
wntrznej powierzchni ramienia do stawu nadgarstkowego, skad przez
dlon w prostej linii biegnie do koniuszka malego palca. Laczy si tam
ze swoim partnerem Yang meridianem jelita cienkiego. Jedna galaz
idzie z serca przez przepon w dl do jelita cienkiego. Druga galaz
6 Masaz chinski
prowadzi do glowy i konczy si w oku. Meridian serca mozna stymulo-
wac w dziewiciu punktach.
Objawy chorobowe: suchosc gardla, ble okolicy serca, uczucie gora-
ca w dloniach, ble w obszarze serca.
Meridian jelita cienkiego rki - Taiyang
Meridian jelita cienkiego zaczyna si od malego palca i prowadzi
przez grzbiet rki do nadgarstka. Stad jako ostatni z trzech meridia-
nw typu Yang rki przechodzi do lokcia i przez zewntrzna stron
ramienia przez staw barkowy. Nastpnie wdruje przez lopatk do
sidmego krgu szyjnego, gdzie spotyka si z innymi meridianami typu
Yang. Pzniej przekracza kark i osiaga zaglbienie nadobojczykowe
i bezposrednio zdaza do serca. Wzdluz przelyku idzie dalej do zoladka
i jelita cienkiego. Galaz boczna wstpuje od obojczyka bocznie przez
szyj do policzka. Od zewntrznego kata idzie do tylu i dochodzi do
ucha. Dalsza galaz rozgalzia si na policzku i prowadzi pod okiem do
wewntrznego kata oka i laczy si z meridianem pcherza moczowego.
Objawy chorobowe: ble podbrzusza, gluchota, zoltaczka, obrzk po-
liczkw, ble gardla, ble wzdluz meridianu.
Meridian pcherza moczowego stopy - Taiyang
Meridian pcherza moczowego zaczyna si w wewntrznym kacie
oka, biegnie przez czolo do szczytu glowy. Galaz boczna idzie od
szczytu glowy do skroni, podczas gdy meridian wchodzi do mzgu,
a nastpnie przez tyl glowy zstpuje na kark. Meridian pcherza biegnie
rwnolegle do krgoslupa, tylko w okolicy krzyza jest droga oboczna
przez nerki do pcherza moczowego. Galaz od krzyza prowadzi przez
posladki i tylna powierzchni uda do dolw podkolanowych. Tam
spotka si z druga galzia glwnego meridianu, ktra wychodzi z ob
szaru karku i biegnie w nieco dalszej odleglosci od krgoslupa i do
chodzi do posladka. Galaz ta konczy si w meridianie pcherza moczo
wego, ktry dalej biegnie przez lydk z tylu za kostka zewntrzna,
grzbiet stopy i po zewntrznej stronie do malego palca. Tam laczy si
z meridianem nerki. *
Na meridianie pcherza moczowego znajduje si 67 punktw.
Objawy chorobowe: zatrzymanie moczu, moczenie nocne, delirium,
ble glowy, ble w obszarze meridianu.
Meridian nerki stopy - Shaoyin
Meridian nerki biegnie od palca malego stopy do pierwszego punktu
akupunktury na podeszwie. Z tylu za kostka wewntrzna osiaga pit,
okraza i wstpuje w gr przez koniec faldu wewntrznego zgicia
kolanowego, przechodzi nastpnie przez udo do kosci guzicznej (ogo-
nowej). Stad prowadzi do nerek oraz kieruje galaz boczna do pcherza.
Przez watrob, przepon, pluca dochodzi do gardla i podstawy jzyka.
Swj ostatni punkt ma w obszarze podobojczykowym. Galaz boczna
rozgalziajaca si na poziomie pluca prowadzi do serca, gdzie meridian
nerki laczy si z meridianem osierdzia. Meridian nerki ma 27 punktw.
Objawy chorobowe: kaszel z krwia, zaparcia, biegunki, slabe kon-
czyny, uczucie goraca w stopach, ble w obszarze meridianu.
Meridian osierdzia rki - Jueyin
Meridian osierdzia zaczyna si w klatce piersiowej i na poczatku
przechodzi przez worek osierdziowy, ktry jest mu podporzadkowany.
Stad zstpuje przez przepon w dl do jamy brzusznej i przechodzi
przez 3 pitra potrjnego ogrzewacza. Galaz boczna opuszcza klatk
piersiowa w poblizu dolu pachowego. Tam lezy pierwszy punkt meri-
dianu osierdzia. Lukiem okraza dl pachowy i idzie dalej przez we-
wntr zna stron ramienia do zgicia lokciowego Jako srodkowy
z trzech meridianw Yin rki konczy si na opuszce palca srodkowego.
Galaz boczna idzie od dloni do palca serdecznego, gdzie meridian
osierdzia laczy si z meridianem potrjnego ogrzewacza.
Meridian osierdzia ma dziewic punktw.
Objawy chorobowe: Angina pectoris, uczucie sciskania, kolatanie ser-
ca, pobudzenie, uczucie goraca po wewntrznej stronie dloni, ble
w obszarze meridianu.
Meridian potrjnego ogrzewacza rki - Shaoyang
Meridian potrjnego ogrzewacza zaczyna si w okolicy paznokcia
palca serdecznego i przechodzi midzy dwoma meridianami Yang rki.
Dalej przez grzbiet dloni po zewntrznej stronie ramienia z tylu barku,
gdzie krzyzuje si z meridianem pcherzyka zolciowego. W zaglbieniu
nadobojczykowym wchodzi do klatki piersiowej. Laczy si z osierdziem
i zstpuje stad przez przepon do potrjnego ogrzewacza, ktrego
nazw nosi. Galaz boczna idzie z klatki piersiowej z powrotem do
wglbienia nadobojczykowego i dalej przez kark, potem okraza z tylu
ucho i konczy si w oczodole. Inna galaz wchodzi do ucha i wychodzi
znowu na powierzchni. Na policzku krzyzuje si z pierwsza galzia
i zaraz osiaga swj cel w zewntrznym kacie oka gdzie laczy si
z pcherzykiem zolciowym.
Na tym meridianie leza 23 punkty.
Objawy chorobowe: wzdcia, moczenie nocne, ble przy oddawaniu
moczu, gluchota, szum w uszach, obrzki i ble gardla, ble w okolicy
meridianu.
Meridian pcherzyka zIciowego stopy - Shaoyang
Meridian pcherzyka zolciowego biegnie od zewntrznego kata oka
przez ucho, skronie do karku. Przez barki wchodzi do zaglbienia
nadobojczykowego. Jedna galaz boczna odchodzi od kacika oka, wcho-
dzi do oczodolu z meridianem potrjnego ogrzewacza. Pzniej wstpuje
do klatki piersiowej w zaglbieniu nadobojczykowym. Przez
przepon i jam brzuszna laczy si z watroba, a nastpnie konczy si w
pcherzyku zolciowym. W stawach biodrowych ta galaz wstpuje
znowu do glwnego meridianu, ktry biegnie od obojczyka bocznie
przez klatk piersiowa, brzuch do staww biodrowych. Po zewntrznej
powierzchni ng biegnie meridian pcherzyka zolciowego dalej i
przechodzi z przodu kostki zewntrznej, nastpnie przez staw skokowy i
konczy si na czwartym palcu. Galaz boczna rozdziela si na grzbiecie
stopy i biegnie do palucha, osiagajac meridian watroby.
Mozna wplywac na meridian watroby przez 44 punkty.
Objawy chorobowe: gorzki smak w ustach, zamroczenie, goraczka,
ble glowy, ble szczki, stany zapalne zewntrznego kacika oka, glu-
chota, szumy w uszach, ble w calym otoczeniu meridianu.
Meridian wqtroby stopy - Jueyin
Meridian watroby ma swoje zrdlo w paluchu stopy. Przebiega on
najpierw przez grzbiet stopy i przechodzi z przodu kostki wewntrznej.
Na wewntrznej stronie podudzia krzyzuje si z meridianem sledziony.
Stad dalej przechodzi z tylu meridianu sledziony. Po okrazeniu zewn-
trznych narzadw plciowych z okolicy pachwinowej wstpuje na pod-
brzusze zblizajac si do linii srodkowej ciala. Dalej biegnie lukiem
w kierunku watroby. Laczy si z watroba, od ktrej bierze nazw, oraz
laczy si z pcherzykiem zolciowym pustym narzadem, partnerem
Yang. Od przepony meridian pozbawiony jest bezposrednich punktw
akupunktury, dalej wstpuje do glowy i laczy si z oczami, a konczy si
na szczycie glowy. Jedna galaz boczna kieruje si od oka w dl i okra-
za usta. Druga galaz boczna wychodzi z watroby, przechodzi przez
przepon i laczy si w plucach z meridianem pluc; w ten sposb
zamyka si obieg regularnych dwunastu meridianw.
Meridian watroby ma 14 punktw.
Objawy chorobowe: lumbago, przeczulica uciskowa klatki piersiowej,
wymioty, moczenie, zatrzymanie moczu, przepuklina, ble podbrzusza,
ble w obszarze meridianu.
Dwa specjalne meridlany:
gIwny regulator przedni I tylny
Regularne meridiany rki i nogi sa symetryczne i maja swj obraz
zwierciadlany na drugiej polowie ciala. Osiem meridianw specjalnych
nie ma tych cech charakterystycznych. Szesc z nich nie ma swoich
wlasnych punktw. Z innymi meridianami sa w lacznosci i krzyzuja si.
Spelniaja one funkcje nadzorcze i koordynujace. Tak zwany meridian
Dai Mai opasuje tali i wiaze pary meridianw Yin i Yang w central-
nym miejscu. Specjalista nie moze dzialac bez dokladnej znajomosci
specjalnych meridianw. Dobr punktw i rozwj terapii stale jest
zwiazany z rznymi polaczeniami midzy regularnymi i specjalnymi
meridianami. Dwa ze specjalnych meridianw odgrywaja centralna ro-
l. Centralna w znaczeniu doslownym, poniewaz glwny regulator
przedni i tylny biegna po linii srodkowej ciala przedniej i tylnej.
Tworza osiowo symetryczna siec, na ktrej znajduje si caly rzad
pelnowartosciowych punktw.
GIwny regulator tylny
Glwny regulator tylny przechodzi wzdluz tylnej linii srodkowej cia-
la. Grzbiet w chinskim pojciu jest typu Yang, dlatego tez meridian
glwnego regulatora tylnego ma charakter Yang. Czsto okreslany jest
jako morze Yang meridian. Na poziomie sidmego krgu szyjnego
znajduje si punkt spotkania wszystkich meridianw Yang. Chinska
nazwa brzmi Du Mai, przy czym Du znaczy zarzadca, a Mai
naczynia. W tej nazwie okreslona jest glwna funkcja: zarzadza wszy-
stkimi meridianami Yang. Glwny regulator tylny zaczyna si w
kroczu i przechodzi przez kosc guziczna, przez krgi ldzwiowe, okolic
krzyzowa. Laczy si najpierw z nerkami, dalej biegnie przez
krgoslup prosto do glowy. Wchodzi do mzgu, a nastpnie
pojawia si na szczycie glowy i dalej biegnie wzdluz linii srodkowej
ciala i nosa do grnej wargi. Konczy si w dziaslach powyzej siekaczy.
Przez 28 punktw mozna bezposrednio wplywac na meridian glwnego
regulatora tylnego.
Objawy chorobowe: choroby goraczkowe, nadmierna pobudliwosc,
sztywnosc krgoslupa, toniczne skurcze misni grzbietu. Objawy choro-
bowe osrodkowego ukladu nerwowego.
GIwny regulator przedni
Glwny regulator przedni jest Yin partnerem glwnego regulatora
tylnego. Chinczycy nazywaja go czsto morze Yin meridian, poniewaz
tu lacza si wszystkie meridiany Yin. Oficjalne okreslenie tego meridia-
nu jest Ren Mai. Mai znaczy ,naczynia"; ren odpowiedzialny lub
dyrektor. Glwny regulator przedni jest odpowiedzialny za meridiany
Yin. Zaczyna si rwniez w kroczu, wstpuje dalej przez kosc lonowa,
ppek, mostek, przez bruzd midzy broda a warga dolna; konczy si
wykonujac okrag kolo ust.
Glwny regulator przedni ma 24 punkty.
Objawy chorobowe: przepukliny, kaszel, astma, choroby ukladu mo-
czowo-plci owego.
Glwny regulator przedni i tylny tworza razem z regularnymi meri-
dianami system 14 klasycznych meridianw. Ta siec energetyczna ma
w kazdej polowie ciala po 309 punktw i na linii srodkowej ciala razem
52 klasyczne punkty akupunktury.
Punkty akupunktury
System meridianw ciala czlowieka jest siecia energetyczna, co moz-
na porwnac do pewnego regionu zaopatrywanego w energi. Jesli
doplyw energii w sieci nie dochodzi do pewnego miejsca, to trzeba
wykonac prace w okreslonej stacji rozdzielczej przekaznika. Tak tez jest
z meridianami, gdzie oddzialywanie odbywa si tylko w specjalnych
punktach. Te stacje przekaznikowe (rozdzielcze) systemu meridianw
nazywamy punktami akupunktury. Tutaj koncentruje si energia, tutaj
wic mozemy za pomoca akupresury, akupunktury i moxy (terapii
cieplem) aktywowac lub tamowac i regulowac rozdzielanie energii.
W ciagu stuleci opisano razem 361 punktw akupunktury. 28 z nich
lezy na meridianie glwnego regulatora tylnego i 24 na glwnym
regulatorze przednim.
W zwiazku z tym, ze meridiany te przebiegaja prostopadle w linii
srodkowej grzbietu i brzucha, i klatki piersiowej, to nie maja lus-
trzanych blizniaczych punktw. Natomiast pozostale meridiany typu
Yin i Yang stopy i rki maja podwjny bieg i sa do dyspozycji na
prawej i lewej polowie ciala. W praktyce nie ma zadnego znaczenia, czy
akupresur wykonujemy po prawej czy po lewej stronie. Wikszosc
punktw mozemy bez problemw leczyc nawet po obu stronach rw-
noczesnie. Nie masujemy zadnego punktu w otoczeniu wystpujacego
stanu zapalnego. Wykonujemy wwczas akupresur tego samego punk-
tu, ale po drugiej stronie. Nie wszystkie z 361 punktw akupunktury
maja takie samo znaczenie. Niektre z nich uzywane sa rzadko, gdyz
sluza tylko do usuwania bardzo specyficznych objaww chorobowych.
Inne nakluwane sa stale, poniewaz maja regulujace dzialanie i sa dale-
ko od obszaru oddzialywania. W akupunkturze szczeglne punkty sa
rozmieszczone od pachy do lokcia i ponizej kolana. Im wiksza odle-
glosc od centrum ciala, tym nieregularniej plynie energia, ale tez
tym latwiej i dalekosizniej mozna manipulowac przeplywem energii.
Chcialbym to przedstawic na prostym przykladzie. Najszybciej i naj-
wrazliwiej reaguja na zimno nasze rce i stopy. Jezeli je masujemy,
uzyskujemy cieplo, ktre wkrtce jako przyjemne odczucie ogarnie cale
cialo.
Szerokie terapeutyczne dzialanie punktu na konczynach bylo dosc
wczesnie odkryte. Podczas wielu stuleci mistrzowie akupunktury mwi-
li, ze tylko czterema punktami akupunktury mozna leczyc wszystkie
choroby. Przy czym mieli na mysli 4 punkt meridianu jelita grubego,
lezacy przy kosci srdrcza palca wskazujacego; punkt 36 meridia-
nu zoladka ponizej kolana; 40 punkt meridianu pcherza moczo-
wego lezacy w dole podkolanowym oraz punkt 7 meridianu pluc
powyzej stawu nadgarstkowego. Punkty te nazwano kluczowymi punk-
tami akupunktury. Niektrzy lekarze dolaczaja 6 punkt meridianu osie-
rdzia i punkty Ashi to znaczy lokalne, blowe punkty wrazliwe na
ucisk. Inni natomiast zastpuja punkty Ashi punktem 26 glwnego
regulatora tylnego.
Dwanascie punktw mistrza Ma
Za czasw dynastii Sing okolo 960 roku mistrz Ma Tan Yan zalecil
do stosowania dwanascie punktw. Zawarta jest w nich sila dzialania
wszystkich wwczas znanych 357 punktw. Obok czterech kluczowych
punktw na swojej liscie umiescil jeszcze nastpujace: punkt 44 meri-
dianu zoladka, punkt 3 meridianu watroby, punkt 11 jelita grubego,
punkt 30 i 34 pcherzyka zolciowego, punkt 5 meridianu serca, punkt
57 i 60 pcherza moczowego. Mozliwosci terapeutyczne, jakie daje
tuzin punktw, sa w praktyce bardzo duze, jak przedstawia to na-
stpujace zestawienie terapeutycznych wskazan.
Punkt 36 meridianu zolqdka (Zusanli): chorobliwe podraznienie
ukladu trawienia, skurcze zoladka, wymioty, wzdcia, zaparcia, zapale-
nie jelit.
Punkt ten jest punktem tonizujacym cale cialo.
