500 iu cm k

trong cuc sng hin i

hong bc
bin son
500
iu cm k
trong
cuc sng hin i
nh xut bn thanh nin
1999
2 5 6
li ni u
Cuc sng tht mun mu mun v. Kinh t
pht trin, i sng nng cao, x hi vn minh,
nhn loi tin b v cng khng t iu phc tp. C
nhng iu t xa n nay ngi ta vn lm, vn cho
l hay, l ng, nay qua cuc sng thc, khoa hc li
ni rng khng nn lm v khng c li cho sc kho.
V d nh n cm xong ung mt chn nc ch l
chuyn c ngn nm nay ai cng lm nh vy, hay
nh sau ba cm c t tri cy l iu mong mi ca
nhiu gia nh hoc th g bng c ung cc bia
p lnh. Vy m cun sch ny li ni l khng nn,
l king k.Sao vy ?
Trong cun Sch cho mi nh
(N.X.B. Ph N 1997) ti gii thiu c mt
chng ni v Bnh vn minh trong x hi ng
i .Trong cun sch ny, ti tp hp v gii thiu
vi bn c 500 iu cm k trong cuc
sng hin i vi mong mun gip cc bn
sng kho hn, sng lu hn, sng hnh phc hn.
H Ni, ma Xun nm 1999
Hong Bc
phn 1
tr th v
nhng iu cm k
1- khng nn coi thng
vic nui con bng sa m
C nhng b m tr c rt nhiu sa, nhng li i hc
3 7 8
thi quen lm p ca ngi nc ngoi, khng chu
cho con b. tht l mt iu ng tic.
V mt min dch hc, dinh dng hc, sinh l v tm l
hc, sa m u c cng nng c bit. Sa m c cht dinh
dng cao, c mt t l prtin, cht bo, cht ng rt cn
i, rt d hp thu. Sa m cn c hm lng men gip cho
vic tiu ho v mt s ln cht khng th khng bnh tt.
Trong sa m c hm lng ln vitamin nh vitamin D, E
v.v...c th thc y s pht trin cng nng ca cc c quan
trong c th hi nhi. Cc cht khong trong sa m th ngoi
cht canxi l chnh, cn c cc cht kali, natri, phtpho, cht
st, cht clorine v.v... c th iu tit cng nng sinh l ca
tr. Sa m cn c th kt hp vi cht qu mn trong rut,
cho nn c tc dng chng li s qu mn cm. Sa m khng
c vi khun, nhit thch hp, nui tr rt thun tin. Cho tr
b c th thng qua s phn x phn tit trong thn kinh, gip
cho t cung co li, gim bt vic ra nhiu mu sau khi v
c hi sinh bnh, do m gip cho ngi m c kho
mnh. Cng nh b sa m m a con c s u ym v
chm sc nhiu hn ca ngi m. Nh vy s gip cho vic
pht trin tr lc v th lc ca a tr V mt pht trin tm
l th nui con bng sa m cng c tc dng rt tt. Cho nn
chng ta nn nui con bng sa m.
2- Trng hp no khng nn nui con
bng sa m
Nui con bng sa m l vic rt nn xng. Song c
mt s b m th li khng nn cho con b sa ca mnh.
Nhng ngi m b bnh lao phi, bnh vim gan, bnh
kit l, bnh thng hn v.v... th khng nn cho con b.
Ngi m mc nhng bnh nng nh bnh tim, bnh
vim thn mn tnh, bnh i tho ng v nhng bnh mn
tnh st cn lin tc nh bnh ung th v.v... th khng nn cho con
b.
Nhng ngi m b bnh phin mun, bnh thn kinh phn lit
nng th khng nn cho con b.
Nhng ngi m con ra b bnh ng huyt bn
nh hoc bnh trong nc tiu c benzen xtn th phi lp tc
ngng ngay vic cho con b.
3- Tr th no
khng nn b sa m
Sa m tuy l thc n l tng nht ca tr th, song c
nhng tr li khng c b sa m.
Nhng a tr c bnh qu mn cm, sau khi b sa m
th sinh ra bnh qu mn cm. Nhng bnh thng thy l
bnh hong m, to bn, bing n, gy yu, mt mi, n
khng tiu v.v... Nhng tr em b st mi bm sinh, v
khng ngm c u v ca m nn mt mt kh nng
b sa m.
4- Khng nn b sa non
C mt s ngi b nh hng ca quan nim c, cho
rng sau khi , nhng git sa u tin chy ra l bn ,
hoc cho rng nhng git sa u tin rt long, khng c gi tr
dinh dng, nn thng b i, nh vy tht l ng
tic.
4 9 10
Sa non l ch nhng git sa chy ra trong 5 ngy sau
khi . Sa non khng nhng khng bn , m cn c cht
dinh dng cao nht, trong thnh phn min dch cao n
mc nhng git sa sau ny khng th no snh c. Qua
kim nghim, ngi ta pht hin ra rng trong sa non c
52,3% bch t bo trung tnh, 39,7% ph t bo n ht,
5,68% tiu th sa non, 2,14% t bo lm ba. Tt c nhng
loi t bo ny u c cng nng min dch nht nh, thch
hp vi nhu cu pht trin nhanh chng ca tr s sinh. c
bit l trong sa non hm lng lng trng trng ht min dch
v vi lng nguyn t km nhiu nht (ngy u tin sau khi
, sa non c hm lng cao gp 13,5 ln hm lng trong
mu ca ngi ln). Cht lng trng trng ca ht min dch
c tc dng bo v nim mc ng tiu ho v ng h hp
i vi tr s sinh, c th ngn chn vi trng bnh xm nhp
vo c th tr, phng tr s sinh khi b au bng tiu chy,
cm cm v vim ph qun; nhng ht nhn pht trin trong
sa non c th thc y s trng thnh ca d dy v rut
chng thnh thc, v c th ngn nga s xm nhp ca nhng
vt qu mn cm t bn ngoi vo. Sa non cn c th thc
y phn su bi tit ra ngoi, cng nh tiu tr hong m, c
th trnh c y bng v hch hong m c th gy bnh.
5- khng nn cho tr
mi sinh b sa qu mun
Trong mt s vng nng thn, cho n ngy nay vn
lu hnh mt cch lm cc k nguy hi cho tr s sinh l
khng chu tranh th cho tr mi sinh b sa sm nht, ngn
th 1, 2 ngy, di th 3 ngy tr ln. K thc cch lm nh vy
l khng ph hp vi qui lut sinh l ca vic tit sa, c th
gy nn nhng hu qu nghim trng.
Bi v vic tit sa m l do s iu tit ca thn kinh v
s phn tit bn trong. Tr s sinh mt u v s kch thch,
dn n phn x thn kinh, thc y s phn tit ca cht kch
thch ng sau thu th lm cho sa t trong tuyn sa ang
y p chy vo ng dn sa. Nu khng c s kch thch
nh vy, th vic phn tit sa s b gim hoc b tc nghn.
Cho nn, cho vic nui con bng sa m thnh cng,
th sau khi a con ra i, ni chung t 6 n 12 ting ng h
l bt u cho b sa. Cc nh y hc nc ngoi cn ch
trng sau khi 20 pht l bt u cho b ngay. Sn ph cho
con b sa sm cn c th kch thch phn x t cung co li,
rt c li cho vic phc hi t cung.
6- Khng nn ly
sa c c ng lm
thc n chnh cho
tr s sinh
C mt s sn ph, khi khng c sa hoc t sa, thng
dng sa c c ng lm thc n chnh ca con. K thc cch
lm nh vy l khng c li cho s pht trin, ln ln ca tr th.
Bi v sa c c ng l mt loi ch phm sa sn
xut t sa b ti, sau khi c c 2/5 dung lng gc, cho
thm 40% ng trng vo ch thnh. Khi dng sa ny,
ngi ta pha lng nc gp i lng sa c cho long
ra, ging nh nng ca sa b ti, nhng v hm lng
ng cao qu, ngt qu nn tr kh tip th, d gy nn
trng bng v i ngoi, thm ch cn dn n cc bnh nh
5 11 12
x cng tm huyt qun v th lc km a tr. Trc khi n
sa, nu pha sa bng 5 ln nc lm cho nng ng
t tiu chun bnh thng th hm lng prtin v m
trong sa li b gim i 5 ln, gim i rt nhiu gi tr dinh
dng ca sa b ti, khng th tho mn nhu cu pht trin
ln ln ca tr th c. Nu c trng k nui tr nh th
ny, tt s lm cho tr khng th tng cn c, thm ch cn
gy i. Cho nn khng nn ly sa c c ng lm thc n
chnh ca tr .
7- Khng nn ch dng sa b khi nui b
tr s sinh
Sa b tuy l mt loi thc phm c cht dinh dng
cao, nhng ch dng sa b nui tr s sinh th vn khng
tho mn c nhu cu sinh trng ca tr th.. Nu ko di
s xy ra hin tng a tr b bnh thiu mu do thiu cht st.
Bi v hm lng st trong sa b rt t, trong mi
kilgam sa b ch c 1 mg cht st, m c th ngi ta li ch
c th hp thu c 10% cht st m thi (hm lng st
trong sa ngi cao gp i trong sa b, m c th ngi ta
li c th hp thu c 50%), cho nn ch dng sa b nui
tr s sinh s dn n bnh thiu mu, thiu cht st. Ngoi ra
trong sa b cn bao hm cht lng trng trng t chu nhit,
sau khi b hp thu d xy ra qu mn cm, d dn n chy
mu d dy v rut. Cho nn nui b tr s sinh khng nn ch
dng sa b, m nn cho n thm nhng thc phm ph c
nhiu cht st, v d nh tht, gan ng vt v.v... b sung
cht st b thiu ht.
8- Khng nn
cho tr nm nga b sa
Khi tr th nm trn ging m cho b hoc cho ngm
bnh sa, tuy c ci li l tr d nut, nhng li d dn n b
vim tai gia.
Bi v gia yt hu v tai gia c mt ng thng nhau,
gi l ng nhnh yt hu. So vi ngi ln, ng nhnh ny
tr em rt ngn, nhng rt u n v hu nh n nm ngang.
Tr th nm ngang b sa, thng hay b chy sa ra ngoi, b
hoc b tr. Khi b tr, sa d thng qua ng nhnh yt hu
n rng v co li vo tai gia, do m sinh ra vim tai
gia, dn n pht st, au tai v vim tai gia mn tnh v
chy m quanh nm, cha nhiu nm cng khng khi, c khi
cn dn n nghnh ngng. V th khng nn cho tr th nm
b sa . Khi cho b sa nn cho tr nm dc, khi b xong nn
khe kh v vo lng tr b lng khng kh nut phi
trong lc b, phng tr b tr gy ra vim tai gia.
9- Tr non
khng nn n sa chua
Sa chua tuy l loi thc phm giu cht dinh dng v
gip cho tiu ho rt nhiu , song cho tr non n sa chua th
khng thch hp.
Tr em non v tr em b vim ng rut, nu cho n
sa chua th s b nn tr, thm ch cn c th gy nn hin
tng mu tan cp tnh v vim d dy c tnh cht hoi m.
C bi bo vit v cho tr non n sa chua m t vong.
Cho nn cc bc cha m khng nn tu tin cho tr th
6 13 14
n sa chua.
10- Khng nn ch dng
sa cu nui con
Sa cu tuy cng l mt loi thc phm tt nui tr.
Song nu ch dng sa cu nui tr di ngy th s gy nn
thiu mu.
Bi v hm lng vitamin B12 trong sa cu t hn
trong sa b, ch c khong 0,015 microgram, hm lng axit
pholic li cng t hn, ch c 0,06 microgram . Nu cho tr n
sa cu di ngy, a tr v thiu vitamin B12 v thiu axit
pholic, vic pht trin hng cu b chm nn sinh ra thiu
mu. Ngoi ra thiu vitamin B12 cn c th lm cho a tr
sinh bnh v thn kinh v tinh thn, biu hin l tr lc lc
hu. Cho nn nu nui tr bng sa cu di ngy th phi ch
b sung nhng thc n ph c nhiu cht vitamin B12 v
axit pholic, nh cho tr n thm canh rau xanh ti, nc qu,
gan v b dc ng vt v.v...
11- khng nn dng sa b
nu cho cho tr
C nhng bc ph huynh, v mun tng thm cht dinh
dng cho tr, cho nn rt thch cho sa b vo cho, vo bt
cho con n, k thc cch lm nh vy l khng khoa hc.
C bc s ngi nc ngoi lm th nghim, sau khi
ln sa b vo cho, theo di cc nhit khc nhau, kt
qu thy phn ln vitamin A b mt. Ngnh thc phm hc
tng nu nguyn l, vitamin A khng th hn hp vi tinh
bt. Nu a tr c trng k n ung thiu vitamin A th
chng s chm ln, thn th suy nhc, nay m mai au. Cho nn
khi nui tr, tt nht l cho n ring sa v cho.
12- khng nn
cho tr ung sa b lc i
C nhng bc cha m ngy no cng cho con ung mt
cc sa b lc cn ang i. H cho rng nh vy l tng
thm cht dinh dng cho tr, k thc th khng phi nh vy.
Bi v khi tr ang i m ung sa b th nhu ng rut
v d dy s hot ng, co bp nhanh, thi gian thc n ngng
li trong rut v d dy s ngn, khng th pht huy ht tc
dng men ca dch v, nhng thnh phn dinh dng trong
sa b cha kp tiu ho th b tng vo i trng, khng
c hp thu y , cho nn mt i gi tr dinh dng ca
sa b. Cht axit amin trong sa b b nhuyn thnh mt
cht c hi trong rut gi, c th gy nguy hi cho sc kho.
Cho nn trc khi cho tr ung sa b, tt nht l nn cho
chng n mt cht thc n loi tinh bt g , v d nh bnh
m, bnh bch qui, mn thu chng hn, nh vy sa b c th
ngng li trong d dy mt thi gian di hn, rt c li cho
vic pht huy tc dng dinh dng ca chng.
13- Khng nn cho
con b sa v gi gic
C b m cho con b chng c gi gic no c, hoc c
thy con khc l cho b. K thc lm nh vy khng c li
7 15 16
cho sc kho ca tr th.
Bi v cho con b khng c gi gic, tuy mi ngy con
c b rt nhiu ln, song chng ln no c b no, thi
gian ko di s gy nn ri lon cng nng tiu ho ca a
tr, c hi cho sc kho. Cho nn, c li cho vic tiu ho
v hp thu ca tr, chiu theo c ch iu tit sinh l, ng
tiu ho ca tr c 3 gi li tit dch tiu ho mt ln. Cho nn
thi gian cho con b cng nn 3 gi mt ln l thch hp. Mi
ngy cho b 5 n 7 ln, mi ln t 15 n 20 pht l tr b
no. Ban m th cch nhau 6 7 ting ng h cho b mt
ln. Tr c 4 5 thng tui th khng nn cho b vo
ban m na. Nh vy c li cho c m ln con u c ngh
ngi v ng nhiu. Cho nn cc b m cn ch tp cho mnh
mt thi quen tt l ngay t u cho con b phi c gi gic,
khng nn h c thy con khc l cho b, trnh cho con
khi b h ng tiu ho.
14- khng nn cho tr th
ung sa thay ung nc
C ngi tng rng sa m hoc sa b u l cht
lng, tr th ung sa th khng cn phi ung nc na. K
thc cch lm nh vy l sai lm.
Bi v trong sa tuy c nc, nhng v thn ca a tr
cha pht trin thnh thc , cng nng cn yu, khng th nh
ngi ln c. Nu ch da vo s nc t i trong sa th
khng th gip cho tr hon ton thi ht nhng ph vt ca
prtin v mui v c trong sa ra ngoi c th c. Ngoi
ra vic iu tit nhit trong c th tr th v vic thay i
nhng cht mi i hi mt lng nc rt ln. Cho nn ngoi
vic cho tr th n sa ra, hng ngy cn phi cho tr ung
mt lng nc un si ngui hoc nc canh nht nh.
Ni chung, tr nng 5 kg, mi ngy cn ung t 150 - 250 mg
nc. Thi gian tt nht l vo gia hai ln cho b.
15- khng nn h thy
tr khc l cho b
Thc n ung ch yu ca tr th l sa m hoc cc ch
phm t sa. Nhng thc n ny ni chung c th ng li
trong d dy ca tr t 2 gi 30 n 3 gi ng h. Sau khi b
sa khong 3-4 ting ng h th tr i. Lc ny m tr khc
th nn cho tr b ngay. Song khng phi a tr ch khc khi
i, m khi t lt b t, khi nng qu hoc lnh qu, khi t lt
qun cht qu, khi b mui t, khi trong ngi kh chu ,
ngay c khi ng dy mun c b m, u dng ting khc
biu th. Nu c nghe thy tr khc l cho b, khng nhng
s nh hng n s ngh ngi ca ngi m m cn khin
cho ngi m khng sa cho con b, v khi chng b
khng no th chng li khc. V li cho tr b nhiu ln
qu, u v d b nt n, hoc b vim tuyn sa cp tnh, dn
n bt buc phi ngng cho con b sa m. Nu nh ngi
m c nhiu sa, h thy con khc l cho b, v cho b mt
cch bt qui lut nh vy cng s nh hng n cng nng
tiu ho ca a tr, rt khng c li cho vic pht trin ln
ln ca a tr.
8 17 18
V lng sa tr b khng u, cho nn cng khng nn
qu cu n vo thi gian, nhng ni chung khong cch gia
hai ln cho b khng nn di 2 ting ng h. Khng nn h
c nghe thy tr khc l cho b.
16- Khng nn cho tr th
n sa b thi gian di
Sa b tuy hm lng prtin v m rt cao, cung cp
nhit lng rt nhiu, song i vi tr em th khuyt im
cng khng t. V d nh bt anbumin nhiu, d vn cc
trong d dy, kh tiu ho; trong sa b tng i c nhiu
cht axit aliphatic, kch thch d dy v rut ; sa b d
nhim vi khun v.v...
Cho tr em trng k n sa b, rt d b vim da, c n
ma ng l da b th rp, nga ngy, ng khng yn gic,
dn n bing n. Trong sa b cn cha mt s lng ln
cht v c v cht anbumin gip cho xng ct ca b trng
thnh, nhng cht ny lm ri lon cht thay th trong c th
tr em. ng thi, thng xuyn n sa b khin cho tr em
thiu cc cht thc vt khc, gy nn thiu cht st, thiu mu,
bo bu. Nu c trng k n nhiu cht anbumin lm cho
trong c th ca tr em thiu nhm vitamin B, dn n thiu
cc cht can-xi, crm d lm tr em b cn th. n nhiu sa
b qu, cn lm cho t l canxi phtpho trong c th tr b mt
cn bng, lm gim kh nng chng axit ca rng, d b su
rng.
Cho nn, trong khi cho tr th n sa b th phi ch
kp thi cho n cc thc n khc mt cch hp l v phi cho
dng nhiu loi vitamin gip cho vic tiu ho c y
v d dng.
17- M ang ung thuc bnh khng nn
cho con b
Trong thi k cho con b, ngi m b m phi ung
thuc cha bnh m cho con b s nh hng khng tt i
vi a tr.
Bi v c mt s loi thuc sau khi vo tun hon mu
ca ngi m s thi ra bng ng sa. V tr th rt mn
cm vi thuc, li c th tn ng li trong c th tr, nn
rt c th gy nh hng rt ln i vi tr. V d nh sa ca
ngi m ung thuc endoxan s km hm cng nng xng
tu ca tr th, dn n bch cu b gim st, ngi m m
ung aspirin th qua sa s lm cho cng nng tiu bn mu
ca a tr b c ch, dn n chy mu; m ung tetraxiclin
s nh hng n vic pht trin rng ca a tr, m ung
chloramphenicol s nh hng n cng nng to mu ca
xng tu ca tr, m ung amidol, luminan v.v... s gy nn
cc chng bnh thm ng, h thot (h ng huyt do mt
mu), xut hin nhng phn ng khng tt nh ton thn
mu; sa ca ngi m ung it, methimazol v.v... c th c
ch cng nng tuyn gip trng ca tr, m ung thuc ty d
dn n ri lon cng nng tiu ho ca tr, m ung
reserpine c th lm cho a tr thm ng, ngt mi v tiu chy.
Cho nn khi ngi m ang cho con b m b m th
khng nn tu tin dng thuc, nht thit phi c s ch nh
ca bc s. Nu nh phi ung thuc di ngy hoc ung nhiu
thuc, c bit l nhng loi thuc c nh hng nhiu n
sc kho ca tr th ang b th phi ngng cho tr b.
9 19 20
18- Nhng iu king k
V VIC CAI SA
1/ Sa m tuy tt tht, nhng cng khng nn cho b qu
lu.
Khng nghi ng g na, sa m i vi tr s sinh l thc
n ch yu, thch hp nht. Song thi gian cho n sa qu di
cng khng tho mn c nhu cu dinh dng ngy cng
tng ca tr th, s gy nn tnh trng thiu dinh dng, sinh
bnh thiu mu v.v...ng thi cng khng li cho vic pht
dc ca rng sa, ng rut v d dy. Phng php ng
n l: Bt u t lc tr c 2 thng tui, th nn cho n
tng dn nc canh, nc hoa qu, sau 3 thng th cho n cho
long, 4 - 5 thng th tng dn mn sp, lng trng g
v.v...; 6 - 8 thng th dn dn gim bt s ln cho b, tng dn
s ln v s lng ba n ph, khong 12 thng tui th cai
sa. Nu gp phi ma h oi bc hoc ma ng gi rt th c
th li thi gian cai sa li mt cht, nhng chm nht cng
khng nn qu mt tui ri.
2/ Khng nn cai sa vo ma h.
Ti sao khng nn cai sa vo ma h ?
Nhit thch hp nht cho sinh l c th hot ng
l khong 20
0
C. Nhit ma h thng trn 30
0
C. Nhit
cao, hot ng sinh l ca c th con ngi s ny sinh rt
nhiu bin ho. V d :
Nhit cao, c th lm cho cng nng phn tit ca
tuyn tiu ho do h thng thn kinh chi phi b gim st, vic
phn tit ca dch tiu ho gim i.
Nhit cao, ra m hi nhiu. Trong m hi, ngoi nc
ra cn c clorua natri. Cht clorua trong clorua natri l cht
khng th thiu gy thnh v toan. Nu mt s lng ln
cht clorua theo m hi bi tit ra ngoi, s khin cho vic to
cht v toan gim st s nh hng n tiu ho v dn n kh
nng chng vi khun ca ng rut v d dy b gim st.
Nhit cao, s lm cho vic chuyn ho cc cht mi
trong c th tng nhanh, lng tiu hao cc cht men trong
c th cng tng ln, men tiu ho cng do m mt i
tng i nhiu.
Thi tit nng, nhit cao, thng dn n n ung t
i, vic hp th cht dinh dng b nh hng, lm cho sc
khng ca c th b gim st.
Ngoi ra, ma h cc loi cn trng nh rui nhng,
mui v.v...hot ng rt mnh, to thm nhiu c hi pht sinh
bnh ng rut.
T cc nguyn nhn nh trn ni th ta khng nn cai
sa cho tr em vo ma h. Hn na, kh quan tiu ho ca tr
em khng dy dn nh ca ngiln, cng nng tiu ho ca
tr em cng khng mnh nh ca ngi ln, nu cai sa vo
lc ny, tc l thay i ch n ung th rt d gy ra tiu
ho khng tt, sinh ra cc bnh v ng rut.
19- khng nn
cai sa qu mun
C mt s bc ph huynh cho rng cht dinh dng
trong sa m rt phong ph, c th lm cho tr ln ln kho
mnh, cho nn tr 4 5 tui ri vn cha cai sa. K thc cai
sa qu mun rt c hi cho sc kho ca c m v con.
Bi v ng thi vi vic pht trin ln ln ca a tr,
10 21 22
sa m khng th tho mn c nhu cu nhiu loi dinh
dng ca tr . Nu tip tc n sa m c th dn n tr suy
dinh dng, bn huyt c tnh thiu cht st, khu v khng
tt, kh nng khng bnh gim st v.v... Ngi m cho con b
mt thi gian di cng c th xy ra hin tng b kinh, thm
ch c th b co hp t cung. Cho nn khng nn cai sa qu
mun. Ni chung, khi a tr c 12 thng tui th c th
hon ton cai sa. Mun cai sa th phi tin hnh c k
hoch. C th gim dn s ln cho b, tng dn s ln n ba
ph, t t n nhiu, t long n c, t nhuyn n cng,
cho a tr thch ng dn.
20- trng hp no
khng nn cai sa
Cai sa ng thi hn l mt vic cn thit. Nhng khi
m tri qu lnh, qu nng hoc khi a tr ang m th
khng nn cai sa.
Bi v ma h vim nhit v ma ng lnh gi, nng lc
tiu ho ca tr th tng i yu, sc khng km, nu cai
sa th s lm thay i thi quen n ung, d sinh ra ri lon
cng nng tiu ho, dn n tiu chy. Nu a tr ang m,
sau khi cai sa s i thnh nhng thc n khc, d gy nn
tiu ho khng tt, lm cho bnh tnh cng trm trng thm.
Cho nn nu gp ma vim nhit th nn ch n ma thu mt
m ri hy cai sa. Nu tr ang m th ch cho tr lnh bnh
ri hy cai sa.
21- trong thi k
cho con b m thy kinh
th khng nn cai sa
C mt s ngi cho rng, ph n ang cho con b, sau
khi thy kinh th sa s c v thiu cht dinh dng, khng
nn cho con b tip na. K thc ni nh vy l khng c cn
c khoa hc.
Mi ngi u bit, sa m l thc phm thin nhin l
tng nht ca tr th. Bnh thng, sau khi n 4 thng l
thi k cht lng sa m cao nht. Ngi ph n cho con b
n lc thy kinh th sa tng i long hn bnh thng mt
cht, cht m trong sa c t hn, nhng cht prtin th
tng ln. i vi a tr, sa lc ny chng c hi g c. Sau
khi hnh kinh, cht lng sa li tr li bnh thng. trnh
tnh trng sa b long v thay i cc thnh phn trong sa,
ngi ph n ang cho con b ch cn ch trong nhng ngy
hnh kinh th ung nhiu nc hn mt cht, n nhiu thc
n loi c, sa b, tht gia cm v canh rau l c. Cho
nn trong thi k ang cho con b m thy kinh th khng
cn phi cai sa.
22- sau khi cai sa
khng nn tip tc
nui tr bng bnh sa
a tr c cai sa ri m vn tip tc cho dng
bnh sa, khng nhng c th gy thnh thi quen khng tt,
m cn c th nh hng n vic pht trin ca rng.
Bi v cai sa ri m vn tip tc s dng bnh sa, thm
ch khi ung nc thng cng dng bnh sa, nh vy l li
phi cai sa bnh mt ln na. Tht l phin phc. Dng bnh
11 23 24
sa m khng ch n t th ca tr v v tr bnh sa, s nh
hng n vic pht trin rng, nh to nn hm rng tha,
khng u. S dng bnh sa thng ng, hoc v tr bnh sa
qu cao, khin cho tr phi vn c ln, to thnh khun mt
b lm, rng trc nh ra. Mt u v bnh sa khng c sa,
khng kh s vo trong d dy gy nn y hi, trng bng.
Do vy, sau khi cai sa khng nn tip tc nui tr bng bnh
sa.
23- nhng iu king k
khi cho tr em n ng
Sau khi cn nhc nhng iu li hi v mi mt, cc nh
y hc v dinh dng hc ch ra rng, ngoi vic n ung
bnh thng hng ngy ra, chng ta khng nn n nhiu
ng, thm ch c ngi cn xut rng n ng cng t
cng tt, m khng n cng c.
C iu l nhng cht ngon lnh ca ng vn cn hp
dn con ngi ta nhiu lm, nht l c cc em c bit yu
thch, cho nn y cn phi nu ra mt Nguyn tc i
vi vic n ng : Mt l khng nn n ng qu nhiu; hai
l phi n cho thch hp. Vy khi no n ng th tt, khi no
n ng th khng tt ? Di y xin gii thiu mt cch s lc
1/ Thi gian n ng tt nht.
(1) Trc khi i tm : Tm s ra rt nhiu m hi, tiu
hao th lc, cn phi b sung nc v nng lng , n
ng s phng c nhng s thiu ht ny.
(2) Trc khi vn ng : Khi vn ng cn phi tp trung
tinh lc, so vi cc thc vt khc, ng c th cung cp kalo
nhanh hn.
(3) Khi mt mi v i : So vi cc loi thc phm khc,
ng c th nhp vo mu nhanh hn, nng cao c ng huyt
nhanh hn.
(4) Ngi bi bnh ng rut, khi b nn o : cng nng
tiu ho ca bnh nhn khng tt, b mt nc,dinh dng
khng , n mt cht ng hoc ung nc ng c pha
mt cht mui s bng ung thuc b.
(5) Khi chng mt bun nn, n mt cht ng c th
nng cao ng huyt, n nh tinh thn, c li cho vic khi
phc bnh thng.
(6) Khi i tu, xe, thuyn, nu iu kin khng tt, n
cm va khng tin, va mt v sinh, n mt cht ng va
tin li li va gii quyt c vn .
2/ Nhng lc khng nn n ng.
(1) Trc khi n cm : Sau khi n ng, khu v s b
gim, nh hng n lng n bnh thng, nu ko di, ngi
s gy i, dinh dng khng .
(2) Trc khi ng : ng s lu li cc k rng, rt
c li cho vi trng sinh si ny n, tn hi cho rng. Nu n
ng loi scla v.v... th cn to cho thn kinh hng phn,
s mt ng.
(3) Sau khi n no : Lc ny m li n ng th ngi s
tr nn bo, nu ng nhiu s kch thch insulin phn tit,
khin cho t bo insulin v phn tit qu nhiu m b suy
nhc, dn n bnh i tho ng.
(4) Khi ni chuyn : Va ni chuyn va n ko, th ko
d ri vo kh qun, lm tc nghn thc qun, i vi tr em cn
phi ch .
(5) Khi ang au rng : n ng s cng au hn, bnh
s nng hn.
(6) Khi b d ng da. ng huyt cao l iu kin
12 25 26
cu khun nh sinh si ny n. n ng c th lm cho lp
da b d ng thng xuyn nhiu ln, cha khng khi. Cho
nn ngi nhiu mn nht hoc b d ng da th khng
Cho nn, bo v sc kho, cn phi nm vng nhng
thi c n ng c li th mi t c mc ch hi t li
nhiu. Cho tr th n ng li cng cn phi lu n khoa
hc.
3/ ng tuy tt, nhng khng nn n nhiu.
ng l vt cht dinh dng m nhn loi rt cn, nng
lng m cc t chc kh quan ca c th cn thit, i b phn
u do ng cung cp.
Tr em v mt s ngi ln rt thch n ng. ng
tuy tt, nhng khng nn n nhiu, nu n nhiu th ngc li,
s c hi cho sc kho. l v :
(1) n nhiu ng s dn n cht dinh dng khng
tt. Bt c loi ng no cng u thiu cht prtin, cht
m, vitamin v cht khong. n nhiu ng, ngi ta s
khng cm thy i na, khng mun n v s n t cm. T
nhin, cht dinh dng do n ung m ra cng s t i. Nu
ko di, s dn n dinh dng khng y .
(2) n nhiu ng s dn n h thng tiu ho c
bnh. Hin nay c rt nhiu bc cha m tr cho rng ng
nho c cht dinh dng, d tiu ho, thng dng n thay
ng trng cho tr con n di ngy, ngc li s ch dn n
lm cho cng nng ca d dy v rut tr nn Li bing ,
khin cho vic phn tit ca dung mi tiu ho bnh thng b
gim st, cng nng tiu ho b thoi ho, nh hng n vic
hp thu tiu ho thc n, thm ch cn dn n mang bnh cho
h thng tiu ho.
(3) n nhiu ng d b sn rng : ng lm cho
toan trong mm tng ln, to thnh nh toan khun, lin cu
khun sinh trng pht dc m c iu kin sinh si ny n,
rng b cht toan n mn, s sinh ra su rng. Nhng tr em
thng xuyn n ng, t l sn rng ln ti trn 95%.
(4) n nhiu ng d pht sinh gy xng. Bi v
ng chuyn ho cn phi c vitamin B
4
, n nhiu ng qu
khin cho vitamin B
4
trong c th gim i, do m h thp
nng lc ca hot ng c bp thn kinh. Ngoi ra n nhiu
ng cn lm cho sn vt c cht toan trong c th tng ln,
m cht kim v cht canxi th li gim i, s to thnh cht xng
b nho, d xy ra gy xng.
(5) n nhiu ng s lm cho mt cn th pht trin,
dn n cn th trc ca mt. Cc chuyn gia ku gi : Cc tr
em v hc sinh tuyt i khng nn n nhiu ng.
(6) n nhiu ng di ngy d sinh bo ph. Bi v
nhng phn ng d tha s chuuyn ho thnh m tch t
li di da, sinh ra bo ph. V do bo ph m dn n cc
bnh tt khc.
(7) n qu nhiu ng s lm cho tnh kh con ngi
tr nn nng ny, hp tp. Theo ti liu ca s nghin cu
quan h gia nh M cho bit : n nhiu ng dn n
nng ng huyt tng cao, khin cho tr em tr nn nng
ny hp tp, c th mc bnh a ng. Ngi ln tnh tnh
nng ny hp tp d xy ra tai nn.
4/ Tr em khng nn n qu lng ng.
ng l loi thc phm toan tnh khng c canxi. n
ng nhiu qu, c th cn khi phc cht kim thiu, tc l
phi tiu hao cht canxi trong c th ngi ta. Ngy thng
ko di, s nh hng n vic pht trin xng ct ca tr em.
5/ Tr em khng nn n nhiu ko scla.
Ko scla l mt loi thc phm ng m nguyn liu
ch yu l cacao ch ra, mi v thm ngon, ngt, cht dinh
13 27 28
dng phong ph, nu c n vi ba ci, ng l lm cho
ngi ta vui ti thanh thn, nh mi khng qun. Song, nu
coi l thc n tm b, thng xuyn n qu nhiu, th
ngc li, hi nhiu li t. Vy v nguyn do g ?
Thc ra, nhu cu m c th con ngi ta cn ba ngun
nng lng ln trong vic n ung nh cc cht prtin, cht
m, v cht ng l c mt t l nht nh. V d nh mi
ngy tnh tng cng cc loi thc phm nh go, m, c, tht,
rau xanh v.v...th cht prtin chim 10 -15%, cht m chim
30 - 35%, cht ng chim 50 - 60%. Cho d cht dinh
dng ca ko scla c phong ph n u th so vi t l
dinh dng m con ng cn thit nh trn th cn km rt
xa. Trong rt nhiu loi scla tinh ch, t l m chim gn 40
- 50%, t l ng cng khng t, m t l prtin ch c trn
di 5%. Ngoi ra, trong scla cn c cht kim cacao, cht
kim caphin v.v... m trong thc phm bnh thng rt t c.
Nu thng xuyn n scla th s c rt nhiu vn cn
phi gii quyt :
- Thnh phn m qu nhiu, tr em n nhiu ng s tr
nn bo ph, trong c th tch lu mt s lng m rt ln,
tng thm gnh nng cho bung tim, th cht s dn dn suy
nhc; ngi ln n nhiu ng s bi mc cc bnh nh x
cng ng mch, cao huyt p, bnh van tim, bnh si mt
v.v...
- Thnh phn ng qu cao, thng qua s chuyn ho
mi trong c th, rt nhiu thnh phn ng s chuyn
bin thnh m d tr, cng s lm cho ngi ta bo ph.
- Thnh phn prtin rt t, m prtin li l vt kin
trc ca t bo cc c quan trong c th con ngi, tr em
thiu cht prtin, s b nh hng n s pht trin; ngi ln
th s b mm nhn c bp, khng cn sc lc v rt nhanh chng
b mt mi.
- Scla c nng lng rt cao, tng nhit lng ca 100
gam scla c th t n 530 - 550 nghn kalo. Mt ngi
lm vic nh bnh thng, mi ngy cn khong 3000 kil
kalo, 100 gam scla chim t l ln trong . Cho nn sau khi
n nhiu scla s c cm gic y bng, nh hng n khu
v ca ba ba n, th l s n t thc n i, cc cht prtin,
mui v c, vitamin v.v...m c th rt cn th li thiu mt
cch nghim trng, rt c hi cho sc kho.
-Cc cht kim cacao, kim c ph trong scla c tc
dng lm tim p mnh hn v i no hng phn hn, tr em
sau khi n nhiu scla s quy khc, nghch ngm v khng
chu ng; ngi ln n xong cng d hng phn thn kinh v
mt ng.
- Scla rt ngt v ngy, sau khi n nhiu s khng c
li cho vic v sinh rng ming, s tr nn hi mm v su
rng, v cn xut hin hin tng chua, rt kh chu.
.......
T ta thy, bt k l tr con hay ngi ln cng u khng nn
n nhiu scla.
6/ Khng nn lm dng ng nho.
C mt s ngi ly ng nho lm cht b dinh dng,
thng xuyn n hoc cho tr n. Khi bn thn hoc con ci
m au, bt k l bnh g, cng tm mi cch mua cho c
ng nho cho ngi m hoc cho tr con n tm b, cch
lm nh vy liu c hay khng ?
ng nho l mt loi n ng, c th trc tip hp
thu trong ng rut, nhng gi c tng i t, khng
ngt bng ng trng. ng trng thuc loi song ng,
khi qua ng rut cn phi c tc dng ca cht men, sau khi
phn gii thnh n ng ri mi hp thu c. ng trng
14 29 30
th r hn v ngt hn ng nho. Hai loi ng ny, ngoi
vic c mt s vi lng mui v c v c th cung cp nhit
lng ra, khng c bt k loi cht b no khc, cho nn n
chng phi l thc phm dinh dng b bo g u.
Vy th nhng ngi no c th dng ng nho ?
Nhng ngi c bnh st cn nghim trng, au bng i ngoi
nghim trng, nhng ngi sau khi m rut tha th c th n
ng nho. Bi v nhng ngi ny cng nng tiu ho v
cht men song ng trong ng rut km, n ng nho
th c li cho vic phc hi sc kho.
Lm dng ng nho th c hi g ? Ni chung nhng
ngi sc kho bnh thng,hoc m au nhng khng phi
nhng cn bnh nh nu trn th khng nn n ng nho,
bi v tim lc cng nng tiu ho ca c th con ngi rt
ln, n ng trng s khng tng thm gnh nng cho ng
rut, v vi tr con cng khng tng thm gnh nng cho
ng rut. C nng ca c th sinh vt ph bin l tn ti
mt qui lut dng tt b xu, tc l cng dng th cng nng
sinh l cng mnh, khng dng th s thoi ho. Nu c n
ng nho lu ngy tt s lm cho cc loi cng nng phn
tit ca men tiu ho b h thp. Cng nng tiu ho ng
rut b h thp th d mc bnh, thm ch cn dn n nhiu
loi suy dinh dng, nh hng n s trng thnh v sc
kho bnh thng.
24- mun tr tng chiu cao khng
phi ch da vo dinh dng
Mi bc cha m u mong mun caon mnh cao ln, cho
nn bnh thng c tng thm rt nhiu cht dinh dng. K
thc cch lm nh vy ch ngc li vi nguyn, kt qu
khng nhng khng lm cho tr cao ln, ngc li cn lm
cho chng bo ra.
Mi ngi u bit, con ngi ta cao thp c lin quan
nht nh n s di truyn, nhng ch yu l do cht kch t
sinh trng ca vic phn tit thu th no iu tit. M vic
phn tit ca cht kch t sinh trng c lin quan n nhiu
nhn t nh dinh dng, vn ng, ng v vic phn tit cht
tu v.v...Nu c m qung ch da vo vic tng cng dinh
dng, th tr con khng nht nh c c mt thn hnh cao
ln kho mnh.
Trong c cuc i con ngi ta c hai giai on cao ln
nhanh nht, l t khi c mt thng cho n mt nm
l ln ln nhanh nht, sau l n thi k thanh xun. Ngi
ta trong khi vn ng v trong lc ng vic phn tit cht sinh
trng cao nht. Cho nn cc bc cha m hy ch nhng thi
k con tr cao ln, bo m cho chng n ung c cht
dinh dng, vn ng thoi mi v c gic ng y . c
bit l phi cht canxi v cht pht-pho cho xng gn
pht trin c tt.
25- Tr em khng nn
dng nhiu du gan c
Du gan c l mt loi dinh dng b sung vitamin A, D
cho tr em b thiu cht kali. Nu vitamin A v vitamin D
nhiu qu th khng nhng c th khng li dng c m cn
gy nn ng c mn tnh. Biu hin ng c vitamin A l ngi mt
mi, chn n, ngi gy i v.v...
Bnh thng, lng vitamin A, D trong thc n c th
15 31 32
tho mn nhu cu ca c th, khng cn b sung na. i
vi nhng trng hp cn b sung th phi do bc s ch nh
mi c ung du gan c, m phi ung ng liu, ng gi,
khng c vt qu s lng, trnh pht sinh b ng c mn tnh.
26- Tr em li n
khng nn cho n m chnh
Cc mi v ca thc n u thng qua u li m cm
gic c. Khi thiu cht km th cng nng ca v gic v
hot tnh c men km b h thp, dn n v gic v khu v b
suy gim, thm ch cn c th lm cho nhng l nh u li
b tc nghn, to thnh tnh li n nghim trng.
Cc nh khoa hc pht hin ra rng, nng cao
khu v ca tr em m cho nhiu m chnh vo cc mn n th
s lm cho cht km trong mu bin thnh mt cht toan
km ri theo nc tiu bi tit ra ngoi, nh vy cng lm cho
c th thiu nhiu cht km hn, lm cho bnh li n tr nn
nghim trng.
Cho nn, khi thy tr em li n, chm ln, thiu mu
th phi ngh ngay n trong ngi thiu cht km, v phi kp
thi a n bnh vin cha chy. Bnh thng cng nn
cho tr em n nhng thc n c cht km nhiu hn mt cht,
nh tim ln, gan ln, tim b, tht b, tht ln nc, c, s bin,
cc ch phm t u v.v... Tuyt i khng nn dng m
chnh mun gy cm gic n ngon cha bnh li n
ca tr em.
27- Tr em Khng nn n
ko scla vi sa b
Trong sa b c rt nhiu cht anbumin v kali. Trong
scla th li c cht tho toan, hai thc ho trn vi nhau,
cht kali trong sa s kt hp vi cht tho toan thnh mt loi
axit kali khng tan. n nh vy s gim mt nhiu cht dinh
dng, thm ch cn dn n nhng tc dng ph khc na.
28- Tr em
khng nn n nhiu qut
Qut c rt nhiu cht dinh dng, mi v va thm va
ngt, gi trai, gi tr u rt thch n. Nhng khng nn n
nhiu. n t th s b dng ch kh, n nhiu s b to nhit,
bc ho, sng c, au hng, tiu ho khng tt. Ni chung,
mi ngy n 3 qu th c, nu n nhiu s c hi cho rng
v ming.
Trc khi n qut khong mt ting ng h, khng nn
n sa b, bi v cht anbumin trong sa b gp phi cht axit
ca qu qut s ngng kt li, nh hng n s hp th ca
b my tiu ho. Trc khi n cm cng khng nn n qut,
bi v cht axit hu c trong qut s kch thch nim mc ca
d dy, khng c li cho sc kho ca c th.
29- Tr em khng nn n
nhng thc vt t cht m
16 33 34
Cc nh nghin cu pht hin ra rng, chot em n
nhng thc n c t cht m, t cht cholestrin th s nh cn
hn so vi nhng tr em bnh thng khc, dn n bnh ci
cc. Ngi ta o c nhng tr em pht trin khng tt
ny th thy s tiu hao nhit lng v cht km u tng i
thp, nng lc hot ng so vi cc tr em cng la tui cng
km hn. M l cht dinh dng cn thit cho s pht trin v
trng thnh ca tr em, khng th coi thng c, cn phi
cung cp cho chng mt cch hp l.
30- Tr em
khng nn n nhiu ti
Nhiu ngi rt thch n ti. Nu n va phi th c li
cho sc kho, nhng nu n nhiu qu th li c hi, nht l
nhng ngi c bnh au mt, tay chn thng xuyn nng,
nhng ngi m c th m h ho vng, triu nhit n hn
th khng c li. n nm ngoi 50 tui th mt nhn dn dn
km i, trng ci g cng m m h h, tai , mm kh, li
ng, u nng, chn nh, tr nh b gim i r rt. Nhng
chng bnh ny l hu qu ca vic n nhiu ti. n ti c
trm ci li m ch c mt ci hi l mt, cu ni trong dn
gian cng c ci l ca n.
31- 4 iu king k trong
vic n ung ca tr em
1) Tr em khng nn n kham.
Nhng cht dinh dng m c th cn c phi ton din.
Cn c vo nhu cu ca nhng cht dinh dng, nng lng c
bn m cht dinh dng sn sinh ra, t l phn trm thch ng
trong tng nng lng l : prtin 13 - 17%, cht bo 30 -
35%, cht ng 50 - 55%. Cho nn nhng cht ho hp ca
prtin, m v vitamin u l nhng cht dinh dng cn thit
cho c th loi ngi.
n kham, do cht dinh dng phin din m lm cho c
th khng t c nhu cu dinh dng hp l, nh hng n
sc kho ca c th, d dn n cc loi bnh tt. T lu,
trong Ni kinh c lun thut l trong lc ph ng tng
khng c thin lch v mt ci g ht. Tt nhin trong n
ung th phi ch n cht, nhng cng khng yu cu phi
n ton cht, cng phi n mt t cht tanh iu tit khu v,
cho nhng cht dinh dng c tn dng nhiu nht.
T xa n nay, khng t nhng bn vua quan phong
kin, bn qu tc cng ho, ngy ngy n sn ho hi v,
nhn sm yn so, cht b tha ma, nhng trong bn chng
c my ai thn cng tui th u ? Rt nhiu ngi trong
bn h cht non hoc cng chng sng lu. Chng t rng,
o n ung khng phi ch l ton cht b, m l phi khoa
hc hp l.
2) Tr em khng nn b ba n sng.
T bo no ca con ngi ch c th thu c nng lng
trong cht dinh dng ca ng. Sau mt m khng n, m
sng ra cng li khng n hoc ba sng n qu t, ng
khng th bo m cung ng cho mu, thi gian ko di
khin ngi ta cm thy mt mi , kit sc, mt hoa u vng,
xut hin hin tng tim p mnh, bun nn, ngt xu
v.v...khng cn tinh lc di do hc tp v cng tc. Ba
n sng ni chung thng l ng, cho, bnh bao, mn thu,
c iu kin th n trng, sa b l nhng th c nhiu
cht m.
17 35 36
3) Ba n sng khng nn ch n thc n kh.
T gc sinh l hc m xt, cng nng ca ng tiu ho
thng t trng thi ngng ch ban m khi phc n trng
thi hng phn, cng nng tiu ho km, khu v khng thy
ngon. Nu lc ny m n nhng thc n thiu lng nc th
khng d tiu ho. Ngoi ra sau mt m ng say, c th con
ngi vo trng thi mt nc, trong tnh trng c th c
nhiu cht chuyn ho cn bi tit ra ngoi, cn phi kp thi
b sung mt lng nc nht nh, nh n cho, ung sa u
nnh, sa b b sung cho tnh trng thiu nc trong c
th.
Ba sng m n nhiu thc n c hm lng nc, cn
c th tng thm phn hp thu dch th, m rng thnh huyt
qun, b sung lng mu, tng nhanh tun hon mu, khin
cho nhng cht chuyn ho mi trong c th nhanh chng
c khi phc n trng thi thnh vng.
4) Ma h nng nc khng nn qun n gim.
Tc ng c cu : M ca ra l c by vic: ci, go,
du, mui, tng, gim, tr. thy a v ca gim trong
cuc sng thng ngy ca chng ta. n gim khng nhng
ch tng thm phong v ca thc n, tng thm khu v, nhng
thnh phn trong nh axit axtic, ng v axit xitric cn
l nhng vt cht l ngun sinh ra nng lng m c th con
ngi cn thit, v c c th nhanh chng hp thu . Cho nn,
ma h n mt cht gim s c li cho vic gii tr mt nhc v khi
phc th lc.
Ma h nhit cao, l thi tit vi khun sinh sn rt
nhanh v rt mnh, nhng cn bnh truyn nhim ng tiu
ho pht sinh tng i nhiu. Dit khun tr bnh chnh l
bn lnh sn c ca gim. Cc loi vi trng nh vi trng
Salmn, trc khun rut gi, t cu khun ho m, vi khun
kit l v.v...gp phi gim th ch sau na ting ng h n s
cht. Cho nn ma h dng gim trong nm v cc loi thc
n khc, va gip cho khu v c ngon hn, li va c tc
dng dit khun tr bnh. Ngoi ra mt s thc vt c bao hm
cht mui axit nitric, nh c mm, tht mui, da mui v.v...v
tri rt nng nn vi khun sinh n rt nhanh, tc dng ca vic
vi khun chuyn ho nhng cht mui a-xit nitric trong
thnh cht mui a-xit nitric cng tng ln. Cht a-xit
nitric ny trong c th sau khi chuyn ho c th chuyn
bin thnh cht nitrat amin l cht gy ung th rt mnh. n
mt cht gim s c tc dng phn gii cht mui a-xit nitric
ny . Nhng ngi b bnh cm cm, bnh vim hng ung
mt ong c pha mt cht gim va phi, cng s nhanh chng
khi bnh.
Xin nh : ma h khng nn qun cho tr em n mt
cht gim
32- Tr em khng nn
ung nhiu nc c ga
Trong nc ga c cc cht gi l pht-pht, sau khi n
vo ng rut c th sinh ra phn ng ho hc vi cht st v
to thnh mt cht v dng i vi c th ri bi tit ra ngoi.
Trong tnh hnh bnh thng, cht st trong thc n chnh ra
phi c hp thu khong 10%, nhng nu ung nhiu nc
c ga s nh hng n vic hp thu cht st ny, gy nn
thiu mu, khng c li cho vic pht trin c th ca tr em.
33- Tr em khng nn
n nhiu bnh quy
18 37 38
Bnh quy va ngon, va r tin, thun tin li tit kim
thi gian. Th nhng i vi tr em, n nhiu bnh quy th li
c hi. Trong bnh quy cht nhm tng i nhiu, m nhm
li l nguyn t vi lng m c th con ngi khng cn. Nu
tr em thng xuyn n bnh quy th cht nhm s tch t li
trong c th, c th gy nn nhng bnh nh thiu cht kali,
cht pht-pho chuyn ho bnh thng trong c th tr em,
dn n cc bnh nh mm xng, cong xng, v.v...Trong c
th c nhiu cht nhm qu cn lm gim thp cc hot tnh
ca men anbumin d dy, lm cho v toan gim thp, d dy
bi tit t i, cng nng tiu ho b ri lon, nh hng n s
pht trin v sc kho ca tr em. i vi vic pht trin tr
lc cng rt khng c li. Cho nn, khng nn thng xuyn
cho tr em n bnh quy.
34- Khng nn cho tr em
n nhi m chnh
Cc nh dinh dng hc cho rng, tr em khng nn n
nhiu m chnh. Bi v tr em sau khi n m chnh, s cng vi
nguyn t km trong mu pht sinh tc dng ho thnh axit
km, sau tan ra nc ri theo nc tiu bi tit ra ngoi, do
lm cho tr em thiu cht km. Nguyn t km l nguyn
t vi lng rt cn thit cho s pht trin v trng thnh ca
tr em, thiu n tr em s c hin tng v gic khng nhy,
khu v khng mnh. Nu ko di s tr thnh suy thoi tr
lc,pht trin khng tt cng cc hu qu nghim trng khc.
Cc chuyn gia cn vch ra rng, nu khng cho tr em n
nhiu m chnh th ngi m ang cho con b cng khng nn n
nhiu m chnh.
35- Tr em khng nn
n c chua xanh
C chua mu cn xanh tc l cha chn cng c c t
nh khoai ty mc mm, u cha sinh vt gluczit. n c
chua xanh trong mm cm thy chan cht, thm ch c khi
cn ng c, khng nn n.Khi i bng m n nhiu c chua
xanh cng bt li cho cng nng ca d dy.
36- Tr em khng nn ung
nhiu nc gii kht c mu
Cc cht mu dng sn xut cc loi ung lnh, a
s thng dng phng php ho hc ch ra, nn u c
mt s c t nht nh. Khi tr em dng mt s thc phm c
mu,tuy khng xy ra ngay nhng phn ng lm sng c
th thy c, nhng nu c ko di th s c nguy c tc hi
tim n trong c th. Biu hin ch yu l my mt sau y :
1/ Lm nhiu cng nng bnh thng ca cc loi men
hot tnh trong c th, lm cho phn ng chuyn ho ca cc
cht ng, cht prtin, cht m, vitamin b nh hng, nu
ko di s dn n tr em thiu dinh dng.
2/ Kch thch nim mc d dy, nh hng n cng
nng tiu ho ca d dy; ng thi s lm cho thn phi lm
vic rt nhiu, nh hng n cng nng ca thn.
3/ Gy tr ngi cho s xung ng truyn dn ca h thng
thn kinh, d gy bnh a ng tr em.
Cho nn xin c li khuyn cc bc lm cha lm m tr
tui khng nn cho tr em ung nhiu nc gii kht c mu.
19 39 40
b sung cho s tiu ho, chng ta c th coi nc un si
ngui l ung l tng nht ca tr em.
37- khng nn cho
tr em ungnc ngt
thay nc lc
C nhiu bc b m rt thch cho con tr ung cc loi
nc ngt thay nc lc (nc un si ngui). Cch lm
ny khng th chp nhn c.
Bi v nc lc l nc si ri ngui i mt cch t
nhin, c hot tnh sinh vt c bit l lng, rt d ngm
qua cc t bo m, thc y vic thay th cc cht mi,
tng thm hm lng hng cu trong mu v ci thin c
nng min dch ca mu. M trong cc loi nc qu,
nc c ga v cc loi nc ngt khc, phn nhiu c
hm lng ng, tinh ng, cht in gii v cc cht
mu hp thnh. Nhng cht ny tc dng lu di s gy
kch thch khng tt i vi d dy, nh hng n tiu
ho v khu v, ng thi cn tng thm gnh nng cho
t hn. t hy, cho t r ung nc ngt t hay nc
l c, khng nhng v ch m cn c hi .
38- Tr em khng nn n
nhiu thc phm ng hp
Bt k l loi hp g cng u cho thm mt lng
thuc nht nh vo thc phm nh cc cht mu, cc cht
hng liu v.v... Tt c nhn loi thuc cho thm vo y u
rt nguy him i vi sc kho v s pht trin ca tr em. Bi
v s ln ln v c th ca tr em cha chn mui, cng nng
gii c ca gan cha hon thin. Nhng cht c c ny, nu
vt qu mt nh lng no th s nh hng n sc kho
v s pht trin ca tr em, thm ch dn dn tch lu m dn n ng
c mn tnh.
39- Khng nn cho tr mi sinh ung nc
cam tho
C mt s a phng, khi a tr mi sinh c 1 2
ngy thng hay cho ung nc hong lin cam tho, h
tng rng nh vy c th Gii c cho a b. Thi quen
truyn thng ch c hi ch khng c li.
Bi v a tr mi sinh va mi ri khi bng m, ngy
u bc vo trn gian, sc khng cn rt km, lng
ng mt cn rt thp, bng cn ang i. Nu ch n
thun nui bng nc hong lin cam tho, a tr s khng
c cht dinh dng, c th dn n nhng tn hi cho cc
t chc, c bit l t chc no. Ngoi ra cam tho cn c th
xy ra cc biu hin nh cht kali trong mu thp, huyt p
cao v ng dch th, ph thng v.v... Cho nn, tr mi sinh
khng nn nui bng nc hong lin cam tho.
40- Tr em khng nn ung nhiu nc
trc ba n
C mt s bc b m thng hay cho tr ung nc
trc ba n. H tng rng nc s tiu ho thc n, k thc,
cch lm ny rt c hi.
Bi v sau khi ung nc, tr em n cm ngay s lm cho
20 41 42
d dy cm thy cng y, ng thi cn lm long dch v,
nh hng n khu v v tiu ho. Do v toan b long nn
kh nng dit khun b gim st, rt d gy bnh cho ng rut.
41- Tr em
khng nn ung bia
C ngi cho rng, bia l Bnh m nc, cho nn c
n ngy l, ngy tt hay khi nh c vic l cho tr con tha h
ung bia. Vic lm ny chng c li ch g i vi sc kho
ca tr con c.
Cn c vo s phn tch nghin cu, thng thng trong
ru bia c cha 3% n 5% cht cn, ngha l mi 100 gam
bia c cha 1,5 n 2,5 gam cn. Nu thng xuyn cho tr
con ung bia s nh hng n sc kho c th xc ln tinh
thn ca tr con. V li, ngay t nh nui thnh thi quen
ung ru cng khng c li cho s lnh mnh v tm l, khi
ln ln chng c th thnh ngi nghin ru. Cho nn, khi
trong gia nh c lin hoan, tic tng th nn ging gii cho tr
con bit nhng iu bt li trong bia, ru cho tr bit, thay
vo cho chng ung mt cht nc hoa qu.
42- Khng nn cho tr th
ung cca cla
Ma h ma thu mi ngi u rt thch ung cca cla,
nhng i vi tr th th tt nht l khng nn cho ung.
Bi v mi mt chai cca cla c hm lng khong 50
80 mg caphin. Caphin l mt loi thuc hng phn thn
kinh trung khu. Nu dng qu 1.000 mg th s xut hin bnh
trng ng c nh ngi hi hp khng yn, h hp tng
nhanh, c bp co git, tim p rt nhanh, mt ng, mt hoa,
tai, tc ngc, bun nn, chng mt, au nhi pha trc tim
v.v... Ngi ln i vi caphin bi tit rt nhanh, ung mt
lng cca cla thch hp th khng c hu qu g xu.
Nhng tr th i vi caphin th c bit mn cm, rt d b
trng c. Cho nn khng nn cho tr th ung cca cla.
43- Khng nn
cho tr th ung nc qu ng chai
Nc qu ng chai l mt loi nc ung va ngon va
mt, rt d ung. Nhng tr th m ung th ny th li khng
thch hp.
Bi v nc qu l mt th nc ung do bn tay ngi
lm ra, bao gm ng trng, axit chanh, thuc mu v ng
tinh v.v... li cn c c men ru na. i vi tr th, nhng
thnh phn ny c tnh kch thch nht nh. l v s pht
dc ca tr th cha hon thin, cng nng gii c ca gan v
cng nng bi tit ca thn u cn rt thp. Nhng vt cht
ny trong c th ngi ta khng th bi tit ra ngay c. V
th khng nn cho tr th ung nc qu ng chai.
44- 18 iu cm k trong vic n ung ca
tr em
1/ Nhng thc vt khng c n.
cao cht lng nhn khu th vic u sinh u dc l
then cht, m vic cho tr n mt cch hp l, trnh dng
21 43 44
nhng thc vt gy tr ngi cho sc kho ca tr li l mt
trong nhng iu kin u dc. Di y xin gii thiu my
loi thc vt thng thy m khng c cho tr n.
1) Khng c ung nc ch c. Bi v cht tanin
trong l ch c th kt hp vi cht st trong thc n, hnh
thnh ra mt cht ho hp khng tan, nh hng n vic hp
thu cht st, rt d gy nn bnh bn huyt thiu cht st.
Cht moocphin trong l ch cn c th lm cho tr em hng
phn qu , hi hp khng yn, nh hng n gic ng bnh
thng ca tr v lm cho tim p nhanh hn. c hi cho tim;
cn c th kch thch cho v toan phn tit m dn n y
bng lm chm nhu ng ca rut, dn n b i. Ngoi ra
nhng cht kch thch mnh nh ru, c ph, t, h tiu u
phi king k.
2) Khng c n nhiu bng rang. Trong bng rang c
rt nhiu cht ch. Tr em thng xuyn n bng rang s c
nguy hi rt ln cho sc kho.
Tiu chun v sinh thc phm ca nh nc qui
nh, hm lng ch mi kg bnh nng khng c vt
qu 0,5mg, vy m hm lng ch mi kg bng rang bnh
qun l l0mg. Trong mt thi gian ngn m tr em hp thu qu
nhiu cht ch, d dn n phn ng ng c, biu hin l hi
hp, bing n, y bng hoc l b i v.v...Thng xuyn n
bng rang cn dn n gim st sc khng , chm ln
v.v...Do tr em khng c n nhiu bng rang.
3) Khng n qu nhiu thc phm h u. Bi v trong
u c mt cht c th dn n lm xng tuyn gip trng,
c th lm cho tuyn gip trng phn tit nhiu hn, lm cho
thiu cht tuyn t gip trng trong c th, c th mun thch
ng vi nhu cu th cn phi tng thm nhiu cht tuyn
gip trng trong c th, dn n xng tuyn gip trng. Hn
na, cht it l nguyn liu ca tuyn t gip trng, mt s ln
tuyn t gip trng hp thnh li dn n thiu cht it trong
tr em. Ngoi ra, nhng loi rau c cht xen-luy-l nh rau ci,da
mui v.v... tr em di 2 tui cng khng nn n.
4) King n m ng vt (m ln).Bi v m ng vt
ch yu l cht axit m bo ho. Tr em n nhiu m ng vt
s nh hng n vic hp th cht calxi, dn n thn th
thiu cht canxi, khng c li cho sc kho, nghim trng hn
th dn n mc bnh ci xng. Cho nn, m b, m cu, m
ln v nhng thc n rn bng m th khng nn n nhiu.
5) Khng nn n ung nhng th qu mn. Thng
thng ngi ta rt t ch n khu v n ung ca tr em
nh th no cho va phi, thng c thi quen l ngi ln
nm thc n ca tr em ri quyt nh mn nht ca mn
n . H khng bit rng ngi ln n mn hn tr con rt
nhiu. Nu c p tr con cng phi c khu v nh ngi ln
th lng mui m tr em hp thu s nhiu hn ngi ln kh
nhiu lm cho tr em b ng phi n ung nhng th qu mn.
Mi ngi u bit, thnh phn ch yu ca mui l
natri v clo. i vi tr em nu qu nhiu natri s gy ra iu
nguy hi l khng chuyn ho c. M tui cng nh th hu
qu cng nghim trng. l v : cng nng thn cha pht
trin y , cha c kh nng o thi qu nhiu cht natri
trong mu. Qu nhiu cht natri ng li trong c th lm
cho lng mu tng ln, mu b n ra nhanh chng, huyt
qun vo trng thi cao p, th lhuyt p tng cao , tng
thm gnh nng cho bung tim, do m dn n suy nhc tm
lc c tnh cht xung huyt , nc.
iu tra y hc chng minh rng, ngi no n ung
qu mn, th t l mc bnh cao huyt p, bnh tim, bnh trng
gi v cng nng thn khng kho, v t l t vong so vi
22 45 46
ngi n nht cao hn nhiu, ngi ln nh vy, cng
khng cn ni n tr con. bo m cho tr em ln ln mt
cch mnh kho, mong rng cc bc cha m hy thay i tp
qun ca mnh, n ung nn thanh m, khng nn cho tr
em n ung qu mn.
6) Khng nn n nhng loi rau nh ng sen. Bi v tr
em khng nh ngi ln, khi n khng nhai c tht k, c
khi cn nut chng, nh vy i vi cc em rt kh tiu ho
nhng thc n ny, do m sinh ra au bng. Nhng loi
thc vt nh hnh ty, c ci sng th khng nn n nhiu.
Nhng thc vt c gai, c v, c ht, cn phi ch lm cho
k, phng tr em n vo s pht sinh nhng iu bt ng.
2/ Tr em khng c n nhiu qu.
Trn i ny khng c ng b b m no li khng
thng yu con mnh. C mt s ng b b m ch mun cho
con mnh n tht nhiu, cm thy nh vy l c an i v
cng. Do m h thy tr i n ci g l tho mn cho bng
c. H tht chng bit rng kt qu lm nh vy th li bt
cp hi, bi v c mt s thc vt m tr em khng nn n
nhiu.
V d nh bnh ngt im tm chng hn, y l mt
loi thc phm m tr con rt thch n. Tuy trong loi bnh
im tm ny c mt s nhit lng nht nh, nhng loi thc
phm ny c rt t vitamin, cht khong, cht anbumin v cht
x, n nhiu s lm cho tr em b hng mtkhu v. Ngoi ra
trn th trng ang bn nhng loi bnh ngt, trng c v rt
ti mi, song trong li c khng t vi trng. Nu khng hn ch n
t i th rt d b trng c.
Nhng loi thc n qu ngt nh ko, mt ong, qu kh,
hp v.v...d lm cho tr sn rng, cho nn cng khng nn
cho tr n nhiu. Hin nay s d c rt nhiu tr em sn rng,
mt trong nhng nguyn nhn l tr em n qu nhiu
ng. Kt qu nghin cu ca y hc hin i chng minh
rng: S hnh thnh cc loi bnh nh bnh bo ph, bnh tim,
bnh i ng, bnh cn th v.v...ca tr em thng c quan
h mt thit n vic n ng ca tr em.
3/ Khng c n qu no.
B my tiu ha ca tr pht trin cha y , thng
xuyn n nhiu, ung nhiu, n qu no, vic phn tit ca dch
tiu ho cung khng cu d gy ra cc bnh v ng tiu ho.
4/ Khng c n nhanh.
n ung qu nhanh, vic phn tit nc bt khng s
nh hng n tiu ho v vic hp thu cc thnh phn dinh
dng.
5/ Khng nn cho tr n ung nhng th qu tinh.
Nhng nm gn y bnh cn th cc em thiu nin tr
em tng ln qu nhiu, khin cho nhiu bc cha m v cc
thy thuc nhn khoa phi ch . Cng tc nghin cu khoa
hc gn y nht chng minh rng: n ung khng tho ng
l mt trong nhng nguyn nhn lm cho cc em thnh cn
th. n qu nhiu ng hoc cc loi ng tinh ch khc
nh bt m, bt go v.v...chng mt i mt mt phn sinh
t, cht khong v cht x; s thc y vic hnh thnh v pht
trin bnh cn th; trong c th nu thiu cht crm v thc n
c hm lng anbumin qu cao u l nhng nguyn nhn
quan trng dn n mt cn th. Cho nn, tr em n ung khng
nn dng nhng th qu tinh, bo m cho cc emn c th lc
bnh thng.
i a s nhng ngi mc bnh cn th th trong tc ca
ngi thng thiu hai nguyn t canxi v crm. Trong c
th ngi ta m c hai nguyn t canxi v crm bnh thng
th dch p trongmt cng bnh thng; ngc li, hm lng
23 47 48
hai nguyn t qu thp hoc qu cao u khin cho mt nhn
cc vt kh khn.
Tr em n ng qu nhiu s nh hng n vic hp
thu cc thc n khc; trong c th m c nhiu cht ng s
lm cho vic tch tr nguyn t crm gim i, cht vitamin B
b tht thot, ng thi cn lm tiu hao mt phn ln cht
kim v cht canxi trong c th. Do m nh hng n
th lc. Cho nn, phng cn th, ngoi vic cn ch v
sinh mt ra, cn phi cho cc em n nhiu lng thc th
v nhng thc vt c nhiu cht canxi v crm, nh cc loi
xng ng vt, tm c, cc loi trng, cc loi sa, cc loi
u, cc loi rau h, c c rt, hoa qu v.v...
6/ Khng c va n va xem.
Va n cm, va xem ti-vi, xem sch bo v.v...khng
nhng khng cm thy thc n ngon m cn nh hng n
vic phn tit dch tiu ho, nu ko di s lm cho b my
tiu ho tr nn xu i.
7/ Khng c va n va i i li li.
Va i va n, khng nhng khng vn minh, m cn rt
mt v sinh. Bi v nh vy, nhng bi bm trong khng kh,
nhng vi trng v nhng kh th c hi s bm vo thc n v
vo trong bng, rt c hi cho sc kho.
8/ Khng c cho tr em khnh n.
Hng ngy ngi ta n rt nhiu loi thc phm, song c
mt s tr em li ch thch n mt vi loi thc n hoc dm
ba loi thc n thi. Thi quen rt khng tt, lm cha m
cn phi gip cho cc em sa i thi quen khng tt .
C th con ngi cn nhng cht dinh dng mun hnh
mun v, nh cht ng, cht anbumin, cht m, vitamin,
cht khong v.v...Sc lc chng ta lm vic ch yu l nh
c cht ng (thnh phn ch yu ca lng thc) v cht
m, con ngiln ln ch yu l nh vo anbumin, m v cc
cht khong nh st, canxi, phtpho v.v... v cc loi vitamin.
Trong c th m thiu cht st th s thnh thiu mu; thiu
canxi th xng, rng ln ln s khng chc; thiu vitamin A
th ngi ta d b m; thiu vitamin B d mc bnh ph chn;
thiu vitamin C th s vim li chn rng, d b bng huyt;
thiu vitamin D, ngi ta d mc bnh ci xng hoc bnh cng.
Hng ngy chng ta n cm l hp thu nhng cht
dinh dng ny. Nhng trong mt mn n thi th khng th
c tt c cc cht ny c. C mn n thiu cht ny, c
mn n thiu cht khc; c mn n nhiu cht dinh dng
ny, c mn n nhiu cht dinh dng khc. tho mn nhu
cu ca c th, nhng thc phm chng ta n phi a dng.
Nu gy thnh thi quen khnh n, ch n th ny m khng
chu n th kia, nu c th ko di th s khng cht dinh
dng, nh hng n sc kho. Tr em l thi k ang ln
ln, nn cng cn phi ch n vn ny.
9/ Khng nn va n va ci.
C nhng tr em h c ngi vo bn n l thch ci a,
tru chc nhau, nu khng lu th thc n d tri vo kh
qun, dn n ho, sc, nghn, nu nghim trng c th nguy n
tnh mng.
10/ Khng nn cho tr em n qu vt.
Tr em khng thch n cm l mt tt xu. C mt s tr
em h c n gi n cm, nu khng nhng nho, go khc thi
cng lc u nguy nguy; c mt s tr em khc th c ngm
ming cm trong mm, hng na bui khng nut xong.
Nguyn nhn g lm cho cc em khng thch n cm ?
C mt s bc cha m coi con ci nh ht minh chu,
chng mun g l cho ci y, ngy no cng cho n rt nhiu,
cht dinh dng tha thi. Nu c ko di th n ba n tr
24 49 50
khng thy i na nn t nhin khng mun n cm. Lm
cha m, nung chiu con ci l l thng tnh ca mi ngi,
ch bi dng thm cho con cht dinh dng l iu rt nn
lm. iu cn nhc cc bc cha m phi ch l phi gim
bt qu vt ca con tr i, lm sao n gi n cm chng
cm thy i bng, thm n, lc chng mi n cm mt
cch ngon lnh.
11/ Nn b thi quen ngi xm n cm ca con tr.
C mt s tr em li thch b bt cm va n va chi, i
ht nh n sang nh kia, li cn thch t tp dm by a ngi
chm li cng n vi nhau. Thi quen ny tht khng ph hp
vi yu cu v sinh cht no c.
Khi n cm, ng thi vi vic thc n lin tc tri
xung, dung tch cu d dy cng khng ngng to ln. Nu
ngi xm n cm, d dy s b p li, thc vt tri xung d
dy khng khng gian dung np, rt nhanh chng cm
thy bng cng ln, nh vy s nh hng n vic tip thu va
tiu ho ca d dy.