Punkt 4 meridianu jelita grubego (Hegu): ble glowy, ble zbw,
stany zapalne migdalkw podniebiennych, katar, stany zapalne zatok
i gardla, ble oczu, porazenie misni twarzy, wole, ble i niedowlady
grnych konczyn, nadmierne i nieprawidlowe wydzielanie potu, przezi-
bienie, goraczka.
Punkt 40 meridianu pcherza moczowego (Weizhong): rwa kul-
szowa, ble krzyza, porazenia konczyny dolnej, oparzenie sloneczne,
choroby kolana.
Punkt 7 meridianu pluca {Lieue): ble glowy, sztywnosc karku,
astma, porazenia misni twarzy, neuralgia nerwu trjdzielnego.
Punkt 11 meridianu jelita grubego (Guchi): ble barku i ramienia,
niedowlady konczyn grnych, choroby stawu lokciowego, goraczka,
nadcisnienie ttnicze, egzemy.
Punkt 44 meridianu zolqdka (Neiting): ble zoladka, ble glowy,
stan zapalny migdalkw, czerwonka.
Punkt 30 meridianu pcherzyka zlciowego (Huantiao): rwa kul-
szowa, porazenie konczyn dolnych, choroby staww biodrowych.
Meridiany i ich powiazania: Meridian pluca jest zwiazany z watroba i meridianem
jelita grubego. Dwa meridiany jeden meridian stopy i jeden rki maja
wsplne chinskie okreslenie; np. Taiyin okresla zarwno meridian pluca i
sledziony. Meridiany pluca, serca i osierdzia sa trzema meridianami Yin rki, ktre
zaczynaja si wewnatrz, a biegna na zewnatrz, a wic biegna od tulowia do
konczyn.
P meridian pluca rki Taiyin
JG meridian jelita grubego rki Yangming
Z meridian zoladka stopy Yangming
S meridian sledziony stopy Taiyin
O meridian serca rki Shaoyin
JG meridian jelita cienkiego rki Taiyang
PM - meridian pcherza moczowego stopy Taiyang
N - meridian nerki stopy Shaoyin
O - meridian osierdzia rki Jueyin
PO - meridian potrjnego ogrzewacza rki Shaoyang
PZ - meridian pcherzyka zolciowego stopy Shaoyang
W - meridian watroby stopy Jueyin
Punkt 34 meridianu pcherzyka zlciowego (Yanglingguan): pora-
zenia polowicze, schorzenia drg zolciowych, ble okolicy
krzyzowej i ble ng.
Punkt 5 meridianu serca (Tongli): ble glowy, ostra chrypka, sztyw-
nosc jzyka, zaburzenia mowy, zaburzenia snu, kolatanie serca, ble
ramienia i stawu nadgarstkowego.
Punkt 3 meridianu wqtroby (Taichong): ble glowy, zawroty
glowy, padaczka, drgawki goraczkowe u dzieci, choroby oczu, prze-
puklina, krwawienia z macicy wylaczajac menstruacj, stany zapalne
sutka.
Punkt 60 meridianu pcherza moczowego (Kunlun): niedowlady
konczyn dolnych, ble krzyza, rwa kulszowa, wypadanie odbytu, ble
stp.
Punkt 57 meridianu pcherza moczowego (Chengshan): rwa kul-
szowa, wypadanie odbytu, zylaki i ble podeszwy, niedowlady konczyn
dolnych.
Cun - indywidualna jednostka pomiarowa
W zwiazku z rzna wielkoscia ciala pacjentw oraz ze stale po-
wtarzanymi bldami w lokalizacji punktw, lekarze zyjacy okolo dwa
tysiace lat temu za czasw dynastii Han, ustalili wlasna dla pacjenta
jednostk pomiarowa. W ten sposb odmierzane sa odleglosci midzy
punktami. Dzieli ona cialo ludzkie na proporcjonalne odcinki i nazywa
si cun. Cun pozostal do dzisiaj najwazniejsza jednostka pomiarowa
akupunktury.
1 cun odpowiada szerokosci kciuka. Jezeli zlozymy 4 palce razem, to
otrzymamy szerokosc 3 cunw. Dwa palce zlaczone razem daja szero-
kosc 1,5 cuna.
Pomiary szerokoscia palca sa proste i porwnywalne, i sa pewna
metoda lokalizacji punktw w akupresurze wykonywanej na sobie sa-
mym. Szerokosc palca moze zmienic si jednakze pod wplywem ciz-
kiej, codziennej pracy. Na nastpujacym zestawieniu znajduja si waz-
niejsze, proporcjonalne pomiary, tak ze mozna sprawdzic, czy wlasna
szerokosc palca zgadza si z podanymi pomiarami.
Glowa
12 cunw: od linii wlosw powyzej czola do linii wlosw karku
3 cuny: od srodkowego punktu midzy brwiami do linii wlosw
3 cuny: od linii wlosw karku do sidmego krgu szyjnego, latwo
mozna go znalezc, poniewaz jego wyrostek jest bardziej
wystajacy od poprzedzajacych
6 cunw: midzy dwoma skroniowymi liniami wlosw
Tulw
8 cunw: midzy dwoma brodawkami sutkowymi
8 cunw: midzy ppkiem a mostkiem
5 cunw: midzy ppkiem a koscia lonowa
6 cunw: midzy dwoma wewntrznymi brzegami lopatki
Rami
9 cunw: od przedniego konca faldy pachowej do faldy lokciowej
12 cunw: od faldy zgicia lokciowego do faldy zgicia nadgarstka
Nogi
19 cunw: od krtarza wikszego, wyczuwalnego guza kosci udowej
przy miednicy, do srodka rzepki kolana 16 cunw:
od srodkowego punktu rzepki do kostki zewntrznej
Mamy dwie rzne mozliwosci lokalizacji punktw akupunktury. Jedna
metoda pomiaru za pomoca szerokosci palca, przy czym szerokosc
kciuka wynosi 1 cun. W drugiej metodzie proporcjonalnego pomiaru
odleglosci midzy dwoma okreslonymi miejscami ciala sa podzielone na
jednostki cunowe. Punkt znajdujacy si 2 cuny powyzej zgicia stawu
nadgarstkowego mozna znalezc odmierzajac dwie szerokosci kciuka
w gr od linii zgicia stawu nadgarstkowego. Mozemy rwniez zloka-
lizowac punkt za pomoca tasmy pomiarowej. Odleglosc midzy linia
zgicia stawu nadgarstka a linia zgicia lokcia mierzymy, a nastpnie
dzielimy na 12 odcinkw. Przy koncu drugiego odcinka wykonujemy
akupresur. Druga metoda jest wprawdzie bardziej precyzyjna, ale za-
razem bardziej skomplikowana od pierwszej. Aby wykonac akupresur
na sobie, mozna stosowac pomiary za pomoca szerokosci palcw, gdyz
sa wygodniejsze. Jednakze lokalizacja nawet pomiaru proporcjonalnego
jest ostatecznie miejscem przyblizonym, w ktrym znajduje si punkt.
Czy rzeczywiscie zostal odnaleziony poszukiwany punkt, wskazuje po
pierwsze specyficzna wrazliwosc na ucisk. Na ten sam ucisk punkt
akupunktury reaguje o wiele czulej od dowolnego miejsca w poblizu.
Dlatego ciagle trzeba szukac wrazliwego miejsca. Po drugie jest to
identyfikator, ktry jest wlasciwoscia punktu akupunktury. Wikszosc
punktw lezy w zaglbieniu, ktrego wzrokiem nie mozna dostrzec,
jednakze przy ucisku palcem mozna go dokladnie wyczuc.
Praktyczne zastosowanie
Niezaleznie od tego, czy na punkty akupunktury bdziemy dzialali
tradycyjnymi srodkami, jak igly zlote czy srebrne, czy bardzo nowo-
czesna technika laserowa, czy tez golymi rkoma, cel terapii pozostanie
ciagle ten sam, tzn. regulacja przeplywu energii oraz ponowne do-
prowadzenie do stanu rwnowagi Yin i Yang. Wymienione w pierwszej
kolejnosci techniki sa bardziej precyzyjne i dlatego bardziej efektywne
od akupresury. Stanowia one jednak pewne niebezpieczenstwo, jesli nie
sa perfekcyjnie opanowane. Stosowanie akupresury niesie bowiem rw-
niez pewne ryzyko. Jezeli ktos na przyklad wykonuje akupresur paz-
nokciami, to zwiksza jej precyzj, ale rwnoczesnie wzrasta niebez-
pieczenstwo infekcji spowodowane malymi zranieniami skry i obec-
noscia zarazkw na paznokciach. Zalecamy wykonywanie masazu pun-
ktw akupunktury opuszkami palcw, najlepiej opuszkami kciuka lub
palca wskazujacego, ewentualnie klbem kciuka. W ten sposb nie
popelniamy bldu i zarazem akupresura nie stanowi ryzyka. Praktyczna
korzysc jest rwniez dla akupunktury, gdy punkt jest precyzyjnie trafia-
ny. Przy masazu palcem lub dlonia powierzchnia jest wiksza i w zwia-
zku z tym mamy mozliwosc pelnego trafienia. Nie strzelajcie strzelba
w ziarno, nawet jesli nie ma natychmiastowego efektu z akupresury
wykonywanej wedlug propozycji przedstawionych dla pewnych scho-
rzen w tej ksiazce. Niezliczone przyklady z mojej kilkunastoletniej
praktyki wskazuja, ze wikszosc ludzi moze si uczyc akupresury.
Z biegiem czasu punkty sa coraz bardziej precyzyjnie odnajdywane.
Tym samym bdzie mozliwe szybsze rznicowanie ucisku na punkty
akupunktury od innego miejsca na powierzchni ciala.
Profesjonalny akupunkturzysta stosuje rzne kombinacje masazu.
Rozrznia on na przyklad ,ciagnicie", ,skrobanie", ,stukanie", ,ude-
rzanie", ,ucisk w miejscu", ,ucisk podczas okrznego ruchu". Dla
wykonywania akupresury na sobie samym szczeglnie dobra jest ta
ostatnia technika, zwlaszcza jezeli przy tym wykonujemy akupresur na
zmian raz w kierunku zgodnym ze wskazwkami zegara, a nastpnie
przeciwnym. Postpujemy rwniez wedlug zasady rwnowagi Yang
i Yin. Zgodnie ze wskazwkami zegara dajemy Yang, a przeciwnie do
Masaz wykonywany przez wielkiego mistrza. Delikatnie slizgajace si
dlonie po ciele, znika napicie, plyny ciala plyna swobodnie, dochodzi
do rwnowagi energetycznej.
wskazwek zegara wyrwnujemy Yin. Cialo bierze automatycznie ener-
gi wtedy, kiedy jej potrzebuje. Ucisk powinien byc przynajmniej tak
silny, ze tkanki znajdujace si pod palcem powinny si przy ruchu
okrznym poruszac.
Bdzie tez wskazany glwny punkt i wspomagajacy O. Nie ma to
wprawdzie zadnego znaczenia jakosciowego. Polega to na tym, ze pun-
kly wspomagajace sa mniej wazne i moga byc pominite. Masujemy
wszystkie punkty, ktre sa wskazane do stosowania przy danej choro-
bie. Glwne punkty powinny byc czsciej i dluzej masowane od punk-
tw wspomagajacych, tak aby ich specyficzne dzialanie moglo si w pe-
lni ujawnic. Punkty moga byc masowane w dowolnej kolejnosci do
czasu usmierzenia blu. Zbiorczy czas akupresury powinien wynosic
najwyzej od 20 do 25 minut. Mozna leczenie w ciagu dnia kilka razy
powtarzac.
Jezeli nie pojawia si poprawa, to trzeba zglosic si do lekarza.
Mozemy jednak w kazdym rodzaju blu stosowac akupresur, jako
przejsciowa terapi, jezeli mamy juz ustalona wizyt u lekarza. Nie
musimy czekac bezczynnie do terminu wizyty z zalozonymi rkoma, ale
mozemy podjac w miar mozliwosci samemu cos przeciw blowi.
Jeszcze kilka slw na temat chorb wymienionych w ksiazce. Prbo-
walem ograniczyc opracowanie do pojawiajacych si dolegliwosci dnia
codziennego. Czsc chorb okresla si jako lekkie, jak np. przezibie-
nie, ktre moze leczyc kazdy czlowiek bez wizyty u lekarza, jesli poza
tym jest zdrowy. Czsciowo rwniez w chronicznych dolegliwosciach,
jak np. reumatyzm, jezeli chory nie stosuje nic innego jak tylko tabletki
i masci przeciwblowe.
W sytuacjach przedstawionych ponizej nalezy przed wykonaniem
akupresury najpierw zapytac lekarza:
pacjent z powodu choroby jest w trakcie leczenia lekarskiego,
w razie bardzo podwyzszonego cisnienia,
podczas ciazy.
Wielcy mistrzowie w starozytnych Chinach mogli chorych leczyc tylko
ich dotykajac. Kierowali swoja koncentracj na punkt
akupunktury i pozwalali na plynicie ich energii. Do takiej perfekcji
prawie nikt juz dzis nie dochodzi, inne sa bowiem czasy. W kazdym
razie udalo mi si przeprowadzic masaz u siebie w moich wlasnych
myslach, z takim samym dokladnie dobroczynnym skutkiem.
Nerwowosc
Czasami dokladnie znamy przyczyn naszej nerwowosci:
czekajace nas egzaminy, zmiana stanowiska pracy, podrz, wielkie
swito wymagajace intensywnego przygotowania. Moze wwczas
pojawic si niespokojny sen, moze pogorszyc si apetyt oraz kolatanie
serca, kiedy jestesmy sami ze swoimi myslami. Lk, niepewnosc i
przedwczesna radosc naleza do czstych przyczyn nerwowosci.
Nerwowosc jest problemem zdrowotnym wtedy, kiedy pojawia si bez
przyczyny. Jezeli jest stalym gosciem, to pojawia si rwniez
niezadowolenie, ktre uruchamia diabelski krag. Moze to byc
sytuacja podobna do tej, jaka dzieje si w malzenstwie, kiedy to jeden
z partnerw zlosci si kazdorazowo, gdy dziecko placze, a potem
trudno jest spdzic razem przyjemny wieczr. Moze nawet dojsc do
kltni midzy rodzicami, ktra jednoczesnie moze oddzialywac na
dziecko. Dziecko ponownie bdzie reagowalo placzem. Rozwiazania
problemu nie nalezy szukac w dziecku, ale w rodzicach. Jezeli bda
dzialali przeciwko swojej nadmiernej drazliwo-sci, to krzyk dziecka nie
bdzie doprowadzal ich do zlosci. Moze przyczynic si do tego, ze
dziecko bdzie plakalo mniej i ciszej niz poprzednio. Czsto bdzie
plakalo tak samo glosno jak poprzednio, ale bdzie plakalo rzadziej,
jezeli poczuje, ze jego rodzice prowadza harmonijne zycie.
Dotyczy to rwniez innych obszarw zycia. Wwczas, tak jak w po-
wyzszym przykladzie, nie nalezy doprowadzac dziecka do milczenia, ale
trzeba wzmocnic naszego ducha, tak aby nie tracic rwnowagi przy
jakiejkolwiek zmianie w naszym otoczeniu. W tym moze pomc aku-
presura. Nerwowosc rzadko ma przyczyny organiczne. Pomocne sa
wwczas przede wszystkim punkty na konczynach. Punkty te maja
wic dzalanie lecznicze, chociaz sa daleko polozone od miejsca docelo-
wego dzialania.
3 cuny powyzej kostki
wewntrznej znajduje si
punkt 6 meridianu
sledziony Sanyinjiao
(spotkanie trzech Yin).
Tutaj spotykaja si trzy
meridiany Yin stopy,
Kladac stop na drugie
kolano ulatwiamy sobie
pomiary i akupresur.
Trzeci punkt meridianu
watroby (W3) lezy 2
cuny powyzej pierwszej
przestrzeni
midzypalcowej stopy
Punkt 4 meridianu jelita grubego jest jednym z najstarszych punktw medycyny
chinskiej. Znajduje si z boku srodka kosci srdrcza palca wskazujacego.
Przyciskamy kciuk do wyprostowanych palcw dloni tak, ze na grzbiecie dloni
tworzy si wzgrze. Drugi kciuk kladziemy na szczycie tego wzgrza i
rozluzniamy dlon. Po znalezieniu tego punktu mozemy go masowac,
Odmierzamy od dolnego bieguna rzepki 3 cuny w dl i 1 cun w bok od kosci
piszczelowej. Tak znajdujemy Z 36, czyli trzydziesty szsty punkt me-ridianu zoladka.
Punkt 26 meridianu glwnego
regulatora tylnego (GRT 26) lezy w
grnym koncu drugiej z trzech czsci
midzy grna warga a nosem.
Ponizej pierwszego wyrostka
kolczystcgo pierwszego krgu
piersiowego znajduje si punkt 13
meridianu glwnego regulatora tylnego.
Ponizej sidmego krgu szyjnego znajduje
si 14 punkt tego samego meridianu. Przy
pochylonej do przodu glowie sidmy
wyrostek kolczysty krgoslupa szyjnego
jest jeszcze bardziej wystajacy od innych i
dlatego latwo go znalezc. Punkt 20
meridianu pcherzyka zolciowego lezy
midzy misniami. Latwo mozna go
okreslic, jezeli glow pochylimy i
bdziemy nia poruszac do tylu i do przodu
KoIatanie serca
W
Chinach uwaza si, ze serce jest siedziba ducha. Na nasze
zdrowie wplyw ma nastrj. Musimy chronic ducha i jego siedzib.
W kazdej terapii chinskiej medycyny wzmocnienie ducha ma podstawo-
we znaczenie, poniewaz jest on najwazniejszym warunkiem szybkiego
leczenia. To samo dotyczy nawet malej, nieszkodliwej, citej rany. Jest
to szczeglnie istotne na Zachodzie, gdzie dla wielu ludzi szybkie tem-
po i napite terminy w pracy sa nie tylko w ciagu tygodnia, ale rwniez
dominuja w wolnym czasie i odpoczynku. Dochodzi do silnego zmcze-
nia ducha i serca. Tym bardziej, ze coraz wicej ludzi zada za wiele, nie
chcac si przyznac do tego. To wszystko przyczynia si do powstawa-
nia sytuacji stresowych, ktrych przyczyna sa oczekiwania spoleczne,
a takze wlasne, ograniczone mozliwosci. Skutkiem tego moga byc stany
lkowe, moga si pojawic depresje, w najgorszym przypadku serce
moze odmwic posluszenstwa. Kolatania serca i stany lkowe sa ze
soba mocno zwiazane. Jezeli wzmocnimy serce, to wzmocnimy tez
ducha, ktry byl oslabiony przez strach. Nasza terapia obejmowac
bdzie przede wszystkim punkty meridianu serca i osierdzia z ich od-
powiednim dzialaniem terapeutycznym. Przez odlegly punkt stymuluje-
my meridian pcherza moczowego, ktry wedlug chinskiej zasady zy-
wiolw jako woda zwiazany jest z lkiem. Kolatania serca moga byc
powodowane lkiem, ale mozna rwniez uczucie lku usuwac. Sprbuj-
my jednak spojrzec na przyczyny i dzialanie oddzielnie. Kolatanie serca
moze byc rzeczywiscie symptomem choroby i powinnismy o tym zglosic
lekarzowi.
Na dalszych stronach zamieszczone sa fotografie dotyczace tego za-
gadnienia.
Punkt Shanzhong
(srodek klatki
piersiowej) lezy
dokladnie midzy
brodawkami na
mostku. Punkt GRP
17 lokalizuje si w
ulozeniu na
plecach, poniewaz
brodawki sutka
maja wtedy
prawidlowa
lokalizacj w
czwartym
Punkt 7 mendianu
serca lezy w faldzie
stawu nadgarstka,
jednak poza
scignem, ktre
laczy kosc lokciowa
i staw
nadgarstkowy.
Jezeli od srodka
faldy przesuniemy
si o 2 cuny, to
trafimy na punkt 6
meridianu osierdzia
Neiguan
(wewntrzne
polaczenie).
PM 15 pitnasty punkt meridianu pcherza moczowego; kazdy moze sam znalezc
ten punkt i masowac go. Ulatwic to moze druga osoba, jesli mamy zgite plecy. Punkt
lezy 1,5 cuna w bok od 5 wyrostka kolczystego krgu piersiowego. Latwo mozna go
znalezc, jesli zaczniemy liczenie od wystajacego ostatniego krgu szyjnego. Ostatni krag
szyjny przy pochylonej glowie do przodu bardziej wystaje od pozostalych.
Jezeli zegniemy rami
do kata prostego, to znaj
dziemy punkt 3 meridianu
serca, w wewntrznym
koncu bruzdy zgicia lok
ciowego. Punkt 4 meridia
nu osierdzia (O 4) mozna
latwo znalezc; lezy na we
wntrznej powierzchni
przedramienia doklad
nie 5 cunw powyzej pier
wszej bruzdy zgicia stawu
lokciowego
Stany depresyjne
K
tz nie zna takiego dnia, juz od momentu pospnego wstania, jak
mgla listopadowa. Otwierasz oczy i juz wiesz, ze dzien bdzie szary.
Tak opisuje si dni z okresu nizu wlasnego biorytmu. Ludzie widza w
tym wlasne id, swoje ego i swoje super-ego uwiklane w nierwna
walk. Jedni chwytaja najpierw papierosa, nastpnie przy porannej
kawie sigaja po pudelko pigulek. Drudzy znajduja usprawiedliwienie
dla swojego pracodawcy w bezsennej nocy lub w zaburzeniach zolad-
kowych i zwyczajnie zostaja w lozku. Jedno jest wsplne dla wszy-
stkich: czuja si zmczeni, rozbici, bez jakiejkolwiek chci zaczynaja
nowy dzien. Depresyjne zaburzenia nie maja czsto zadnej uchwytnej
przyczyny. Wyjasnienie przyczyn wedlug chinskiej medycyny moze czy-
telnikom z krgu kultury zachodniej takze si podobac. Mianowicie
bdzie to dla wszystkich zrozumiale, jezeli rzeczywiscie bdziemy cialo
i ducha pojmowac jako jednosc. Siedziba ducha jest serce. Jezeli serce
jest zle lub niedostatecznie odzywione, moze si zdarzyc, ze duch si
wyprowadzi: pozostanie pustka, ktra czujemy wyraznie jako brak
ochoty i slabosc motywacji. Trzeba zlikwidowac charakterystyczny
symptom Yin. Stymulujemy wwczas z jednej strony punkty na meri-
dianie serca, sasiadujacym meridianie osierdzia i meridianie sledziony,
bezposrednio zwiazanej z sercem. Z drugiej strony masujemy caly rzad
silnych punktw na Yang meridianach zoladka, pcherzyka
zolciowego i glwnego regulatora tylnego.
Ponizej pierwszego krgu
piersiowego lezy punkt 13
meridianu glwnego re-
gulatora tylnego. Ponizej
sidmego krgu szyjnego
(przy pochyleniu glowy do
przodu wyraznie wystaje)
lezy punkt 14 meridianu
glwnego regulatora tylnego.
Jezeli na linii wlosw
przekroczymy pierwszy
misien, to znajdziemy
punkt Fengchi (wiatr
staw), czyli punkt 20 me-
ridianu pcherzyka zolcio-
wego.
Odmierzamy od punktu
srodkowego midzy brwiami
8 cunw, dwie szerokosci
dloni i dwie kciuka przez
czolo do tylu na linii
srodkowej ciala. W ten
sposb Miniemy 20
punkt meridianu glwnego
regulatora tylnego Baihui
(miejsce stu zgd).
Punkt 36 meridianu
zoladka latwo jest znalezc.
Odmierzamy od rzepki
kolana 3 cuny do dolu i 1
cun na zewnatrz. Punkt Z
36 dziala na caly organizm
wzmacniajaco. Dlatego
wykonuje si tu
akupresur w wielu
organicznych cierpieniach.
3 cuny powyzej szczytu
wewntrznej kostki lezy
punkt 6 meridianu
sledziony. Tu spotykaja
si z meridianem
sledziony rwniez oba
meridiany Yin stopy:
meridianu watroby i nerki.
Nazwano go San-yinjiao
jest to miejsce, w
ktrym spotykaja si 3
meridiany typu Yin.
Punkt 5 meridianu serca
Tongli (wewntrzna ugoda) lezy w odleglosci
szerokosci kciuka od ,bramy ducha" (Shen-men
S 7). Sa to dwa glwne punkty w terapii depresji.
Dwie szerokosci kciuka od faldy, na ktrej lezy S 7
i w srodku wewntrznej powierzchni
przedramienia, jest punkt 6 meridianu osierdzia.
Zaburzenia snu
Orodki nasenne naleza wraz ze srodkami przeciwblowymi, pobu-
dzajacymi i uspokajajacymi, do grupy lekw zmieniajacych nastrj.
Moga one powodowac niebezpieczne dzialania uboczne na cialo i psy-
chik. Naduzycie ich moze prowadzic do smierci. Dlugo trwajace,
regularne przyjmowanie tych lekw prowadzi do uzaleznienia. Starzy
ludzie maja czsto rznorodne dolegliwosci spowodowane organiczny-
mi zmianami, ktre prowadza do przewleklych zaburzen snu. Problemy
psychiczne dodatkowo powoduja powstanie takich sytuacji, jak na
przyklad: samotnosc, bezczynnosc zawodowa, brak samowystarczalno-
sci w zyciu codziennym. Zwatpienie w sens zycia, lk przed smiercia
nasila zaburzenia snu i powoduje, ze dla wielu starszych osb wieczor-
na konsumpcja srodkw nasennych staje si rytualem. Wlasnie dla
starszych osb akupresura moze stanowic pelnowartosciowa pomoc
w zasypianiu bez niebezpiecznych dla zdrowia dzialan ubocznych. Gl-
wnym punktem jest 7 punkt meridianu serca i 6 meridianu osierdzia.
Dwa punkty na konczynie grnej mozna bez problemu masowac, na-
wet przy ograniczonej ruchomosci. Zaburzenia snu nalezy traktowac
powaznie. Moga to byc objawy organicznych lub psychicznych chorb,
wwczas moga byc leczone tylko przez lekarzy. Nalezy tez samemu
szukac przyczyn i sposobw rozwiazania bezsennosci. Czy w sypialni
nie jest za goraco, czy z ulicy nie dochodzi halas, swiatlo? Czy nie
pijemy za duzo alkoholu, kawy, herbaty? Czy nie bierzemy lekw, czy
tez srodkw leczniczych mogacych zaburzyc sen? Czy w pracy, w rodzi-
nie nie oczekujemy zbyt wiele? Czy nie ogladamy za duzo i dlugo
telewizji? To moze byc rwniez przyczyna bezsennosci. Jezeli bdziemy
regularnie i lagodnie wykonywac akupresur podanych punktw, b-
dzie to pomocne w zasypianiu, nawet jezeli przyczyna zaburzen snu nie
bdzie usunita.
Na kolejnej stronie znajduja si fotografie ilustrujace, w jaki sposb
mozna rozwiazac ten problem.
Sidmy punkt
meridianu serca (S
7) nazywa si
Shenmen (brama
ducha). Znajduje si
on na zewntrznej
stronie scigna
laczacego kosc
lokciowa ze stawem
nadgarstka. Punkt 6
meridianu osierdzia
lezy 2" cuny
powyzej faldu
zgicia stawu
nadgarstka.
Punkt 6 meridianu
sledziony znajduje
si 3 cuny powyzej
szczytu kostki wewntrznej. W zaglbieniu midzy
kostka wewntrzna a scignem pitowym (Achillesa)
lezy punkt 3 meridianu nerki. Przesuwamy palec od kostki
wewntrznej poziomo do tylu. Uwazamy przy tym, aby nie
popelnic bldu i nic masowac punktu N 4, ktry lezy tylko o
0,5 cuna w dl od naszego punktu.
Pierwszy punkt meridianu nerki N 1 latwo mozna znalezc,
poniewaz znajduje si w zaglbieniu, w jednej trzeciej czsci
stopy.
[Winili l mii im
Mm ta
wdzi rzepki
do dohi i 1 cun
na zewnatrz, w
ten sposb
znajdujemy
punkt 36
meridianu
zoladka.
Taichong
(najwyzszy
przyplyw
morza) nazywa
si punkt 3
meridianu
watroby.
Znajdziemy go
2 cuny
powyzej
pierwszej przestrzeni midzypalco-wej stopy.
Punkt 4 meridianu jelita grubego nazywa si
Hegu (zamknita dolina). Ten stary punkt
znajdujemy w ten sposb, ze przyciskamy
kciuk do pozostalych palcw dloni tak, ze
tworzy si wzgrze. Nastpnie kladziemy
palec na szczyt tego wzgrza, rozluzniamy
dlon i masujemy
Dzielimy zaglbienie midzy
nosem a grna warga na trzy
rwne odcinki. Punkt 26
meridianu glwnego regulatora
tylnego lezy midzy grnym a
srodkowym odcinkiem.
W odleglosci o pl szerokosci
kciuka powyzej linii wlosw,
znajduje si punkt 24 meridianu
glwnego regulatora tylnego.
Mozna rwniez znalezc ten punkt
odmierzajac 3,5 cu-na powyzej
punktu srodkowego midzy
brwiami. Jezeli z tego samego
miejsca odmierzymy 9 cunw, to
irafimy na punkt 20 tego samego
meridianu
Punkt S 7 (sidmy punkt meridianu serca) lezy
na zewntrznej stronie scigna laczacego kosc
lokciowa ze stawem nadgarstka. Nazywa si
Shenmen (brama ducha).
2 cuny powyzej pierwszej przestrzeni
midzypalcowej stopy lezy punkt W 3
(meridian watroby), czyli Takhong (najwyzszy
przyplyw morza). 0,5 cuna powyzej drugiej
przestrzeni midzypalcowej stopy lezy Neiting
(wewntrzny dziedziniec), czyli 44 punkt
meridianu zoladka. Ostatni, czyli 45 punkt
meridianu zoladka (Z 45), znajduje si na
zewntrznej stronie kata paznokcia drugiego
palca.
Natomiast punkt 4 meridianu jelita grubego
znajdujemy w nastpujacy sposb:
przyciskamy kciuk do pozostalych palcw rki
tak, ze tworzy si wzgrek. Nastpnie
kladziemy drugi kciuk na szczycie wzgrka i
wykonujemy akupresur, rozluzniajac znowu
dlon.
Najlepiej, jezeli w tym punkcie ktos inny wykonuje akupresure. PM 15, czyli pitnasty
punkt meridianu pcherza moczowego, znajduje si o dwie szerokosci palca (1,5
cuna) z boku wyrostka kolczystego piatego krgu piersiowego.
Ble gIowy
M
oga byc one przeszywajace, ciagnace, palace lub pulsujace. Rw-
niez moga byc jak mocne uderzenie, jak uczucie cizaru lub uczucie
tpego ucisku. Inne dolegliwosci nie maja takiej ilosci i rznorodnosci
okreslen jak ble glowy. Ble glowy sa przeciez zawsze tylko objawem.
Przyczyna tych dolegliwosci moga byc zaburzenia neurologiczne lub
guzy mzgu, a takze schorzenia twarzy, a przede wszystkim oczu.
Wiele kobiet uskarza si na bl glowy podczas miesiaczkowania i przy
zmianie pr roku. Ble glowy moga miec podloze psychiczne. Rwniez
nadcisnienie ttnicze, spaliny samochodw, opary trucizn w zakladach
pracy oraz nieprawidlowa postawa ciala moga si do tego przyczyniac.
Medycyna chinska laczy ble glowy z zaburzeniami przeplywu energii
w okreslonych meridianach. Do czola odnosi si meridian zoladka, do
skroni meridian woreczka zolciowego, do karku meridian pcherza
moczowego oraz do szczytu glowy meridian watroby.
Akupresura nalezy do bezposrednich form terapii w blach glowy.
Nie ma ona w przeciwienstwie do tabletek zadnych nieprzyjemnych
dzialan ubocznych. Nalezy zaznaczyc, ze juz rozluzniona postawa, ktra
przyjmujemy przy akupresurze, powoduje ustapienie blw. Obok
punktw lokalnych na glowie wykonujemy na koniec akupresur tak
zwanych punktw odleglych. Punkty za lokciem i ponizej kolana w od-
dalonych czsciach ciala sa przeznaczone specjalnie do leczenia blw.
Sprbujmy w pelni rozluznic si fizycznie i psychicznie, zanim zacznie-
my akupresur. Gdy bdziemy rozluznieni, to szybciej uzyskamy efekt.
Cala glowa
Punkt 20 meridianu
pcherzyka zolciowego lezy
powyzej linii wlosw w
zaglbieniu obok misnia
trapezowego, ktry si ciagnie
od grzbietu do tylu glowy.
Fengchi (wiatr staw) jest to
glwny punkt stosowany w
blach calej glowy
Czolo
Dokladnie midzy
brwiami znajduje si
specjalny punkt Yintang. Lezy
co prawda na linii meridianu
glwnego regulatora tylnego,
ale pomimo to nie jest do
niego zaliczany
Jezeli odmierzymy od srodka
midzy zewntrznym katem oka
a brwia 1 cun na zewnatrz, to
trafimy na punkt Taiyang. Jest to
jeden z licznych, specjalnych
punktw, ktry nie nalezy do
zadnego z meri-dianw. Punkt
GRT 20 (meridian glwnego
regulatora tylnego) znajdujemy
wyznaczajac 8 cunw oj punktu
znajdujacego si dokladnie
midzy brwiami, przez czolo do
tylu szczytu
Czwarty punkt meridia-nu jelita grubego
znajduje si na zewnatrz od srodka kosci
srdrcza palca wskazujacego. Znajdujemy
go w nastpujacy sposb; przyciskamy kciuk
mocno do srdrcza, tak ze obok tworzy si
wzgrek. Kladziemy palec na szczyt
wzgrka i rozluzniamy dlon.
2 cuny powyzej
poprzecznej faldy stawu
nadgarstka lezy, po
srodku wewntrznej
powierzchni
przedramienia, punkt 6
mcridianu osierdzia.