Cn na, khi tr em ngi xm n cm, trng lc ton
thn dn nn ln hai bp chn nn vic lu thng mu hai
chn cng b nh hng, nh vy rt khng c li cho vic
tun hon mu bnh thng. Ngoi ra, ngi xm n cm, cch
mt t rt gn cho nn bi bm v nhim nghim trng. Tt
c nhng iu trn y i hi phi vt b ngay tp qun
khng tt p ny.
12/ Tuyt i khng nn bt p tr em n cm.
Ngy nay i a s cc cp v chng tr u ch c mt
con, cho nn hu ht u rt nung chiu con. Lc n cm ai
cng mun cho con mnh n tht ngon. C mt s cha m, h
thy con mnh khng chu n cm l lo lng khng yn, thot
u th do, ri mng, do ri, mng ri vn khng c th
sinh ra cu knh, c ngi cn nh, cn chi cc em, p
chng phi n bng c. Ba n nh th lm sao khin cho
cc em cm thy n ngon ming c ? Thi th nh nut ly
nut cho xong, nh vy th lm sao tiu ho cho c ? C
nh vy ko di s dn n tm l chn n ca cc em v s
nh hng nghim trng n sc kho v s ln ln ca tr th.
Ni chung,mi tr em u ham chi, lc ang chi th v
nht th chng qun ht c n ung, hoc l n vi vng qua
loa cho xong ba ri cn chi tip. Nu gp phi tnh hnh
nh vy, th phi tm thi khuyn gii cho bn b ca em
cho em tp trung vo ba n; khi n cm nn cho cc em
c t do mt cht, bo m cho tm thn ca cc em c
vui v thoi mi, nu cc em khng ch gp thc n cng
khng nn trch mng cc em m nn ging gii mt i iu
cc em c th hiu c l c. Cn vic cc em n nhiu
hay t phi cn c vo trng thi sinh l v tm l bnh thng
ca cc em m quyt nh, tuyt i khng nn da vo
nguyn vng ch quan ca ngi ln m bt p cc em phi
n.
13/ Tr em khng nn n nhiu thc phm c mu.
Hin nay trn th trng c rt nhiu thc phm c mu
nh ko, bnh ga-t, cc loi ung lnh v cc loi ung
trong giy mm thng rt c hi cho sc kho ca con tr.
Bi v phm nhum dng sn xut thc phm mu l
cc sc t hp thnh, n t du m hoc hc n sau khi luyn
m ra, ri qua phng php ho hc hp thnh, trong c
mt s c t nht nh. trn th gii c trn mt trm th
thuc nhum dng nhum thc phm, nhng ngi ta
pht hin ra khng di mt trm loi c tc dng ph c
cht c hoc b hoi nghi c th dn n ung th. Cho nn
c rt nhiu quc gia loi b phm mu thc phm. Hin
25 51 52
nay ngnh y t Trung quc cng ch cho php s dng 5 loi
hp thnh sc t sau y : mu hng son, mu hng rau dn,
mu vng chanh, mu vng ging chiu, mu xanh lam, v
cng nghim khc khng ch trong vic s dng.
Y hc hin i cho rng , tr em hp thu mt s lng t
phm mu thc phm c php s dng, tuy khng pht
hin ra ngay nhng phn ng lm sng, song i vi c th s
c nh hng nht nh. Biu hin cu chng l :
1) Loi phm mu thc phm ny c th tiu hao cht
gii c trong c th con ngi, gy kh khn cho phn ng
thay th bnh thng trong c th. Biu hin ch yu l kt cu
t bo trong c th b tn hi, gy cn tr cho cng nng bnh
thng ca nhiu loi hot tnh dung mi, t m lm cho
qu trnh chuyn i ca ng, m, anbumin, vitamin v cht
x v.v...b nh hng, bnh trng l y bng, au bng, tiu
ho khng tt v.v...
2) Hp thnh sc t cn c th tch t trong c th dn
n b trng c mn tnh. Khi sc t hp thnh nm cnh
thnh d dy, rut s sinh bnh, km theo l c quan cu
h thng tit niu d b kt thnh si
3) Cc t chc kh quan trong c th ca tr cn non yu,
rt mn cm i vi cc cht ho hc, nu s dng nhiu
sc t hp thnh s nh hng n xung ng thn
kinh, d dn n bnh hiu ng hoc a ng .
Cho nn xin c li khuyn cc bc ph huynh, tt nht l
khng nn cho con em mnh n nhng thc phm pha mu.
14/ Tr em khng nn n nhiu thc phm ng hp.
Bt k l loi hp g, t c mc ch gi c
mu sc v mi v v bo qun c di lu, nh sn xut u
cho thm mt lng thuc nht nh nh sc t hp thnh gia
cng, hng liu, cht phng thiu thi v.v... Nhng cht hp
thnh nhn to ny, i vi ngi ln th nh hng khng
nhiu, song i vi tr em th c nguy hi. Bi v s trng
thnh ca tr em cha thnh thc, cng nng gii c ca gan
cha hon thin, nu n qu nhiu hp, vt qu hn ln
nht m thn th phi x l nhng vt cht ny th s nh
hng n s trng thnh v sc kho, thm ch cht ho hc
tch lu dn m dn n b trng c mn tnh. Ngoi ra cht
vitamin trong hp, sau khi qua x l nhit gim mt
nhiu, nh vitamin C th b ph hu trn 50%. Cho nn tr em
ch nn n thc phm ti, mi l chnh, cn thc phm ng
hp th khng nn n hoc n rt t.
15/ Khng nn tr em n nhng thc vt i thiu,
bin cht.
Bnh mchim. Cng gi l bnh xanh tm rut. Thng
gp nhng tr em t 2 n 6 tui. Do sau khi n phi nhng
thc n nh ci xanh, ci trng lu ngy, khng cn ti
mi na hoc mui thnh da. Bi v trong c rt nhiu
nhng cht mui axit nitric ngm vo ng rut s gy ri
lon ng rut v sinh bnh. Nu ung nc ging hoc nc
sng c nhiu cht mui axit nitric th cng b trng c.
Din bin ca bnh m chim xy ra tng i nhanh, ni
chunnut hin sau khi n 15 - 30 pht, nh mi, mng tay
hin ln mu tm bm. Nu b nng th loang ra nim mc v
lp da ton thn . Cng c th st nng v b bnh nh
ng tiu ho nh tim p mnh, bun nn, au bng, y
bng, i ngoi v.v...Ngi b bnh nng th xut hin triu
chng tinh thn mi mt, bun ng, kinh git, hn m, t chi lnh
ngt, th kh v.v...
phng bnh m chim, iu then cht l phi ch
khu v sinh n ung, tuyt i khng cho tr con n nhng
thc n i thiu, bin cht. Da mui th phi mui cho thu,
26 53 54
trc khi n phi ra cho sch. Rau xanh nu xong phi n
ngay, khng c qua m.
16/ Tr em i tu xe khng c n vt
trn tu xe m n vt, khng nhng nh hng n v
sinh mi trng, m nhng th nh ko bi, ht qu hoc
nhng th nh khc rt d tri vo kh qun; khi xe vo nhng
ch ngot hoc phanh gp, ng thi cng d nhim bnh nh
bnh kit l, bnh vim gan c tnh v.v...
17/ Bn iu king k v n ung ca tr em vo ma
h
Ma h nhit cao, thc phm d b i thiu, bin cht,
thm vo m hi ra nhiu, vic phn tit dch tiu ho gim
i, c nng d dy v rut ca tr em khng th hon ton
thch ng vi s thay i ca kh hu nhit cao, rt d pht
sinh nhng bnh v ng rut. Thng thy nht l tiu ho
khng tt, vim rut v kit l. Cho nn vo mu h
phi c bit ch n vic n ung ca tr em.
Mt l khng cho tr em n ung nhng th khng sch.
Hoa qu phi c ra sch s, tt nht l gt v; khi mua
nhng thc phm chn v nh th phi cho vo ni un li cho
k ri mi cho tr em n; khng c cho tr em n cm tha,
thc n tha; cho tr ung sa phi l sa ti mi, khng cho
n sa qu lu. c bit l khng cho tr em ung nc l.
Hai l khng cho tr em n ung nhiu qu. Bt k l
hoa qu, ung lnh, u khng nn cho tr em n ung qu
nhiu, c bit l thc phm thuc loi m cng khng c
n nhiu. Cho tr n ung phi ch nh gi, nh lng; tr
b sa m, phi gi vng thi gian 3 - 4 gi cho b mt ln;
tr em n sa pha ch, phi kin tr cch 4 gi mi cho n mt
ln, ban ngy th c cch l - 2 ting ng h li cho ung mt
ln nc un si pha ng mui ngui.
Th ba l khng c qun cht lng. Ngy nng cn
cho tr n nhng n nht d tiu ho. Nhng tr th cn
phi nui b th nn cho n cho, n bt, n rau xanh l chnh,
cho thm t nc tht va phi. Nhng th kh tiu nh lng
trng g, du gan c, tht bm vin th nn cho tr n t
hoc khng n. Tr em trn l tui ch yu l n cm, cc thc
phm loi m nn n t, m nn n nhiu rau xanh.
Bn l king k nhim. Ma h tr em ra nhiu m
hi, hai tay ch no cng s m, cho nn rt d nhim thc
phm. Cho nn tr em trc khi ngi vo bn n, nht thit
phi bt cc em ra tay cho tht sch, v cn phi gy cho cc
em thi quen, sau khi i v sinh nht thit phi ra tay. Nu
pht hin thy tr em tiu ho khng tt, mc bnh i ngoi,
th phi kp thi a n bc s iu tr.
18/ Khng c cho cc em n qu nhiu
C khng t cc bc cha m ch thch cho con mnh n
tht nhiu, n tht ngon, cho rng con to bo l kho mnh.
Trongvic n ung hng ngy ca con tr thng ch ch b
tr nhng thc n c nhiu cht m, nhiu cht m v.v...
c nhiu ca-lo. K thc kt qu lm nh vy khng nhng
khng nng cao c t cht thn th ca tr, ngc li cn v
qu tha dinh dng nn sinh ra nhiu bnh tt.
Dinh dng l qu trnh tng hp ca vic hp thu thc
n c th con ngi duy tr sinh l, sinh ho, cng nng
min dch bnh thng ca s sng. Ci gi l Dinh dng
qu tha chnh l hp thu thc phm vt qu nhu cu nu
trn. Ngy nay, bt k thnh th hay nng thn, v mc
sng ca con ngi ta c nng cao kh nhiu, cho nn mi
ngi u tm mi cch tr con c n nhiu hn, n ngon
hn, iu chng c g ng ch trch c. C iu cn phi
ch l, ngynay vic n ung ca tr thin v nhng loi c
27 55 56
nhiu ca-lo, iu ny thnh th th ph bin r rng hn.
Song h chng bit rng, thc phm c nhit lng cao d to
thnh iu kin vt cht qu tha dinh dng tr , l c s
tr thnh bo ph. Nng lc tiu ho tr tng i km, nng
lng qu nhiu m li kh tiu ho c th chuyn ho thnh
m d tr di cc lp da khin cho thn th c xu hng
ngy cng bo ln. C ngi thng k , nu trc 13 tui
m vt qu 20% th trng thng thng, th sau 30 tui s c
80 n 90% tr thnh i bo ph. Tr em m bo qu th d
to thnh th cht d hnh nh chn vng king, chn bt
v.v...m bnh bo ph l mt trong nhng nguyn nhn ch
yu gy ra bnh tm huyt qun. Nu tr em c ko di thi
k qu tha dinh dng s dn gnh nng cho h thng tiu
ho, s khin cho cc b phn nh tuyn tu, trng dch, mt
v.v...phi phn tit nhanh hn, b phn gan s phi phn gii ,
tn tr, gii c lin tc khng c ngh ngi, nu c th ko
di th s to thnh mt trt t ca cng nng h thng tiu
ho v h thng ni phn tit, nh hng n s trng thnh
ca tr em.
Ngy nay nhiu bc cha m thng hay cho con n
nhng th b st, b km, nh vy l cn thit, song cng phi
c hn . C mt s bnh bch qui v ko c cht b st, b
km, nhng nu ngy no cng n nhiu th s qu s lng
st, nh vyli c hi cho sc kho ca tr em.
Tn T Mc, mt nh y hc i ng cho rng : An
sinh chi bn, tm t thc....bt tri thc nghi gi, bt tc d
sinh tn d. Cng tc l ni vic duy tr cuc sng ca c th
tt phi t trong thc phm hp thu ly thnh phn dinh
dng, nhng nu khng bit khng ch vic n ung th cng
kh bo ton c thn th kho mnh. Cho nn cn phi ch
hp thu dinh dng ton din, bo ton vic n ung cn i
nhng cht b, khng nn ch thin v mt mt no . Nht
l i vi vic n ung ca tr em, phi ch iu phi cho
hp l, phi tng cng ba n chnh v khng ch n vt.
Phi lm c vic l vic n ung phi theo gi gic, c
chng mc. Khng nn dng hnh thc thng c v tr em
n nhiu, cng khng nn cho tr em n nhiu cht c nhiu
ca-lo qu. trnh vic v mun bi dng cho tr m li
chuc ly hu qu chng lnh.
45- Khng nn cho
tr th n nhiu scla
Nhng nh dinh dng hc Trung Quc cho rng scla
khng phi l thc phm ca tr th, nu tr th n nhiu th
ch c hi.
Bi v thnh phn ch yu ca scla l m, ng v
mt loi vt cht ging nh caphin lm cho h thng thn
kinh hng phn. Cho nn, sau khi n scla, tr em u cm
thy no bng, gim mt khu v, khng mun n ung g na
. ng thi, th vt cht ging nh caphin trong scla c
th lm cho thn kinh tr th hng phn, do m hay xy ra
nhng hin tng nh hiu ng, quy khc, t ng v.v...Cho
nn khng nn cho ttr th n nhiu scla.
46- Khng nn cho tr em
n nhiu ko sa
Ko sa l thc phm tr em rt thch. Nhng nhng tr
th t 6 thng tui cho n 2 nm tui m n nhiu ko sa th nguy
hi rt ln.
28 57 58
Bi v trong qu trnh sn xut ko sa, ngi ta thng
thm nhng gia v c axit vo , bn thn ko li c cht
dnh, d dnh vo mt rng hoc k rng. ng thi nhng
chic rng sa mi mc ca tr li rt gin, rt s cht axit
c thng. Ko sa d lm cho rng sa b tha, b bong men
rng, d gy, thm ch cn hnh thnh nhng chic rng su.
n nhiu ko sa, c th lm cho tr gim khu v , t m
n t, cht dinh dng khng . Cho nn khng nn
cho tr em n nhiu ko sa.
47- khng nn cho
tr ln n nhiu
ch phm bng sa
Tr con 3 tui tr ln m n nhiu sa b hoc
nhng ch phm bng sa c th b au bng i ngoi.
n cng nhiu th i a chy cng nghim trng.
Bi v sa b v cc ch phm t sa, tuy hm lng
anbumin, m, ng, canxi, pht pho, vitamin v cc loi dinh
dng c cao, nhng ng trong thuc loi ng i
. Loi ng ny sau khi vo c th, khng th trc tip hp
thu ngay c, m cn phi c tc dng ca men ng sa,
sau khi phn gii thnh ng n ri mi hp thu c. Tr
em di 3 tui, men ng sa tng i nhiu, tui cng ln
ln, cht men ng sa trong c th ngy cng t i, kh nng
tiu ho loi ng i gim st. trong rut, loi ng i
ny hnh thnh p lc thm thu cao, ht i lng nc ln, do
m sinh ra a chy. Cho nn khng nn cho tr em ln n
nhi ch phm bng sa.
48- khng nn lm dng
thuc b cho tr th
C nhng bc cha m, v mun tng cht dinh dng cho
con, mun cho con c kho mnh, cng trng, nn cho
con dng sa ong cha, sm nhung cng nhng cht b cao
cp khc. Sau khi dng nhng th ny th sc kho ca tr th
khng tng tin m ngc li.
Bi v sau khi tr th dng thuc thng hay xut hin
nhng tc dng ph, nh mm kh, li ng, chy mu cam,
to bn, khng thit n ung, nu c ko di tnh trng ny
nht nh s nh hng n s ln ln ca a tr. Cho nn tr
th khng nn lm dng thuc b. Khi cn thit th phi do y
bc s cn c vo tnh hnh c th, bnh tt c th m ch nh,
cho thuc theo bnh.
49- khng nn cho tr em
ngm thc n khi ng
C nhng b m v mun cho con ng sm nn cho
con n, thm ch cn cho con ngm thc n m ng. l
mt thi quen rt mt v sinh.
Di tc dng ca trc khun axit lactic cng vi thc n
cn li trong ming to thnh cht axit, n mn men rng,
ng thi cht hu c trong rng li b tc dng ca vi khun
lm cho vt hu c b phn gii to nn nhng l thng trn
rng, thnh ra su rng. Khi su rng th rt d sinh ra vim
tu rng v nhim trng chn rng, cng c th dn n vim
tu xng, nghim trng hn na th vim vm hng. Cho
nn, bo v rng sa ca tr em, vic sa cha thi quen
29 59 60
mt v sinh ny l iu cc k quan trng .
50- Khng nn cho tr n
trc khi i ng
C ngi nghe ni cho tr n thm mt ba trc khi i
ng th con s bo, kho, cao ln. Th l lin bt chc. Kt
qu th ngc li, ph v mt qui lut sinh hot ca tr, gy tr
ngi cho gic ng, nh hng n sc kho.
Bi v trc khi ng, thn kinh i no ca con ngi ta
vo trng thi mt mi, s phn tit dch tiu ho ca d
dy v rut gim i, lc m n thc n vo, s tng thm
gnh nng cho d dy v rut, kch thch s phn tit dch tiu
ho, do m lm ri lon s phn tit bnh thng ca dch
tiu ho, lm cho nhu ng ca d dy khng ngng. Hn na
s pht dc ca h thng tiu ho ca tr em cha c hon
thin, cho nn thng cm thy bng cng, trng, rt kh
chu, lm cho tr ng khng su, nh hng n cht lng
gic ng. Ngoi ra, thng xuyn n trc khi i ng cn lm
cho honh cch m d dy b dn nn, do li tng thm gnh
nng cho tim.
Cho nn gy thnh thi quen tt, c qui lut trong
vic n, ung ca tr, cc bc cha m cn ch , tr vic phi
bo m 3 ba chnh, 2 ba ph cho tr 1 2 tui ra, khng
nn tu tin thm hoc bt ba n ca tr.
51- Khng nn
cho tr em n vt
C mt s bc cha m rt nung chiu con, c nhn thy
ci g n c l mua cho con n. Ngay n ba cm bnh
thng cng mang ko, bnh qui ra cho con n. K thc i
vi tr con, lm nh vy ch c hi cho sc kho.
Nh chng ta bit, mc ch n ung l cung cp
nhng cht dinh dng cn thit cho vic pht trin ln ln v
thn th ca tr em. Mt ngy 3 ba c th lm cho d dy v
rut lm vic v ngh ngi c qui lut tit tu, thc y vic
tiu ho v hp th thc n. Nu tr con c n vt lun mm,
ba chnh th khng chu n, nh vy l ph v ch n ung
bnh thng. Thng xuyn n vt, rut v d dy phi lun
lun tit ra dch tiu ho l tng thm gnh nng cho d dy v
rut, gy nn bnh kh tiu ho. Qu vt m tr hay n,
thng l ngt nh ko, scla. Sau khi n nhng th ny
th nhit lng trong c th tng i y , n ba n
chnh thng n t i, do m thiu nhiu cht dinh dng.
Kt qu c th dn n l t l cht dinh dng khng u. V
vy khng nn gy cho tr c thi quen xu l n vt, c bit
l trc ba n khng nn cho tr n linh tinh. Cho tr n thm
cng phi c gi gic, c s lng nht nh, gy thnh thi
quen n ng ba (chnh v ph) c li cho vic pht trin
ln ln ca tr em.
52- khng nn cho tr em
n ung ngu nghin
Trong nhng ngy l, ngy tt hoc nhng ngy c ba
n ci thin, c mt s tr em thy c nhng mn n m mnh
rt thch, lin n ly n khng hn ch, nh vy l v cng c hi
cho sc kho.
Bi v trong mt thi gian ngn, c mt lng thc n
30 61 62
khng l nhi nht vo d dy, khin cho d dy phnh ln
mt cch my mc, lm mt kh nng nhu ng, gy nn cm
gic au tc d dy, c th gy nn chng sa d dy hoc d
dy phnh to t ngt, cng c th do tp trung nhiu mu
d dy qu nn cc c quan quan trng khc nh tim, no tr
nn thiu mu, thiu xy, lm cho a tr cm thy mt mi,
khng cn sc lc, cn c th gy gnh nng cho tuyn tu,
ri tr nn vim tuyn tu. Nu trong mt thi gian ngn m
tr em ung qu nhiu nc c th dn n d day trng
phnh t ngt, mt s lng ln nc chy vo mu v vo
cc t chc dn n ph nc. Nu xy ra ph nc no th
kh nguy him. Cho nn khng nn cho tr em tham n
tham ung. Phi dy cho tr em n ung c gi gic, c nh
lng c li cho vic pht trin c th ca tr em.
53- Tr em khng nn
n nhng thc phm
c tnh kch thch
Ngi xa thng ni, n qu nhiu gia v s sinh
thp, sinh nhit, sinh m. Cho nn nhng thc phm c tnh
kch thch nh chua, ngt, cay, mn, nu n vo u c nh hng
n d dy, tr ngi cho tiu ho, dn n bnh tt.
Tr em cn non nt, do s pht dc ca d dy cha
hon thin, nng lc tiu ho tng i yu, nu n nhng
thc phm c cht kch thch tng i mnh nh t, h tiu,
hnh, ti, gng sng v.v...rt d lm hng ming, hng thc
qun v nim mc d dy, s sinh m au. Cho nn thc n
ca tr con phi l nhng th thanh m, mm nhuyn, nh
b.
54- Tr em khng nn
n nhiu gan v b dc
C khng t cc bc cha m tr cho rng gan, b dc
ng vt l nhng cht dinh dng tuyt vi ca tr con. Th
m cc nh y hc nc ngoi nghin cu li pht hin ra rng,
trong gan v b dc ng vt, hm lng cht c v cc cht
ho hc khc li nhiu hn my ln trong tht.
Cho nn, ch nn cho tr con n gan v b dc ng vt
va va thi.
55- Tr em khng nn
n nhiu thc n tanh
Thc n tanh l ch nhng thc phm c tnh ng vt
bao gm tht, trng, tm, c v.v... Thc n tanh tuy c nhiu
prtin v cht m, song nu cho tr em n nhiu qu d xy ra hin
tng tr ngn n.
Bi v tr em n mt lng ln cht tanh vo bng, nht
thi kh tiu ho, nn phi lu li trong d dy, qu trnh di
di nhng thc n ny i vo on u rut non ni vi
rut gi, chng s lm thay i cng nng tiu ho ca d dy,
khin cho lng phn tit dch v v kh nng tiu ho b gim
st. Cng nng tiu ho ca tr cn cha kin ton, nn cng
d b s thc n qu nhiu ny gy tr ngi, thng dn n
tnh trng chn n. Cho nn cc bc cha m khng nn ch ch
trng n cht lng n thc ung ca tr, m cng cn
phi ch n c s lng, sao cho hp l, c li cho s
hp th tiu ho ca tr.
31 63 64
56- Tr th
khng nn n chay
Tr th m n chay di ngy s nh hng n s
pht trin c th ca chng.
Bi v tr th ang vo thi k pht trin ton din
c th, cc loi dinh dng m c th cn cng cn phi
c hp thu ton din t trong thc n. Nu tr th
khng n thc n tanh di ngy th vitamin B12 trong c
th s khng . Nh vy s nh hng n vic sn xut
hng cu. Nhng tr khng n sa b, ni chung u thiu
canxi, d pht sinh bnh ci xng. Theo ti liu iu
tra th nhng ngi n chay ln hn nhng ngi n tp,
iu ny cng r tr em di 5 tui. Cho nn khng
nhng khng nn xng vic n chay trong tr em m
ngc li cn phi c bit ch cho tr n nhng th tanh
nh tht, c...
57- Khng nn
cho tr th n no qu
C nhng bc cha m khi cho con n cm, bt chp con
phn i hay khc lc, vn c nhi nht cm vo mm con, y
nh ngi ta nhi cho vt n vy. H cho rng c n vo l c,
kt qu l gy tn thng cho t v dn n mang bnh.
Bi v cng nng c quan tiu ho ca tr cha pht trin
hon thin, s phn tit v toan tng i t, nhu ng rut
chm chp, c nng tiu ho yu. Nu bt tr th n qu no,
phn ln thc n ng li trong d dy v rut, gy ra au
ngc, trng bng, chua cng nhng kch thch khng bnh
thng khc, dn n ri lon tiu ho v tiu ho khng tt,
nghim trng hn cn c th b co tht h thng tiu ho. Cho
nn, mun cho tr kho mnh mau ln, khng ch l n nhiu,
m l n mt cch hp l, tc l n nhng th m c th cn
pht trin, n u cc th.
58- Tr di 6 thng tui
khng nn
cho n lng trng trng
Trng g l loi thc phm giu cht dinh dng. Nhng
tr th di 6 thng tui khng nn n lng trng trng. Bi v
tr em di 6 thng tui, h thng tiu ho cha pht trin
hon chnh, c bit l tnh thng thu ca nim mc rut
tng i cao, c khi c th trc tip thng qua nim mc rut
m xm nhp vo trong mu lm cho c th ca hi nhi xy ra
nhng phn ng khng nguyn khng th i vi thnh phn
trng trng, do m sinh ra bnh mn nga, bnh si v.v...
Ngoi ra, tr th n lng trng trng cng kh tiu ho, d dn
n i a chy. Cho nn khng nn cho tr th di 6 thng
tui n lng trng trng.
59- khng nn cho tr em
n nhiu trng g
32 65 66
Trng g c rt nhiu cht dinh dng, song tr con m
n nhiu trng g, khng nhng khng c li cho s pht
trin ln ln ca tr, m cn c th gy ra bnh thiu cht sinh
vt (tc l bnh thiu vitamin H).
Bi v trong lng trng trng g c cht trng trng
khng sinh vt, n c th kt hp vi cht sinh vt t trong
ng rut, gy tr ngi cho s hp thu sinh vt t, do m
sinh bnh thiu sinh vt t tr em. Biu hin ca n l rng
tc, thm ng, c nt lm tm trn da mt, ngi ro rc, da
mt xanh ti, gn ct gim yu v.v... Cho nn, tr em cn phi
n nhiu loi thc n, khng nn thin v trng g nhi qu.
60- khng nn cho tr em
n nhiu m ng vt
Nu tr em c trng k n nhiu m cc loi ng vt,
s nh hng n vic hp thu cht canxi v c th gy nn
chng bnh m trong mu v cholestrn trong mu khng bnh
thng, thm ch c th mc bnh tim khi v gi.
M l do axit m v glixrin hp thnh. N c th thc
y vic hp thu v li dng cc cht vitamin, l mt b phn
hp thnh quan trng khng th thiu c pht trin c
th. M ng vt bao hm axit m m a s l axit m bo
ho, cn m thc vt bao hm axit m m a s l axit m
khng bo ho. Axt m thc vt l loi axit m rt cn thit m c
th khng th no tng hp c.
Cc chuyn gia v dinh dng cn cho rng , cht axit
m khng bo ho trong m thc vt l th vt cht rt cn
thit cho s pht trin thn kinh v hnh thnh tu ca tr th.
Lng m a vo c th tr i hi rt cao v cht. Cho nn
khng nn cho tr th n nhiu m ng vt. Trong thi gian
nui tr, nn dng m thc vt th tt hn.
61- Khng nn
cho tr em n qu mn
Tr em n qu mn, khng nhng c hi cho thn, m
cn c th dn n huyt p cao.
Bi v mui n l vt ho hp ca hai nguyn t natri v
clo . S pht trin thn ca tr em cha hon thin, kh nng
bi tit natri km, n nhiu mui c th gy tn thng cho
bung thn. Cht natri trong c th tng nhiu, c th lm cho
cht kali theo nc tiu ra ngoi qu nhiu, do m d gy
nn bnh suy tim. Ngoi ra n qu nhiu mui, c th b huyt
p cao. Theo s iu tra ca mt t chc y hc M th trong s
tr em tui i hc, c 11% khi cn nh n nhiu thc
phm mn trong hp, n khi 10 13 tui th mc bnh
cao huyt p. Cho nn thc n ca tr th khng nn qu mn.
62- Khng nn
cho tr s sinh n mui
Cht dinh dng ca tr s sinh l sa v nc. Nui tr
s sinh bng sa b d gy nn to bn, cho nn c mt s bc
cha m dng phng php ly mt ong v nc mui thng
to bn, hoc dng nc canh cho tr ung, tuy c cha
c to bn, song li d dn n ph thng ton thn.
Bi v trong thi k cn l thai nhi, bung thn cha pht
trin thnh thc, t bo thng b ca tiu cu thn nhiu, m
huyt qun t, nn l thot nc tiu nh, v ng thn pht
33 67 68
trin khng tt, dung lng nh, kh nng c ng nc tiu
km, cng nng bi tit cht mn khng , cho nn tr s
sinh sau khi n mui,thn khng c kh nng bi tit ra ngoi,
nn c tn ng trong c th dn n ph thng. Cho nn tr
s sinh khng nn n mui.
63- Khng nn cho tr th
n nhng thc n c r
Tr th m n nhiu thc n c r, d sinh ra au bng i
ngoi.
Bi v tr th khng nh ngi ln. Khi n chng c nhai
v hnh nh c nhai nhiu, k thc nhai khng k, c khi nut
chng. Nu cho tr n nhng thc vt c r nh rau cn, rau
h, rau dn, gi , da mui v.v... tt c nhng loi rau ny
u c rt nhiu cht x, s lm tng nhu ng d dy v rut
ca tr th, thng hay gy ra au bng i ngoi.
64- Khng nn
nhai cm cho tr n
C nhng bc ph huynh s con n cm khng nhai k,
n ri s kh tiu ho, nn nhai cm trc cho nh ri t
cho con n. C ngi th mm thng vo mm con, c ngi
th nhai ri nh ra tay, t vo mm con. Cch lm nh vy
tht rt mt v sinh.
Bi v trong mm ngi ln thng c nhng vi khun,
rt d truyn vo tr con, m sc khng ca tr th li rt
yu, cho nn rt d sinh bnh. Cho d tr th khng bit nhai
hoc nhai khng k thc n, th tt nht vn l thi nh, ninh
nh, dng tha con bn cho tr n. Sau mt tui ri th c
th cho chng t n. Nh vy va v sinh, va bi dng cho tr
nng lc c lp sinh hot.
65- Tr th khng nn
n mt ong
Mt ong tuy l cht dinh dng tt v l th thay
ng rt tt. Song i vi tr th th khng thch hp.
Bi v mt ong rt d b trc khun nhim. Trc khun
sinh si ny n trong mt ong, thi ra cc cht c, lm cho
ngi dng mt ong b trng c. Ngi ln c sc khng
tng i mnh nn khng pht bnh. Nhng tr em di 6
thng tui, c th b trng c tht i nghim trng. c t do
2000 con trc khun sn sinh ra , c th lm cht mt a tr
nng 7 kilgam. Nhng hin tng trng c l : ton thn
mm yu, khng cn sc b sa, nut rt kh khn, ting
khc yu dn, hi th chm dn v.v... Mt ong l ni c tr v
mi gii quan trng ca trc khun. Cho nn tr em di 1
tui khng nn cho n mt ong.
66- Tr em khng nn
n thc n nng
Rt nhiu ngi thch n nhng thc n nng, nh vy
l rt khng v sinh. Bi v trong khi nng thc n th thc n
34 69 70
b nhim. Cht t c thn kh, khi nng thc n sn
sinh ra nhiu cht nh thn kh, lu hunh v c mt cht c
kh nng gy ung th, ri thng qua nhng thc n nng ny
m vo c th con ngi, hoc lng ng trong phi, hoc
vo mu, d gy cc bnh ung th d dy, bnh mu trng v
ung th tuyn phi v.v... Cho nn, khng nn cho cc em n nhiu
thc n nng.
67- Nhng iu king k
trong vic may qun o
cho tr s sinh
Ngay t khi cn mang thai, ngi m bt u chun
b qun o cho con. Ch s khng p, khng xng, nn qun
o, chn m u l mi toanh c. Tht ng tic cho tm lng
ho tm ca ngi m, a tr li khng mun nh vy. Vi
nhung mi, qun o thu s kch thch ln da non ca tr th,
thng lm cho tr nga ngy kh chu, n ni c em phi
pht khc ln. Cho nn cc ch ph n sp c lm m nn
ch , qun o ca tr s sinh, tt nht nn dng vi bng
mm, c may. Qun o phi rng ri, cho khi ho ng,
chn tay cc em khng b g b. o khng nn c c. Cng
khng nn m cc o, trnh lm xy st lp da c ca tr
em. Dy buc vt o ca tr em nn bn cnh, di nch,
mc ri hy buc, khng nn cao qu trnh tn thng da nch
ca tr em. Qun o chn m ca tr em khngnn nhiu. Ch cn
s hai bn chn ca tr, nu thy m l c.
68- Khng nn
trm khn voan nilng
ln mt tr em
C mt s b m tr b con ra ph chi, thng hay dng
khn voan ni lng che ln mt a tr. H cho rng nh vy l
cch gi v sinh tt nht. K thc, cch lm nh vy i vi
sc kho ca tr ch c hi ch khng c li.
Trong c th con ngi, t chc no rt mn cm vi nhu
cu xy. Nhu cu lng xy ca tr con ln hn ngi ln
rt nhiu. Ni chung lng tiu hao xy t chc no ca
ngi ln chim 21% lng xy ca ton c th, nhng tr
con th chim nhng 51%. Khn voan ni lng hnh nh rt
thong, trong sut, c l, hnh nh rt thng hi. K thc tnh
thng hi rt km. Dng khn voan che ln mt tr, thn kh
do tr th ra khng thot c ra ngoi, khng kh tronglnh
khng qua c tm khn voan cho tr th, vic cung cp
lng dng kh r rng l khng .Nh vy i vi no tht
v cng bt li.
69- 7 iu king k trong vic thay t lt
cho tr
Mi ngi u cho rng thay t lt cho tr l mt vic rt
bnh thng, song vic thay t lt cho tr rt cn c coi
trng, nu khng cn thn s lm cho tr b m au. Cho nn cc
bc cha m tr xin hy ghi nh my iu sau y :
1) Khng nn dng vi mi v vi thm mu lm t
lt cho tr em. Tt nht l tm vi trng, c, dt bng si bng
lm t lt , v vi c tng i mm mi, d thm nc m
ki khng kch thch da tht tr. Nu dng loi vi th cng
lm t lt th d sy st lp da ca tr; nu dng vi mu sm
35 71 72
lm t lt, th bn thn vi thm nhiu thuc nhum
c cht kch thch, cng d kch thch ln da ca tr gy nn
vim da t lt.
2) Khng nn qun thay t lt ng lc. H t t l phi
thay ngay. Nht l khi t lt c dnh phn v nc tiu th cng
phi thay kp thi, bi v nhng vi khun trong phn c th
lm cho vic phn gii cht niu t trong nc tiu sinh ra
amnic m kch thch ln da, nu khng thay kp thi, th
nhng ch tip xc vi t t s b vim da.
3) Khng nn kch thch qu nng hoc qu lnh.
Ma h khi thay t lt cho tr, khng nn dng nhng t lt
va phi ngoi nng em vo qun ngay cho tr m phi
cho nhng t lt y ngui hn ri mi thay. Ma ng, khi
thay t lt cho tr, phi ch n nhit , c th t lt ln
ti ng nc nng cho t m ln, hoc l nht vo trong o
bngca ngi ln ang mc, cho m ri hy qun cho tr.
trnh cho ln da ca tr tip xc vi t lt ang lnh gi
lm cho tr b rng mnh v lnh hoc b nhim lnh.
4) ng qun ch n phng php lau chi. Khi thay
t lt cho tr cn phi ch phng php lau chi, nht l khi
thay t lt cho em gi, phi ch lau ngoi m ri mi lau n
hu mn, bi v v c bn trong niu o v m o khng c
vi khun, con hu mn v trong phn th c vi khun nh trc
khun i trng chng hn. Nu lau hu mn trc th d em
nhng vi khun hu mn n ca m o v niu o, dn
n cm nhim ng niu o hoc vim m o.
5) Khng nn qun ra ry sch s. Khi git gi t lt,
cn phi di nc cho tri ht phn trn t trc ri mi xt
x phng vo t lt v git, tt nht l nn ngm vo nc
si mt ln na t c mc ch l dit ht c vi trng,
sau mi dng nc sch git i git li nhiu ln, trnh
cht kim kch thch vo lp da ca tr em.
6) Bn ngoi t lt khng nn dng ni lng lt.
Khngt ngi c thi quen dng ni lng lt ra bn ngoi t
hoc l ph ln trn t, l phng nc tiu ngm
xung chn m hoc ngm vo o. Song nh vy ch lm
tng thm amnic, d lm cho bn ca tr pht ln.Ngoi
ra, dng vi cao su hoc ni lng ph ln t lt d lm cho bn
tr em b m t thng xuyn, m cng cao cng d cm
nhim vi khun c .
7) Khng nn dng dy chun buc ra ngoi t lt. C
mt s cha m tr, mun cho nh vic, thng hay dng
dy chun buc t lt cho tr. Cch lm nh vy rt khng tt.
Nu buc dy chun cht qu, d lm cho lp da non nt ca
tr b ln, thm ch cn nghin vo da tht. Nu dy chun
lng qu th li khng t c mc ch s dng. Ngoi ra,
ban u th si dy chun va ngi, nhng v tr em ln ln rt
nhanh, cho nn chng my ngy si dy chun tr nn ngn,
cht, cng s xy ra tnh trng nh ni trn. Cho nn, tt
nht nn dng gii rt buc t lt cho tr em.
70- Khng nn may qun o
cho tr em bng vi mu sm
Mu sc vi may qun o cho tr em nn chn mu
nht, nhng vi nhum bng mu sm d kch thch da, d dn
n vim da, gy nn phn ng qu mn cm.
36 73 74
71- Khng nn may o
c c cho tr s sinh
Bi v u tr s sinh tng i nng, sc ca ci c
khng th gi c ci u, m ci u thng tt xung hai
vai. Nu chic o tr em mc m c c rt d lm xc da c
v da u. Cho nn, may o cho tr s sinh khng nn may c,
nn cho cc em mc o c ho thng l tt nht.
72- khng nn may
qun o bng si ho hc
cho tr em
Tc ng c cu : Tiu nhi ho kh vng . l v
cng nng thn kinh ca tr em cha pht trin hon chnh,
thn kinh thc vt d hng phn, ra m hi nhiu hn ngi
ln, bc nng nhanh, sc thch ng i vi s thay i ca kh
hu km. Vi si ho hc , tuy mu sc p v trn, song tnh
cht thm nc v thong kh km, nht l ma h vim nhit,
mc qun o bng si ho hc khng d to nhit, d sinh rm
sy, mn nht bi v si ho hc thuc v ch phm ho hc,
d lm cho tr em c phn ng qu mn cm, ri gy ra cc
bnh ngoi da nh bnh th kh kh, bnh sn nga, bnh si,
bnh m ay, bnh vim da v.v... T lt, o trong ca tr s
sinh, qun lt ca b gi tuyt i khng nn dng vi si ha
hc may, trnh cho tr khi b bnh tt au n. Ni
chung, cc loi vi si bng c tnh nng d ht m, thong
kh, tn nhit, mm mi v.v...vn tt hn si ho hc nhiu.
Vi bng khng dn n cc bnh tt c tnh mn cm cao,
dng may qun o ca tr em l thch hp nht.
73- Tr em khng nn
mc nhiu qun o
Ngi ta thng ni : Nu mun con ci c kho
mnh, hy cho chng chu mt cht i v lnh. Cnh bo
mi ngi rng khng nn cho tr em n qu no, mc qu m.
Qun o nn mc t mt cht. Tr em rt hiu ng nn hot
ng nhiu, c th tng cng th cht, gim bt bnh tt.
Ngc li nu mc qu nhiu qun o qu dy, h chng hot
ng l ra m hi, khng nhng ch tn thng n tt c cc
dch th trong c th, m cn lm cho l chn lng lun lun
trng thi h, nu c gi lnh p n, th d b cm lnh, thm
ch cn vim ph qun.
74- Khng nn cho tr em
mc o lt qu cht
C mt s bc cha m tr, bn thn rt thch mc o lt
cht nn cng thng hay cho con mc o lt cht. H tht
thiu tri thc v sinh, khng hiu c im sinh l trong vic
pht dc sinh trng ca tr em, nh lng ngc nh, lng
hot ngca phi khng ln v.v...sau khi mc o lt qu cht
s g b vn ng v h hp ca lng ngc, nh hng dn
cng nng ca phi, n vic pht dc bnh thng ca ca
ngc, lng, cc khp xng v.v... Qun o ca tr em nn
hi rng mt cht cho tr em d hot ng v d
thay qun o khi git.
75- tr em
37 75 76
khng nn mc qun b
T xa n nay ngi ta thng nhn mnh qun o ca
tr em phi bng vi bng hoc la mm mi, rng ri, d mc
d ci khng tn thng n ln da ca tr , cho tr d
dng hot ng. Nhng chic qun b khng phi bng vi
bng b st ly i, dnh cht vo ln da, i vi tr c nhng ci
hi sau y :
Th nht, khng li cho vic sinh trng pht dc ca tr
em. Tr em ang trong thi k sinh trng pht dc, c bp,
xng ct pht trin v th tch v trng lng hng ngy. M
qun b b st ly bp i v ng chn, s tr ngi cho vic
pht trin ln ln.
Hai l, khng li cho vic iu tit nhit c th. S
chuyn ho tr rt mnh, thn th sn sinh ra nhit rt nhiu,
nh c vic ra m hi qua ln da m to nhit, bn tnh ca
tr l hiu ng, nn vic ra m hi cng nhiu hn ngi ln
nhiu, qun o b b cht ly 2/3 lp da ca c th, rt tr
ngi cho vic to nhit, tt nhin s nh hng n vic iu tit
nhit c th .
Th ba l tip xc nhiu qu vi cc loi vi ho hc, ln
da ca tr d sinh ra phn ng bin thi. Lp gic cht trong
ln da ca tr tng i mng, mng li mao huyt qun
nh rt phong ph, mc nhng chic qun khng dt bng
bng ny rt d dn n vim da c tnh qu mn cm, hoc
mn nga dng mn mn .
Th t l qun b ng qun ngn, li b cht ly mng
lm cho m b khng c thong kh, d b mn nga. ng
qun c st nhiu vo m b, khin cho mt s t tr cn b tt
kp i - chng bnh tng hp nn hi, y hc ngi ta gi l
S pht tc c tnh tnh cm .
76- tr em
khng nn mc qun loe
Qun ng loe, ng qun gy, b cht ly bp i ca tr
em, nh hng n s tun hon ca mu; nhng gu qun th
li rng v to, cng nh hng n nhng hot ng nh i
li, chy, nhy v.v... V li ng qun hp b st vo bn,
thng xuyn c st , kch thch b phn sinh dc ca tr,
khin cho tr em do nga ngy nn hay s n b phn sinh
dc, do m gy thnh tt khng tt l hay nghch b phn
sinh dc.
Thi k u nhi l thi k hiu ng . Tr em t 4 - 6 tui
rt thch nhng vn ng mnh nh chy, nhy, nhy qua
nhng chng ngi nh v.v... cho nn mc qun ng loe khng
c li cho sc kho v s pht trin thn th v tm hn ca
cc em.
77- tr di 5 tui khng nn
mc qun cp chun
Tr ang vo thi k ln ln v thn th, cho tr em,
nht l tr em di 5 tui mc qun c dy chun s nh hng
n s ln ln v thn th ca tr. l v nguyn nhn qun
dy chun s c lc co tht li vi mi loi bng. Lc co tht do
dy chun sn sinh ra c th lm cho s pht trin ca thn
ngi b hn ch nht nh . Nu nghim trng c th dn n
nh hng n s pht dc, khin cho lng n ung t i rt
nhiu v tiu ho khng tt, gy nn hu qu thiu dinh
38 77 78
dng, tr lc pht trin km, sc khng yu v.v...Qun o
thch hp nht i vi tr phi l loi qun may bng vi mm,
to nh phi thch hp, may kiu qun c dy lng ch khng nn
may kiu dy chun.
78- Khng nn dng
dy chun tht lng
Bng tr em to, cha th hnh thnh Eo c, cho nn
dy lng khng th ging nh dy lng ca ngi ln hoc
ca thanh nin tht trn hoc di rn c, m phi tht
vng gia ngc di v bng trn. Thi gian lu dn, pha y
xng sn b dy chun co tht s tr thnh d hnh. Tt nht
l dng qun kiu dy lng. Cho d tht lng kiu no m d
dng v mt t th gi cng tt . Vy nn xin ngh vi cc
nh thit k mu v cc b m kho tay hy v con em m
ng no.
79- Qun ca tr em nam
tuyt i khng nn dng
kho (fecmtuya)
Kho fecmtuya trong qu trnh ko ln ko xung rt
d kp vo u qui v bao tinh hon ca tr em. S vic nh
th ny tng xy ra nhiu ln, cho nn cc bc cha m tr
cn phi ch .
80- tr th Khng nn mc
qun thng t lu qu
Cc bc cha m cn phi dy con sm c thi quen i
i tiu tin vo nhng gi nht nh, c gng trnh sao khi
phi mc qun thng t. Ch cn tr th t c thi cn i
ngoi l phi nhanh chng thi khngcho tr mc qun thng
t na. Bi v mc qun thng t rt khng c li cho sc
kho ca tr, d khin cho tr dng tay nghch b phn sinh
dc hoc l t, dn n cmnhim k sinh trng . c bit l
cc em gi , mc qun thng t cng rt d b cm nhim
ng tit niu.
81- khng nn dng
x phng bt
git qun o ca tr th
X phng bt tr thnh bt git thng dng ca tuyt
i a s cc gia nh. Song qun o ca tr th th khng nn
dng x phng bt git.
Thnh phn ch yu ca x phng bt l loi ho cht
m sau khi thm nhp vo c th , cht ny c tc dng c
ch rt mnh i vi hot tnh ca amilpxin, pancreatin,
pepsin trong c th con ngi, rt d lm cho ngi ta b trng
c. Nu dng x phng bt git qun o cho tr th, c
bit l qun o trong v t lt, c th v lc gi nc khng k,
trn qun o cn lu li cht ho hc th s rt nguy hi cho
tr th. Ngoi ra, c tr th sau khi tip xc vi cht ho hc
ny cn c th gy ra phn ng qu mn cm ca lp da. Cho
nn tt nht l khng nn dng x phng bt git qun o
ca tr th m nn dng loi x phng trung tnh khng c
tnh kch thch.
39 79 80
82- Khng nn cho
bng phin
vo qun o ca tr em
Qun o ca tr em khng nn b bng phin vo. l
bi v loi bng phin bn ngoi ch c nhng sinh vt nap-
ta-len v hp cht din sinh nap-ta-len. C ngi mc mt
loi bnh thiu mu c tnh cht ho tan mu do di truyn gy
nn. Bnh thng ngi bnh ny khng co bt k mt triu
chng no c, nhng sau khi tip xc vi cht nh hp cht
din sinh, th qu trnh hon nguyn xy ho hng cu lin b
tr ngi, khin cho m t bo b ph hoi, sinh ra thiu mu
c tnh cht ho tan mu cp tnh.. Hin tng ny phn ln
thng thy tr s sinh, biu hin lm sng l thiu mu v
cht hong m c tnh sinh l tip tc khng lui hoc tng
thm c tnh cht hnh tin., ngi b nng th s sinh ra
hong m, vng da vng mt. Cho nn sau khi ct gi qun
o tr em, trc khi mc phi phi tht k, sau khi hp cht
din sinh b nng nng chiu vo, s bc hi rt nhanh v tan
i, khi mc vo, tr em mi khi b hi.
83- Tr th
khng nn i giy da
Tr th, tui cn nh, c bp cn non. B xng cn
mm, thn th ang vo giai on pht dc cao tc. i giy
da sm qu, rt d dn n d hnh chn. Bi v, tt c cc loi
giy da, ni chung u c khuyt im l n hi rt km,
tnh co gin nh, cng cao, d b cht thnkinh v huyt
qun bnchn ca tr em, nh hng n s sinh trng pht
dc ca cchn v ngn chn, ng thi cn to thnh s tr
ngi cho tun hon mu; nu giy da rng qu s lm cho
bnchn v dy chng phi dui di ra, do s lm mt hoc
lm gim hnh cung ca bn chn, lm suy yu nhiu tc dng
ho hon chn ng, hnh thnh bn chn bt, nh hng n
mt s hot ng bnh thng ca tr em, v l mt trong
nhng nguyn nhn quan trng chn au, i au, lng au
sau ny. cho con tr trng thnh lnh mnh, hy nn cho
con tr i giy vi c mm th thch hp hn.
84- Tr em khng nn
i giy nha cng
N khng c li cho vic tng cng lc n hi ca
hnh cung bn chn ca tr, d mc bnh bn chn bt.
85- tr em Khng nn
i giy cht qu
Giy tr em cn phi thch hp, nn hi rng mt cht,
pha gt giy c th x ngn chn vo l c.
86- tr em Khng nn
i dp l qu sm
Bi v i dp l th phi dng sc ca ngn chn rt
nhiu, d thnh chn ch Bt , i li cng khng tin.
40 81 82
Tuyt i khng nn da vo s giy chn giy cho
tr th, nht l i vi tr th ang hc i. Lc ny, vic pht
dc b xng ca chng cha hon chnh, nhng i giy
khng thch hp, s nh hng n t th i li chnh xc ca
cc em, khin cho khp xng bn chn chu lc khng u, c
th dn n bnh vim khp khi v gi.
Chn mua giy cho tr em phi trnh mua nhng i
giy mm v mng. Nhng loi giy ny khng bn nn cng
c nh hng n s phat trin i bn chn ca tr. Mt i
giy tr con tt th b mt i giy phi mm, phi thong kh,
giy pha trc 1/3 c th b cong c, pha sau 2/3 th
phi c nh bt ng. Giy nh vy mi l giy tt tiu
chun.
Bn chn tr con, c a gy c a bo, mu bn chn
hoc cao hoc thp, khng th ging nhau c, ch c giy
tht bng dy mi l giy thch hp nht vi kiu chn c nh.
i vi nhng tr em ang trong thi k ln ln, tuyt
i khng nn tic tin, tic th gi m i mua i giy qu to.
Tt nht l c 3 thng li thay cho tr mt i giy, nhiu nht
cng khng nn vt qu 5 thng, nu khng s nh hng n s
ln ln ca i chn ca tr th.
87- 6 iu king k trong
vic trang im cho b gi
L cha m ai cng mun trang im cho con gi mnh
xinh p. Song c 6 iu khng nn sau y cn lu :
1/ Khng nn sy tc . Bi v tc tr em gi cn rt non
yu, tc mm v dy, khng chu c s kch thch trong qu
trnh sy bng in, bng sc nng hoc bng ho hc, khin
cho tng gic cht ca tc b tn thng, lp m ngoi da b
gim i, lm cho tc mau b rng. Khi sy tc th tc s dnh
vo nhau, khng thong kh, khng d chi, gi, nh hng
n v sinh, ma h d sinh nga ngy, thm ch cn gy nn
vim da u, rt c hi cho sc kho.
2/ Khng nn bi son. Trong son mi co cht ho hc v
hng liu, c th gy nn phn ng c tnh qu mn cm, c
bit l da mi cc em gi cn rt non nt, d lm cho mi b
kh, b nga, cn c th c hin tng b ni mn, trc da
v.v...
3/ Khng nn i giy cao gt. Khp xng gt chn cc
em gi cn cha pht dc thnh thc. Nu i giy cao gt
sm qu, do trng lng ton thn dn ln bn chn v cc
u ngn chn, to thnh thnh xng chu b thu vo trong,
nh hng n vic sinh n sau ny.
4/ Khng nn mc o lt qu cht. Thiu n ang vo
giai on ln ln v thn th, nu mc o lt qu cht, s b
cht ly ngc, nh hng n s vn ng ca cc c h hp,
hn ch lng hot ng ca phi. ng thi cng nh hng
n cng nng vn ng bnh thng ca d dy v rut, cn
dn p cc huyt qun di da, rt khng c li cho vic
pht trin c th.
5/ Khng nn nh lng my. ng v mt bo v sc
kho sinh l m ni, cng nng ca lng my l rt quan
trng. Cc thy thuc gi lng my l V s ca mt, bi v
chng mc trn mt, ng vo v tr chin lc, hnh
thnh tm bnh phong thin nhin tuyt vi ca mt. Khi m
hi m a, chng c th ngn nhng git m hi, khng cho
chng chy vo mt; khi c ct bi bay m mt, lng my
s ngn cn bi trn mt ri vo mt, tr thnh
phng tuyn th nht bo v con mt.
41 83 84
Hin nay c mt s n thanh nin chu nh hng ca
cc nc phng ty v ca thi k c i nh sch nhng
m lng my t nhin tri cho rt p y i, c tng rng
lng my nh l p. K thc, nh vy l khng tho ng.
Ngi ta trang im sao p bng mt to my rm t nhin
c. Hn na, nh lng my l nh c gc, mao nang b ph
hoi, s khng mc ln c na, n lc v gi th tht kh
coi, c bit l sau khi nh lng my, lng my tha tht, tt
nhin s ph hoi cng nng bo v con mt ca lng my, v
nhng ch lng my b nh d b cm nhim, sinh vim. Cho
nn, tr trng hp lng my mc tha tht qu v li mc
khng u ra, ni chung nht thit khng nn nh lng my.
6/ Thiu n khng nn b lng. C khng t n thanh
nin, c bit l mt s thiu n, hai ba ngy mi i i tin
mt ln. Trong y hc, ngi ta gi loi bnh ny l Bnh to
bn theo thi quen. Vy th ti sao nhng bn gi ny li
mc ci chng bnh nh vy ? Nguyn do l cc c gi ny
mun c eo, khng mun mnh tr thnh ngi bo, nn
trng k dng tht lng hoc dy buc bng tht cht ly
vng lng v vng bng. C b cht bng lu ngy nh vy s
dn nn s tun hon ca mu thnh bng v ng rut lm
cho nhu ng bnh thng trong ng d dy v ng rut
b gim i, yu i, chm i. Nh vy khng nhng nhng thc
n khng thng qua ng tiu ho mt cch thun li, m
cn lm cho rut b trng kh, lm cho thc n b ng li
trong rut. Thi gian ng li cng di th nim mc ng
rut hp thu thnh phn nc trong thc n cng nhiu, phn
cng b kh, cng sinh to bn nng. C th ko di s hnh
thnh Bnh to bn theo thi quen. Nu khng kp thi cha
tr s dn n bnh tr. R rng l tht lng qu cht l mt tp
qun xu nh hng khng tt n sc kho, cn phi sa cha v
b i.
88- 2 iu king k trong
vic trang im cho b trai
1/ Khng nn trang im b trai thnh b gi.
Theo s liu iu tra cu 3 trng mu gio Thng
Hi, s b trai c trang im thnh con gi chim 1/3 n
2/3. Ti sao cha m chng li lm nh vy ? Mt l bi v
trang im cho b trai thnh mt b gi, tt cho em bm tc,
sn mng tay, nh m phn, bi son mi, mc chic vy ca
con gi, trng xinh hn ln, tht d yu; hai l bi v nhng
bc cha m ny ang thch c con gi m li khng c, cho
nn mi ci trang cho con trai mnh thnh con gi, cng l t
an i.
Song cc bc cha m khng bit rng, nu c ko di
tnh hnh nh vy c th dn n hu qu khng th lng ht
c.
Trong tm l hc c mt danh t gi l Tnh bit t
nhn, cu c ngha l mt con ngi t nhn thc c
gii tnh ca mnh khng ng nht vi s thc. Trong tnh
trng chung th mt ngi l con trai, ng nhin l n t
nhn mnh l con trai; mt a tr l con gi, ng nhin n
cng t nhn mnh l con gi, iu chng c g phi bn ci
na. Song c mt s rt t ngi thy vic t nhn thc gii
tnh ca mnh li khng ng nht vi biu hin gii tnh
khch quan. V d nh r rng cu ta l mt a con trai
nhng li c tng mnh l con gi, v mi mt nh kh cht,
ng tc, tp qun, trang phc v.v... u lm nh con gi. N
cho rng, linh hn n l con gi, ch v lc u thai b nhm
42 85 86
ci v ngoi thi. Ci gi l s ln ln v Tnh bit t
nhn.
Pht sinh hin tng ln ln Tnh bit t nhn nh th
ny, nguyn nhn ch yu l t thi k th u. i no ca tr
th ang vo thi k pht trin nhanh chng, c rt nhiu s
vic li n tng rt su sc trong tng v i no, thm
ch sut i cng khng th xo nho c. Nu nh cha m
c ko di s i i vi con trai mnh y nh i x vi con
gi th c kh nng lm cho tm l gii tnh ca a tr sinh ra
hin tng xoay chuyn, sau khi trng thnh c th pht
sinh hin tng v cng ng bun l s ln ln Tnh
bit t nhn.
Bt k l con trai hay l con gi, cng u c mt thi k
t r gii tnh, tc l con trai ch thch chi vi con trai, trong
hon cnh nh vy s nui dng nn kh cht ca nam gii;
con gi th ch thch chi vi con gi, trong hon cnh y s
nui dng thnh kh cht ca n gii. Ln ln mt cht na,
n thi k pht trin thnh thanh nin, li sn sinh ra hin
tng Nam n tng hp, Kh cht hai bn b sung cho
nhau, c ngha l i bn nam n do kh cht khng ging
nhau (v d nh nam gii th mnh m, n gii th n ho) m
yu nhau, hai bn b sung cho nhau, hai kh cht hp li thnh
kh cht hon chnh. Nhng, i vi mt a con trai m li
khng coi n, khng i i vi n nh mt a con trai, m
li i trang im cho n thnh mt a con gi, ch cho n
chi vi bn con gi, th th n s tim nhim kh cht con
gi, n khi ln ln thnh thanh nin, khi cn kh cht nam n
b sung cho nhau th n s cm th sc hp dn ca bn cng
gii (ng tnh), bi v ng tnh tng phn vi kh cht ca
n, t m tr thnh ngi ng tnh luyn i. V li khi
m Tm l nh th xy ra th kh m xo i c. Nh
vy l a tr sut i trong tnh trng mu thun, au
kh, bng hong, un khc, khng sao g ra c.
Nhng tnh hnh nh ni trn khng phi ch l
nghe thy, m l nhng hin thc sng ng. Tt nhin khng
c ngha l h c trang im cho con trai thnh con gi l xut
hin ngay hin tng k quc ng tnh luyn i v s ln
ln Tnh bit t nhn u. Song loi kh nng ny ng l
c tht. L cha m, nht nh phi hiu nhng l l khoa hc
ny, trnh lm hi cho con, sau ny s v cng hi hn. Tt
nht l c cho tr con t do pht trin nhng hot ng theo
c trng gii tnh ca chng, bt k s gia cng, s un nn
no cng u khng cn thit.
2/ Khng nn tc di cho con trai.
C mt s bc cha m c thch cho con trai mt b
tc di theo mt, ri cn ci ln cc loi cp tc mu sc
sc s. Nh vy, va khng thch hp vi c im ca tr
con, va khng c li cho v sinh v sc kho, cp tc cho tr
con cng khng an ton. Bi v tr th tc di, khi chng
chi a th tc ri tung ln, bay ln mt che lp tm nhn ca
mt, trng rt xu. Ngoi ra , khi tr chi a th s ra nhiu
m hi, bi bm dnh vo tc di, rt kh gi sch, to iu
kin cho vi trng v mm bnh sinh si ny n.
Nn chng, c nhng kiu tc cho ring tr em, sao cho
chng tr nn khi ng hot bt, khi chi u v gi u u
thun tin.
89- 4 iu king k v vic
43 87 88
cho tr em i xe p
1/ Khng nn cho tr em i xe p qu sm.
Thng qua mt s iu tra, ngi ta pht hin ra rng, c
mt s khng t tr c i chn hnh ch X. Nguyn nhn ca
n l do khi 3 - 4 tui cc em c i xe p 3 bnh gy nn.
Xng ct ca tr c tnh keo nha rt cao, m sc mnh
ca c bp th cn yu. Hin nay trn th trng ang c bn
loi xe p 3 bnh cho tr, khong cch ca hai bn p kh
rng, khong cch gia yn ngi v bn p cng kh di, khi
tr em p xe th rt vt v, nu c ko di s hnh thnh kiu
pha trong hai u gi s bnh ra rt to, hai chi di s bin
thnh i chn hnh ch X, c em khong cch gia hai mt
c chn vt qu 10 mm, c nhiu em c kiu chn ch
Bt rng hp mc khc nhau. Cho nn, nhng em
thng xuyn i xe p 3 bnh cn ch my im sau y :
(1) Nghim khc nm vng thi gian i xe ca tr em, tuyt
i khng nn cho i xe p qu sm.
(2) Cn ci tin kt cu xe p 3 bnh nh: co hp c ly
gia hai bn p, yn ngi c th iu chnh ln pha trc
hoc li v pha sau v.v...
(3) Dy cho tr em phng php p xe ng n.
(4) i vi nhng em c chn hnh ch X, cn sm
c cha chy iu chnh. Phng php l, tp i theo
pha ngoi mt bn chn, mi ln ngi b gi khong 20 n
30 pht, mi ngy 1 n 3 ln.
2/ Khng nn y xe ni ra ph x.
Ni chung xe y ca tr em thng khng cao. Ph x
ngi ng, xe c nhiu, ngi ta i li trn ng ph hai
chn rt nhiu bi bm, xe c qua li thi ra rt nhiu thn kh,
trong khng gian cht chi nh vy, tr em ngi trong chic
xe y, lc no cng b khng kh nhim y bao vy. Sc
khng ca tr em tng i yu, do m rt d b cm nhim
cc loi vi trng.
3/ Khng nn cho tr em ngi trn ging xe p
chn v mt bn.
C mt s bc cha m, khi o con trn xe p thng
hay con ngi trn ging xe xoay ngi v mt bn. Cho cc
em ngi nh vy s sinh ra rt nhiu bnh tt : Th nht , thi
k xng ct ca con ngi ln nhanh nht l khong t 3 n
8 tui. Tr em ngi nghing trn ging xe p, n s phi hi
khom ngi xung, lu dn xng sng s b cong hoc bin
hnh; th hai, mch mu hai chn b dn nn, vic lu thng
mu b tr ngi, nh hng n s pht trin ca chn, ma
ng cn c th b lnh cng; th ba, khi i xe p s b rung
b xc, nhng chn ng y thng qua xng sng ln i no
rt nhanh, rt c th s nh hng xu n i no ca tr em.
Xin kin ngh cc bc ph huynh hy lm mt ci gh
nho nh cho cc em ngi thng trn khung xe. Nh vy s va an
ton, li thoi mi.
4/ Khng nn cho tr em i xe p ln ph.
Hin nay, cc thnh ph, th trn, hin tng i xe p
thay i b rt l ph bin. C mt s thiu nin rt thch i xe
p ln ph chi, thng l khng cho b m bit; song cng
c bc cha m li cho rng con mnh rt thng minh, n i xe
p rt gii, nn cho chng t do i xe p ln ph, khi xy
ra tai nn giao thng, hi hn th mun. Nhng con s cht,
b thng do tai nn giao thng theo thng k tht l kinh
khng, khin chng ta phi ht sc coi trng : tuyt i khng
nn cho thiu nin tr em i xe p ln ph chi. Bi v
thiu nin tr em khng th thch ng c vi cnh tng hn
n, phc tp trn ng ph. Di y xin gii thch v mt
44 89 90
sinh l v tm l :
(1) Lc quan st km, gc th gic ca ngi ln vt
qu 180
0
, cn gc th gic ca tr em th khng y 70
0
rt
kh c th quan st c ton cnh. Trong khi i xe cn r
phi r tri , ch c ci ny th li b mt ci khc.
(2) Sc phn ng chm, ngi ln nhn thy mt chic xe
-t chy n ch cn 1/4 giy ng h, nhng tr em th cn
n 4 giy, nu xe c bt cht phng n th khng x l kp.
(3) Th lc km, ngi ln pht hin tnh hnh khng
bnh thng th c th cp tc phanh xe li hoc gim bt tc
, nhng tr em th khng lm kp, khng sc ng bin;
(4) Sc phn on yu : Tr em s khng th phn on
chnh xc c ly v tc chic xe hi ang lao n nh ngi
ln, khng nm vng tit tu vn hnh ca xe, khng sc
quyt nh vic nhng xe hay vt xe nn thng lm cho
ngi li xe -t lng tng, d gy ra tai nn.
(5) Sc cm th yu v t kinh nghim. i vi cc loi
n tn hiu giao thng v cc loi bin bo trn ng ph,
tr em khng thnh tho, trong mt lc kh c th tng hp
c tt c mi thng tin c lin quan n an ton. V khi
hng ln l qun i ht thy, chng cn bit lo cho tnh mnh ca
mnh na;
(6) Sc ch khng tp trung: Trn ng ph, cnh
quan mun mu ngn sc d lm cho tr em phn tn s ch ,
t nhin ri mt ci g hoc l nh n mt iu g l
qun ngay mt an ton giao thng, t l thng vong do t
nhin r ngang r dc l cao nht.
90- Hc sinh cn th
khng nn ngi bn u
Ngi bn u c th lm cho mc cn th nng hn. Bi
v nh sng ca vt th phn x ra trc mt ngoi 5 - 6 mt,
th mt ngi ta khng cn iu tit cng c th hnh thnh
hnh dng r rng trn vng mc ca mt, lc vic iu
tit c bp ca mt l th gin. Nhng nu nh sng ca vt
th phn x ra trong vng 5 mt, nu mt khng iu tit th
trn vng mc ca mt khng th hin ln hnh dng vt th r
rng c, mun nhn r vt th trong vng 5 mt, vic iu
tit c bp ca mt cn phi co hp li nhng mc khc
nhau, c li vt th nhn thy cng gn th mc co hp cng
mnh. Nhng hc sinh ngi cui lp, iu tit c mt khng
cng thng nh hc sinh ngi bn u, c li cho vic bo v
i mt. nhng hc sinh cn th ngi bn u, v c li ca
bng en gn qu, khin cho c tit hc vic iu tit c mt
u trng thi cng thng, mt cng d mi mt, c th lm
tng thm cn th ca hc sinh, dn n tun hon c tnh.
Cho nn, hc sinh cn th khng nn ngi bn u.
91- Khng nn
nn mn nht tr em
Trn mnh tr em c mn nht, c bc cha m c thch ra
sc nn m ra, tng rng nh vy s mau khi, thc ra nh vy l
v cng nguy him.
Bi v sau khi dng sc nn m, p lc trong khoang m
tng ln, c th lm cho m hoc vi trng thm nhp vo mu,
dn n cm nhim ton thn hoc di chuyn sang cc b
phn khc, tc l ci m ngi ta gi l bnh bi huyt hoc l
bnh mu c m c. Cho nn khi tr em mc mn nht, tuyt
45 91 92
i khng c nn, nht l mn mc trn mi trn hoc l
trn mi cng khng c nn , bi v tnh mch trn mt
n thng vi tnh mch trn u, nu m hoc vi trng xm
nhp vo huyt qun c th dn n cm nhim, gy nn
nguy him.
92- tr em khng nn
chy nhanh trn ng di
Ma ng chy ng di l mt phng php rn luyn
rt tt. Song phi tu ngi, tu sc m rn luyn. tr em m
chy ng di theo ngi ln l khng thch hp.
Bi v tr ang giai on pht trin ln ln, c bp pht
trin theo chiu dc, c lc km, trng lng nh, chy ng
di qu d khin cho c bp b mt mi, nh hng n s
pht trin bnh thng ca c bp. Bung tim ca cc em nh
v nh, sc co bp yu, sc chu ng nh, chy nhanh trn
ng di s lm cho vic cung cp dng kh khng ; b
ngc ca tr cn nh, lng khng kh vo phi t, kh nng
ht khng kh km, kh nng thay th dng kh t; do chy
nhanh trn ng di, kh c th cung cp nng lng m
c th tiu hao. Cho nn tr em khng nn chy nhanh trn
ng di. Ch nn chy t t, tun t m tin, lng sc m
lm th mi t c kt qu rn luyn.
93- Khng nn cho tr th
nm o nhau i do
C mt s nh tr mu gio hay tchc cho tr th i do
chi tp th, thng hay t chc cc em thnh hng , ngi
sau nm ui o ngi trc i st vo nhau, i vi tr nh
th cch lm nh vy tht khng c li cho vic pht trin ln
ln ca cc em.
Nn nh rng, khi mt em cha tay ra nm cht ly ui
o ca em i trc, s gi mt c ly c nh gia hai ngi,
m c ly li rt gn, nh hng n bc i, nh vy cc
em nh phi nghing ngi m i, nu c ko di , d hnh
hnh kiu i chn ch bt, cng c em phi nhn chn m i,
nh vy cung nh hng n t th i la ng n ca cc
em. Cho nn tin vic qun l cc em, c th dng bin
php cng dy cho cc em i hoc cho cc em dt tay nhau
xp hng i i mt cch t nhin. Nh vy s khng nh
hng xu n t th i li ca cc em.
94- Tr th khng nn
luyn c bp qu sm
cho tr em luyn c bp qu sm s khng c li cho
vic pht trin bnh thng cng nng tim phi ca cc em.
Bi v trong qu trnh pht trin ln ln ca con ngi, s
tng trng chiu cao bao gi cng pht trin sm hn s tng
trng v cn nng. Khong 8 tui th trng lng ca c bp
ch chim khong 27,2% trng lng c th, n tui thnh
nin mi tng ln n 45%. Trong tui tr em, do hm lng
nc ca c bp tng i nhiu, hm lng prtin v mui
v c tng i t, sc kho yu, d mt nhc. Ngoi ra trong
khi luyn tp phi gng sc nhiu nn thng hay b ngt
ngt, lc p lc trong ngc tng ln t ngt, thm ch c
th tng thnh p lc chnh, gy tr ngi cho vic tnh mch
hi lu, lm cho tim co bp xung. Sau khi ngt ngt, mt
46 93 94
lng ln mu ng trong tnh mch mi vi vng chy
vo tim li lm cho tim qu cng, gy nn s kch thch qu
mnh i vi tim. Qua s nghin cu ca ngnh y hc sinh l
chng minh rng, cho tr em tin hnh luyn tp c bp
qu sm, c th lm cho cc th c ca thnh tim dy ln qu
sm m hn ch s pht trin dung tch ca bung tim. T
ta thy khng nn cho tr em tin hnh luyn tp c
bp nng qu sm.