Sidmy punkt meridianu
pluca latwo znajdziemy,
jezeli skrzyzujemy kciuki
obu rak w ten sposb, ze
dwa palce wskazujace
znajda si na grnym
brzegu drugiej kosci
przedramienia. P 7 jesl
punktem, ktry wskazuje
na koniuszek palca
wskazujacego. Lezy on
1,5 cuna od zgicia stawu
nadgarstka.
3 cuny powyzej
zewntrznej kostki
znajduje si punkt
Xuanzhong (wiszace
dzwony), czyli 39 punki
meridianu pcherzyka
zolciowego.
Punkt 44 meridianu
zoladka tezy 0,5 cuna nad
szczelina miedzypalco-
wa stopy.
Specjalny punkt nazwany Taiyang nic nalezy do zadnego meridianu. Nie popelnimy
bldu przy szukaniu, jezeli od srodka midzy zewntrznym katem oka a brwia od-
mierzymy 1 cun na zewnatrz.
Jezeli popatrzymy na dlon, to od strony malego palca mozemy zauwazyc granic zmiany
koloru midzy mocno ukrwiona czerwona powierzchnia dloni a normalnym kolorem
skry grzbietu dloni. Punkt 3 mendianu jelita cienkiego lezy dokladnie na tej granicy.
Punkt 60 meridianu pcherza moczowego lezy we wglbieniu midzy kostka zewntrzna a
scignem pitowym (Achillesa).
Glwnym punktem w leczeniu
blw glowy okolicy szczytu
jest GRT 20 (meridian
glwnego regulatora tylnego),
czyli Baihui (sto zgd).
Znajdziemy go, jezeli od
punktu srodkowego midzy
brwiami odmierzymy 8 cunw
w gr przez czolo i szczyt do
tylu.
Punkt 20 meridianu pcherzyka
zolciowego, czyli Fengchi
(wiatr staw), lezy tuz nad
linia wlosw w zaglbieniu
obok misnia trapczowatego,
ktry lezy po nhn strnnarii
krgoslupa i ciagnie si od
grzbietu do tylu glowy. Misien
tra-pezowaty mozna latwo
wyczuc, jezeli glow
pochylimy i zaczniemy nia
poruszac tam i z powrotem
0cuny powyzej pierwszej szczeliny midzypalcowej stopy lezy punkt Tai-chong
(najwyzsza fala morska), czyli me-ridian watroby 3. Moze niektrym osobom
wydawac si dziwne, ze punktem na stopie leczymy bl glowy. Dawno juz
stwierdzono, ze punkty na konczynach (ponizej lokcia, ewentualnie ponizej
kolana) lecza dolegliwosci w oddalonych miejscach ciala.
W jednej trzeciej przedniej czsci stopy znajduje si Yonguan (ukryte zrdlo), czyli
pierwszy punkt meridianu nerki.
Stany osIabienia
O eden z dwch glwnych punktw w leczeniu stanw oslabienia
nazywa si Guanyuan (punkt zwrotny zycia). Jest to 4 punkt meridianu
glwnego regulatora przedniego. W podrcznikach opisywany jest jako
punkt tonizujacy dla calego ciala. Drugi glwny punkt ma rwniez
oglnowzmacniajace dzialanie. Jest nim 36 punkt meridianu zoladka,
za pomoca ktrego wzmacniano zolnierzy w starozytnych* Chinach
podczas uciazliwych marszw. Zmczenie i uczucie oslabienia nalezy
w chinskiej diagnostyce do objaww pustki. Wikszosc osb ma niskie
cisnienie. Ludzie z niskim cisnieniem czsto uskarzaja si, ze maja
gwiazdki w oczach jak si pochyla lub robi si im czarno przed oczy-
ma, gdy podnosza duzy cizar. Czuja si bezsilni, bez krwi, a niektrzy
w ostrych stanach oslabienia sa nawet omdlali. Akupresura moze cis-
nienie krwi stabilizowac i nie dopuscic w okreslonych sytuacjach do
naglego zaslabnicia.
Nalezy zaznaczyc, ze niskie cisnienie nie jest oglnie niebezpieczne
dla zdrowia. Czsto jednak chcemy cos z tym zrobic, poniewaz niskie
cisnienie czsto nie tylko prowadzi do stanu oslabienia, ale moze osla-
bic ducha: jestesmy wwczas zdekoncentrowani, gubimy watek podczas
czytania artykulu w gazecie, a podczas dyskusji czujemy si zmczeni.
Akupresura moze rwniez usunac te objawy. Rozwazne odzywianie,
bogate w witaminy, moze wspierac leczenie akupresura. Takze znane
biologiczne produkty, jak pylek kwiatowy, moga okazac si wspaniala
pomoca przy niskim cisnieniu.
Punkt czwarty i szsty meridianu glwnego regulatora przedniego lezy na linii srod-
kowej brzucha. GRP 6, czyli Qihai (morze energii), znajduje si 1,5 cuna ponizej ppka.
Jezeli przesuniemy si w dl, to trafimy na GRP 4 Guanyuan (punkt zwrotny zycia).
Jezeli wyobrazimy sobie kolo otaczajace tali i biegnace na wysokosci ppka, to
znajdziemy z tylu midzy wyrostkami kolczystymi drugiego oraz trzeciego krgu
ldzwiowego punkt Mingmen (brama zycia).
Punkt 23 meridianu pcherza moczowego lezy 1,5 cuna obok.
Punkt 4 meridianu jelita grubego nazywa si Hegu (zamknita dolina). Nalezy on
do najstarszych punktw akupunktury. Przyciskamy kciuk do srdrcza, tak aby
utworzylo si wzgrze na grzbiecie rki. Kladziemy palec na szczycie wzgrza i
rozluzniamy dlon. Teraz palec lezy dokladnie w punkcie JG 4, obok srodka kosci
srdrcza palca wskazujacego.
Nie pomylimy lokalizacji oglnie wzmacniajacego punktu 36 meridianu zoladka,
jezeli od dolnej krawdzi rzepki odmierzymy 3 cuny w kierunku stopy i potem 1
cun w bok.
Uczucie zawrotw gIowy
K
iedys odwiedzil mj gabinet zamozny Libanczyk i uskarzal si na
czste napady zawrotw glowy. Juz na poczatku badania czulem, ze
jest to czlowiek o nerwowym i chwiejnym usposobieniu. Poczatkowo
pozwolilem mu wszystkie cierpienia opisac i zapytalem ostroznie o jego
zawd, sytuacj rodzinna, sytuacj zyciowa. Byl handlowcem. Opowie-
dzial, ze jest zonaty, ma czworo doroslych dzieci, studiujacych w Pary-
zu. On i jego zona sa prawie bez przerwy w drodze, obowiazki zawo-
dowe powoduja, ze sa oddzielnie. Ponadto zona prowadzi sklep z ar-
tykulami biurowymi na Wybrzezu Kosci Sloniowej. Po dlugim wyjas-
nieniu bylem coraz bardziej pewien ze Libanczyk powinien byc leczony
nie z powodu zawrotw glowy, ale z powodu nerwowosci. Tak wic
wklulem igly w odpowiednie miejsca. Po kilku dniach przyszedl znowu
z promieniejacym obliczem, tym razem w towarzystwie malzonki. Byl
niezmiernie szczsliwy i chcial si upewnic, czy napady zawrotw glowy
juz ustapia. Leczylem go znowu z powodu nerwowosci. Podczas uspo-
kajajacego dzialania igiel w rozmowie z zona potwierdzilem w pelni
swoja diagnoz. Jej maz byl zawsze nerwowy, tak ze przed spaniem nie
mogla czytac, poniewaz nawet szelest kartek doprowadzal go do wscie-
klosci. Napady zawrotw glowy u Libanczyka byly najpewniej uwarun-
kowane psychicznie. Takie przypadki rzeczywiscie czsto si zdarzaja.
Jednakze zawroty glowy moga miec przyczyn organiczna. Szczeglnie
czsto przyczyniaja si do nich zaburzenia wzroku i podraznienia ucha
wewntrznego, siedziby zmyslu naszej rwnowagi.
W punkcie Baihui (sto zgd) znajduje
si 20 punkt meridianu glwnego
regulatora tylnego. Aby go okreslic,
trzeba dokonac nastpujacych
czynnosci. Najpierw trzeba znalezc
punkt dokladnie posrodku obu lukw
brwiowych. Nastpnie, wzdhiz linii
srodkowej glowy, odmierzamy 8 cunw
do tylu i juz jest Baihui
Punkt 20 meridianu pcherzyka
zolciowego lezy w zaglbieniu z boku
misnia trapezowatego, ktry ciagnie
si od grzbietu do tylu glowy.
Punkt Neiguan (wewntrzne
polaczenie), czyli punkt 6 meridianu
osierdzia, znajduje si 2 cuny
powyzej pierwszej linii zgicia
stawu nadgarstka posrodku
wewntrznej powierzchni
przedramienia.
W zaglbieniu midzy kostka
wewntrzna a scignem pitowym
(Achillesa) znajduje si 3 punkt
meridianu nerki. Dokladnie na linii
biegnacej poziomo od szczytu kostki
do tyhi.
2 cuny powyzej pierwszej szczeliny
midzypalcowej stopy lezy trzeci
punkt meridianu watroby (W 3).
Specjalny punkt Yintang lezy midzy wewntrznymi koncami brwi.
Odzwyczajanie od palenia
w alenie papierosw podwyzsza znacznie ryzyko wystapienia cho-
rb. W latach szescdziesiatych naukowcy okreslili i przekazali dokladne
dane o wielkosci ryzyka zachorowalnosci palacych i niepalacych. Ryzy-
ko zachorowania i zgonu z powodu raka pluc wedlug tych badan jest
10,8 razy wyzsze dla palacych niz niepalacych. W przypadku zapalenia
oskrzeli i rozedmy pluc wielkosc ta jest 6,1 razy wiksza, a w przypad-
ku raka krtani jest wiksza 5,4 razy. Najczsciej nie reagujemy na
wszelkie wiadomosci o zagrozeniu zdrowotnym. Musi byc bowiem
chc, bez ktrej nie jest mozliwe odzwyczajanie si od palenia. Jedni
chca rzucic palenie z dnia na dzien bez niczyjej pomocy. Drudzy
rwniez chca, ale nie udaje si im, mimo najlepszych chci, pomimo
uzywania antynikotynowej gumy, stosowania pinezek w uchu i terapii
stopniowej z filtrami. Leczylem liczna grup ludzi z uzaleznieniem
nikotynowym i mam w tym zakresie interesujace doswiadczenia.
Pacjenci z silna czscia Yin, ktrzy w przeszlosci mieli niskie cis-
nienie, preferowali cieple pokarmy i napnje, takze mieli UCZUCJC Zimna
tym pacjentom okazuj szczeglna trosk przy rzucaniu palenia. Pa-
cjenci ci podswiadomie szukaja w papierosie Yang zywiolu ognia i tego
aktywizujacego ciepla.
Akupresura pomaga oddalic ochot na zapalenie papierosa. Jest to
szczeglnie wazne w pierwszych dniach po zaprzestaniu palenia, ww-
czas czsto przesladuje nas chc zapalenia. Wykonujemy akupresure
w tych momentach, przez co wzmacnia si wola. W ten sposb zapo-
biegamy objawom psychicznym odstawienia, zalecamy dodatkowo pun-
kty przeciw stanom depresyjnym (patrz str. 104) i nerwowosci (patrz
str. 96).
Specjalny punkt Yintang zostal
pzniej odkryty niz punkty klasyczne
meridia-nu. Lezy on dokladnie
midzy brwiami. Midzy
skrzydelkiem nosa a bruzda nosa,
ktra tworzy kat w kierunku ust,
znajduje si punkt 20 meridianu jelita
grubego (witamy powietrze).
Szukamy punktu 4 meridianu jelita
grubego. Przyciskajac kciuk do boku
srdrccza, tak ze obok tworzy si
wzgrek, kladziemy palec,
wykonujemy akupresur szczytu
wzgrka i rozluzniamy dlon. Teraz
palec lezy dokladnie przy srodkowej
czsci srd-rcza palca wskazujacego
w miejscu poszukiwanego punktu.
Posrodku midzy brodawkami znajduje si 17 punkt meridianu glwnego regulatora
przedniego (GRP 17). Punki len najlepiej lokalizuje si w ulozeniu na plecach, brodawki
znajduja si na anatomicznie prawidlowej wysokosci czwartego midzyzebrza.
Ble
I radycyjna medycyna i farmacja chinska sa bogatym dziedzictwem.
Musimy jej postp wzmocnic i rozwijac na coraz wyzszym poziomie.
Juz w pznych latach picdziesiatych chinscy lekarze mogli przedstawic
dalsze spektakularne rezultaty. Na bazie tysiacletniej wiedzy o dzialaniu
usmierzajacym bl rozwinla si wwczas anestezja akupunkturowa.
Dwadziescia lat pzniej mozna juz bylo ocenic wyniki ponad stu opera-
cji na otwartym sercu, podczas ktrych pacjenci byli w pelni przyto-
mni, uniknli tym samym skutkw dlugotrwalej narkozy. Korzysci
z akupunktury w anestezjologii sa przeciez tak widoczne. Nie istnieje
ryzyko zwiazane ze srodkami usypiajacymi. Pacjent podczas operacji
jest przytomny i sam moze wnosic swj wklad w udana operacj.
Szybko wraca do sil, poniewaz podczas operacji jego funkcje fizjo-
logiczne byly zaledwie ograniczone.
W ten sposb chcialbym podkreslic dzialanie przeciwblowe akupun-
ktury oraz zachcic do stosowania jej w ekstremalnych wypadkach.
Najbardziej powszechne uznanie uzyskala chinska medycyna w walce
z blem.
Rwniez akupresura jako ,mikki" wariant akupunktury moze
lagodzic skutecznie ble, niezaleznie od tego, czy dotycza one zmian
zwyrodnieniowych staww, czy zranien w uciskach na nerwy. Jezeli
wystpuja ble stawowe mozna stosowac punkty w zapaleniu staww
oraz punkty lokalne. Trzeba zawsze uwazac, aby nie wybierac punktw
na stawach z procesem zapalnym, lecz odpowiadajacy mu punkt, lub
z drugiej strony ciala.
Yanglingguan (zrdla przy wzgrzu Yang) tak si nazywa punkt 34 meridianu
pcherzyka zolciowego. Lezy w zaglbieniu midzy koscia piszczelowa a
strzalkowa, 2 cuny ponizej kolana. Jezeli wyciagniemy stop, lo utworzy si nam
na misniu brzuchatym lydki wglbienie w ksztalcie odwrconej litery V. Punkt 57
meridianu pcherza moczowego lezy w szczycie litery V.
Przy blach barku jest wykonywana akupresura punktu JG 4 (patrz nastpna
strona).
Pitnasty punkt meridianu jelita grubego (JG 15) jest stosowany w akupresurze
przy blach barku i ramienia. Znajdujemy ten punkt podnoszac rami, tak ze
midzy zewntrznym koncem obojczyka a koscia ramienna wytworzy si
widoczne wglbienie, w ktrym lezy ten punkt.
Jezeli zegniemy rami pod katem, tak ze utworzy si falda w okolicy stawu
lokciowego, to przy koncu zewntrznej faldy znajduje si Quchi (staw na
zakrcie), czyli 11 punkt tego samego meridianu.
Jednym z najstarszych i zarazem wielostronnych punktw chinskiej medycyny jest 4
punkt meridianu jelita grubego, czyli Hegu (zamknita dolina). Lezy on przy kosci srd-
rcza palca wskazujacego. Przyciskamy palec do srdrcza, tak ze obok na grzbiecie dloni
utworzy si wzgrze. Kladziemy palec na szczycie wzgrza, rozluzniamy dlon. Teraz palec
lezy dokladnie w tym punkcie. W tym punkcie mozna rwniez wykonywac akupresur
przy blach barku.
Ble biodra
Aby znalezc punkt PZ 31, trzeba
rozluznione ramiona przylozyc
swobodnie do bokw ciala.
Poszukiwany punkt znajduje si
dokladnie w miejscu przylegania
opuszki palca srodkowego rki, Punkt
34 {PZ 34) mendianu pcherza
zolciowego znajdujemy pod grna
glwka kosci strzalkowej. 3 cu-ny
powyzej szczytu kostki zewntrznej z
tylu strzalki trafiamy na punkt PZ 39,
czyli Xuanzhong (wiszace dzwony).
Punkt 30 mendianu pcherzyka
zolciowego nazywa si Huantiao
(skaczace kolo). Znajdujemy go na
grnym koncu szyjki kosci udowej,
najlepiej jest go lokalizowac sprzy
ulozeniu na boku, przy wyprostowaniu
dolnej czsci nogi i zgiciu czsci
grnej. W tej pozycji latwo si
wyczuwa guz kosci udowej, tak zwany
krtarz wikszy. Nastpnie dzieli si
odcinek midzy krta-rzem a koscia
guziczna (ogonowa) na trzy rwne
czsci. Punkt PZ 30 lezy midzy
srodkowa a zewntrzna trzecia czscia.