95- tr em khng nn
i giy cng chy
Tr em i giy cng chy s khng c li cho s
pht trin ln ln ca chng. Bi v vo thi k ln ln cu tr
em, cng nng qun l h thng vn ng ca i no cha
hon thin, cho nn tnh nhp nhng ca c th v sc mnh
ca c bp tng i yu. Khi chy nhanh, ton th sc nng
ca c th dn vo i chn, khin cho i chn phi chu mt
ng lc vn ng rt ln, nh vy rt d lm cho chn b tn
thng cp tnh hoc mn tnh. Nu cc em c chy nhanh
chy nhiu di ngy nh vy, cn nh hng c n vic pht
trin bnh thng ca xng gn na.. Cho nn xin ngh vi
cc bc cha m hy chn cho con mt i giy mm va
chn, tt nht ng chng phi i nhng i giy cng
hoc nha. Ngoi ra khi cc em chy, tt nht nn chy
trn nhng con ng t cho bc chn c nh
nhng.
96- sau ba cm
tr em khng nn i bi
Tr em sau ba n m i bi ch c hi cho thn th ch
khng c li. Sau khi n cm, do nhu cu tiu ho v dinh
dng, sc lm vic ca cc c quan tiu ho tng ln, lc ny
cc c quan tiu ho cng i hi mt lng mu tng i
ln, nu n cm xong m i bi ngay, khin cho mt lng
ln mu tp trung vo t chi, mu t chy vo ng tiu ho,
do m nh hng n vic tiu ho v hp thu thc n.
Ngoi ra, sau khi n cm, d dy phi lm vic nhiu, nu
nhy xung nc, d dy li chu p lc ca nc v cc b
phn khc p s lm cho nhu ng kh khn, khng
nhng thc n kh tiu ho, c khi cn gy nn
chng au d dy.
97- Tr th khng nn
tm nng qua ca knh
C mt s ngi thng hay cho tr th nm di nh
nng sau ca knh trong phng, ta h nh ang tm nng,
nhng thc t th li chng c tia t ngoi chiu vo.
Nh mi ngi u bit, trong nh nng mt tri c 60%
tia hng ngoi, n em li cho ngi ta nhit lng, thc y
tun hon mu v cc cht thay th mi; trong nh nng mt
tri c tia t ngoi,c tc dng dit khun v tng cng sc
khng, cn c th lm cho cht egttrn trong lp da
bin thnh vitamin D, m vitamin D th thc y vic hp thu
cc cht phtpho canxi. V tia t ngoi trong nh nng
khng th thng qua lp knh c, m phi cho nh nng
mt tri trc tip chiu ln lp da mi thc s c hiu qu.
Cho tr th tm nng th phi t t, tin dn tng bc.
Bnh thng th tr s sinh sau 1 thng c th bt u cho ra
ngoi tri tm nng, nu l ma h, ma thu th n thng th
47 95 96
ba c th cho ra hot ng ngoi tri, thi k u, mi ln cho
ra ngoi tri t 5 n 10 pht l thch hp. Sau khi tr thch
ng vi thi tit bn ngoi th c th tng dn thi gian ny
ln, i khi l c sau 3 5 ngy li tng ln 5 pht, sau
c th ko di n 1 ting ng h hoc lu hn na..Cng c
th tng ln bng cch cho ra ngoi tri 2 ln trong 1 ngy.
u ma xun, cui ma thu v ma ng, cho tr ra tm
nng ngoi tri th phi ch mc qun o m cho tr, ch
h mt v bn tay, phi chn ni kn gi, phng tr cm lnh.
98- Tr em
khng nn chi tr ko co
Ko co tuy l mt trong nhng loi thi u c pht
trin rng ri trong hot ng th dc qun chng , song i
vi tr em th khng nn tham gia loi thi u ny.
Bi v ko co th tr em phi n ngi v pha sau hoc
cong ngi v pha trc hoc phi nghing ngi, phi dng
ht sc ca hai chn hai tay duy tr mt v tr c nh v
phi gi vng mt thi gian nht nh. Xng, cc khp xng
ca tr cn non yu, rt d xy ra sai khp hoc chch khp
xng. Nu chi nhiu c th lm cho xng ct b bin dng,
ct sng b cong. Trong khi ko co, tt c c bp ton thn tr
em i hi mt lng mu rt ln cung cp dng kh v
cht dinh dng. Do s lng vi ti huyt qun trong c bp
ca tr em cn t, do m lng mu cung khng cu, d
sinh ra thiu xy, rt c hi cho vic pht trin ln ln ca c
bp. Trong khi ko co, trung khu tng ng ca v i no
xy ra qu trnh hng phn mnh v tp trung, h thng thn
kinh d mt mi, vic rt khng c li cho s pht trin ca
h thng thn kinh. Trong khi ko co, tr th phi min cng
chu s ngt ngt qu nhiu v thi gian qu di, tt nhin s
dn n mu tnh mch chy v tim gim st. Lng vn
chuyn mu ca tim gim i, tim phi gnh vc nng hn,
bung tim v i no xut hin hin tng thiu mu tm thi,
nu nghim trng th c th b ngt xu. Khi b ngt ngt trong
lc ko co, thanh mn cng thng, vic dng lc ca c bng
v h hp gim i, lm cho ngc tht li, ni p trong ngc
tng ln, vic h hp khng th tin hnh bnh thng, kh th
trong phi khng th y ra c, dng kh th li khng
ht vo c, m trong lc ko co th dng kh li i hi mt
khi lng vt qa lng dng kh ln nht m ngi ta th
vo. Nh vy l c th tr em s b thiu dng kh, rt c hi
cho sc kho.
99- Trc khi thi u
khng nn n cm
Trc khi thi u th dc 3 ting ng h khng nn n
cm.
Bi v vn ng c th lm cho cng nng tiu ho b tr
ngi rt ln, cn c th lm cho d dy co git, nh hng n
vic thi u. Ngoi ra , sau khi thi u, mt s lng ln mu
trong c th chy vo h thng tiu ho, do m c bp v
no b thiu mu. Khi vn ng, c bp cn phi c mu
mi c th lm c nhng ng tc m mn th dc i hi.
Lc , nu vn ng vin dng lc m c bp li vo iu
kin bt li th kh m c thnh tch cao c.
100- tr em khng nn
48 97 98
lm dng ho trang
C mt s bc cha m c thch cho con nh phn bi
son, sn mng chn mng tay, nn bit rng lm nh vy l
rt khng c li cho sc kho ca cc em.
Bi v ln da ca tr em cn rt non nt, khng chu
ng ni s kch thch ca ho trang, d xy ra phn ng
qu mn cm. V d trong son bi mi c nhng hng liu v
nhng cht hunh quang brm c th lm cho mm b kh, b
nga, b rp; sn mng tay c th lm cho mng tay bin cht,
tr nn gin, thm ch dn n vim k mng tay, dn n
bnh nt mng tay. Nu cho tr em dng ho trang ca
ngi ln, s gy tn thng n ln da ca cc em. Cho nn,
ngoi nhng ngy hi h, biu din vn ngh ra, tt nht l
khng nn cho tr em s dng m phm ho trang.
101- Thiu nhi khng nn
nh phn, bi son
C mt s gia trng thch cho tr con, nht l con gi
trang im, m phn mi son. Nh sn mng tay, k lng
my, st phn, bi son.... i vi tr em, nu c ko di vic
s dng nhng m phm ho trang th s c hi.
Bi v lp da mt ca tr em cn non, s dng m phm
ho trang, ri do nc mt, nc mi, m hi, nc di ho
quyn vo s hnh thnh mt lp m, nh hng n s
chuyn ho bnh thng ca ln da. ng thi cc cht ho
hc trong m phm nh cc sc t, hng liu v.v...c th
dn n Vim da m phm. Nu s dng m phm di
ngy c th lm tc l chn lng. Dn n vim l chn lng..
Nhng m phm c cht ho hc c tnh cm quang nh
du hc n chng hn ti cn c th dn n Vim da mn
quang, Ban da sc t v.v... Cho nn tr em khng nn nh
phn bi son. phng da tr em b kh, c th xoa ngoi
da mt cht glixrin pha long.
102- Tr em khng nn dng kem dng da
ca ngi ln
Kem dng da ca ngi ln m cho tr em s dng,
khng nhng khng c tc dng bo v ln da, m cn c th
lm cho lp da ca cc em tr nn th rp, sn si, hoc l ln
da qu mn cm th xut hin nhng chm hoc nhng nt
sn nh.
Bi v ln da ca tr em cn mm mi, l chn lng rt
nh, d b ho m phm ca ngi ln lm cho tc li, tr
ngi cho vic thot m hi v phn tit ca ln da. Nhng sc
t do cc cht ho hc hp thnh trong kem dng da ca
ngi ln v hm lng hng liu trong rt cao, gy kch
thch cho lp da ca tr em kh mnh. Nhng loi kem dng
da ca ngi ln thng c cc cht nh sa ong cha, ngn
nh, nhn sm v.v... Nhng loi kem ny d b bin cht v -
xy ho, sinh ra nhng cht ho hc c hi, i vi ln da ca
tr em c tnh kch thch rt mnh. Vy tr em khng nn
dng kem dng da ca ngi ln , ch nn dng loi kem bo
v da ca tr em m thi.
49 99 100
103- tr em khng nn xoa
phn qu dy trn mt
C mt s b m tr, thng hay lm m cho a con
gi c nht ca mnh bng cch trang im tht bnh bao p
nh trt ln m con gi nhng loi phn tht thm, t tin,
n ni lm cho m con tr nn trng bch. Nh vy khng
nhng khng lm cho con p hn, m cn c hi cho sc kho ca
con gi.
Khi nh nng mt tri chiu vo mt a tr, c th lm
cho da mt tr nn mm mi, lp da sng bng v rt xp.
Nu trn m li trt lp phn dy, s tr ngi cho vic hp thu
bnh thng tia t ngoi ca lp da, thng hay dn n da
qu mn cm. iu c hi nht l nh hng n s hp thnh
ca vitamin D. Bi v cht vitamin D trong c th tr em, tn
ti trong lp biu b, ch yu da vo tc dng ca tia t
ngoi chiu vo m chuyn ho thnh vitamin D v trruyn
vo trong mu. Nu trn mt thng xuyn xoa phn du, s
lm gim bt vic sn xut ra vitamin D trong c th, nh
hng n vic hp thu pht-pho, can-xi ca xng, do m
nh hng n s trng thnh ca tr em. Ngoi ra trn mt
bi nhiu phn du s lm tc vic thot m hi v b nhn,
nu gp vi trng cm nhim th s sinh rm xy.
104- Hc sinh trung, tiu hc khng nn
sy tc
Yu ci p l nt p ca con ngi. Nhng trang im,
chi chut nh th no phi tu ngi m lm. V d nh hc
sinh trung, tiu hc th khng nn sy tc.
Bi v tc l do cc cht sng, cht da, cht ty hp
thnh, trong cht da c chim 90%. Tc ca hc sinh
trung, tiu hc nh v mm mi, sau khi b sy nng hoc
phn ng ho hc, cht sng v cht da ca tc u b tn
thng, khin cho tc ang en tuyn bin thnh mu
quch v gin, cht du gim i, mt i v bng mt, rt d
rng. Cho nn hc sinh trung, tiu hc khng nn sy tc.
105- Tr em
khng nn eo nhn
Chm cht, lm dng cho con ci l iu rt nn. Song
c mt s cha m li thch cho tr con eo nhn. Trn
thc t, tr con eo nhn l c hi.
Bi v tr cn ang giai on ln ln v thn th, trn
ngn tay m eo chic nhn kim loi vo, khng nhng nh
hng n s pht trin ca ngn tay, m cn rt c kh nng
xy ra hin tng Nghin tht hoc Tht li , gy tr
ngi cho vic tun hon mu ngn tay, do m ngn tay b
sng mng, tm bm, hoi t hoc b lot ra. Nu nhn li lp
qu vo na th cn c th lm xc da mnh hoc lm xc
da ngi khc. Cho tr em eo nhn cng khng c li cho
vic gio dc tm l tr em. Cho nn, khng nn cho tr em
eo nhn.
106- thiu n
50 101 102
khng nn b ngc
V theo ui ci p nn c mt s thiu n mc o
nt b cht ly ngi. Lm nh vy u khng c li cho sc
kho cng nh s tng trng ca thn th.
Bi v cc c gi 13, 14 tui mi bt u c kinh
nguyt, b v dn dn to ln, xng chu rng ra, m mng,
ngc tng ln, 18 - 19 tui mi c bn hnh thnh th hnh
c hu ca ngi con gi. B ngc khng nhng ch nh
hng n s pht trin ca b v v b ngc, m cn nh
hng n cng nng h hp bnh thng. B v b nn bng
cn c th lm cho u v b lm v sau khi , a tr s
kh b. Nu vic b ngc qu cht ko di cn c th c nguy
him mc mt loi bnh gi l Mentelse. Cho nn rt nhiu
nh y hc cho rng, tui thiu n khng nn b ngc, cng khng
nn b ngc qu cht di ngy.
107- 9 iu king k
v phng ca tr em
1/ Tr em khng nn trong nh bp lu.
Trong qa trnh un nu, than ci to ra rt nhiu kh th
v bi khoi c nh xit cacbon, cacbon ixit, benzen, bi
than v.v... Tr em ang thi k ln ln, cc h thng pht
dc cn cha hon thin, nng lc thch ng v khng bnh
con tng i km nn c bit mn cm i vi nhng vt c
hi ny, d dn n mc cc bnh vim mi, vim hng, vim
kh qun, vim phi v.v... cp tnh v mn tnh. Li cn c th
dn n mc cc bnh qu mn cm, nh hen xuyn, th kh
kh, vim phi th dc, vim mi d ng, bnh m ay, bnh
mn nga v.v...
2/ Khng nn kho tr em trong phng.
C bc cha m s con mnh ra ngoi nghch ngm, lin
nht tr trong phng, kho ca li. Nu chng may xy ra
nhng chuyn bt ng, nh ho hon, in git, trng c kh
than v.v... m khng ai bit hu qu khng th cu vn ni.
Cho d c ngi pht hin th cng kh c th cu cha kp
thi.
3/ Khng nn t chu cy trc o trong phng ca
tr em.
Tr phn hoa gy bnh ra, c mt s b phn khc ca
mt s loi hoa cng c cht c. V d nh nc cy Tin
nhn chng c cht c, nu b n m chy mu th c th
gy ra vim da. L cy trc o, v cy trc o c cht
glucxit, nu n nhm phi th s trng c. Trong gia nh v
nh nui tr khng nn t nhng chu cy trc o trong
phng ng ca tr em.. ng thi cng khng nn cho tr
em cn nh chi nhng loi hoa c cht c, cng khng c
cho cc em chi tr ngm hoa v cnh hoa. Nhng loi hoa
thm nng nh hoa inh hng, hoa M lan, hoa Vi li v.v...
phng phn ng qu mn cm, ban m khng nn
nhng chu hoa y trong phng ng.
4/ Khng nn dng ci lm cht t trong phng ca
tr em.
i vi h thng h hp ca con ngi, t ci s gy
nhim cc k c hi, trong qu trnh xy ho, trong khi ci
c cc cht -xit cac-bon, i--xit cac bon, i--xit sun-phua,
cht an--hit, cht ben-zen v.v... l nhng cht ho hc rt
c, n cn lm cho tim mao nim mc ng h hp b tn
thng, nim dch an--hit A, an--hit ph, an--hit B, ph-
nn v ph-nn A b ngng kt.
51 103 104
Tr em thng xuyn tip xc vi nhng cht thot ra
trong khi un ci s rt hi cho sc kho, c th xy ra vim
kh qun, vim chi kh qun v bnh vim cc ng h hp
khc. Tr em trc tui n trng m ht phi khi ci ny
lu ngy th s sinh bnh ho v kh th. Nht l nhng em m
mc cc bnh nh vim chi kh qun, bnh th dc, cc
bnh v ng h hp v.v... nu ht th phi khi ci ny th
bnh s nng hn nhiu.
Khi t ci la cn c th sn sinh ra rt nhiu vt cht
kh nghi c th dn n ung th khc. Cho nn khi dng ci
g lm cht t th phi ch thng gi, bo m nhit
trong phng. Trong phng ca tr em khng nn dng ci g
lm cht t, c bit l trong phng c cc em b mc bnh
ng h hp li cng khng c dng ci g t si
hoc thi cm.
5/ Khng cho phng b nhim.
Mt nh khoa hc v mi trng tin hnh mt cuc
th nghim tht l th v, ng mang theo my o v phn tch
bi thi trong khng kh i n mt s ni. ng pht hin ra
rng, ni c nng bi thi cao nht li khng phi l
ngoi khu ph ch c lng ngi ng c nht m li l
trong khu vc nh ca chng ta.
Trong cuc sng thng ngy ca chng ta, i khi c
trn 70% thi gian chng ta trong phng nh trong nh ,
trong vn phng lm vic, trong trng hc, trong rp ht,
chiu bng, trong cc ca hng bch ho, trong tu, xe
v.v... Song song vi vic nhn khu thnh th tng ln mt
cch nhanh chng, cc vt kin trc cng ang thay i khng
ngng nh cao c ho, tp trung ho, cng d dn n cc vt
nhim trong khng kh trn vo trong cc cn h, uy hip sc
kho con ngi.
Cht t c lin quan mt thit n cuc sng thng
ngy ca con ngi l ngun pht sinh ch y nhim khng
kh trong phng . Trong qu trnh t than sn sinh ra rt
nhiu vt cht c hi. Khi m h thng thng hi, thng khi
khng tt, khi khi kh thot ra ngoi hoc khng thot c
ra ngoi th nhng kh th c hi ny s ng li trong
khng trung trong phng s to thnh nhim. Cht -xit
cac-bon m ngi ta thng gi l kh than theo ng h
hp vo trong c th, kt hp vi huyt sc t trong mu
bin thnh cht -xit huyt sc t, do m ph hoi s lu
chuyn -xy bnh thng cu mu, lm cho c th ngi ta v
thiu -xy m cm thy ngi kh chu. Nh thi nhc u,
chng mt, hoa mt, nng th tim p mnh, bun nn. Khi
nng -xit cac-bon trong phng tng ng vi mc
(1000ppm) th ngi ta s b ngt th, b cht v thiu -xy.
V kh -xit cac-bon l cht kh khng c mu sc, khng c
s kch thch, nn khng d b pht gic, cho nn i vi tnh
nhim tim n ca n cn phi cao cnh gic.
Ngi ta thng dng nhiu g trong nh, c khng
t g c dng keo ph-nn an--hit ghp li. Loi
keo ny cng bc ra mi an--hit A c hi cho sc khe. Nu
nng cao th c th lm cho ngi ta b nhc u, bun nn v
chy mu mi.
Trong cuc sng hng ngy, c khi chng ta cn b
nhng mi rt kh chu quy ry, nh mi hi ca m hi,
mi hi nch, mi thi ca giy dp, mi hi ca qun o c
v.v... Cn na, khi trong nh un nu s to ra cc mi v. Tt
c nhng mi v nu c ko di s lm cho tng v i no
b kch thch c tnh m lm cho ngi ta nhc u, bun nn,
n khng ngon. nhng ni cng cng nh trong rp hat,
chiu bng, trong hi trng, trong bnh vin v.v... do c
52 105 106
nhiu s tn nhit, tn m, tn hi th v cc loi bi tit,
khin cho khng kh bin thnh nhim nng n. Theo thng
k, trong mt rp chiu bng c 1000 ngi, c mi mt t
chiu phim, s c khong 14 vn ki-l ca-lo, 80 cn hi nc
va 46 m
3
kh th i--xit cac-bon c thi ra. Cho nn,
thng khin cho ngi ta cm thy bi hoi, bun nn v kh
th, cng l mi nguy hi v hnh i vi c th ngi ta.
gim bt nhim khng kh trong phng, cn phi
c gng lm c my im sau y : Nu dng than th nn
chn mua loi than tt, c it cht sun-phua. Phng v nh
bp nn tch ri nhau. Nu dng than th phi c ng thng
khi. Nu dng bp than t ong th phi c ng thot khi
ra ngoi , nht thit khng khi xng vo trong nh . Phi
thng xuyn m ca v ca s, cho trong phng c khng
kh ti mi, phi thng xuyn qut nh, lau nh, cc gc
tng, chn ging v.v... lau sch bi bm v trc khi qut
nh phi vy nc hoc qut bng chi t trnh bi bay
m ln. Khi ngoi v nh th khng nn nm ngh ngay m
trc ht nn r bi bm trn qun o. Khng nn mc qun
o lao ng v nh. Nn ht sc gim bt nhng ln n
nhng ni qu ng c (trong nhng cn phng yn tnh, mi
mt khi, lng bi ch c khong 0,12 n 0,50 mg bi, cn
trong ca hng bch ho th ln ti 1,6 n 9,7 mg). B tr
hp l cc cn phng, nu c iu kin th nn trng mt s
cy hoa cnh th c th gim bt c nhim.
6/ Khng nn ti nc lm gim nhit trong
phng.
Vo ma h nng nc, nhiu ni nhit trong nh c
th ln n trn di 37 - 38
0
C. gii quyt vic kh hanh,
c mt s nh t rt nhiu nc trong phng, mong
lm gim nng trong phng, nng cao c khng kh
trong sch trong phng. K thc nh vy l rt khng khoa
hc.
Ni chung, nc bc hi, ng l c mang theo mt s
nhit lng i tht, do m c tc dng gim bt nng
trong phng. Nu trong ma h vim nhit, sau mt trn ma
ro, ngi ta cm thy khng kh tht l ti mt d chu,
trong c mt phn nguyn nhn l nc ma bc hi lm
tan i mt phn nhit lng lm cho khng kh ti mt.
Nhng ti nc trong phng th li khng phi nh vy, bi
v vic tn pht hi nc l nh vo s lu thng ca khng
kh. Vic lu thng kh trong phng thun li th nc d bc
hi, nhng khng kh trong phng, do b nhng bc tng
ngn tr, nn ni chung lu thng khng tht d dng, nht l
trong tnh hnh nhit bn ngoi phng li cao, sc gi t
nn vic lu thng khng kh trong phng cng kh khn,
thng thng vo trng thi tng i tnh lng. Lc ny
ti nc trong phng, hi nc khng c cch no tn ra
ngoi c m phi ng li trong khng kh, khin cho
m trong phng khng ngng tng ln. Trong phng nhit
cao li thm m ln, nh vy chng khc g nhit
khng kh trc khi c cn dng, lm cho ngi ta cm thy
ngt ngt kh chu hn nhiu so vi lc bnh thng, nh vy
rt bt li cho c th xc ln tinh thn. ng thi v nhit
cao, hi nc bc nhanh, rt nhiu vi trng v bi bm trn
sn theo hi nc bay vo trong khng kh to thnh khng kh hn
tp hn nhiu so vi trc khi ti nc.
Cho nn, phng php ti nc trong phng lm
gim nhit th khng tht tho ng, khng nn dng.
Trong nhng cn phng c iu kin thng gi tng i tt,
nu c s dng phng php ti nc lm gim nhit ,
th cng ch nn dng nc lnh ti cho t mt sn l c,
53 107 108
tt nht l nn dng khn t vt ht nc lau mt sn
nh, song tt c cc ca u phi m ht, nu c qut my th bt
qut khng kh c lu thng.
7/ Tuyt i khng nn dng n t trong phng .
C mt s vng nng thn v vng ni cha c n in,
c nhiu gia nh dng n t (a-x-ti-len) chiu sng.
Nh vy khng nhng nhim mi trng trong phng,
rt nguy hi cho sc kho mi ngi m cn c th gy
n rt nguy him.
Nh nng dng n t chiu sng, ch yu l do t
n gp nc pht sinh phn ng ho hc m to ra th kh c
th chy c. Thnh phn ho hc ch yu ca t n l
vi, cn c cc tp cht nh lu hunh, ln, thch tn, si-lich
v.v... Cho nn trong khi ho thnh kh a-x-ti-len thng c
mt s th kh nh sun-phua hy-r, ln nh, thch tn nh,
silich chy v.v... Nhng cht kh c hi ny sau khi vo trong
c th con ngi s lm cho ngi ta nhc u, tim p mnh,
bun nn, au bng, trng thi t b v.v... gy nguy him
nghim trng cho tnh mng con ngi.
Ngn la m n t chiu sng, l v n cha trn 92%
thn kh, cho nn cng sng ca n mnh gp 15 n 20
ln nh sng n du. Kh th a-x-ti-len hn hp vi khng
kh d gy n. Nu kh a-x-ti-len chy khng ht hoc b r
r, rt d gy nn nguy him b n bt c lc no. Cho nn cc
v nng gia nng thn hoc min ni khng c in nn
dng n du th tt hn, tuyt i khng nn dng n t
chiu sng. Nn tch cc sng to iu kin, ra sc pht trin
thu in nh hoc nng thn th dng kh m-tan pht
in, nh vy cng gim c s nhim, tng cng sc
kho cho mi ngi, li c th pht trin ngun nng lng,
nng cao c hiu qu kinh t.
8/ Tuyt i khng nn ng ca t la cho ph n v
tr em si.
C mt gia nh c 3 ngi trong mt cn nh ng
kn ht cc ca s v ca ra vo, ngi xung quanh mt ng
la chy rng rc si, kt qu l c nh b trng c cht
ht.
l do than ci khi chy to ra kh c -xit cac-
bon gy ra. Bi v -xit cac-bon so vi -xy ca huyt sc t
to hn 300 ln, m tc phn gii ca huyt sc t thn kh
so vi -xy c huyt sc t chm hn 3600 ln, do m sinh
ra thiu -xy trong mu, lm tn hi cho ng tng, nh th au
u, chng mt, nng thi hn m, kinh git, cui cng th cht v
tun hon h hp b suy kit.
Cho nn trong ma ng, khi t ci si cn ch
trong phng phi thong gi. Trc khi i ng phi em l
ra ngoi nh, nu nh xy ra trng c -xit cac-bon th phi
nhanh chng lm h hp nhn to. Nu b trng c nghim
trng th phi nhanh chng a n bnh vin cp cu.
9/ Khng nn nhng ph vt lu trong nh.
Bt k l thnh th hay nng thn, nh my hay hm m
c nhiu gia nh thng hay tch tr nhng vt dng ri,
thm ch c th khng dng li c na, lm mt mt khong
khng gian nh trong nh bp, gc t, di gm ging, lm
cho bi bm bm y, chut b lm t rt mt v sinh, li cn
hao tin tn ca. Nhng ph vt ny nh qun o tr em khng
dng c na, nhng chi ca tr em khng chi na,
nhng vt hng v.v... u tch t chng li, r rng l
khng thch hp, m cng khng cn thit. V d nh qun o
v chi, li s chim mt mt khng gian nht nh,
khin cho trong t cht nch khng xp vo u c na. Nu
gi cho n khi cn s dng li th nhng th mc nt
54 109 110
hoc lc hu mt ri, khng th dng c na. Bin php
tt nht l dng xong nn cho ngay ngi khc hoc em bn
i. V nh chic i bn dn khng cha c, khng mun
vt i, gi li ch l b i, chi bng bn quch cho hiu
c, h thay th s dng. Cho nn trong nh khng nn gi
li cc c hng. Phi to cho mnh v con ci mnh mt
mi trng gia nh gn gng, sch s lnh mnh. i vi
nhng th B th thng, vng th ti ny cn phi x l
mt cch dt khot. Ci ng vt th vt i ngay, ci ng bn
th bn, ng cho th cho ngay, phi pht huy tc dng Ph
vt bt ph, bin ph vi bo, va tng thm c mt khon
thu nhp nht nh, li va lm cho nh ca c sch s gn
gng. Nh vy chnh l nht c lng tin, cc b ch chng vui
lm sao !
108- 15 iu king k
trong gio dc gia nh
Phng php gio dc ng n s c li cho sc kho
v s trng thnh ca con ci. Ngc li s c nh hng
nht nh n s pht trin sc kho v th cht v tm hn
ca tr em. Qua quan st rt nhiu gia nh, cc tc gi tng
kt c 15 cch lm sai lm trong vic gio dc ca gia
nh, xin cung cp cc v cha m tip thu bi hc t nhng mt
tri ny.
1/ Khng kin nhn lm cng tc gio dc t t thm
dn, m li hay st rut, ng mt t l phng m trn mt,
thm ch cn dng c th on nh mng tr em. Kt qu ca
vic nh mng tr em, nhn b ngoi th c v c hiu qu
nhanh, k thc khng gii quyt c cn bn ca vn , nh
vy s lm tn li thn th tr em, lm ri lon qui lut sinh
hot ca tr em, nh hng n sc kho ca tr, khin cho tr
hnh thnh rt nhiu khi nim sai lm, nh c phm sai lm
mi phi lm vic, coi lao ng nh mt vic ci to....
khi b nh mng, c mt s tr em nhim phi thi quen xu l
ni di.
2/ Khng ging gii cho tr v l l, m tu tin dng th
on ha hn hoc ni di li ko tr lm mt s vic g
. V d nh hc thuc mt bi ht th s cho 5 ng, nu
ngoan th s cho qu bnh v.v... Nh vy gy cho tr thi quen
xu l lm vic v li ch g . Chng may nu cha m khng
thc hin c mt li ha no hoc nh la tr m tr
bit th n s tht vng, kh chu, thm ch cng bt chc
thi quen xu i ni di ngi khc, gy thnh phm cht thiu
thnh thc.
3/ Cha m uy hip tr bng cch do nt, cng bc tr
phi lm vic ny vic n. V d nh mun cho tr ng th do
tr, ng i khng c con ngoo p n kia ka, Ng i
khng bc s n tim cho by gi, Ng i khng anh cng
an n bt i by gi v.v... v v.v...Cch lm nh vy d gy
cho tr ln ln phi tri, tng rng ng bc s, anh cng an l
nhng ngi xu.
4/ Ni xu, ma mai tr lm tn hi n lng t tn v t
tin ca tr, lm mt i ng lc tin tin ca tr, rt khng c
li cho vic pht trin tr tu ca tr. Chng hn nh c cha m
thng ni con mnh l ngu, u c b u v.v... d lm
cho tr mt i lng t tin, thiu nim hy vng cha m.
Khng nn ni tr ngu trc mi ngi, nh vy rt khng
c li cho t duy ca tr.
5/ Khi tr em c sai lm g th khng ging gii l l
chnh din m li i ni nhng li ngc li. V d nh tr lm
55 111 112
sai vic g , ng l phi ph bnh th li ma mai ni : Con
c lm nh th i, b hoan nghnh con lm. Nh vy ch t
lm cho tr lp li sai lm, chng c li g cho vic xc lp
mi quan h tt gia cha m v con ci.
6/ Chi phi mi hot ng ca con bng s vui bun, cu
gin ca b m. Khi b m phn khi th con ci lm vic g
cng c, khi khng phn khi th gin c chm tht. Lm
nh vy ch lm gim uy tn cha m, ng thi cng lm cho tm
thn con tr khng n nh, tnh cch khng bnh thng.
7/ Khi tinh thn cha m khng c bnh tnh, sau khi
nh p con ci xong th rt n hn, rt au lng, nhng li
trch nhng ngi xung quanh khng khuyn ngn h. Kiu
gio dc nh vy khng nhng chng c hiu qu g, ngc li
cn cho tr nm c nhc im ca mnh.
8/ Tr con lm sai iu g , cha m khng dy d con
m li i li cho khch quan. V d nh c mt b m i
giy cho con, a con khc khng chu i, ngi b i n li
gi v mng m, v khe kh pht cho m my ci, th l a
tr phn khi i giy ngay. Nh vy l khng ng.
9/ Bao che khuyt im cho con, s con mnh thit thi.
V d nh dy tr : a no khng tt vi my th my nh
cho n mt trn, khng th chu thit thi c, hoc l khi
con nh nhau vi tr khc, chng hi han u ui sui
ngc g c, lin li ngay con mnh i tm cha m ca a kia
k ti, nh vy d gy cho tr thc c nhn ch ngha
duy ng c tn.
10/ Coi a tr nh mt tr chi, hng ln th hn, th
nng, bnh thng th h h, n khi cn phi nghim, phi dy
d chng th chng li tng l a.
11/ Khng dm phng tay cho tr t do, khng cho
chng t do hot ng, lc b th b m sut ngy, ln ln th
khng cho chng ra khi ca tip xc vi tr con khc, nh
vy d hnh thnh tnh cch c c cho tr.
12/ Khi tr phm sai lm th khng kin nhn gio dc,
m nh mng mt cch th bo, nh vy gy tn thng n
tnh cm ca c hai th h v cng chng gii quyt c vn
v mt t tng.
13/ Khi tr khc, cha m khng dng bin php tch cc
li ko s ch ca tr, m li i tru gho chng nh ni
Khc ri, khc ri lm cho tr khng hiu g c, hoc l
nh chng mt cch l mng, lm cho chng khng phn
bit c phi tri.
14/ Khi tr bt c ci g em v, cha m li h hng
mng r, khen tr l thng minh, nh vy l gy cho tr mm
mng sai lm ln.
15/ V tnh hoc hu gy cho tr t tng m tn d
oan, nh ni vi tr rng C cng c thing, c king c
lnh, hoc ngi ln ni chuyn vi nhau trc mt tr con
nhng chuyn c sc thi m tn nh Nhy mt tri l pht ti,
nhy mt phi l tai ho v.v...
109- 12 iu king k
trong hc tp
l/Khng nn tr em dng li lim bt ch.
C mt s tr em trong khi lm bi thng hay dng li
lim bt ch, l mt vic lm rt khng v sinh , thy c
gio trng v cc bc ph huynh nh phi gio dc cc
em khng nn dng li lim bt ch.
Rut bt ch khng phi do ch lm ra, m lm t mc
56 113 114
v t st, tuy khng c cht c, nhng trong c nhng vi
trng, mm bnh v trng k sinh trng m mt thng
khng trng thy c, dng li lim bt ch c th sinh
bnh. Bt ch c cc loi mu sc, nguyn liu l sn du,
trong sn du c cht ch, m ch th c cht c. i vi cht
c ch, tr em rt mn cm, c th tn thng n h thng
thn kinh ca cc em, lm cho tr lc ca cc em b suy gim.
2/ Cp sch ca cc em khng nn nng qu.
B Xchnva, bc s bo v sc kho tr em vin Y hc
Matxcva lin-x c tin hnh hng lot nghin cu
chng minh rng : Trng lng ti a ca cp sch ca tr
em khng c vt qu l/10 trng lng thn th ca em .
c s h tr cu t chc bo v sc kho tr em v ph n,
b Xchnva tin hnh trc nghim trn 6 vn tr em cc
nc Lin-x c, Dn ch c c, Na-uy, Tip khc v.v..., kt
qu chng minh : tt c nhng em hc sinh trung, tiu hc eo
cp sch m trng lng thng xuyn vt qu 1/10 th trng
em , do phi eo qu nng, nn ct sng thng b nn v b
cong, nh hng xu r rt n vic pht trin ca em .
Hin nay trng lng cp sch ca tr em cc nc trn th
gii i a s l vt qu tiu chun ny. Hin nay trng
lng cp sch ca khng t cc em nng trn l/8 th trng. C
em cn eo chic cp nng bng 1/4 th trng, iu ny khng
th cho php c. V vn nhng chic cp sch siu trng
ca tr em cc nc trn th gii, b Xchnva ku gi cc
bc cha m, cc thy c gio v cc gii trong x hi cn ch
. B kin ngh : tr em nn dng cp eo hai quai ln hai vai
ch khng nn dng loi cp eo mt vai; ng thi b cng
ku gi nn thit k ch to cho tr em nhng loi dng c
hc tp v sch v nh hn, hy c gng gim bt trng lng
chic cp sch cho cc em tr em.
3/ Su iu khng nn trong hc tp ca hc sinh.
i hc, cu hc quyt khng phi l vic d, rt nhiu
hc sinh hc ngy hc m kh s m thnh tch vn khng
cao, ch yu l cha c phng php hc tp tt. Tin s
Cnitch, nh tm l x hi hc ni ting ca nc M ra 6
iu khng nn sau y, nghe ni c th tng cng nng lc
hc tp ca hc sinh, cc em hc sinh cc trng hy th lm
xem sao :
(1)- Tuyt i khng nn ngi c sch thi gian qu
di. Mi ngy n tp mt on, ch dng mt thi gian rt
ngn, ch cn tp trung t tng, so vi c mt cch kh s
mt thi gian di s cli hn nhiu. Ngi c mt thi gian
di qu cng khng c li cho sc kho thn th.
(2)- Hc tp hoc n tp khng nn nhiu m long. C
gng mi ln hc tp hoc n tp mt mn, v d cn phi hc
thuc lng mt bi th, tt nht l nn c c bi ch khng
nn hc tng cu mt hoc tng on mt.
(3)- Khng nn hc bi mi sau khi n no. Bi v sau khi
n cm, mu s chy vo d dy gip cho vic tiu ho, mu
n no s gim i, nu lc ny m c min cng hc tp, th ch
t vng u hoa mt m thi.
(4)- Khng nn phn li ci ng h sinh vt ca
mnh. C mt s ngi th bui sng tinh thn rt minh mn,
nhng c mt s ngi li ch tp trung tinh thn vo bui ti,
hy chn thi gian thch hp tp trung tinh thn n tp.
(5)- Khi hc nht thit khng c ngi gn ca s qu,
khng nn nghe i v xem ti-vi. Nht nh phi tm thi
Cach bit vi th gii bn ngoi, c gng tm ly mt ch
tht yn tnh n tp, nu khng th rt d phn tn t tng,
vic hc tp s mt nhiu cng sc hn.
(6)- Khi hc tp bi mi khng nn hc thuc lng
57 115 116
nhng danh t chuyn mn trc. Cn phi c gng dng nng
lc hiu bit v cch din dch tri thc ca mnh hc tp bi
mi, cho n khi hon ton hiu v thuc bi xong ri mi hc
thuc lng nhng danh t ny.
4/ Khng nn cho cc em vi u vo ng sch.
C mt s cha m thng i lp vic trng thnh v
thn th vi vic tng cng tri thc cu cc em hc sinh, cho
rng cc em tham gia luyn tp th dc s nh hng n hc
tp. K thc nhn nhn nh vy l phin din. Rn luuyn th
dc mt cch hp l, s lm cho cc em ln ln mt cch kho
mnh, nng cao th cht. T quan im y hc m xt, th cht
c lin h mt thit vi tr lc, bi v mi hot ng t duy tr
lc u l hot ng cu thn kinh trung khu i no. i no
cn -xy v ng huyt nhiu hn bt c c quan no khc,
hu nh n chim n 1/5 ton thn. Cc c bp c th tm
thi thiu -xy mt thi gian ngn vn duy tr hot ng c,
nhng i no th khng c, bi v n l B tng t lnh ch
huy ton thn, nu chng may thiu cht dinh dng v nng
lng, lp tc s dn n cc t chc kh quan trong ton thn
th b suy kit. Thng xuyn tham gia rn luyn th dc, tun
hon ton thn s tng nhanh, cht thay th s thnh vng, tt
nhin s ci thin cho th cht rt nhiu. Lc ny, do i no
c cung cp y cht dinh dng v nng lng, ngi
ta s cm thy tinh lc di do, lc quan. Thc nghim trc
nh chng minh, nng lc t duy v suy ngh ca con
ngi c nhanh chng, ngoi nhn t c lin quan n di
truyn ra, cn c lin quan n vic thng xuyn tham gia
rn luyn th dc na. Cho nn, cho tr em tng trng tr
thc c tt hn, tuyt i khng nn bt tr em vi u vo
sch v, m cn phi cho cc em tham gia rn luyn thn th mt
cch thch ng.
5/ Bn iu king k trong vic bo h th lc cho tr em.
iu king k th nht l c sch v vit ch di
nh nng mt tri v nhng ch qu ti.
iu king k th hai l xem bo,c sch trn tu xe
hoc va i va xem hoc nm xem sch.
iu king k th ba l xem ti-vi thi gian qu di.
iu king k th t l vit ch bng bt ch m qu.
6/ Nht thit khng nn v tit kim mt cht in m lm
hng i mt ca tr em.
S hc sinh trung, tiu hc b cn th ngy cng nhiu,
khin cha m hc sinh lo lng, nhng vn cn c mt s gia
nh v tit kim in nn c thi quen dng bng n nh,
chiu sng thng xuyn khng , lm tn hi rt nhiu n
th lc ca cc em.
S gio dc thnh ph Thm Dng tin hnh iu tra
chiu sng trong 302 h gia nh c hc sinh tiu hc
trong thnh ph. Kt qu iu tra cho thy ch c 60 h c n
hc trn bn hc sinh la nh sng ph hp vi qui nh
ca nh nc, chim 19,86% tng s iu tra. Cn 242 h
khng tiu chun nh sng, chim 81,l3% tng s. C mt
gia nh hc sinh tiu hc c 4 ngi trong mt cn phng
rng 13,5 m
2
m ch c mt bng n trn 15 ot. Li c mt
gia nh hc sinh lp 4, theo tiu chun nh sng trong nh th
ch t 5%. Nh vy l thiu 95% nh sng. Cho nn, ngh
vi cc bc cha m hy ch n nh sng trong nh, nn c
nh sng cho con tr.
Mt cn phng rng 13 - 14 m
2
cn phi c mt ngn
n n-ng 40 ot. Nu bn hc cch xa ngn n th trn bn
hc cn phi c mt ngn n n-ng 8 ot na hoc mt
bng n trn 25 ot. nh sng phi chiu t pha trc bn
tri hoc pha chch bn tri, trnh tay b lp bng. Khi tri
58 117 118
m u th d l ban ngy cng phi bt n. Tuyt i khng
nn v tit kim mt cht tin in m lm hi i mt ca con
tr.
7/ By iu king k v v sinh trong hot ng tri h.
Trong thi gian ngh h, nhng hot ng tri h c sc
quyn r m hn li cun hng nghn hng vn cc bn tr
n tri. Vy th trong nhng hot ng ny cn ch nhng
im g. Xin hy ch by im sau y :
(1) Khng nn n nhng ni ang c bnh truyn
nhim lu hnh. Trc khi i phi tm hiu mi trng v sinh
ni mnh sp n, cn phi chun b mt ti thuc nho nh,
trong c thuc , bng bng, cn, thuc tm, tm bng v
thuc cm mu, li cn phi mang thuc hong lin, du hoc
hng cng nhng loi thuc thng thng ni khoa khc, v
phi c mt ngi chuyn ph trch.
(2) Khng nn mc o ni-lng, i dp hoc i giy da.
Qun o nn rng ri, thong kh, m phi c vnh che nng,
phi i giy bng v nh, c cht n hi tt. Tt nht l
khng nn i dp nha, giy da v.v...nhng loi giy khng c
cht n hi hoc cng. Nn cn c vo c im la tui,
con trai hay con gi m nh hnh trnh mi ngy. Tt nht
khng nn hnh qun i b ng di, vt qu sc ca cc
em.
(3)Khng nn ng ngoi tri. a im dng lu phi
chn ni cao, kh ro, sch s, thun tin cho vic ly nc.
Thc n mang theo phi giu cht dinh dng, khng i thiu,
khng nhim trng. Mi ngy phi ng cho . Cc em di
14 tui, mi ngy t nht phi ng 8 ting ng h. Ban
m tuyt i khng c nm trn c l thin m
ng, trnh cm lnh hoc b mui t m sinh
bnh.
(4) Trong khi ang c m hi, khng c xung sng
tm, bi. Mun bi phi c ngi chuyn mn ph trch an
ton.
Sau khi c nhng hot ng mt nhc (nh leo ni chng
hn) khng c c sch hoc chi nhng tr chi tr tu,
trnh gnh nng cho tim v mt.
(5) Bn no c bnh mn tnh hoc cm thy ngi khng
kho th khng nn ra ngoi.
(6) Trong i ng khng nn thiu mt ngi ln tui
lm i trng khi gp tnh hung th c th gii quyt
hoc x l c.
8/ Khng nn c sch di nh nng mt tri.
Con ngi ta khi c sch hoc lm vic, yu cu phi c
nh sng thch hp, ch c nh vy mi c th xem c r v
cm thy thoi mi. nh sng qu mnh s kch thch v lm phng
hi n mt.
Ni chung, nh sng thch hp nht vi con mt ca
ngi ta l nh sng t nhin. Nhng nh sng t nhin c hai
loi, mt loi gi l tn x quang, mt loi khc gi l trc x
quang. c sch hay lm vic di nh sng tn x quang th
cm thy thoi mi nht, c ch r rng nht v khng chng
mt. Bi v tn x quang to u v nhu ho. Cn trc x
quang th khng nh vy, n qu nng, lm hoa mt, khin
cho ngi ta cm thy rt khng thoi mi, thm ch s nh
sng, nhc mt.
Cn mt loi nh sng na, tc l nh sng nhn to nh
n in, n n-ng, nh sng ca nn, ca uc, ca du
v.v... Chiu sng mt cch chnh xc, khng nhng l sng
phi y , m hng chiu sng tt nht l phi t pha
trc bn tri. Mt phng hc tiu chun ( 50 m
2
, cao 3,3 -
3,4 m ) cn phi c 6 bng n trn 100 ot hoc 6 bng n
59 119 120
n-ng 40 ot, treo cao khong 1,5 - 2 m, c li gia cc n
gp i cao l va.
Nhng nh sng mnh, ngoi nh sng mu trng ra, n
bao hm nh sng ca by mu sc nh mu , vng chanh,
mu vng, mu xanh lc, xanh lam, mu chm v mu tm,
cn c my loi nh sng na m mt thng ta khng nhn
thy c, l hng ngoi tuyn v t ngoi tuyn, nu nh
mt ta b kch thch ca t ngoi tuyn nhiu qu, thi gian li
di th s phng hi n t bo trng en ca mt, hai mt s
v cng nhc nhi, lp tc s khng nhn r vt g na vphi
sau vi ba ngy mi dn dn tr li bnh thng c.
bit l nh sng qu mnh rt nguy hi cho mt,
chng ta cn phi ch bo h con mt. Tt nht l khng nn
lm nhng vic qu sc lc ca mt di nh sng qu mnh,
cng khng nn xem sch, c bo, vit lch di nh sng
trc tip ca mt tri. Nu mt b lo th phi dng knh thch
hp iu chnh, nu c sch, vit ch qu lu th thnh
thong nn cho mt ngh ngi, i xem nhng cnh vt xa
gii tr s mt mi ca mt. Khi hot ng di nh sng mnh
th c th eo mt loi knh rm bo v mt khi b tn
thng.
Ngoi nhng nguyn nhn k trn ra, nu ngi no cn
thy mt b sng, s nh sng, khng c sch c lu, nhn
thy l m th ngi b lon th.
9/ Khng nn nm c sch.
Nm c sch rt tn hi n th lc, l iu m mi
ngi u bit. Song iu nguy hi ca vic nm c sch
cn xa hn th nhiu.
Ging l ni cho con ngi nm ng, ngh ngi, h
ngi ta nm ln ging l ngi ta hng th din tch dn
lc ca tri t nhiu hn, t m bnh n t l tit tu sinh
l vn c ca c th con ngi, chnh l bo hiu con ngi
i vo gic ng. Vy m nm c sch khin cho i no lin
tc b i nhng tn hiu, cng ch c th phi thay i t l
tit tu sinh l. Nh vy, nu ko di s lm cho s tit tu
sinh l ca c th mt i s cn bng, dn n bnh thn kinh
suy nhc v bnh tm huyt qun.
C mt s ngi trng k nm c sch, do tit tu sinh
lmt i s cn bng m sinh ra cc bnh tm thn hong
lon, u c nng n, tiu ho khng tt v.v...Nu c ko di th
cn c th dn n mc cc bnh nh bnh d dy, bnh thiu mu
v.v...
10/ Khng nn ngi c sch trn gh s-pha lu qu.
Ch ngi ca gh s-pha rt thp, li c l so rt mnh,
ngi ln , mng s b ln xung, c sau xng chu b
cng ra. Lc m xem sch, nu hai tay cm sch nng cao,
tuy lng, c v mt c cm thy thoi mi, nhng hai vai th
khng chu ng c lu, tt nhin phi h thp xung c
ch da. Th l hai mt li phi nhn xung, thi gian ko di
s lm cho c mt pha di b mt mi. Nu n thng ngi
ln m u ci xung c sch, do tc dng ca trng lc
u khin cho c lng v c b cng ra, phn gy cng li b
cng ra, nh vy trong gii phu hc ngi ta gi l b ng
khng , khin cho ngi ta cm thy au lng mi c.
Ngy thng ko di d lm cho xng c b au. Cho nn nu
xem sch thi gian di th nn ngi trn gh da, tt nht l
nn sch trn bn m c. Nn ngi trn gh cng th tt,
cao ca gh nn va vi tm chn. Mun ngi c thoi
mi th c th k mt ming mt lm m. Vi nhng ngi
lm vic lu di bn giy th khng nn ngi trn gh s
pha, l do th nh trn ni.
11/ Tuyt i khng nn dng ngn tay qut vo li
60 121 122
ly nc bt gi trang sch v m tin.
Tng truyn thi c i, nc A c mt v i tng
qun tc tr a mu, trong vic ch huy qun i giao chin vi
nc B, tng lp c nhiu chin cng, khin cho qun
i nc B lun lun thua trn phi rt lui. ng lc cuc
chin u gia hai nc ang kch lit th v tng lnh quan
trng ca nc A b bnh trong ngi. Bn thn v tng lnh
ny bit rng mnh chng cn sng c bao lu na, v d
liu sau khi ng cht th v i tng qun kia ca nc B nht
nh s em qun n nh v s truy tm thi th v binh th
ca ng. Lm th no i ph vi ng ta by gi ? V tng
lnh ca nc A ny nm c ci tp qun xu ca v i
tng qun nc B l thch dng ngn tay ci bn phi qut
vo li ly nc bt gi cc trang sch, th l ng ta by
ra mt diu k. Qu nhin, sau khi ng tng lnh nc A cht
c t lu, v i tng qun nc B lin em binh m n
tm c phn m ca ng, o ln tm hi ct v binh th,
ng ta khng th ch i c lu, lin ly ngay quyn binh
th ra lt tng trang xem. ng lc ng ny ang tp trung
tinh thn c cun sch th bng nhin cm thy mt hoa u
vng, tim p mnh v bun nn, bng au d di, ch mt lt
sau l hc mu, ng xung t v qua i. Th ra ng tng
nc A trc khi lm chung li di chc : em binh th
chnh l thnh sch, sau tm thuc c mnh vo quyn
sch ri chn cng thi hi ca ng, cho i phng cng s
cht m khng bit hi. Nu v i tng qun nc B kia
khng c thi quen xu l dng tay qut vo li gi sch
th hon ton c th trnh c bi kch ny xy ra.
Trong cuc sng thng ngy, nhng ngi dng ngn
tay qut ln li gi trang sch hoc m tin, m tem
phiu v.v...khng phi l t, thc ra cng l mt thi quen
xu, mt v sinh. Nhng ngi c thi quen xu ny, i a s
l v tnh a cc loi cht c v vi sinh vt gy bnh trc
tip vo trong mm mnh, dn n trng c cp tnh v mc
cc loi bnh tt, nh th nguy hi n sc kho, nng th nguy cp
n tnh mnh.
Qua s nghin cu ca y hc hin i chng minh,
trn ngn tay mt ngi bnh thng, khng nhng cha ng
hng triu con vi trng gy cc loi bnh m cn c cc loi t
khun vi lng v cc cht c ho hc Theo kim nh th c
10 mm
2
trang bo th c 837 - 900 con trc khun i trng,
trc khun kit l v trc khun thng hn, c 2000 con trc
khun lao, vi trng cm cm, vi trng vim gan v.v... c bit
pht hin trn cc loi sch, bo, tp ch trong th vin,
trong phng c cng cng, do ngi c nhiu, truyn tay
nhau nhiu nn nhim cng nghim trng. Ngay nhng ng
tin cng khng sch s g, cng rt khng v sinh. Bnh qun
trn mi t giy bc c 18 triu con vi trng gy bnh. Cho
nn, sa i ngay ci thi quen mt v sinh ny i l v cng cn
thit.
12/ Ba iu king k trong vic c sch.
c sch l con ng quan trng tip thu tri thc.
Song thc s c sch c tt, c th bin nhng tri thc
trong sch thnh cht b ca mnh, cn phi lm c ba
iu khng nn sau y :
Mt l khng nn c sch kiu Chun chun p
nc, c lng trng, nn hiu bit rt hi ht. Hai l khng
nn c sch kiu Kin tha mi. Do vi vng vn chuyn,
tch tr, c m khng suuy ngh, n m khng tiu, kt qu
thu thp tuy nhiu, song chng qua cng ch nh li L Tn
tng ni l Hai chn t sch m thi. Ba l khng nn c
sch kiu Bm bm hi hoa, va khng c mc ch r
61 123 124
rng, cng khng c thc sng to, c qua l xong, chng
pht huy c tc dng r rng nhng iu sch vit. Pken
ni rt hay : c sch Phi nh con ong mt, va thu thp,
va chnh l, nh vy mi c th vt ra c mt ong thm
ngon b ch.
110- 12 iu cm k
v chi ca tr em
1/Khng nn cho tr em qu nhiu chi.
S pht dc nhanh chng ca h thng thn kinh l c
im ca thi k u nhi. Trong giai on ny, nhng khu vc
c lin quan n xc gic, thnh gic, v gic v s vn ng
ca c bp do i no iu khin c thnh thc sm nht,
nu c s kch thch tho ng th s c tc dng thc y
chng pht trin rt tt. V d mt s chi c mu sc rc
r c th thc y thn kinh th gic pht trin. cho cc em
s m vo chi c th thc y thn kinh xc gic pht
trin. Song c iu h thng thn kinh ca tr em cha c
kin ton, nu ngoi gii kch thch qu nhiu th cc loi
hng phn nh hng ln nhau, khng ch ln nhau, s xut
hin hin tng suy nhc ho hng phn, Kt qu ngc li
vi mong mun lm nh hng n s pht dc h thng thn
kinh ca tr em.
Xt t mt kha cnh khc, chi ca tr em qu nhiu,
cn c th gy nn tm l chim hu Ti ph trong cc
em, nu c ko di th trong t tng, thc ca cc em s
ny sinh mt thi quen xu l hay so snh Ti ph vi cc
em khc. Trong khi mc sng hin nay cn cha tht l cao
m chng ta chi ph cho con tr mt khon tin kh ln.
Cho nn trong tnh hnh khng nh hng n s pht trin
lnh mnh v tr lc ca cc em, chng ta nn c thc bi
dng cho cc em thi quen sng tit kim, cht phc cng l
iu tng i quan trng. Nh vy i vi tr em cng nh
i vi cc bc cha m u c ch.
2/ Khng nn cho tr em ngm mt chi.
Hin nay trn th trng c bn rt nhiu loi chi
bng nha, tt c u sn xut bng loi nha mm. bo
m cho mu sc rc r trn chi khi b phai mu, ngi
ta thng pha thm cht cadimi kim loi vo. Sau khi loi
nha mm ny b lo ho s b phn gii thnh th kh nh clo
ho c hi cho c th, tnh c hi ca cadimi c th xm
nhp vo h thng thn kinh ca con ngi. Ngoi ra cn c
nhng chi bng g hoc bng st, bn ngoi u c mt
lp sn, trong sn u c nhng cht c nh ch, nhm,
benden v.v... Nu con bn thng xuyn ngm mt chi
ny trong mm, nh vy cht c dn dn thm vo c th
qua mm. Hn na tr em ang l thi k pht dc mnh nht,
lng hp thu cc loi vt cht so vi ngi ln cao hn nhiu,
thi gian ko di s dn n trng c mn tnh, t m pht
sinh ra cc loi bnh.
cho con bn trng thnh kho mnh, xin ngh
hy thng xuyn gio dc con em khng nn ngm mt
nhng chi trong mm; sau khi chi cc chi xong,
phi ra tay tht sch ri mi cm thc n n. Ngoi ra
khng nn cho tr em mt ngn tay hoc va chi chi
va n. Ch c nh vy mi c th phng nhng cht c hi
qua mm vo trong c th.
3/ Khng nn mua nhng chi c ting n ln qu.
bo m sc kho cho tr em, t chc y t th gii
62 125 126
xc minh qui nh ting n ca chi khng c cao qu
70 xiben. Nhng khi kim tra th cc ngnh hu quan li
pht hin, c mt s chi Trung Quc nh my bay, t
cnh st, xe m-t v.v... pht ra ting n ni chung l cao qu
70 xiben, c chi cn c ting n cao hn 100 xiben.
Nu thng xuyn chi nhng chi ny, c th nh hng
bt li cho h thng thnh gic ca tr em, thm ch cn c th
dn n bnh tm thi nghnh ngng. Cho nn, khi cc bc
ph huynh mua chi cho con tr, khng nn mua nhng
chi c ting n qu ln, trnh mi nguy hi tim n cho
sc kho ca tr em.
4/ Khng nn cho tr em thi bong bng nha.
Ti mt bnh vin Trung Quc c mt trng hp, mt
em b ln 3 tui b bong bng nha lm tc ng h hp
b cht.
S th l nh th ny : Hm , b m ca b trai ny
dn em i ch. Em b trai trng thy trn sp hng c by bn
bong bng nn rt thch. Th l b m mua cho con mt qu.
Em b rt vui mng cm qu bng ri ra sc thi ly thi .
Nhngdo em cn b qu nn khng sc thi cho qu bng
cng, em vn ngm qu bng mm. Lc hi trong qu
bng pht vo mm em b, ng thi qu bng cng bn theo
vo trong c hng, th l lm cho em b tc th, em ku ln
c mt ting , b m khng bit lm th no lin vi vng
a em vo ngay mt bnh vin gn . Tuy cc bc s ht
lng cp cu, nhng khng lm cch no gp qu bong
bng trong c hng ra c. Nh vy, sau cha y 10 pht,
mt em b trai ngy th, hot bt b mt qu bong bng
tri vo hng lm tc th qua i.
Cho nn xin c li khuyn cc bc cha m tr tuyt i
khng cho cc em cn nh chi tr thi bong bng. Cc em
ln hn khi thi bong bng cng cn phi ht sc ch , ch
nn tn bi kch nh th ny din li mt ln na.
5/ Khng nn dng nha sn xut chi cho tr em -
chic kn nh.
Trn cc th trng thnh th v nng thn u c
nhng chi tr em c lm bng nha by bn - chic kn
nh. Khi tr em chi kn bng nha, khng nhng ch dng
mm thi kn, m chng cn cn, cn gm, nh vy rt
khng c li cho sc kho ca tr em. Bi vi khi nh my sn
xut nhng chic kn con bng nha ny, cho mu sc
c ti mi di lu khng phai, nn pha vo mt loi
thuc n nh gi l mui cadimi, ng thi cn sn ra bn
ngoi chic kn nha na, trong sn cng c thnh phn
cadimi. Tip xc lu di vi cadimi s lm cho cng nng thn
kinh ca tr em b suy thoi, nh hng n s pht trin lnh
mnh ca tr em. Cho nn, chi ca tr em, chic kn con,
khng nn lm bng nha.
6/ Khng nn cho tr em chi tin giy.
C nhng bc cha m cho con tin giy chi, ly ci
cho con vui. K thc, lm nh vy ch c hi ch khng
c li.
S vi trng trn mt ng tin giy loi 100 ng, t
nht l 7.200, m nhiu nht l 10 vn 8 nghn 100 con vi
trng, cc loi cu khun. Tr con chi tin giy xong li
dng tay cm thc n n, nh vy l a bao nhiu vi trng
vo trong mm, gy nn cc bnh truyn nhim. Cho nn,
mong rng cc bc cha m khng nn cho tr con chi tin
giy.
7/ Tuyt i khng nn mua nhng chi gi cho tr
con.
Cc nh tm l hc tr em ca M cho rng : nhng
63 127 128
chi tt nht l nhng chi m cch chi khng n iu
nh chi chp g, bp b, xp nh, hp nh, m nh v bn
nh v.v...Nhng chi ny c th cho tr em nhiu la
tui chi i chi li c. Chi theo tu thch. C li cho
vic bi dng hng th v thc sng to cho tr em.
Cc chuyn gia ni rng : d nht l cc chi ch c
mt cch chi. V d nh c chi ch hot ng c vi
pht sau khi ln dy ct hoc bt cng tc pin, v ch c th
m thi. chi, tt nhin trn danh ngha l cho ngi ta
chi, song nhng loi chi nh th ny khin cho tr em
ch ng vai tr : Ngi bng quan, cho nn chng my
chc m cc em chn , thm ch cn ght na.
Cc chuyn gia cnh gii cc bc cha m rng, khi chn
mua chi, nht thit khng nn mua chi " Dm ".
8/ Khng nn cho tr em chi n din t chi.
Nhng nm gn y, cc loi n in t ti bn y ry
trn th trng. Khng t ngi cho rng n in t ny r
tin nn mua v cho con hc bi dng m nhc cho con.
K thc nhng loi n in t ny m lng, m sc chng ra
g (tc l cht lng m thanh rt khng chun). Cch y
khng lu, trn mt hi ngh gim nh, cc chuyn gia hu
quan v cc nh ging dy m nhc phn nh : m nhc
m cc loi n in t ny tu ln khng phi l m nhc, m
l ting n. Nu dng loi n in t ti ny gio dc khi
im tri thc m nhc cho tr em th s khin cho " Tai m
nhc" ca tr em b tn li v tn hi.
9/ Khng nn dng pin cc tiu lm chi.
C mt s bc cha m ly nhng cc pin cc tiu
dng ri cho tr em lm chi, nn dn n trng hp c
em nut cc pin vo bng.
Sau khi tr em nut nhm cc pin cc tiu vo bng
ri, sau 10 n 63 ting ng h (bnh qun l 31 ting ng
h), nu thun li thng qua ng tiu ho, cc pin theo phn
ra ngoi th ni chung, khng c g ng nguy him. Cn nu
nh cc pin khng thi ra ngoi c, c nm trong ng
tiu ho th c th gy nguy him cho c th, dn n thng
ng tiu ho v vim phc mc v.v...
Cho nn, sau khi tr em nut nhm phi cc pin cc tiu,
cn phi a em n bnh vin chp phim kim tra, ch
hng i ca cc pin tm ra c i sch v bin php
tng ng ly n ra.
10/ Khng nn cho tr em chi nhng dng c tim
dng ri.
Hin nay c mt s bnh vin s dng loi ng tim
dng mt ln, song c mt s tr em i nht nhng ng
tim ny v chi, nh vy l rt khng v sinh.
Nhng ng kim tim qua s dng c bm cc loi vi
trng, nht l nhng vi trng ly bnh, v d nh vi trng vim
gan B chng hn. Nu mi kim m vo tay b chy mu, tc
th tr thnh ngun ly bnh, t em ny s mc bnh.
Cho nn, cc bc cha m cn gio dc con em mnh
khng nn chi tr ny. Cc bnh vin v nhng ngi dng
kim tim xong th phi nghim khc x l tiu c hoc phi
tiu hu trit , khng nn tu tin vt vo thng rc hoc
vo nhng ng rc.
11/ Khng nn cho tr em a nghch vi in.
C bc cha m dy a con hai, ba tui t tt m ti-vi,
my cat-st, tht l nguy him.
Do vn cht lng nhng dng c trong gia nh cn
cha tht tt cho nn tng xy ra nhng s c ng tic.
Ni chung th lp da ca ngi ln dy, nn c in tr ln,
cho nn c b in git nh cng khng gy nn thng vong.
64 129 130
Song tr em t 3 n 5 tui, do tnh hiu k cao, nhng lp da
cn non mng, cho nn khi nim nguy him trong con mt
ca cc em cha xc lp c. Do cc s m, nghch ngm
lung tung vo cc in, nht l qut in ang quay, rt d
gy ra nguy him. Cho nn, xin c li nhc nh cc bc cha m
ch , tuyt i khng nn cho cc em nghch in.
12/ Tuyt i khng nn cho tr em chi mo.
C nhiu gia nh nui mo, mo c th bt chut, c khi
cng a gin vi tr em. Song, cc bc cha m nn ch n
v sinh, tuyt i khng nn cho tr em chi mo.
Mo l mt con vt c rt nhiu bnh k sinh trng va
bnh truyn nhim c tnh c tr hoc truyn bnh. Cch y
khng lu, Trung Quc c mt n v nghin cu khoa hc
tin hnh m 308 con mo kim tra, kt qu pht hin,
trn mi con mo t nht cng c trn 2 loi k sinh trng
truyn bnh, nhiu nht c n 10 loi. Nhng loi k sinh
trng ny u c th thng qua tip xc, ri t ng mm
hoc ng da m vo trongc th con ngi, trong c vi
trng gan v trng giun kim, tht v cng c hi cho sc kho
con ngi. Cn na, trn ngi con mo cn c con b cht,
khi n cn ngi ht mu, n c th truyn sang ngi nhng
vi trng bnh nh dch hch, pht ban thng hn v.v... lm
cho cc em mc bnh. Ngoi ra mng chn mo rt sc, nu
khng ch c th b mo co hoc mo cn b thng, rt c
th thng qua nhng vt thng ny m b truyn nhim bnh
in hoc bnh st xut huyt, nghim trng hn th c th ly
bnh un vn, nguy him n tnh mnh. Cho nn, cc bc cha
m cn ch , tuyt i khng nn cho tr em chi mo.
111- Nhng iu king k
trong vic tp luyn
ca tr em
1/ Ba iu king k trong vic rn luyn th cch ca
tr em :
Vic rn luyn th cch ca tr em khng nhng c th
lm cho a tr kho mnh tng cng v th cht, pht dc
nhanh chng, m cn c th gip cho nhng a tr suy nhc
khi phc nhng cng nng kh quan b tn thng, ci li
rt nhiu. Song, nu phng php khng tho ng, lng vn
ng qu nhiu, hoc ch ch rn luyn m coi thng vic
tm b, vic n ng, ngh ngi, v sinh v.v...th s khng thu
c hiu qu tt, ngc li cn c th nh hng n vic
pht trin trng thnh ca tr em, thm ch cn c th tn
thng n mt s t chc kh quan. iu ny ni ln rng,
vic rn luyn th cch ca tr em l mt loi cng tc phc
tp v t nh ca nhiu nhn t cn phi suy ngh k. Trin
khai hat ng th dc, nht nh phi ch n khoa hc,
phi xut pht t c im sinh l v thc t ca a tr. Ni
chung, mun tin hnh rn luyn mt cch ng n th nht
nh phi ch ba im sau y :
(1) Khng nn vt qua tun t ca vic rn luyn. Thn
th tr em cn non nt, pht dc cha kin ton, nu trong tnh
hnh thn th cha c chun b g c, m c b kch thch
mnh th a tr c th khng chu ni nhng kch thch
m sinh bnh. Cho nn, tp luyn th phi tun theo nguyn
tc tun t tim tin, cng c ngha l vi tin thi gian
65 131 132
thch hp v sm bt u tp luyn, ng tc phi t gin n
n phc tp, cng kch thch phi t yu n mnh, thi
gian phi t ngn n di, hot ng phi t nh n ln. Tm
li l phi lm cho c th ca a tr dn dn thch ng vi
kch thch bn ngoi. V d nh tp bi hoc tm nc lnh
chng hn, trc ht phi ly nc lnh cho tr ra tay, ra
mt, ra chn, xoa st nc lnh ln ngi, ri sau mi di
nc lnh ln ton thn, cui cng mi c th tm nc lnh
c. Trc khi tp luyn, cc bc cha m phi tm hiu k
c im sinh l ca con em, phi nm vng tnh trng th
cht v sc kho ca con mnh, phi hc phng php tp
luyn ng n. Khi c nhng iu kin c th nh vy ri
mi c th bt u tin hnh tp luyn. V d nh a tr, nu
th cht qu yu hoc c mt tnh hnh c bit g th cc
bc cha m tuyt i khng nn cng p a tr phi tp
luyn nh nhng tr em kho mnh khc. M trc ht phi
tm ra nguyn nhn gy yu ca a tr, phi theo bnh bc
thuc, tng cng th cht cho a tr.
(2) Khng nn nng vi.
Rn luyn th cch khng phi l thuc tin n, mt
sng mt chiu la thu c hiu qu ngay. V d nh dng
khng kh lnh , nc lnh rn luyn c sc chu dng
rt but th phi tri qua mt qu trnh kch thch lin tc
khng ngng, lp i lp li cho i no hnh thnh phn x
c iu kin vng chc, khi gp tri gi rt, cc kh quan,
t chc di s chi phi ca i no mi hot ng mt cch
nhanh chng v chnh xc ch ng ci gi rt. Nu nh
khng kin tr thng xuyn, m kiu "ba ngy nh c, hai
ngy phi li" th khng th no hnh thnh phn x iu
kin c. Tp luyn m khng b sc mt cch thch ng,
th ch cng thm tiu hao sc khng ca c th m thi.
Ch khi no tr em m th mi tm ngng tp luyn, sau thi
gian gin on ny li phi khi phc li vic luyn tp, li
phi lm li nh khi mi bt u mt cch thn trng, t m.
(3) Khng nn qun rn luyn sinh ng, hot bt, hnh thc
phi a dng.
Vic rn luyn th cch cho tr em phi kt hp nhiu
hnh thc,khin cho c th c rn luyn ton din.
Bi v mt phng php rn luyn ch c th c tc dng
vo mt b phn. Khng nhng ch cn rn luyn vi nh
nng mt tri, vi khng kh v nc, m cn phi c s rn
luyn th thao hoc tr chi th dc, tm khng kh, tm nng
c th kt hp vi tm nc lnh, khin cho cc nhn t rn
luyn c th b sung ln cho nhau v tng cng cho nhau.
Khng ch rn luyn phn ng ca h thng tun hon ca tr
em m cn phi tin hnh rn luyn c cc c bp v xng
ct, t m t c mc ch pht trin ton din th cch
ca tr em. Ngoi ra, hnh thc rn luyn cn phi sinh ng
hot bt, v d nh dn tr em cng chy b, hm nay c th
ni : No, chng ta cng li xe la no !, ngy mai c th
cho tr em mt khc gy v ni : Chng ta cng ci nga
tre no !. Cng c th kt hp rn luyn vi vic tin hnh
cc tr chi. Tm li l phi lm th no cho tr em thy
tht hng th, say xa vi cc hot ng tp luyn, khng cm
thy chn ght, cho l v v. Ch c nh vy mi c th gy
hng th v nhit tnh cho tr tch cc, ch ng tham gia cc
mn vn ng, mi tht s lm c iu l kin tr mi
mi,kin tr n cng.
2/ Tr em khng nn tp c bp qu sm.
Trong qu trnh trng thnh ln ln ca con ngi ta,
vic tng trng cao trc ht l tng trng th trng. Tr
em u pht trin c trc ri sau mi pht trin n khi u.
66 133 134
Khi 8 tui, trng lng c bp chim khong 27,2% trng
lng ton c th, n tui thnh nin mi tng trng n
45%. Thi k tr em, do lng nc trong c bp tng i
nhiu, hm lng prtin v mui v c tng i t, sc lc
yu nn d mt. Cho nn thi k tr em khng nn cho
cc em luyn tp c bp qu sm.
Ngoi ra, trong khi tp luyn nhng ng tc bng t
thng hay b ngt ngt. Ngt ngt s dn n p lc trong
lng ngc tng ln t ngt, thm ch c th tng thnh chng
p, tr ngi cho vic lu thng mu tnh mch khin cho tim
b co hp c tnh khng h. Sau khi ngt ngt, mt s lng
ln mu ng li trong tnh mch nhanh chng chy vo
tim, li lm cho tim gnh vc qu , s gy kch thch qu
mnh i vi tim.
Qua nghin cu ca y hc sinh l hin i chng
minh : cho tr em tp luyn c bp bng t qu sm, c th
khin cho c tht thnh tim sm dy ln, hn ch vic tng gia
dung tch ca bung tim, khng c li cho vic pht trin bnh
thng ca cng nng phi ca tr em.
3/ Khng nn hun luyn sc mnh tnh (tp t) cho tr
em.
Hun luyn sc mnh tnh l mt loi kch thch c lp
i lp li mi mt cng . Khi hun luyn, cc chi yn
bt ng hoc khng pht sinh nhng di chuyn vn ng r
rng, di ca c bp cng khng thay i, tc l vo trng
thi dng lc rt cng thng....
Vo tui thiu nin, tnh linh hot ca qu trnh hng
phn v ngng ch ca tng v i no tng i km, kh
nng lm vic ca t bo thn kinh i no thp, m hun
luyn sc mnh c tnh cht tnh l cng kch thch ch l
lp i lp li, c lm i lm li mi mt ng tc n iu s
gy tc dng ngng ch i vi v tng i no. V li , c
nng iu tit h thng tm huyt qun ca thiu nin tr em
khng n nh, khi c bp vo trng thi dng lc cng
thng mt thi gian di s lm cho vic cung cp -xy trong
c bp b kh khn, do m trong qu trnh hun luyn
thng phi nn th, nh vy s lm cho bung tim phi gnh
vc qu nng, khin cho vic pht dc bnh thng ca c th b
tn hi.
tui thiu nin nhi ng, qu trnh xng ho ca b
xng cha hon thnh, xng d bin hnh, th tht tng i
mnh, sc mnh v tnh do dai ca c bp u tng i
km, khng thch hp vi nhng vn ng mt cch n iu
ko di, m hun luyn sc mnh c tnh cht tnh, ni chung
u dng qu t tin hnh, nh vy s nh hng n vic pht
trin bnh thng ca ct sng v hai chi di.
Cho nn thiu nin tr em khng nn tp t, c th tin
hnh nhng hot ng th dc a dng ho mi c li cho vic
pht trin lnh mnh v c th v tm hn ca thiu nin tr em.
4/ Tr em khng nn nhy iu Disco . i a s
thanh nin u thch nhy iu Disc c tit tu nhanh, c
kh th si ni, l c im phng khong ca thanh xun.
Cho nn mt s hc sinh tiu hc hoc tr em trong nh
tr cng em iu Disc ra lm hot ng tr chi th dc, c
em cn ln sn khu biu din. C mt s cha m thng
khuyn khch con em hc nhy Disc theo nhc ca i ct-
st hoc ca ti-vi, cho l hot bt, thng minh. K thc, tr em
m nhy Disc th rt khng c li cho vic pht dc sinh trng.
Chuyn gia nhi khoa ca Trung quc l Chu T Bi gn
y cho rng : iu nhy Disco, tit tu rt mnh, khng
thch hp cho tr em nhy, bi v kh nng khng ch ca
tr em km, nu qu vn ngi , d mt thng bng m b ng,
67 135 136
ng thi sc mnh c bp ca cc em cha mnh, b xng
cng cha cht ch, rt khng c li cho vic pht dc v
trng thnh lnh mnh ca tr em. Chuyn gia y hc nc
Anh ni : Nu c quay c mt cch nhanh chng v lin
tc, s lm cho ng mch c b gp khc nhiu hn, vic lu
thng mu s b tr ngi, d gy ra thiu mu trong i no,
xut hin s hn m, nu nghim trng th s b lit thn kinh
ct sng, dn n hot ng ca cc chi trn chi di tr nn
chm chp, t lit hoc mt i tri gic, y chnh l bnh nhy
Disco ang lu hnh nc ngoi.
5/ Khng nn cho tr em chy ng di.
Ma ng chy ng di l mt cch tp luyn sc
kho tt, n khng cn bt k dng c th dc no c cng c th
tin hnh c.
Cho nn ngi ta rt m mn vn ng ny.
C sng ra, trn cc con ng ln trong thnh ph, c
th nhn thy rt nhiu ngi chy ng di, ngi n ni
ui ngi kia, mt cnh tng tht l cm ng.... Song,
thnh thong cng li nhn thy tnh cnh nh th ny : C
nhng bc cha m tr cn dt theo c con i tp, b m chy
mt th dng li ngh, nhng li khng cho con dng li
th . Hnh nh h cho rng, chy ng di tc l cng chy
nhiu cng tt.
K thc, thiu nin tr em khng nn chy ng di
vi cng ln, l do c trng s pht dc thn th ca
cc em quyt nh. Thi k thiu nin tr em sinh trng pht
dc, c bp pht trin theo chiu dc, trng lng c bp nh,
c lc v sc bn b km, cng ln rt d lm cho c bp
mt mi, gy tr ngi cho s pht dc bnh thng ca c bp;
v h thng tm huyt qun cha kin ton, bung tim nh v
nh, sc co bp ca tm c yu, khng th cung cp dng kh
kp thi cho cc t chc khc c. Chy ng di cng
ln s lm cho bung tim khng th gnh vc c gnh nng
ny; h thng h hp cng v giai on pht dc, ng h
hp v lng ngc rt nh b, lng thng kh ca phi nh,
nng lc hp thu -xy km v kh nng chuyn ho -xy t, kh m
cung cp nng lng cho c th b tiu hao trong khi chy
ng di.
T c im sinh l ca thiu nin tr em nh trn ni
m xt, ma ng chy ng di quyt khng phi cng chy
c nhiu cng tt. Tp luyn chy ng di mt cch tho
ng c th c tc dng thc y cc t chc c bp, tm
huyt qun v h thng h hp ca cc em thiu nin tr em.
Song cn phi nm vng cng thch ng, lng sc m
lm, tun t tim tin. Nh vy mi c th thu c hiu qu
tt p.
112- 3 iu king k
khi tr em st cao
iu chnh vic n ung ca tr em ang st phi coi
sch v nh l chnh, v phi lm c 3 iu king k di
y :
1/ g Khng c n trng g. TRng g l cht prtin
hon chnh, v trong c th, sau khi phn gii s sinh ra s
nhit lng ngoi ngch nht nh. Do , tr em ang st,
sau khi n trng g c th lm cho nhit lng trong c th
tng ln hoc lm gim s gii nhit, chng khc g la
thm du khng c li cho vic h nhit .
2/ Khng nn n ng : ng c th cn tr cng
dng ca thuc lm h nhit, gy kh khn cho cc vitamin v
68 137 138
cht khong tiu ho v hp th trong ng rut ca c th,
nh hng n vic khi phc sc kho ca tr.
3/Khng nn ung nc ch c : V trong l ch c mt
lng ln cht tananh, n c th lm cho nhit c th tng
ln.
Cho nn tr em ang st khng nn ung nc ch c,
cng khng c dng nc ch ung thuc vin.
113- Tr em khng nn
eo knh mu bng nha
Gn y trn th trng xut hin rt nhiu loi knh mu
bng nha chuyn thit k cho tr em trc tui i hc.
Nhng loi knh ny cng ngh rt th s, trong sng km,
sng khng chnh xc, mu sc khng u. Nu cho cc em
eo vo s lm cho mt cc em phi iu tit rt nhiu, lm
cho thn kinh th gic mt mi, rt d b cn th.
C em bui ti xem ti-vi cng eo loi knh ny, thi
gian ko di s xut hin tnh trng gp gi cng chy nc
mt, nhn khng tht r cc s vt, v c th dn n m mu.
V s trng thnh kho mnh ca tr em, xin c li
khuyn cc bc ph huynh khng nn cho cc em eo nhng
loi knh c hi ny.
114- Nhng iu cm k
trong gio dc gia nh
mt l cm khng c nung chiu, cha m coi a con
nh Tiu hong " , ci g cng chiu theo, cng tho mn,
con ci nghnh ngang, kiu cng ngo mn, khng coi ai ra g
c, nu chng may tnh hnh bin i, rt d phm ti V
php v thin.
Hai l khng nn dung tng : Con ci c sai lm khng
tin hnh un nn, m li i xu xoa, lng trnh, lm cho tr
em vo trng thi u tr coi mnh l trung tm, t m c
tnh hay v i vo con ng sai lm.
Ba l khng nn da dm, c khi tm yn n, c bc
cha m to ra nhng cu chuyn ba da dm tr em,
ko di vic mt lng tin con ci, khin cho con ci kh
phn bit tht h, gy thnh tnh cch gi di.
Bn l khng nn chm bim : Coi tr con nh ngi
ln, dng nhng li chm bim nh hoc khch l
lm cho lng t tn ca tr em b tn thng, tr nn con ngi
lnh nht.
Nm l khng nn nh mng: nh mng tr em s lm
cho chng cm thy trong gia nh b g b, c tnh khng
c pht trin, trong lng lc no cng nh b bt mn, to
tnh cm i lp.
115- 10 iu king k trong
vic gio dc con ci
1/ khng c x v tr. Khng c ni: My l b i,
my l ngu xun vv...
2/ Khng c hi l tr con. Khng nn ni : Nu con
c im 10 th m s mua xe p cho con hay s mua ng
h cho con vv... Khng nn kch thch tr con bng vt cht.
Nn vn dng nhng tiu chun hc sinh tt kch thch cc
em thi ua, cn khch l cc em nhiu v mt tinh thn.
3/ Khi ph bnh mt em hiu bit th tt nht nn trao
69 139 140
i, ph bnh khi em ch c mt mnh, tuyt i khng nn
cho tr em b mt mt trc bn b, lm tn thng n
lng t tn ca chng.
4/ Trc khi ph bnh tr con, nn c nhn xt v nhng
u im, ri sau hy ch ra khuyt im. Nh vy tr em
mi cm phc li nhn xt ca ngi ln v vui v tip thu li
ph bnh .
5/ Khng nn qu cng iu nhng thiu st ca tr em,
trng im l ch ra cch cho chng sa cha.
6/ Khng c uy hip tr. Khi ngi ln ph bnh tr th
thi phi n ho, nu khng s gy tc dng nghch v mt
tm l.
7/ Khng nn ni min man, ph bnh phi ngn gn, r
rng, phi nm vng ci chnh, ci mu cht.
8/ Ph bnh phi kp thi, khi tr em c thiu st g th
phi lp tc ph bnh, un nn ngay, nu qu lu ri mi ph
bnh th hiu qu s khng tt.
9/ Gia b m, tuyt i khng nn trng nh xui,
kn thi ngc.Cng mt khuyt im, ngi th trch
mng, ngi kia li xu xoa, coi nh khng c g, nh vy tr
s khng sa cha sai lm trit , thm ch cn lun lun i
tm d che chn.
10/ Khng nn ngh rng ph bnh mt ln l mi vic
u xong xui tt p c. Nu t r l i mc sai lm th
phi ki n tr thuyt phc, yu cu chng sa cha.
116- 10 iu king k trong
vic bi dng tr em
1/ Tuyt i khng nn ch da vo Trc nghim tr
lc nh gi tr con lanh li hay n n.
Trc nghim tr lc l mt cch so snh xem tr lc
cu tr em cao hay thp . Hin nay c nhiu bc cha m rt
thch th vi phng php ny.
C th ni, trc nghim tr lc l mt phng php trc
nghim tm l tng i khch quan. Trc nghim cng y nh
st hch, cng cho im cc em c trc nghim. Khi trc
nghim tr lc th cho n 90 im. Di 70 im l km, cng co
ngha l em ngu n.
70 - 80 im l tr lc khim khuyt.
80 - 90 im l ngu n, l ngi c bnh nh nht.
90 - 100 im l tr lc bnh thng.
110 - 120 im l tr lc siu thng.
120 - 140 im l tr lc cao siu.
140 im tr ln l thin ti.
Xem nh vy th thy, hnh nh trc nghim tr lc c
th tin on c em c thnh ti hay khng, c thi c
vo i hc hay khng, c th tr thnh mt nh khoa hc
c hay khng. ng l c nhng bc cha m ngh nh
vy, tm lng thit tha mong con thnh ti ca h khin h
tm trm phng nghn k, tm mi cch c th lm trc
nghim tr lc cho con. K thc, l mt s hiu lm.
Phi bit rng, ca tri thc khng c ngha l c nng
lc, c k nng khng c ngha l c tr nng, ngi i thi c
thnh tch gii, khng nht thit l ngi c nng lc gii
quyt nhng vn thc t tt. Cho nn bn thn trc nghim
tr lc cng nh thi c m thi, khng th khng nh mt
cch quyt on c rng a tr ny l linh li hay
ngu n.
Ngoi ra, hot ng tm l ca con ngi sai bit nhau
hng nghn dm, ht sc phc tp, i hi trc nghim tr lc
70 141 142
phi chun xc 100% th tht l kh. Ngc li cng khng
nn ph nhn s tn ti v ng sai ca bn thn trc nghim
tm l. Cho nn tnh chun xc v tnh tinh xc ca trc
nghim tm l c b hn ch.
Cho nn chng ta ch c th ni rng trc nghim tr lc
l mt trong nhng phng php xc nh xem a tr c
thng minh hay khng. Nu ch da vo trc nghim tr lc
m khng nh a tr nay thng minh hay n n, u hay
lit l khng tho ng.
Xin c li khuyn cc bc cha m lm trc nghim tr
lc cho con mnh, tuyt i khng nn thy con c im s
thp sau khi trc nghim m ni rng a tr ny l Tri bt
ngu, ri t m rung b, khng tin hnh gio dc, gip
chng; cng tuyt i khng nn thy con mnh c s im
cao sau khi trc nghim tr lc m cho rng con mnh l thin
ti ri tng bc, t mn, k cao gi u m ng.
2/ Khng nn s tr em khc.
C hai v cha m tr ni vi ti rng, h rt s tr con
khc, h nghe thy ting khc ca tr l h hong ln ! ng
vy, a tr l tm can , l bo bi ca cha m, a tr vui,
bun, hn di u khin cho con tim ca cha m xc ng.
Tr khi con tr m au m khc ra, cc nguyn nhn
khc a tr khc th rt nhiu. Ting khc oa oa ca a
tr mi cho i phn nh s khng d chu khi a tr n
ci th gii ny, cha m nghe thy cng ng kh chu, ngc
li phi ngh rng ting khc ca a tr cng to cng tt,
chng t n kho, l mt nim vui ln.
a tr 3 - 4 thng, sau khi n no, ng k ri tnh dy th
rt vui v. Ch khi no n b i, b mt hoc thn th khng kho,
n mi khc.
Tr em sau 5 - 6 thng, song song vi s pht trin ca
tnh cm, bt u c nhu cu tip xc vi ngi ln v c nhu
cu mun chi nhng chi nhn thc c th gii xung
quanh. Mi khi tr em tnh gic, chng u mun c ngi
chi vi n, c ngi b m n. V n cha bit ni, cho nn
ch dng ting khc gi ngi. Khi c ngi ln n gn
hoc khi c ngi b n, th ting khc s ngng ngay.
Tr em 8 - 9 thng bt u bit n nhng ngi thn
thng xuyn b m n, nn khi c ngi l n hoc b m
ra i m mt mnh n trong nh, th a tr sinh ra cm
gic khng an ton nn cng khc.
Nhng ting khc nh trn ch cn cha m ch mt
cht l c th gii quyt c. S d cc bc cha m s con
khc, thng l do qu nung chiu con m sinh ra. V d
nh em con i chi ph m gp ngi bn kem, a tr nht
nh i mua kem, b m d : n cm xong, nht nh b
m s mua cho ! Yu cu ca a tr b c tuyt, lin khc
tong ln, do th no, d dnh th no cng khng c, th
l nh phi chiu con vy. Th l a tr c kinh nghim
rng c khc l s t c yu cu, ln sau chng lp li nh
vy. Th l dndn hnh thnh mt thi xu ly ting khc p
cha m.
Cho nn, mun lm bc cha m tt th tuyt i khng
nn s ting khc ca tr, bin php c th nh sau :
(1) Ch sp xp hp l sinh hot ca tr, lm sao cho
ni dung sinh hot ca chng phong ph, a dng, c qui lut.
Hng ngy cho chng nhng chi cn thit, to iu kin
cho con mnh cng chi vi tr em bn ngoi, sao cho nhng
nhu cu hp l ca tr c tho mn, khng nn ch khi tr
khc ri mi i tho mn cho chng.
(2) i vi nhng yu cu khng hp l ca tr, quyt
khng th nung chiu tu tin, nn gii thch mt cch gin
71 143 144
n l do khng tho mn c cho chng nghe, nu chng
vn c khc i th ch cn cch l mc cho n khc,
khc chn ri th thi. Thng qua thc tin ny cho tr em
t rt ra kt lun la Khc cng v dng.
(3) Gia cc bc cha m yu cu phi tht nht tr. Nu
ngi cha cng quyt vi con m ngi m li i chiu con,
th tt xu ca a tr khng ti no sa c.
S tr khc, h khc l chiu, rt khng c li i vi
vic gio dc tr em. V s lnh mnh ca con tr, chng ta
khng nn s trng thi tm l tr con khc.
3/ Khng nn do dm tr con.
C mt em b gi ln 5 tui, trng rt ngy th hot bt,
ai thy cng phi yu. C mt m, em khc lc khng yn,
cha m dng rt nhiu cch d em m em cng khng nn.
Cui cng, mt ng hng xm, eo mt n mt con kh, sang
do em, ni l Con kh n n y. ng va ni xong, th
sc mt em b gi ti xanh, chn tay run ry. n ngy hm
sau, c mnh em t m ca i ra ngoi, nm ng trn ng
rc m khng bit, n khi b m trng thy, vi vng m em
ln, a b gi vn khng hay bit g c, khng ni nng g c.
Trng thi ny ngi ta gi l Lon thn kinh v s.
Y hc c truyn cho rng, khi tim s th thn mt.
Trongkhonh khc tr em trng thy qui vt th tim p lon
x, tm kh vt ra ngoi, th l thn cng khng gi c,
thnh cn bnh thn tr hong ht, chn tay run ry, mt bin
sc, im lng t ni v.v...Mun cha bnh ny, ng y ly vic
c cn s l chnh, thng dng phng thuc trn tnh, an
thn, tc phong cha. Cho nn, tuyt i khng nn do tr
em.
4/ Khng nn k chuyn ma qu cho tr em
nghe.
C mt s cc bc cha m thng hay k nhng chuyn
ma qu li k s hi cho tr em nghe, tng rng nh vy l tt
i vi vic bi dng, rn luyn tnh gan d cho tr em. K
thc, lm nh vy l khng th chp nhn c.
C nhin, thng xuyn k chuyn cho tr em nghe, r
rng l rt tt i vi vic khai pht tr lc ca tr. Th nhng,
trc mt em b hu nh cn cha c nng lc phn bit
hay d, th vic k cho con nghe nhng chuyn g l iu ng
phi suy ngh. Nu nh ton k cho tr nghe nhng chuyn ma
qu, e rng khng th rn luyn v bi dng cho tr lng gan
d m c l li gy cho cc em tnh bo lc, nh vy l ngc
li ch lm tn hi n sc kho v th cht v tm hn ca
cc em. Cho nn i vi tm linh cn non tr ca con em,
chng kh c th chu ng c cnh hi hng, nanh vut
ca qu qui, nu c ko di, tm thn s m mn, hong lon,
r rng l li bt cp hi.
Chuyn k th nn k, c iu cn chn nhng chuyn g
c li cho sc kho v th cht v tm hn ca tr m k, cn
ch n hu qu lu di ca chng sau ny.
5/ Ba iu king k trong vic gio dc thi k u cho
tr em.
Lm cha m ai cng mong mi cho con mnh sm thnh
ti, song gio dc khng ng phng php, th s nh hng
n hiu qu gio dc, thm ch cn phn tc dng. Cho nn,
gio dc tr em thi k u, cn trnh ba iu sau y :
(1) Khng nn nng vi. C bc cha m rt thit tha, hy
vng con mnh Qua mt m tr thnh mt thin ti, m
khng ngh rng nng lc tip thu v nng lc hng th ca
tr nh th no. Nh vy khng nhng khng lm cho a tr
hng th, ngc li con khin cho a tr cm thy b p ung
qu nhiu, kh khan v v. Nu c ko di s khin cho a tr c
72 145 146
tm l s st v chn ght.
(2) Khng nn dng phng php gio dc Kiu thm
chn vt. Gio dc thi k u m c mt mc nhi nht,
khng ch khu gi cho tr t duy, s nh hng n s khai
pht tr lc ca tr.
(3) Tuyt i khng nn do dm v nh p tr em .p
buc hc tp, ng mt t l dng roi vt, nh mng hoc
nht tr trong bung ti. Nh vy rt c hi cho sc kho th
xc v tm hn tr em.
6/ Khng nn lm tn thng n tnh hiu k ca tr
em.
Tr em h ni chuyn l nu ra hng lot cu hi loi
i vi ngi ln, v cng ngy cng hi nhiu hn, c th ni
l thin k bch qui, ng hoa bt mn, c cu lm cho ngi
ln rt kh tr li.
i vi tnh hiu k ca tr em, cn phi bit tn trng,
bo v, khng nn lm tn thng. Khi tr em nu cu hi,
biu l rng hot ng t duy cu tr ang tch cc tin hnh.
Khi tr li cc cu hi ca tr em m chnh xc v tho mn
chng th khng nhng ch lm tng thm kin thc cho tr,
m cn thc y hn na sc quan st, sc t duy v sc tng
tng ca tr. Cho nn cc bc cha m cng cn phi ch
n tri thc, phi t bi dng cho phong ph thm, mu cht
l phi coi trng vn hc tp v phi hc cch tr li ng
n nhng cu hi ca tr th.
(7) Khng nn qa can d vo nhng hot ng
ca tr em.
Cha m can d qu nhiu vo nhng hot ng ca tr
con, v d nh qu chm sc con mt cch m qung, bt b
con qu nhiu, th ny khng c, th kia khng nn, p
buc con phi lm th ny th khc v.v...u gy tr ngi cho
s pht trin kho mnh ca con tr .
Phi cho tr t ch hot ng, cha m khng nn ch
no cng can d vo, ch cn pha sau tr, lng l quan st,
bo v chng l c. Phi tn trng s pht trin t nhin ca
tr em, khng nn di ln u a tr tt c nhng ci ca
mnh.
8/ Khng nn tng bc tr em.
Lm cha m thng d phm nhng sai lm nh th ny,
thng xuyn quan st mt cch kht khe mi hnh vi ca con
tr, khi thy con c sai lm l un nn ngay, cho n khi no
a con khng cn sai na mi thi. K thc, nng lc t duy
v nng lc hnh ng ca tr em c hn, khng th bt c
vic g v bt c u cng ton thin ton m c. Nu chng
ta quan tm n con tr th khi sa cha sai lm cho con tr,
phi dy cho chng bit cch phi lm nh th no, v phi c
v, ng h v gip chng, nh vy nhng ln sai phm ca
chng nht nh s cng ngy cng t i.
Nu chng ta c bi mc nhng thiu st ca tr em ra
th khng nhng lm cho chng c n tng rng mnh lun
lun mc sai lm, m xu hn na l lm cho chng sinh ra s
hi. p lc s hi khin cho a tr bin thnh v nng, mt
ln tht bi l ph nh ngay s thnh cng ca ln sau. V
im ny xin cc bc lm cha m hy ghi nh k.
9/ Tuyt i khng nn hn ch nhng s thch chnh
ng ca con tr.
Tr con, tnh bt chc rt ln, i vi mt s vt g nu
c s thch th su nng th nht nh phi mong cho c.
V d nh su tp tem th, su tp tranh v, su tp nhn bao
dim, v bao thuc l v.v..., khin cho nhiu ngi tr
thnh nhng nh su tp ln v tem th, v th php, v
nhng bc tranh, nhng nh su tm v.v...
73 147 148
Song, tht ng tic l c mt s cha m i vi nhng
s thch chnh ng nh th ny ca tr em li cho rng
Khng c tin , Khng gip g cho hc tp v.v...th l
ra sc hn ch, nh vy l rt khng tt.Hnh nh h cho rng
tr em ch c lao vo hc tp mi c th thnh ti. K thc
l quan nim rt sai lm. Phi bit rng trong nhng s thch
chnh ng, tr em c th c rn luyn, c phong ph v
tri thc. Tt nhin, mun cho tr em tr thnh nh n, nh kia
th phi c s gio dc ch o. Tuy nhin nu coi nh v hn
ch s pht trin ti hoa c th ngoi kho ny ca tr em
cng khng nn.
10/ Khng nn hn ch s giao tip rng ri ca tr
em.
C bc cha m, do qu yu thng con, ch s con ra
ngoi th s gp nguy him, cho nn nht mc khng cho con
tip xc vi ngi ngoi hoc hot ng ngoi gia nh, dn
n a con sinh ra nhng loi bnh k quc, nh phn ng rt
chm chp, tnh cch th c tch, thy ngi l trnh, thy vt
l s v.v...vic pht trin tr lc cc chm.
Th ra, tr con cng nh ngi ln, cng cn phi c
ngi giao tip. Lm cha m phi hiu c im pht trin tm
l ny ca con tr, tm cch hng dn ch o, to iu kin
cho con, nh cho con i nh tr, n trng mu gio, hoc
sang nh hng xm, n nh bn b tip xc,
cng chi vi cc bn nh ca chng, c hng
ci lc th nh cc bn nh cng la tui khc.
117- 12 iu king k
trong vic tr em xem ti-vi
(1) Thi gian xem tivi khng nn qu di. C mt s bc
cha m thch cho tr con cng xem tivi vi mnh hoc em
vic xem tivi ra d tr con. K thc, vic ny rt khng c
li cho mt ca tr em.
Xem tivi khng ging nh xem xin, hnh nh trn phim
xin l nhng hnh nh trn phim nha, cn xem tivi l trc
tip vi ngun sng, c tc dng kch thch nht nhi vi
mt, thm na mn nh li hp, nh sng nhp nhy khng n
nh, d lm cho mt b mi mt. c bit l tr em, ang
vo giai on quan trng ca vic sinh trng pht dc, gic
mc ca nhn cu tng i mng, lc ca c mt tng i
yu, thu tinh th cng cha pht trin y . Nu xem tivi
mt thi gian di, d lm cho gic mc b kch thch, h thp
nng lc iu tit ca thu tinh th, dn n vim gic mc,
cn th v cc bnh khc v mt. Cho nn, tr em 1 - 2 tui
khng c xem tivi qu na ting ng h, tr em t 3 - 6
tui khng c xem tivi qu mt ting ng h. Tr em trn
7 tui cung khng nn ngi xem tivi qu lu. Hc sinh trung
hc ch nn xem tivi khong 2 ting ng h l va.
(2) Khng nn ngi xem tivi qu gn. Tr em xem tivi
th nn ngi cch xa tivi mt khong cch thch hp khong t
2 n 4 mt.
(3) nh sng trong phng xem tivi khng nn qu m.
nh sng qu m d lm cho ngi xem b cn th. Tt nht
th nn t mt ngn n nh mu ng sau pha tri tivi.
(4) Khng nn xem mt cch khng chn lc. Cc bc
cha m cn ch chn lc chng trnh thch hp cho tr.
(5) Sau ba n khng nn xem tivi ngay. Sau ba n m
ngi xem tivi ngay s khng c li cho vic thc y s hp
th tiu ho .
74 149 150
(6) Khng nn ngi vo lng. Tr em ngi xem tivi
thng ngi trong gh bnh, nhng phi lun ch
nhc chng ngi cho ngay ngn, nu khng s d dn
n vo ct sng, bin dng ct sng.
(7) Khng nn qun tm b. Tr em thng xuyn xem
tivi, cn phi b sung mt cch thch ng nhng thc vt c
hm lng vitamin A phong ph nh gan ln, trng g, c rt
v.v...
(8) Khng nn xem xong l i ng ngay. Sau khi xem
xong tivi, nn cho cc em khe kh di mt hoc dy cc em
lm th dc i mt bng cch chp mt nhiu ln, i nh
rng, ra mt, ra chn ri hy i ng.
(9) Khng nn m no cng xem tivi, nh hng n
gic ng, mt th gi hc tp.
(10) Khng nn lm n, nh hng n ngi khc, gy
thnh thi quen xu.
(11) Khng nn cho cc em nm xem tivi. Tr em l
khn gi nhit tnh nht ca mn nh nh, c nhng bc cha
m tr c thch cho con nm trn ging hoc trn gh s-pha
xem tivi, cho rng nh vy l cho con c thoi mi. K
thc l ngc li, i vi sc kho ca tr em rt c hi.
Bi v mt thi gian di phi ngoo c v nhn nghing,
d dn n c bp ngoi mt v tip trng th trong nhn cu
b co hp, to thnh qung mt, nhn cu b gin au, kt mc
b xung huyt, thm ch th gic m h, th lc gim st. do
trc c trong ngoi, t c trn di ca nhn cu pht trin
cha thnh thc, nn d b mt, nghim trng hn th nhng
c bp ni trn do pht trin cha hon chnh nn dn n
mt nhn lch. Cn na, khi ngi ta nm, i b phn c bp
ca ton thn c th lng vic h hp v tun hon mu ca
c th b chm hn, h thng thn kinh trung khu i no dn
dn i vo trng thi b ngng ch, lc , nm xem tivi th
s tn hi n sc kho. Cho nn, xin c li khuyn cc bc
cha m, v sc kho bn thn con ci ca bn, tuyt i
khng nn cho tr em nm xem tivi.
(12) Khng nn b tr con xem tivi mu. C mt s
bc cha m tr b con xem tivi mu, nh vy i vi sc
kho ca hi nhi l bt li. Bi v mn hunh quang ca
tivi b in cao p xung kch, s sn sinh ra tia X quang,
v trong tnh hnh bc x cao p ca tivi mu , tia sng
pht ra cng nhiu hn. Theo khoa hc o c cho bit,
i vi tia X quang th tr em mn cm hn ngi ln rt
nhiu. Thng xuyn b tia X quang chiu vo ngi s
c hi cho sc kho ca tr em, dn n lm cho tr em
bing n, khng thch th vi vic n ung, dinh dng
khng , thm ch cn nh hng n vic pht trin tr
lc ca tr em. Cho nn, khi xem tivi mu khng nn b
tr con.
118- 14 iu king k trong cuc sng
thng ngy
ca thiu nhi
Mt l khng nn cn u li, mt ngn tay, nh hng
n vic n ca rng ca.
Hai l khng nn cn mi, trnh hnh thnh h mi,
h rng.
Ba l khng nn cn bt ch trnh b trng c ch
75 151 152
mn tnh.
Bn l khng nn ngm cc o, inh ng bn trong
mm trnh tri vo trong c hng.
Nm l khng nn dng que dim ngoy tai, trnh
vim ng tai ngoi v b thng mng nh ngoi.
Su l khng nn ngi vit ch vo lng, ngoo u
trnh g lng v b cong ct sng.
By l khng nn b trn bn hoc nm trn ging c sch
trnh b cn th.
Tm l khng nn n ng trc khi i ng, trnh b
su rng.
Chn l khi ng khng nn gi u tay, chng cm
trnh cho mt khng cn i.
Mi l khng nn ch nhai thc n mt bn hm, trnh
lch hm v khun mt b mo.
Mi mt l khng nn nh rng " kiu ko ca", ch nh
chiu ngang, trnh tn hi n men rng.
Mi hai l khng nn xem tivi bui ti lu qu nh
hng n th lc.
Mi ba l khng nn dng streptmixin trnh dn n
nghnh ngng do thuc kh iu tr.
Mi bn l khng nn bt chc ngi ni lp, trnh
cng mc bnh ni lp.
119- Cn tr b 19
thi quen xu nh hng
n sc kho ca tr em
C khng t tr em tn ti nhng thi quen xu mt v
sinh dng ny hoc dng khc. Lm cha m, chng ta cn c
gng gip cho tr tr b ngay nhng thi quen xu y, nu
khng kp thi sa cha, s tr ngi cho vic pht dc v
trng thnh lnh mnh ca cc em. Di y xin lit c 19 thi
quen xu, xin cc bn hy xem th, con bn c phi nh vy
khng ?
(1) Ng p chn trm u. Ma ng c em s rt, hoc
do nht gan, thch p chn trm u ng. Nh vy nhng
khng kh trong lnh khng th lt vo trong chn c, cn
thn kh do ngi th ra th khng ngng tng ln. -xy gim
i, thi gian ko di s dn n cc bnh tc ngc, nhc u,
chng mt, tinh thn khng phn chn v.v...
(2) Khi ng th nm nghing v bn tri hoc nm sp.
Nm nghing v bn tri th bung tim b nn. Nm sp
cng khng tt, khng nhng c cm gic khng thoi mi,
m cn nh hng n vic h hp bnh thng, c khi cn b
t hai vai. Phi tp cho cc em nm ng c thi quen nm cong
nghing v bn phi.
(3) Ng dy mun m khng n sng. c bit l ma
ng, c em tic r chn m, ng dy mun, s i hc tr gi
nn b lun ba n sng. Phi bit rng, tr em ang ln ln
v thn th, bui sng nu khng hp thu y cht dinh
dng, d sinh ra bnh thiu ng huyt, ln lp hc khng
cn tinh thn, kh tp trung.
(4) Trc khi i ng khng nh rng, c khi cn n
ung ci g na. nh rng trc khi i ng l rt quan trng.
Bi v khi ng th nc bt tit ra t hn, vi khun d sinh si
ny n. n ri i ng l to iu kin cho vi trng sinh si ny
n, rt tn hi n rng. Cho nn sng ng dy v ti trc khi i
ng u phi nh rng.
(5) Khnh n. Mi loi thc vt c cht dinh dng ring
ca n. n ung m
ch n th ny khng n th kia. Ci g
76 153 154
thch th n ly n , ci g khng thch th khng n hoc n
rt t. Ba no, ba i d gy nn ri lon cng nng tiu ho.
(6) Trc khi n khng ra tay, thm ch trc tip dng
tay bc thc n n. C em khi i bng, hoc thy c mn
g mnh thch l chng chu i ra tay, th tay bc thc n n
lun. Cc em khng bit rng Bnh vo t mm, vi trng
gy bnh trn bn tay nhiu v phc tp lm, v cn c c
trng k sinh trng na. Khng ra tay m cm thc n th rt d
mc nhng bnh truyn nhim v bnh k sinh trng.
(7) Va n va ni chuyn. D b thc n ri vo trong
kh qun . Nu n c d b xng c ri vo trong thc o,
thm ch cn gy ra nguy him nghim trng na. Cho nn khi
n cm cn tp trung t tng, khng nn ni chuyn.
(8) Thch n cm chan canh.Nc canh chan cm, khin
cho cm khng d c nhai k, c cm v nc u tri
xung bng, trong thc n thiu cht nc bt, hn na nc
lm long dch v, nh hng n s hp thu tiu ho ca rut
v d dy.
(9) Hay ung nc trc v sau khi n cm. Sp n gi
n cm cn i ung nc, s lm cho dch v b long, nh
hng n khu v; n cm xong m ung nc ngay cng
lm long dch v. C hai cch u bt li cho vic hp thu tiu
ho, d mc bnh au d dy.
(10) n lc bc mng nhn. Tt c nhng tr em cu m
c chiu thng cho rng n lc m n c mng nhn th kh
n. Phi bit rng mng nhn ca ht lc c tc dng b mu
rt tt, phi nhai cho k, n c mng nhn ca n.
(11) Thch nh nc bt. Bnh thng thch nh nc
bt, lm mt v sinh, c khi nh ngay vo ngi bn cnh, rt
khng vn ho, i vi sc kho cng khng c li. Bi v
nc bt c th iu ho thc vt, gip cho tiu ho, li c c
cng nng st trng v phng nga su rng, khng nn tu
tin lng ph.
(12) Tu tin nh m v tu nut m. Trong m c
rt nhiu vi trng, nh m xung t, sau khi kh s theo gi
bay ln, truyn bnh cho ngi khc. Nut m cng khng
tt, trong m c nhng vi trng c sc khng rt mnh,
khng d b v toan git cht, s gy ra bnh m. Nn nh
m vo ca, vo chu hoc vo giy ri gi li em vt vo
thng rc.
(13) Gm mng tay. Cu bn trong tay v mng tay c
rt nhiu vi trng v trng k sinh trng. Mt ngn tay, cn
mng tay d mc cc bnh ng rut v bnh k sinh trng.
(14) Ngoy l tai. Tu tin ngoy l tai, d lm xc l
tai, gy nn vim tai, mng m, c th lm rch mng nh, s
nh hng n thnh lc. K thc, ry tai c tc dng bo h
nht nh, khng cho cn trng nh chui vo l tai. Ry tai
nhiu ln, tu theo s vn ng v ng tc nm nghing th t n
s ri ra.
(15) Ngoy l mi. Thng dng ngn tay ngoy l
mi, lm cho lng mi b rng. M mi b xc, huyt qun b
rch v chy mu, cn c th b cm nhim, nghim trng hn
th vi trng c th qua ng huyt qun trn mt m vo
trong c, gy nn mi nguy him.
(16) Di mt. Dng tay di hai mt, c th lm cho vi
sinh vt vo mt d b cc bnh au mt nh au mt ht
chng hn. Cho nn khi lau nh mt v nc mt th phi dng
khn tay sch m lau.
(17) Say m c sch, bt chp tt c. Xem sch n say
m, thm ch tri ti lc no cng khng hay bit g ht. Nh
vy khng nhng nh hng n hc tp m con tn hi n
th lc. Chng ta khng phn i con em c thm nhng
77 155 156
cun sch b ch ngoi chng trnh ca nh trng mt cch
tho ng, nhng yu cu tr em phi t gic khng ch,ch
xem sch sau khi hc xong bi v nh trng, v phi ch
n nh sng trong phng.
(18) Ngi lm bi c vo lng. B xng ca tr em cn
ang ln ln, khp xng cn mm, d bin hnh. Nu c ngi
g lng lu ngy th ct sng s tr nn cong, khng nhng
c hi cho sc kho, m cn nh hng n v p ca th
hnh.
(19) Khng thch tm. Tr em s khng kh ngt ngt
ca phng tm, nn khng thch tm. Cn phi bit rng,
thng xuyn tm, khng nhng c th gi cho thn th sch
s, m cn khin cho tinh thn ngi ta sng khoi, thn th th
thi d chu.
phn 2
ph n vi
nhng iu cm k
120- 10 iu cm k trong
cuc sng v chng
1/ Khng nn ng lm ch bn ngoi, b lm ch bn trong.
Hin nay i a s cc gia nh c hai v chng u l cng chc.
Thi gian hai v chng nh hu nh bng nhau. Mi cng vic
trong gia nh nu ch do ngi ph n m nhim th ngi v tt
nhin rt mt. V chng cn phi phn cng mt cch bnh ng
qun xuyn cng vic trong nh v trng nom con ci. L ngi
chng th phi hiu rng, ngy nay ngi chng l t trong tm
tng mi ngi l bn ngoi th lm tt cng tc, trong gia nh
cng l ngi tay hm cha kho gii, mt ngi n ng cng nhu vn
ton.
2/ Khng nn ng mt t l nu vn ly hn. Sau khi ly
nhau, v chng ci c nhau l chuyn thng tnh. Vn l gii
quyt sao cho ng n nhng mu thun ny, phi bit lm cho
vic to ho nh, vic nh ho khng. Khi c s va chm, khng nn
ng mt t l nu vn ly hn, c gng ch trnh ni nhng li
l cay c nng n m sau ny phi n hn, cng khng nn m
mi mi hn trong lng. Cn phi nhn thc rng, d v hay chng
c kh khn, bt hnh th phi ng h gip ln nhau, da vo
nhau. Sau khi vt qua c kh khn bt hnh, quan h v chng
s cng thm mt thit.
3/ Khng nn phn chia nh anh nh ti qu rch ri. V
chng i bn u khng phi l mt c th gin n. Xung quanh
mi ngi u c mi quan h gia nh, nhiu chuyn c th xy
78 157 158
ra. Lc cn phi thng cm vi nhau, phi ngh iu i phng
ang ngh, phi lo iu i phng ang lo. Ch c tnh cm nh
vy mi cng buc cng bn. Gia nh bn kia cn s gip , gia
nh bn ny tn tnh ng h. Nh vy mi l hnh phc.
4/ Khng nn bt mi ngi trong gia nh phi theo thi
quen ca mnh. Sau khi ci, hai bn v chng mi bc l nhng
thi quen xu ca mi ngi : ng kem nh rng sao mo m th
ny, chn ging sao c nhiu u mu thuc l , bt tt bn qung
khp mi ni v.v... v v.v...bao nhiu iu ngang tai tri mt. Nhng
iu vt vnh y c ng k g. Chng cn phi mng m i
phng. Nht l ngi v, khng nn bt chng phi lm theo
phng thc ca mnh. Ch cn nhc nh chng ln sau cn ch
l xong.
5/ Khng nn em nhng iu bc tc v nh. V chng i
bn khng nn em nhng iu khng vui, nhng iu bc tc gp
phi bn ngoi v nh. Phi nh rng, cu knh bc tc s lm cho
c nh khng vui. Ni nh vy khng c ngha l gp nhng iu
un khc bn ngoi m c im lm. Nn tm mt c hi thun tin
th l nhng iu un khc ny cho i phng. Trong nhng lc
nh th ny, ngi chng hoc ngi v phi dng thi n ho
khuyn khch hoc khuyn gii i phng, gip h gii tr
nhng phin mun. Phi tin rng, vi thi gian, mi vic ri s ngui
i.
6/ Khng nn " c lp t ch " v kinh t. Tiu tin nh th
no qu khng phi l mt vic nh. C rt nhiu cp v chng ch
v vn tin nong m sinh ra bt ho. Khi cha ly nhau th tin
ca ai ngi y tiu, nn thnh thi quen c lp t ch .
Nhng sau khi thnh v thnh chng th phi thay i thi quen
ny. Cn phi c quan nim gia nh v mt kinh t, cng nhau bn
bc, chi tiu cho hp l. Nu kinh t di do, v chng cng nn t
kim ch v nhn ni, chi tiu cho hp l, khng nn t quyt nh
mua bn mt cch ba bi.
7/ Khng nn " Gi nh...." Khi hai v chng c vt rn
nt, trong c khng nn c hai t "Gi nh . Gi nh mnh ly
ngi khc c l s hnh phc hn. Gi nh mnh khng ci
nhau c l li tt hn . Gi nh chng mnh...... Tt c nhng
cu Gi nh y u l nhng cch suy ngh tiu cc. Cng ngh
v nhng iu ny, s vic cng ti t hn. V chng nn lun lun
ngh v nhng iu vui v nht, tt p nht, nhng giy pht yu
nhau nht, hnh phc nht ca thi k mi ly nhau. Lm nh vy,
tinh thn s c n nh, phn chn lc no khng hay. ng thi
cng cn ngh rng ri y s li c nhng ngy hoan lc , tnh
ngha v chng s li m thm nh xa.
8/ Khng nn v c v nh mun hoc ng bn ngoi. Hin
nay c rt nhiu gia nh, c hai v chng u l cng chc.
Thng ch c bui ti, gia nh mi c on t, n cm chung
vi nhau. Thc ra thi gian v chng giao lu tnh cm cng
khng nhiu, nu ti n li v mun hoc ng bn ngoi th s
lm cho tm l i phng lo lng, phin mun. Nh vy s lm
cho tnh cm v chng tr thnh Nc khng ngun , rt d b
cn kit.
9/ Khng nn ch chit nhau trc mt con ci. Cch lm nh
vy s gy tn tht nng n vo lng t tn ca i phng, nu c
ko di tt s dn n tnh cm b bng hoi. iu nguy him hn
na l lm cho con ci coi thng b m, tm l gia nh b tn
thng.
10/ Khng nn nghi k ln nhau. Nu ni s tn nhim l c
s ca tnh yu v chng, th s nghi k l su mt ca tnh yu.
Rt nhiu ngi, ch v i phng c tip xc vi ngi khc gii
m dn n nghi ng, d la theo di i phng. Nghi k c trm
iu hi m khng c mt iu li.
79 159 160
121- tun trng mt
khng nn dung tc
.
Dung tc y l ni, sinh hot nam n v sau ngy
ci. Mt nguyt tnh nng, iu khng c g ng ni,
song nu qu say m, giao hp v , s v cng tai hi i
vi c nam ln n, thm ch cn nh hng n sc kho khi
n tui trung nin, lm cho con ngi suy nhc.
Giao hp qa sau ngy ci, s em li cho c th
con ngi rt nhiu au kh. Nh th b chng mt, hoa mt,
tai, au lng, mi gi, kit sc. Nng th lun lun kinh
hong, tot m hi, mt ng, gim tr nh v.v... Ph n cn c
th b vim bng quang, m o co git, bch i qu nhiu,
vim t cung v khu khoang xng chu v.v... Ngi con trai
c th b lit dng, mng tinh hot tinh, hoc xut
tinh kh v.v... Cho nn tun trng mt khng nn dung
tc.
122- ang hnh kinh
khng nn giao hp
Tin hnh quan h nam n, nu khng iu , thm ch
trong k hnh kinh cng tin hnh giao hp, i vi c nam ln
n u c hi.
Bi v trong thi k hnh kinh, nhng m trong t cung
bong ra, theo kinh nguyt thot ra ngoi, lc ny b mt
khoang t cung hnh thnhnhng vt thng, nu giao hp d
cho vi trng xm nhp, i ngc ln t cung, t m sinh
ra vim nhim trong xoang t cung v vim cc phn ph,
vim khoang chu. Ngi con trai th d b vim ng
tit niu. V th khng nn giao hp trong thi k
hnh kinh.
123- Thi k u c thai
khng nn ng phng
Thng thng ngi ta gi 2 thng u mang thai l thi
k u thai. Thi k u c thai nn trnh giao hp.. Nu
khng s gy cho bo thai nhng nh hng nghim trng khng
tt.
Tinh trng gp trng trong khoang t cung phi qua c
mt lot bin ho ri mi hnh thnh bo thai. Nu trong thi
gian ny m tin hnh giao hp d lm cho t cung b kch
thch m co li, t m dn n sy thai. Ngoi ra c nhng
ph n sau khi c thai ri vn c nhng t bo trng rng
xung. Lc ny m giao hp vn c th khin cho t bo trng
gp tinh trng. Nh vy trong khoang t cung s c mt bo
thai c hnh thnh sm thnh mt bo thai ln, sau li c
mt bo thai nh hnh thnh. Do bo thai ln to ln chim
nhiu ch trong khoang t cung, chn p bo thai nh, y n
sang cung rn , nh hng nghim trng n vic pht
trin ca bo thai nh, thm ch c th lm cho bo thai nh
bin hnh thnh qui thai. Cho nn thi k u c thai khng
nn tin hnh giao hp.
124- v chng va tm xong
khng nn giao hp
C mt s v chng cho rng, sau khi tm xong m giao
80 161 162
hp th tinh thn sng khoi, da tht sch s, v sinh. Trn thc
t, sau khi tm xong m giao hp th ch c hi ch khng c li.
Ngi ta sau khi tm, c bp ton thn b nho, h thng
thn kinh cng ang trng thi bnh tnh. Lc ny m giao
hp th b phn sinh dc s tranh ginh mu vi lp da. Lc
ny h thng thn kinh, h thng tun hon, h thng ni phn
tit, h thng sinh dc u vo trng thi v cng hng phn
v cng thng, kt qu dn n l tun hon mu ton thn
tm thi khng iu chnh c, d xy ra cc chng bnh
chng mt, tim p mnh, kit sc v.v... Nht l nhng ngi
b thiu mu, b bnh cao huyt p, bnh tim v.v... c th lm
cho bnh tnh cng trm trng hn, thm ch c th gy ra
nguy him cht ngi. Cho nn sau khi tm xong, v chng
khng nn giao hp.
125- Sau khi lm vic
mt nhc
khng nn giao hp
Khi con ngi ta ang sung sc v tinh lc, th lc m
tin hnh giao hp th tht l sng khoi, phn khi. Nu li
giao hp vo lc ang mt mi th khng cn nh vy na.
Bi v va tham gia lao ng nng mt thi gian di, ai
cng cm thy tinh thn v th lc u mt mi, ng thi
cng nh hng n cng nng tnh dc, nh tm thi b lit
dng vt chng hn. Lc ny nu c min cng giao hp,
khng nhng ch lm mt thm m cn nh hng nghim
trng n vic phc hi tinh lc v th lc, v cuc giao hp
cng khng lm cho hai bn phn khi nh lc bnh thng.
Nu c lun lun nh vy s dn n s lnh m v tnh dc, dn
n tm l chn giao hp. Cho nn sau khi mt nhc khng nn
giao hp.
126- sau khi ly nhau
nhiu nm vn khng
c con cng khng nn
giao hp qu nhiu
C mt s nam n thanh nin, sau nhiu nm ly nhau
m vn khng c con th rt st rut, mun dng bin php
giao hp nhiu ln hn cnhiu c may th thai hn. K
thc lm nh vy th kt qu ngc li.
V mt cng nng sinh l m ni, tinh trng ca nam
gii ln ln v thnh thc trong tinh hon, ni chung cn
phi c thi gian t 5 n 7 ngy. Cng c ngha l sau mi
ln phng tinh phi cch nhau 5 n 7 ngy th tinh trng mi
li pht trin hon chnh. Ngoi ra, ni chung nhng ngi
n ng bnh thng, mi ln phng tinh khong 3 5 mg,
mi mg c khong trn 100 triu con tinh trng. Nu giao hp
qu nhiu, mi ln phng tinh, s lng v cht lng tinh
trng u gim i rt nhiu nn cng kh m t c mc
ch th thai. Cho nn, sau khi ly nhau nhiu nm vn khng
c con, nu nh khng c bnh tt g th tin hnh giao hp
mt cch iu , tho ng, c l s c nhiu c hi th thai
hn.
127- Ph n c thai
khng nn eo su-ching
81 163 164
Ph n ang c thai v sn ph khng nn eo
su-ching.
Nu ngi sn ph xut hin hin tng thiu sa, t
sa hoc mt sa, mt phn ln c lin quan n vic eo su-
ching. C mt v hc gi tin hnh kim nghim mt s
ph n th pht hin ra rng tuyn sa b tc l v su-ching
bng vi bng hoc vi ho hc lp kn mt tuyn sa, do
m lm cho vic phn tit v bi tit sa gp kh khn. Cho
nn, nhng ph n ang mang thai th khng nn eo su-
ching, bo m cho a tr mi ra i c sa n.
128- Ph n c thai
khng nn mc o
b cht ly ngi
Ph n c thai m mc o qu cht, s nh hng n
tun hon mu, tr ngi cho vic ln ln ca thai nhi.
Bi v thi k mang thai, sinh l ca ngi ph n c
nhng thay i r rt. Song song vi vic ci thai ln dn, t
cung dn dn to ra, ci bng cng dn dn to ln. S sinh
trng pht dc ca thai nhi cng do cht dinh dng mu ca
ngi m cung cp. Nu o ca ngi mang thai qu cht, s
nh hng n tun hon mu bnh thng ca c th ngi
m nn hn ch s hot ng ca thai nhi, tr ngi cho s
trng thnh. Sau 6 thng thai trong bng m s xoay u
xung di, bng ngi m cng to ln r rt. Nu mc o qu
cht, hoc l tht lng qu cht, thng l hn ch s chuyn
ng ca thai nhi, s lm cho nghing ln ln, cng c khi
lm cho ci thai nm ngang. V li, thi k cui ci thai to ln
s o p tnh mch ca bng, thng lm cho mu cc chi
di chy v b tr ngi m sinh ra ph thng, bng b b cht
cng lm cho ph thng nng hn. Thi gian ko di cn c
th gy ra hin tng tnh mch cc chi di b phng to v b
bnh tr.
T ta thy, qun o ca ngi ph n ang c thai
nn theo nguyn tc nh, mm, rng ri, thoi mi, ph hp
vi yu cu v sinh, o th nn di v rng ri, qun cng phi
c cp qun rng, khng nn mc o lt b st ngi. Thi k
cui ca ngi c thai nn mc qun c dy eo bng vi chun
l thch hp, tuyt i khng nn dng tht lng loi cng.
129- Ph n c thai
khng nn b ngc
C mt s ph n c thai c thch gi th hnh cho p,
nn thng hay dng dy ai b cht ly ngc. K thc lm nh
vy l ht sc c hi.
Bi v cng vi ngy thng, tuyn sa tng ln v bu v
cng dn dn to ra. Nu ngi ph n c thai dng dy ai b
cht ly ngc th s hn ch bu v to ln, do u v b nn
cht nn u v b lm xung, rt d gy nn tuyn sa pht
trin khng tt, sau khi sa s b gim st, nh hng n
vic cho con b sau ny. Ngoi ra cn c th dn n mt cn
bnh tng hp ca ngi b ngc l vim tnh mch thnh
ngc. Cn c theo t liu th nhng ngi thiu sa, i a s
u c lin quan n vic b ngc trong thi k mang thai
hoc trong tui thanh thiu nin gy nn.
Quan im thm m ng n nht l nn thun theo t
nhin. Nhng ph n c thai vo thi k cui, bu v to ra l
82 165 166
do s cn thit phi nui con sau ny. Cho nn, ph n c thai
tuyt i khng nn g p s tng trng c tnh sinh l ny.
l iu m mi mt ph n c thai u phi ghi nh k.
130- Ph n c thai khng nn i bt tt
di v cht
Ph n trong thi k mang thai m i bt tt di v
cht s lm tng thm bnh ph thng hai chn.
Ph n c thai nu i bt tt ni-lng di v cht hoc bt
tt vi qu nh v cht, s nh hng n tun hon mu hai
chi di, gy ra hoc tng thm ph thng hai chn. Cho nn
ph n c thai khng nn i bt tt qu nh v cht, cng
khng nn mc qun tt.
131- Ph n c thai
khng nn i giy cao gt
Ph n c thai i giy cao gt c rt nhiu ci hi.
Bi v thi k mang thai, c bit l gia v cui thi
k ny, bng ngi ph n c thai to v cng, nu i giy
cao gt th trng tm ca ton thn s dn v pha trc, s
dn nn xung bng, lng mu tr v tim ca tnh mch
bng di gim st, nh hng n vic cung cp mu v -xy
cho thai nhi, khng c li cho s trng thnh ca thai nhi, v
cn lm tng thm ph thng cho hai chi di, t cung to ln
b sa xung, bng quang b dn nn, c th dn n i i dt,
hai chi di b sng v au, dn n niu o b vim nhim,
thm ch sau khi b sa t cung; bng b nn, nhu ng ca
ng rut v d dy b suy yu, d xy ra cc bnh nh b
i, to bn, th dc, n khng ngon v.v...Ngoi ra, ph n c
thai i giy cao gt th lng s n v pha trc, cong cu
ct sng tng ln, nn xut hin hin tng mnh my au
nh, i li lo o, d b ng, d sinh ra xy thai hoc non.
132- Mi ngi u khng nn i giy cao
gt
i giy cao gt phong khong t, lanh li lch s
lm cho nn cc b, cc c ai cng thch. Trn thc t, xut
pht t gc sc kho th i giy cao gt hu ho khn
lng. Tt c cc nh bnh l hc v chn u cnh bo : Hy
vt b giy cao gt !
Bi v i giy cao gt, thn th cn phi ng v pha
trc, gi vng trng tm ca thn th, lng cn phi un
cong, vai cn phi n v pha sau, mng phi cng , trng
lng ton thn u dn ln gt chn. Ngoi ra nhng ngn
chn phi b cht trong mi giy nhn , khi i li, thn th cn
phi da trn 4 b phn , ch khng phi ch da vo ngn
chn i. C th ko di s dn n au nhc bp chn, gt
chn v cc khp u au mi. Ngoi ra giy cao gt mi
nhn hnh tam gic, va hp va cht s gy tn thng cho
xng bp chn, ngn chn ci d b mng nc, gan bn
chn s mc nhng mt c rt kh chu. Nhng ngi b bnh
i ng m i giy cao gt c th dn n bnh hoi t u
ngn chn. Cc nh bnh hc v chn kin ngh nn gim bt
cao ca gt giy xung cn khong 3 phn l va.
133- Ph n c thai khng
nn lm dng vitamin
83 167 168
Vitamin khng phi l thc n b. Ph n c thai dng
vitamin phi tu theo bnh v phi c liu lng nht nh.
Nu t ng ung hoc nghe ai ni m ung v hn th
khng nhng nh hng n sc kho ca ngi c thai, m
cn c th gy nguy hi cho thai nhi na.
Bi v dng vitamin A qu liu lng. S lm cho xng
ct ca thai nhi b bin dng, sau khi n khng thy ngon,
th trng gim; ung vitamin B6 hoc vitamin C nhiu qu c
th nh hng n s trng thnh bnh thng ca thai nhi;
ung vitamin D nhiu qu c th khin cho sau khi , can-xi
trong mu ca a tr qu cao, tr lc gim, n ung khng
thy ngon ming, b i, to bn, v cn c th lm cho s no
b rn nt; ung vitamin E nhiu qu c th lm cho a tr
mi sinh b i tt, au bng v kit sc. Cho nn ph n c
thai khng nn ung qu nhiu vitamin.
134- Ph n c thai khng nn
lm dng thuc khng sinh
Rt nhiu loi thuc khng sinh c hi cho ngi mang thai
v cho thai nhi.
Gentamycin v streptmycin i vi ph n c thai v
thai nhi l loi thuc khng sinh c c t cao, c th gy tn
hi cho bung thn v cho thn kinh thnh gic, khin cho a
tr sau khi ra i s b ic. C mt s loi thuc khng sinh
c tc dng ph rt nghim trng i vi h thng thn kinh,
vi mu, gan, thn v.v..., t m gy ra xy thai hoc qui
thai. Ung strptmycin nhiu qu s c tc dng ph nh tr
ngi cho vic pht trin gn ct ca tr em, rng mc khng
u v c th lm cho a tr thnh qui thai. Cho nn ph n
c thai khng nn s dng nhng loi thuc nu trn. Trong
trng hp cn thit phi dng khng sinh th nht thit phi theo
ch dn ca bc s.
135- Ph n c thai khng nn
dng nhiu thuc b can-xi
C mt s ph n c thai ch s thai nhi thiu cht can-xi
cho nn hng ngy ung rt nhiu sa b, ung rt nhiu can-
xi v rt nhiu thuc vin vitamin A-D v.v... K thc lm nh
vy l khng c li cho thai nhi.
Bi v ph n c thai m dng qu nhiu can-xi, c th
lm cho thai nhi b bnh can-xi trong mu qu nhiu, sau khi
c th c nhiu d tt, nu nghim trng th a tr khng
ln ln bnh thng, tr nng thp. Cho nn, ph n c thai
khng nn ung nhiu can-xi, ni chung, mi ngy ung
khong 0,6 g can-xi l va. Khi mi c thai th ung 0,8g, n thng
cui th ung 0,1 g can-xi l va.
136- Ph n c thai
khng nn dng du gi
Du gi l mt loi thuc tt m cc gia nh u c
chun b. N c th lm cho ngi l i tnh li, c th tiu
vim dit khun, lm cho mu lu thng v gim au, gii
nhit v chng say. N c th cha tr thng phong, cm
mo, say nng ma h, chng vim khp, chng say tu xe,
thuyn b, chng cn trng cn t v.v... Nhng, ph n c
thai m dng th li bt cp hi.
Bi v du gi l do tinh du long no, bc h, tinh du
84 169 170
khuynh dip v tinh hng thc vt ch ra. Trong long no
c th qua ng mi v mm m vo trong c th, cng c
th thng qua tm bnh phong bo thai m dn ny thai
hoc l t thai. Cho nn ph n c thai tuyt i khng nn
dng du gi, nht l 3 thng u cng phi c bit ch .
137- Ph n c thai
khng nn nui mo
C nhng ph n trong thi k mang thai thng thch
m nhng con mo nh nui, thm ch ban m cn cho
mo ng chung vi h na. Cch lm nh vy i vi ngi
ph n ang c thai l rt c hi cho sc kho.
Bi v mo l ngun gc ch yu ly bnh k sinh trng
sang ngi. Nu ngi ph n c thai s phi phn mo m c
trng trng hoc n ung phi thc n hoc nc c nhim
trng t phn mo truyn sang th thai nhi c th mc mt loi
bnh hnh cung khin cho a tr tr thnh qui thai hoc t
vong, cng c th dn n non hc sy thai, thm ch
ngi c thai cn b trng c. Ngy nay c rt nhiu hc gi
cho rng trong rt nhiu tr em b ci bnh c gi l
ngun pht sinh t no, mt phn ln c lin quan n vic b
ly bnh k sinh trng thuc hnh cung do mo truyn sang.
138- Ph n c thai
khng nn gim mc n.
C mt s ph n c thai s th trng tng nhanh, bo
thai qu nng ri sinh ra kh , nn gim mc n ung
hng ngy. Trn thc t l iu khng th chp nhn c.
Ph n c thai m n t khng nhng khng c li cho
sc kho bn thn, m cn nh hng n s trng thnh ca
thai nhi. Ph n c thai khng nn n t. Trong thi k mang
thai m ln cn l hin tng bnh thng. Th trng tng 10 -
12 cn l bnh thng, khng c g ng lo ngi.
139- Ph n ang hnh kinh
khng nn nh rng.
Ph n ang hnh kinh khng nn nh rng.
Bi v khi ph n ang hnh kinh th mu ng rt chm, d
xy ra hin tng sau khi nh rng s chy rt nhiu mu,
khng c li cho vic hi phc vt thng chn rng. ng
thi khi ph n ang hnh kinh m nh rng th hot tnh ca
cht ho tan vi khun trong ming b gim i, lm cho vi
khun gy bnh tng ln, rt d b nhim trng, khng c li
cho sc kho. Cho nn, khi ph n ang hnh kinh th khng
nn nh rng. Ni chung, nu cn nh rng th nn ch sau khi
hnh kinh khong 10 ngy hy nh mi thch hp.
140- Trc khi hnh kinh
khng nn
chiu chp X quang.
X quang l mt loi sng in t c lp sng rt ngn, c
th xuyn qua tt c cc b phn ca c th, khin cho cc t
bo v cc dch th pht sinh s bin ho v vt l v ho
sinh, rt d lm thng tn cc t bo sinh dc v cc t bo
nhim sc th sinh dc.
Ph n ang tui sinh , trc khi hnh kinh chnh l
giai on rng trng. Thi k ny m chiu chp X quang s
85 171 172
lm cho cc t bo trng hoc trng th tinh b tn thng,
dn n bo thai pht trin khng tt, do m sinh ra nhng
tr em b khuyt tt, nh tr lc km, h mi, rch vm hng,
teo s no, t chi khng vn ton, a tr mi sinh b xut
huyt c tnh t pht v.v... Cho nn ph n ang tui sinh
, trc khi hnh kinh khng nn chiu chp X quang.
141- Ph n trc khi hnh kinh
khng nn n nhiu mui.
Ph n khi sp sa hnh kinh m n nhng th qu mn
l c hi.
Bi v n nhng thc n qu mn, khin cho tr lng
mui v nc trong c th tng ln, khi n ngy hnh kinh
s c hin tng nhc u, d xc ng v d cu gin v.v...
Qua nhng thc nghim chng minh, trc khi hnh kinh
khong 10 ngy nn n nhng thc n t mn th s khng xut
hin nhng hin tng nh nu trn. Cho nn, ph n
trc khi hnh kinh khng nn n nhiu mui.
142- ph n ang
hnh kinh khng nn
tm nc lnh
Tm nc lnh l bin php tt i vi sc kho, bt k
nam n gi tr, bt k xun, h, thu, ng u c th tm. Tm
c tc dng r rt i vi tun hon mu ca c th v tng
cng sc khng ca lp da. Nhng ph n ang trong thi
k hnh kinh th phi trnh tm nc lnh.
Bi v vic iu tit kinh nguyt b khu no di - thu
th - li bung trng chi phi, m nhng hot ng ny li nh
hng n i no, mt s thay i v mi trng hoc kch
thch ngoi gii u s nh hng n kinh nguyt. V d
trong thi k i chin th gii ln th hai, c rt nhiu ph n
do tinh thn cng thng qu mc m b tt kinh. C ph n
khng c thai v qu mong mun c con nn cng tt kinh
hnh thnh mang thai gi. Khi c bc s ni r s tht th
kinh nguyt li tr li. Lnh cng l mt loi kch thch, cng
c th thng qua i no dn n thay i kinh nguyt. Cho
nn trong thi k ang hnh kinh th khng nn tm nc
lnh. Cn ngi kho mnh m khng phi thi k hnh kinh
th tm nc lnh nh thng.
143- Ph n ang hnh kinh
khng nn tm ngi.
Ph n ang c kinh nguyt khng nn tm ngi hoc
tm trong bn tm.
Bi v tm ngi hoc tm trong bn tm c th lm cho
nc bn ngm vo m o. Trong thi k hnh kinh, ca t
cung hi m rng, nc bn d ngm vo khoang t cung do
m sinh ra vim b phn sinh dc. Trong thi gian hnh
kinh, vic ra sch phn ngoi m h l v cng quan trng.
Mun bo m m h c sch s th phi di nc ra, nh
vy nc s khng chy ngc ln ngm vo m o.
Nhng khi ra phi dng nc m mc va phi. Nu
nc nng qu th s lm cho xung quanh mao t huyt qun
trng ln, vic tun hon mu tng nhanh, dn n mu hnh
kinh ra qu nhiu. Nu nc khng m s lm cho h thng
sinh dc v ton thn b nc lnh kch thch, dn n ngng
86 173 174
kinh. Ngoi ra, ph n khi hnh kinh, do sc khng ca c th
gim xung, nu gp lnh th rt d b cm st.
144- Ph n khi hnh kinh
khng nn mc qun b.
Nhng nm gn y, qun b, qun ng b c nhiu
thanh nin coi l mt thi trang.. Nhng, ph n trong thi k
hnh kinh th khng nn mc loi qun b cht ly bp
i ny.
Bi v ph n trong thi k hnh kinh c s thay i v
sinh l c th rt ln. Lc ny s chuyn ho trong c th rt
mnh. Vic tun hon mu tng nhanh, mt phn mao t huyt
qun trng ln, sc khng gim xung. Nu lc ny m
mc qun ng hp, b cht ly bp i, s lm cho mt phn
mao t huyt qun b b cht, do m nh hng n tun
hon mu, tng thm s c st m h, rt d gy nn phng
rp, xung huyt m h. Nu khng ch gi v sinh sch s,
cn c th mc cc bnh nh vim nhim h thng ng tit
niu v.v... Cho nn khi hnh kinh, ph n nn mc qun rng
ri cho thoi mi. Khng nn qu theo ui mt m coi
thng vic n mc c nh hng n sc kho ca bn thn.
.
145- Ph n ang cho con b khng nn
ung bia
Bia tuy c gi bng ci tn rt p l "Bnh bao nc
, c ng, c cht m, c 10 loi vitamin v 17 loi axit
amin. Cht dinh dng rt phong ph. Song trong thi k ang
cho con b th khng nn ung bia.
Bi v trong bia c cht hu-b-lng. Thnh phn hu-b-
lng rt phc tp, trong cht i mch nha c tc dng c
ch sa. Ph n ang cho con b m ung bia, khng nhng
khng thc y vic tit sa, ngc li cn lm cho lng sa
gim i. Cho nn ph n ang cho con b khng nn ung bia.
146- Ph n
khng nn ht thuc l
Ht thuc l chng c li m ch c hi. Nam gii ht
thuc l c hi, ph n ht thuc l nguy hi cng ln hn.
Qua iu tra trn 3.500 ph n 7 quc gia, ngi ta
pht hin ra rng, s ph n ht thuc l gi i so vi s ph
n khng ht thuc l cng la tui nhiu hn gp 2 ln. iu
ni ln rng ht thuc l s mau gi yu. Ph n ht thuc
l c ti 46% ngi b ri lon kinh nguyt. Ngoi ra c ti 32
% b tt kinh sm, m ngi khng ht thuc l th ch c 2%.
Cho nn ngi ph n no ht thuc l th dung nhan tiu tu,
lp da chng nhn, th, tc kh rp. Cho nn ph n khng nn ht
thuc l.
147- Sn ph khng nn
n nhiu ng
ng khng nhng c hm lng ng nho rt ln,
m cn c nhiu loi nguyn t vi lng nh cht st, carten,
87 175 176
vitamin B2, vitamin PP v cc cht km. Mangan, crm, kali,
ng v.v... Sn ph khi sinh n, th lc b tiu hao rt ln, mt
nhiu mu. Sau khi li cho con b, cn rt nhiu cht ng
v cht st. ng va b mu li va cung cp nhit lng
v mt s cht dinh dng khc, li cn c tc dng thc y
s bi tit nhng cht c, rt c li cho vic khi phc v co
hp t cung sau khi . Song khng ch ton l li ch, m v
ng c tc dng hot ho s mu, nu c n ng
mi th s dn n tng thm thnh phn c l ca mu, gy
nn hin tng sn ph tip tc b mt mu ko di, nh
hng n vic khi phc sc kho cho sn ph.
Cc chuyn gia hu quan ch ra rng, thi gian sn ph
n ng , ni chung ch nn t 7 n 10 ngy v phi ch
n mt s lng thch hp thi. Ngoi ra ng cn c
tng i nhiu tp cht, khi n nn ho ra nc, ch cho tp
cht lng xung ri hy ung. Nh vy mi v sinh.
148- Ph n khng nn
i xe p ca nam gii
Cn c vo rt nhiu bn thng k ca cc bnh vin,
trong s nhng ph n mc bnh xung huyt ngoi m o th
c n 75% l do nguyn nhn i xe p ca nam gii.
Bi v xe ca nam gii c dng ngang, khi ln xung xe,
khi hm xe hoc khi va chm rt d b ng xe, lm cho m h
va mnh vo dng xe, vo yn xe v.v... m gy ra sy st bn
ngoi. Cho nn ph n nn i xe p ca n. Xe p n khng
nhng khng c dng ngang, m thn xe cng tng i thp.
Khi ln xung xe khng cn phi nhc chn qu cao, tng
i thun tin, an ton, gp trng hp phi phanh xe gp th
chn cng t xung t mt cch nh nhng v d dng,
khng b ng hoc b va p. Ngoi ra xe p n thn xe ngn
hn xe nam, hp vi cnh tay ngn, c lc km ca ph n, d
dng tp trung s dng cnh tay v bn tay iu khin xe.
149- Ph n khng nn
i xe p c yn cng.
Khi kim tra nhng ph n ang tui sinh , cc
ngnh iu tr y hc c lin quan pht hin ra rng rt nhiu
ph n mang nhng chng bnh nh lp da ngoi m h dy
ln, cng ln, sng mng v t nhiu u c cm gic au n.
C ngi cn mc bnh b i, i but, niu o b tc nghn,
vim niu o v.v... Nguyn nhn ca i a s bnh ny l do
nhng ngi ph n thng xuyn i xe p yn cng gy
ra.
Bi v ph n ngi xe p yn cng lu ngy, ci yn xe
cng, pha trc li hi cao, p lc ca ton thn thng qua
phn mm yn, tc dng ngc li ln m h, khin cho m
h nhiu ngy b dn nn, b c st, ng thi kch thch phn
trn ca niu o lm cho lp da ngoi m h thnh chai ra,
cng ln, sng mng gy nn mng mn tnh, thnh vim,
thnh xung huyt v.v... Cho nn nhng ngi ph n no phi
i xe p nhiu ngy th nn sa ci yn xe p cho pha ng
trc hi thp xung cho p lc khi dn ln m h, yn xe
th nn dng bng hoc bt bin m xung di lp da mm,
sao cho m h khng cm thy b c st l c.