Stajemy pionowo, ramiona zwisaja swobodnie i dotykaja
bocznych powierzchni uda. Opuszka palca srodkowego dotyka
dokladnie punktu 31 meridianu pcherzyka zolciowego. Punkt
40 meridianu pcherza moczowego lezy posrodku faldy zgicia
podkolanowego. 3 cuny powyzej szczytu kostki zewntrznej z
tylu kosci strzalkowej znajduje si 39 punkt meridianu
pcherzyka zolciowego (PZ 39). Jezeli od szczytu kostki
zewntrznej przesuniemy si poziomo do tylu, to trafimy przed
scignem pitowym (Achillesa) na PM 60. Nazywany jest on
Kunlun, podobnie jak chinskie gry.
Midzy srodkowym a zewntrznym odcinkiem odleglosci
midzy koscia guziczna (ogonowa) a krtarzem wikszym kosci
udowej, na krawdzi szyjki kosci udowej, lezy punkt PZ 30.
Krtarz wikszy wyczuwa si najlepiej w pozycji lezacej.
Wyczuwalny jest on latwo jako guz, jezeli lezymy na boku przy
zgitej grnej czsci konczyny dolnej, podczas gdy czsc dolna
jest wyprostowana.
W srodku faldy zgicia podkolanowe-go lezy punkt 40 meridianu pcherza
moczowego. Punkt 34 meridianu pcherzyka zolciowego Yanglingquan, czyli
,zrdlo przy wzgrzu Yang" znajdujemy w zaglbieniu z przodu brzegu glwki
kosci strzalkowej.
Jezeli odmierzymy od dolnego konca rzepki 3 cuny w dl, a nastpnie 1 cun w
bok, to trafimy w 36 punkt meridianu zoladka. Jest to oglnie wzmacniajacy punkt
stosowany jako dodatkowy punkt w rznych terapiach.
Punkt Kunlun (meridian pcherza moczowego 60) znajduje si w zaglbieniu
midzy kostka zewntrzna a scignem pitowym (Achillesa)
Punkt 3 meridianu nerki znajdujemy. miedzy kostka wewntrzna a scignem
pitowym (Achillesa). Jesli przesuniemy palec poziomo od kostki do tylu, nie
popelnimy bldu i nie bdziemy wykonywac akupre-sury punktu N 4, ktry
znajduje si o szerokosc kciuka w dl.
Trzeci punkt mendianu jelita cienkiego (JC 3} lokalizujemy najlepiej, gdy rk
zacisniemy w pisc. Lezy on na koncu poprzecznej faldy, prowadzacej od
wewntrznej faldy powierzchni dloni do brzegu dloni
Punkt 60 meridianu pcherza moczowego lezy we wglbieniu midzy szczytem
kostki a scignem pitowym (Achillesa).
Ble karku
W zaglbieniu obok misnia Irapezowatego ponizej linii wlosw znajdziemy punkt
20 meridianu pcherzyka zolciowego. Na zewntrznej stronie tego samego
misnia, skosnie ponizej PZ 20, lezy punkt 10 meridianu pcherza moczowego. W
zaglbieniu pod sidmym krgiem szyjnym (ktry znacznie wystaje przy
pochylonej glowie), trafiamy na punkt 14 meridianu glwnego regulatora tylnego.
1,5 cuna po obu stronach wyrostka kolczystego nastpnego krgu lezy punkt 11
meridianu pcherza moczowego.
Ble grzbietu
Punkt 40 meridianu pcherza
moczowego lezy w srodku faldy zgicia
dolu podkola-nowego. Punkt PM 57
znajdziemy najlatwiej, gdy
wyprostujemy stop, tak ze pod
misniem brzuchatym lydki utworzy si
zaglbienie w ksztalcie odwrconej
litery V. Punkt ten lezy na szczycie litery
V. Wreszcie PM 60: punkt Kunlun lezy
midzy szczytem kostki zewntrznej, a
scignem pitowym (Achillesa).
Dzielimy wglbienie midzy warga
grna a nosem na trzy rwne odcinki.
Punkt 26 meridianu glwnego
regulatora tylnego
Ble grzbietu
Punkt 14 meridianu glwnego regulatora tylnego znajduje si w zaglbieniu pod
wyrostkiem kolczystym sidmego krgu szyjnego. Punkt Mingmen (brama zycia)
(GRT 4) lezy midzy wyrostkiem kolczystym drugiego i trzeciego krgu
ldzwiowego.
Jezeli od srodka faldu poprzecznego zgicia faldu stawu nadgarstka,
midzy tymi samymi scignami, gdzie rwniez znajduje si O 7 i O
6, odmierzamy 5 cu-nw wzdluz ramienia, to trafiamy na 4 punkt
meridianu osierdzia.
Punkt 15 meridianu pcherza moczowego (PM 15) byc moze uda
si nam znalezc i masowac bez pomocy osb drugich. Ulatwic nam
to moze jednak inna osoba, liczac krgi przy zgitych plecach.
PM 15 lezy 1,5 cuna obok piatego krgu piersiowego. Punkty 12 i
17 meridianu glwnego regulatora przedniego, jak rwniez punkt
14 meridianu watroby, najlepiej lokalizowac w pozycji lezacej.
Wtedy grna polowa ciala jest wyprostowana i rwnoczesnie
rozluzniona, tak ze mozna bez problemu wymacac mostek i zebra.
GRP 17 lezy dokladnie na mostku midzy brodawkami sutkw.
GRP 12 lezy w polowic drogi midzy ppkiem i dolnym brzegiem
wyrostka mostka. Prostopadle pod brodawka znajduje si we
wglbieniu, w miejscu polaczenia szstego zebra punkt W 14.
Ble zeber
3 cuny od stawu nadgarstka znajduje si zaglbienie midzy koscia lokciowa i
ramieniowa, w ktrym znajduje si punkt PO 6 (potrjnego ogrzewacza). Najlepiej
wyczuc to zaglbienie, jezeli rami jest w takiej pozycji, w jakiej nosi si je po
zranieniu na temblaku. W tej pozycji kosc promieniowa i lokciowa leza rwnolegle
do siebie i odleglosc midzy mmi jest najwiksza.
Punkt Zhaohai (promieniujace morze), czyli meridian nerki 6, znajduje si o
szerokosc kciuka ponizej szczytu wewntrznej kostki
Ble zeber
Punkt 34 meridianu
pcherzyka zolciowego
(PZ 34) znajduje si na
dolnej, przedniej
krawdzi glowy strzalki.
Qiuxu (wielka grobla)
(PZ 40) szukamy w
zaglbieniu skosnie
ponizej kostki
zewntrznej.
2 cuny ponizej srodka
pierwszego faldu zgicia
nadgarstka lezy Neiguan
(wewntrzne polaczenie),
punkt 6 meridianu
osierdzia.
148 Ble Iydek, kurcze
W dole podkolanowym w
srodku faldu zgicia
znajduje si punkt 40
meridianu pcherza
moczowego. Punkt PM 57
znajdujemy w nastpujacy
sposb: prostujemy stop
tak, ze pod misniem
brzuchatym lydki tworzy
si zaglbienie w formie
odwrconej litery V. Punkt
lezy na szczycie tej litery.
Punkt 60 meridianu
pcherza moczowego lezy
w zaglbieniu midzy
szczytem kostki
zewntrznej a scignem
pitowym (Achillesa).
Przesuwajac si od kostki
wewntrznej poziomo
natrafiamy na zaglbienie
przed scignem pitowym.
Znajduje si lu punkt 3 meridianu nerki, czyli punkt Taixi {wielki prad).
Zapalenie staww
RT14
W zaglbieniu tworzacym si po pochyleniu glowy do przodu midzy sidmym krgiem
szyjnym a pierwszym piersiowym znajduje si punkt 14 meridianu glwnego regulatora
tylnego. Punktw PM 15, PM 17, PM 18 nie mozna zlokalizowac i wykonywac
akupresury bez pomocy drugiej osoby. Drugiej osobie ulatwimy liczenie krgw, jezeli
zegniemy krgoslup. Wszystkie te trzy punkty meridianu pcherza moczowego leza
1,5 cuna od linii srodkowej: PM 15 obok piatego krgu piersiowego, PM 17 obok
sidmego i PM 18 obok dziewiatego wyrostka kolczystego krgu piersiowego.
Zapalenie staww
Punkt Guanyuan (zwrotny zycia) znajduje si 3 cuny ponizej ppka. Ten punkt
meridianu glwnego regulatora przedniego nalezy do oglnie wzmacniajacego punktu
calego ciala (GRP4).
Trawienie
U ak wielka jest sztuka lekarska wschodnia czy zachodnia, mozemy
teraz ocenic sami. Lekarstwo, jakie mozemy sami brac codziennie z po-
karmem, ma nieskonczenie wiksza wartosc. Z jednej strony niedobr
zywnosci, jaki jest w krajach Trzeciego Swiata,- otwiera zarazkom drzwi
i bramy. W bogatych zachodnich krajach jest swoboda w odzywianiu,
ale czsto nie najlepiej wplywa na trawienie. Podczas gdy w Trzecim
Swiecie wystpuje gld, w bogatych krajach rozwinla si nadmierna
i niekontrolowana konsumpcja. Problemy zdrowotne spowodowane
nadmiernym jedzeniem nie sa jakosciowe, ale ilosciowe. Za duzo spozy-
wa si cukru, tluszczu, soli, bialka, ale za malo substancji balastowych,
ktre oczyszczaja i aktywizuja jelita. Wielu chorobom narzadw trawie-
nia, serca i krazenia mozna zapobiec stosujac rozsadne i rznorodne
odzywianie. Rwnowaga energetyczna jest wwczas mozliwa, jesli nie
ma nadmiaru lub niedoboru pozywienia. Chinskie wyobrazenie prawid-
lowego odzywiania jest zgodne w gruncie rzeczy z mysla reformatorska
lekarza i filozofa Paracelsusa, ktry juz w XVI stuleciu pisal: ,we
wszystkich rzeczach jest trucizna, i nic nie ma bez trucizny, ale to
wszystko zalezy od samej dawki, czy jest trucizna czy nie".
Przez pozywienie wprowadzamy do ciala energi pochodzaca z pozy-
wienia, trzeci skladnik sily zycia obok energii kosmicznej pochodzacej
z powietrza i energii wrodzonej otrzymanej od rodzicw. Dobre trawie-
nie nie tylko jest zalezne od dostarczonej zywnosci, ale rwniez od
naszego nastroju psychicznego. Nie nalezy nigdy myslec o pracy pod-
czas jedzenia. Jak rwniez, gdy odpoczywamy po jedzeniu np. na
trawie.
Rozstrj zoIqdka
Odmierzamy od dolnej krawdzi
rzepki 3 cu-ny w dl i nastpnie 1
cun w bok na zewnatrz. W ten
sposb znajdujemy oglnie
wzmacniajacy punkt 36 meridianu
zoladka (Z 36).
Rozstrj zoIqdka
W srodku midzy wyrostkiem mieczykowatym mostka i ppkiem znajduje si punkt 12
meridianu glwnego regulatora przedniego, czyli Zhongwan (srodek zoladka).
Ble brzucha (trawienie)
Lokalizujemy punkt 12 meridianu glwnego regulatora przedniego (GRP 12) w uloze-
niu na plecach i przy wyprostowanej grnej czsci ciala, wtedy mozemy dokladnie
odmierzac. GRP 12 lezy w polowie drogi midzy wyrostkiem mieczykowatym mostka
a ppkiem. 2 cuny bocznie od ppka znajduje si punkt ,zwrotny nieba", czyli Tianshu
(meridian zoladka 25).
Wzdcia
Punkt Zhongwan (srodek zoladka) meridianu glwnego regulatora przedniego 12 lezy w
polowie drogi midzy wyrostkiem mieczykowatym mostka a ppkiem. 2 cuny bocznie od
ppka lezy punkt 25 meridianu zoladka punkt ,zwrotny nieba" (Tianshu). Jezeli od
ppka przesuniemy si o 1,5 cuna w dl, to znajdziemy Qihai (morze energii), czyli 6
punkt meridianu glwnego regulatora przedniego. Lokalizacja tych punktw powinna
odbywac si w ulozeniu na plecach, wtedy grna polowa ciala jest prawidlowo rozciag-
nita i mozna dokonywac prawidlowych pomiarw
Wzdcia
Odmierzamy od dolnej
krawdzi rzepki 3 cuny do
dolu i stad 1 cun na
zewnatrz. Tak znajdujemy
punkt oglnie wzmacniajacy
(Z 36) meridianu zoladka.
Punkt 9 i 6 meridianu nerki
znajduje si na wewntrznej
powierzchni nogi. Zhubin N
9 (dom gosci) odnajdujemy w
nastpujacy sposb.
Wyobrazamy sobie lini
pozioma midzy szczytem kostki
wewntrznej i scignem
pitowym (Achillesa).
Odmierzamy stad 5 cunw do
gry. Teraz kladziemy palec 1
cun z tylu za koscia piszczelowa
w punkcie N 9. W jednej
szerokosci kciuka ponizej
szczytu kostki wewntrznej
mozna odnalezc Zhaohai N 6 (promieniujace morze).
Biegunka
2 cuny obok ppka lezy punkt 25 meridianu zoladka, czyli Tianshu (zwrotny punkt
nieba). Meridian glwnego regulatora przedniego 6, czyli Qihai (morze energii), znaj-
dujemy 1,5 cuna ponizej ppka.,
Biegunka i zaparcia
Biegunka
Punkt 36 meridianu
zoladka lokalizujemy
odmierzajac od dolnej
krawdzi rzepki 3 cu-ny w
dl i stad 1 cun na
zewnatrz.
Zaparcia
Punkt Zhaohai
(promieniujace morze),
czyli meridian nerki 6,
lezy w zaglbieniu, 1 cun
ponizej szczytu kostki.
Zaparcia
We wglbieniu
ponizej przedniej
krawdzi glowy
strzalki znajduje
si punkt 34
meridianu
pcherzyka
zolciowego
Yanglingauan
(zrdlo przy
wzgrzu Yang).
1cuny powyzej
stawu nadgarstka
znajduje si
zaglbienie
midzy koscia
promieniowa a
lokciowa, w
ktrym jest punkt
PO 6 (potrjnego
ogrzewacza)
meridianu Yang
rki. Aby zaglbienie wyraznie wyczuc, trzeba kosc promieniowa i lokciowa
rwnolegle ustawic, tak ze odstp midzy obiema koscmi przedramienia jest
najwikszy. Pozycj t osiagamy, jezeli ukladamy rami jak na temblaku po
zranieniu
Zaparcia
1,5 cuna obok wyrostka kolczystego czwartego krgu ldzwiowego znajduje si punkt 25
meridianu pcherza moczowego. Lezy on na wysokosci grnej krawdzi miednicy
Zaparcia
Odmierzamy od ppka 2
cuny w bok. Tak
znajdujemy si w
punkcie zwrotnym nieba
(Tianshu), czyli 25
punkcie meridianu
zoladka.
Wymioty
Punkt 6 meridianu
osierdzia lezy 2 cu-
ny powyzej
pierwszego faldu
zgicia stawu
nadgarstka w
srodku
powierzchni
wewntrznej
przedramienia
Punkt tonizujacy
36 meridianu
zoladka
znajdujemy
odmierzajac od
dolnej krawdzi
rzepki 3 cuny w
dl, a stad t cun na
zewnatrz.
Wymioty
Jezeli na
wlasna stop
popatrzymy od
strony
wewntrznej, to
zauwazymy grani-
c barwna midzy
rzowa
powierzchnia
stopy, mocno
ukrwiona, a
grzbietem stopy o
normalnej barwie
ciala. Dokladnie
na tej granicy lezy
punkt 4 meridianu
sledziony ( S 4)
w zaglbieniu u
podstawy kosci
srdstopia palucha.
2 cuny powyzej stawu nadgarstka pomi-
dzy koscia promieniowa i lokciowa znajduje
si punkt 5 potrjnego ogrzewacza Waiguan
(zewntrzne polaczenie).
Drogi oddechowe
N
iarzady trawienne uzyskuja energi Ziemi z pokarmw, podczas
gdy drogi oddechowe lacza nas z kosmosem i otrzymujemy z powie-
trzem energi kosmiczna. Dlatego czynniki klimatyczne, jak wiatr lub
zimno, nie oddzialuja na nas tak szybko. Mamy bowiem wyksztalcone
znakomite systemy filtracyjne w nosie. Reguluja one temperatur wdy-
chanego powietrza, zatrzymuja kurz i zarazki przed dostaniem si do
gardla i szyi. Gardlo w pierwszej kolejnosci jest atakowane przy prze-
zibieniu. Dlatego powinnismy wwczas wszystko czynic, aby oddychac
przez nos. Mwiac inaczej, nie mozemy dopuscic, aby nos byl zupelnie
zatkany. Poniewaz, kiedy zaczniemy oddychac przez usta, szybko do-
chodzi do znanego zespolu przezibieniowego.