150- Ph n khng nn
mc qun lt
88 177 178
bng vi ni lng.
Vi ni lng, mu sc p, nh v mm, d git, mau kh,
gi c li r. Nhng nu may qun lt cho ph n, th s gy
nn hu qu khng tt.
Ni lng l loi si nhn to, trong qu trnh sn xut
thng pha trn rt nhiu thnh phn vi lng ho hc nh
n th, amnic, cht ru v.v... Nhng cht ny kch thch
da rt mnh. Ngoi ra m h ca ph n m t. Vi ni lng t
thong kh tnh ht nc km, d cho vi khun sinh
si ny n, ri sinh ra bnh qu mn cm, bnh mn
nga, vim niu o v.v... Cho nn ph n khng nn
mc qun lt bng vi ni lng.
151- Ph n khng nn
dng x phng
ra b phn sinh dc
C mt s ph n, v mun bo m cho b phn sinh
dc c sch s, c thch dng x phng ra m h. Cc
ch cho rng x phng khng nhng ra sch b phn sinh dc
m cn c tc dng dit khun na. Trn thc t, nh vy l
khng khoa hc.
Bi v x phng thuc tnh kim, ra m h s lm gim
mt tnh toan ca lp da ngoi m h, ch c li cho vi trng
sinh n, m khng c li cho sc khng ca c th. V li,
x phng cn kch thch lp da, lm cho mt b phn b sng
, lm cho vic i tiu b kh khn. Cho nn, ph n khng
nn dng x phng ra m o. Phng php ng n l
dng nc sch di, ra, hoc cho mt cht t mui n vo
th cng tt.
152- Khng nn
chi u bng lc nha
Lc bng nha nilon r tin, nh v dng bn. Song dng
lc bng nilon tht khng c li.
Bi v lc nilon hoc bn chi nilon, khi chi tc d
sinh ra tnh in, gy kch thch khng tt cho tc v da u,
do m hay rng tc. Cho nn chi u khng nn dng
lc nha. Nn chn mua lc bng g Hong dng v bn
chi bng lng ln va sch gu, va tng thm bng mt,
ng thi li c th lm mat-sa da u, lmcho mu tun hon
c tt hn.
153- khng nn cm nn
vo bnh ga-t
sinh nht
Thi quen cm nn vo bnh ga-t trong ngy sinh nht
l do hc ca nc ngoi vo. Trn thc t cch lm nh vy l rt
mt v sinh.
Bi v bnh ga-t b nhng cy nn cm y vo, nht
nh b nhim. Khi t nn ln kh trnh c mui khi,
nn chy xung cng nhim bnh, khi thi nn c th bn
nc bt ra, bnh khun cng nhim bnh. Nu nh ngi
li c bnh truyn nhim, trnh sao khi truyn bnh cho
ngi khc. Cho nn khng nn cm nn vo bnh ga-t sinh
nht. Nu mun thc hin kiu nghi l ny th nn cm nn
89 179 180
ln trn hp bnh ga-t .
154- khng nn
b tr em xem ti-vi
Trong qu trinh ti-vi hot ng, bng n hnh pht ra
mt lng tia X nht nh. i vi ngi ln th tia X ny
khng c g nguy hi, nhng i vi tr th mt hai tui
th s c nguy hi.
Bi v tnh mn cm ca tr em i vi tia X cao hn
ngi ln gp nhiu ln. B tr th xem ti-vi, nht l c ly
gn, thi gian xem li lu th tia X s tch t trong c th tr
th, rt c hi cho xng gn v tuyn sa tuyn gip trng.
Bi v nhng c quan v nhng t chc ny tng i mn
cm i vi tia X. Nu ko di s c hin tng yu sc,
khng chu n, suy dinh dng, bch cu gim, t dn n
chm ln, tr lc gim. Cho nn khng nn b tr th xem ti-vi.
155- ma ng khng nn eo khu trang
chng rt
Ma ng gi rt, gi bc cm cm, nhiu ngi i ra
ngoi thng hay eo khu trang chng rt. Trn thc t, nh
vy l khng khoa hc.
Bi v trong nim mc mi ca con ngi c rt nhiu vi
ti huyt qun dng hi min, tun hon mu v cng thnh
vng, n c tc dng tng nhit cho khng kh ht vo. Cng
nng phng ng ny ca con ngi, c th thng qua vic
luyn tp ma ng tng cng kh nng chng rt. Nu ra
ngoi m eo khu trang, ngc li s lm cho nim mc mi
tr nn yu ui, mt mt cng nng phng ng, d b cm
cm, b ho. Cho nn trong tnh hnh bnh thng, ma ng i
ra ngoi khng eo khu trang th hn.
156- Khng nn
bi nc hoa ln mt
C mt s ph n rt thch bi nc hoa ln mt, tng
rng lm nh vy l c th va thm tho li c tc dng
bo v c ln da. K thc lm nh vy ch c hi.
Bi v nc hoa m xoa ln mt s tng nhanh lo ho
ca lp da trn mt, mt i mn bng sn c v lm gim
i tnh n hi ca lp da. ng thi sau khi xoa nc hoa ln
mt th nht thit khng c ra nng v nhng tia t ngoi
trong nh nng s lm cho mt s cht trong nc hoa bin
thnh nhng cht ho hc lm cho nhng ch c nc hoa
dnh vo s sng v au nhc, c khi cn pht trin thnh
vim da. Cho nn, khng nn bi nc hoa ln mt.
157- Khi trang im
khng nn dng
nc hoa c nng cao.
Dng nc hoa, nc sa ho trang, nu mi thm
qu nng, khng nhng lm cho ngi xung quanh kh chu,
m cn c hi cho sc kho.
Bi v c ngi sau khi dng hoc ngi thy mi nc
hoa qu nng s sinh ra phn ng qu mn cm. C mt s
cht ho hc trong nc hoa s l ngun kch thch qu mn
90 181 182
i vi ngi c th cht qu mn, s lm cho thn th
ngi sinh ra cc kiu phn ng nh bnh m ay, vim
mi, bnh ho kinh git v bnh hen xuyn, c mt s ng
cn xut hin bnh au u, chng mt, v nhng chng bnh
ng rut nh au bng qun v au bng i ngoi. Cho nn
khi i mua nhng ho trang, khng nn b nhng mi v
thm tho m quyn r. Nht l nhng ngi c th cht
qu mn cm. cng khng nn s dng nc hoa c nng
cao.
158- Khng nn dng du gi
xoa tay xoa mt
Ma ng c mt s ngi c thch dng du gi xoa
tay xoa mt. Lm nh vy khng nhng l v ch m cn c
hi na.
Bi v du gi c tnh ht nc rt mnh, bi ln lp da
ch c tc dng tm thi lm du lp da ch khng th lm
cho da mm t c. Nu thng xuyn dng du gi bi
ln da, du gi s ht i mt nhiu cht nc trn b mt lp
da, lu ngy s lm cho da b nhn nhm, tr nn kh cng
nhn nheo. Cho nn khng nn xoa du gi ln tay ln mt.
Phng php s dng ng n nht l : 2 phn du gi cng
vi 8 phn nc, pha thnh dung dch 20%, dng nc ny
xoa ln tay ln mt mi l thch hp.
159- tm xong khng
nn trang im ngay
Tm, i vi thn kinh, h thng ni phn tit v m,
toan ca lp da ca c th con ngi u c nh hng.
Sau khi tm m lp tc ho trang ngay c th xy ra nhng
phn ng khng tt.
Bi v nng, cht nc v m ca nc tm c
th lm cho toan kim ca lp da bnh thng b thay i.
Lp da ca ngi bnh thng c phn ng tnh toan, c th
phng s xm nhp ca vi trng, bo h lp da. Sau khi tm,
toan kim ca lp da thay i, nu vi vng ho trang
ngay, s dng ho trang phm c th lm cho da sn sinh
nhng phn ng khng tt. Nn sau khi tm mt gi, ch cho
toan kim ca lp da hi phc bnh thng ri hy ho trang th
hn.
160- i khm bnh
th khng nn trang im
C mt s bnh nhn n n bnh vin khm bnh m
cng trang im k cng, tuy c t ra l php vi y bc s,
nhng li lm cho bc s rt kh chn on bnh, m i vi
bn thn cng c hi ch khng c li.
Bi v mt kinh nghim quan trng ca vic Thm
bnh l bc s quan st mu da sc mt m phn on bnh
tnh. Rt nhiu bnh biu hin bng s thay i sc mt,
tc, li, mng tay v.v... Nu trc khi i khm bnh m
li sn mng tay, bi son thm,, xoa phn thm lng, k
mt trn xoe, v lng my v.v... Nh vy l che lp ht ci
biu hin b ngoi ca bnh, gy cho bc s rt nhiu phin
toi trong vic chn on bnh hoc c th chn on
nhm. Cho nn i khm bnh th khng nn ho
91 183 184
trang.
161- Din vin trc khi
ho trang khng nn
ra mt, co ru
Mi din vin, trc khi din xut u phi ho trang.
Ho trang th phi s dng cc loi thuc mu c cht du.
Nu ra mt, co ru trc khi ho trang th rt d dn n
Vim da do thuc mu c cht du tc gi l Bnh
mt en.
Bi v trong thuc mu c cht du dng ho trang c
cc cht c nh thy ngn, ch, thch tn v.v... Trc khi ho
trang m ra mt, nht l li ra mt bng x phng v nc
nng th khng nhng tr b mt tng bo h du m do lp
da bnh thng tit ra, m cn lm cho l chn lng n ra.
Nh vy khi ho trang th thuc mu c cht du c th xm
nhp vo l chn lng, dn n Vim da do cc loi thuc
mu c cht du hoc do thuc mu qu mn, do m xut
hin mn mn , mn nc, thm dch v sc t mu nu
lng xung. Cho nn, din vin trc khi ho trang khng nn
ra mt, co ru. Nu ho trang 4 ting ng h trc khi ra
mt v 8 ting ng h trc khi co ru th khng vic g.
162- Ho trang
khng nn nh lng my
C mt s n thanh nin c mun c b mt p, chng
tic cng tu sa lng mi lng my, em nh sch b lng my
en nhnh, nh vy ch c hi ch chng c li g c.
Bi v lng my l c quan ph tr ca mt, c th che
nhng git m hi chy vo mt, l mt phng tuyn che chn
cho mt. V li nh lng my c th kch thch cc b huyt
qun , thn kinh, nh hng n th lc bnh thng v d dn
n vim nhim cc b, dn n vim t chc t ong, sau ny
s li nhng vt so, s n hn sut i. Cho nn, ho trang
khng nn nh lng my.
163- khng nn
tc qu di
Tc di l mt trong nhng c trng b ngoi cu ph
n, mt mi tc thanh t p th hin mt cch r rt sc
quyn r ca ngi con gi. Mi tc di tuy rt p, nhng li
l mt trong nhng nhn t khng an ton trong rt nhiu
cng tc.
Nhng ngi ph n hin i lm vic trong tt c cc
loi cng tc, m trong rt nhiu loi cng tc th tc di l
mt trong nhng nhn t mt an ton, c bit l nhng ngi
lm vic trong cc ngnh c gii, ngnh dt, ngnh kin trc
v.v... th lc lm vic cng khng an ton, khng tin. Tc di
c th bm nhiu bi bn, rt bt li cho nhng ngi lm
cng tc trong ngnh y, ngnh thc phm v.v... Ngoi ra, tc
di cng khng c li cho cc hot ng th dc. Cho nn ph
n khng nn tc qu di.
164- khng nn
92 185 186
ct lng mi
C mt s b m tr, mun lm cho con mnh xinh p
hn, i mt d nhn hn, qa\\ ct i hng lng mi ca tr.,
tng rng nh vy lng mi mc li s di hn, p hn. K
thc lm nh vy rt c hi cho mt tr..
Bi v lng mi l c tc dng bo v con mt, c th
phng bi bm bay vo mt. Nu t nhin c vt l bay n
ng vo mi mt, mt s nhanh chng nhm li bo v lng
ngi con mt. Nu em ct ct lng mi i th s mt mt tc
dng bo h ny, bi bm v.v...s d dng lt vo mt, dn
n cc loi bnh v mt. V li tui th ca mt si lng mi
i ch c c 90 ngy. Ct lng mi i ri, nhng si mi
mc ra cng khng th di hn c. Cho nn, khng nn ct
lng mi.
165- Sy tc khng nn
qu nhiu v qu xon
Tc l tm bnh phong ca s no, c th bo v s no.
Sau khi sy, qut, chi cc kiu tc, c th lm tng thm v
p bn ngoi ca con ngi. Nhng sy tc khng nn qu nhiu
v qu xon.
Bi v sy tc qu nhiu v qu xon, c th ph hoi
cht anbumin ca tc, ng thi cng lm cho tng bo v tc
b tn hi, lm mt i v bng mt sn c ca n, v cn c
th lm cho tc tr nn gin, d rng, nhn vo thy kh
cng, mt ht v p. Nh vy tht chng c li g cho s
kho, p ca b tc. Cho nn ni chung ch nn sy tc t 3
n 6 thng mt ln, sy bng cht ho hc c 3 thng mt ln
l thch hp. Nh vy c th bo v c v kho, p ca mi
tc.
166- Khng nn dng
nhiu thuc nhum tc
C ngi tc bc, bn gi gm nim hy vng vo thuc
nhum tc. H khng bit rng, thng xuyn nhum tc
l rt c hi cho sc kho.
Bi v thuc nhum tc c c tnh nht nh. C mt s
ngi sau khi s dng dn n lp da qu mn cm, xut hin
tnh trng mng, c nhng nt c nc, c nt mn, nga
ngy kh chu. Thng xuyn nhum tc, nu khng gi sch,
c mt s cht trong thuc nhum tc nh cht th, toan, ch
tch t trong c th s lm cho trng c. Ngi ta th nghim
ng vt chng minh, em thuc nhum tc thng dng
-xy ho vi mt nng nht nh bi ln da mt con vt,
sau mt thi gian, con vt y b ung th da. Cho nn thuc
nhum tc khng nn dng thng xuyn.
167- Ma h khng nn
eo trang sc
bng kim loi
Ma h eo trang sc bng kim loi, nh hoa tai, dy
chuyn, xuyn v.v... c th gy ra cc bnh v da.
Bi v trang sc bng kim loi thng c nicken,
crmi c th gy ra bnh vim da tip xc. Ma h ra nhiu
93 187 188
m hi, mt s cht kim loi trong trang sc bng kim loi
c th ho tan vo trong m hi, tng thm c hi tip xc
gia kim loi v lp da v c th ngm vo bn trong lp da. Cho
nn ma h khng nn eo trang sc bng kim loi.
168- Nhn vin lm cng vic
tip xc vi thc phm chn
khng nn eo nhn
Nghin cu t gc v sinh thc phm, cc nhn vin
trc tip tip xc vi thc phm chn cc khch sn, qun n,
nh n v.v... th khng nn eo nhn. Nu khng, c th em
li cho ngi n nhng nguy hi, dn n truyn nhim cc
loi bnh hoc gy ra trng c thc phm.
Bi v hng ngy tay chng ta phi tipc vi rt nhiu
loi thc phm c nhim vi khun. Nhng vi khun ny c th
thng qua mi con ng xm nhp vo c th. Sau khi
eo nhn, bnh khun c th d dng bm vo thnh nhn
hoc pha trong chic nhn, khi ra tay rt kh kh sch c
vi khun nhng ni ny. Khi lm cc mn n chn rt d
nhim thc phm, ngi n phi rt d mc phi bnh tt no
. Cho nn nhn vin trc tip ch bin cc mn n chn, khi
lm vic th khng nn eo nhn .
169- nhn vin lm vic
trong cc phng bnh
khng nn eo nhn
Nhn vin y t tip sc bnh nhn, cu ngi cht, du
ngi b thng. Nhn vin y t ang lm vic m eo nhn,
khng nhng chng c ch g cho mnh m con c hi cho
ngi bnh.
Bi v nhn l ni c tr ca vi khun. Theo s iu tra vi
trng hc trn cc ngn tay cc y t, h l khoa ngoi th
pht hin ra rng, s lng vi khun ch eo nhn so vi
nhng ngn tay khng eo nhn cao gp 9 ln tr ln. Kim
tra s vi khun trn chic nhn th thy c rt nhiu vi
khun ly nhim t lc lm vic trong bnh vin. Cho nn
phng s ly nhim cho bn thn v s ly nhim gia cc
bnh nhn, nhng nhn vin ang lm vic trong cc phng
bnh khng nn eo nhn.
170- Khng nn eo dy
chuyn hp kim di ngy
Cuc sng c nng cao, mi ngi c iu kin
lm m cho mnh. Song lm p m khng ng cch th li
mang ho. Ci gi l Bnh snh p chnh l do lm m m
sinh ra bnh hon. Nhiu ngi thng eo dy chuyn, tr
nhng dy chuyn vng dng (24k) ra, rt nhiu loi dy
chuyn khc thng l dy chuyn kim loi c nhng hp kim
nh crmi v nickel. Nu eo dy chuyn hp kim di ngy
th s rt c hi.
Bi v dy chuyn hp kim tip xc vi lp da s lm
cho ch da b mn , nga ngy. Ngy thng ko di,
bnh cng thm nng, cn c th xut hin cc bnh mng ,
l lot, thm nc, hnh thnh bnh mn nga. Cho nn khng
94 189 190
nn eo dy chuyn hp kim di ngy.
171- Ph n
khng nn gim bo qu
C nhiu ph n tr v ng tui thng hay theo ui
ci p ca th hnh m thc hnh gim bo, nghim khc hn
ch vic n ung, thm ch c ngi cn chu ng c s au
kh v nhn i. Kt qu l, tuy ngi c thon hn, trng c v
p hn, song li mang n nhng ci ho khng th lng
c.
Bi v kinh nguyt khng nhng chu s phi hp nhp
nhng gia ba b phn l phn di khu no, thy th no v
bung trng, m cn chu nh hng ca b cht i no,
mng t cung v cht m tch tr trong c th. Hm lng m
trong c th t nht phi chim 22% th trng tr ln mi c
th bo m kinh nguyt hnh kinh ng k. y l ngun
quan trng ca ni tit t, n cn c th nh hng n vic
chuyn ho ni tit . Nu thiu m khng nhng khng rng
trng ng k hn m cn d xy ra hin tng kinh nguyt
khng u, thm ch cn c th gy ra hin tng tt kinh, tt
nhin l cng nh hng n sinh dc. Cho nn ph n khng nn
gim bo mt cch qu .
172- Ph n khng nn gim bo
mt cch m qung
Theo ui ci p cu hnh th m gim bo mt cch
m qung s c nh hng rt ln i vi vic pht trin sinh
l.
Bi v khi n k kinh nguyt ca ph n, t nht phi c
17% cht m. Bnh thng trong ngi phi c 22% cht m
mi c th duy tr kinh nguyt mt cch n nh. Nu nh li
mang thai, cho con b th cnphi c trn 22% cht m mi c
th tho mn c nhu cu. N vn ng vin kinh nguyt
khng u l do khi vn ng cht m b tiu hao qu nhiu
gy nn. Cho nn ph n khng nn gim bo mt cch m
qung, nn bo tn 17% cht m. Khi th trng vt qu tiu
chun th trng 10% tr ln th mi ngh n vic gim bo
mt cch thch ng.
phn 3
thanh nin v
nhng iu cm k
173- 10 iu khng nn
trong yu ng
95 191 192
nam n thanh nin , c ai l khng eo ui mt tnh
yu? C iu, tnh yu khng phi tt c u l mt v hoa, m
cn c c qu ng na. Lm th no trnh n phi qu
ng? Xin hy ch my mt sau y:
1) Khng nn yu ng qu sm. Thi k thanh nin
hc sinh l thi k ln ln v thn th, tng trng tri thc,
phi ginh thi gian, tinh lc tp trung vo vic hc tp t
c s bn vng cho l tng v s nghip tt p sau ny. Hn
na, tui qu tr, cha tng tri, th vic chn ngi yu kh
trnh khi s nng ni thiu thn trng, nh hng n tin
c nhn, hn na nu tm khng ra i tng yu ng thch
hp, th s li n hn sut i.
2) Khng nn bn n tnh yu a gic. Yu ng l
chuyn ca hai ngi, phi t do, bnh ng, thun khit v
bit lp. Nu sau khi xc nh quan h yu ng ri m vn
cn bt c hai tay th l hnh vi la di, l phn li o
c x hi. Kt qu hi mnh li lm hi c ngi khc na.
3) Khng nn qua qut, cu th. Yu ng ci xin l
vic ln ca c i ngi, phi suy ngh k cng, chn chn,
khng nn hp tp vi vng,cng khng nn nghe theo ngi
khc sp t, phi qua tip xc v tm hiu su sc, phi t
mnh quyt nh, khng c m qung, ha hn mt cch
nng ni.
4) Khng nn nn ch. Trong yu ng, kh trnh khi
nhng chuyn hiu lm, mu thun, do , cc bn phi ch
iu ho, nu khng phi l mu thun thuc v nguyn tc
th khng nn nn ch, th di cho qua. Thi ng n l c
hai cng nhng b ln nhau, phi lng th cho nhau, thy
mnh thy ngi, thy ci nhc ca ngi, nhng cng phi
thy ci u, ci s trng ca h, ly di b ngn, cng nhau
tin ln.
5) Khng nn hoi cu. So snh vi ngi yu c, v
kha cnh no bao gi cng cm thy khng c tt p
bng tnh yu ban u. Ci bnh hoi cu ny l do si tnh m
ra. Phi nhn thc mt cch sng sut rng ngi yu c tuy
c cm tnh, nhng thi gian v hon cnh thay i, do si
tnh m hoi cu l mt k ngu mui, c hi, cn phi nhn
thng vo s tht.
6) Khng nn t ti. Do p lc bn ngoi mnh qu nn
phi t ti, khng lc quan phn khi, rt au kh v mt tinh
thn,nh hng n tim. l thiu trch nhim vi bn thn.
7) Khng nn giu tnh cm tht. Theo ui i phng,
song khng ly thi thnh thc, m li i ph ha tng bc
i phng hoc khng dm ni ra nhng im cha hon ho
trong iu kin ca mnh, la di i phng. Chng may i
phng tm ra chn tng th d cho Go sng c nu thnh
cm chn ri i na th t tng, tnh cm cng ny sinh
h ngn cch, thm ch phi chia tay, lm hi ngi khc m
cn hi c mnh na.
8) Khng nn bo th khi tht tnh. Yu ng khng
thnh cng, chng t i phng khng thch nghi lm thnh
vin gia nh, nhng nn l nhng ngi bn tt ca nhau.
Tht tnh m bo th l hnh vi t t tin ca tiu
nhn, l ngi v o c.
9) Khng nn thn mt qu sm. Qu trnh yu ng
ca thanh nin l mt qu trnh bi dng tnh cm. Bt k i
phng nh th no, nu nh c nhng hnh ng c ch thn
mt qu sm th e s c hi. Thi k u xy dng tnh cm
phi da trn s quan st, tm hiu v giao lu t tng. Phi
cnh gic vi nhng ngi c tm a chi tr khc gii ,
bi v quan h yu ng khng c php lut bo h.
96 193 194
10) Khng nn tu tin nhn qu tng. Yu ng phi
c xy dng trn c s Ch ng o hp ch quyt
khng cho kim tin m hoc. Con ngi khng phi l
thng phm, tnh yu li cng l th nghn vng kh m mua
c. Tnh yu chn, thun, thin, m l bng hoa ca cuc
sng con ngi, l vn minh cao thng. Loi ngi ch v kim
tin cm d l loi ngi rt nguy him v l loi ngi h
bi, khng c nhn cch.
174- 7 iu king k khi
ni chuyn vi ngi yu
Gic Ln-n l nh vn M vit trong cun Matin
Idn nh sau Trn th gii ny phi c tnh yu trc ri
sau mi c ngn ng tnh yu. Ngn ng tnh yu c
nhng cch hiu ring, c bit l trong vic bn v yu
ng, ni nh th no, ni nhng g? iu ny khng c
khun mu c nh v qui tc no c. Song trong cuc ni
chuyn phi c k xo, c vn ho. Trong thc tin cuc sng,
chng ta c th tng kt c by iu king k trong khi ni
chuyn vi ngi yu nh sau:
1- Khng nn ni kiu thm tra. Nam n thanh nin cha
ly nhau, mi ch quen bit v c cht thin cm vi nhau th
nn tr chuyn bnh thng, c bit l cuc ni chuyn ln
u. Trong cuc chuyn tr, thi phi t ra nghim tc,
khng nn ni chuyn vi i phng nh kiu thm tra i
chiu h khu, lin tc nhng cu hi hoc l " truy" tn ngn
ngun i phng, nhng cch lm nh vy u khng n.
Nh vy c th dn i phng n ch khng cn cch no
m chng , lm cho i phng mt ta tai hon ton b
ng, d sinh t i, c cm gic xu h. V d c mt i tnh
nhn , sau khi gp nhau chng m ming hi ngay: Ti sao
cha m nng li li d nhau? ring bao nhiu nm nay ri?
Phn chia ti sn nh th no? B m c i bc na khng?
v.v...v v.v.... Nng tht khng c cch no m tr li, cm
thy rt bi ri, do m nng cho rng chng thiu c tu
dng, rt ng ngn, khng hiu php ng x. Kt qu l cuc
gp mt ln u tin bin thnh cuc gp mt ln cui cng.
2- Khng nn dng kiu trm ngm. Bn v yu ng,
ch phi bt ng, phi xoy cht vo ch tnh yu m
bn. Hai bn khng nn ni nng tu tin. Nn trnh, h ni l
thao thao bt tuyt, hoc l c ngi ra khng ni mt li no.
Nh vy d dn n hiu lm, lm cho i phng cm thy
ng ngng, thm ch cn nghi ng bn khng vui hay l b
m. ni chuyn th c hai bn u phi ni, mi bn
u th l tm s ca mnh, c nh vy mi t c
mc ch l cng hiu nhau, l giao lu tnh cm.
3- Khng nn theo kiu ph ha. Trong cuc ni chuyn,
hai bn u bnh ng, u c quyn ni ln quan im, lp
trng v phng php ca mnh. Khng nn ngi ta ni g
th ph ha nh th, ngi ta ni ng, mnh cng ni ng,
ngi ta ni ty th mnh lp tc ni l ty. Nh vy c th lm
cho i phng tng rng bn l ngi ng theo chiu gi,
khng c c tnh v ch kin hoc l xu xoa, b .
4- Khng nn theo kiu nnh nt. C ngi trong cuc tr
chuyn v yu ng, chim c cm tnh v s yu mn
ca i phng, thc y nhanh hn tnh yu, th thng hay
tng bc i phng qu s thc, lun lun cao i
phng, thm ch tng bc n mc th b. Thc ra lm nh
vy thng ch dn n tc dng ngc li, ng thi c th
lm cho i phng hiu lm l bn ba hoa khoc lc, gi di
97 195 196
khng thnh thc, hoc l cho rng bn ang c tnh chm
bim, giu ct ngi ta.
5- Khng nn nn nng mun xong ngay. Tnh yu t
ch cuc t gieo mm n khi ra hoa kt qu phi l
mt qu trnh, khng nn nn nng vi vng. C ngi mun
c sau mt vi bui chuyn tr l tnh yu ny sinh v kt tri,
mun nh vy l khng hin thc. C mt thanh n, bn b
gii thiu cho c mt anh thanh nin cng nhn m. Hai ngi
va gp nhau ln u nh bn trai, c ta tho giy nhy
ngay ln ging o chiu ngang chiu dc ca s i v
may rm ca s. Ngi bn trai thy vy th khng hi lng,
cho rng c bn gi qu bng bt nh d. Kt qu l nh
ngi ta thng ni Dc tc th bt t.
6- Khng nn ct ngang li i phng. Trong cuc
chuyn tr, hai ngi u phi kin nhn nghe ht nhng li
i phng ang ni, khng nn tu tin ngt li, chen ngang
cu chuyn, nu khng i phng s cho rng bn l ngi
khng lch s v thiu vn ho.
7- Khng nn t khoe khoang. Trong cuc ni chuyn
khng nn t khoe mnh, ni thao thao bt tuyt, huynh
hoang v ti nng ca mnh. V d, c mt thanh nin, anh ta
sng tc nghip d c mt vi tc phm. Anh ta khng ni
ra th i phng cng bit ri, nhng v s i phng
khng bit nn va gp nhau, cha ni c chuyn g th
anh ta thao thao bt tuyt, khoe nhng tc phm
ca mnh, lm cho i phng ngi nghe rt kh chu,
cho rng anh ta thch h vinh, thch khoe khoang.
Tm li, khi ni chuyn trong giai on ang yu phi
chn thnh tn trng i phng, ni nhng li t y lng
cho i phng hiu, phi lun t nim tin i phng.
Nu ch da vo nhp vai thi th khng , bi v vai
din vn ch l vai din, m y li l s bc l tnh cm,
tm linh, ni chuyn v tm hn.
175- Khng nn tit l
b mt yu ng qu sm
c nhng thanh nin ua i, sau khi c bn khc gii
thng hay huynh hoang, i u cng khoe khoang, nn
gp phi hu qu l Dc tc th bt t lm hng c vic.
T yu ng n lc kt hn l c mt qu trnh pht trin;
c ngi th pht trin thun li, cng c ngi phi nm
mi tht bi. Nu tnh yu cha chn mui th tt nht l
khng nn cng khai qu sm, nh vy nu khng thnh
cng th cng khng b nh hng ca p lc v x hi. Nu
nh mt bn hon ton thun tnh m i phng cn do d
khng quyt nh, lc nn ni ra s thc v nh d lun tc
ng cho i phng khi rt lui. C ngi tng kt
kinh nghim rng: D bo thi tit bo l ng, cn tnh
yu m thng bo th l ngng. chnh l khi tnh yu cha
chn mui m cng b b mt ca tnh yu qu sm, dn
n tm l phn ng ca i phng, kt qu l s vic ngc
li vi nguyn vng.
176- Giao lu tnh cm
khng nn hn
Hn l mt trong nhng phng thc t lng yu mn
khi giao lu tnh cm ca con ngi. B m hn con biu th
lng yu thng v v v chc nguyn, hai ngi yu hn
nhau biu th tnh yu chn tht. Song, cng nn bit rng
98 197 198
bnh vo ng mm, hn c th truyn cc loi bnh cho
nhau. Trong mm ngi ng tui bnh qun c khong 250
n 300 loi vi trng, c th gy ra nhiu loi bnh v ming
v ton thn, nh lot mm, vim hng, vim gan cp, cm
cm thnh dch, vim tuyn nc bt thnh dch, bnh si,
bnh tinh hng nhit, lao phi v.v... T khi xut hin bnh
AIDS n nay, phong tro hn phng Ty gim i
nhiu. Cc ngi sao in nh H- li-ut nc M t chi biu
din nhng ng tc hn. Clast, mt bc s y khoa ca Php
kch lit phn i ng tc hn v nhiu ln t chc Hi
tho Bn v tnh nguy hi ca ci hn. V sc kho ca bn
thn v bn b thn hu hy ng hn th hn.
177- chng khng nn coi v l cng c
hng lc
Coi ph n l cng c hng lc ca nam gii, l mt
quan im rt sai lm. Giao cu l bn nng chnh ng ca
loi ngi, l cng vic chung ca c chng ln v. Khng
nn coi vic giao hp l hnh vi hy sinh mnh tho mn i
phng. Ngi chng i giao hp, ngi v lng l lm theo,
b ngi chng coi l ngha v phi lm ca ngi ph n.
Nu ko di tnh trng ny th c v ln chng u mt i ci
khoi cm ca ln giao hp. Cho nn ngi chng khng c
coi ngi v l cng c hng lc. Tnh sinh hot khng ch l
vic ca n ng. V chng i bn u bnh ng.
178- n chi nh bn,
khng nn hn con tr
C mt s ngi h nhn thy tr con mm mm l m
ngay vo lng, hn ly hn . Tuy thn mt tht, nhng li c
hi.
Bi v sc khng bnh tt ca hi nhi rt km, nu
ngi khch n c mang bnh g , th rt c th s ly
truyn sang a tr. Cho nn khng c tu tin m hn tr
con, con ca ngikhc, trnh gy phn cm hoc iu
khng vui cho b m chng.
179- Cc bn tr
khng nn nh ru
S xut hin b ru chng t ngi con trai dy th,
c trng th hai ca ngi n ng. Vy m c mt s thanh
nin, nht l nhng thanh nin c b ru rm rp, di do.
cho p, h lun tay nh ru hoc dng nhp nh ru. Trn
thc t, hiu qu hon ton ngc li vi mun.
Bi v nh ru lm cho tnh phn x kch thch l
chn lng cha b ph hoi, khin cho chng mc ra cang rm
rp hn. Ngoi ra nh ru d dn n cm nhim vi khun,
dn n vim l chn lng lm cho sng mng, au n, thm
ch con mng m. Nu chng vim pht sinh khu tam gic
nguy him cn c th dn n mc inh ru, hu qu khng
th tng tng c. Cho nn cc bn tr tuyt i
khng nn nh ru. Tt nht l dng dao co m co ru.
180- Khng nn
dng chung dao co ru
Ty tin mn dao co ru ca nhau m dng c th b
99 199 200
truyn nhim mt loi bnh no .
Bi v nhng li dao co c s dng th trn li
dao co ru thng hay dnh nhng vt mu c vi lng. Nu
chng may dng c b nhim vi trng bnh vim gan B th
s b ly truyn ngay. Theo iu tra th hin nay hu ht cc
hiu ct tc u dng chung mt con dao co. Kim tra trn
ming da mi dao co, ngi ta pht hin c 30% dng tnh
khng nguyn vim gan B. Cho nn tt nht l c dao co ru
ring mt mnh dng, ngay c khi i ct tc cng khng nn
co ru hiu ct tc trnh bi ly bnh.
181- khng nn mc mt
b u phc lin tc di ngy
Song song vi s pht trin kinh t v vn ho, u phc
cng rt c thnh hnh. Nhng mt b u phc cao cp,
sang trng m c mc lin tc nhiu ngy khng thay th cng
khng nn.
Bi v mt b u phc hp thi trang, mc rt va ngi,
nu c mc lin tc, khng nhng d b bi bn bm vo rt
kh lm sch m cn lm cho tnh n hi ca bn thn
nguyn liu gim i v sinh ra bin dng. Cho nn nhng b
u phc tng i t tin, khi mc nn t nh, tt nht l nn
c hai b thay i, cho tnh n hi ca bn thn cht
vi c c hi c khi phc nguyn trng, khng bao gi b
bin dng. V n nh nn thay ngay b u phc ra, trong
ti c nhng ci g ly ra ht ri treo ln mc o cho n
phc hi c nguyn trng.
182- c o
khng nn qu cao
C o qu cao d dn n nhiu phin phc cho bn
thn.
Bi v hai bn c ngi ta c nhng ng mch c chy
qua, ch giao nhau c mt nt nho nh, gi l hc ng mch
c, c lin h mt thit vi h thng huyt qun tim, khi n b
p li s c phn x tim p chm li, huyt p h thp, huyt
qun xung quanh phng ln, biu hin l t nhin chng mt,
hoa mt, chn tay bn rn, tai , trc mt ti sm li, tim p
d di v.v...nng hn th b ngt, sc mt ti mt, thn ch
khng r rng. C o qu cao c th b cht hc ng mch
c, dn n nhng bnh trng trn. Cho nn khng nn may c o
qu cao.
183- khng nn git
c vt bng nc l
C-vt bng bt k cht liu g cng khng nn git bng
nc l, m ch c git kh. Nu khng c vt s mt i
mu sc, bng v bng phng vn c ca n.
Bi v cht liu bn ngoi v bn trong c-vt khng nh
nhau, sau khi ngm nc c th b co li, cng c th b phai
mu hoc loang mu. Cho nn phi dng du xng s 120 tr
ln tm vo, ri khe kh v ch bn trn c-vt, ri dng
nc l ra cho sch, sau phi ch rm cho kh ri em l.
Tuyt i khng nn ngm vo nc ri v.
100 201 202
184- Khng nn mc
qun o lm vic nh
C nhiu ngi trong gi lm vic phi mc qun o
cng tc ca c quan, n v. Nhng cng c nhiu ngi mc
lun c qun o lm vic v nh. Nh vy tht v cng bt li
cho bn thn v cc thnh vin trong gia nh.
Mc qun o lm vic l mt bin php bo h bn thn.
Nhn vin y t mc qun o cng tc l phng vi trng
xm nhp; nhn vin nh bp mc qun o cng tc l
phng du m dnh vo; nhng cng nhn lm vic c hi
nh l xi mng, phn ho hc, thuc tr su, ngh sn, thuc
da v.v... phi mc qun o cng tc u l bo h bn thn
v phng s nhim. Nhng qun o cng tc m h mc
thng mang theo vi trng v nhng bi bm c hi, nhng
ht nh gy c v.v... Nu mc qun o ny v nh, tc l
mang nhng vi trng gy bnh, nhng bi bm c hi v nh,
gy nh hng n sc kho ca bn thn v cc thnh vin trong
gia nh.
185- qun o dnh du xng khng nn
git bng my git
Qun o c vt du en, vt cu bn, rt nhiu ngi ch
thch dng du xng ty, sau mi nm vo my git
git. Cch lm nh vy tht v cng nguy him.
Bi v du xng v khng kh c th hnh thnh vt hn
hp d chy. Qun o dnh du xng trong my git khng
ngng xoay chuyn ma st, du xng bc hi, gp phi nhng
tia la d gy n, bc chy. V b phn thot nc ca my
git c mt ci kho ng m t ng. Khi m np thng cho
thot nc, ci kho ny pht ra tia la, t dn n t chy
hi xng bc ln gy ra chy n. Cho nn qun o dnh du
xng khng nn cho vo my git thot nc.
186- khng nn khua chn ma tay khi
chuyn tr giao tip
Khi chuyn tr giao thip vi ngi khc, nhiu ngi thng
khng ch n nhng tiu tit, nn c nhng ng tc phng
tng, th l nh ngoo u ngoo c, hai chn nhn nhy, hai tay
vung vy, vt mi ngoy tai v.v... Tt c nhng c ng ny u
gy tr ngi cho vic giao thip, nht l trong ln u tin tip xc,
rt d b i phng hiu lm v c cm.
Nhng ng tc phng tng th l trong chuyn tr giao tip
l biu hin ca ngi thiu kinh nghim x giao, d cho i
phng coi thng. Li ni khng gy gn, tnh cm kh gn gi,
cng vic kh thnh cng. Cho nn trong khi chuyn tr giao tip
khng nn khua chn ma tay, m cn phi ng hong, c ch
oan trang, thi ho nh, khng nn c nhng ng tc tha.
187- cao nng lc x giao,
khng nn c 4 loi tm l
Trong hot ng x giao, khng nn c 4 loi tm l sau y :
Mt l tm l khip nhc. Tm l khip nhc l si dy tri buc
hnh vi t tng ca con ngi. Khi tho lun vn thng
khng dm pht biu nhng hiu bit v kin thc ca mnh.
Trong cng tc v cuc sng khng dm thc thi nhng k hoch
sp t k cng. Hai l tm l k. k l k th ln ca x
101 203 204
giao, cng l mt loi tm l bnh hon, n lm cho tinh thn ngi
ta thp km, hiu sut cng tc gim st. Nu trong lng c mi
mi u bun th cn lm cho con ngi sm gi yu. Ba l tm l
hoi nghi. Ngi c tm l ny thng dng con mt bt tn nhim
nhn nhn mi vic v i i vi mi ngi. Nh vy ch tm
cho mnh s phin toi, t chuc ly mu thun, rt kh kt bn vi
mi ngi. Bn l tm l th lnh m. Thi lnh m vi mi
ngi, ngn t th h khc, t cao t i l iu i k trong x
giao. Loi tm l ny lm cho bn tnh con ngi l hot bt lng
mn b c ch, i vo ng ct ca s lnh m c n.
Cho nn trong khi tin hnh hot ng x giao rng ri, cn
phi c nhng t cht tm l trong sng lnh mnh, phi khc phc
nhng tr ngi tm l, mi c th khng ngng m rng phm vi x
giao, mi cao c nng lc x giao.
188- trong giao tip
khng nn c thi
xun xoe khm nm
Ca ngi ngi khc khng phi l mt chuyn d. Ca ngi l
mt liu thuc bi trn ca quan h giao tip, c th lm cho quan
h giao tip ca ngi ta c gn gi hi ho, song phi lm sao
cho ng mc. Nu trong giao tip qua li m ni qu nhiu iu
xun xoe khm nm th ch lm cho ngi ta khinh thng, c cm,
chng c li g cho giao dch tip xc.
Thc s cu th, ca ngi i phng mt cch ng mc th
c th to nn khng kh thnh tnh hu ho, nhit tnh tch cc.
Mun c ngi ta tn thng l nhu cu bn nng ca con ngi.
Chnh trong ting ca ngi ca ngi khc, con ngi ta nhn thc
c gi tr tn ti ca mnh. Ca ngi c th cng c i phng
p li tng xng. Nu c th tho mn c kht vng nhn tnh
ca ngi khc, hiu c s ca ngi. ca ngi mt cch thnh tm
th bn c th tr thnh mt con ngi c lng tm, c s hiu
bit, c sc hp dn. Song trong giao tip m qu tn tng, tng
bc, ch lm cho ngi ta kh nghe, khng nhng lm gim nhn
cch ca mnh, m i phng cng chng mng vui thanh thn.
Cho nn xun xoe khm nm khng phi l s tn trng, trong
chuyn tr giao tip khng nn ni nhng li xun xoe khm nm.
189- rt tr tip khch
khng nn qu y
Tc ng c cu Tr mn khi nhn . ni l khi rt tr mi
khch khng nn rt qa y. Nu khng s mang ting l ch
nhn thiu l , lm n hu u.
Nu rt chn tr y ln n ming chn, khch nng chn
tr ln ung d b sng ra ngoi, nu khng th phi gc u xung
m ung. Nh vy lm cho khch cm thy kh chu, rt khng
thoi mi. Cho nn rt tr tip khch khng nn rt qu y. Rt tr
tip khch ch nn rt khong 2/3 chn l va. Nh vy khch ung
dn, ch li rt thm, cho khch t ra nho nh v cm thy ch
rt l , nhit tnh
190- khng nn
k trong giao tip
Nhng ngi c tnh k thng hay phm Bnh ghen .
H khng mun c bt k ngi no hn mnh, cng khng mun
ngi khc hn mnh v bt k phng din no. Ngi c tnh
102 205 206
k nht nh s tht bi trong giao tip.
Trong giao tip, ngi c tnh k , i vi ngi khc
thng hay gy kh d, yu cu qu cao v hay rm pha. khng
nghim khc vi mnh, li khng rng lng vi ngi, nn rt kh
c quan h giao tip thn thin v cht ch vi ngi khc c.
Cho nn trong giao tip khng nn k. Ch c tng cng hc
tp v tu dng phm c t tng, khng ngng ci m tm lng,
xc lp quan nim nhn sinh thin ch vi mi ngi.
191- khng nn trng mt
m bt hnh dong
Trong giao tip ngi ta thng hay mc phi bnh ch nhn
b ngoi, ch hay Trng mt m bt hnh dong . Trn thc t v
mt phm cht o c, b ngoi v ni tm con ngi khng hon
ton thng nht. Trong cuc sng x hi, n tng u tin khng
nhng ch c tnh b ngoi m cn c tnh phin din. Nhn b
ngoi nh gi con ngi, nhn b ngoi kt bn, rt c th
nhm ngi tt thnh k c, coi k c thnh bn tt. l mt loi
lch lc v nhn thc. Trong cuc sng hin thc, c mt s phn t
lu manh, trm cp li n mc rt ng hong, qun o rt lch s,
c ch rt t nhin khong t. Trng mt m bt hnh dong
giao tip v kt bn th khng c li, thm ch c khi cn b mc
by, b la gt.
192- kt nghi bn b
khng nn coi thng
nhn t tnh cm
Trong qu trnh giao tip, kt ngha bn b, nu khng bit
vn dng tnh cm mt cch ng n th vic giao tip s b tr
ngi.
Bi v ch c tnh cm chn chnh mi c sc mnh, mi c
th cm ho v lm rung ng lng ngi. Tnh cm hi ht gi
di khng nhng khng lm rung ng lng ngi, ngc li cn
lm cho ngi ta c c cm, chn ght. Tt nhin cngnn bit th
hin tnh cm ng lc, cn vui th vui, ng bun th bun. Khi
i phng ang vui v phn khi, khng nn c b mt nng tru,
u xu. Khi i phng ang gp chuyn bt hnh, khng nn ci
toe tot, h h, coi nh khng c chuyn g xy ra. Kt ngha bn
b khng nn coi thng nhn t tnh cm.
193- kt bn khng nn
ly tin ti lm c s
Trong cuc giao tip mun mu mun v ca cuc sng
thng ngy, hu nh hoc nhiu hoc t u c mi v ca kim
tin. Nu ly kim tin lm c s ca vic kt bn th tnh bn xy
dng trn c s y chc chn khng c bn vng, cng khng
c lu di.
Do lng tham lam pht trin, d lm tn hi n li ch ca
ngi khc, d vong n bi ngha, bn r nhn cch, dn n nh
mt c linh hn, tnh cm, xa ri tnh bn chn chnh ban u. Cho
nn kt bn khng nn da trn c s tin ti, m nny dng trn
c s tn trng, tin tng ln nhau mi l tnh bn chn chnh.
103 207 208
194- c ch ca gio vin
khng nn tu tin
C ch ca gio vin, trn thc t l s th hin ci p ra
ngoi, c ch tht th,biu hin s hi ht, tu tin, rng tuych,
kiu cng, ngo mn , tt c nhng ci u khng phi l phong
ca ngi thy gio.
Ngi gio vin phi c phm cch khim nhng, c ch
nho nh, tm l t nh v thi lng thin. i vi hc sinh, c
ch ca gio vin phi c tc dng gng mu. Ngi gio vin
phi c s tu dng v m hc phong ph, dng
nhng c ch ng n ca mnh lm thc o
cho hc sinh.
195- ngi gio vin khng nn
n mc l lng
Gio vin l k s tm hn ca loi ngi, phong ca
ngi thy gio phi ph hp vi nguyn tc chn, thin, m.
Ngi gio vin n mc, trang im l lng, lo lot ph phim l
iu i cm k lm gng cho mi ngi
Ngi gio vin v tm linh phi p, v b ngoi cng phi
p, c nh vy mi thc tnh c lng tri yu ci p trong hc
sinh, mi xy dng c hnh mu v ci p cho hc sinh. Qun
o ca ngi gio vin phi gin d, thoi mi, lu lot, mi m v
t nhin. Sc mnh ca tm gng l v cng. Nu ngi gio vin
ch ch truyn t tri thc, m coi thng vic n mc trang im
ca bn thn th vic truyn th kin thc kh c th c hiu qu
mong mun c. Cho nn ngi gio vin cn phi ch n vic
trang im, n mc ca bn thn.
196- gio dc hc sinh
khng nn dng phng php lm nhc
Hc sinh lm iu g sai tri, gio vin nht nh phi kin
tm gio dc, tuyt i khng nn x v, mng m, dng nhng
li cay c trch pht hc sinh.
Gio dc hc sinh phi thm dn nh xun phong ho v,
nh nhng thm dn cho hc sinh ci cm gic thn thit, m p
n ho, hc sinh phi tn knh s tn nhim v qi trng ca
ngi thy. Nu tin hnh gio dc c tnh cht lm nhc, s
phng hi n lng t tn ca hc sinh, li trong tm linh hc
sinh nhng vt thng, gy nn nhng tc dng ph.
197- gio vin khng nn
nhn qu biu ca hc sinh
L mt nh gio, trong nhng ngy tt nht hay m au, hc
sinh em cht qu biu t lng thnh knh ca hc sinh, gio
vin nhn cht qu cng l iu d hiu. l hnh vi tt p,
chn thnh ca ngi hc tr mong mun thy gio mau lnh bnh
, l tm lng tn knh thy gio ca hc tr. Nhng nu hc sinh
hoc ph huynh hc sinh mang qu biu thy c gio v
mc ch khc, th tuyt i khng nn nhn.
M c ca ngi thy l bit phn bit tnh cht qu biu,
nu nhn Qu biu ca hc sinh v mc ch v li c th lm
cho hc sinh mt i n tng tt p i vi ngi thy.
104 209 210
198- thy gio khng nn nh hc tr
nh hc tr l tn d ca ch quyn uy. Thy gio khng
nn nh hc tr. Nh trng cn phi kin quyt ngn chn hnh
vi nh hc sinh. Hin nay trong mt s rt t trng vn cn hin
tng thy gio nh hc tr hoc c dng bin tng, thc cht
cng l nh hc tr. iu tht v cng tai hi.
Bi v nh hc sinh l lm tn thng rt ln n lng t tn
ca hc sinh, nu ko di c th lm cho hc sinh tr thnh a tr
thi nhy cm, t duy chm chp, khng c li cho vic pht huy
tr lc v ti nng ca hc sinh. Ngoi ra cng c th khin cho hc
sinh on hn thy gio, tt nhin s nh hng n tnh nghi thy
tr v kt qu dy hc ca nh trng. Cho nn thy gio khng
nn nh hc tr.
199- gio vin
khng th thiu tnh yu
Gio vin dy ch dy ngi nn khng th thiu tnh yu.
Ngi thy gio khng th ch c hc thc uyn thm v
ngh thut cao siu. Hc thc v ngh thut c nhin l quan
trng. Nhng song song vi vic truyn th tri thc cho hc
sinh, vic gio dc hc sinh tnh yu hc sinh c nhng li
ni v vic lm p yu t quc, yu nhn dn, yu lao
ng, yu x hi cng khng km phn quan trng. Mt con
ngi nu khng c tnh yu, cho d c hc thc uyn thm
cng kh c tinh thn cng hin tn tu. Cho nn thy gio
khng t h t hi u mt t ri t i m yu t hng.
200- khng nn
ra mt t trn xung di
Ra mt phi ch ra t di tr ln.
Bi v tp qun ra mt truyn thng l ra t trn
xung, nh vy l ngc li vi hng tun hon ca mu
trn mt. Nu c ko di th s tr ngi cho mu lu thng.
Ngoi ra a tm dn lc cng b lp da ko xung, nu ra
mt t trn xung di cng d lm cho mt xut hin nhng
np nhn nh v lm cho da b gin. Cho nn ra mt phi ra
t di ln trn mi ng.
201- Ra mt khng nn
xt x phng ln khn mt
Khi ra mt, rt nhiu ngi ch thch xt x phng thm
ln khn mt, ri sau mi dng khn mt xt x phng
thm ra mt, xem ra th va tit kim c thi gian li
tit kim c sc lc, li bo h c lp da. Nhng trn
thc t th hon ton ngc li.
X phng thm st ln khn mt, khng nhng gy lng
ph m cn lm cho khn mt sinh ra mt mi rt kkh ngi,
li cn lm gim tui th s dng ca khn mt. Cn mt
khuyt im ln hn na l khng c li cho vic bo h lp
da mt. Nu ko di s lm cho lp da mt tr nn sn si.
Phng php ra mt ng nht l, trc ht dng x
phng thm ra sch tay, sau cm bnh x phng thm trn
tay xoa ln mt, ri dng hai bn tay xt nh ln mt vi lt,
sau dng nc ra sch bt x phng, dng khn mt thm kh
105 211 212
l c.
202- Khng nn ra mt
bng x phng git
Lp da con ngi ta c th chia ra lm ba loi l da kh,
da du v da trung tnh. B mt ca lp da c mt lp m da c
tnh toan mng. V da thuc tnh toan, cho nn vi trng kh c th
xm nhp , do m n c tc dng bo h.
Bi v x phng l mt loi m cao cp c mui axit
natri, bao gm khong 36% n 54% axit m, so vi x phng
thm th thp hn t 14% n 27%, thuc loi kim tnh.
Dng x phng c kim tnh tng i mnh ra mt, mt
l s lm trung ho m da c tnh toan ca b mt lp da,
khng c li cho vic phng nga bnh khun cm nhim; hai
l thnh phn kim trong x phng s lm tn hi cho tnh
n hi v s mm t ca lp da, trc tip nh hng n v
kho p ca lp da; ba l nc dng trong sinh hot hng
ngy thng thuc loi nc cng m trong nc cng th cc
cht canxi, magi tng i nhiu. Nu dng x phng git
ra mt th khng c li cho sc kho.
203- Khng nn dng
thuc nh rng ra mt
Mi ngi u bit rng, tng ngoi cng ca lp da
ngi ta c gi l biu b, m biu b li chia ra thnh my
tng na, tng trong cng nht gi l c t bo. Nhng ht sc
t lm cho da c mu chia thnh nhng nhnh cy li phn tn
trong cc tng c t bo ny. R rng l da vo cht ma st
trong thuc nh rng lm mt tng biu b ca nhng
ht hc sc t trn mt, t m c c lp da mt trng
mn l khng th c. Cho nn, khng nn dng thuc nh
rng ra mt.
204- Thanh thiu nin
khng nn ht thuc l
Thanh thiu nin ht thuc l khng nhng nguy hi trc
tip n sc kho ca bn thn lc by gi, m cht c ca
thuc l cn c th tn tr trong c th nh hng n sc
kho khi ng tui v v gi sau ny.
Thanh thiu nin ht thuc l l mt tp qun xu, nu
khng kp thi cai i th khng nhng nh hng trc tip n
vic pht dc bnh thng lc ny ca bn thn lc ny, lm
cho sc khng bnh tt gim st, gy ra cc loi bnh tt,
m cn nguy hi cho thi k xa xi sau ny na. Cn ca theo
t liu, nu thanh thiu nin nhim phi thi quen ht thuc l
th khi h 40 tui, rt c th cht v bnh ung th phi. Cc
chuyn gia d bo rng, nhng nc m hin nay ang
thnh hnh nn ht thuc l, nu khng tch cc tm bin php
ngn nga v tr b th n cui th k ny hoc u th k
th 21, t l ngi mc bnh ung th phi s tng ln mt
cch kinh khng.
205- sng sm ng dy
khng nn ht thuc l
Ht thuc l vo gi no cng u c hi. Sng sm
106 213 214
va ng dy m ht thuc l ngay li cng c hi.
Bi v sng sm c th ang vo trng thi ngi
ng, mc chuyn ho thp cha c khi phc, hiu
sut h hp chm, bin tng i nh, thn khi tch t
trong c th tng i nhiu, nng xy tng i
thp. Nu ht thuc l vo lc ny, khng nhng khng
th b sung xy cho c th , ngc li chi kh qun b
khi thuc l v cht nictin kch thch dn n co git
v teo li, gy tr ngi cho vic bi tit thn kh ra ngoi,
do m c biu hin kh th, nhc u, kit sc, tim
p mnh, chng mt v.v... Cho nn sng sm ng dy
khng nn ht thuc l.
206- khi ung ru
khng nn ht thuc l
Nhng ngi ht thuc l thng li ht nhiu hn
trong khi ung ru. y l mt thi quen xu. Va ht
thuc l va ung ru, c hai u c tc dng cng gy
nguy hi cho c th, c hai u lm cho c tnh tng ln
gp nhiu ln.
Bi v trong thuc l c nhiu cht ho hc c tc
dng gy ung th. Nhng cht ny b ht vo mm, vo
ng mi, vo kh qun v phi, vi hnh thc du
thuc l ng li trn b mt cc kh quan trn. Lc ny
ung ru vo lm tan cht du ny ri xuyn qua nim
mc , m rng vo trong c th. Nh vy s c hi ca
thuc l li mnh ln gp trm ln. Ngoi ra cht c ca
l thuc l cn c th nh hng n gan, lm cho gan
khng th kp thi chuyn ho cht cn ru trong c
th, t m li gy nn trng c ru cn. Cho nn
khi ung ru khng nn ht thuc l.
207- khng nn ht thuc l
gii lao khi mt mi
C mt s ngi, c khi no mt mi th li ht mt
iu thuc l, tng rng nh vy c t h l m t i u t an
c cn mt mi . K t hc y l mt s hi u l m.
Bi v ht thuc l c th lm gim thiu s tn
dng xy i vi c th, h thp mc vitamin C, lm cho
tinh lc con ngi ta gim st. Cho nn, ht thuc l
khng nhng khng gii tr c s mt mi, ngc li
cn lm tng thm cm gic mt mi.
208- ngi b gy xng khng nn
ht thuc l
Ngi b gy xng khng nn ht thuc l. Ht
thuc l nh hng n vic dnh lin ch xng gy.
Bi v cht nictin trong thuc l c th lm cho
huyt qun co li, do m gim thiu lng mu chy
vo ch xng gy, lm cho vic hn vt thng b ko
di ra. Kh cacbon trong khi thuc l c th h thp
hm lng xy trong c th cng lm cho ch xng gy
lu dnh lin. Cho nn ngi b gy xng khng nn ht
107 215 216
thuc l. Nhng ngi b ng ht phi khi thuc l
cng nh hng n vic lin vt thng nh vy.
209- Mi ngi u
khng nn ht thuc l
Khp th gii ch no cng c ngi ht thuc l.
Nhng chng c ht thuc l c hi cho sc kho cng ngy
cng nhiu. Bit l c hi nhng do hiu k nn vn c ht v
ri khng b c. Nn ht thuc l tr thnh i tai nn
cho nhn loi. N c th lm cho con ngi ta sinh m au,
cht chc, vt xa rt nhiu so vi tai nn do bnh dch v
chin tranh em li cho loi ngi.
Trong thuc l c rt nhiu thnh phn c hi cho c th
con ngi nh cht nictin, xit cacbon, xiangien v nhng
cht c tnh phng x v.v... Nhng vt cht ny c thm nhp
vo trong c th lu ngy s sinh ra vim kh qun, sng phi
v cn c th dn n ung th. Trong khi thuc l c hn 40
loi c th gy ung th. Trong c 10 loi c th lm cho
bnh ung th pht trin. Cht nictin trong thuc l c th lm
tng vic phn tit tuyn t thng thn, lm cho huyt qun
b tn thng, huyt p tng cao, cht cholestton trong mu
tng ln, do m sinh ra x cng ng mch, dn n cc tai
nn huyt qun ngc, bnh qun tm,, bnh tc nghn c tim.
Nhng thnh phn c c trong thuc l cn c th cn tr
tuyn tiu ho phn tit dch tiu ho, d dn n bnh sa rut.
Ht thuc l cn co th nh hng n vic sinh con ci.
Nhng cht c trong thuc l c th lm gim thp cht
lng tinh trng, nh hng xu n vic trng thnh ca
thai nhi. Ph n ht thuc l cn c th xy ra hin tng
con qui thai, xy thai hoc non. Ngi ht thuc l c th
b trng c lm mt km, nh hng n vic nhn mu sc.
Ngi ang m m ht thuc l th bnh cng nng thm, lm
gim hiu qu ca thuc bnh ang dng. Cn c vo thng
k, c hi mc bnh mn tnh ca ngi ht thuc l cao gp
2 ln so vi ngi khng ht thuc l. C 36% ngi ht
thuc l mc bnh v h thng tiu ho, 20% mc bnh v h
thng h hp, 11% mc bnh tim v cc bnh tt v tim v
huyt qun. Ht thuc l c th gim th t 7 n 13 nm.
Ton th gii mi nm c ti trn mt triu ngi cht v
nghin thuc l. T chc y t th gii t vn ht thuc l
l mt trong nhng vn quan trng chung ca ngnh y t
ton th gii cn c c bit gii quyt cp tc. C mt s
quc gia v khu vc chnh thc ban b lnh cm thuc l.
Bi v ht thuc l c c trm ci hi m khng c mt ci li
no c. Cho nn mi ngi u khng nn ht thuc l.
210- n cm xong
khng nn ht thuc l
Ngi ta thng ni : Mt iu thuc l sau lc n
cm, khoi lc hn c thn tin. Sau ba n m ht iu
thuc l, hnh nh c mt lc th c bit. K thc, n cm
xong m ht thuc l th nguy hi cng ln.
Bi v n cm xong, hot ng ca rut v d dy cng
tng cng, tun hon mu tng nhanh, lc m ht mt
iu thuc l th lng trng c cn ln hn 10 iu thuc l
vo nhng lc khc. Cho nn phi ni rng : Mt iu thuc
l sau lc n cm, b ngm c bng my ln lc khc. Ht
108 217 218
thuc l sau lc n cm s thc y vic phn tit ca mt
tng ln nhiu, li cn hn ch vic phn tit ca prtinase v
cacbnic axit ca tu, do m nh hng nhiu n vic tiu
ho v hp thu thc n. n cm xong ht thuc l s lm cho
huyt qun nim mc d dy co hp li, dn n mt cn i
gia toan v kim, khin cho cng nng ca d dy sinh ra
ri lon. Cho nn sau khi n cm khng nn ht thuc l.
211- Khng nn ht thuc l
bn cnh tr em
Cha m m ht thuc l th rt c hi cho sc kho ca
tr em trong nh. Nu bn mun cho con em mnh ln ln
kho mnh th hy cai thuc l ngay lp tc.
Bo ch nc ngoi tng ng nhng bi phng s,
ni rng nguyn nhn quan trng ca nhng a tr b au
bng, thng l do ngi ln ht thuc l. Nhng nh nghin
cu pht hin, cha m ht thuc l bn cnh a tr th c
n 91% tr b au bng. l v khi thuc l lm cho rut
tr em b co git rt mnh. Trung Quc ngi ta tin hnh
iu tra nghin cu th pht hin tr em b ng ht khi thuc
l s khin cho nng mui thyoxianic axit trong huyt
thanh b tng cao r rt, l do cht xiangien trong khi
thuc l thm nhp vo c th ri chuyn ho thnh. Tr em
trong nhng gia nh ny phi nhp vin kh nhiu. Nu c
tip xc lu di vi khi thuc l th cng nng phi ca tr
em cng b tn hi nht nh. Ngoi ra khi thuc l cn gy
nhiu nguy hi tim n trong tr em m ta khng bit c.
Cho nn, v sc kho th h sau ny ca bn, xin bn hy cai
thuc l ngay i.
212- khng nn ht
thuc l trong nh x
C ngi khi i i tin thng hay ht thuc l trong
nh x. H tng rng nh vy th s t mi kh chu. Trn
thc t, nguy hi cng ln hn. Bi v trong nh x, hm
lng amnic trong khng kh tng i cao. Khi ht thuc
l th phi ht mnh, nh vy s khin cho mt lng ln
amnic v khng kh c ln rt nhiu vi trng bnh theo vo
trong c th. ng thi cng ht theo nhng kh th c cht
c do tn thuc l chy khng ht li nh xit cacbon v
xit sunphua v.v... xit cacbon s gy tr ngi cho cng nng
chuyn xy ca mu, lm tn hi cho i no, dn n au
u, chng mt, hoa mt, thm ch n ngt xu. Cho nn,
khng nn ht thuc l trong nh x.
213- Sau khi nh rng
khng nn ht thuc l
Ngi nghin thuc l, sau khi nh rng m ht thuc l,
nht l sau khi nh rng 2 - 3 ngy ht thuc l, s b au
but kh s hn c khi rng au m cha nh.
Bi v khi thuc l do iu thuc l chy bc ra nhim
vng rng va nh, hoc trong thuc l c mt loi thnh phn
g tc dng n mu lm cho ch rng nh sinh ra vim
xng, do m xut hin hin tng rt au, mng m, hi
thi, thm ch li c xng ra gy nn cm nhim mn tnh,
cha mi cng khng khi c. Theo thng k ca cc nha
109 219 220
s, nhng ngi b vim xng v pht bnh do sau khi nh
rng i ht thuc l cao gp 4 ln s ngi khng ht thuc
l. Cho nn, sau khi nh rng, khng nn ht thuc l.
214- Khng nn v gim bo
m khng n sng
C ngi v gim bo m thng khng n ba sng.
Trn thc t, nhn n sng, khng nhng khng gim c bo
ph, ngc li cn d dn n bnh si mt.
Bi v bng i s lm cho mt tit ra t i, trong mt
hm lng axit mt gim st, m hm lng cholesteron
khng gim, t hnh thnh trong mt c nhiu cholesteron.
Cht cholesteron cao xut hin qu bo ho nn trong bung
gan s c hin tng kt tinh, sau khi lng xung s sn sinh
ra si. Xt t gc dinh dng hc, ba sng rt quan trng
i vi sc kho con ngi. Ba n sng khng nhng khng
c b, m cn phi n cho no, n cho tt.
215- khng nn chy ng di
gim bo ph.
Chy di l mt trong nhng phng php rn luyn sc
kho. Nhng chy di rn luyn cng phi ty ngi, ty
bnh m chy. i vi ngi bo ph, v mc ch gim bo
m chy ng di th khng nn.
Bi v ngi bo ph th trng siu trng, trong khi chy
di th cc khp xng u gi, gt chn phi chu mt sc
nng kh ln Kiu gnh nng tc dng nh vy s lm cho cc
khp xng u gi, gt chn b sng phng, au nhc, s
pht sinh cc loi bnh vim. Cho nn ngi bo ph khng
nn chy ng di. Cch vn ng gim bo mt cch tt
nht l i bi, i xe p, i xa v i tn b c li di.
110 221 222
phn 4
nhng iu cmk
v ngi gi
216- Ngi cao tui
khng nn gim bo ph
Khi nim truyn thng l Ngn vng kh mua c
ci gy ca ngi gi, nn ngi gi bo ph mun gim bo.
.trn thc t , l s hiu sai .
Ngi gi do th lc tiu hao t, li khng thng xuyn
hot ng th lc, nu nh khu v tht tt th rt d tr thnh
ngi bo. Tuy bo ph c th lm cho ngi gi pht sinh mt
s bnh nh bnh tm huyt qun hoc bnh chuyn ho .
Songngi gy mc cc bnh ng h hp so vi ngi bo
th cao hn rt nhiu.Theo cc t liu thng k chng minh,
nhng ngi nh cn c hi mc bnh vim phi cao gp 6,7
ln ngi c sc nng bnh thng, cao gp 2,4ln ngi hi
nng cn. Cc nh y hc Phn Lan tin hnh cn o chiu
cao v th trng nhng ngi trn 85 tui, sau 5 nm theo
di th thy t l t vong cao nht l t c ch s th cht thp
(chiu cao x th trng). Trong s nhng ngi gy nht t
ny c 87% t vong . Ngc li trong t c ch s th cht cao
nht, ch c 53% t vong. Chng t trong s nhng ngi cao
tui, nguy him t vong khng phi v bo m tng ln. Th
trng cng cao th t l t vong cng thp. Hin nay cc hc
gi nc ngoi cho rng, trong s nhng ngi cao tui, th
trng cao khng cn lnhn t nguy him, m c th li l
nhn t tt cho sc kho. Cho nn ngi cao tui m bo th
khng cn phi gim bo.
217- Ngi bo khng nn
ung nhiu c-ph
Nhng nm gn y Cn st c-ph lan truyn khp
thnh th ln nng thn. Lng tiu th c-ph tng ln rt
mnh. C-ph tr thnh ung hng ngy ca mt s gia
nh. C ngi cho rng ung c ph khng nhng phn chn
tinh thn m cn c th gim bo ph na. Thc t , ch l
s hiu lm.
Bi v ung c ph tuy c th gim nh cm gic no
cng, nhng li c th kch thch dch v phn tit, lam tng
thm s tiu tho v hp thu thc n, khng nhng khng th
gim bo c, m ngc li cn c th bo thm ra. Cho nn,
ngi bo khng nn ung nhiu c-ph.
218- Gim bo
khng nn ch l n t
Nu ch da vo vic hn ch vic n ung cha tr
bnh bo ph, tuy tm thi c th lm cho th trng nh i,
nhngli rt d dn n nhng au kh v thiu n thiu ung.
Bi v biu hin ca bnh bo ph khng ch l th trng
tng ln mt cch khng bnh thng, m cn l biu hin ca
mt lot nhng chng bnh khc tng hp li. Ch n thun
da vo vic hn ch n ung, tuy c th lm cho th trng
gim i cht t, song n ch c tnh cht tm thi, hiu qu
111 223 224
khng th ko di c. Ngoi ra do qu hn ch vic n
ung, khng nhng lm cho c th lc no cng cm thy i
kht m tinh thn cng b nhng tn thng kh c th ni ra
c. Cho nn mun gim bo khng phi ch k vng vo
vic hn ch n ung, m cn phi ch trng rn luyn, vn
ng cho thch ng hoc dng mt s loi thuc thch hp
iu tr th mi c hiu qu mong mun.
219- Ngi gi
khng nn cm dc
Rt nhiu ngi gi cho rng V dc tc trng th .
C mt s ngi gi ti hn ri cng khng dm yu cu tnh
dc, s i phng cho rng Lo bt chnh kinh . K thc
quan im nh vy l khng chnh xc.
Tnh dc l bn nng ca con ngi, n cng ging nh
ngi ta thm n vy, khng nn qu khin cng. i vi
ngi gi, gi yu khng phi l mt mt tnh dc hoc mt i
khoi cm. Tc ng c cu Cng gi cng do cng dai .
Tnh dc c th bo m n 70 - 80 tui. Qu dung tc c
nhin l c hi. Song, i vi ngi gi m ni th cm dc
cng c nh hng khng tt nh vy. Yu cu tnh dc m
c tho mn mt cch thch ng, c th thc y s
chuyn ho tt trong c th, lm cho tinh thn phn chn,
ch c li, ch khng c hi cho sc kho.
220- Ngi gi
khng nn dng h x xm.
C rt nhiu ngi gi hoc ngi b bnh cao huyt p,
thng hay b trng gi trong nh x. Nh th hn m bt
tnh, b lit na ngi, nng th dn n t vong. Nguyn nhn
l do khi i tin ngi xm, huyt p bng cao vt ln gy ra.
Bi v ngi gi khi ngi xm th nhng ng mch qun
thnh bng gp khc nh hn 40
0
, huyt qun chi di b
cong nghim trng, vic lu thng mu b tr ngi, thm vo
li phi rn mnh, sc p bng tng cao, lm cho huyt
p tng ln t ngt, gy nn tnh trng huyt qun ngc b
t, t m xy ra tai bin mch mu no. Nu khi i tin
bng x bt th chn gp khong 90
0
th s khng gy tr ngi
cho mu lu thng, huyt p s khng tng cao, tm thn yn
n, mi khng xy ra tai bin mch mu no.
221- khng nn
k ngi khc.
Nhng ngi hay ghen t ngi khc, i b phn u
c hin tng khu v khng ngon, thc dc km, tm thn
gim st, hiu sut cng tc km, hay th di bun bc v.v...
thi gian ko di, s sm xut hin s gi yu.
Bi v ghen tung l mt loi bnh thi tm l. N khng
ch l biu hin ca s km n, ca bnh trng tm thn m
trong c th con ngi cng c hng lot thay i v sinh l
bnh l. H thng vnh ngc khu di ca ngi ta v nhng
b phn ln cn tn ti hai trung khu tinh thn l khoi lc
v au kh. Ghen t s kch thch trung khu au kh, s
dn n vic tng phn tit tuyn thng thn, mch mu vnh
ngoi co hp li, c bp b ru r, hot ng ca tuyn tiu ho
gim st, s nhp th b thay i v.v... Cho nn phng
bnh tt, phng gi yu khng nn ghen t ngi khc. Trong
112 225 226
vic sinh ra bch bnh, th vic ghen t ngi khc li l trng pht
chnh mnh.
222- Ma ng khng nn
mc qun o qu dy.
phng rt but v phng bnh tt, c mt s
ngi cho rng ma ng cng mc o dy cng tt. Trn thc
t nh vy l c hi.
Bi v i vi s thay i ca mi trng, con ngi ta
c mt kh nng thch ng nht nh, li dng vic mc o
cho m l b sung cho s thiu ht v kh nng thch ng
. Nu li mc qu nhiu qun o s lm cho khng kh trong
c th hnh thnh mt vi tiu kh hu nhit cao, m cao,
tr lc to nhit, to hi m cu c th tng ln, t m nh
hng n vic iu gii s cn bng nhit; khi m dy ca
tng khng kh trong qun o vt qu 15 mm, th khng
kh i lu s tng ln, vic to nhit tng cao, ngc li tnh
gi nhit s b gim xung; mc qun o qu dy s c ch
c nng iu tit nhit trong ngi, lm gim st kh nng
chng rt ca c th. Ngoi ra mc qun o qu nhiu trng
n l kh, c ng khng thun tin, cng tiu hao th lc
nhiu hn. Cho nn ma ng khng nn mc qun o qu
dy.
223- Ngi ng tui khng nn
nghin ru v thuc l
i a s nhng ngi mc bnh tm huyt qun u c
lin quan n ht thuc l.
Bi v trng k ung ru qu , lp m trong c
tim tng ln, cng nng ca bung tim gim st, bung tim tr
nn to ra. Nhng ngi ung nhiu ru bia cng d xut hin
s thay i bung tim nh th ny. Men ru c th nh
hng n s chuyn ho m, thc y gan hot ng, khin
cho kh nng thanh lc m trong mu ca c th b gim
st, tng thm vic x cng ng mch v to c hi cho bnh
tim pht trin. Cho nn ngi ng tui khng nn ung ru,
ht thuc l n tr thnh nghin ngp.
224- Ngi gi khng nn
n cht c nhiu prtin
Ni chung, cht prtin rt c ch cho sc kho ca con
ngi. Nhng, i vi ngi gi m ni, dng nhiu cht
prtin cao qu th li c hi cho sc kho.
Bi v n ung cht prtin cao c th lm tng vic bi
tit lng canxi trong c th, nht l i vi nhng ngi gi
vn thiu cht canxi, v tng lng bi tit canxi nn rt d
dn n bnh xp xng. Ngi b bnh xp xng th c hi
hot ng l cm thy au lng. Ngoi ra cng nng thn
ca a s ngi gi thng b suy yu, khi cht prtin vo c
th qu nhiu th bung thn phi gnh vc qu nng, d dn
n b h cng nng thn. Cho nn, ngi gi khng nn n
ung nhiu thc phm c cht prtin cao, mi ngy ch nn
n khong 50 gam prtin l va.
225- Ngi ng tui khng nn
n thc n tinh di ngy
Ngi ng tui m khng n nhng thc n th, ch n
113 227 228
ton nhng go trng, bt m trng l khng tho ng.
Bi v trong lp v ca ht go (tc l cm) c rt nhiu
nguyn t vi lng quan trng v thc vt xen-luy-l. V d
nh crm v mng-gan, nu sau khi gia cng tinh ch th cht
lng s gim i rt nhiu. Nu thiu hai loi nguyn t ny
th s d sinh ra x cng ng mch. Thc vt xen-luy-l s
tng cng vic bi tit cht cholestrin, lm gim bt cht
cholestrin trong mu. Nhng thc vt tinh t qu, cht xen-
luy-l t qu th n ri vn cm thy khng no bng, cho nn
thng hay n thm, n thm na, do m sinh ra bo ph.
Nh vy huyt qun s s cng, bnh cao huyt p s pht
trin nhiu hn. Cho nn, nhng ngi ng tui khng nn
n thc n tinh di ngy.
226- Ngi ng tui
khng nn khnh n.
Ngi khnh n thng khng hp thu y cht dinh
dng cho c th.
Nu n t rau xanh, thiu cht lc dip, s sinh ra thiu
vitamin C. V vitamin C c th lm gim cholestrin, gim bt
hoc phng nga bnh x cng ng mch. Nu n t thc
phm lm t u th khng th lm tng s bi tit
cholestrn trong phn ra c. Nu thy hnh, ti c mi
hi m khng n, th chc do khng bit rng hnh ti c tc
dng gim cht m trong mu rt tt. Cho nn con ngi ta
n tui trung nin th khng nn khnh n.
227- Ngi ng tui
khng nn n
nhiu thc n bo v ngt
Nu n qu nhiu m ng vt v tht m hoc nhng
thc vt c cht cholestrn c th gy ra hng lot bnh nh
tng cht m trong mu chng hn.
V thch n nhiu ca ngt, c th hp thu qu nhiu cht
ng, phn d tha y s chuyn ho thnh m, m trong
mu cng s tng ln, c hi tc ng mch cng nhiu hn.
Ngoi ra ng cn c tc dng tng cng s hp thnh gia
bung gan v m. Bnh thng ngi no n nhiu ng th
sau 3 tun l cht glyxrin trong mu tng ln gp i. Cho
nn , ngi ng tui khng nn n nhiu cht bo v ngt.
228- Ngi gi khng nn
qu trm t v d vng
Ngi gi sut ngy sng trong nhng k nim xa c,
th vn than di thng cm, tt nhin s tng thm cm gic
u tch, c n v tm thn u ut.
V nhng trng thi tm l tiu cc nh vy s tng thm
gnh nng cho i no, d dn n mt mi v tm l ri gy
ra cm gic chn chng, cn c th dn n tnh trng ri
lon cng nng i no hoc cng nng h thng thn kinh, t
m xut hin tm trng lo u, bun ru, t ti, thm ch cn
c th dn n tm trng mt ht dng kh v lng tin vao
cuc sng. ng thi vi tm thi nh vy, cc loi bnh tt
s nhn c hi ny m xm nhp vo c th nh cc bnh cao
huyt p, bnh qun tm, bnh hen xuyn, i ng, bnh x
114 229 230
cng ng mch, bnh ung th, thm ch cn c th gy ra
bnh tr n ngi gi. Cho nn ngi gi khng nn qu
trin min vi d vng.
229- Ngi gim bo
khng nn n bt ht ci
Bt ht ci l mt loi gia v c cht cay. Ma h lm
mn sa-lt m cho mt cht bt ht ci vo th s thm ngon
hn ln. Nhng ngi mun gim bo m n bt ht ci th
khng c li cho vic gim bo.
Bi v trong bt ht ci c mt cht ho hc, c th kch
thch nim mc d dy, gy ra qu nhiu cht v toan, lm cho
ngi ta cm thy i, lun mm thm n. Kt qu l ngi
ang mun gim bt mc n th ngc li li n nhiu hn, vic
gim bo b tht bi. Cho nn ngi mun gim bo th khng nn
n bt ht ci.
230- Trong khi phc hi bnh
tc nghn c tim khng c giao hp
Tc nghn c tim l mt loi bnh tm huyt qun
nghim trng, sau khi pht bnh, trong thi gian phc hi, ni
chung khng c giao hp. Nu khng, rt c th dn n
nhp p ca tim tht thng mt cch nguy him , thm ch
c th dn n bnh tnh trm trng hoc t vong.
Bi v trong khi giao hp, h thng thn kinh ca i bn
nam n u vo trng thi hng phn cao , nh tim p
qu nhanh, huyt p tng cao, ting th gp v tiu hao nhiu
nng lng v.v... Tnh trng i vi ngi ang hi phc
bnh tc nghn c tim c th lm cho sinh l tm in b ri
lon, thm ch dn n t vong. Cho nn, trong thi k phc
hi bnh tc nghn c tim th khng nn giao hp. Sau khi
phc hi, nu khng thy ngi ro rc, khng b tc ngc,
tim p mnh v lon nhp v.v... v khi hot ng mc
trung bnh m khng cm thy qu mt th c th tin hnh
giao hp c mc .
231- ngi gi
khng nn ngi lu
Ngi lu c th dn n rt nhiu bnh tt, v y nhanh
n gi yu.
Bi v ngi lu c th lm cho rt nhiu c quan ni tng,
kh quan v t chc ca c th con ngi khng c rn
luyn, lm nh hng n s i mi v pht dc thng
xuyn ca c th, khin cho lng tun hon mu b gim st.
Ngoi ra ngi lu cn dn n bnh bo ph, lng m trong
mu tng cao, bnh tr, bnh ph khoa, suy nhc thn kinh,
dch tiu ho gim st, tr ngi cho vic tiu ho v hp thu
thc n v cng nh hng n chc nng ca phi v.v... Do
phng bnh gi yu th khng nn ngi lu, m phi
hot ng v vn ng mt cch thch ng.
232- Ngi gi khng nn
quay u t ngt.
Ngi gi nu quay u t ngt, nh th s b cc chng
bnh, nu nng thm ch cn nguy him n tnh mnh.
Bi v khi ngi gi t ngt quay u , c chuyn ng,
115 231 232
nn ng mch ct sng b p hp li, nu ng mch ct sng
trc y c mt bnh g th s cng b co hp hn.
Ngoi ra do b kch thch nn thn kinh giao cm c b co
git huyt qun no. Tt c nhng tnh hnh trn y dn n
vic cung cp mu cho no b gim st, tc mu chy trong
huyt qun no b chm dn, c th xy ra vic thiu mu no
tm thi, xut hin triu chng au u, chng mt, tim p
mnh, mt hoa, bun nn, tai , chn tay mi mt
v.v...Nghim trng hn th c th hnh thnh chng bnh teo
mch mu no, khi ngi s mt thng bng, mt nng
bng, thng cm tiu tht, thm ch c th b bi lit. do
ngi gi khng nn quay u t ngt.
233- Ngi gi sau khi ngi lu
khng nn ng pht dy ngay
Bi v sau khi ngi lu, nu ngi gi ng dy qu
mnh, qu nhanh khin cho lng mu trong no tng i
gim st, to thnh hin tng tm thi no b thiu mu nn
thng b vng u, hoa mt, tim p mnh, rt d b ng, dn
n nhng tn thng bt ng. Cho nn, ngi gi sau khi
ngi lu khng nn ng pht dy ngay.
234- Ngi gi
khng nn ngi ng gt
Rt nhiu ngi gi thch ngi ng gt, nh vy rt khng c
li cho sc kho.
Bi v ngi gi ngi trn gh da hoc gh bnh ng
gt, sau khi tnh dy cm thy mnh my au nh, vng u,
mi chn, tai, mt nhn thy l m, nu nh ng ngay dy
ri bc i th rt d b ng, v s xy ra nhng chuyn chng
lnh. Hin tng ny l do mu bng khng c cung cp
gy nn. Khi ngi ng gt, mu chy vo bng s gim i,
phn trn d b mt thng bng, s dn n c lng b hao tn,
gy nn au vng tht lng, hot ng cm thy kh khn.
Ngoi ra ngi ng gt, sau khi ng say th thn nhit thp hn
lc cha ng, rt d dn n cm mo. Tc ng c cu : Cm
mo l ngun gc ca bch bnh, th thy, i vi ngi gi,
ngi ng gt, nguy hi cho sc kho tht l khng t. Cho nn
ngi gi khng nn ngi ng gt.
235- Ngi gi v ngi bo
khng nn ng tra.
Ng tra, cho d l gic ng rt ngn, cng c th tiu
tr mt mi, nng cao hiu sut cng tc v hc tp. Song
khng phi ng tra l c li cho tt c mi ngi. Nhng
ngi gi t 65 tui tr ln v nhng ngi bo ph m cn
nng vt qu 20% th trng tiu chun, cng nh nhng
ngi huyt p rt thp th ng tra l khng thch hp.
Bi v sau khi n cm tra, lu lng mu ca i no
gim i, huyt p h thp, lng -xy cung cp cho i no
gim i, nu ng tra, nm yn bt ng, i no khng c
cung cp mu y , cho nn d b trng gi. Cho nn ngi
gi v ngi bo khng nn ng tra. Bin php tt nht l i
tn b thc y dch mu tun hon v cung cp mu cho
i no.
116 233 234
236- Ngi gi
khng nn ng t qu.
Tui th cng cao th thi gian ng cng t. Ni chung
ngi gi thng khng tham ng. Song ng t qu cng s tn hi
n sc kho.
Khi ng th c th con ngi c ngh ngi, khi phc
v tch lu li trng thi nng lng. C nng sinh l ca
ngi gi gim st, vic khi phc sc lc tng i chm.
Cho nn thi gian ng cng khng nn t qu. Ngi gi 60 -
70 tui, mi ngy ng 8 ting ng h l va; ngi gi 70 -
90 tui, mi ngy ng 9 ting ng h l va; ngi gi trn 90
tui, mi ngy ng 12 ting ng h l va.
237- Ngi gi khng nn
nm ging l xo
Ngi gi nm ging l xo ch c hi ch khng c li
cho thn th.
Bi v ngi gi nm ging l xo s lm cho phn gia
thn th ca ngi gi b hm, tuy phn c bp pha trn
thn th c thoi mi, nhng c bp pha di th li b cng
thng, nh vy s lm cho c sng lng b tn thng, xng
d sinh bnh. Nu ngi no c bnh ri th bnh s nng
ln. Cho nn ngi gi khng nn nm ging l xo.
238- Ngi gi
khng nn tro cao
Ngi gi ni chung u rt cn c lao ng, nh khng
chu ngi ri bao gi, rt thch thu dn nh ca tht tm tt
chnh t, l mt tp qun rt tt. Song ngi gi tro cao th li
khng thch hp.
Bi v chn tay ngi gi khng cn linh hot nh thanh
nin, bp chn bp tay yu dn, nng lc gi cho thn th
cn i gim st. Cho nn khi ngi gi lm cc cng vic
lao ng trong nh, tt nht l ht sc trnh vic tro cao, v
d nh tro ln gh, tro ln thang ly vt g , lau ca,
gc mt vt g , ng ci inh, lp chic bng n
chng hn. Nu khi cn phi tro cao th c gng cho con
ci lm hoc nh ngi khc lm thay. Vn bt c d phi t
mnh tro ln cao th phi ht sc ch my im sau : Phi
kim tra tht k bn, gh, thang hoc nhng vt dng tro
xem c chc chn hay khng, trng tm c n nh hay
khng; cn phi ch n mt t, sn nh xem c bng
phng, c an ton hay khng, nu mt t khng bng, th
trc khi tro ln cao phi k cho vt tro tht bnh n,
chc chn. Nu mt t trn nhn th trc khi tro phi ly
gi hoc giy c lau sch, trnh trng hp va tro ln
cao, anglm vic trn th thang hoc bn chng chnh,
trt . Sau khi tro ln ri th phi bnh tnh, phi ng cho
vng, nhn cho r, bm cho chc, khng nn hp tp vi vng,
phng v ng khng vng, trng tm ca ngi lch i,
th l ng xung; ngi gi do th lc suy sp , khi tro ln
cao, nu thy ngi chong vng hoc chn run th phi xung
ngay, tuyt i khng c c; cn nu tht s cn phi tro,
th tt nht l tm ngi n gip, thang v bo h bn cnh.
117 235 236
239- Ngi gi
khng nn tm qu nhiu
Tm ra i vi thn th rt c ch. Khng nhng lm
sch ln da, m cn c th lm gin gn ct, lm cho bp
chn, bp i mi. Song, ngi gi khng nn tm qu
nhiu ln.
V th lc ngi gi suy yu, da d mng manh, lp m
ngoi da dn dn teo li, nu tm qu nhiu, lp da s b kh,
d b trc ra, thm ch c th cn b nt n, hoc dn n bnh
nga ngy. Nu khi tm m nc qu nng, thn nhit trong
ngi khng to ra kp, cn d pht sinh trng gi. Nu thi
gian ngm nc qu lu d to thnh mao vi huyt qun n ra,
dn n i no thiu mu, sinh ra chng mt hoc ngt i.
Cho nn ngi gi khng nn tm qu nhiu.
240- Ngi gi
khng nn nhum tc
Ngi gi i nhum tc bc thnh tc en, qu thc c
gi c v Thanh xun tm thi, nhng nu dng thuc
nhum tc lu di th s rt c hi cho thn th.
Bi v trong thuc nhum tc c hot cht, d gy cho da
u b vim nhim, nh th da u mng ln, nga ngy, rt
bng, nng th ton b da u, c, mt u b sng mng ln,
mc nhng nt c nc, chy nc vng, thm ch cn b
mng m. C loi thuc nhum tc cn c c cht ung th,
tn ng trong cc b phn thn th ca ngi nhum tc, lm
cho t bo trong c th tng ln, c tnh t bin rt mnh.
Thng xuyn nhum tc c th mc bnh ung th da, ung th
thn, ung th bng quang, ung th tuyn v ca ph n, ung
th t cung. Cho nn ngi gi khng nn nhum tc.
241- Cc b ng tui khng
nn ung nhiu c-ph
C-ph tuy l mt loi ung, nhng khng nht nh s
thch hp vi tt c mi ngi .
Cn c vo s nghin cu ca cc hc gi trng i hc
Bang Oa-sinh-tn M pht hin th c-ph c th lm
gim lng can-xi cn thit cho c th n mt na, do m
lm cho xng ca ngi ta b mm i. Y hc hin i nghin
cu thy rng, con ngi ta n lc gi, lng can-xi cn thit
dn dn tng ln, nht l ph n. Nu cc b li nghin c-ph
th li cng lm cho cht can-xi trong c th b long i,
cng ca xng b gim, khi hot ng rt d b gy xng.
Cho nn ph n qngs tui khng nn ung nhiu c-ph.
242- Ngi gi khng nn
n ung qu thanh m
Thng lu truyn mt cu ni l ngi gi nn Th tr
m phn, n ung cng thanh m cng tt, nh vy c th
gim bt gnh nng cho d dy v rut, d tiu ho, li cn c
th phng pht sinh bnh v tim. Trn thc t, cn c vo
ti liu iu tra mi nht cho thy, ngi gi n ung qu m
bc cng rt c hi.
Vic n ung ca ngi gi, tt nhin l khng nn n
qu nhiu, song cng khng c qu thanh m. i vi
118 237 238
ngi gi, thc n c cht tanh c th thc s trao i vt
cht, lm chm s gi yu, nng cao s khng chng li
bnh tt. Ngi gi c th dng lng thc chnh l go, bt
m hoc tp lng, thc n chnh l tht nc v cc loi rau
xanh, cng vi sa b, tm, c v.v... Tuyt i khng nn qu
thanh m.
243- Ngi gi khng nn
ung qu nhiu nc
a s ngi gi u thch pha m ch c ri ngm nga
t t, ung trong mt thi gian di. K thc, ngi gi
ung nhiu nc qu rt c hi cho sc kho.
Bi v ngy thng trong tnh trng khng ra m hi,
mi ngy c th ta bi tit ra mt lng nc khong 2,5 lt,
vy mi ngy ta khng nn ung qu lng nc trn, v cng
nng thn th ngi gi ngy cng yu i, nng lc trao i
cht trong c th cng h thp. Nu lng nc ung vo m
nhiu hn lng nc thi ra th s sinh ra ph thng. Ni
chung th ngi gi mi ngy ch cn mt lng nc khong
trn di 2,65 lt, nhng cc b th nn ung t hn cc ng,
cng c ngha l, mi ngy cc ng gi ch nn ung khong 8
- 9 cc nc thi, cn cc b th khng nn ung qu 8 cc
244- Ngi ng tui khng
nn ung t nc qu
Con ngi ta n tui trung nin, lng nc trong c
th tng i t, bnh tim c lin quan mt thit n nc.
Bi v bnh tim au tht v bnh tc c tim thng hay
xy ra vo lc ang ng hoc sng sm. Nguyn nhn ca n,
ngoi vic ban m ng m thn kinh cng thng lm cho
ng mch vnh b co git, cn mt l do na l tri qua mt
m th, ra m hi, i tiu bi tit ra mt lng nc rt
ln, khin cho nng mu c li, lng mu chy gim i,
ng ng mch vnh tng i hp li, hoc l mu c qu s
hnh thnh hin tng tc mu, lm cho huyt qun b tc li,
c tim xut hin cp tnh cung cp mu khng , hoc cc b
c tim pht sinh hoi t. Nu nh c th b sung y lng
nc cho c th, th c th h thp nng mu.Cho nn
ngi ng tui khng nn ung t nc qu.
245- Ngi gi khng nn
n ng nhiu qu
Ngi gi n ng nhiu qu, khng nhng s lm tng
thm s cng ng mch, m cn dn n nhiu bnh khc
na.
Bi v ngi gi hot ng th lc t dn, cng nng
tuyn ty gim st, cho nn hiu qu thay i cht ca ng
thp hn thanh nin rt nhiu. Nu n ng qu nhiu s
bt gan phi to thnh cht bo, lm cho cht bo trung tnh
trong mu tng ln , tt nhin s tng nhanh x cng huyt
qun. ng thi n nhiu ng qu d lm cho ngi ta pht
ph, dn n bnh i ng ca ngi gi. Ngoi ra ng
thuc loi thc phm tnh toan, bnh thng trong c th con
ngi ta thng km cht kim, n nhiu ng qu vo trong
c th s bin thnh trung tnh hoc toan tnh yu. bo m
cho c th c thng bng th phi tiu hao cht kim (can-
xi) trong c th. Ngi thiu can-xi d pht sinh bnh mm
xng. ng nhiu qu cn dn n bnh thiu vitamin B
1
.
119 239 240
V vitamin B
1
lm chuyn ho ng, nn cng n nhiu
ng th nhu cu lng vitamin B
1
cng cao. Cho nn
ngi gi khng nn n nhiu ng qu.
246- Ngi gi
khng nn n hoa qu hp
Hoa qu sau khi ng thnh hp, hm lng ng
tng ln, m i vi ngi gi th thc phm c nhiu cht ng
chng c ch g c.
Bi v con ngi ta n tui gi, thi gian hot ng
gim i, nng lng tiu hao cng gim mt cch tng ng.
Ngi gi 60 - 70 tui, mi ngy c c 1500 - 1700 ca-lo l
. Thng xuyn n nhng thc phm c hm lng ng
cao rt d pht ph v cn d mc nhiu chng bnh khc.
Theo ti liu th ngi bo mc cc chng bnh nh i
ng, huyt p cao v bnh tm huyt qun thng cao gp
i ngi bnh thng, bi v ty ca ngi gi phn tit gim
i, tc dng iu tit ng huyt cng suy gim, n ung
nhiu cht ng s dn n kh nng mc bnh i ng
nhiu hn. Cho nn ngi gi khng nn n hoa qu ng
hp.
247- Ngi gi khng nn
thng xuyn ung bia
Bia l mt loi ung c nhiu cht dinh dng, nn
thng c gi l "bnh bao nc", rt c mi ngi hoan
nghnh. Song, ngi gi m thng xuyn ung bia th cng c tr
ngi cho sc kho.
Bi v trong qu trnh sn xut v vn chuyn bia, cht
nhm ca nhng thng ng bia rt d ho tan vo trong bia.
Nhm l mt nguyn t c i vi c th con ngi. Trng
i hc Y khoa Hong gia Anh tin hnh iu tra 700
ngi t 40 n 60 tui 24 thnh ph th pht hin, nhng
ngi thng xuyn ung bia th hm lng nhm trong mu
c cao hn. Mt hc gi an Mch cng chng thc kt qu
iu tra nh th ny. Cng nng chuyn ho ca ngi gi
gim thp, nng lc thi cht c tng i km, cht nhm
d tch tr trong c th, dn n tnh sc tch mn tnh trng
c, t m nh hng n cng nng ca i no, khin
cho ngi ta xut hin chng bnh tr n v tnh kh tht
thng. Cho nn ngi gi khng nn thng xuyn ung bia.
248- Ngi gi khng nn
cho rng Gi th gy
Cu ngn ng dn gian Ngn vng khng mua c ci
gy ca ngi gi c tng bc nh l cu Danh ngn
vng ngc th ngy nay b quan nim mi ca khoa hc ph
nh ri.
S gy bo ca con ngi ch l hin tng bn ngoi,
quyt khng th chng thc l kho hay khng. C hai loi
gy ca ngi gi, mt l t nhin b gy. Cht chuyn ho
trong c th, vic tit vt ca t v c th hi b suy gim, nng
lc hp thu v li dng nhng thnh phn dinh dng h thp
dn dn dn n gy g; th hai l b gy do bnh tt. Con
ngi ta n tui gi, kh huyt suy nhc, nng lc khng
bnh tt khng , bnh cao huyt p, bnh x cng ng
mch, bnh xut huyt no v bnh tim v.v... l nhng bnh
thng thy ngi gi. Ngy xa nhiu ngi thng cho
120 241 242
rng nhng bnh ny ch thy ngi bo, ch khng thy
ngi gy. K thc khng phi nh vy, kh nng chng bnh
ca ngi gy thp hn ngi bo v t l pht bnh ngi
gy cng cao hn ngi bo. Cho nn ngi gi khng nn
cho rng gi th gy. Ci bng to ch c nhin l khng tt,
nhng nu gy g qu cng khng phi l chuyn hay.
249- Ngi gi khng nn
dng dng c n cm bng
nhm hoc hp kim nhm
Ngi gi m dng nhiu dng c n cm bng nhm hoc
hp kim nhm rt d sinh bnh tr n.
Bi v nguyn nhn pht bnh ca bnh tr n ngi
gi, ch yu l do nguyn t nhm tch t trong c th, c
bit l trong lp da i no gy nn, biu hin ch yu l tr
ngi cho tr nng, tinh thn ri lon, thc hn n, ngn ng
o in v.v... Cho nn ngi gi nn ht sc trnh dng
dng n cm bng nhm hoc hp kim nhm, c bit l
khng dng nhng ch phm bng nhm ng thc n di
ngy nh mm, mui, gim gim bt lng nguyn t nhm
ngm vo.
250- Ngi gi n cm xong
khng nn
i bch b ngay
Ngi ta thng ni : n cm xong, i bch b, sng
lu 99 tui. i vi ngi gi m ni th cu ni khng hon
ton khoa hc.
Bi v sau khi n no, bo m vic tiu ho v hp thu
thc n, cc huyt qun trong bng trng ln y mu, cn
vic cung cp mu cho ngc th li gim i tng i, cho nn
sau khi n no thng cm thy u nng chnh chch ch mun
ng. Ngi gi v cng nng tim suy yu, huyt qun s cng,
cng nng iu tit huyt p b tr ngi, n cm xong d xy
ra hin tng huyt p h thp. Nu n cm xong m lp tc
hot ng ngay th rt d b l i v huyt p thp hoc b ng.
Cho nn sau khi n cm, ngi gi khng nn i bch b,
m nn ngh ngi mt lt ri hy i li phng xy ra nhng
chuyn bt ng.
251- Ngi gi khng nn
thng xuyn xem bi kch
Ngi gi m thng xuyn xem bi kch th khng c li
cho sc kho v th cht v tm hn.
Bi v ngi gi sau khi xem mt v bi kch xong, kh
trnh khi nhng bn khon suy ngh, tm hn u ut. Nu c
b kch thch nh vy nhiu ln th s c nhng hin tng nh
n khng thy ngon, ng khng c yn gic, th trng gim
st, ng tc chm chp v.v...Nht l i vi cc c cao
tui, do qu au thng, thm ch c th chn i, coi thng
cuc sng. Y hc hin i nghin cu thy rng, u su qu
c th h thp s min dch ca c th, dn n ti pht
121 243 244
nhng bnh c, v cn c th lm cho ng mch vnh co
git, tuyn thng thn phn tit tng ln, tim p qu nhanh,
nhp tim khng u, dn n au tht tim v c tim b tc
nghn. Cho nn ngi gi khng nn thng xuyn xem bi
kch.
252- Ngi gi khng nn xem nhng tit
mc gay cn, git gn
Ngi gi xem nhng tit mc gay cn git gn rt khng c
l cho sc kho.
Bi v ngi gi xem nhng tit mc thi u gay cn qu
hoc tnh tit git gn qu, nu nh mc bnh tm huyt
qun th c th xy ra nhng iu bt ng, qu khn trng,
hng phn c th kch thch thn kinh giao cm v tuyn t
thng thn v s phn tit ca tuyn thng thn gia tng,
tim p nhanh hn, huyt qun thu nh li, huyt p tng cao,
khin cho nhng ngi tng b bnh cao huyt p hoc
bnh x cng ng mch b v huyt qun no m b trng
phong, ngi b bnh tim, c th v c tim thiu mu m xut
hin bnh au tht tim, thm ch c tim b tc nghn. Cho nn
ngi gi khng nn xem nhng tit mc gay cn, git gn.
253- ngi gi khng nn
va n va ci ni
Ngi gi khi n cm hoc khi d tic m va n va ci
ni th rt nguy him.
Bi v ngi gi do cng nng ca thn kinh i no v
h thng thn kinh trung khu suy gim, khin cho phn ng
ca cm gic v thn kinh vn ng chm chp, ng tc
khng phi hp u dn, cng cn v nim mc trong mm,
trong c hng co li hoc bo dy ln hoc rng b rng xung
nu nh c lp rng gi v.v... Nu va n va ci ni rt d b
nghn, b d vt ri vo thc qun, nh rng gi ri vo ng
ming, ht qu, xng c, xng g, xng ln ri vo trong
thc qun v.v... th s rt nguy him n tnh mng. Cho nn
ngi gi khng nn va n va ci ni.
254- Ngi gi khng nn
n nhiu ht hng dng
Cht dinh dng trong ht hng dng rt phong ph,
c ngi gi ht hng dng l thc phm ca sc p. Ht
hng dng tuy n rt ngon, nhng ngi gi khng nn n nhiu
qu.
Bi v trong ht hng dng c mt lng ln cht axit
bo khng bo ho. Nu n nhiu qu th s tiu hao rt nhiu
cht kim ca gan trong c th, do m to thnh s mt cn
bng trong vic iu ho vic chuyn ho m trong c th,
lm cho rt nhiu m tch t trong gan, do m dn n
cng nng gan b tr ngi dn n hoi t gan hoc x cng
gan. Ngoi ra trong khi ch bin ht hng dng, ngi ta
thng cho vo cc hng liu nh qu chi, i hi, hoa tiu
v.v... Nhng cht hng liu ny s kch thch d dy. V li
trong qu chi c hm lng hong chng t b ngi ta
chng minh l c cht c gy ung th. Ngoi ra trong khi ch
bin ht hng dng, ngi ta thng cho rt nhiu mui n
vo. M mui n ngm vo nhiu th d pht sinh ng nc
trong c th, dn n huyt p cao. Cho nn ngi gi khng nn n
122 245 246
nhiu ht hng dng.
255- Ngi gi
khng nn ch n chay
Ngi gi do nhit lng tiu hao t, nn khu v gim
st, hoc v mc ch gim bo v cha bnh huyt p cao
m n chay, khng dm n cht tanh. Trn thc t l s thiu
hiu bit rt c hi cho sc kho ca th cht v tm hn.
Con ngi ta gi yu, u bc, rng long, xng nho v
vic pht sinh cc bnh v tm huyt qun u c lin quan
n vic thiu nguyn t mnggan. Thiu mnggan khng
nhng nh hng n s pht trin gn ct m cn dn n
cc chng bnh nh ton thn au nh, kit sc, lng cng,
xng gy v.v... Thiu mnggan cn c th dn n tr lc n
n, cm ng khng linh hot. Trong thc n loi thc vt c
bao hm nguyn t mnggan, nhng c th ngi ta rt kh
hp thu. Ngc li trong thc n loi tht, tuy c t nguyn t
mnggan, nhng d c c th hp th. Cho nn n tht l
con ng quan trng c th hp thu mnggan. Cho nn ngi
gi khng nn ch n chay.
256- Ngi gi khng nn
khng c ni
gi gm tinh thn
i vi ngi gi, vic Thnh gia , Lp nghip
khng cn l mc tiu phn u ca h na. Ngi gi cn
phi xy dng mc tiu mi l nh nhn sinh, gi gn
ng lc tin th, chin thng s c qunh ca nhng ngy
cui i, ny sinh ra nhng tn nim mi cho cuc sng tt
p. Nhng ngi gi khng c ni gi gm tinh thn, d to
thnh tnh cch bin thi, ny sinh tm l c c.
Ni k thc tinh thn ca ngi gi rt rng ri, giao tip
vi nhau, trong c vic i li thm con ci, chu cht trong
gia nh, giao tip vi cc gii trong x hi; ngm th v
tranh, nui chim, trng hoa, th c cng nhng hot ng
nhn tn khc. Ngi gi ch c i tm ni k thc tinh thn,
mi c th i ly c Thi thanh xun th hai ca cuc
i. Cho nn ngi gi khng nn khng c ni gi gm tinh
thn.
257- ngi gi tham quan du lch khng
nn qu mt
i thm nhng ni d cnh k quan, nhng vng thnh
a s lm cho tm hn ngi ta vui v thoi mi. ci thin
con mt, ngi ta thng khng t lao kh. Thanh nin cn tr
nn c mt nhc cng d khi phc, nhng ngi gi m qu
sc th li d xy ra tai nn bt ng.
Bi v ngi gi thng hay mc cc bnh nh tm no
huyt qun. Trn ng i tham quan m qu mt, tt nhin s
tng thm gnh nng cho tm no huyt qun. Do m d
xy ra tai nn mch mu no, tim au tht hoc tc c tim.
Cho nn ngi gi i tham quan du lch khng nn qu mt,
phi lng sc m i. d phng nhng tai nn bt ng, nn
mang theo mt s thuc nh thuc chng huyt p cao, thuc
123 247 248
tr tim m thng ngy vn dng, coi nh ti thuc bo v sc
kho, nu cn th c thuc dng ngay.
258- Khng nn
bo tin bun cho ngi gi
Ngi gi nghe thy nhng tin tc khng vui, c th sinh
ra tm trng nng n, dn n sinh bnh, thm ch gy hu qu
chng lnh l t vong.
C nng sinh l cu ngi gi suy gim. Tin bun n
lm cho ngi gi sinh ra s hi, su mun, au thng, do
m ng ngi khng yn, n khng ngon ming, ng khng
yn gic v cn c th lm cho cc h thng cng nng ca c
th b mt s n nh nghim trng, huyt p ln xung tht
thng. Vi tm thn nng n kch lit nh vy, c th lm
cho ngi gi nm lit khng dy c, nghim trng hn c
th dn n t vong. Cho nn i vi ngi gi khng nn bo
nhng tin bun. Khi buc lng phi bo nhng tin bun, th
li ni phi uyn chuyn, phi ch lm tt cng tc gii
thch t tng.
259- Ngi gi khng nn
chi c nhiu qu
Chi c, nh bi l mt trong nhng hot ng vui chi
gii tr yu thch nht ca ngi gi. Nhng hot ng ny c
th th gin tinh thn, rn luyn t duy. Song nu chi c,
nh bi thi gian di qu s rt c hi cho sc kho tm
hn v th cht.
Bi v tm thn ca ngi gi thng b thng thua lm
cho xc ng, i no vo trng thi hng phn cao , nu
ko di th nng lc hot ng v phn x ca i no h thp,
cng nng ca thn kinh thc vt b ri lon, thm ch cn c
th sinh m au na. Ngoi ra, ngi lu bt ng, nhu ng
ca t v chm dn, nng lc tiu ho gim st, cht thi lu
cu trong rut qu lu, d pht sinh bnh to bn v bnh tr.
Cho nn ngi gi khng nn chi c qu , m nn bit
dng li ng lc.
260- Ngi gi khng nn
sng ni qu tnh mch
Hon cnh sinh hot ca ngi gi, nn trnh n o,
nhng sng trong ngi nh hoc cn phng qu yn tnh,
khngc ngi chuyn phim, tm s, giao lu tnh
cm th cng rt khng c li cho sc kho.
Bi v sng trong hon cnh qu yn tnh, ngy thng
tri qua s lm cho tnh tnh tr nn c tch, tinh thn u m
khng vui, khu v gim st, i vi s vt chung quanh th
th lnh m, do lm cho tnh trng sc kho cng ngy
cng gim st, tui th gim i. Nhng m thanh ti tn nh
ting chim ht, ting g gy, ting nc chy rc rch v.v...
nhng m thanh ca thin nhin c th trt b c nhng ni
bun ca con ngi, cng l s kch thch rt tt i vi h
thng thn kinh, c th ci thin c cng nngiu tit ca
h thng thn kinh i vi c th con ngi. Cho nn ngi
gi khng nn ni qu yn tnh. Mun thng thc Nhc
giao hng thin nhin, trong nh c th nui chim, trng
hoa. Lng nghe nhng khc nhc tuyt m ca thin nhin
lm cho tinh thn rng r.
124 249 250
261- Ngi gi
khng nn i giy bng
Ngi gi i giy bng khng c gt, rt nhiu ngi
li cho rng nh vy l an ton, c li cho sc kho. Trn thc t,
nh vy l khng tho ng.
Bi v c bp b i ca ngi gi thay i vi dy
chng, lc n hi ca chn tng i km, kh nng chu
ng gim st. Ngi gi i, ng mt thi gian tng i di
th cm thy lng, xng hng, u gi, gt chn, bp i au
m. Giy bng tuy nh, tin , nhng khng c li cho vic
chu ng v i ng, c bit l nng lc chng chn ng b
h thp. Ngoi ra, tnh n hi ca sn m t sng ca
ngi gi suy gim, b chn ng l d b au u. i giy
bng, tnh nh hng chuyn ng ln, d dn n tn
thng bp i. Cho nn ngi gi khng nn i giy bng.
Ni chung nn i giy c gt cao 1,5 n 2 mm l va.
262- Ngi gi khng nn
lm dng thuc khng sinh
Thuc khng sinh c tc dng quan trng i vi vic
phng nga v cha tr cc bnh cm nhim. Song s dng
khng tho ng th c th dn n trng c hoc to thnh
hai ln cm nhim v.v...
Bi v thuc khng sinh i vi h thng thn kinh, h
thng to mu v cc b phn nh gan, thn, tm huyt qun
v.v... u c c tnh c hi nht nh, nht l i vi nhng
ngi gi m cng nng gan, thn khng tt th tn hi li
cng ln hn, thm ch c th dn n t vong. Cho nn ngi
gi khng nn lm dng thuc khng sinh.
263- Ngi ng tui
khng nn thiu bn b
Kt giao b bn khng phi ch l vic ca thanh nin,
m ngi ng tui cng khng nn thiu bn b.
Khng c bn b, cuc sng thiu tnh hu ngh l mt
cuc sng tht ng s. Ngi ng tui kt giao bng hu s
bc ra khi cuc sng kiu ng ca ca mnh, s lm cho
ni dung cuc sng ca mnh phong ph hn, sinh hot ti
vui hn. Kt giao vi nhng ngi ng tui v cao tui c
trnh , mnh s nng cao c hc thc, tng thm c tu
dng, qu tht l b ch; kt giao vi thanh nin, c th qun
i ci gi yu ca mnh, tng thm sc sng thanh xun.
Ngi ng tui khng nn sng c c, cng khng nn
khng c bn b.
264- Hoat ng x hi ca ngi gi khng
nn ch ng khung
trong gii ngi gi
Ngi gi nn tham gia mt cch thch ng vo mt s
hot ng ca thanh nin th tinh thn s c phn chn, tng
thm hng th cho bn thn, rt c li cho tm hn v th lc.
Song ngi gi tham gia nhng hot ng x giao th khng
125 251 252
nn ch khoanh trn trong gii nhng ngi gi m thi.
Bi v ch i li vi nhng ngi ng tui vi mnh, m
thiu mt Vong nin giao th s khin cho tm nhn ca
mnh khng c c nhng khai thc mi, tinh thn khng
cm th c nhng hng th mi nn khng c c tc
dng tch cc. Ni v mt khc th thanh thiu nin khng
c ngi gi gio dc cho nhng truyn thng cn c,
khng c gio dc v nhn sinh quan, cng khng c li
cho vic pht trin sc kho ca thanh thiu nin. Cho nn
hot ng x hi cu ngi gi khng nn ch ng
khung trong gii ngi gi.
265- Trong giao tip,
ngi gi khng nn
xa lnh ci p
Trong hot ng i li giao tip, ngi gi khng nn
cho rng Ngi gi khng cn yu ci p, m phi dm
trang sc thnh mt Lo lai tiu c sc ph hp vi thi i.
Bi v yu ci p l mt nhu cu tinh thn cao cp ca
con ng, Tht kh c th tng tng c rng, mt ng
gi qun o xc xch, u tc ri b, ru ria bm y nhng
bi bm m li c th c thanh nin yu thch, bn b cng
tui yu thch. Ci p trong giao t l khng c s hn ch v
tui tc. Ngi gi nn trang dim, n mc sao cho th hin
c phong ca ngi gi, ci p ca ngi gi. Sao cho
trong ci nho nh, thy c ci ti mi, trong lo tiu thy
c tnh n trng, lm cho con ngi tr nn oan trang,
thanh khit, lm cho ngi ta cm thy l con ngi c tu
dng. Cho nn, n mc, trang im mt cch thch ng
khng nhng ch lm cho b ngoi mt v gi nua, yu ui,
m cn lm cho giao thip thoi mi , khin cho tm linh cng
thm vui v, rt c li cho sc kho ca ngi gi.
266- ngi gi khng nn ni
khuyt im ca con chu
trc mt ngi ngoi
Trong gia nh ngi gi l i tng c tn trng. Mi li
ni vic lm ca ngi gi u c tc dng gng mu i vi th
h tr. Con chu c sai lm khuyt im g, nn kp thi ph bnh
khuyn bo. Nhng tuyt i khng nn ni ra cho ngi ngoi bit
sai lm khuyt im ca con chu.
Bi v trc mt ngi ngoi m ni ra nhng iu khng phi
ca con chu, d gy nn phn ng v xc phm tnh cm gia
chng v ngi gi. Chng cm thy ngi gi khng gi th din
cho chng. Cho nn, nu khng phi l nhng vn thuc v
nguyn tc nh vi phm k lut hoc lut php, th ngi gi nn th
tnh chm chc cho con chu. Nn " Tt p by ra, xu xa y li"
th tt hn.. C ngha l phi ch dn trng hp, phng thc v
phng php.
267- cha m khng nn bc th ring ca
con ci
126 253 254
C mt s bc cha m cho rng th t ca ngi khc th
khng th bc, nhng th t ca con ci mnh th c th bc xem
c. Trn thc t, cha m bc th ring ca con ci cng l vi phm
php lut.
Bi v mi ngi u c nhng b mt ni su thm trong
tm hn mnh v c quyn c gi b mt iu . Cho nn bc th
ring ca con ci hoc xem trm nht k ca con ci, nu khng ni
l phm php th ch t cng l hnh vi v o c.
Phn 5
nhng iu cm k
v n ung
268- khng nn coi thng
ba n sng
C hc gi ngi Anh lm cuc iu tra i vi nhng
ngi ph n b mc bnh si mt, th pht hin ra rng ngi mc
bnh si mt c lin quan n vic khng n ba sng.
Bi v bng rng qu lu, cc thnh phn trong mt c s
bin ho, hm lng axit mt gim i, hm lng clestrin khng
i, do m hnh thnh clestrin mt qu cao. Clestrin qu cao
d tch lu li trong ti mt, hnh thnh cht ht nhn si. Do
bo v sc kho, khng nn coi thng ba n sng.
269- ba sng khng nn
n cm ngui
Ba sng n cm ngui l khng tho ng.
Bi v sng sm sau khi ng dy, cng nng rut v d dy
cn cha c khi phc, cn cha mun n, nu n cm ngui,
khng nhng khng n c nhiu, m cng kh tiu ho.. Hn
na sau mt m ng, c th tiu hao rt nhiu nc, ang trng
127 255 256
thi tng i thiu nc, nn cn phi n ci g c nhiu nc
hoc l ung nc. Nh vy khng nhng c th tng thm nhit
lng, m cn c th m rng dung lng mu, c li cho
tun hon mu v khi phc nhng cht mi c thay th.
270- ba sng khng nn
n cm chan
Nhiu ngi thch n cm chan canh, nht l ba n sng. H
cho rng n cm chan s c li cho vic tiu ho. Cm chan tuy c
mm hn mt cht, nhng h khng bit rng, n nh hng n
qu trnh tiu ho thc n bnh thng .
Bi v cm chan, thng cha kp nhai k tri xung d
dy, do m lm cho d dy phi lm vic nhiu hn, ng thi
nc trong cm chan c th lm long dch v, nh hng n cng
nng bnh thng cu d dy. Cho nn khng nn n cm chan. Ba
n sng cng khng nn n cm chan.
271- khng nn thng xuyn n cm
rang
Cm rang cng cn gi l cm trn, tc l sau khi xo xong
thc n, cn d li t du m, tranh th cm vo rang. Nh vy,
tuy s du m d tha c c tn dng, song i vi sc kho th
n cm rang l c hi. Bi v sau khi xo rau, nhng cht d tha
trong cho, khng nhng ch c du m, m cn c c m chnh,
mui, x du v.v... do cho nng qu nn b chy to ra cht nitrat
amin. Cht nitrat amin ny c nhn t tim tng ca ung th. Cho
nn, cm rang tuy c thm ngon, nhng khng nn n thng xuyn.
272- trc khi i ng
khng nn n cm
Bui ti, sau mt ngy hot ng, cc kh quan u bt u
t hng phn chuyn sang trng thi c ch tng i, cng nng
d dy v rut cng gim i r rt. Nu trc khi ng li n cm,
th thc n s khng c tiu ho hon ton, do m lm cho tiu
ho khng tt v ri lon cng nng.
Trc khi ng m n cm, thc n s ng li trong d dy,
lm cho s hng phn ca i no ln cao, rt kh ng. Nu nh
ng c th cng nghin rng, ni m, i dm hoc c mng
v.v...Ngoi ra, nu c thi quen khng nh rng sau khi n th thc
n ng li trn rng v trong k rng, vi khun d pht trin, gy
nn cc bnh rng hm mt nh su rng, vim chn rng v.v...Cho
nn trc khi i ng khng nn n cm.
273- khng nn n qu no
Mt ba cm n qu no, c nhin l chng c ch g cho c
th. Ba cm no cng n qu no li cng khng c li.
H thng tiu ho ca con ngi, mi ngy phi phn tit
khong 8.000 mg dch tiu ho tiu ho thc n, bi b cho c
th. Nu mi ba u n no hoc l qu no, khng nhng lm cho
d dy qu cng phng, nhu ng chm li, m vic phn tit dch
tiu ho cung khng cu, thc n khng c tiu ho ht b
bi tit ra ngoi c th. Nhng thc n khng tiu ho ng li
trong i trng thi ra v ln men s sinh ra nhng cht c, do
m gy tr ngi cho cng nng tiu ho. Cho nn khng nn n qu
no. Mi ba cm ch nn n no 8 phn thi l va. Nh vy khng
128 257 258
nhng c li cho sc kho, m cn c th kh bnh c lu di.
274- khng nn
ngi xm n cm
Ngi xm n cm c hi cho sc kho.
Khi ngi xm, rut v d dy b p rt mnh, nh hng n
cng nng tiu ho, ng thi ng mch bng cng b p, vi ti
huyt qun d dy khng c b sung lng mu ti mi cn
thit, dn n cng nng tiu ho b suy gim. Cho nn ngi xm
n cm l t th n cm khng khoa hc.
275- khng nn xem sch bo trong lc
n cm
Trong khi n cm, trc khi n cm na gi hoc va n
cm xong m xem sch bo, ci a hoc tranh lun vn ,
u khng ph hp vi yu cu v sinh sinh l, khng c li
cho s tiu ho thc n v hp thu dinh dng.
Bi v trong khi n cm m xem sch bo, lm ri s ch
huy ca i no i vi h thng tiu ho , lm cho vic phn
tit dch tiu ho gim i, nhu ng d dy v rut b chm
li, do m nh hng n vic tiu ho v hp thu thc n,
d dn n ri lon tiu ho v au d dy. Trong khi n cm
m xem sch bo, v khng th ton tm ton vo vic c
nn rt kh nh ht, nh k, kt qu hc tp cng chng c
l bao. Cho nn, trong khi n cm khng nn xem sch bo.
276- khng nn xem ti-vi
trong khi n cm
Nhiu ngi c thi quen va n cm va xem ti-vi. Trn
thc t nh vy l khng ph hp vi v sinh sinh l.
Bi v khi n cm, mt lng mu rt ln dn vo cc c
quan tiu ho. Nu khi n cm li xem ti-vi, hot ng ca i
no cng i hi cung ng mt lng mu ln. Nh vy mu
trong c quan tiu ho gim i mt cch tng i. Thi
gian ko di s to thnh ri lon cng nng phn tit dch tiu
ho, lm cho khu v ca con ngi gim st; do vic cung cp
mu cho i no khng , thi gian ko di s sinh ra nhc
u, hoa mt, mt mi, tr nh gim st. Kt qu l cm n
khng ngon m ti-vi cng xem khng k, nht c lng mt.
Cho nn khng nn va n cm va xem ti-vi.
277- n cm xong
khng nn lm vic ngay
n cm xong khng ngh m i lm vic ngay s nh hng
n sc kho.
Bi v sau khi n cm, cc mch mu trn ng rut v d
dy trng ln, lng mu chy v cc c quan rut v d dy
nhiu hn, nh vy c li cho vic tiu ho v hp thu thc n. Nu
n cm xong i lm vic ngay buc mu phi i tho mn nhu cu
ca cc kh quan vn ng, lm cho mu cung cp cho ng rut
v d dy khng , vic phn tit dch tiu ho b gim st. Nu
ko di cn gy ra cc bnh ri lon tiu ho v vim d dy mn
tnh. Hn na, sau khi n cm, trong d dy y thc n, khi lm
vic d xy ra trn ng, ko gin m ng rut, do m gy ra
au vng bng, sa d dy v.v... Cho nn sau khi n cm khng
129 259 260
nn lm vic ngay. Tt nht l nn ngh khong mt ting
ng h ri hy lm vic l thch hp .
278- sau khi n cm khng
nn vn ng qu mnh
Va bung bt a xung chy ngay ra bi nhy cao, chy
di, nh bng r v lm nhng ng tc mnh l c hi.
Bi v n cm xong, trong d dy ang cha y thc n, lp
tc i vn ng qu mnh, d dy s b trn ng, si ln v nhu
ng d di, do m xut hin cac triu chng ro rc, nn ma,
au bng v.v... v cn c th dn n cc bnh nh sa d dy, ri
lon tiu ho v vim d dy mn tnh v.v...Cho nn sau khi n cm
khng nn vn ng qu mnh. n cm xong khong mt ting
ri hy vn ng mnh.
279- khng nn nhn i lu
Rt nhiu ngi thnh ph c thi quen bui sng khng n
ba sng. nng thn c nhiu vng, mi ngy ch n c hai ba.
Nh vy thi gian bng rng b ko di. Nhn i qu lu khng c
li cho sc kho. Thng thy nht l gy ra bnh si mt.
Bi v khi bng i, vic phn tit mt b gim i, lng
clestrin trong mt cng gim, m hm lng clestrin li khng
thay i. Nu thi gian bng rng qu di, clestrin s xut hin
trng thi bo ho v lng ng li trong ti mt, t m hnh
thnh clestrin ho thch. Bnh ny thng hay thy ph n
ng tui. Cho nn khng nn nhn i qu lu.
280- ba ti khng nn
n qu no
Nhng nm gn y, ngnh y nghin cu chng minh, bo
ph l triu chng ca rt nhiu bnh tt v l tn hiu ca s gi
yu, nht l bnh tm huyt qun. Ba ti n qu no, khng nhng
d dn n bo ph, m cn d gy nn nhiu loi bnh tt.
Bi v ba ti n qu no s lm cho ng, axit amin, axit bo
trong mu tng ln, lm cho insulin phn tit rt nhiu. Thm na
ban m hot ng t, nng lng tiu hao t, nhng cht dinh
dng trong mu d chuyn ho thnh m. Cho nn ba ti n qu
no d sinh bo ph. Ngoi ra do insulin phn tit qu nhiu to
thnh nhm t bo Bta trong tu cn kit, gy nn bnh i ng.
Cn nguyn nhn na l cht prtin qu tha trong ng rut
khng th tiu ho v hp thu c s sn sinh ra cc cht nh
amin, indol, axit mt v.v... Nhng cht ny kch thch thnh rut,
lu ngy s dn n ung th rut. Cho nn ba n ti khng nn n
qu no.
281- ba ti khng nn
n nhng thc n
c nhiu ng
Ba n ti hoc trc khi i ng n nhng th c nhiu ng
lm cho nng m trong mu tng cao, kt qu dn n x cng
ng mch, gy ra bnh cao huyt p hoc bnh tim.
Bi v ba n ti n nhng thc n c nhiu ng, trong tnh
hnh khng hot ng, lm cho nng m trung tnh trong mu
tng ln. Trong ng trng c ng nho v ng hoa qu l
nhng nguyn liu hp thnh m, ng thi kch thch tu phn
130 261 262
tit cht insulin. Vic phn tit insulin tng ln cng thc y s
hp thnh m. Cho nn ba n ti khng nn n nhng thc vt c
nhiu ng.
282- khng nn ung
nc ngui lu ngy
Khng nn nc ch qua m, iu thnh thi quen
ca nhiu ngi. Nhng nc ngui trong m lu bn nm ngy,
m vn coi l bnh thng, vn c ung. Trn thc t, ung nc ngui
lu ngy cng tim n mi nguy him mang bnh.
Nc un si ngui qu lu ngy, -xy trong nc
bc i gn ht, nhng vt hu c b phn gii, nhng vt v c lng
ng xung, do m mt ht gi tr nc ung. Thc nghim
chng minh, nc khng c cht mui axit nitrat, nhng sau mt
ngy, mi lt nc c th sn sinh 0,004 mg mui axit nitrat, sau
3 ngy c 0,011 mg, sau 20 ngy c th ln n 0,73 mg. Mui axit
nitrat l cht c th gy ung th. Cho nn nc un si ngui
hoc nc trong phch nc, nhiu nht ch c 3 ngy.
Nc un si ngui khng nn lu.
283- khng nn ung nc
cha si k
Nc va mi si em pha tr ngay hoc em ung ngay
l khng khoa hc.
Mc ch un nc si l dit vi trng trong nc l, gim
bt nhng cht c c. Th nghim chng minh, hm lng
halohydrcacbon nh clrphoc tng ln theo nc nng. Khi
nc nng ln n 100oC th hm lng clrphc v
halohydrcacbon vn vt qu phm vi an ton. Nhng nc si
sau 3 pht th hm lng y s gim xung trong phm vi an ton.
Cho nn bo m an ton, nc va bt u si khng nn ly ra
ung, m phi un si lin tc trong 3 pht ri em dng l tt
nht. Song cng khng nn thi gian si lu qu.
284- khng nn pha
nc si vo trng g
Nc si pha trng g, khng nhng gi tr dinh dng cao
m cn thun tin. Cho nn nhiu ngi rt thch pha nc si vo
trng g ung. Trn thc t, nc si pha trng g, hi nhiu m
li t.
Bi v nc si pha trng g thng l na chn na sng.
Nhng cht prtin nh th ny khng d b hp thu. Trong trng
g sng c cht lng trng trng khng sinh vt v cht men
lng trng trng khng tu. Cht trn c th nh hng n vic
hp thu v li dng cc sinh vt t ca c th. Cht di c th ph
hoi cng nng tiu ho ca tuyn tu. Ngoi ra, trong trng g
sng thng c cc loi vi khun, n vo rt d mc bnh. Cho nn
khng nn pha nc si vo trng g. Nn luc cho trng g chn
ri hy n th s khng gp phi nhng bnh tt nh trn.
285- Sau khi lao ng
khng nn
ung nhiu nc ngay
131 263 264
Sau khi lao ng, m hi ra nhiu, s thy kht nc, thy
nc l ung ng c. Nh vy tuy c kht, nhng li c hi cho
thn th.
Bi v sau khi lao ng, nhng mch mu trn ng rut d
dy trng thi co li, i b phn mu tp trung vo cc c bp
m khi lao ng rt cng thng. Nu lc ny m ung nhiu nc,
nng lc hp thu ca ng rut d dy rt km, nc d tch t li
trong ng rut d dy, lm cho ngi ta cm thy bun b kh
chu, dn n tiu ho km. ng thi, va lao ng xong, bung
tim ang cn c ngh, nu lc ny m ung rt nhiu nc,
bung tim s phi co li rt cng, nh vy ch lm cho tim phi
lm vic nhiu hn. Cho nn sau khi lao ng khng nn
ung nhiu nc ngay.
286- bn n
khng nn thp qu
C nhiu gia nh khi n cm thng c thi quen dng bn
n nh, hay ngi xm n cm. Nhng thi quen ny u khng
khoa hc v cng c hi.
Bi v dng bn n nh n cm, bn n thp, khi ngi
n khng th ngi thng ngi ln c, kt qu l do ngc
ci xung nn bng b p, do m nh hng n tun hon
mu trn ng tiu ho, nh hng n s phn tit dch tiu
ho, n nhu ng rut v d dy, nu ko di s b au d dy.
Cho nn bn n khng nn thp qu.
287- khng nn
ung tr lc i
Thng xuyn ung nc ch rt c li cho c th. Nhng
bng i m ung ch c th dn n Say ch".
Bi v bng i m ung ch s b say ch. Biu hin say
ch l : tim p mnh hoc chng mt, chn tay mt mi,
ng ngi khng yn, i th lo o, cm thy bng i. Ni
chung, ngi b suy nhc hay b yu thn th d b say ch
hn ngi kho mnh. Cho nn khng nn ung nc ch lc
i.
288- n cm xong khng nn
ung nc ch ngay
Khng t ngi tng rng, n cm xong, ung cc nc
tr va sch mm li va d tiu ho. K thc va n cm xong
m ung tr ngay l khng thch hp.
Bi v n cm xong m ung ch ngay, trong l ch c
rt nhiu cht tananh, vo trong d dy c th lm cho cht
prtin trong thc n sinh cng. ng thi nc ch c th c
ch c th hp thu cht st. Cho nn sau khi n cm khng
nn ung nc ch ngay. Tt nht l n cm xong khong na
ting hy ung nc ch.
289- khng nn
ung nc ch lnh
Ung nc ch lnh khng c li cho sc kho.
Bi v ung nc ch lnh, ho kh trong c th c
132 265 266
th b h thp v tnh lnh ca nc ch, v bi tit theo nc
tiu ra ngoi. Ung nc ch nng th tnh lnh ca ch theo
ho kh ca c th m tng ln, lm cho tinh thn ngi ta
sng khoi, tai thnh mt tinh. Ung nc ch lnh khng
nhng mt ht tc dng gii nhit, h m m cn c hi l b
lnh, ko m v.v... Cho nn khng nn ung nc ch lnh.
290- Khng nn
ung nc ch lu
Trong l ch c ti hn 100 cht ho hp. Tt c nhng
cht ho hp ny u khng c hi cho c th. Ni chung sau
khi pha ch 4 6 pht bt u ung l thch hp. lu s
gim mt nhng cht ho hp c ch trong ch.
Bi v nc ch pha ri m my ting ng h, c
bit l trong phch nng hoc trn bp la, th s sinh ra
bin ho v ho hc. Mi thm ca nc ch s mt i hng
v vn c ca ch v s tr thnh mu nu. Nc ch lnh s b
vn c, cui cng s chng cn l nc ch na. Lc
vitamin C v vitamin B trong ch s b ph hu. Cho nn khng
nn ung nc ch lu.
291- Khng nn ung
ch mc
Ung nc ch b mc khng nhng chng c li m
cn c th lm cho ngi ta sinh bnh na.
Bi v trong l ch bin cht sinh mc c rt nhiu
c t nm mc. Nhng c t ny rt nguy him i vi c
th con ngi. Thng xuyn ung phi nc ch mc c th
lm cho cc c quan gan thn b bin tnh, hoi t, thm ch
cn c th dn n nguy him l mc bnh ung th. Cho nn
khng nn ung nc ch mc.
292- khng nn thng xuyn ung nc
ch c
Ung nc ch c rt nhiu ci li, nhng thng xuyn
ung nc ch c th li c hi.
Bi v trong nc ch c c tng i nhiu cht nhu,
c th lm cho nim mc d dy co li, cht prtin rn li,
lng xung v lm long dch v, nh hng n cng nng
tiu ho. ng thi kt hp qu nhiu nhu toan v vitamin B1
s dn n thiu vitamin B1. Nhng ngi b bnh cao huyt
p, bnh tim, bnh i tho ng, bnh vim gan, vim thn
v.v... m ung nc ch c vo lc i c th lm cho bnh
nng hn . Ngoi ra cht nhu c th nh hng n vic hp
thu cht st ca c th, nu ko di s sinh bnh thiu mu
thiu cht st. Nu b m ang cho con b m ung nc ch
c th sa s t i; trc khi ng m ung nc ch c s nh
hng n gic ng. Nc ch c cn c th c ch s phn
tit dch tiu ho gy nn bnh to bn. Cho nn khng nn
thng xuyn ung nc ch c.
293- Khng nn nu nc ch
Lch s ung tr ca Trung Quc c t lu i. Trc
triu i nh Minh, ngi ta thng b ch vo trong m ri
nu, nc ch rt nng. Ngy nay c a phng vn cn c
thi quen ny. Thc tin chng minh , nu ch khng tt bng pha
133 267 268
ch.
Bi v trong l ch c mt cht nhu toan v cht. Di tc
dng nhit cao, cht nhu toan s tan ra rt nhiu, tng thm
cht ng trong nc ch v ph hoi nhng cht vitamin
trong ch. Cho nn khng nn nu nc ch , m nn pha tr ung.
294- khng nn
ung qu nhiu nc ch
Ung ch va phi ch c li ch khng c hi. Nhng
ung qu nhiu th li c hi m khng c li.
Bi v trong l ch c nguyn t vi lng fluor. Fluor tuy
l mt trong nhng nguyn t vi lng cn thit cho c th,
song nhu cu sinh l mi ngy ch cn t 1 n 1,5 mg. Vy
m qua s kim nghim trn 20 loi ch, th hm lng fluor
trong ch cao hn gp 10 ln, thm ch hng trm ln so vi
cc loi thc phm khc. Nu cht fluor vo trong c th nhiu
hn mc an ton mi ngy t 3 n 4,5mg th s dn n tch
t trng c. Ngi trng c fluor thng c biu hin men
rng bin mu (thnh mu vng, mu nu hoc mu en), triu
chng v xng l t chi v xng sng b au, sai khp
xng, b bnh t lit v.v... Cho nn khng nn ung qu
nhiu nc ch. Mi ngy khng nn ung qu 5gam ch. Tt
nht l khng nn ung ch bnh, bi v hm lng fluor trong
rt cao.
295- khng nn
pha tr bng cc bo n
Dng cc bo n pha tr, khng nhng s lm mt i
mi thm vn c ca tr, m cn lm cho nc tr b cht ng,
nhng cht vitamin b ph hoi.
Trong l ch c cht nhu toan, cht tr kim, du thm
v rt nhiu cht vitamin. Dng cc bo n pha tr, nc
tr b gi nhit cao trong thi gian tng i di, c nh
b nu trong nc si vy, kt qu l cht du thm b bay i,
lm gim i rt nhiu mi thm ca ch. ng thi nc ch
nng qu, cht nhu toan, tr kim qu nhiu, lm cho nc
ch c v cht ng, ung vo rt kh chu, vitamin C v
vitamin P cng b mt i rt nhiu. Cho nn khng nn pha tr
bng cc bo n.
296- khi st nng khng nn
ung nc ch c
Nhng ngi b st cm cm m ung nc ch nng v
c, rt khng c li cho vic phc hi sc kho.
B v trong l ch c cht tr kim c th lm tng nhit
trong c th. ng thi nc ch cn c th lm gim i
hoc v hiu ho tc dng ca thuc bnh. Cho nn khi ang
st th khng nn ung nc ch c, m ch nn ung nc
ch long hoc nc un si m thi.
297- Ngi thiu mu
khng nn ung nc ch
Thiu mu l bnh thng thy, nhiu nht l nhng
ngi thiu mu o thiu cht st. Trong c th thiu cht st
s nh hng n vic hp thnh cht hemoglobin trong c
th, ngi bnh s c biu hin sc mt trng bch, chong
134 269 270
vng, kit sc, th mnh, tim p mnh v.v... Ngi b bnh
thiu mu m ung nc ch s lm cho bnh cng nng thm.
Bi v cht st trong thc n nhp vo ng tiu ho,
qua tc dng ca dch v, cht st bc cao chuyn thnh cht
st bc thp th mi c c th hp thu. Trong ch c mt
lng nhu toan rt ln, nhu toan rt d kt hp vi cht st bc
thp, hnh thnh cht nhu toan st khng tan, do m tr
ngi cho vic hp thu cht st, khin cho bnh thiu mu cng
thm trm trng. Cho nn ngi mang bnh thiu mu th
khng nn ung nc ch.
298- Khng nn ung
nc ch khi ung thuc
b mu c cht st.
Ch l mt th ung ngi ta dng rt nhiu. Ung
ch mt cch thch ng th c th c li cho thn kinh v tr
nh, c th lm gin gn ct, bt mt mi, c th lm cho
kht v gim bt phin mun, rt c li cho sc kho. Hin
nay ngi ta bit trong ch c rt nhiu thnh phn ho
hc, trong cht tananh chim t 3 n 13%, hm lng
caphin chim khong 2 n 4%.
Nhng ngi thiu mu thng l do thiu cht st m
ra, b sung cht st l loi thuc ch yu cha bnh thiu
mu do thiu cht st. Nu trong khi ung thuc b mu c
cht st m li i ung nc ch th cht tananh trong ch v
cht st hp thnh cht tananh st lng xung, do m gim
mt hiu qu ca thuc, v s kch thch cho d dy v rut
gy nn tc dng ph khng c li cho d dy. Cho nn nhng
bnh nhn thiu mu ang dng thuc b mu c cht st th
khng nn ung nc ch. Mt ngi bnh thng m ung
ch nhiu trong mt thi gian di cng c th dn n thiu
mu.
299- khng nn nhai b ch
Ung nc ch rt c li cho sc kho. Nhng c mt s
ngi sau khi ung nc ch con nhai b ch th li c hi. Bi
v khng kh v th nhng b nhim bi phn ho hc v
thuc tr su ngy cng nghim trng. ng thi trong qu
trnh gia cng sn xut ch, do tc dng nhit gii ca cacbit,
ch b nhim v c nhiu cht lm gim mi thm ca ch.
Nhng cht ny kh tan trong nc, nhng c th dn n ung
th. Nu nhai b ch ny, cht gy ung th c th ng li
trong c th. Cho nn khng nn nhai b ch. Sau khi ung
nc ch ri th b ch i, cho d cnh ch c ti non nh
th no cng khng nn n.
300- ru nh
khng nn lu
Ru cng lu cng thm . Cu ni ny i
vi ru trng hoc ru vng th cng c l l nht
nh. Nhng i vi ru nh nh bia, ru nho v.v... th
khng nh vy.
Bi v trong qu trnh ct gi, ru trng c th lm
cho tp cn trong ru dn dn ho thnh xy sinh ra
este rt thm v lm cho cht axtan hit trong ru
bc ln. ng thi nhng phn t ru v phn t nc
135 271 272
sinh ra tc dng t hp, lm cho cn ru rt thm, cht
ng ca ru hoc gim thiu hoc mt i. Cho nn
cng lu cng thm. Song thi gian ct gi cng c
mt hn nht nh. Trong cc loi ru nh nh bia,
ru nho, do hm lng cht m v cht ng rt
nhiu, d tr thnh sinh trng l tng cho cc loi vi
sinh vt, lm cho ru bin cht, tr nn chua. Cho nn
ru nh khng nn ct gi lu. Ni chung bia ng chai
c th ct gi c 4 5 thng, cn bia ti th ch c
th ct gi c 2 3 ngy.
301- trc khi n
khng nn ung ru
Ung ru trc ri n cm sau l mt cch lm sai
lm khng tt.
Bi v ung ru trc khi n, trong d dy trng
rng, nim mc d dy v thc o b cht cn kch thch
d pht sinh tn thng lm cho au n, nn ma, chy
mu, nu nng hn th b vim d dy cp tnh. Cho nn
trc khi n khng nn ung ru. Nn n cm ri mi
ung, v trong d dy c thc n s nhanh chng gim
bt s hp thu cn ru, s kch thch ca ru cng
gim bt i, phn ng xu cng t hn v chm li.
302- khng nn dng
ru trng gii c
Ngnh y dng ru cn lm thuc st trng, tiu
c, nhng c mt s ngi li hiu lm rng ru c th
gii c. Cho nn n phi thc vt mc lin ung ru
gii c; ngi b trng c thc n cng ung ru
gii c. Trn thc t, l mt cch lm sai lm.
Thnh phn ch yu ca ru l cn tilic, c tc
dng dit khun nht nh. Song chng khng th tiu
tr c c t ca vi trng trong thc vt mc c,
cng khng th tiu tr c c tnh ca cc cht c
khc. S dng ru trng nh mt loi thuc gii c l
rt nguy him. Cho nn khng nn dng ru trng gii c.
303- nam gii khng nn dng ru
kch thch tnh dc
Khng t ngi cho rng nam gii sau khi ung
ru c th kch thch tnh dc. Trn thc t, y l mt
s hiu lm.
Bi v ru khng nhng khng lm tng thm tnh
dc ca nam gii, m hon ton ngc li, ru cn c
th lm gim cht kch t, lm cho tnh dc v nng lc
ca nam gii gim i r rt. Cho nn nam gii khng nn
ung ru tng dc.
304- khng nn ung
ru chng rt
136 273 274
Sau khi ung ru, ton thn m p, c cm gic
ngi nng ln, c th chng rt. Nhng ch l tm
thi. Nu xt v thi gian di, sau khi ung ru s lm
cho kh nng chng rt gim i hoc xy ra s c.
Bi v sau khi ung ru, cc mch mu di da
trng ln, lu lng mu tng ln, lp da m ln.
Nhng ng thi, lp da to nhit cng nhiu hn v
nhanh hn. Kt qu l sau khi to nhit, nhit trong
ngi gim xung rt nhanh, cm gic n lnh li tip
tc xy ra, d sinh ra nhc u, cm mo hoc cm lnh.
Cho nn khng nn ung ru chng rt.
305- Khng nn
n nhiu trng g
Cht dinh dng trng g tng i nhiu, c bit l
cht anbumin v nhiu cht khong, cho nn mi ngi u
thch n. Nhng khng phi c n nhiu l tt. Cn c vo
kim nghim lm sng ca cc nh dinh dng hc, th trong
vng 24 ting ng h, mt ngi n 40 qu trng g v mt
ngi n 3 qu trng g u hp thu c mt lng anbumin
nh nhau. Ni chung mi ngy mt ngi ch nn n 3 n 4
qu trng g l . Sn ph n nhiu hn cng khng c li, bt
d dy v thn phi lm vic nhiu, khng c li cho sc kho.
nng cao gi tri dinh dng ca trng g, nn ch
n nhiu cht rau, hoa qu, cng nn n thm cc cht x, n
thm cc ch phm lm t u, n tm, c, tht , cho cc
cht dinh dng ca cc mn n b sung cho nhau.