Jezeli w odpowiednim czasie bdziemy wykonywali akupresur punk-
tw w celu oswobodzenia drg oddechowych, to zadzialamy
leczniczo i zapobiegajace Usuwamy wwczas nieprzyjemny objaw
obrzknitych blon sluzowych i chronimy jednoczesnie gardlo i szyj
przed nowa infekcja, ale rwniez przed chorobami spowodowanymi
suchoscia, wiatrem i zimnem. Chinski zwrot ,unikaj wiatru jak strzaly"
dotyczy zdecydowanie drg oddechowych. W nim kryje si spostrzezenie,
ze juz maly przeciag powoduje drapanie w gardle. Niektrzy ludzie
maja przewlekle zablokowany nos bez przezibienia, a nawet o tym
nie wiedza. Przyczyna moze byc przewlekle, mniej lub bardziej cizkie,
zapalenie zatok. Czsto skarza si na oslabienie wchu i na uczucie
cizaru, a takze na mczace uczucie ucisku w glowie. W tych wypad-
kach akupresura dziala szczeglnie szybko. Najczsciej zaczyna si
juz podczas pierwszego zabiegu, pojawia si wwczas uczucie prze-
plywu powietrza, nos staje si wolny i przez to lagodzi uczucie ucisku
w glowie.
Zatkany nos, przezibienie
Zatkany nos
Specjalny punkt Yintang
nie nalezacy do zadnego
meridianu lezy dokladnie
posrodku midzy brwiami.
Midzy skrzydelkami nosa a
bruzda nosa, ktra biegnie
skosnie do dolu do kacikw
ust, znajduje si rwniez
punkt 20 meridianu jelita
grubego (JG 20). Na grny
JG 20 trafiamy przesuwajac
si wzdluz bruzdy do jej
konca.
JG 4 poddajemy aku-
presurze zarwno przy
przezibieniu, jak i przy
zatkanym nosie. Znajdujemy
go posrodku kosci srdr-
cza palca wskazujacego.
Przezibienie
Punkt 20 meridianu
pcherzyka zolciowego
znajdujemy w zaglbieniu
midzy misniem, ktry
biegnie od przedniego konca
obojczyka z tylu za uchem
na calej szerokosci barku do
tylu glowy. Misien
najlepiej wyczujemy, jezeli
glow pochylimy i bdziemy
nia poruszac tam i z
powrotem. Punkt 14
meridianu glwnego
regulatora tylnego lezy w
zaglbieniu ponizej
sidmego krgu szyjnego.
Najlatwiej jest go wyczuc,
jezeli glow pochylimy,
gdyz wtedy wyrostek
kolczysty bardziej wystaje
od pozostalych.
Przezibienie
Przesuwamy si poziomo od
szczytu kostki wewntrznej do
zaglbienia przed scignem
pitowym (Achillesa) i stad
odmierzamy 2 cuny prostopadle
do gry. W ten sposb si nie
pomylimy przy szukaniu punktu
N 7 meridia-nu nerki Fuliu
(powracajacy prad).
Quchi ,staw na zakrcie", czyli me-
ridian jelita grubego 11,
lokalizujemy przy zgitym lokciu.
Punkt ten lezy midzy
zewntrznym koncem bruzdy a
glwka stawowa kosci ramiennej.
Chrypka
Punkt 23 meridianu glwnego
regulatora przedniego lezy w
polowie wysokosci midzy
szczytem tzw. jablka Adama a
dolna krawdzia zuchwy.
Jezeli odmierzymy od jablka
Adama 3 cuny poziomo, to w
ten sposb trafimy na punkt 18
meridianu jelita grubego.
Chrypka
Punkt 5 meridianu serca Tongli
(wewntrzne zrozumienie) lezy po
zewntrznej stronie scigna laczacego
kosc fokciowa ze stawem nadgarstka i
prawie 1 cun od bruzdy zgicia
stawowego.
Punkt JG 4 znajdujemy w nastpujacy
sposb. Prostujemy dfon i przyciskamy
kciuk do srdrcza, tak ze obok niego
wytworzy si wzgrze. Kladziemy palec
na szczycie tego wzgrza, rozluzniamy
dlon. Teraz palec znajduje si posrodku
kosci srdrcza palca wskazujacego na
szukanym punkcie meridianu jelita
grubego
Kaszel
Pl szerokosci kciuka powyzej mostka na szyi znajduje si punkt 22 meridianu
glwnego regulatora przedniego. Punkt GRP 17 lokalizujemy w ulozeniu na
plecach, wtedy bowiem brodawki sutkowe znajduja si anatomicznie na
prawidlowej wysokosci na czwartym midzyzebrzu. Punkt GRP 17 lezy
dokladnie w srodku linii laczacej obie brodawki sutkowe.
KASZEL
Punkt 5 meridianu pluca
znajduje si obok przyczepu
scigna misnia dwuglowego
ramienia, w bruzdzie zgicia
lokciowego. Najdokladniej
lokalizuje si ten punkt wtedy,
gdy rami lekko si zegnie.
Kaszel
Sidmy punkt meridianu phica (P 7) wyznaczamy w nastpujacy sposb.
Obejmujemy jedna rk druga rka krzyzujac kciuki i palce wskazujace, tak ze
palec wskazujacy dotyka do krawdzi grnej drugiego przedramienia.
Poszukiwany punkt lezy dokladnie w miejscu dotyku opuszki palca wskazujacego
1,5 cuna nad bruzda zgicia stawu nadgarstka we wglbieniu na grnej
krawdzi kosci promieniowej.
Odmierzamy 3 cuny od szczytu wewntrznej kostki do gry. Tam trafiamy na
tylnej powierzchni kosci piszczelowej na punkt 6 meridianu sledziony.
Kaszel
1,5 cuna obok wyrostka kolczystego trzeciego krgu piersiowego lezy punkt 13
meri-dianu pcherza moczowego. Jezeli sami tego punktu nie lokalizujemy i nie
wykonujemy akupresury, to ulatwiamy liczenie krgw i akupresur drugiej
osobie. Mianowicie lekko pochylamy glow i zginamy krgoslup. Wtedy to bez
problemu znajdujemy sidmy krg szyjny, ktry przy pochylonej glowie znacznie
wystaje, a pod spodem znajduje si pierwszy krg piersiowy.
Dolegliwosci ze strony
ukIadu moczowo-pIciowego
W
chinskim wyobrazeniu caly uklad moczowo-plciowy nalezy
funkcjonalnie do obszaru nerek. Jezeli nerki sa oslabione, moze to
latwo prowadzic do chorb pcherza moczowego, drg moczowych, ale
rwniez do oslabienia funkcji seksualnych i wystapienia dolegliwosci
narzadw plciowych. Narzady z obszaru moczowo-plciowego sa poza
tym stosunkowo wrazliwe, czsto reaguja jako pierwsze na problemy
psychiczne. Na przyklad stres u niektrych kobiet prowadzi do cal-
kowitego zaburzenia cyklu miesiaczkowego. Wikszosc mzczyzn z za-
burzeniami potencji bardziej kwalifikuje si do leczenia psychologicz-
nego niz do lekarskiego. Lk moze nie tylko u dzieci powodowac nie
kontrolowane oddawanie moczu. Rwniez psychika reaguje bardzo
wrazliwie na dolegliwosci ukladu moczowo-plciowego. Czste uczucie
parcia na pcherz spowodowane zapaleniem pcherza moczowego lub
chorobami gruczolu krokowego (prostaty) jest dla ludzi tak bolesne, ze
nie moga mwic na ten temat.
Kobiety moga miec zaburzenia psychiczne spowodowane zmianami
hormonalnymi w okresie przejsciowym (klimakterium). Niektre z nich
przezywaja w czasie silnie bolesnych krwawien miesicznych nize de-
presyjne. Jezeli natomiast chodzi o problemy i trudnosci seksualne, to
wikszosc osb, ktrych dotycza te problemy, pisze anonimowo listy
do kacikw poradnictwa seksualnego, udzielajacych odpowiedzi w sro-
dkach masowego przekazu.
W leczeniu akupresura dolegliwosci ukladu moczowo-plciowego sto-
suje si kombinacj przede wszystkim punktw meridianw nerki, p-
cherza moczowego i bliskich punktw meridianu glwnego regulatora
przedniego, ktrego zaburzenie przeplywu energii moze wywolywac
objawy z obszaru moczowo-plciowego. Do tego dochodza oglnie
wzmacniajace punkty, jak 36 punkt meridianu zoladka, i dystalne pun-
kty innych meridianw.
Zatrzymanie moczu
Yinlingauan (zrdto u wzgrza Yin), czyli meridian sledziony 9, lezy w
zaglbieniu na tylno-dolnej krawdzi glowy kosci piszczelowej; wyczuwalne jest
wyrazne wyniesienie na wewntrznej stronie kolana. Przy szukaniu 6 punktu
meridianu sledziony nie pomylimy si, jezeli dokladnie odmierzymy 3 cuny
powyzej szczytu kostki wewntrznej przy grzbietowej, stronie kosci piszczelowej.
W zaglbieniu przedniej krawdzi glowy strzalki znajduje si punkt 34 meridianu
pcherzyka zolciowego Yanglingauan (zrdlo przy wzgrzu Yang).
Parcie na mocz
Punkty 3 i 2 meridianu
glwnego regulatora
przedniego leza na linii
srodkowej brzucha. GRP
3 znajduje si 4 cuny
ponizej ppka. Dla
punktu GRP 2 dodajemy
jeszcze 1 cun, lezy on
bezposrednio nad koscia
lonowa.
Punkt 6 meridianu
sledziony znajduje si 3
cuny powyzej kostki
wewntrznej na
grzbietowej krawdzi
kosci piszczelowej.
Nazywa si on Sanyinjiao
(spotkanie trzech Yin).
Punkt 3 meridianu nerki
lezy w zaglbieniu
midzy szczytem kostki a
scignem pitowym
(Achillesa).
Zaburzenia erekcji
Najwygodniej mozna lokalizowac punkty 4 i 2 meridianu glwnego regulatora
przedniego w ulozeniu na plecach, wtedy nasze wyprostowane cialo odpowiada
proporcjonalnym pomiarom w omach. Guanyuan (zwrotny punkt zycia), czyli
GRP 4, znajduje si 3 cuny ponizej ppka, bezposrednio nad koscia lonowa
trafiamy na punkt GRP 2 Qu-gu (wykrzywiona kosc).
Punki S 6 znajdujemy tak jak na poprzedniej stronie.
Zaburzenia erekcji
Jezeli w wyobrazni zakreslimy kolo od ppka obejmujace tali, to na grzbiecie
trafimy na punkt GRT 4, czyli Mingmen (brama zycia). Ten punkt meridianu
glwnego regulatora tylnego lezy midzy wyrostkami kolczystymi drugiego i
trzeciego krgu ldzwiowego. 1,5 cuna obok wyrostka kolczystego drugiego krgu
ldzwiowego znajduje si punkt PM 23 meridianu pcherza moczowego.
Dolegliwosci okresu przekwitania
3 cuny powyzej szczytu
koslki wewntrznej na
tylnej krawdzi kosci
piszczelowej jest punkt S
6. W tym punkcie meri-
dian sledziony spotyka
si z dwoma innymi
meridianami Yin stopy
meridianem nerki i
watroby. Dlatego punkt
nazywa si Sanyinjiao
(spotkanie trzech Yin).
Jezeli od dolnej krawdzi
rzepki odmierzymy 3
cuny w dl, a nastpnie
1cun na zewnatrz, to
trafimy na punkt
Z 36 meridianu zoladka.
Punkt 7 meridianu serca
(S 7) lezy na zewntrznej
stronie scigna laczacego
kosc lokciowa ze stawem
nadgarstka. Jezeli w
wyobrazni
przeprowadzimy lini od
przestrzeni midzy
malym palcem a palcem
serdecznym do pierwszej
bruzdy zgicia stawu
nadgarstka, to nie
pomylimy si przy
poszukiwaniu tego
punktu. Punkt 6 meridianu osierdzia (O 6) znajduje si posrodku wewntrznej
powierzchni przedramienia w odleglosci
2 cunw od pierwszej bruzdy zgicia stawowego.
Ble miesiqczkowe
2 cuny powyzej
wewntrznej grnej
krawdzi r/epki znajduje
si na wypuklosci uda
punkt 10 meridianu
sledziony Xuehai
(morze krwi).
Sanyinjiao S 6
{spotkanie trzech Yiri)
lezy 3 cuny powyzej
szczytu kostki
wewntrznej na
grzbietowej stronie
kosci piszczelowej. A
nastpnie, jezeli od
szczytu kostki poziomo
przesuniemy si do tylu,
to w zaglbieniu przed
scignem pitowym
(Achillesa) trafimy na
punkt 3 meridianu nerki
(N 3).
Untitled 173
Ble miesiqczkowe
Jezeli w wyobrazni przeprowadzimy kolo od ppka ciagnace si przez tali, to
trafimy w odleglosci 1,5 cuna od wyrostka kolczystego drugiego krgu
ldzwiowego na punkt 23 meridianu pcherza moczowego (PM 23).
Obfite krwawienia miesiczne
Punkty 6 i 4 meridianu glwnego regulatora przedniego leza 1,5 cuna oraz 3 cuny
ponizej ppka.
Obfite krwawienia miesiczne
2 cuny powyzej
wewntrznej grnej
krawdzi rzepki
znajduje si punkt 10
meridianu sledziony
Xuehai (morze
krwi). Punkt 6
meridianu sledziony (S
6) znajduje si 3 cuny
powyzej kostki
wewntrznej na tylnej
powierzchni kosci
piszczelowej.
Pierwszy punkt
meridianu nerki
nazywa si Yangauan
(tryskajace zrdlo).
Z tylu przekatnej kata
paznokcia wielkiego
palca midzy palcami
znajduje si 1 punkt
meridianu watroby (W
1). Bezposrednio
naprzeciw drugiego
kata paznokcia lezy
punkt 1 meridianu
sledziony (S 1).
Choroby skry
Zaledwie jedna galaz przemyslu zachodniego, taka jak przemysl
kosmetyczny, oferuje bogaty asortyment produktw pod rznymi, cza-
sem mniej lub bardziej fantazyjnymi, nazwami. Srodki jak si okres-
la sa przetestowane derma to logicznie, klinicznie oraz alergicznie
prawie ze uwierzylem w to w pierwszych latach pobytu w Europie! To,
co znajdujemy w prospektach i na opakowaniach, jest przede wszy-
stkim oparte na takich okresleniach jak: ,intensywne", ,upikszajace",
,stymulujace" lub ,relaksujace"; kremy i plyny stosowane na wrazliwa,
zmczona skr sa co najmniej aktywujace komrki i ,opzniajace"
proces starzenia.
W chinskim wyobrazeniu zdrowia pikna skra zalezy nie od na-
kladanych preparatw, ale od pozywienia, od powietrza i stanu pluc.
Sa one rzeczywiscie organem kontrolujacym skr i czsto nieprawi-
dlowa skra wskazuje na slabosc funkcji pluc. Skra jest leczona lub
chroniona przed wypryskami, luszczyca i innymi zmianami ciagle od
wewnatrz.
Jezeli proponowane punkty znajda si w ognisku chorobowym, to
ich nie masujemy, ale masujemy blizniaczy punkt na przeciwleglej stro-
nie ciala. Akupresura dotyczaca wypryskw sklada si z dwch serii,
z dowiedzionym pelnym dzialaniem w nastpujacej kolejnosci.
Pierwsza seria: meridian glwnego regulatora tylnego 14, meridian
jelita grubego 11, meridian potrjnego ogrzewacza 8, meridian sledzio-
ny 10, meridian zoladka 36.
Druga seria: meridian glwnego regulatora tylnego 20, meridian jelita
grubego 4, meridian sledziony 6, meridian pcherza moczowego 12, 13,
40. Przy luszczycy uciskamy najpierw takie punkty jak przy wyprys-
kach, a na koniec grup trzech punktw: meridian jelita grubego 4,
meridian watroby 3, meridian serca 7.
Wypryski i luszczyca
Punkt 14 meridianu glwnego regulatora tylnego lezy bezposrednio pod
wyrostkiem sidmego krgu szyjnego. Krg ten jest latwy do lokalizacji przy
pochylonej glowie, poniewaz wyrostek bardziej wystaje od pozostalych, Dlatego
punkt GRT 14 nazywany jest rwniez ,wielkim kolkiem" (Dazhui). 12 i 13 punkt
meridianu pcherza moczowego znajduje si 1,5 cuna obok linii srodkowej: PM 12
obok drugiego wyrostka kolczystego, PM 13 obok trzeciego wyrostka kolczystego
krgu piersiowego. Jezeli druga osoba wykonuje akupresur, to ulatwiamy
szukanie punktw zginajac krgoslup.
Wypryski i luszczyca
Przy zgitym ramieniu punkt 11 meri-dianu jelita grubego (JG II) lezy przy
zewntrznym koncu bruzdy zgicia lokciowego.
smy punkt potrjnego ogrzewacza (PO 8) znajduje si w zaglbieniu midzy
koscia lokciowa a promieniowa, 4 cuny powyzej bruzdy zgicia stawu nadgarstka.
Aby lepiej wyczuc zaglbienie, ukladamy rami tak jak po zranieniu na
temblaku, wtedy kosc lokciowa i promieniowa sa wzgldem siebie rwnolegle.