306- Nhng ngi no
khng nn dng
sa ong cha
Sa ong cha l loi dinh dng cao cp, nhng khng
phi ngi no dng cng u tt c, my loi ngi sau y
khng nn dng sa ong cha :
1/ Huyt p thp : V trong sa ong cha c nhng cht
c th cn tr hot ng ca bung tim, lm n ng mch
huyt qun, c tc dng h huyt p. Cho nn ngi huyt p
thp th khng nn dng sa ong cha.
2/ ng huyt thp : Trong sa ong cha c cht insulin,
c th tng cng tc dng ca cht insulin trong c th, cng
lm tng phn ng ng huyt thp.
3/ Ngi qu mn cm : Trong sa ong cha c cht
anbumin l ly t phn hoa m ra v cht c ca nc ong, i
vi ngi qu mn cm hoc ngi c phn ng vi phn hoa
th s sinh phn ng qu mn cm.
4/ au bng i ngoi : Trong sa ong cha c cht c
ca nc ong c tc dng lm ri lon cng nng ca ng
rut, cho nn ngi b au bng i ngoi khng nn dng sa ong
cha.
5/ Ngi c thai : Trong sa ong cha c cht kch thch,
c tc dng kch thch t cung co hp li gy cn tr cho s
pht trin ca thai nhi, cho nn ngi c thai khng nn dng.
6/ Ngi c bnh truyn nhim ang st : ng y cho
rng bnh truyn nhim l do ngoi t dn n, thi k ang
st phi ly vic gii nhit l chnh, khng nn dng sa ong
cha tng thm cht b, phng bnh tnh s ko di.
137 275 276
307- Nhng ngi no
khng nn n lc ?
Trong lc c mt hm lng du ngng huyt rt ln, c
th rt ngn thi gian ngng huyt, d gy nn tc mch mu.
Tuy n c nhiu hm lng axit bo khng bo ho, nhng
cht axit y c th lm cho axit bo c tnh bo ho trong
mu lng ng v thm thu thnh huyt qun, dn n
chng x cng ng mch, cho nn nhng ngi gi v nhng
ngi ng tui b x cng ng mch v nhng ngi b
mu do ng th khng nn n lc. Ngoi ra trong lc c nhiu
cht du cho nn nhng ngi b vim ti mt v ct ti
mt th trong ngi khng cn nhiu lng mt d tr, khng
th tiu ho mt lng ln du trong lc c, s lm cho
gan phi lm vic rt nhiu tit ra cht mt, nh vy s tn
hi cho cng nng ca gan. Cho nn nhng ngi c bnh
v mt th khng nn n lc. Lc kh tiu ho v c tc dng
lm trn ng rut, cho nn nhng ngi c bnh ng rut
cng khng nn n lc.
308- Khng nn n sa b
v sa u nnh
khi ang dng an sm
Nhng nm gn y, c chuyn gia nghin cu cho
rng : Khi ang dng an sm th khng nn n sa b v sa
u nnh. Bi v nhng cht hydr gc xit v hydr xtn
trong an sm c th kt hp vi cc cht kali, magi, cht st
c rt nhiu trong sa b v u nnh hnh thnh cht x, lm
gim hiu qu ca thuc, cho nn tt nht l khng nn dng
cng mt lc.
309- Khng nn
n x du sng
C mt s ngi c thi quen trn x du vo rau sng
hoc thc n ngui n, nh vy l khng v sinh.
Bi v trong x du sng c nhiu vi khun gy bnh, cn
c x du ch bin khng ng qui cch, nn x du cn c
mi mc, mi cay, c c. Nu em kim nghim c th pht
hin ra nhng vi trng ng rut. Nu em x du ny trn
ngay vo thc n ngui hoc chm bnh m, bnh cho m n
th s c nguy c mc bnh truyn nhim. Do , tr nhng
loi x du cao cp c th dng ngay c, ni chung khng
nn n x du sng, m nn dng xo, nu. Nhng cng
khng nn lu sau khi xo nu, m nn n ngay. Nu lu
s bay mt nhiu cht tt trong x du. Chai x du mi mua v
c th b vo chai my nhnh ti gi c lu.
310- Ngi au mt
khng c n ti
Nhiu ngi thch n ti. Nhng nu n ti lin tc nhiu
ngy, nht l i vi nhng ngi au mt th li rt c hi.
Ngi ta thng ni : " C ti c trm ci li, duy ch c mt
ci hi cho mt . C ngi bnh thng rt thch n ti, n
khi 50 - 60 tui mi cm thy mt m i, th lc gim st, tai
v.v... H khng bit rng l hu qu ca vic n nhiu ti.
138 277 278
C mt s ngi mc bnh cn th hoc nhng bnh khc v
mt, tuy ung thuc cha chy, nhng vn khng king n
ti, kt qu iu tr khng khi. V mt y hc ngi ta yu cu
, ngi mc bnh v mt khi iu tr th c 5 iu king k tc
l king n nhng cht c tnh kch thch nh ti, hnh ty,
hnh ta, gng sng v t, nu khng th cha khng
khi bnh.
311- Nhng iu king k
ca ngi b si thn
1/ Khng c ht thuc l, ung ru, ung nc ch
c, c ph, phng kch thch thnh d dy v lm cho
cht v toan tit ra qu nhiu m dn n hin tng co ti mt,
vic tit mt b tr ngi lm cho gan b qun au.
2/ Khng c n nhng cht c tho toan v kali. Bnh
nhn phi n tht t nhng loi rau c nhiu cht tho toan nh
rau chn vt, h o, lc, scla v.v... n nhiu thc n giu
cht kali th v mt tc dng ho hc d hnh thnh si mt.
3/ Khng c n gim v th c axit. n nhiu qu
chua nh chanh, m, to xanh, mn l nhng cht d kch
thch t trng phn tit nhiu, ti mt b co li, c th lm au gan.
4/ Khng c ung thuc trnh thai.
5/ Khng c n nhng thc n c nhiu m.
6/ Khng c n nhiu qu, ung nhiu qu.
7/ King cht cholestrin. Khng n gan, c, bu dc, xng
gn ng vt v cc loi c, trng g v.v...
312- Ngi vim thn
khng nn n chui tiu
Trong chui tiu c nhiu cht mui kali, nu ngi b
vim thn n nhiu chui tiu cng tc l n nhiu mui kali,
nh vy s lm cho nng kali trong mu tng ln nhanh
chng, gy nn ng c kali, lm cho bnh tnh cng nng
thm. Ngoi ra cn c th b au bng i ngoi. Cho nn,
ngi b vim thn khi cht kali trong mu cao th khng nn n
chui tiu.
313- Ngi b bnh thn
khng nn n nhng thc n c nhiu
anbumin
Thn l c quan bi tit quan trng nht, cng nng ch
yu ca n l hnh thnh v bi tit nc tiu v c th bi ra
nhp vo nhng cht c trong c th v nhng cht ph thi
sau khi thc n chuyn ho to thnh. Khi c quan thn b
nhim bnh c th dn n hin tng c mt s ln cht
anbumin nhp vo nc tiu ri bi tit ra ngoi hoc v cng
nng bi tit b tr ngi m dn n cht ph thi sau khi
anbumin chuyn ho tn ng li trong c th. C hai
tnh hung ny u c th gy nn nhng hu qu nghim
trng. Cho nn ngi b bnh vim thn cn phi hn
ch n nhng thc n c nhiu anbumin, nu khng s
khng c li cho vic phc hi cng nng ca thn.
314- Nhng ngi au rng,
au d dy
139 279 280
khng nn n to
Nhng ngi au rng, au d dy th khng nn n to.
Trong to c cc cht ng, anbumin, axit hu c, cht nhy,
cc loi vitamin A, B1, B2, C v c mt t cht kali, phtpho,
cht st rt c ch cho cng nng ca d dy, c th cha cc
bnh t v nh kh h, km n, i ngoi v.v... cng c li cho
m huyt, cha cc bnh thiu mu, tiu bn mu b gim
v.v... Nhng nhng ngi b bnh y hi, bnh au rng m
n to th lm cho chng thc nhit tng ln, bnh au rng ti
pht nng hn v b y bng. Cho nn khng nn n nhiu to,
khng c li cho sc kho.
315- nhng iu king k
trong n ung
ca ngi b bnh rng tc
Ngi b bnh rng tc khng nn n nhng mn n
chua cay nh t, ti, gim, c bit l ru. Trong thi gian
cha bnh, bnh nhn nn n qu h o l thch hp nht,
mi bui ti nn n 2 - 3 qu, nn cch xa ba n mt cht
hp th cht dinh dng c nhiu. Thng xuyn n qu h
o, ngi tc bc cng c th tr nn en.
316- Khng nn
n trng g vi u tng
Khng c n trng g vi u tng, bi v trong u
tng c cht men anbumin, c th ngn cn hot tnh ca
anbumin, nh hng n s tiu ho v hp th ca anbumin.
V trong lng trng trng g c cht kt dnh, c th kt hp
vi men anbumin, lm cho s phn gii ca anbumin b
tr ngi, lm gim mt t l hp thu cht anbumin ca
c th.
317- Khng nn mt ong
vo nc ang si
Mt ong khng nhng c hm lng ng rt ln, m
cn c rt nhiu cht men, vitamin, cht khong. Tht l mt
cht dinh dng tuyt vi. Khi pha mt ong ung, nc
nng khng nn qu 60
0
C. Bi v nc si qu m mt ong
vo th s lm mt mu sc, hng thm v mi v t nhin
ca mt ong. Khng nhng th, n cn c th tu theo mc
m ph hu thnh phn dinh dng ca mt ong, gim mt
nhiu gi tr dinh dng ca mt. Cho nn, khng nn dng
nc qu si pha mt ong.
318- Khng nn
n nhiu thc vt c axit
C th trng thi bnh thng, mui l cht kim yu.
Trong mu, bt k cht axit nhiu hay l cht kim nhiu cng
u khng c li cho c th. Mu axit ho gi l th cht toan
tnh. Ngi thuc th cht toan tnh thng c cm gic mt
mi c bit, d cm cm, lp da bng beo, nhng vt thng
lu lnh.. Th cht toan tnh n mc nghim trng s trc
tip nh hng n cng nng thn kinh no, t dn
n suy nhc tr nh, nng lc t duy gim st, tm
140 281 282
thn u ut, a su a cm.
Hng ngy ngi ta thng n mt lng thc vt rt ln
c tnh toan, cn phi ch n mt s lng nht nh thc
vt c tnh kim trung ho tnh toan, bo m s cn bng
thc phm c cht toan v cht kim, hoc l n nhiu hn
mt cch thch ng nhng thc vt c tnh kim. Nhng loi
thc vt no c tnh kim. l cc loi rau, hoa qu, cc loi
u, cc loi rong bin, c ph, sa b u thuc loi thc
phm c tnh kim. n nhiu rau, hoa qu ti mi, va bo
v c th cht c tnh kim nh, li tng thm c
nhiu loi vitamin.
319- sau khi n cm
khng nn n hoa qu
Con ngi ta ai cng c thi quen, n mt cht hoa
qu sau ba n. H cho rng nh vy c th gip cho
vic tiu ho, c li cho sc kho. Trn thc t, nhng
nm gn y, cc nh y hc pht hin ra rng, sau khi
n cm m n hoa qu ngay khng nhng khng c li
cho tiu ho m cng khng c li cho sc kho ca c
th .
Bi v c mt s loi rau trong thc n, trong khi
chuyn ho trong d dy hnh thnh cht xiangien
sulfat. Trong qu c nhiu cht xtn. Nhng cht ny
gy tc dng c ch cng nng ca tuyn gip trng, nh
hng n nguyn t vi lng cn thit ca c th, tc l
hp thu v li dng cht i-t, nn khng c li cho sc
kho. Ngoi ra, n cm xong m n hoa qu ngay, th
cht ng n trong hoa qu, nu b kt li trong d
dy s sinh ra y hi, trng bng, nu ko di s sinh
ra to bn, ch khng phi d tiu ho. Cho nn n cm
xong khng nn n hoa qu ngay. Ch nn n hoa qu sau
khi n cm t 1n 3 ting ng h.
320- khng nn
n nhiu da hu
Nhng ngy h nng nc, i ng di tri nng
gay gt, rt d b say nng. Lc ny m n ming da
hu c th gii nhit ngay. Nhng nu n qu nhiu th
li v ch.
Theo l lun ng y, da hu tnh hn, thng
xuyn n hoc n nhiu u v ch. Ngi no b my
tiu ho km, m i gii nhiu, ngi b di tinh cng khng nn
n nhiu.
321- khng nn n
chui tiu lc ang i
Chui tiu va thm va ngt, cht dinh dng
phong ph. C ngi n chui tiu lc ang i, c
tng s ht i. Trn thc t, cch n nh vy rt khng
khoa hc.
Bi v trong chui tiu c hm lng ln ma-gi.
Bng i m n chui tiu c th lm cho hm lng ma-
gi trong mu tng ln t ngt lm cho t l ma-gi
141 283 284
can-xi trong mu b mt cn i, gy tc dng c ch
tm huyt qun, khng c li cho sc kho con ngi.
Cho nn khng nn n chui tiu lc ang i.
322- khng nn ung nc c ga sau
khi n no
Bi v trong nc c ga c s-a. Cht s-a ny
tip xc vi cht dim toan trong dch v s sinh ra
cht cacbon ixit. Sau khi n no thc n trong d dy
gy tr ngi cho ngln xung, cht kh trong
cacbon ixit khng thot ra c nn sinh ra chng
bng, thm ch c th bc d dy. Cho nn sau khi n no
khng nn ung nc c ga.
323- khng nn ung nc c ga
qua m
Nc c ga l ung gii nhit, h nng m nhiu
ngi thch ung trong ma h. Nhng chai nc c ga
m np ri cch m m cn ung th li c hi.
Bi v sau khi m np chai, cht ixit cacbon
trong nc ga bc hi nhanh chng, nc c ga bin
thnh nc l pha ng. Nc ng l mi sinh v
cng thun li cho vi khun sinh si ny n. V d nh
trc khun i trng, c 20 pht li tng gp i. Cho
nn chai nc c ga m np cch m c th gy bnh
ng rut, ta khng nn ung.
324- khng nn ung
nc lnh trong lc
ang ra nhiu m hi
Ung nc lnh trong lc ang ra nhiu m hi l
c hi.
Bi v khi ra m hi, l chn lng m rng, c li
cho vic to nhit trong c th. Nu t nhin ung
nhiu nc lnh vo lm cho m hi ngng li, gy tr
ngi cho vic to nhit ca c th, d dn n b cm
hoc cc bnh khc. Cho nn khng nn ung nc lnh
trong lc ang ra nhiu m hi.
325- khng nn
ung nc qu nng
Cc nhn vin y t pht hin ra rng, ung nc
qu nng lm cho t l ngi au d dy tng ln.
Bi v ung qu nng c th gy nh hng xu
n mt b phn d dy. Nu ung ch hoc c-
ph - nng 70oC s gy tn thng cho d dy. Tuy
ngi ta c th ung c, nhng nu ko di th t l
ngi mc bnh sa d dy s vt rt xa nhng ngi
khng ung nhng ung qu nng. Cho nn khng nn
ung nhng ung qu nng.
326- khng nn ung
nc lnh gii nhit
142 285 286
Ma h thi tit nng nc, trong n tng mi
ngi, ai cng cho rng ung nc lnh l cch gii
nhit, gim nng tt nht. Trn thc t th li khng phi
nh vy. Gii nhit v gim nng tt nht khng phi
l nc l nh m l nc ch nng.
Trong nhng ngy h nng nc, nhit ln n
40oC, c mt ngi nc Anh chia nhng ngi em
lm th nghim ra thnh cc nhm, cho ung cc loi
nc nng lnh khc nhau o mc nhit gim i
trong c th. Kt qu cho hay rng, nhm ngi ung
nc lnh cao cp th nhit c th ch gim i 0,5oC,
nhm ngi ung nc ch ngui, nhit c th gim
i 0,5 0,8oC; nhm ngi ung nc ch nng m,
nhit c th gim i 0,8 1,5oC; nhm ngi ung
nc ch nng, gim 1 2oC. Ung nc ch nng,
hiu qu gim nhit tt nht. Ung nc ch nng tuy
khng cm thy mt m, nhng dn dn cm thy ngi
nh nhm. L l ch nng h nhit l, nc ch nng c
th lm cho vi ti huyt qun to ln, l chn lng thng
hn, tot m hi nhanh hn, do lm cho nhit lng
trong c th to i, t c hiu qu h nhit. Cn ung
nc lnh th ch c mm v d dy, rut hp thu nhit
lng, nhit lp da trn ton thn th cha kp gim
i th cn kht li n, nhit c th li tng ln rt
nhanh. ng thi ung nc lnh lm cho ni tng gp
lnh t ngt, c th lm cho d dy v rut b co git,
nh hng n cng nng tiu ho. Cho nn ung
phng nhit, gim nng khng phi cng lnh cng tt.
Ma h khng nn ung nhhiu lnh, m nn ung
nc ch nng l tt nht.Ung nc ch nng so vi
nc lnh cn c li cho sc kho ca c th.
327- khng nn ch kht
mi ung nc
Mi ngi u bit n lc kht mi o ging
th qu mun ri. Kht th ung, iu chng c
g phi bn ci. Nhng trn thc t, kht mi ung, v
thi gian cng l qu mun. Kht l biu hin s thot
nc ca c th. Nu khng c s thot nc, th ngi
ta khng cm thy ming kht. Khi thot nc, dung
lng mu gim i, nng mu tng ln, cht dnh ca
mu lng ng trong huyt qun, nn hay xy ra trng
gi hoc tc nghn c tim. Mt ngi bnh thng th
khng kht cng ung nc, m cn phi nh gi
ung nc. Thi gian ung nc tt nht l nn nh vo
bui sng sau khi ng dy, ri vo khong 10 gi sng,
trc khi n cm tra, 3 gi chiu, v ln cui cng l
trc khi i ng. Khng nn ch n khi kht mi ung
nc.
328- khng nn
ung nc si lu
Nc si lu, tuy trit tit trng, nhng ung vo
th li c hi cho c th.
Bi v nc si, trong qu trnh si khng ngng b
kh ho, nhng cht khong tan trong nc v nng
cht c hi trong kim loi nng tng ln, c th gy nn
trng c mu. ng thi ht axit nitrat cn c th hp
thnh cht ho hp axit nitrat rt mnh c th gy ung
143 287 288
th. Cho nn khng nn ung nc si lu.
329- khng nn ung
nc ngt thay nc
un si ngui
Ngy nay cuc sng cng ngy cng c nng cao,
nhiu ngi thng dng cc loi nc ngt thay nc
lc gii kht, tng rng nh vy c th tng thm
cht dinh dng. K thc cch lm nh vy l sai lm.
Mt s nh dinh dng hc nc ngoi sau khi nghin
cu ch ra rng, th nc b sung tt nht cho c th l
nc un si ngui.
Bi v cc loi nc qu, nc c ga u c tng
i nhiu ng hoc ng tinh v mt s ln cht in
gii. Nhng cht ny khng th ri khi d dy rt nhanh
nh nc lc c, n tc dng lu di lm cho d dy
sinh ra cht kch thch khng tt, nh hng n tiu ho
v khu v. ng thi cn lm cho thn phi lc qu
nhiu, nh hng n cng nng thn. Hp thu nhiu
ng qu cn gy nn bnh bo ph. Trong tnh hnh
bnh thng, thm ch c sau khi vn ng cng thng,
trong c th cng khng thiu cht natri v kali, cho nn
ci cn b sung l nc. n ung nhiu cht ngt qu
khng nhng l v ch, ngc li cn c hi. Cho nn cc
chuyn gia ngh khng nn dng nc ngt thay
cho nc lc. Thng hoc c dng nc ngt th cng
nn pha nc lc cho long bt i. iu ny quan trng
i vi tt c mi ngi, nht l i vi tr em li cng
quan trng hn. Cho nn khng nn ung nc ngt thay cho
nc lc.
330- Khng nn
ung nhiu nc c ga
Nc c ga, l nc un si ngui, tiu c,
dit trng ri, ngi ta cho thm bt chanh, hng liu, ng
trng, mt s cht ho hc, cht chng vng v.v... ri ng
tht kn. Ung nc ga c tc dng gii nhit, nhng khng
th ung mt ln nhiu qu. Nu khng th s lm long dch
v, h thp sc tiu ho v sc st trng ca dch v v s lm
cho cht kh trong nc ga trung ho vi cht toan trong d
dy, lm tr ngi cho tiu ho v nh hng n khu v bnh
thng.
Mi ln ung qu nhiu cn lm cho lng mu tng ln
nhiu, khin cho tim v thn phi lm vic nhiu, gy nn cm
gic hi hp kit sc, hoc lm cho d dy trng ln, gy nn
bnh sa d dy. Nu mi ln ung qu nhiu nc ga p lnh
s gy ra tnh trng nng lnh bin ho t ngt lm cho hot
ng ca rut v d dy b ri lon, dn n cc bnh tt v ng
rut v d dy.
331- Nhng ngi no
khng nn ung nc lnh
Nhng ngy oi bc, mi ngi u thch ung nc lnh,
nhng phi cn c vo tnh hnh sc kho ca mnh m quyt
nh. V d nh nhng ngi sau y th khng nn ung nc
lnh :
1/ Ngi mc bnh au tim
2/ Ngi b bnh lot hnh t trng. Nhng ngi b
vim d dy mn tnh, vim rut, vim gan, vim ti mt
144 289 290
3/ Nhng ngi b bnh nim mc ming, nh cc loi l
ming, vim nha chu, c nt trng trong ming v.v
4/ Nhng ngi b su rng, rng qu nhy cm.
5/ Ph n trong thi k hnh kinh v trong mt thng sau
khi , nhng ngi sc khng km.
332- khng nn ung nhiu nc c
cht chua
Ung nhiu nc c cht chua ch c hi ch khng c
li cho sc kho.
Bi v cch pha ch ung c cht chua, thng
ly chanh lm nguyn liu chnh ri thm ng n,
ng tinh v cc phm mu thc phm vo. Ung nhiu
loi ung ny, phn ln cht axit hu c vo trong c
th s sinh ra bnh mu chua. c bit l ung qu nhiu
hoc nhiu ln ung s lm cho pH trong dch th
gim st, sinh ra mt mi v rt kh khi phc nn lun
lun c cm gic mt mi kit sc. Nht l vo ma h
nng nc, nhit bn ngoi tng i cao, cng vi
vic ra nhiu m hi, rt nhiu cht in gii nh kali,
natri, clo v.v...cng mt theo m hi, khi nng nc th li
khng mun n khin cho nhng cht k trn c b
sung rt t, lm cho c th mt mi, kit sc, mnh my
au nh v thiu nhng cht ny . Lc ny m li ung
nhiu nc c cht chua ch lm cho tnh hnh trn thm nng
n. Cho nn ma h oi bc khng nn ch ung nc l, cng
khng nn ung nhiu nc c cht chua nh ung nhiu nc
chanh, nc m hoc canh chua v.v... Phng php ng n l
ung nhiu nc c pha cht mui long, lc ny nc c ga cng
l mt trong nhng th ung tt.
333- khng nn thay th
hoa qu bng
nc qu ng chai
C mt s bc cha m mun c thun tin nn
cho con tr ung nhng chai nc qu thay cho hoa
qu, nh vy khng c li cho sc khe ca tr th.
Ni chung, nhng chai nc qu bn trn th trng
u l nc vt ra t cc loi qu, ri qua gia cng m
ch ra. Trong qu trnh gia cng, khng nhng b tn
tht mt phn cht dinh dng ca tri qu m cn phi
thm cht ng, tinh ng v mu. Nhng cht ny tuy
khng nh hng ln n nhng ngi kho mnh,
nhng i vi tr th, nu ung nhiu v ko di loi
nc qu ny cng khng c li cho sc kho v s ln
ln ca chng. Bi v s pht trin c th tr th cha
hon thin, cng nng gii c ca gan v cng nng bi
tit cu thn u tng i thp. Nhng cht c tnh kch
thch ny khng th thot ra nhanh c, sau khi ung
vo n tch t trong c th, nh hng n cht thay
th mi trong c th tr th, gy tr ngi cho s pht
trin th lc v tr lc. Cho nn tr th khng nn ung
nhiu nc qu ng chai, m nn n nhiu tri cy ti
mi tt.
334- ngi mc bnh
mch mu no
145 291 292
khng nn ung c ph
C ph l th ung ang thnh hnh ngy nay,
gi tr gi trai ai cng thch ung. Bi v n c tc dng
nh thuc, khng nhng dng lm ung, m cn c
th lm dc liu.
C ph khng nhng ch c tc dng hng phn, m
cn c th gy ra teo mch mu no, lm cho lu lng
mu trong i no t i. Ung 2 cc c ph, khong na
gi sau, lu lng mu trong i no gim i r rt.
Ngi no b bnh cao huyt p, s cng ng mch
no, thiu mu no tm thi hoc tc mch mu no v.v... u khng
nn ung c ph.
335- khng nn n nhiu ma
Ma rt ngon rt p. n ma khng nhng c th
sch rng, m cn rt mt, gii kht. ng thi v ma c
tng i nhiu ng, cho nn cng c tc dng chng
i. Nhng n nhiu qu cng c hi cho c th.
Hm lng ng trong ma rt cao, ln n 12
17%. Nu n nhiu ma coi nh a mt lng ng
rt ln vo c th. Cng v nht thi kh tiu ho, hp
thu v chuyn ho, cho nn mt s lng ng kh ln
tn ng li trong ng rut, d dy, khin cho mt
phn thm thu p b nng cao, kt qu l thnh phn
dch th trong mu v dch th gia cc t bo c th
thm nhp vo ng rut, d dy, gy nn mt nc c
tnh cao thm, do m xut hin chng nhc u, ro
rc, bun nn, chn tay t b, thn ch mng lung v.v...
Bnh ny ngi ta gi l Hn m c tnh cao thm .
Cho nn khng nn n qu nhiu ma.
336- khng nn n ma ng
n ma bin cht, ng c th dn n trng c, thm
ch n t vong.
Ma cha gi hoc ma thu hoch v ct gi khng
tt u c th sinh ra ma ng, bin cht. Ma ng trng
bn ngoi khng cn bng by, gc ma v ch cht
c mu tm trng hoc c nhng si lng t. Khi ch ra,
trn mt c mu vng hoc mu nu, nc ma c mi
ru hoc mi chua. n ma ng, nh th b nn ma, b
au bng, au u, chng mt, hoa mt. Nng th b co
git, hn m, thm ch t vong. Cho nn khng nn n
ma ng.
337- khng nn n nhiu
ht hng dng
Ht hng dng tng c vinh d c gi l
thc phm M dung . Cho nn c nhiu ngi
thng xuyn n ht hng dng. K thc, n qu nhiu
ht hng dng l c hi.
Bi v ht hng dng c cht axit m khng bo
ho, n qu nhiu ht hng dng s tiu hao mt s
lng ln cht clin trong c th, khin cho vic
chuyn ho cht m trong c th b tr ngi. Kt qu mt
146 293 294
khi lng ln m b ng li trong gan, sinh ra m
gan, t m nh hng nghim trng n cng nng
ca t bo gan, gy chng ngi cho cng nng gan v t
chc kt tng ln, thm ch c th hnh thnh x gan
hoc hoi t t chc gan. Cho nn khng nn n qa
nhiu ht hng dng.
338- khng nn n hng
lc i
Hng khng nhng c cht dinh dng phong ph,
rt thm, ngon, ngt, hp khu v, m cn c tc dng
dc l nh nhun ph, thanh nhit, ho m, ch khi.
Nhng n hng lc i th li c hi.
Bi v trong hng c tng i nhiu cht phnn,
axit tanin v cht keo. Nhng cht ny gp v toan s
hnh thnh cht lng khng tan. Khi i, nng v toan
cao, vt lng d ng li thnh cc ln rt kh tiu ho,
do m sinh ra y bng, ngi b nng s hnh thnh
nhng vin Si . Cho nn khng nn n hng lc i.
339- khng nn
n nhiu hng
Nu mt ln n qu nhiu hng, nht l hng cn xanh
th c th sinh bnh si d dy.
Bi v si hng d dy l do s hng n vo ngng
ng thnh cc trong d dy gy ra. B th bng qu
qut, ln th bng nm tay. V cng ngy cng ln ln,
cng ngy cng rn li, khng c cch no tng ra ngoi
c. Sau khi mc phi bnh ny thng c nhng cn
au bng d di, hi hp, nn ma, chn n v.v...Nu
nng th c th nn ra mu, c th pht trin thnh bnh
sa d dy. Thnh phn ch yu ca si hng d dy l
cht phnn trong qu hng gp phi mui v toan ri
ngng kt li v lng xung. Ngoi ra hng cha chn c
tng i nhiu cht astringen, kt hp vi cht kim
toan long trong d dy thnh cc nh, dn dn t
thnh cc ln. Hn na trong hng cn c 14% cht keo
v 7% cht nha qu. Vi tc dng ca v toan s rn li.
Cho nn mi ln n hng khng nn n qu nhiu.
340- khng nn ung thuc vin bng
nc ch
Ung thuc bng nc ch c th lm gim tc
dng cha bnh ca thuc.
Nhng loi thuc cha bnh thiu mu do thiu cht
st c th kt hp vi cht nhu toan ca ch ri lng
ng xung, gy tr ngi cho vic hp th cht st, gy
ra au bng, to bn. Nhng loi thuc c cht kim sinh
vt c th kt hp vi nhu toan ca ch lng xung lm
cho thuc gim mt hiu lc. Nhiu loi thuc nh thuc
an thn, thuc chng t chc amin kt hp vi cht kim
c ph trong ch, l cht c tc dng kit khng. c th
h thp hiu qu cha bnh ca dc liu. Nhng loi
thuc c cht sodium bicacbnat gp cht nhu toan trong
ch c th b phn gii, gim mt hiu qu ca thuc.
Khng nn ung thuc bng nc ch. nh hng
ca nc ch n hiu qu cha bnh ca thuc cn lin
147 295 296
quan n vic ung nhiu hay t, nc ch c hay long
v.v...
341- khng nn ung thuc vin bng
nc tri cy
Vo ma h, khi ung thuc vin cha bnh, nhiu
ngi li dng nc tri cy chiu thuc. Trn thc t,
lm nh vy l khng th c.
Bi v nc tri cy c cht chua, d lm cho nhiu
loi thuc b phn gii hoc b tan sm, do m gim
mt hiu qu cha bnh. C mt s loi thuc c tc
dng kch thch i vi nim mc d dy, nhng axit tri
cy li tng mnh s kch thch d dy, thm ch cn gy
ra chy mu nim mc d dy; c mt s loi thuc, do
tc dng ca dch th axit nn tan ra nc rt nhanh, h
thp hiu qu cha bnh ca thuc; c mt s loi thuc
cn c phn ng vi dch th axit sinh ra nhng cht c hi
khc. Cho nn khng nn dng nc tri cy ung thuc vin.
342- khng nn ung thuc vin bng
sa b
Khi ung thuc vin khng dng nc un si
ngui, m li dng sa b ung. Nh vy l khng
tho ng.
Bi v trong sa b c tng i nhiu cht canxi
v cht st. C trong 100ml sa b th c 1300mg canxi,
0,4mg cht st. Nhng cht ion ny cng vi mt s
dc liu c th sn sinh ra mt cht tng hp n nh
hoc mt loi mui kh c th ho tan c. Nh vy th
thuc kh b hp thu, h thp nng thuc trong mu,
nh hng n hiu qu cha bnh ca thuc. Cho nn
khng nn dng sa b ung thuc vin. Nu ang
dng sa b th sau khi ung thuc khong mt ting
ri ng h hy ung sa b.
343- khng nn ung
nhiu loi thuc
cng mt lc
C mt s ngi mc nhiu bnh cng mt lc cho
nn cng phi dng nhiu loi thuc cng mt lc.
Nhng nu ch v cho tin, cng ung tt c nhng loi
thuc y cng mt lc th c th nh hng n vic pht
huy hiu qu bnh thng ca mi loi thuc, thm ch
cn gy ng c thuc.
Bi v mi loi thuc c tc dng dc l, tnh cht
l ho v tc dng ph c o c bit ca n. V tr tc
dng v thi gian duy tr di ngn ca chng trong c
th cng khng ging nhau. Nu ung nhiu loi thuc
cng mt lc s nh hng n vic hp thu, phn b,
chuyn ho v bi tit thuc cng nh s kt hp gia
thuc v cht m, ngoi ra cn nh hng c n tc
dng ca thuc i vi h thn kinh. Cho nn khng nn
ung nhiu loi thuc cng mt lc. Nht nh phi chia
thi gian v th t mt cch hp l ung tng loi
thuc. Ni chung, mi loi thuc ny nn ung cch nhau
khong mt gi.
148 297 298
344- khng nn
nm ung thuc
Ngi dy ung thuc th c li, nm ung thuc
th c hi.
Bi v ngi hoc ng ung thuc, dng 60ml nc
chiu thuc, ch trong 5 giy nhng vin thuc c
th tri vo trong d dy. Nm ung thuc, bt k dng
bao nhiu nc chiu, ch c mt na s thuc tri
vo d dy, cn mt na th b tan trn ng thc qun.
Nh vy khng nhng cng nng ca thuc khng c
pht huy y , m con kch thch thc qun, dn n
bnh vim thc qun. Ngoi ra, nm ung thuc, rt c
th thuc tri vo kh qun lm cho b sc. Cho nn
khng nn nm ung thuc.
345- khng nn ung thuc vin khng
dng nc
Rt nhiu ngi khi ung thuc vin khng dng
nc lc chiu m trc tip nut nhng vin thuc .
Phng php ung thuc y rt c hi.
Bi v nhng vin thuc trn ng vo d dy rt
kh tan ra, nn hp thu rt chm, hiu qu chm. Nhng
vin thuc sau khi tan ra trong c th, c ch nng
rt cao, d dn n gy kch thch tng b phn d dy.
Nu pha trn ng tiu ho c ch vim hoc c khi u
th vin thuc khng tri xung c, c kh nng b tc
nghn, thm ch b chy mu pha trn ng tiu ho.
Cho nn khng nn ung thuc vin khng dng nc
m nn dng nc un si ngui chiu. Khi ung
nhng loi thuc nh sulfamit hoc thuc i ngoi, nn
ung nhiu nc hn c th gim bt nhng phn ng
ph ca thuc v tng thm hiu qu cha bnh ca thuc.
346- khng nn dng tay xoa ln ch
tim
C nhiu bc cha m, v mun cho con au,
dng tay xoa lin tc ln ch va tim xong. Xt v mt
y hc, cch lm ny l khng tho ng, ch c hi
ch khng c li cho a tr.
Xoa mnh ln ch va mi tim xong, c th lm
cho vi ti huyt qun di da ni va mi tim b chy
mu, hnh thnh ph mu, nh hng n sc kho ca
tr, nht l hot ng ca tay. Ngoi ra c ngi tin
hnh nghin cu, pht hin ra rng, trn tay ngi cha
ra tay c th tn ti t 4 n 40 vn con vi trng. Khi
dng tay xoa ln ch va tim xong, vi trng c th theo
l kim tim cha hn kn m vo c th hoc vo mch
mu, dn n b nhim trng, nu nghim trng c th
dn n bnh bi huyt.
Song, sau khi tim cng c th n nh ln ch va
mi tim cho khi tip tc chy mu. Phng php
ng n nht l ngay sau khi va rt kim tim ra khi
da hoc tnh mch, dng bng thm cn hoc bng
kh trng kh n vo ch tim cho mu khng chy ra
na, sau khi mu ngng ri th vt cc bng i, bi v
lc , mu ht chy v l kim tim khp kn ri.
149 299 300
347- tuyt i khng nn
lm dng thuc vitamin
Bnh thng th nhng thc n hng ngy cng
cung cp lng vitamin v cht khong cn thit cho con
ngi. Nhng c nhiu ngi li mun c th c nhiu
vitamin hn, nn ung rt nhiu loi thuc vitamin,
kt qu c hin tng trng c, chng t dng
vitamin khng ng mc th c hi cho sc kho con
ngi.
V d vitamin A, D,E, K tan trong m khng nh
tan trong nc. Vitamin C hoc B theo nc tiu bi tit
ra ngoi rt nhanh. C tnh dng qu liu lng s dn
n tch t trng c.
Ngay nhng vitamin tan trong nc cng khng th
dng qu liu lng. V d nh qu nhiu vitamin PP s
lm cho tim p rt nhanh, nng th b nn ma, da
hng ln,, cng rt hi cho gan.
Nu tnh hnh dinh dng ca bn tt ri th khng
cn b sung bt k l oi vi t ami n no khc.
348- khng nn lm dng vitamin C
Vitamin C trong rut non b hp thu rt nhanh, khi
bo ho th s d tha s b nc tiu bi tit ra cng
rt nhanh. C dng nhiu vitamin C ch tn tin v ch.
Nhng ngi b cm cm hoc b cc bnh truyn nhim
khc, ng l c cn mt lng vitamin C nhiu hn.
Nhng mi ngy cng khng nn qu 2g v cng khng
nn dng di ngy. Tp ch Tn khoa hc gia ca
Anh ch ra rng, dng nhiu vitamin C qu c nguy c
b si thn, nu trng k mi ngy dng 1 g vitamin C.
Nu cho ung vitamin C liu cao th mc vitamin B-12
ca huyt thanh m vi sinh vt o c cng xung thp.
Cho nn dng nhiu vitamin C c th ph hoi vitamin
B-12 trong thc vt v cng nh hng n vic li dng
cht carten. Cho nn khng nn dng nhiu thuc
vitamin C.
c tnh ca vitamin C rt thp. Nhng ung nhiu
qu c th xy ra cc hin tng nh ro rc, nn ma
v.v... cng c th lm cho ngi b lot d dy au n
d di; nu tim nhiu vitamin C vo tnh mch th c
th gy ra tc mch mu, thm ch cht t ngt. Tr
ang b m dng nhiu vitamin C s sinh ra cc chng
bnh nh u oi, ri lon tiu ho, mn mn, ni m ay,
ph thng v.v...Ph n c thai dng nhiu vitamin C s
mc bnh hoi huyt. Ph n ph thai nu mi ngy dng
6g vitamin C, lin tc trong 3 ngy s dn n chy mu
nh kinh nguyt . Nu ph n mi ngy dng trn 2g
vitamin C, c th suy gim kh nng sinh dc.
Thuc trnh thai c th gim s hp thu vitamin C
trong ng rut; ru cn, cc loi thuc nh
tetracyclin, aspirin v.v... c th lm mt s cn bng axit
mu, Khi dng nhng loi thuc trn y, tuyt i khng
c dng chung vi vitamin C.
Ngi ln mi ngy dng 45mg vitamin C, tr em
40mg, ph n c thai 60mg, ph n ang cho con b
80mg th c th phng c bnh hoi huyt. cha
bnh th tu theo bnh m nh s lng, ni chung t
400 600mg/ngy, khi cn thit c th tng ln n 1g.
Ni chung nhng ba n hng ngy c
150 301 302
vitamin C. Trong qut, t, c, xanh, u vn, v.v...
u c vitamin C. Trong tnh hnh bnh thng th c th
ngi ta khng thiu vitamin C, khng cn phi ung
thuc vitamin C b sung, cng khng cn phi dng
nhiu v dng trong thi gian di.
349- khng nn dng
qu liu vitamin D
Sau khi vo c th, vitamin D khng th bi tit ra
ngoi theo ng phn v nc tiu c, m tn ng
trong gan v trong cc t chc m. Nu dng nhiu
vitamin D trong thi gian di s dn n mt cn i
gia canxi mu v phtpho mu lm cho canxi mu qu
cao gy ra trng c. Bnh trng ch yu l km khu v,
da mt ti xanh, ton thn r ri, ro rc, nn ma, tiu
chy hoc to bn, bc bi bn chn, nc gii trng nh
nc go, nu b nng th cn xut hin km tr nh, tun
hon h hp kh khn, hn m v no v.v... Cc bc cha
m khng nn cho con ci dng nhiu vitamin D trong
thi gian di trnh trng c.
350- khng nn dng
qu liu vitamin B6
nc ngoi c bi phng s vit v 6 ngi
bnh b trng c vitamin B6, mi ngy dng 2 6 g
vitamin B6. Hin tng trng c l chn tay mt ht cm gic.
Vitamin B6 tham gia vo vic chuyn ho prtin.
Nhng ung qu nhiu th li tn thng n thn kinh,
sau khi ngng ung th c cm gic vn ng kh khn,
phi sau 1 2 nm mi phc hi c, nhng c ngi
cng khng phc hi c hon ton. Cho nn khng nn
ung qu nhiu vitamin B6.
351- khng nn dng
qu liu vitamin E
Dng qu liu vitamin E di ngy c th dn n
nhng phn ng khng tt.. Thng thy l cc hin
tng chy mu, mt mi, nhc u, chng mt, au
bng, tiu chy, vim lot trong mm, ni m ay v.v...
Nhng ngi b bnh cao huyt p, bnh au tim nu
khng dng ng liu c th lm cho huyt p tng cao,
tim au nng hn, cholestrin trong mu tng cao. Ngoi
ra ung nhiu vitamin E di ngy cn c th dn n
vim tnh mch kiu tc mch mu, tc mch mu phi.
Bnh nhn vim tnh mch m ung vitamin E th bnh
cng nng thm. C nhng nghin cu khc chng
minh, ung qu nhiu vitamin E cn h thp vic hp thu
vitamin A v vitamin K, do m lm cho th lc b
gim st hoc dn n xut huyt. Vitamin E cn c th
lm cho ri lon ni phn tit, gy tr ngi cho cng
nng tnh dc, lm cho kinh nguyt tng ln hoc b
kinh, con trai c bu v nh con gi v.v...Liu lng
dng vitamin E thng l : ngi ln mi ngy ung 2
3 ln, mi ln 5 100 mg. Nu dng chng gi lo
151 303 304
v dng di ngy th mi ngy khng nn qu 100 mg.
Tm li l trong khi chn nhng loi thuc bo v
sc kho cho tr th, phi ch n liu lng v cch
dng trong n hng dn. Tuyt i khng nn a a
ch thin
352- khng nn n gan ln
khi ang ung vitamin C
Vitamin C l mt loi vt cht kt cu ru tilen,
d b xy ho ph hoi. Khi gp vi lng kim loi (nh
ion ng, st v.v...)th xy ho cng nhanh, c bit l
ion ng, cho d vi lng c tn ti th cng lm cho n
xy ho nhanh gp trn 1000 ln. Gan l vt cht c
nhiu cht ng nht ( c 100g gan ln th c 2,5mg
ng). Nu cng n gan ln vi vitamin C th cht ng
trong gan ln c th xc tc vi vitamin C b xy ho,
lm cho n mt i cng nng sinh vt vn c ca n. Cho
nn khi ang dng vitamin C th khng nn n gan ln.
353- ngi b bnh
au tim khng nn
n nhiu tri cy
n mt lng tri cy va phi rt c ch cho c
th. Trong tri cy c cc cht dinh dng nh vitamin,
axit hu c, cht xen-luy-l, canxi, kali, cht st v.v...
Ngoi nhng th ra, trong tri cy cn c ng hoa
qu, ng nho, ng ma v.v.... Nhng nu n qu
nhiu tri cy th cng c hi.
Bi v n nhiu tri cy c th lm cho m trong
mu tng ln v tr nn bo ph, c th lm cho bnh tim
v bnh cao huyt p nng thm. Cho nn ngi b bnh
au tim khng nn n nhiu tri cy.
354- nhng thc vt
khng nn n chung
C mt s thc vt khng th n chung vi nhau, nu
khng th s c hi hoc s gim gi tr dinh dng. V d nh
:
- Tht b vi da hu.
- Chui tiu vi khoai s.
- Cam tho vi c chp.
- Tm vi hoa qu.
-Tht g vi hoa cc.
- C u vi chui tiu.
- Tht th vi rau t.
- Th vi cua.
- Tht ch vi u xanh .
- Gng sng vi mt ong.
355- Nhng iu king k
ca 14 loi thc phm
1- Ch - Ngi ang dng cc loi thuc b nh nhn
sm th khng nn ung nc ch.
152 305 306
2- Mc nh trng (ngn nh) - Ngi b ngoi cm,
phong hn th khng c dng, ngi b to bn, au bng
khng c dng.
3- Mc nh en - Ngi ang c thai khng c
dng.
4- Ru - Ngi b bnh au gan, au mt khng
c dng.
5- Tht vt - Ngi b bnh mng m ngoi khoa th
khng c n.
6- Tht th - Ngi ang c thai khng c n.
7- Ba ba - Nhng ngi nh ph n c thai, ngi
sau khi , ngi b bnh to bn th khng c n.
8- Hng - Ngi suy nhc c nhiu bnh tt, ph n
sau khi , phong hn ngoi cm v ngi b bnh thiu
mu khng nn dng.
9- Cam snh - Ngi b ph hn, t l th khng c
dng.
10- o - Khng c va n o va ung nc .
11- Da hu - Ngi suy nhc, cng nng d dy v
rut khng tt th nn thn trng khi n.
12- Cy h - Ngi no m h dng khng v ph n
c thai cn thn trng khi dng.
13- u xanh - Ngi suy nhc khng nn n.
14- C ci - Ngi no thn th suy nhc v ngi
au d dy th khng nn n.
356- Khng nn
dng nhm gia v
- Xo c ci m cho x du - mi v ng.
- Xo rau chn vt m cho m chnh - c v cht.
- Xo h m cho m chnh - v v.
- Xo b ao m cho x du - s chua.
-Trn gim t m cho ng - s ngy.
357- khng nn
ni xoong nhm
lu ngy khng dng
Ni xoong nhm lu khng dng, cng mau hng.
Bi v ni nhm lu khng dng d b m v b han
g, hnh thnh nhng m chm en, nghim trng hn th
thnh nhng l thng nh. Cho nn ni xoong nhm khng
nn lu khng dng. Nu mt thi gian di khng dng n
th tt nht l nn qut ln mt lp du (hoc m) n, sau
dng giy sch gi kn, vo ch thong gi v kh ro.
358- Khng nn ng bt m bng
nhm
Nhng ch phm bng nhm (ni nhm, thng nhm)
khng nn ng bt m di ngy.
Bi v bt m vo nhm lu ngy th b ngoi s
sinh ra nhng nt trng trng. Sau khi nhng chm trng ny
ri ra th nhm s b r, nghim trng hn s b thng.
Thnh phn ch yu ca bt m l tinh bt v prtin. Tinh bt
l mt cht ng, sau khi ln men s thnh axit hu c. Cht
axit hu c ny c tc dng lm han g. Nu dng ni nhm
ng bt m, bt m s ht nc trong khng kh, to ra kh
153 307 308
cacbon axit. Cc ch phm bng nhm b cc cht axit hu c,
nc, kh cacbon axit n mn, lm cho tng bo h bn ngoi
b xy ho ph hoi cht nhm khin cho nhm b han g. Cho
nn khng nn dng chu nhm, ni nhm v.v... ng bt m di
ngy.
359- khng nn ng
thc n
vo nhm qua m
ng thc n vo nhm qua m d b hng thc
n.
Bi v khi ng nhng thc phm nh tng, gim,
mui, ng, ru, rau, bt m hoc nhng thc n khc c
cht chua hoc cht mn vo trong nhng dng bng nhm
qua m s c th n mn dng . Cho nn tt nht l
dng ngy no, ra sch ngay ngy hm y.
360- khng nn dng chung
dng c nh bp bng nhm v bng
st
Nguyn t nhm tch lu trong c th n mt s lng
nht nh s lm cho cng nng no b tn hi v xut hin
chng bnh tr n. Ni chung t tui u th cho n tui gi,
vic tch lu nhm mi c th n mc gy bnh.
Nu dng chung dng c nh bp bng nhm v bng st
s lm cho lng nhm trong c th tng ln rt nhanh. V d
nh khi xo rau dng cho st nhng li dng bn sn bng
nhm. Bn sn bng nhm tng i mm nn b cho st mi
thnh nhng ht li ti nh ht bi ri theo thc n vo c th.
Ni chung sau 2 3 nm th chic bn sn b mi mn hn,
c khong 20 gam nhm. Nh vy l lm cho lng nhm
trong c th tng ln gp hng triu ln. Cho nn khng nn
dng chung dng c nh bp bng nhm v bng st.
361- khng nn dng
dng c nh bp
v b n
bng nhm ti sinh
C nhiu nh my thu mua nhm c ti sn
xut dng c nh bp v b n. Nh vy l vi phm nhng
qui nh ca nh nc v qun l v sinh. Sn xut dng c
nh bp v dng c n bng nhm ti sinh rt nguy hi cho
sc kho con ngi.
Bi v trong nhng dng c c nhng nguyn t vi lng
c hi v vt qu tiu chun cho php. Nhng nguyn t c
hi ny ngm vo thc n i vo c th, tch t li v s rt
nguy hi cho sc kho con ngi, gy nn trng c mn tnh.
Cho nn khng nn dng nhng dng c nh bp v dng c n
lm bng nhm ti sinh.
362- khng nn ng
154 309 310
ung c cht chua
trong ng
bng kim loi
ung c cht chua ng trong dng c bng kim loi
c th dn n trng c thc n c tnh ho hc.
Bi v ung c cht chua tip xc vi kim loi, s
sinh ra phn ng ho hc, lm cho cht kim loi ho tan trong
ung. Ai ung phi loi ung ny, ngi y s b trng
c thc n c cht ho hc, s b cc chng bnh nh nhc
u, bun nn, au bng i ngoi v.v... Cho nn khng nn
ng ung c cht chua trong nhng dng c bng kim loi
(st, thp, nhm, ng), cng khng nn ng trong mt thi
gian di, m nn ng trong cc dng bng snh s, thu
tinh hoc bng g.
363- khng nn ng ru
trong chai l bng thic
Bi v trong h bng thic c lng ch rt cao. Theo
phn tch lng ch trong nhng h bng thic ny th bnh
qun c n trn 70%, c ci h cn c lng ch cao n
95%. Phn tch ru ng trong h ny, hm lng ch trong
mi lt ru cao ti mc 0,036 5,7 gam, m tiu chun v
sinh thc phm qui nh, hm lng ch trong mi lt ru
khng c qu 1 mg. Nu c ung nhiu ru ng trong
nhng h thic nh th ny th lng ch tch t trong c th
dn dn tng ln, d gy trng c ch mn tnh. c bit l
ph n trong thi k c thai hoc ang cho con b, cht ch
trong c th c th qua bo thai v sa truyn sang thai nhi.
Cho nn khng nn ng ru trong h thic, cng khng
nn hm ru. Nn dng nhng dng c khc khng c
ng ru th hn.
364- khng nn dng
st trng men
nu thc n
Nu thc n bng st trng men rt c hi cho sc
kho.
Bi v tt c nhng dng bng st trng men u lm
t vt liu st ri trng ra ngoi mt lp men. Trong lp men
ny c cht ch rt c. bo m an ton, tt nht khng
nn dng nhng ni st trng men un nu thc n, cng
khng nn dng dng nhng thc n c cht chua, bi v
cht men trn b mt dng c ny, thnh phn ch yu l cc
loi mui kim loi. Men mu vng v mu l hp cht
caimi v ch. Ch v caimi u c. Ch rt c hi cho
xng v thn. ng thc n c cht chua bng dng c st
trng men mu, nhng cht c hi nh ch v caimi s ngm
vo thc n, dn n trng c mn tnh cho ngi dng.
365- khng nn dng giy v sinh thng
thng
lm khn n
Nhiu ngi cho rng giy v sinh c tiu c, nn
dng n lm khn n lau bt a, hoa qu, thc phm,
thm ch cn dng lau mm v.v... Trn thc t nh vy l khng v
155 311 312
sinh.
Ni chung giy v sinh thng thng khng qua tiu c
hoc tiu c khng trit . Qua ho nghim chng minh,
rt nhiu giy v sinh v giy thm u c rt nhiu vi khun.
Ch c giy v sinh v giy thm cao cp qua tiu c
nghim tc mi bo m v sinh. phng vi trng gy
bnh, tuyt i khng nn dng giy v sinh thng thng
lau chi bt a, hoa qu hoc dng lm khn n.
366- Ra bt a xong
khng nn lau kh ngay
C nhiu ngi ra bt a, hoa qu xong lin ly khn
lau kh ngay. H cho rng nc my l nc l, nh vy l
khng v sinh. Trn thc t, ra bt a, hoa qu bng nc
my ri li dng khn lau kh li cng khng v sinh.
Hin nay, nc my chng ta ang dng u c
kh trng. Bt a ra bng nc my xong, li dng khn lau
lau kh, chnh vic lau kh ny l mt v sinh, bi v vi
trng trn khn lau c th bm vo. Cho nn khng nn dng
khn lau lau kh dng c va ra xong. Cch lm ng n
l, sau khi ra sch bng nc my nn cho n kh t nhin,
nh vy l sch.
367- khng nn dng
lng bn y thc n
Ma h l ma sinh n ca rui mui. Trong nhng cn
phng khng c rm ca v rm ca s, ngi ta thng
thc n cn li trn bn ri y lng bn ln phng
rui u vo, gy nhim, bo m v sinh . Trn thc t,
nh vy cng khng thc s an ton.
Rui nhng tuy khng trc tip u vo thc n, nhng
rui nhng c th u trn lng bn, trng v vi trng li ti ca
rui nhng c th qua nhng l h ca lng bn m ri xung
thc n. Nu thc n b nhim khng c so nu li hoc
xo nu li khng k th ngi n vn c th b mc bnh do
rui nhng ny em n. Cho nn khng nn dng lng bn
y thc n. Cch tt nht l nhng thc n cn li vo
trong chn bt hoc trong t lnh, nu c.
368- khng nn dng a son
a son trng c lch s, p mt, nhng c c, nguy
hi n sc kho.
Bi v sn du thuc loa nguyn liu ho hc hu c i
phn t, c nhiu loi khc nhau, u c cc thnh phn c hi
nh nitrat kali, benzen, ch v.v...Nht l nitrat kali trong c
th kt hp vi ni-t s hnh thnh cht nitrat amin c tc dng
rt mnh dn n ung th. Trong qu trnh s dng a son,
sn bong ra theo thc n vo trong c th cng rt c hi cho
sc kho. Cho nn khng nn dng a son.
369- rn m ln
khng nn to la
Rn m ln m to la s b chy kht v hao m, n
vo s c hi cho sc kho.
Bi v m ln l m trung tnh, d b cc cht chua, mn,
khng kh, nh nng v cc cht men trong c th ho tan m
156 313 314
sinh ra cht glixrin v axit bo. Dng la qu to rn m,
nhit m c th ln n 230oC, lm cho n bin i ho
hc m sinh ra cht anhit prpilen. Cht ny khng nhng
rt kh ngi m n vo cn nh hng n tiu ho, dn n
au d dy v rut; kch thch vm hng, thc qun, kh qun
v nim mc mi, dn n ho, hoa mt, kh th v hai mt cay
x, vim kt mc, vim hng, vim chi kh qun v.v... Cho nn
khi rn m ln khng nn la to.
370- khng nn ng
mt ong trong nhng ng bng
kim loi
C ngi dng hp st ng mt ong, tng rng nh
vy l kn, l tt, khng hng mt, c th ct gi c lu di.
Trn thc t, hon ton ngc li. ng mt ong vo ng
kim loi khng nhng mau bin cht, m khi dng cn d b
trng c.
Bi v trong mt ong c axit hu c v ng. Vi tc
dng ca men, mt phn nhng cht ny bin thnh axit
etylenic. Cht ny n mn lp ngoi ca hp st, do m
tng thm hm lng kim loi nh ch, thic, st v.v... trong
mt ong, lm cho mt ong bin cht. Nh vy thnh phn dinh
dng trong mt ong b ph hoi , ngi dng d b tnh trng
trng c nh lm ging, nn ma v.v... Cho nn khng nn
dng ng bng kim loi ng mt ong.
371- mt ong si bt
khng nn lu
Mt ong ti mi, sc p, mi thm. Nhng nu b
ngoi mt ong xut hin nhiu bt kh, tuy khng tuyt i
c cht c, nhng cng khng nn tip tc ct gi.
Bi v trong mt ong c lng ng nho rt ln. ng
nho c tnh ht nc rt mnh, nu ct gi khng cn thn,
hm lng nc trong mt ong s dn dn tng ln. Khi hm
lng nc ln qu 20% th nm men s pht trin rt
mnh, s phn gii cc thnh phn dinh dng ca mt ong,
lm cho mt ong b bin cht. Cho nn khi mt ong ni bt
th khng nn tip tc ct gi. Trc khi dng phi tiu c,
dit trng.
372- khng nn
n mt ong sng
Cht dinh dng trong mt ong rt phong ph. Song
khng nn n sng. Mt ong sng khng nhng khng c tc
dng tm b cho con ngi, m ngc li cn c th sinh ra
trng c.
Bi v nhng con ong mt khi i kim mt, nht l khi
ngun hoa khng , thng ht c nhng phn hoa c c.
Nhng cht c trong phn hoa ny vo trong mt ong, ngi
n mt ong sng d b trng c. Ngoi ra trong qu trnh thu
mua, vn chuyn, bo qun mt ong c th b vi khun
nhim, nht l c tnh ca trc khun tht thiu rt mnh, c
th dn n cht ngi. Cho nn khng nn n mt ong sng.
373- sng sm cn i
khng nn ung sa b
157 315 316
Rt nhiu ngi c thi quen sng sm bng cn i
ung sa b, trng rng lc ang i m ung sa b th c
th hp thu c ton b cht dinh dng. Trn thc t, tng
ng m ho sai, hon ton ngc li.
Bi v khi bng rng, bng i si ng c, nhu ng tng
nhanh, ung sa b, cht dinh dng cha kp hp thu vi
tri vo i trng. i trng ch hp thu phn nc ch khng
hp thu cht dinh dng.Ngoi ra cht axit amin v cht mooc
phin c tc dng an thn trong sa b c th lm cho ngi
ta mt mi hoc m mng bun ng, do m nh hng n
nng sut cng tc bui sng. Cho nn bui sng ang i
khng nn ung sa b. Nu ung sa b vo gi ng tra
hoc bui ti trc khi i ng th rt c li, pht huy c hiu
qu ca sa b nhiu hn.
374- khng nn
n sa chua lc i
Sa chua rt nhiu cht dinh dng, nhng khi bng cn
ang i m n sa chua th khng thch hp. Bi v trong sa
chua c nh toan khun sng. Loi khun ny trong mi
trng axit nh c th sinh n rt nhanh, c tc dng bo v
sc kho cho c th. Nhng trong mi trng axit mnh th
loi khun ny rt kh tn ti. Khi ngi ta ang i, nng
v toan rt cao, nh toan khun rt kh tn ti, tc dng bo v
sc kho gim hn i. Cho nn khng nn n sa chua vo lc i.
375- khng nn nhai vin vitamin C
Vitamin C l loi thuc ngi bnh thng dng nht, n khng
ng, li c v chua chua, cho nn c nhiu ngi nhai vitamin C.
Nh vy l khng khoa hc.
Bi v sau khi nhai vitamin C, cng nh n tri cy chua, trong
mm sinh ra mt cht nc chua rt mnh, c tc dng n mn men
rng rt mnh. Cho nn khng nn nhai vitamin C m phi dungg nc
ung.
376- khng nn ru bia vo trong ngn
t lnh
Ma h ung bia cng lnh cng tt, do nhiu ngi
thng t bia vo trong ngn ca t lnh. Trn thc t lm
nh vy l khng tho ng.
Bi v bia l mt loi ung b c ng, c m, t
vo ni nhit qu thp, cht m trong s b phn gii,
ni ln, lm cho bia bin cht vn c hoc ko thnh si.
Cho nn khng nn t bia vo trong ngn t lnh.
Nhit tt nht gi bia l trn di 8oC, thp
nht cng khng nn di -1,5oC.
377- Ma ng khng
nn ung bia lnh
Ma h ung bia c th gii kht v gii nhit, ngn
nga m hi. Song ma ng m ung bia lnh th khng
thch hp.
Bi v ma ng ung bia tuy cng l ung tt trong
ba n, song bia b lnh th mt mt mi v, ung xong ngi
rt run ln, ng thi bia khng nng th c v cht ng. Cho
158 317 318
nn ung bia vo ma ng nn c nhit 15oC l va, nh
vy khu v ca bia mi chnh xc. Song khng th t bia
trc tip ln la c, m khi ung nn ngm chai bia vo
chu nc nng khong 30oC cho bia nng ln l va.
378- khng nn ng bia
trong phch ng nc
Trong bia c rt nhiu loi vitamin, axit amin, giu cht
dinh dng, tng c gi l Bnh bao nc , c qung
i qun chng rt hoan nghnh. Nhiu ngi em phch nc
nng ra ng bia, gi cho bia c ti lu, nh vy l
c hi ch khng c li.
Bi v di y phch thng c mt lp cn nc (vi),
trong lp vi ny thng c cc cht ca i mi, cht ch, cht
st, cht thch tn, thu ngn v.v..., ng thi cn c c nhng
cht gy bnh ung th na. Bia thuc loi ung c tnh
toan, d ho tan nhng vt cht k trn, ung vo s rt
c hi cho sc kho. Cho nn khng nn ng bia trong
phch ng nc.
379- Ngi b si thn
khng nn ung bia
Bia l loi ung c cht dinh dng tt, v cn c tc dng
li tiu. Nhng ngi b si thn m ung bia th li c hi.
Bi v trong mch nha ca men lm bia khng nhng c
cht can-xi v tho toan, m cn c c cht -hch-toan,
nhng cht ny c th gy nn si thn. Cho nn
ngi b si thn khng nn ung bia.
380- Ngi b vim d dy
mn tnh
khng nn ung bia
Ru bia tuy c nh hn ru trng, hm lng cn c t
hn, cht kch thch t hn, nhng ngi b bnh au d dy
mn tnh th khng nn ung bia.
Bi v vim d dy mn tnh l do cht axit n mn nim
mc d dy m gy nn bnh. Trong bia c mt s thnh phn
c bit. N c th gim bt hoc gy tr ngi cho nim mc
d dy hp thnh cht vitamin E ca tin lit tuyn, t
khin cho cht v toan lm tn hi nim mc d dy. Nu ung
nhiu bia c th gy nn vim d dy mn tnh, cng c th
lm cho ngi ang b vim d dy mn tnh cng trm trng
hn. Cho nn ngi vim d dy mn tnh khng nn ung bia.
381- khng nn ung nc
ch c gi ru
Ung nhiu ru b say tu lu, c ngi thng dng
nc ch c gii ru, phng php ny thng c kt qu
ngc li.
Bi v trong nc ch c cht kim c ph. Cht kim c
ph kt hp vi cht cn ca ru s gy tc dng tng ln.
Nh vy khng nhng khng gii c ru, ngc li cn
lm tng thm. Cho nn khng nn ung nc ch c gii
159 319 320
ru.
382- sau khi ung ru
khng nn ung c ph
C ph tr thnh th ung ph thng thng ngy
ca mi ngi. Thnh phn ch yu ca c ph l ca-ph-in.
Ung va phi th s c tc dng hng phn, nng cao tinh
thn v c li cho d dy. Nhng nu ung nhiu qu th c
th b trng c, nht l trong khi ung ru hoc sau khi ung
ru m ung c ph th nguy hi rt ln.
Bi v c ph c th lm cho cn ru gy nguy hi cho
c th nhiu hn, c bit l cng nguy him hn cho i
no.Thot u th i no cc k hng phn, ri li b c ch
cc , v kch thch huyt qun phnh ra, y nhanh tun
hon mu, tng thm gnh nng cho huyt qun tim, gy nn
tn hi nhiu gp my ln ung ru bnh thng. Cho nn
ung ru ri li ung c ph, chng khc g thm du vo
la. Cho nn trong khi ung ru hoc sau khi ung ru
khng nn ung c ph.
383- khng nn dng
que dim lm tm
Dng que dim lm tm ch c hi ch khng c li Bi
v ni chung i a s dim u lm t nhng cht ho hc
nh du long no v pht pho , u c nhng c t nht
nh. Nhng cht c ny c th dnh vo que dim. Nu dng
que dim lm tm, rt c th b trng c. V li cn lm
cho k rng b tha ra, rng b lung lay, thm ch cn gy vim
chn rng hoc mng m chn rng. Cho nn khng nn dng que
dim lm tm.
384- n cm xong
khng nn xa rng
Khi n cm, gia nhng k rng thng c nhng ming
tht nh, nhng si x nh cng nhng thc n khc bm vo.
Cho nn n cm xong, ngi ta thng hay xa rng bng tm
hoc bng que dim. Nhng nh th l c hi. Bi v khi xa
rng d gy tn thng chn rng, dn n cc chng vim
nh chy mu chn rng, mng m hoc au nhc. Lu di c
th lm cho cc k rng b tha ra, h chn rng v sm b
lung lay. Cho nn, sau ba cm khng nn xa rng, m nn
dng nc mui m sc ming, sau dng bn chi nh
rng lm sch nhng thc n cn dnh vo rng.
385- sau khi n no
khng nn tm ngay
n no ri lp tc i tm rt nh hng n cng nng
tiu ho.
Bi v khi tm th huyt qun da trng ln, mu chy rt
mnh. Ngc li lng mu chy trn ng tiu ho lai tng
i gim, vic phn tit dch tiu ho t i, cng nng tiu ho
h xung. Cho nn sau khi n no khng nn i tm ngay. Tuy
nhin cng khng nn i tm lc ang i, bi v d dn n
h ng huyt. Cho nn i tm lc khng no cng khng i
l tt nht.
160 321 322
386- sau khi ung ru
khng nn tm
Tm l lm cho ngi c sch s. Nhng sau
khi ung ru m i tm l khng thch hp.
Chnh ra trong c th con ngi c cht ng nho,
trong khi tm v phi dng n sc lc m tiu hao i
mt, lm cho hm lng ng huyt h xung rt thp,
nhit trong ngi cng gim i. Cht cn trong ru
c th c ch hot ng bnh thng ca gan, cng gy
tr ngi cho vic khi phc lng ng nho d tr, lm
cho ng huyt khng c b sung kp thi. Do m
rt d sinh ra cc chng bnh nh chng mt, nhc u,
hoa mt, ton thn kit qu v.v...Nu b nng th cn c
th b hn m v ng huyt thp. Nu tm trong bn
tm c th b bng, b sc nc v.v... Cho nn sau khi ung
ru khng nn tm.
phn 6
mi nh v
nhng iu cm k
387- Nhng iu king k
trong cuc sng
Khng n sng - Bui sng m khng n ung g rt d
cm thy mt mi, rut cn co v nhc u. Nu c ko di cn
sinh ra si mt.
Chy b lc i - Bng ang i m chy th tim v gan
s phi lm vic nhiu, d xut hin tnh trng tim khng bnh
thng, rt nguy hi cho c th. Nhng ngi gi trn 50 tui,
do nng lc cht axit bo di chuyn trong c th b h thp nn
li cng nguy hi hn.
Ng gc - Lm tng thm p lc cho ngc, cho tim, cho
gan, cho mt v lm cho ct sng b vo. Sau khi tnh dy s
xut hin hin tng mt b ph v mt c nhng tia .
n nhng thc phm b m khi - C th dn n ung th d
dy, bnh mu trng.
n cm bng a sn - Trong sn c nhiu cht ho hc
c hi cho c th, nht l thnh phn dim tiu, sau khi ngm
vo ri th s cng vi cht nit hp thnh mt cht dim
tiu rt mnh c th gy ung th.
161 323 324
Trn bn n ph vi nha - Trong vi nha c rt nhiu
c t, dng c n thng xuyn tip xc vi cc loi c t ny
s lm cho ngi ta b trng c t t.
Ung nc tr sau ba n - Va n xong m ung nc
tr ngay khng nhng s lm long dch v, m s lng ln
axit amin trong tr s kt hp vi cc cht anbumin trong
thc n m ng li, khng c li cho vic hp th, tiu ho
cht anbumin.
n xong ht thuc l ngay - Tp qun ny rt nguy hi.
n xong th tun hon mu trong ng rut v d dy tng
nhanh, tng cng nhu ng, cc mch mu nh m mao
rut di ra. Trong thuc l c nhng cht c d xm nhp vo
c th, cho nn c hi cng tng. y cng chnh l phn ng
bnh l ca cu Sau ba n c mt iu thuc l, s khoi
hot nh thn tin.
n cm xong i bch b - n xong th mu chy vo d
dy gip cho vic tiu ho, v th vic cung cp mu cho
cc b phn khc b t i. Nu n xong m lp tc i b ngay,
s tng thm gnh nng cho c th, gim bt vic cung cp
mu cho rut gi v d dy. Do , nhng ngi gi, nhng
ngi c bnh tm huyt qun v nhng ngi d dy yu th
n cm xong nn ngh ngi, nh vy mi c ch cho sc kho.
388- khng nn
coi thng phng ng
Phng ng l ni quan trng nht trong mt cn h,
l ni ngh ngi ca v chng, n c quan h n s
bi dng tnh cm ca v chng v gio dc con ci,
cng c quan h n tnh hnh sc kho ca mi ngi.
C mt s ngi c mun dnh cho phng khch rng ri
hn mt cht, hoa l kh phi hn mt cht nn t
phng ng mt ni rt hp, rt khng thoi mi. Nh
vy l khng ng. X hi hin i l cuc cnh tranh
kch lit, trong cng vic, con ngi ta b mt mi
lm ri, ch c v nh mi l lc thnh thi nht. Hn
na, trong i mi con ngi, mt phn ba thi gian l
ng, ta thy phng ng quan trng nh th no.
Nu phng ng khng tt, khin cho ngi ta nh m
cng khng c ngh ngi tt th s nh hng n sc
kho, cng nh hng n tnh cm v chng. Cho nn
khng nn coi nh phng ng chnh ca gia nh. Ch c
nh vy mi lm cho v chng vui v v nh. Mt nh
ho bnh, vn s s thnh cng.
389- phng ng khng nn
i din vi ca chnh
Trong vic b tr mt cn nh, gian phng i in
vi ca chnh khng nn lm gian phng ng. Phng ng
l mt ni tng i n mt ca cn nh, m khi ngh
ngi, ngi ngoi khng nn lm phin. Nu ca chnh
i din vi ca phng ng th khi c ngi ra vo s c
ting kt ca v nhng ting ng bn ngoi ca u nh
hng n ngi trong phng. Hn na nu c khch n
chi, va bc vo ca nhn thy phng ng th cng
khng ly g l m quan. Nu qu tht cn phi dng
phng lm phng ng th ch nhn cng nn b tr th
no ngi ngoi bc qua ca khng nhn thy
ging ng l hay nht. Ging ng i din vi ca ra
vo khng c li cho s yn n ca gic ng, v cng
162 325 326
nh hng n s ngh ngi.
390- nhng iu cm k
trong vic k ging
Ngy xa, nhng iu cm k trong vic k ging
tng i nhiu. y khng nu ra tt c. T gc d
khoa hc hin ti m xt, vic k ging c my iu
king k nh sau :
1/ u ging khng nn di ca s. Nu u
ging di ca s, ngi ng c cm gic khng
an ton, nu gp gi to ma ln hoc sm chp, th cm
gic cng mnh hn. Ngoi ra, ca s l ni thng
gi, nu khng phng rt d b cm. Trong nh c tr
nh, chng c th tro ln ca s, tht l nguy
him.Cng bt c d khng th khng k ging
th phi c bin php bo m an ton nh ca s phi c
chn song.