Wypryski i luszczyca
2 cuny powyzej wewntrznej grnej krawdzi rzepki trafiamy na punkt 10
meridianu sledziony (S 10). Lezy on na wypuklosci misni uda, ktra nad kolanem
jest latwa do rozpoznania. 6 punkt tego samego meridianu znajduje si 3 cuny
powyzej szczytu kostki wewntrznej po tylnej stronie kosci piszczelowej.
Odmierzamy od dolnej krawdzi rzepki 3 cuny w dl i nastpnie 1 cun na
zewnatrz. Tak dochodzimy do punktu 36 meridianu zoladka (Z 36).
Wypryski i
luszczyca
Jezeli od punktu srodkowego midzy
brwiami odmierzymy 8 cunw do
tylu przez czolo i szczyt glowy, to
trafimy na punkt 20 GRT Baihui
(sto zgd).
Punkt Hegu (zamknita dolina), czyli
meridian jelita grubego 4, znajdujemy
w nastpujacy sposb. Przyciskamy
kciuk bocznie do srdr-cza, tak ze
obok na grzbiecie dloni wytwarza si
wzgrek. Kladziemy palec, ktrym
wykonujemy akupresur na
szczycie wzgrka i znowu
rozluzniamy dlon. Teraz palec
znajduje si w miejscu
poszukiwanego punktu przy kosci
srdrcza palca wskazujacego.
Wypryski i luszczyca
W srodku bruzdy
zgicia dolu
kolanowego lezy punkt
40 meridianu pcherza
moczowego (PM 40).
Nazwa punktu podkresla
jego polozenie, tzn.
,srodek dolu kolana"
{Weizhong).
Punkt Taichong (wysoki
przyplyw), czyli
meridian watroby 3,
znajduje si 2 cuny
powyzej pierwszej
szczeliny mi-
dzypalcowej stopy,
Shenmen meridian
serca 7 (brama ducha)
lezy w bruzdzie stawu
nadgarstka, po
zewntrznej stronie
scigna laczacego kosc
lokciowa ze stawem
nadgarstka.
Zylaki
Uezeli zyly sa oslabione, moze to doprowadzic do nieprawidlowego
transportu powrotnego zuzytej krwi z komrek. Dochodzi wwczas do
zmian, sciany naczyn sa oslabione, a to prowadzi do zastoju krwi.
Zastj moze powodowac wykrzepienie i czasem doprowadza do niebez-
piecznych dla zycia zakrzepw i zatorw. Niebezpieczenstwo jest prze-
de wszystkim wtedy, gdy nie jest rozpoznane i leczone. Niektrzy
ludzie przychodza w sytuacji rzeczywistego cizkiego zaawansowania
choroby naczyn, tzn. gdy wystpuja wzlowe zgrubienia zyl, szczeglnie
zylaki podudzi dla wikszosci w pierwszej kolejnosci sa to problemy
kosmetyczne. Towarzysza temu czsto nieprzyjemne objawy w postaci
cizkosci bolesnej ng. Jest wystarczajaco duzo powodw, aby roz-
poczac walk z zylakami. Celem wielu zalecen jest zapobieganie cier-
pieniom, poniewaz ten, kto juz ma zylaki, nie moze si ich pozbyc.
Rwniez akupresura nie leczy zylakw, jednakze przynosi zlagodzenie
objaww towarzyszacych i zapobiega pogorszeniu. Dzialanie akupresu-
ry moze byc skuteczne, jezeli bdzie wykonywana codziennie.
Zylaki
Punkt 14 meridianu glwnego regulatora tylnego (GRT 14) lezy pod wyrostkiem
kolczystym sidmego krgu szyjnego, wyczujemy go najlepiej, jezeli glow
pochylimy, wtedy wyrostek wystaje znacznie bardziej od pozostalych. Punkty 15,
17 i 18 meridianu pcherza moczowego leza 1,5 cuna obok linii srodkowej ciala.
PM 15 lezy obok wyrostka kolczystego piatego krgu piersiowego; PM 17 obok
sidmego krgu piersiowego i PM 18 obok 9 krgu piersiowego. Jezeli sami nie
mozemy wykonac akupresury, ulatwimy drugiej osobie liczenie krgw zginajac
plecy.
Zylaki dolnej polowy ciala
Punkt Sanyinjian (S 6) lezy 3
cuny powyzej szczytu kostki
wewntrznej. Sanyinjiao
znaczy ,spotkanie trzech Yin".
Oglnie wzmacniajacy punkt
36 mendianu zoladka
znajdujemy w nastpujacy
sposb: od dolnej krawdzi
rzepki odmierzamy 3 cuny do
dolu i nastpnie cun na
zewnatrz.
Na grzbiecie stopy
wyczuwamy ttno. Tu lezy
punkt 42 meridianu zoladka
Chongyang (szemrzacy Yang).
1 cuny powyzej pierwszej
przestrzeni mi-
dzypalcowej znajduje si
,wysoki przyplyw"
(Taichong meridian watro-
by 3).
Zylaki grnej polowy ciala
Jezeli dlon odwrcimy, to znajdziemy
obok pulsu ttnicy promieniowej
zaglbienie w bruzdzie nadgarstka. W
zaglbieniu tym lezy punkt 9 meri-dianu
pluca Taiyuan (glboka przepasc). Punkt 6 meridianu osierdzia znajduje si w
srodku wewntrznej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyzej pierwszej bruzdy
zgicia stawu nadgarstka.
smy punkt potrjnego ogrzewacza (PO 8) lokalizujemy w nastpujacy sposb:
trzymamy rami jak przy zranieniu na temblaku, wtedy rzeczywiscie odleglosc
midzy obiema koscmi przedramienia lokciowa i promieniowa jest
najwiksza. Znajduje si on wwczas w zaglbieniu midzy koscmi i mozemy
wykonywac akupresur. Odleglosc od stawu nadgarstka wynosi 4 cuny.
Zapalenie oczu
W,
lasciwie powinno si mwic nie o zapaleniu oczu, lecz o zapale-
niu spojwek. Jezeli jest stan zapalny oczu, to nalezy zwrcic si
0 pomoc do lekarza. Zapalenie tczwki, infekcje wewnatrz oka moga
prowadzic do jaskry lub zacmy, jezeli nie sa szybko leczone. Stany
zapalne rogwki pozostawiaja blizny, ktre moga pogarszac ostrosc
wzroku. Te stany zapalne sa czsto bolesne, jezeli juz zostaly stwier
dzone, nie musimy ciagle szukac potwierdzienia u lekarza. Jesli ktos byl
kiedys oslepiony blaskiem sniegu, nie musi tego potwierdzac. Z zapale
niem oczu wikszosc ludzi laczy nie tylko choroby galki ocznej, ale
rwniez swdzace obrzki i zaczerwienienia spojwek i powiek. Przy
czyny zapalenia spojwek sa rznorodne. Jedna z nich moze byc to, ze
pylki kurzu silnie podrazniaja nasze oczy, a my trzemy je i w t en
sposb doprowadzamy do stanu zapalnego. W niektrych
restauracjach
1 barach powietrze jest tak zanieczyszczone zapachami, ze goscie z wra
zliwymi oczyma po prostu nie wytrzymuja. Rwniez wirusy i bakterie
moga powodowac stany zapalne spojwek. Sezonowo wystpuja przede
wszystkim alergiczne zapalenia spojwek, np. wczesnym latem oczy
reaguja na pylki kwiatw. Do przewleklych stanw zapalnych moze
przyczyniac si niedokladny makijaz, np. nieostroznie nakladany cien
na powieki lub tusz na rzsy. Przewleklym zagrozeniem moga byc nie
myte rce. Szczeglnie dotyczy to okolicy oka, bardziej nawet niz
innych miejsc. Akupresur wykonujemy zawsze czystymi palcami. Trze
ba rwniez uwazac, aby paznokcie nie byly za dlugie, poniewaz latwo
moga skaleczyc oko.
Zapalenie oczu
Bezposrednio nad wewntrznym
katem oka znajduje si punkt
pierwszy meridianu pcherza
moczowego (PM 1).
Prostopadle powyzej trafiamy na
wewntrzny koniec brwi w
zaglbieniu. Znajduje si tam 2
punkt tego samego meridianu.
Taiyang jest jednym z licznych
specjalnych punktw spoza systemu
meridianw. Znajdujemy go w ten
sposb, ze ze srodka midzy katem
zewntrznym oka a koncem brwi
przesuwamy si do zaglbienia z
tylu kosci jarzmowej.
Zapalenie oczu
Kladziemy palec powyzej linii
wlosw na krgoslupie i
przekraczamy misien tra-pezowaty,
ktry od tylu glowy ciagnie si do
grzbietu. W zaglbieniu, ktre tu
znajdujemy, lezy punkt 20 meri-dianu
pcherzyka zolciowego. Latwiej jest
wyczuwac misnie karku, jezeli
poruszamy glowa tam i z powrotem.
Punkt Hegu (zamknita dolina), czyli
meridian jelita grubego 4, znajdujemy
w nastpujacy sposb. Przyciskamy
kciuk bocznie do srdr-cza, tak ze
obok tworzy si na grzbiecie dloni
wzgrze. Kladziemy palec na
szczycie tego wzgrza i rozluzniamy
dlon. Teraz palec znajduje si kolo
kosci srdrcza palca wskazujacego
na szukanym punkcie meridianu jelita
grubego.
Zapalenie oczu
Punkt 3 meridianu watroby,
czyli Taichong (wysoki
przyplyw), lezy 2 cuny
powyzej pierwszej szpary
midzypalcowej stopy.
Podwyzszone cisnienie
Vrisnienie jest podwyzszone wwczas, gdy ttnice z okreslonych
powodw sa wzsze, a wic transport krwi z serca do rznych miejsc
ciala jest utrudniony. U ludzi starszych najczstsza przyczyna sa zwap-
nienia na wewntrznej scianie ttnic, prowadzace do miazdzycowego
nadcisnienia ttniczego. Dawniej na podwyzszone cisnienie cierpieli naj-
czsciej starsi ludzie, obecnie czsto zdarza si nawet u czterdziesto-,
trzydziesto-, dwudziestolatko w. Przyczyna tego moze byc na przyklad
stres, obciazenia psychiczne, powodujace z kolei zwzenie ttnic.
Podczas gdy wobec cisnienia miazdzycowego jestesmy bezbronni, to
mozemy jednak wplywac na uwarunkowania psychiczne przez silne
dzialanie akupresury. Jezeli cisnienie ttnicze jest znacznie podwyzszone
i z tego powodu jestesmy pod opieka lekarska, to nie powinnismy
wykonywac akupresury do chwili, az skontaktujemy si w tej sprawie
z lekarzem prowadzacym. Cisnienie ttnicze reaguje bowiem czsto
silnie na stymulacje punktw akupunktury. Najwazniejsze przykazanie
w nadcisnieniu ttniczym zaleznym od stresu brzmi: stres niszczy, przy
czym w zadnym wypadku nie moze przychodzic z naszego utoczenia.
Jedna z czstych przyczyn wysokiego cisnienia jest rzeczywiscie nad-
waga. Naczynia czlowieka z nadwaga maja duzo wiksze obciazenia,
takze i w tym przypadku mozna spokojnie mwic o prawdziwych
objawach stresu.
Zblizamy si znowu do podstaw chinskiej medycyny to znaczy do
zdrowego, rznorodnego i rozsadnego w ilosci odzywiania. Trzeba
o tym myslec, jezeli chcemy cisnienie krwi zredukowac gdyz
nie uwzgldniajac tego mozemy przyczynic si do pogorszenia stanu
zdrowia.
Podwyzszone cisnienie
Quchi meridian
jelita grubego 1 \
(staw na zakrcie)
lezy midzy
zewntrznym
koncem bruzdy
zgicia lokciowego a
wyrostkiem
lokciowym ramienia.
Odmierzamy ponizej
rzepki 3 cuny wzdluz
kosci piszczelowej, a
stad 1 cun na
zewnatrz. Tak
trafiamy w punkt 36
meri-dianu zoladka
(Z 36).
Podwyzszone cisnienie
- W 3 3 punkt meridianu
watroby lezy 2 cuny
powyzej pierwszej
szczeliny midzypalcowej
stopy. 0,5 cuna powyzej tej
szczeliny znajduje si
punkt W 2.
Jezeli powyzej linii
wlosw przekroczymy
pierwszy misien karku
przesuwajac si od
krgoslupa, to dochodzimy
do Fengchi punktu 20
meridianu pcherzyka
zolciowego (wiatrstaw).
Punkt PZ 14 Yangbei
(bialy Yang) znajduje si
dokladnie nad zrenica,
jezeli patrzymy prosto przed siebie. Lezy on w
odleglosci 1 cuna nad brwia.
Stosunek midzy medycyna
wschodnia (wyzej) a medycyna
zachodnia (nizej) w widzeniu dra
Kuan Hin. Znaki pisarskie na
nastpnej stronie znacza: chinska
medycyna wzmacnia cialo, atakuje
chorob, ale malo dziala,
natomiast medycyna zachodnia
zwalcza chorob bardzo
efektywnie, ale za malo wzmacnia
cialo. Jedno okreslenie mozna porwnac ze
strzala, a drugie z armata.
Wsplpraca midzy zachodniq i
wschodniq medycynq
W
latach dwudziestych w Chinach Mao nawolywal do wspl-
pracy midzy medycyna zachodnia a tradycyjna medycyna chinska.
W tym samym czasie w Europie twrca leczenia antropozoficznego
prbowal polaczyc rzne kierunki medycyny z duchowymi praktykami
leczenia. W ten sposb w nowym miejscu ustawil homeopatie. We-
zwanie do wsplpracy przynioslo juz znaczace efekty. W niektrych
zachodnich klinikach scisle wsplpracuje ze soba medycyna zachodnia,
homeopatia i akupunktura. Leczenie antropozoficzne jest oficjalnie wy-
dzielona nauka medyczna przygotowana do ksztalcenia.
Istnieje jednak jeszcze wiele do zrobienia. Nie wierz, by wsplpraca
ponad wszystkimi granicami miala duzo mniej zadan niz w latach
dwudziestych. Mysl , ze mozna to wyrazic w taki sam sposb jak
w masazu Inhoa Kana, gdzie obraz wody wzito z Ksigi Madrosci ,I
Ging": ,Woda osiaga swj ce! przez nieprzerwane plynicie. Wypelnia
kazde zaglbienie, zanim dalej poplynie. Tak czynia szlachetni. Pod-
stawa ich wartosci jest dobro, ktre jest mocna podstawa charakteru,
a nie czyms odosobnionym i przypadkowym. Rwniez w nauce wszyst-
ko przychodzi przy konsekwentnej postawie. Poniewaz tylko przez
powtarzanie materia stanie si wlasnoscia uczacych si".
WspIpraca na przykIadzie
chorb nowotworowych i AIDS
Co maja wsplnego rak i AIDS (zespl nabytego uposledzenia od-
pornosci), ze wymieni je jednym tchem? Nie mozna zaprzeczyc temu,
ze AIDS jest choroba zakazna, ktra moze si przenosic przez krew,
sperm, wydzielin pochwy. Czynnikiem chorobotwrczym jest wirus
HIV. Nowotwr moze byc wprawdzie wywolany przez wirusy, na przy-
klad rwniez przez wirus HIV. Do tej pory jednak nie zostalo udowod-
nione, ze nowotwory zlosliwe sa zakazne. Chociaz w wielu przypad-
kach guzw nie wiadomo, w jaki sposb dochodzi do chaosu infor-
macyjnego w komrkach, az wreszcie do niekontrolowanego dzikiego
rozrostu. Istnieje rwniez male podobienstwo w objawach nowotworw
i AIDS, a dodatkowo jest wiele rznego rodzaju nowotworw. Wspl-
na slabosc systemu immunologicznego nie jest tak jasna. Jesli chodzi
0 AIDS, to obronnosc ciala slabnie, spowodowana czynnikiem choro
botwrczym. W wikszosci guzw paradoksalne jest to, ze terapia
powoduje niekorzystny wplyw na system immunologiczny, jak np.
w przypadku zastosowania radioterapii czy chemioterapii niszczacej czs
ciowo chore komrki, ale rwniez zdrowe. Tak wic zarwno pacjenci
chorzy na AIDS i z nowotworami powinni byc przede wszystkim
wzmocnieni, zeby przeciwstawic si opornym infekcjom i ubocznym
skutkom leczenia. To znaczy, aby organizm mgl si przeciwstawic
chorym komrkom i latwiej mgl zniesc chemioterapi cytostatykami
1 w ten sposb nowotwr postawic ,w szachu".
Jak medycyna chinska moze tu pomc?
Nowotwr
Jestem przekonany, ze medycyna zachodnia znajdzie bron, ktra
pomoze zwycizyc nowotwr. Obecnie ma juz taka bron, ale jeszcze nie
tak doskonala, aby osiagnac swj cel. Podobnie jest z wybudowanym
samolotem super Concorde, do ktrego nie ma jeszcze pilota, ktry
mglby nim kierowac.
W chemioterapii przeciw nowotworom jeszcze niestety nie ma lekw,
ktre by zdecydowanie niszczyly jedynie komrki nowotworowe. Trze-
ba wic w miar mozliwosci szukac sposobu chronienia zdrowych ko-
mrek przed agresywnymi lekami. Delikatna medycyna moze przyjsc
tutaj z pomoca, dajac naturalne srodki i akupunktur, ktra wzmocni
system immunologiczny i ochroni zdrowe komrki. Wsplpraca moze
obejmowac dwa punkty:
Przed zastosowaniem chemioterapii i podczas chemioterapii cialo
i duch pacjenta bda wzmacniane przez srodki delikatnej medycyny.
W ten sposb chory bdzie mgl latwiej zniesc leczenie. Rwnoczesnie
bdzie aktywowana specyficzna obrona przeciw komrkom nowotwo-
rowym.
Gdy tylko dzialanie cytostatykw nie bdzie skuteczne, chemiote-
rapia bdzie zastpowana przez metody delikatnej medycyny. Dobre
wyniki uzyskujemy z polaczenia akupunktury i leczenia substancjami
uzyskiwanymi z jemioly.
W Chinach nowotwory prbuje si leczyc tylko za pomoca tradycyj-
nej medycyny. Sily obronne przeciw komrkom nowotworowym moga
byc znacznie wzmocnione, ale do zniszczenia tych komrek srodki te sa
zbyt slabe. W Chinach najlepsze rezultaty osiagane sa przy stosowaniu
medycyny zachodniej i wschodniej. Wsplpraca ta poparta dodatkowo
przez pacjenta uprawianiem chinskiej Yogi Qi Gong, z odpowiednio
dopasowanym odzywianiem i stosowaniem filozofii Tao, daje najlepsze
rezultaty.
AIDS
Slowo zapobieganie w chinskiej medycynie ma podwjne znaczenie.
Szczeglnie wyrazone jest to w oslabieniu immunologicznym AIDS
chronienie zdrowych i chronienie chorych. Czlowiek przychodzi na
swiat jako istota nienaruszona z nienaruszonym systemem immunologi-
cznym. Niestety nie utrzymuje tej nienaruszalnosci, nielad zycia emo-
cjonalnego powoduje oslabienie ciala, a to z kolei sprawia, ze czlowiek
nie moze si bronic przed zewntrznymi czynnikami chorobowymi. Na
przyklad stres oslabia sily obronne ciala. Dlatego dzieci nalezy chronic
przed stresem, a w dalszym wychowaniu pokazywac, jak utrzymywac
w rwnowadze swoje uczucia. Jak uzywac swoich sil harmonijnie i eko-
nomicznie. Jak przestrzegac prawidlowego odzywiania, aby wzmocnic
cialo i ducha. Jest to pierwsze znaczenie zapobiegania. Drugie znacze-
nie chronic chorego, aby jak najlepiej mgl zniesc leczenie choroby.
Przy kazdym leczeniu powinnismy prbowac rwnoczesnie chronic pa-
cjenta przed dalszymi chorobami.
Terapia w przypadku AIDS obecnie jest niemozliwa. Dlatego tez
w centrum zainteresowania znajduje si zapobieganie.
W celu ochrony zdrowych prowadzona jest kampania uswiadamiaja-
ca, zachcajaca do ,bezpiecznego seksu", uzywania prezerwatyw, od-
stpowania od niepewnych praktyk seksualnych. Stara chinska zasada
zdrowotna radzila nie bezposrednio odstpowac od seksu, ale zalecala
rozsadne gospodarowanie ,sokami" ciala. Za duzo seksu oslabia cialo,
poniewaz cenna substancja jest tracona i nastpnie musi byc odbudo-
wywana. Krwawiaca rana jest dla Chinczyka ziem, poniewaz ubytek
krwi oznacza utrat sily.
Ochrona zainfekowanych osobnikw przed zagrazajacymi licznymi
chorobami jest glwna linia poradnictwa w AIDS. Bdzie ona prawid-
lowa, jezeli oporne infekcje i guzy bda rzeczywiscie zniszczone. Ochrona
osb zainfekowanych obok ochrony zdrowych jest glwnym celem
mojej terapii. Lecz, wspierajac medycyn zachodnia, HIV-zainfekowa-
nych, ktrzy maja w pelni rzeczywisty zespl chorobowy AIDS. Czsto
jednak przychodza HIV-pozytywni pacjenci, bez objaww chorobo-
wych, ktrzy chca leczyc si zapobiegawczo, aby zapobiec ujawnieniu
si objaww chorobowych. Takich jednak gwarancji nie mog nigdy
dac. Medycyna chinska moze jednakze ducha i cialo wzmocnic w taki
sposb, ze bdzie to korzystniejsze dla zdrowia.
Wspieram ich akupunktura w nikotynizmie, poniewaz jest to wysokie
ryzyko nawet dla ludzi bez wirusa HIV. Alkohol, zle odzywianie, stresy
psychiczne i fizyczne sa to czynniki, ktre oslabiaja system immunolo-
giczny. Musz ciagle z nimi rozmawiac, poniewaz niektrzy ludzie nie
maja zadnego wyobrazenia o tym, ze ich cialo ma rwniez okreslone
potrzeby.
Na zakonczenie tej ksiazki chcialbym czytelnikom szukajacym rad
polecic masaz inhoa jako codzienna higien. Tak wic moga swoje cialo
i ducha wzmocnic bez pomocy innych i w ten sposb rwniez si
leczyc. Wzrasta takze zaufanie do samego siebie. Masaz inhoa pozwala
na eliminowanie emocji zwiazanych z obawa pojawienia si objaww
chorobowych, ktre najczsciej wystpuja, jezeli stwierdzono pozytyw-
ny wynik badania testu HIV.
SIowniczek
Anestezja znieczulenie oglne lub czsciowa niewrazliwosc na bl
(przy operacjach).
Angina pectoris dusznica bolesna; schorzenie naczyn wiencowych
serca, napadowy charakter blw zamoslkowych jako nastpstwo
zmian naczyniowych.
Aurikuloterapia wszystkie punkty akupunktury sa nie tylko roz-
mieszczone na calym ciele, ale rwniez ciasno zlokalizowane na uchu.
Aurikuloterapia jest to metoda leczenia poslugujaca si tylko punktami
na uchu.
Biopsja badanie tkanek, ktre zostaly pobrane z zywego orga-
nizmu.
Dietetyka nauka o zywieniu.
Embolia zatkanie naczynia krwionosnego przez substancje wlasne
organizmu lub obce, ktre dostaly si do krwiobiegu i zostaly z pradem
krwi przeniesione do tego naczynia.
Endoskopia wziernikowanie pustych narzadw lub jam ciala przy
pomocy endoskopu.
Enteritis stan zapalny jelita cienkiego.
Fizjologia nauka o normalnych (nie chorych) narzadach i ich
funkcji w organizmie czlowieka.
Moxibustion chinska metoda leczenia, obok akupunktury i aku-
presury bardzo czsto stosowana. Ogrzanie punktw akupunktury, cz-
sto przy pomocy moxy z piolunu.
Neuralgia ,bolesnosc nerwu", napadowe wyst powanie blw
w miejscu rozprzestrzeniania si nerwu.
Obrzk przesycenie tkanek plynami (woda).
Podraznienie chorobowe zaj cie przez chor ob danego
organu.
Przeciwwskazania okolicznosc, w ktrej zastosowanie okreslonej
terapii jest niemozliwe.
Przepuklina szczeglnie przepuklina trzewna. Najczsciej wydo-
stawanie si trzewi jamy brzusznej lub ich czsci poza jam zawierajaca
je normalnie.
Rozedma nagromadzenie powietrza w tkance plucnej, rozdcie
tkanki plucnej.
Rwa kulszowa dolegliwosci w dole miednicy i ble bioder. Okre-
sowo napadowo nasilajaca si lub utrzymujaca si dluzszy czas neural-
gia nerwu kulszowego.
Zmiany sercowo-naczyniowe dotyczace serca i naczyn krwionos-
nych.
Sinusitis zapalenie zatok obocznych nosa lub zatoki opony
twardej.
Thrombosis zakrzep (czasami tylko czsciowy) naczynia, przez
powstajacy lokalnie skrzep krwi.
Trigeminus nerw trjdzielny. Neuralgie nerwu trjdzielnego sa
szczeglnie bolesne.
Wskazania warunki lub objawy, z powodu ktrych stosuje si
okreslone srodki lecznicze lub mozliwosc stosowania okreslonej terapii.
YIN i YANG dwie przeciwstawne zasady chinskiej filozofii,
ktre caly widziany swiat przenikaja (wspldzialaja). Yin pierwotnie
znaczylo cien, Yang swiatlo. Yin jako element rwniez zenski, pasy-
wny, plynny oraz ziemia. Yang odpowiada cechom mskim, aktywnym,
energii oraz niebu. Czlowiek jako obraz wszechswiata rwniez zawiera
Yin i Yang. W kazdym Yin znajduje si Yang i na odwrt.
Skorowidz
rzeczowy
AIDS 27, 207, 209 Akupresura
18, 36, 67, 131
ble glowy 19
depresja 19
dolegliwosci ukladu moczowo-plciowego
19
nalogi 19
nerwica 19
schorzenie aparatu ruchowego 19
zaburzenia snu 19
Akupunktura 25, 70
punkty 39, 86
------ mistrza Ma 88
Anestezja 211
akupunkturowa 131
Angina pectoris 83, 211
Artemisia vulgaris zob. Piolun
Astma 86
Aurikuloterapia 59, 211
Biegunka 63, 80, 157, 158
przewlekla 28
Bl(e) 131
barku 132
biodra 134
brzucha 65, 80, 81, 154
gardla 65, 80, 82, 84
glowy 82, 84, 112, 113
------- migrena 115, 116
------- skronie 114
------- szczyt i tyl 117119
grzbietu 142,
143 - karku 140,
141
klatki piersiowej 144, 145
kolan 138
lydek 148
miesiaczkowe 183185
okolicy lopatki 80
okolicy serca 82
plecw 61
podbrzusza 82, 85
przy oddawaniu moczu 84
ramienia 133
staww skokowych stopy 134
szczki 84
szyi 81
zbw 79, 80
Bl(e)
zeber 147
zoladka 81
Choroba(y), egzogenne 79
endogenne 79
goraczkowe 81, 86
gruczolu krokowego 174
nowotworowe 207
ukladu moczowo-plciowego 86
Chrypka 65, 168, 169
Ciaza, przeciwwskazanie do cwiczen
oddechowych 48
------- do masazu nerki 61
Cisnienie podwyzszone 202, 203
niskie 47
wysokie 47 Cun
90 Cytostatyki 208,
209
Dai Mai 61
Delirium 82
Depresja zob. Stany lkowe
de Qi 26
Diagnoza 37
Dietetyka 211
Dolegliwosci ukladu moczowo-plciowego 174
Drtwienie jzyka 81
Drogi oddechowe 165
------- kapiel nosa 53
Dusznosc 80
Embolia 211
Erekcja zoft.Zaburzenia erekcji
Gluchota 82,
84 Guanyuan
47
Hangdi Nei Jing 23
Homeopatia 207
I Ging 45 Inhoa 13,
16, 18
Jaskra 198 Jelito,
cienkie 73
grube 73 Jemiola
209
Kaszel 65, 80, 86, 170173
z krwia 80, 83
Katar 80 Kapiel,
glowy 50
klatki piersiowej 54
kolan 55
konczyny dolnej 55
nosa 53
oczu 56
ramienia 49
rak 48
sucha 48
Klimakteriumzob. Przekwitanie,
dolegliwosci
Kolka brzuszna 63
Kolatanie serca 99, 102
Krew, krazenie, kapiel konczyny dolnej 55
Krwawienia, miesiczne obfite 186, 187
z nosa 80, 81
Kurcze lydek 148
J-eczenie antropozoficzne 207
Lk 54, 65, 147 zob. te: Stany lkowe
Lumbago 85
Luszczyca 189193
Masaz, brzucha 62
------- przeciwwskazania 63
chinski 43, 44, 46
glowy 52
inhoa 210
koncentracja 18
leczenie nerwic 18
nerki 61
nosa 46
punktw akupunkturowych 92
Meridian(y) 31, 39, 71, 77, 78
jelita cienkiego rki 82
grubego rki 80
nerki stopy 83
watroby 63
osierdzia rki 83
pcherza moczowego stopy 82
pcherzyka zolciowego stopy 84
pluca rki 80
potrjnego ogrzewacza 83
serca rki 81
sledziony stopy 81
watroby stopy 84
Yang (puste) 72
Meridian(y)
Yin (pelne) 72
Yin i Yang 78, 79
zoladka stopy 80 Miesiaczki nieregularne
61 Miesiaczkowanie zob. Ble miesiaczkowe.
Krwawienia miesiczne obfite
Migrena zob. Ble glowy
migrena Mocz, zatrzymanie 175,
176 Moczenie 85
nocne 82, 84
Moxa 27
techniki 25
Moxibustion 211
Moxybusja 23
Nadcisnienie miazdzycowe ttnicze
202 Nadwaga 202 Nalogi 81
akupresura
19 Narzad(y)
32
puste 32
Yang 72
Yin 72
Nerki 77
masaz 61
stany zapalne 65
Nerwice, akupresura
19 Nerwowosc 95, 96
Nos zatkany 166, 167
Nowotwr 207
Objawy kluczowe
40 Obrzki 81
gardla 84
policzkw
82 Obrzmienia
81 Oczy 65
choroby 77
cwiczenia 60
kapiel 56
zapalenie zob. Zapalenie(a) oczu
Oddech, kontrola 46 Oddychanie
brzuszne 47
przeciwne 48
przepona 47 Odzwyczajanie
od palenia 128 Odzywianie 202
prawidlowe 209
Ogrzewacz potrjny 73, 77
Osierdzie 73
Oslabienie 120-123
oglne 81
Padaczka 65
Palenie papierosw a rak pluc 128
Pasozyty jelit, piolun 28
Pcherz moczowy 63, 77
Pcherzyk zolciowy 77
Piolun 28
Pluco 73
Plukanie ust 60
Pobudliwosc nadmierna 86
Prostata zob. Choroby gruczolu krokowego
Przeczulica uciskowa klatki piersiowej 85
Przekwitanie, dolegliwosci 180182
Przepukliny 85, 86
Przezibienie 166
Qui Gong 209
Quihai 47
Rak pluc, palenie 128
Regulator glwny przedni 63, 85, 86
tylny 85
Regula piciu zywiolw 31, 32
Ren Mai 86
Reumatyzm 61
Rozedma pluc 128
Rozstrj zoladka 152, 153
Rwa kulszowa 136, 137, 212
Samoterapia akupresura
19 Seks bezpieczny 209
Sen, niespokojny 110
zaburzenia zob. Zaburzenia snu
Serce 73
kolatanie 65,
83 Shaoyang 83,
84 Shaoyin 81,
83
Sily obronne zob. Uklad (system)
immunologiczny Skra, stany zapalne 189
Skurcze misni grzbietu toniczne 86 Smak
gorzki w ustach 84 Stany lkowe 100
Stany zapalne zewntrznego kacika oka 84
Stawy, ble 131
kapiel kolan 55
zapalenia 131, 149, 150
zmiany zwyrodnieniowe
131 Stres 174, 202, 209
Suchosc gardla 82 Szpik
kostny 77 Sztywnosc
krgoslupa 86 Szum w
uszach 84
Sledziona 78
Taiyang 82
Taiyin 80, 81
Tan Tien 47
Trawienie 151
zaburzenia 19
Trudnosci w zasypianiu 107109
Ucho, stan zapalny
59 Uczucie, goraca
82, 83
Uczucie
sciskania 80, 83
ucisku w glowie 165
Uklad (system) immunologiczny 63, 208, 210
------- a masaz inhoa 17
moczowo-plciowy, dolegliwosci 174
trawienny 60, 63
Utrata przytomnosci 65
Uzaleznienie nikotynowe zob. Odzwyczajanie
od palenia
Watroba 65, 77
Wch, oslabienie 165
Wirus HIV 207
Wrzd zoladka 63
Wymioty 81, 85, 162, 163, 164
Wypryski 189, 190193
Wzdcia 81, 84, 155, 156
Yang 23
Yangming 80
Yin i Yang 23, 29, 30, 31, 35
Yintang 47, 56, 57
Yongauan 65
Yueyin 83, 84
Zaburzenie(a), cyklu miesiaczkowego 174
depresyjne 103, 104, 105
erekcji 178, 179
potencji 174
snu 19, 106, 107109
trawienia 19 Zacma 198
Zamroczenie 84 Zanik misni
71 Zapalenie(a), oczu 198,
199, 200
oskrzeli 128
pcherza moczowego 174
spojwek 198
alergiczne 198
staww 131, 149, 150
tczwki 198
watroby wirusowe 27
zatok 165
Zaparcia 63, 80, 83, 158161
Zapasc 65
Zatrzymanie moczu 82, 85
Zawroty glowy 124127
Zespl nabytego uposledzenia odpornosci
zob.
AIDS Zby,
cwiczenie 60
Zimno 80
Zoladek 77
rozstrj 152,
153 Zoltaczka 77,
81, 82 Zylaki,
194, 195
dolnej czsci ciala 196
grnej czsci ciala
197