2/ u ging khng nn k ch thng gi gia
ca chnh v ca s ca phng ng. l v ni thng
gi gi thng mnh lm cho ngi ta d b cm gi,
nhc u. Ngoi ra ngi ngi phng khch s nhn
thy ging trong phng ng, gy cm gic khng nh
quan.
3/ Khng nn k ging i din vi t gng trang
im. Ging i din vi gng, t thi c i
nghim cm ri. y ch yu l bi v ban m ngi
ng trn ging tnh dy, trong bng ti mp m, nhn
thy ci bng trong gng, d gy cm gic s hi.
Nu ng mt mnh trong phng, cng cm thy khng
an ton.
4/ Mt ging khng nn li lm. Ging l ch
ngh ngi, nht nh phi vng vng mi thoi mi.
Ging m li lm hoc lung lay th khng nn dng.
Ngy nay ngi ta dng ging m l so rt nhiu. Nu
cht lng m ging khng tt, l so b h hng th
mt ging s khng bng phng, tnh cch nhit v ht
m cng km, s nh hng n sc kho. Li cn c
mt s ging, m ging rt mm, xng sng rt d
b cong, nm ng lu s nh hng n tun hon mu,
lm cho ngi ta mt mi, d sinh bnh. Cho nn phi
chn ci ging no chc chn, m ging khng cng
qu khng mm qu mi l ging l tng.
5/ Khng nn nhng th linh tinh di gm
ging. C nhn ni, nhiu th linh tinh di gm
ging l khng tt lnh. Trn thc t cng c l l khoa
hc nht nh. Gm ging thng l ni m thp khng
thong kh. nhng th linh tinh vo rt d ht m
v lm ch cho vi khun sinh si ny n. Nu ngy
thng khng qut dn u n s tr thnh gc cht.
Trong phng ng m c ni nh vy, tt s nh hng
n sc kho, cho nn khng tt lnh.
391- nhng iu cm k
v trang hong
phng khch
Phng khch l ni lu li n tng u tin ca
khch, cng l trung tm hot ng ca gi tr gi trai
trong mt nh. Cho nn v tr ca phng khch trong ton
163 327 328
b cc gian phng trong nh l tng i quan trng.
Ni chung, phng khch nn v tr trung tm ca
cn nh l thch hp nht. C mt s gia nh, chn mt
phng cnh ban cng hoc mt phng no lm
phng khch, nh vy l khng thch hp. V tr ca
phng khch, c tnh khoa hc ca n, cc phng khc
bao quanh phng khch, lm cho ch nhn ngi trong
phng khch vn c th quan st c cc v khch, quan
st c phng ca con ci, cng nh m nc ang un
trong bp....V li khi c khch n chi, cng khng
nh hng g n vic hc tp ca con ci, cng nh vic
ngh ngi ca ngi nh.
Vic trang tr phng khch, ly gin n, sch s,
ng hong s dng thun tin l chnh, khng nn qu
hoa l hoc trang tr qu nhiu. Mi gia nh ni chung,
vic b tr phng khch thng l c mt b gh bnh,
mt t ti-vi , vi--, mt bn tr, mt t ng cc chn
hoc t trang im. Mt s phng ln lm phng khch
kim phng n th c th k thm bn n cho c nh. V
tr ca b sa-lng khng c k i din vi phng bp
v toa-lt. Nu ngi trn gh bnh m nhn thng sang
phng bp hoc toa-lt, s gy phn cm, c cm gic
khng yn tm, d lm cho ngi vo toa-lt cm thy
ngi ngng. Sa-lng nn k ch c ti-vi ct-st, cho
khch nhn thy ti-vi v cc thit b m nhc, khi ch
nhn c vic g ra ngoi, khch c th ngi xem ti-vi,
nghe m nhc, m khng cm thy lnh lo. T ru
hoc t trang im ca n trong phng khch khng
nn nhng th nng n ln trn. Mt l khng m
quan, hai l khng an ton. V mu sc trang tr phng
khch, ly mu nht, trang nh l chnh. Nh vy lm
cho tm nhn c th gy cm gic xa xm. i vi nhng
mu sc trang tr phc tp, ch lm cho phng khch
thm tp lon, khng trt t. Nu phng khch khng
rng th tt nht khng nn k gi giy dp v mc
treo o trong phng. Nu khng va bc vo ca l
trng thy ngay mt ng giy dp v mt l no m,
no o, o ma hay d v.v...tht chng nh quan cht
no. Nhng cn nh ven ng quc l, s c rt nhiu
bi bm, phi thng xuyn qut dn, lau chi , bo m v
sinh.
Nu khch n chi ln u th phi bo cho khch
bit toa-lt u nu cn khch tin s dng.
392- khng nn sa nh
khi trong nh c ngi
mang thai
Nu trong nh c ngi ang mang thai th sa nh,
lm nh u khng nn, ci to phng cng khng tt.
C nhn thng cho rng n b c cha l khng sch
s. Trn thc t th khng phi nh vy, m l v trong
nh c ngi mang thai th trong thi gian xy dng,
ngi ra vo nhiu. Vic tip khch, vic dn dp u do
ph n lm. Nh vy s thm gnh nng cho ngi c
thai, d lm cho ngi c thai qu mt mi, c th dn
164 329 330
n sy thai hoc sinh bnh. Ngoi ra, nh mi va mi
xy xong, cn rt m thp, kh m rt c hi cho sc
kho. Ni chung tng qut vi phi qua mt thi gian
(tt nht l t na nm n mt nm) nh ca t nhin
kh ro hy n l thch hp nht. Nu trong nh c
ngi mang thai hoc sn ph, m nht thit phi sa nh
th cn phi chuyn ngi n nh nh mt ngi
thn no nh. Tt nht nn ch mt thi gian cho nh
kh ro ri hy v th hn.
393- nh mi xy xong
khng nn
sn tng ngay
Nh va mi xy xong, c mt s ngi vi vng sn
tng ngay. Kt qu, ch t lu sau cc bc tng xut hin
nhng Tm bn . Khng ch loang loang l l, nm mu
by sc, m lp sn vi cng bong ra, trng rt kh coi.
Bi v thnh phn ch yu trong sn vi qut tng l
cht canxi xy ho, thuc tnh kim. Sn m gp cht kim
hoc cht axit s b bin cht ngay. Khi tng b m l xut
hin nhng tm Bn . Cho nn nh mi xy xong, khng
nn vi qut sn ngay. Phi ch cho tng tht kh, ngha l
phi ch cho khi no hi nc c cha nhng cht nh
calcium carbonate bay hi ht, sc bm dnh c tng cng,
lc sn tng mi khng xut hin nhng tm Bn .
394- nh mi xy xong
khng nn vo ngay
Nh va mi xy xong vi vng dn vo ngay, nh
vy rt c hi cho sc kho con ngi.
Bi v nhng vt liu xy dng nh ca nh xi mng,
vi, sn, nha ng v.v...u c nhng cht c hi cho sc
kho, nu ht phi nhng cht s sinh bnh. C mt s cht
ho hc cn c th gy nn bnh ung th. Hn na nh va
xy xong, m cn rt cao, nhng cht c d tn ng li
trong nh. Sng trong mi trng nh vy thng hay b nhc
u, mt ng, au khp, kh th, n khng ngon v gim tr
nh, b bnh ngoi da v nhiu chng bnh khc. Cho nn, xy
nh xong khng nn vi vng dn n ngay m nn m ht
cc ca cho thong gi mt thi gian ri hy dn n bo
m sc kho cho mi ngi trong nh.
395- khng nn dng mt
loi hng tr mui
trong mt thi gian di
Dng mt loi hng tr mui trong mt thi gian di th
hiu qu tr mui s rt thp.
Bi v cng mt loi hng tr mui th cc phi liu s
nh nhau, mi thm cng ging nhau, s dng trong mt thi
gian di, mui s quen dn vi thuc v s c sc khng thuc
mnh hn, do m gim thp hoc mt mt hiu qu ui
mui. Cho nn khng nn dng cng mt loi hng tr mui
trong mt thi gian di , m nn thng xuyn thay i nhn
hng tr mui, nh vy mi nng cao c hiu qu .
165 331 332
396- khng nn dng
thuc tr su
ui mui trong nh
Ma h c mt s gia nh dng thuc tr su phun
trong nh ui mui. Cch ui mui nh vy tht c hi cho
sc kho con ngi.
Bi v phun thuc tr su trong nh, thuc s qua
ng h hp v qua lp da m xm nhp vo c th, m
thnh phn ch yu trong thuc tr su l cht kim axtyl c
th tch t trong t chc thn kinh con ngi v gy ra trng
c. Ngi b trng c thng c hin tng chng mt,
nhc u, ra nhiu m hi, thn th mm nhn, kit sc, y
bng , n khng ngon v bun nn v.v...Nu lp da tip xc
vi thuc tr su th s b au, nga. Kiu trng c mn tnh
nh th ny, nu b nh th d b ngi ta b qua. Nhng nu
ko di th mi nguy hi cho c th tht l nghim trng. Cho
nn trong nh ch nn dng nhng loi hng tr mui
khng c hi cho ngi, tuyt i khng nn phun thuc tr
su tr mui trong nh.
397- Ban cng
khng nn qu ti
Ban cng qu ti rt d xy ra tai nn.
Bi v bt k loi ban cng no, kh nng chu lc theo
thit k sn ca n cng ging nh sn nh bp, ni chung
mi mt vung l 250 kg, tc l lng c trn mi mt
vung din tch sn ban cng khng c vt qu 350 vin
than t ong hoc 100 vin gch. Nu nhng vt ny vt
qu kh nng chu lc ca thit k s lm hng dn ban cng,
tuy nht thi khng b , nhng sn hoc dm ban cng cng
b nt. Ngy thng tri qua, ma nng di du, nhng thanh
st s b han g, b tng s bong ra tng tng, nh
hng n thi gian s dng, thm ch cn gy ra tai
nn. Cho nn khng nn nhiu vt nng ngoi ban
cng.
398- khng nn
bt kn ban cng phng
C nhiu nh bt kn ban cng tng thm din tch
phng , xem ra nh l c li, song cng rt bt li.
Ban cng b bt li s nh hng n vic thong gi,
thay i khng kh ni phng . Sau khi ban cng b bt li,
chng cn ch hot ng v tp th dc, rn luyn thn th;
ngoi ra sau khi ban cng b bt li, ngi ta thng hay xp
nhng vt nng vo , ban cng b qu ti s rn nt gy
nguy him cho gia nh. Khi bt ban cng, mi ch h dng
mt loi nguyn vt liu khc nhau, kiu cch th nm hoa ba
mnh, trng rt mt m quan cho ngi nh. Cho nn cc
ch h khng nn bt kn ban cng.
399- 10 iu khng nn
trng hoa trong phng
166 333 334
trng nhng cy hoa c c nhiu sinh kh trong phng
th rt c li. Nhng cn ch nhng iu sau y :
1- Khng c t bnh hoa ln trn ti-vi.
2- Khng c t nhng cy hoa c c th tch ln
trong phng. Din tch ca nhng cy hoa c khng nn
chim qu l/10 din tch cn phng.
3- Khng nn trng qu nhiu loi hoa, s lng qu
nhiu, s loi qu phc tp, mu sc khng nn qu nhiu.
Nn b tr sp t sao cho t m tinh.
4- Mu sc hoa c v mu sc bi cnh, v mt sc iu hai
ci khng nn qu gn nhau.
5- Nhng loi cy c gai, c cht c th khng c t
ni m tr con c th vi ti c.
6- Khng nn t nhng chu cy c mu xanh thm ln
trn nhng dng c c mu tr thm, bi s gy cm gic u ti,
khng c sinh kh.
7- Khng nn t nhng chu hoa cao trn ln trn
nhng chic bn di. Bi v s thay i trc tuyn v c tuyn
qu ln d gy cho ngi ta cm gic khng thoi mi.
8- Nhng hoa c c hnh thn cao khng nn t ln trn
nhng chic gh hoc trn bn cao, nu khng s gy cho
ngi ta mt cm gic khng n nh.
9- Khng nn t nhng chu hoa xa nhau qu. Hng
ng mt b, hng ty mt cnh, chng c cm gic g v
mu sc bi cnh, khin cho cn phng tr nn ri rc thm
hi.
Trong phng ng khng nn nhng chu hoa c mi
thm nng qu; trong th vin khng nn t nhng chu hoa
mu sc ti qu; trn b ca s khng nn t nhng loi cy
c thn cao, nu khng s nh hng n s thng gi v nh
sng trong phng.
400- Khng nn trng nhng
cy hoa l c hi
cho sc kho con ngi
1- nhng loi hoa c khng nn lu trong phng:
Nhng loi cy nh Tng bch, nu trong phng
mt s lng tng i nhiu th s to ra nhiu mi du
thng nng m, nh hng n khu v ca ngi trong
phng, lm cho ngi c mang b bun nn; Thin trc t s
lm cho mt s ngi phn ng qu mn cm; mi thm ca
hoa cy Uc kim c cha cht kim c, tip xc lu ngy s
lm cho ngi ta nhc u chng mt v c th lm cho rng
tc; ban m, khi ht tc dng quang hp th s to ra khi
lng thn kh rt ln, s lm cho nhng ngi cao huyt p
v nhng ngi mc bnh au tim cm thy u bun; mi ca
cy Tip ct mc to ra cng lm cho ngi ta bun nn v
chng mt. Do, nhng loi cy c k trn khng nn lu
trong phng.
2- Nhng loi hoa c c cht c l :
1- quyn vng: trong thn v hoa cy u c cha cht
c. Nu n nhm th s b trng c.
2- Nht phm hng: c cy u c c, nha mu trng
c th kch thch da sng , nu n nhm phi n, phi l ca
n th s c nguy him ng c cht ngi.
3- Hip trc o: trong cnh, l v v cy u cha cht
glucozit. Nu n nhm ch vi gam Hip Trc o thi cng
b trng c.
4- Cy c c thuc loi thc vt nhiu nha, sau khi
ngt n, n s chy ra mt th nc trng c th lm cho da b
167 335 336
mng , nu bn vo mt c th b m.
5- Mai ng sc: hoa, l u c cht c, n nhm s b
au bng i ngoi, s pht st.
6- Thu tin: trong thn cy c cht Lactin, n nhm s
b vim rut, b nn. Nc trong l v hoa ca n c th lm
cho da b mng .
7- Thch toan: thn cy c cha cht kim thch toan c
cht c. Nu ngi no chm da vo n th s sng mng ln
v s rt nga. Cht kim thch toan vo ng h hp s lm
cho ngi ta chy mu cam, nu n nhm phi n th s b nn
ma, au bng i ngoi, chn tay rt run, u c chong vng.
Nu nghim trng s lm cho trung khu t lit dn n t vong.
8- C hm tu: trong c th m c cht kim c hm tu,
nu tip xc nhiu s dn n b rng tc, rng lng my.
9- H kch mai, B vng tin: cht nha trng trong
thn cy rt c, tuyt i khng c ri vo mt.
10- Hoa l Vn nin thanh: trong hoa l c cha cht axit
v cht tung mn tung, n nhm phi n s b sng au mm,
hng, thc qun, d dy v rut, thm ch cn nguy hi n
thanh i, lm cho ngi ta b cm.
11- Loi cy Tin nhn chng: c cha cht c, sau
khi n chm vo ngi th s b mng v rt au, rt nga.
401- khng nn
m tivi mu qu sng
Ti-vi mu i vo cuc sng ca nhiu gia nh. Rt
nhiu ngi ch thch m cho tht sng. Nh vy rt c hi cho
tui th ca ti-vi.
Mn hnh ti-vi in p rt cao. Ba bng n in t cng
sut rt ln. Mun cho n hnh hin hnh th cn sng nht
nh, cng sut cn tiu hao rt ln. Cng sut ny chuyn ho
thnh quang nng v nhit nng. m lng to nh, cng sut
thay i khng ln, vic tiu hao ca cng sut tu thuc vo
sng m tng ln. Thay i sng nh hng n tnh n
nh ca in p ngun in rt ln. Cho nn ngun in trong
ti-vi cn phi c in p nht nh. Bt k in p li in c
thay i hay khng, nhng in p trong my vn phi c
nh. Gi mc in p qu cao, khin cho vic tiu hao lng
in tng ln, my nng ln, tui th ca ti-vi s rt ngn. Cho
nn xem ti-vi mu khng nn m qu sng.
402- Khng nn
tt m ti-vi lin tc
C mt s ngi, sau khi bt my ti-vi, thy tit mc
khng hp khu v hoc tit mc hay cha bt u, l
thun tay tt lun ti-vi i. Mt lt sau li bt ln, tit mc hay
cha n li tt lun. Hnh ng tu tin tt m ti-vi lin tc,
tng nh th l tit kim in, nhng trn thc t th li rt c
hi cho my. Tht l li bt cp hi.
Bi v mi ln m my l mt ln n hnh b dng in
mnh va p, lm tng thm lo ho ca cc m, nh
hng n nng lc pht x in t ca m cc. Do m rt
ngn tui th s dng ca ti-vi. Trong mt thi gian ngn m
tt m ti-vi nhiu ln, bng n hnh b dng in mnh va
p nhiu ln nn b tn hi. Cho nn khng nn tt m ti-vi
168 337 338
mt cch tu tin. Sau khi bt ti-vi, nu thy tit mc khng
hay, c th xoay nm cho ht sng, m lng tht b;
nu khng mun xem th tt nht l ch sau 5 pht
hy tt my l thch hp nht.
403- Khng nn tt m ti-vi
bng phch cm in
Dng phch cm in tt m ti-vi s tn hi nhiu n
my, rt ngn tui th ca my.
Bi v phng php dng phch cm in thay th
cho cng-tc ca ti-vi, thng thng khi cm vo hoc rt
phch cm ra, d b to la, rt kh ni vo hoc ngt ngay
c ngun in. ng in vo ra nhiu ln chng khc g
tt m cng tc nhiu ln, khin cho dy tc bng n hnh b
dng in mnh va p nhiu ln, do m gim tui th ca
my thu hnh. ng thi, dng in mnh va p cng d gy
tn hi cho cc bng bn dn v cun dy. Cho nn khng nn
dng phch cm in tt m ngun in ca ti-vi.
404- Dng ti-vi mu
khng nn c dy tip t.
Dy tip t cho ti-vi mu rt d gy nn chy hng cun
dy in hoc cc linh kin khc.
Bi v h thng cung cp in s dng ngun in ng
m, b i ci my bin p in ngun truyn thng, in
ngun 220 von trc tip i vo my c iu chnh, nu
trong my m c dy tip t, s lm cho cc dy dn kim loi
d tr khng tip xc c vi bn y trong my. Nu ni
dy tip t, chng may in chm vo v my, dy in trong
my s bt vo ngun in ca ng dy in, nh vy v
my s c in, rt nguy him v b in git. ng thi trong
my thu hnh cng do m sn sinh ra cao p cm ng, gy
nn chy hng cun dy in hoc cc linh kin khc ca ti-
vi. Cho nn dng ti-vi mu khng nn c dy tip t.
405- Dy ng-ten ngoi nh
khng nn cao qu
Vic dng ti-vi rt ph bin, vic dng ng-ten ngoi
nh cho ti-vi cng rt cn. Nhng cao ca ng-ten, khng phi
cng cao cng tt.
Bi v ng-ten ngoi nh d b st nh, dng in cc
mnh ca sm st c th truyn theo ng-ten vo nh lm cho
dy ng-ten bt khi ti-vi treo l lng trong nh, hin tng
phng in cc mnh c th hu hoi cc vt trong nh
v gy nguy him cho con ngi. Dy ng-ten ngoi nh cng
cao th c hi b st nh cng nhiu. Cho nn dy ng-ten
ngoi nh khng nn cao qu. Dy ng-ten trong phng th an
ton. Nu mc dy ng-ten ngoi nh th khng nn cao qu
nc nh. Khi c sm st th phi ngt ngay dy ng-ten, rt
khi ngun in, ngi phi cch dy ngoi 1 mt
phng khi c st, dng in cc mnh s theo ng dy in
vo trong nh gy ra tai nn.
406- Khng nn t tivi mu
169 339 340
hng v pha ng
hoc pha ty
Khi t tivi mu theo hng Nam Bc th c th thu c
nhng hnh nh mu rt p. ng nhin l nhng tnh nng
khc ca tivi cng phi iu chnh cho tt.
Bi v i vi s vn ng in t ca bng n hnh
mu, t trng bn ngoi c tc dng lm nhiu r rt, c th
ph hoi mt cch nghim trng tnh nng Hi t ca
chng. T trng tri t tuy rt nh b, song cng khng th
coi thng c. Tuyn t trng tri t l Nam Bc.
Phng hng chm in t ca bng n hnh nm theo mn
hnh. Cho nn tivi mu t theo hng Nam hoc hng Bc
th chm in t v tuyn a t ngang bng vi nhau, nh
hng n s hi t rt t. Khi xut xng ngi ta cng
th my v tm cch trit tiu i ri.
407- khng nn t chu hoa
bn cnh ti-vi
lm p mi trng trong phng m t mt chu
hoa bn cnh ti-vi, tuy trng c p tht, song chic ti-vi ca
bn li b gim mt tui th.
Bi v nc trong chu hoa s bc hi, d khin cho ti-
vi b m, gim mt tui th ca ti-vi. ng thi bng n
hnh ca ti-vi cn c th phng ra nhng x tuyn, m nhng
dng in ny c th ph hoi cc t bo thc vt, gy tr ngi
cho vic n hoa bnh thng. t chu hoa bn cnh ti-vi th
c ti-vi v chu hoa u c hi.
408- Khng nn
t my ct-st gn ti-vi
t my ct-st gn ti-vi mu s lm cho mn hnh ti-
vi mu b nh hng, hnh nh trn mn hnh khng tht.
Bi v trong bng n hnh ca ti-vi mu c lp nhng
bng bn dn ring l, nhng chm in t do n pht ra lm
cho trn mn hnh hin ln nhng hnh nh mu, cch mn
hnh khng xa, ngi ta t mt tm li ch to bng mt
loi thp c bit, n c th lm cho chm in t t pht ra
nhng im sng nh. Bnh thng th tm li ny khng c
t tnh, chng may my ct st hoc radio li c vt c t
trng gn tivi mu, s lm cho mt phn tm li ny b t
trng ho, do m lm cho hnh nh trn mn hnh tr nn
khng tht hoc pha sau hnh nh c nhng vt mu khng
th xo i c. Cho nn, tuyt i khng nn t nhng vt c
t trng nh radio, my ghi m, v.v... gn tivi mu.
409- Khng nn t tivi
cng mt ch vi t lnh
v my git
t tivi cng mt ch vi t lnh v my git l khng
tho ng. Nh vy s nh hng rt nhiu n tui th ca
tivi.
Bi v nhng linh kin ch yu ca t lnh v my git l
my nn v my n, v c t trng ngoi gii tng i ln,
nn mn hnh trc bng n hnh tivi d b nh hng ca
t trng ngoi gii m pht sinh t ho, lm cho hnh nh b
mo m. Nu ko di th s lm gim tui th ca tivi . Cho
170 341 342
nn, khng nn t tivi cng mt ch vi t lnh v my git.
41o- Khng nn dng nhng tm mt k
ti-vi
Dng nhng tm mt k ti-vi, mc ch l mun bo
v cho ti-vi , nhng kt qu th hon ton ngc li.
Bi v mt lm t mt trong nhng cht este du ho m
ra. Cht este khng mu, d chy, cht ny bc hi rt mnh,
nu gp nng l d bc chy. Ngoi ra n to nhit rt chm.
Cc my thu hnh c nhng l to nhit di y. Nu k ti-
vi bng tm mt th nhit lng trong ti-vi khng to nhanh
c, d lm h hi nhng linh kin ca ti-vi. Cho nn, khng
nn dng m mt k ti-vi.
411- Khng nn coi thng
nhim in t
Nhng sn phm in t em li cho con ngi ta nim
vui v hnh phc. Nhng nhim in t li uy hip sc kho
v tui th ca con ngi. Do vy song song vi vic sn
phm in t khng ngng xm nhp vo tng gia nh, cng
cn phi cnh gic nhim in t s gy tc hi cho con
ngi. Khng nn xem tivi v nghe rai c ly qu gn, thi
gian khng nn qu di.Ph n c thai v tr em xem tivi, mi
ngy khng nn qu 2 - 3 ting ng h. Tr em v ph n c
thai khng nn nm ging c thm in. T lnh khng nn
t trong phng ng. Ngoi ra mi ngy phi dng mt
lng vitamin C nht nh, hoc phi n nhiu hoa qu, rau
ti c cha nhiu vitamin C. Nh vy s gim nh v d
phng nhim in t tc hi n c th con ngi.
412- khng nn
dng n p cho t lnh
C mt s ngi v s hng t lnh nn dng n p
cho t lnh. Trn thc t nh vy hon ton khng cn thit .
Tr nhng trng hp tht c bit, ni chung ng c
in trong t lnh khng cn n p. Trong hn nh cng sut
ca t, hon ton c th chu c s giao ng ca in p,
nht l ng c in trong t lnh li c thit b bo m s
qu nhit. Nu li t thm n p cho t lnh, khng nhng
bn thn n p tiu tn in m li c thm mt ng dy,
gy thm tr ngi. t thm n p ch l yu t tm l, ch
khng phi gii quyt mi vn . Nu mt khu vc no
m in p qu thp hoc qu cao, vt qu nhng qui nh
ca nh nc gy nn nhng tn tht, m ngi ta gi l S
c cung cp in m cc vn bn ca nh nc qui nh
th phi do ngnh cung cp in chu trch nhim.
413- Khng nn t t lnh
trong phng ng
Sau khi t lnh khi ng, cc nguyn kin in t pht
ra sng in t gy nh hng n h thng thn kinh ca con
ngi, c th nh hng n nng lc min dch ca c th.
ng thi bc x in t cn c th trc tip lm tn thng
171 343 344
n cc t bo c th. Ngoi ra trong khi ng c t lnh lm
vic, ting n cng c nh hng nht nh n gic ng. Do
t lnh nn t phng khch, phng bp ch khng
nn t trong phng ng.
C mt s gia nh t t lnh trong phng ng, nh vy l
khng tho ng.
Bi v sau khi cm in vo t lnh th s pht sinh
nhim in t, gy nguy hi cho sc kho con ngi. Sng
in t do ngun in pht ra c th lm tn thng h thng
thn kinh v c nng ca h thng ni phn tit v cng c th
trc tip lm tn thng n DNA bn trong cc t bo ca c
th, lm cho cc gien ny t bin dn n ung th. Cho nn
khng nn t t lnh trong phng ng.
414- khng nn dng t lnh
lm T vn nng
T lnh c th bo qun lnh nhng thc phm, song
khng phi l T vn nng, thc phm g cng bo qun
c.
Bi v cc mi v chua, ngt, cay, mn ca cc loi thc
phm rt khc nhau, do chu nh hng ca nhit m cc
mi v ny c s thay i, c mi th tng ln, c mi th gim
i. Nu nh ng ct nhit 23 24oC c v ngt cao
nht, nu nhit cao hn hoc thp hn nhit ny th v
ngt s gim i. Cn ng nho, ng hoa qu th nhit
cng thp li cng ngt. Nhng thc phm c v cay, v mn
th nhit cng cao, mi v cng km, nu t vo t lnh s
mn hn, cay hn mt cht. V chua khng chu nh hng
nhiu lm ca nhit . Cho nn khng phi tt c mi thc
phm u thch hp vi vic bo qun lnh.
415- khng nn nhiu
thc phm vo trong
t lnh
Nhng thc phm trong t lnh phi c mt khong
trng nht nh cho khng kh c lu thng, phng
nhit trong t khng lnh lm cho thc phm b h
hng.
Nu trong t lnh nhiu thc phm qu, c bit l
cc loi tht, rt d c hin tng ngoi lnh trong nng lm
cho vi khun trong thc phm d sinh si ny n, lm cho
thc phm b i thiu, bin cht. Cho nn khng nn t nhiu
thc phm qu vo trong t lnh. Nhng thc phm nng qu
th phi cho ngui hn ri mi t vo trong t lnh. Phi
ring nhng thc phm chn v thc phm sng xa nhau.
416- khng nn thuc
vo trong t lnh
C mt s ngi hay cc loi thuc ung d hoc
nhng thuc qi cha dng n vo trong t lnh, h cho rng
nh vy c th bo qun lu di thuc m khng b hng.
Thc t th ngc li.
Bi v thuc Bc vo trong t lnh di ngy, cc loi
vi khun c th xm nhp vo trong thuc, hn na thuc d
b m, nh hng n cht lng thuc. Khng nn ct gi
thuc trong t lnh. Phng php tt nht l em nhng loi
thuc Bc qu nh nhn sm, nhung, thin ma, ng sm v.v...
dng ct mn sao vng ln, sau b cc loi thuc ny vo
172 345 346
trong nhng l thu tinh sch ri vi vo trong go rang
ngui, sau ykn l, t ni bng mt thong gi th c
th ct gi c lu di m khng b bin cht.
417- khng nn cm chung
in t lnh
vi cc in khc
Dy in t lnh m cm chung vi cc in khc rt
d b chy m t, cng nh hng n cc in khc.
Bi v dng chung mt cm in vi cc in khc
th dung lng dy dn in vo cm b han ch, li dng
thm cc in khc rt d dn n in p b gim, nu
in p xung thp qu th ng c my nn khng th khi
ng c hoc b ngng hot ng, c th lm chy ng c
in. Hn na, khi khi ng t lnh th dng in rt ln,
cng s nh hng rt ln n cc dng c in khc. N c
th lm cho tivi b nhp nhy, hnh nh khng n nh, lm
cho my ct st c ting lt xt, lm cho bng n lc t lc
m. Cho nn t lnh khng nn cm chung cm vi cc in
khc m nn c mt ng dy ring.
418- Khng nn k t lnh
bng nhng ming da hoc cao su
cho t lnh c bnh n v phng b m t, nhiu
ngi k t lnh bng nhng ming da hoc cao su. Cch lm
nh vy l rt khng khoa hc.
Bi v khi thit k t lnh, cho an ton, ngi ta t
mt si dy chuyn dng tip t (dy t), nhng c nhiu
ngi li s phin phc hoc nhng l do ny khc li lm mt
tc dng ca si dy ny. S d t lnh c 4 chn bng st,
khng nhng ch c tc dng gi cho t c cn bng, m
cn lm chc nng tip t na. Trong t lnh ca gia nh
thng cha nhng thc phm c hm lng nc tng i
nhiu. V nhit trong t lnh thay i lun, nc rt d b
bc hi, khin cho m trong t lnh rt ln, cho nn t lnh
rt hay b h in v sinh ra dng in cm ng. Nu cc chn
ca t lnh trc tip tip xc vi mt t th dng in cm
ng pht sinh ny c th truyn xung sn nh rng ln, s
tng thm an ton cho vic s dng t lnh. Nu li k
nhng ming da xung di chn t lnh th nhng ming da
ny nh nhng vt cch in, khi in b h rt d lm cho
ngi ta b in git. Cho nn nu t lnh khng cn
th c th dng nhng tm kim loi mng k, khng nn dng
nhng ming da hoc cao su k.
419- Khng nn bt
cng tc t lnh
ngay sau khi b ngt in
Khi t lnh b ngng li bt cng tc ngay,nh vy rt d
lm tn hi n ng c, rt ngn tui th s dng ca t lnh.
Bi v trong khi t lnh ang chy m t nhin b mt
in hoc c ngi tt my th ng c v my nn vn tip
tc bo m nhit nh khi vn hnh. Nu lc lp tc bt
my li ngay, v lc khi ng vt qu nng ca dng
in khi vn hnh nn rt d xy ra chy ng c. Cho nn sau
khi ng c t lnh ngng t 3 n 5 pht hy nn khi ng li.
173 347 348
420- Khng nn c lu ngy trong t
lnh
c lu ngy trong t lnh c th lm cho c bin
cht.
Bi v nhit trong ngn ca t lnh gia nh thng
l -15 n -20oC, m thc phm thu sn, nht l cc loi c,
nu nhit trong t lnh khng t c -30oC th cc t
chc trong con c s thot nc hoc s c nhng bin ho
khc. Nu c p lnh c di ngy, rt d lm cho c b hng,
b bin cht. Cho nn khng nn c lu ngy trong t lnh.
421- ma ng khng nn xoay
nm iu chnh nhit
t lnh xung qu thp
Sau khi tri tr lnh, nhiu gia nh vn nm iu chnh
nhit t lnh xung mc thp nht. H tng rng lm nh vy l
tit kim in. K thc li khng phi nh vy.
Bi v sau khi vn nm xung mc thp, dy l xo ca nm
iu chnh cng thng, nhit ngn lnh hi cao ln, my nn t
ng vn chuyn, v thi gian vn chuyn rt ngn, s ln khi ng
tng ln. Tng s thi gian vn hnh ca my nn mi ngy tuy c
its hn, nhng dng in khi ng li ln (so vi dng in bnh
thng tng gp 6 n 8 ln), do m li tn in hn. Cho nn
khng nn iu chnh nhit xung qu thp. Thi tit tr lnh,
nhng nhit trong t lnh vn nn mc trung bnh l hp l
v kinh t nht.
422- khng nn tu tin
xoay nm iu chnh
nhit t lnh
Trong t lnh c nm iu chnh nhit , nu c tu
tin xoay i xoay li nm iu chnh ny s c th lm hng
t lnh.
Hin nay nm iu chnh nhit trong t lnh l mt
loi r le tt m nhit lc , ng cm n y kh ngay ca
my bc hi, li dng s thay i nhit b ngoi ca my
bc hi ny, lm cho p lc th kh trong ng cm n thay
i, t m khng ch my nn khi ng hoc ngng li.
Trong khi s dng, nu c tu tin xoay i xoay li nm iu
chnh ny, hoc t im nng chuyn thng sang im lnh
lm cho my nn b ngng, m nhiu ln hoc khi ng qu
sm lm cho my nn ht kh v thi kh chnh nhau kh
nhiu, t m lm cho ng c b khi ng mt cch g p.
Tuy r le c chuyn c dng in, cho d b khi ng mt
cch cng p, song vn lm cho m t b tn hi, rt ngn
tui th s dng ca my. Cho nn khng nn tu tin xoay
nm iu chnh nhit ca my lnh.
423- khng nn
dng nc ra t lnh
Khi bn trong t lnh b bn, tuyt i khng c dng
nc c ra.
Bi v vt liu t gia mt trong v mt ngoi t lnh l
mt lp mt. T lnh hu nh hon ton da vo n gi
lnh. Song tnh nng gi lnh c lin quan n hm lng
174 349 350
nc bn trong t lnh. Hm lng nc cng nhiu th tnh
nng gi lnh cng km. Nu dng nc c ra, nc s
qua nhng khe h bn trong t m thm vo lp mt ny, s
c nh hng n vic gi lnh. Cho nn khng nn dng nc
c ra t lnh.
424- Khng nn t my git
trong nh x
C nhiu nh c mi my git trong nh x. Nh vy
rt bt li cho vic bo dng my git v rt c hi cho tui
th s dng ca my. Bi v trong nh x thng c mt loi
th kh c mi hi c tnh kch thch mi amnic. N c
tc dng n mn rt mnh i vi cc linh kin bng kim loi
trong my git. Ngoi ra, m trong khng kh trong nh
x rt cao, d lm cho v t lnh b han g, v ng dy in
cng d b h. Cho nn khng nn t t lnh trong nh x.
425- 6 iu king k
khi ct gi qut my
1/ Khng nn dng du xng, du izen, du ho lau qut
my. N s lm cho qut b trc sn.
2/ Khng nn dng vi th, bn chi lau chi qut
my. Nn dng vi mn v mm lau bi bn trn qut.
3/ Khng nn dng vi ni-lng bc qut my. Bi v
vi ni-lng c cht axit benzic d lm cho rp lp sn.
4/ Khng nn ct qut ni m thp hoc ni nhit
qu cao. ch qu nng th d trc sn, ch m thp th
d b han g.
5/ Khng nn dng nc l ra qut my. Dng nc
l ra s b han g, d tn hi n cc b phn bn trong
qut.
6/ Khng nn dng du xng, du ho, du izen bi
trn. Nn dng du my khu bi trn l tt nht.
426- M qut my khng nn
bt u bng s chm
Qut my no cng c s nhanh, chm, khi chuyn ng
bnh thng th cng quay nhanh, tiu th in cng nhiu,
qut quay chm tn t in. Song khi bt u khi ng th
tnh hnh li khng nh vy.
Bi v khi khi ng tc chm, in p ca ngun
in sau khi i qua gim p ca nm iu chnh tc ri mi
n vng quay ca qut, do in p thp nn vic khi ng
c kh khn. Nh vy dng in lu ln phi qua mt vng
di, thi gian lu mi quay c, lng pht nhit ca vng
dy tng ln. Khi khi ng ,tc cng chm, qut my to
nhit cng cao. To nhit cng cao th tui th ca qut my
cng gim. Cho nn m qut my khng nn bt u bng s
chm. Tt nht l khi m qut my nn m s cao, khi qut
chy bnh thng ri hy chuyn sang s chm.
427- Khng nn lau ra
qut my bng nc v du
xng trc khi ct gi
Sang thu, thi tit dn mt m, khng cn dng n qut
my na, trc khi ct i, tuyt i khng nn dng nc l v
175 351 352
du xng lau ra qut my.
Bi v dng nc ra qut, d lm cho cc linh kin
bn trong qut my b g; nu dng du xng, du ma-dt hoc
du ho lau qut, tuy d lau i nhng bi bm bm vo
qut, nhng li lm cho lp sn trn qut b trc ra. Cho nn
khi ct gi qut my khng nn dng nc v du xng lau
ra. Ch cn dng vi mm lau k l c. Sau khi lau sch
khng nn dng ni-lng bc qut, bi v trong ni lng c
mt cht ho hc l axit benzic c th lm trc sn, m ch
nn dng vi gi, ri vo ni thong mt, kh ro
l c.
428- khng nn dng bng dnh y t bc
dy in
Trong cuc sng thng ngy, c ngi dng bng dnh
y t thay bng dnh cch in, bc nhng on ni ca dy
in. Nh vy l v cng nguy him.
Bi v trong khi thit k v sn xut bng dnh y t,
ngi ta ch ngh n tc dng v mt y dc, m khng ch
n tnh nng cch in ca chng. Cn bng dnh cch in
m nhng ngi th in thng dng th c cng mnh
n mc dng in 1000 von chy qua lin 1 pht m cng
khng b dng in xuyn qua. Cho nn bng dnh y t khng
th dng bc dy in c, phng tn hi cho thit b
in hoc xy ra nhng nguy him khc.
429- Khng nn
nh rng bng nc lnh
Tui th cu rng km tui th ca ngi khong 10
nm. Bo v rng l mt mt ca vic bo v sc kho. Theo
t liu khoa hc cho bit, rng tin hnh chuyn ho bnh
thng nhit 35 - 36
0
C. Nu thng xuyn rng b
kch thch bi nng qu hoc lnh qu u nh hng n tui
th cu rng. Do ma ng nn nh rng bng nc m,
tuyt i khng nn nh rng bng nc lnh.
430- khng nn tra du
my khu vo xe p
Cc b phn ca xe p u phi thng xuyn tra du
nhn bo m cho n c trn, nh ng thi cn
phng b g. Song khng nn s dng du my khu tra vo xe
p.
Bi v du my khu l loi du bi trn , sau khi tra vo
cc trc ca xe p s lm cho m cc trc ny b long ra
v chy i mt ; do m lm gim mt tnh bi trn v tnh
phng g ca m trong cc trc ca xe p. Cho nn tra du
m cho xe p th nn tra loi du nhn s 30 hoc cc loi
m dng cho xe my.
431- khng nn tra du cho
xe p khi ang cn t
C ngi em xe p va i ma v hoc xe va mi ra
176 353 354
xong ra tra du ngay, tng lm nh vy l phng han g.
Trn thc t th ngc li.
Bi v xe p sau khi b t, tuy lau ri, nhng ch l
lau kh i nhng git nc ln, cn v s nhng ht nc nh
li ti m mt thng khng nhn thy c th vn cn. Lc
nu vi vng tra du vo ngay th chnh nhng lp du che
ph nhng ht nc nh li ti ny, lm cho du khng pht huy
c tc dng, ngc li cn lm cho cc b phn, c bit l
nhng ch m in d b han g. Cho nn xe p sau khi b t
phi dng khn kh lau sch ri cn phi ch vi ting ng
h na cho nhng ht nc nh li ti bc hi ht ri mi nn tra
du. Nh vy mi c th t c mc ch l chng g. Cc
loi xe gn my cng vy.
432- khng nn
t yn xe p qu cao
Xe p l mt trong nhng cng c giao thng khng th
thiu c trong cuc sng ca nhiu ngi. Ta thng thy
c mt s thanh nin vn yn xe p ln qu cao. H tng
rng nh vy ngi i xe p trng va kho p li va c
phong . K thc lm nh vy c rt nhiu tai hi.
Bi v khi yn xe p cao qu tm ca khung xe, ngi
i xe p phi ci g ngc v pha trc m hai vai th li
khunh v pha sau, sc nng ca ton c th ln yn mt
thi gian di, tc dng ngc li n b phn sinh dc, lm
cho n phi c st vi mm yn xe rt nhiu, thi gian ko di
s lm cho tin lit tuyn b mu, thm ch cn c th b vi
khun hoc vi trng bnh lm cho vim tin lit tuyn gy ra
hin tng i i but, i nhiu, i i kh v.v... Cho nn
phi cn c vo chiu cao v chn di ca tng ngi m vn
yn xe p cho thch hp.
433- khng nn
bc xe p bng ni lng
Ni chung ai mi mua xe p v cng mun gi gn cho
tt. Cho nn c mt s ngi dng ni lng qun kn khung
xe p, tng lm nh vy th nc sn khng b trc g. Trn
thc t th ngc li.
Bi v sau khi bc ni lng, lp sn ca xe d b mt
bng, thm ch cn b trc ra hng lot. Nguyn nhn l thnh
phn nc trong khng kh chui qua nhng k h ca ni lng
ngm vo lp sn. Thi gian ko di, sc chu nc ca b
mt sn gim i, lp sn b rn nt ri bong ra. Cho nn khng
nn dng ni lng bc khung xe p.
434- xe my mi
khng nn chy tc cao
Xe my mi chy trong khong 1000 cy s c gi l
chy r-a. Xe my mi trong thi gian chy r-a m chy
tc cao, rt d gy ra tai nn giao thng hoc xy ra s c
lm cho xe b hng, ngi b thng.
Bi v trong thi k chy r-a, nu ng c phi chuyn
ng trong tnh trng cao tc rt cng thng s lm cho p lc
bn ngoi cc linh kin tng ln, pht nhit qu , thm na
iu kin bi trn cn km v nhng vt trn b mt cc linh
kin cha c mi bng, do m gy ra cc s c. Nh vy
khng nhng lm cho tnh nng ng lc suy gim, m cn rt
hi cho ng c, rt ngn tui th ca xe my. Cho nn xe
177 355 356
my mi mua v khng nn chy tc cao. Sau khi chy
c 300 cy s, phi lau ra hp s v thay du m, lau sch
nhng bi kim loi do my ma st ri ra, lc mi chy tc
cao c.
435- khng nn chy xe my tc cao
trn ng bng
Xe my chy tc cao trn ng bng c th nng n
1000oC, do m rt c hi cho ng c, rt ngn tui th s
dng ca xe my.
Bi v trong khi chy, xe my li dng gi t nhin
ngc chiu, c th to nhit cc linh kin ang rt nng.
Nhng khi chy tc cao trn ng bng, thiu mt tc dng
to nhit ca gi t nhin, kt qu nhit ca ng c cng
ngy cng cao, lm cho nhit cu pit-tng v xi-lanh b
tng ln rt mnh, khe h gia pit-tng v xi-lanh b hp i, do
pit-tng b nng qu trng ln, cui cng dn n ng c b
h hi. Cho nn khng nn chy xe my tc cao trn ng
bng.
436- khng nn dng du xng -t cho vo
bt la
Dng du xng -t cho vo bt la rt c hi cho sc
kho .
Bi v trong du xng ny c cht ch tetraethyl-lead.
l mt cht c c hng v hoa qu, c th lm cho cng
nng mu b gim st, c hi cho bung tim con ngi. Ngi
ht thuc l m ht cht ch ny vo c th, nu ko di s xut
hin tnh trng trng c ch. Cho nn khng nn dng du
xng -t cho vo bt la.
437- khng nn tip xc
ng h eo tay m vng
vi nhng
cht c tnh n mn
ng h eo tay m vng hin ang l mt mt thi
trang rt c a chung. C ngi tng rng bn ngoi
m vng ri th khng th han g c. K thc nu bo qun
khng tt, th lp m vng y cng mt i sng bng, dn
dn bin thnh mu en.
Bi v v ng h m vng ch l vng 14K (ngha l ch
c 58,5% vng tht m thi). Trong lp vng m ny c mt
lng bc nht nh , rt d gy phn ng ho hc vi th kh
bc hi trong khng kh, lm cho v ng h b lu ho bc
m thnh mu en. Nu trong bp m c kh than th khi bp
bm vo lp bc ca v ng h m vng sinh ra phn ng,
nu ko di th v ng h s b en. Ngoi ra cht kim
trong m hi v cht sulfur trong x phng thm u c tc
dng n mn i vi ng h eo tay m vng. Cho nn khi
eo ng h m vng phi ch thng xuyn dng vi len
lau kh. Ch cn ch bo dng l c th hn ch c hiu
qu gi cho v ng h khng b en.
438- khng nn
git chiu ci bng nc l
178 357 358
Ma h vim nhit ra nhiu m hi, chiu ci d b m
hi lm cho m nn b dnh. git nhng vt m hi trn
chiu, ngi ta thng ngm chiu vo trong nc l git,
nh vy l khng thch hp.
Bi v chiu ci l dng ci lm hng ngang, cn dng
dy ay an hng dc. Nu ngm vo trong nc git th
d b mc. Cho nn chiu ci khng nn dng nc git m
ch nn dng nhng khn sch, nhng vo nc m, vt kh
ri lau theo chiu dc ca ci, cho n khi no nc trong th
thi. Sau khi lau sch ri khng nn phi ra ngoi nng gt,
trnh cho chiu ci b gin gy, m ch nn phi trong bng rm
thong gi cho kh l c.
439- khng nn ct gi
x phng git,
x phng thm qu lu
C mt s ngi c thch mua nhiu x phng git, x
phng thm tn tr mt thi gian di, thm ch cn em phi
ra ngoi nng. H tng rng lm nh vy th x phng hao,
k thc hon ton khng phi nh vy.
Bi v kh nng ty ra ca x phng git v x phng
thm mnh hay yu, thi gian dng lu hay mau hon ton do
bn thn x phng quyt nh. em phi x phng git v x
phng thm ra ngoi nng cho n cng ra, khng nhng
khng th tng thm kh nng ty sch vt bn v dng c
lu hn, m hon ton ngc li, tn tr x phng qu lu s
lm cho x phng sinh ra rancidity, sinh ra mi hi, cht
chng xy ca bn thn x phng v x phng thm s khng
cn hiu lc, kh nng ty vt bn gim st. Cho nn khng
tch tr x phng v x phng thm qu lu, cng khng nn
trong mi trng di 0oC.
440- khng nn dng
qu nhiu x phng
git qun o
Git qun o m dng qu nhiu x phng, qun o cng
kh git sch.
Bi v x phng c th h thp trng lc b mt ca
nc. Qun o sau khi dng x phng git, nhng cu bn
trn qun o bin thnh nhng ht li ti tch khi qun o, phn
tn trong nc. Nhng ht cu bn tch ra , ni trn mt
nc cng vi bt x phng. Khi nng nc x phng vo
khong 4% th hot tnh b ngoi mnh nht, hiu qu ty vt
bn cao nht. Nu nng nc x phng qu c th hot
tnh b ngoi gim thp, do qun o li kh git sch. Cho
nn khi git qun o khng nn cho qu nhiu x phng. Git
bng x phng bt cng vy. Mi kilgam nc ch cn 5
gam bt git l va.
441- khng nn dng chung
x phng bnh vi x phng
bt git qun o
C mt s ngi dng x phng bt git qun o,
nhng c o v tay o th li dng x phng bnh st vo v v
thm, tng rng nh vy c th tng thm kh nng ty vt
bn, git cng sch hn. Trn thc t th ngc li.
Bi v x phng bt c tnh toan, cn x phng bnh th
179 359 360
c tnh kim. Dng chung x phng bt vi x phng bnh s
gy ra phn ng trung ho toan kim, do m h thp kh
nng ty ra vt bn ca tng loi x phng. Cho nn khng
nn dng chung x phng bt vi x phng bnh git qun
o.
442- git qun o
khng nn ngm lu
Cn ngm qun o trc khi git s c li cho vic git
sch nhng vt bn v qun o c sch hn. Song nu ngm
qun o trong nc qu lu th kt qu s ngc li.
Bi v vt bn trong si qun o ch cn 15 pht l b
ngm t. Nu ngm qun o thi gian qu di th nhng cht
bn trong nc li ngm vo qun o, n lc git s kh
sch hn. Cho nn khi git khng nn ngm qun o qu 15
pht.
443- khng nn dng x phng bt gi
u
Dng x phng bt rt thun tin, ty vt bn rt nhanh.
C ngi khng nhng ch dng x phng bt git qun o,
m cn dng gi u. Nh vy l rt c hi.
Bi v trong x phng bt c cht sium phtphat. Cht
sium phtphat ny ngm vo da u s sinh ra phn ng ho
hc, kch thch da u sinh ra gu v lm cho tc b ch, b
kh, bin thnh mu vng, rt yu, mt i s ng mt v d
b rng tc. Cho nn khng nn dng x phng bt gi u.
444- khng nn dng v trng
v b ch
bn cho nhng chu hoa
Dng v trng t vo cc chu hoa, b ch vo trong
cc chu hoa, nghe ni c th lm cho chu hoa gi c
m, lm cho hoa ti tt. Trn thc t th li t hi nhiu.
Bi v t v trng vo cc chu hoa, lng trng trng
cn st li trong v trng s ngm vo t trong chu hoa, ln
men v pht nhit, do m lm hng b r, dn n lm cho
cy hoa b cht. ng thi lng trng trng ln men s gy
mi hi thi, lm t cho su bnh sinh si ny n. b ch
vo trong chu hoa, v trong l ch c cht kim ch, kim c
ph v.v... i vi cht hu c trong t cng tc dng ph
hoi nht nh. B ch mc nhn ra lm cho t trong chu
hoa b m nhiu, khng thong kh, nh hng n vic hp
thu cht dinh dng ca b r. Do s hot ng ca cc loi
khun anarbic sinh ra mui, cng rt nguy him cho s sinh
trng ca b r cy hoa. Cho nn khng nn dng v trng v
b ch lm phn bn cho cc chu hoa .
445- chn mua phch nc
khng nn ch nghe ting O...O...
C ngi khi chn mua phch nc, thng hay a
ming phch ln tai nghe xem c ting O...O...O...hay
khng v cho rng nu c ting o...o... l cht lng phch tt.
Trn thc t, lm nh vy l khng khoa hc.
nh gi cht lng mt phch nc tt hay xu, ngoi
vic nhn hnh dng v mu sc ra, cn phi quan st cht
lng rut phch na. Mt l phi xem ci nm thu tinh nhn
180 361 362
cui phch nc xem c b gy hay khng, xem c vt nt
hay khng; hai l phi xem ming phch c trn hay khng; ba
l phi xem rut phch c hin tng bong thu ngn hay
khng. Nu ch nghe ting O...O... th khng xc nh
c rut phch tt hay xu.
446- khng nn nc si
qu y vo phch nc
C ngi ch thch nc si vo phch cho n y
trn mi thi. H tng rng nh vy nc s nng lu.
Trn thc t, ch l s hiu lm.
Bi v thc nghim chng minh, phch nc c nc
si cch ming phch 3 cm so vi phch y nc gi nng
lu hn 5 7 gi. H s truyn nhit ca nc ln hn nhiu
so vi khng kh. Phch nc qu y nc, nc nng trc
tip tip xc vi np phch, nhit lng theo np phch truyn
ra ngoi rt nhanh. Nu ming phch c mt khong cch
khng kh th do khng kh to nhit rt thp nn nhit lng
to i c chm hn. Cho nn khng nn nc si vo phch
qu y.
447- khng nn thng xuyn dng phch
nc p lc
Dng phch nc p lc th tin li, an ton, nhng i
vi sc kho con ngi th phch nc p lc c th mang li
nhng iu bt li.
Bi v nc si trong phch, sau khi bnh lng th
nhng vt lng xung y ng li di y phch. Khi ta n
p lc ly nc th ng ht di y phch p lc, trc
ht hut ngay nhng vt trm lng ny ln. Nu ta c ung
mi th nc c nhiu tp cht ny, tt s nguy hi cho sc
kho. Ngoi ra phch nc bnh thng, khi rt nc vo phch
, nc t trn xung, vt trm lng di y phch s b
i ch khng dng, gim c c hi ung phi nc c tp
cht. Cho nn khng nn thng xuyn dng phch nc p
lc
448- khng nn
che nng bng d ni lng
C ngi tng rng bn ca ni-lng rt cao th em
ra lm d cng tt. Song khng nn che nng bng d ni-
lng.
Bi v tuy bn ca ni-lng rt cao, nhng kh nng
chu nng ca ni-lng li rt thp.. Nu thng xuyn b nh
nng chiu vo, ni-lng s b lo ho rt nhanh, tr nn gin ,
cng lc gim st. Nu dng ni-lng lm d che nng
th rt mau hng. Cho nn khng nn dng d ni-lng che
nng, nhng c th dng che ma c.
449- khng nn
tu tin t rc mi ni
Tu tin t rc mi ni rt c hi cho sc kho mi
ngi.
Bi v cc thnh phn ca rc cc k phc tp. Khi n b
t s sinh ra mt cht ho hp a dng. Cht ho hp ny c
181 363 364
th thng qua ng h hp hoc ngm vo thc n truyn vo
c th con ngi. Nu trong c th mt ngi no cha c
sc chng li nhng cht ny th s xy ra bnh trng ton
thn, khng nhng th, trong nhng cht ny cn c cht c
th gy ra ung th. Cho nn khng nn tu tin t rc mi
ni, m nn em n mt ni qui nh m x l.
450- khng nn dng ni-lng
bc chn bng
Ma h n, nhiu ngi thng hay dng nhng ti ni
lng bc chn bng em ct i. Nh vy d lm cho
mn bng b b hi m sinh mc.
Bi v trong khi ng, c th ngi ta to ra hi m hi v
thnh phn nc trong khng kh rt d b mn bng hp thu,
cho d nhng ngy nng phi mn bng ra ngoi nng,
song gia nhng khe h ca si bng vn tn ti hi nc. Ni-
lng khng thong kh. Nu dng ni-lng bc mn bng th
hi nc trong mn bng kh m thot ra ngoi c. Ma h
m cao. Chu nh hng ca m cao v m khng
kh, mn bng s b b hi, d sinh mn mc. Cho nn khng
nn dng ni-lng gi chn bng.
451- khng nn dng ni lng
ph ging
Dng ni-lng ph ging l khng tho ng.
Bi v mt ngi ln sau mt m ng, thng qua ln da
s to ra mt lng hi nc khong hn 200 ml. Mt b phn
hi nc ny b chn v m ging hp thu. Ban ngy nu
dng ni-lng ph ln ging, th thnh phn nc trong
chn m kh m to ra ngoi c. Nu ko di, m dn
dn tng cao, khng nhng nh hng n gic ng ca con
ngi, m i vi nhng ngi ang b thp khp , b au lng
v.v... li cng bt li, thm ch cn lm cho bnh nng ln
hoc ti pht.
Cho nn khng nn dng ni-lng ph ging.
452- khng nn dng
thng nha cha
v vn chuyn du xng
Dng thng nha cha v vn chuyn du xng tht
v cng nguy him.
Bi v du xng l mt loi vt cht c tnh tuyt duyn
tng i cao, li c tnh lu ng nh nc. Trn ng vn
chuyn, chic thng du xng b lc t pha lin tc, lm cho
du xng lun lun va chm v ma st vi v thng bn trong,
nh vy s sn sinh ra tnh in. Nu thng nha lm bng
cht nha cch in, tuy trng c p v bn, vn chuyn
thun tin, chu c chua mn, nhng khng dn in, m
trong thng sinh ra in tch th khng c cch no truyn
xung t c, do m in tch trong thng c tch t dn
ln, sau khi n mc in p nht nh s sinh ra nhng tia la
in, rt d lm cho thng du xng b chy n. Cho nn
khng nn dng thng bng nha cha v vn chuyn du
xng.
453- Khng nn
182 365 366
t nhng nha c
Nhng bng nha v bng cao su c, nu em t i s
v cng nguy hi cho con ngi.
Bi v nhng loi ny c tc dng gy ung th, nht l
cht plivinin n th l mt cht c nhiu kh nng dn n
ung th. ng thi khi t ln s to ra mt mi rt kh ngi,
gy cho ngi ta cm gic rt kh chu, to thnh s nhim
cho c mt vng. Cho nn khng nn t nhng nha,
cao su c, m nn thu thp li ri em bn ngi ta ti ch,
s dng li. Lm nh vy khng ch c li cho sc kho con
ngi m cn c li cho c s kin thit quc gia.
454- khng nn ng sa b
vo trong thng nha
ng sa b trong thng nha s ph hoi thnh phn
dinh dng ca sa b, gim thp gi tr dinh dng ca sa.
Bi v ng sa b trong thng nha c th c mi hc.
Qua thc nghim chng minh, ng sa b vo trong nha,
ngoi sng 24 ting ng h, ton b vitamin C trong sa
b ph hu, vitamin B cng gim i rt nhiu. Cho nn khng
nn dng nha ng sa b, nn chn nhng l thu tinh
mu m ng, trnh nh nng chiu vo l c.
455- khng nn ng thc phm trong
nha ti sinh
Nhng ch phm bng nha ti sinh l do thu mua cc
loi nha c em v ch bin li m thnh. Loi ch phm
nha ny c nhiu cht c, khng nn dng ng thc n,
nu khng s c ngy b trng c.
Hin nay trn th trng c bn nhng bao b thc phm,
bao b dc phm v cc dng c n lm bng nha u
khng c cht c nh cht plivinin, cht plistiren, cht
pliprpilen v.v... Cn nhng loi nha dng sn xut cc
th nh ti xch, o ma, giy, ng nc v nhng linh
kin in v.v...th c c nh cc cht plivinin clorit, phnn,
ur v.v... Nha ph thi c thu hi t nhng ngun rt phc
tp, iu kin gia cng cng khng ng u, yu cu cng
ngh khng cao, nhng ch phm bng nha ti sinh kh trnh
khi c nhng loi nha c cht c. Nu dng ng thc
phm, nht l nhng thc phm c cht chua v cc loi du,
rt c th b ngm cc cht c, ngi n phi s b trng c
ngay hoc b trng c t t. Cho nn cc ch phm t nha
ti sinh khng nn dng ng thc n.
456- khng nn ng ru
lu ngy trong
cc chai l bng nha
Dng thng bng nha ng ru, khng nhng ch
nh hng n cht lng ru m cn c th lm cho cc cht
c trong thng nha tan vo trong ru.
Bi v nguyn liu lm thng ru do nhiu th hp
thnh, trong qu trnh sn xut thng ru cn phi sn, phi
thm nhng cht gia c. Sn c rt nhiu loi, c nhiu loi c
cht c. Nhng vt cht c cht c ny dn dn tan ra v
ho vo trong ru, do m lm thay i tnh cht ca ru.
Cho nn tt nht l dng nhng chai l thy tinh ng
183 367 368
ru, khng nn dng nhng dng bng nha ng
ru.
457- Khng nn
tri ni-lng trn bn n
C khng t gia nh thch dng ni lng tri trn bn
n, tng rng nh vy l trang nh, d lau ra. Trn thc t,
nh vy ch c hi ch khng c li.
Bi v i a s ni lng u lm t plivinin m ra. Bn
thn nguyn liu plivinin th khng c, nhng trong n
c cht clorotylen th li c c. Nha phnn v nha ur
cng c nhng cht c c. Ngoi ra, nc sn trn ni lng li
c cht ch v nhiu cht c c khc. Trn bn n tri ni lng,
ngi ta thng t trc tip dng c n nh tha, da, a , bt
v c khi c thc n na. Nhng th dnh cht c ri qua
mm vo trong c th, gy nn nhng bnh trng c mn
tnh , dn n thiu mu, au vng tim, vim gan c tnh
trng c ch. Cho nn trn bn n khng nn tri vi ni-lng,
nn tm nhng loi vi bng thay th th tt hn.
458- khng nn
nc si vo ti chm
Ti chm nng ch nn nc nng khong 80-90oC,
khng th nc si vo c. Bi v nc si vo th s
lm cho cao su ca ti chm ny b lo ho, rt ngn tui th
s dng ca ti chm nng. Ngoi ra cng khng nn phi
ti chm nng ra ngoi nng v h trn l la phng
cao su b cng ra m lo ho, m rn nt.
459- khng nn ng thc n trong ti li
nha
Dng ti li nha ng thc n, rt nguy hi cho sc
kho.
Bi v ti li nha l do nhng nguyn liu ho hc nh
P.V.C. hp thnh, l mt cht rt c hi cho c th. n nhng
thc phm ng trong ti nha ny c th lm cho c th xut
hin nhng triu chng nh phn ng qu mn cm, b nga
ngy ngoi da, b trng c c tnh tch lu v.v... Cho nn
khng nn ng thc n trong ti li bng nha.
460- Ba iu khng nn
khi chi tu-l-kh
nh tu-l-kh l hot ng vui chi rt ph bin.
Nhng nu khng ch v sinh cng c hi cho sc kho.
ng l chi m khng vui.
Mt l khng c lim ngn tay chia bi. Bi v trn
con bi c rt nhiu vi trng gy bnh, ngn tay cng s m
vo mi th, cng c th nhim khun, nu lim ngn tay cho
t chia bi th vi trng bnh d tha c xm nhp vo c
th, ng l bnh vo t mm, nht l vi trng bnh vim gan
th cng nguy him.
Hai l khng nn ngi chi tu-l-kh ngoi h ph. Bi
v u ng x ch l ni bi bm, x u nhiu nht, nu
ngi chi nhiu gi ngoi ng ph th s ht phi mt
lng ln khng kh nhim bn, d dn n vim nhim
184 369 370
ng h hp.
Ba l khng nn chi min man khng ngh. Khi hng
ln th chi qun n qun ngh. Ngi xm mt thi gian di
lm cho tun hon mu b chm i, nng lng tiu hao t hn,
chn tay t b, mi lng au lng hoc l b to bn, b bnh tr
v.v... Cho nn, liu m chi cho vui m khng c hi.
461- Khng nn git qun o
c m hi bng nc nng
Nhng qun o c m hi khng c ngm vo nc
nng hoc nc si, bi v trong m hi c cha hm lng
nc v hm lng mui, ngoi ra cn cha nhng vt cht
hu c nh cht lng trng trng. Cht lng trng trng c th
tan trong nc lnh, cn gp nc nng th n ngng kt li
trn qun o, nu mt tri chiu vo hoc b dng kh trong
khng kh lm cho xy ho th s bin thnh mu vng lm
tm trn qun o.
462- khng nn eo ng h in t khi
chiu hoc chp x quang
i chiu in hoc chp in m eo ng h in t th
ng h in t s b hng hoc b cht. Bi v bn trong ng
h in t c lp mt bng ng in. Do tc dng ca bc
x rt mnh c th lm cho ng h b tm ngng hoc cht
hn. Cho nn bnh nhn khi i chiu in hoc chp in th
nn tho ng h in t tay ra. Ngi iu khin my chiu
chp X quang cng khng nn eo ng h in t
phng b hng.
463- Khng nn
ng h eo tay in t
b nng qu hoc m qu
ng h eo tay in t chy rt ng gi, gi c li r.
Song nu khng dng ng cch, ng h b nng qu
hoc m qu s b gim tui th s dng.
Bi v bn trong ng h in t l do nhng t hp
ng in, tinh th thch anh v.v... hp thnh. B nng, b
m, cc mch in d b chp lm mt s iu tit, tr ngi
cho vic hin s hoc lm cho pin b chy, c th lm cho my
b han g. Cho nn khng nn cho ng h in t b nng
qu hoc b m. Ngoi ra cng khng nn ng h in t
gn t trng, nu khng th ng h s cht.
464- khng nn dng
n n-ng lm n bn
C rt nhiu ngi thch dng n n-ng lm n bn.
H tng rng nh sng tt, c th tit kim in. Trn thc
t, nh vy l khng khoa hc.
n bn n-ng, ni chung tr n lm bng thp xon
c th un cong hoc thng, chao n thng kn. Nh vy l
pha sau n thng ti om. Pha trc v pha sau n l hai
mng sng ti tng phn qu mnh. Nu c lm vic di
ngy trong hon cnh ny th mt d mi mt, th gic d b
tn hi. Cho nn, n bn tt nht nn l n bng trn, chao
185 371 372
n nn l thu tinh hoc nha mu c th to sng ra bn
xung quanh, c th ngi c sch, vit lch nhiu gi vn
khng tn hi cho th lc.
465- o lt mi mua v
khng nn mc ngay
Trong qu trnh sn xut qun o, ngi ta thng dng
nhiu loi h ho hc lm cho qun o c p hn,
nhng loi h ny thng gy kch thch cho da, cho nn o
lt mi mua v khng nn mc ngay.
Trong khi may qun o ngi ta thng dng nhng loi
ho cht lm cho vi khi co, lm cho vi trng hn, lm
cho vi phng hn v.v...Nhng cht ny u c tc dng kch
thch lp da ngi mc. Ngoi ra ngi ta cn dng thuc
phng mc, phng chng cn trng phun vo qun o,
nhng cht ny cng c tc dng kch thch ln da con ngi.
Nht l lp da ca tr em thng qu mn cm, cng r hn.
Cho nn o lt mi mua v khng nn mc ngay. Trc khi
mc nn ngm nc l git i mt lt ri hy mc.
466- khng nn mc qun
o len st vo ngi
Qun o len rt nh, mm xp v gi c m. Nhng
nu mc st vo ngi th lp nhung rt mau b dnh bt vo
nhau, b cng li, tnh gi m cng gim i nhiu.
Bi v lp da ngi ta to ra m hi v m hi du lm
cho si nhung dnh vo nhau tr nn cng. Khi git li dng
sc v mnh, si nhung cng dnh bt vo nhau cht hn. Sau
khi phi kh s thnh nhng mng cng, mc vo trng rt
khng p, v tnh gi m cng gim i nhiu. Cho nn khng
nn mc qun o len st vo ngi, khi git khng nn v
mnh, vt mnh. Khi phi nn phi mt phi ra ngoi. Sau khi
kh dng tay kh v cho qun o tr li xp, nh, mm mi.
467- khng nn mc o
ni-lng b st vo ngi
o ni-lng mc st vo ngi s c hi cho sc kho.
Bi v nhng qun o bng si ho hc nh ni-lng, khi
mc vo ngi n s khng ngng c st, s sn sinh ra tnh
in v phng in. Nu mc o st vo ngi, nhng tia la
nh ca tnh in s khng ngng kch thch ln da. Ngoi ra
si ho hc st vo da s gy cho ln da qu mn cm. Ni
chung o lt ni-lng thng hi cht, o dnh st vo lp da
mt thi gian di s gy nn nga ngy, thm ch c th gy
ni m ay, xut hin bnh vim da c tnh qu mn cm. Cho
nn khng nn mc o ni-lng b st ngi.
468- qun o lt
khng nn phi mt tri
C mt s ngi git xong qun o c thch ln tri ra
phi, c qun o lt cng vy. K thc lm nh vy l c hi cho
sc kho.
Bi v trong t nhin, c rt nhiu cht c hi cho c th
con ngi, nh khi, bi, vt vi sinh, hydro sulfit, cht gy
ung th v.v... Nhng cht ny bay theo khng kh l lng
186 373 374
trong khng trung, nu ta phi qun o lt m ln tri ra phi
th nhng cht ny s bm vo qun o lt ca chng ta, khi
mc vo ngi s gy nga ngy, thm ch c th dn n cc
loi vim da. i vi ph n th c th gy bnh ph khoa.
Cho nn nhng qun o lt mc st ngi khng nn ln tri
ra phi, v khi ct qun o cn phi gi cho sch bi bm bm
vo.
469- Bt tt ni lng khng
nn phi ngoi nng
hoc h bn bp l
Bt tt ni-lng v nhng bt tt bng si ho hc khc
khng nn phi ngoi nng cng khng nn h trn bp l
ang chy.
Bi v phi ra nng nh vy s mau lo ho, dn n
gim sc n hi. H trn bp l ang chy si s b cng, b
gin, thm ch cn b nng chy. Cho nn khng nn phi bt
tt ni lng ngoi nng hoc h trn bp l.
470- khng nn ngm git
bt tt bng nc nng
Ngy nay bt tt bn trn th trng, i a s l dt bng
ni-lng hoc si ho hc, khi git khng nn ngm vo nc
nng.
Bt tt dng qua c th do c st nhiu m sinh ra
nhng t si, nhng cc si dnh vo nhau. Hin tng sinh
cng ra ny khng nh hng n bn ca bt tt. Nu
dng nc nng ngm git, s c th b bin hnh, b phai
mu. Nht l c bt tt, sau khi ngm git bng nc nng,
nhng si chun s b lo ho, mt mt sc n hi, b do ra.
Cho nn khi git bt tt khng nn git bng nc
nng, m ch nn dng nc hi m m git.
471- khng nn ct nhng u si bn
trong bt tt
V c bn bt tt c dt bng my dt trn. u bt
tt, cui bt tt v gt bt tt thng c nhng u si th ra.
Chng ta khng nn ct nhng u si ny i.
Do nguyn nhn v mt cng ngh nn c nhng u si
tha ra ny. Nu ct n i, si s b tut. Ni chung nhng
khong tha ny nn l 2-3mm. Nu di qu th khi i bt tt
s vng vo ngn chn.
472- khi ct o len
khng nn treo
Nhiu ngi cho rng o len v o dt kim khng mc
na th treo ln ct i. K thc cch lm nh vy l khng
tho ng.
Bi v o len, o dt kim m treo lu ngy th o s b
chy di ra, lm cho o bin dng, cn c th c hi cho cht
liu len na. Cng c ngi em gi qun o len vo trong ti
ni lng. Ti ni lng khng thong kh, rt d lm cho qun o
b vng, b mc. Cch lm ng n nht l, nhng qun o
tm thi khng mc n nn gp cho phng phiu, gia mi
chic o k mt t giy bn ri xp vo trong t qun o.
187 375 376
473- khng nn
b bng phin
vo y t qun o
Rt nhiu ngi cho rng b bng phin vo y t qun
o th s tr c nhng con nhy (con di ui), con
gin. Trn thc t nh vy l khng tho ng.
Bi v bng phin l th rn, nhng c th trc tip thng
hoa thnh th kh. Song th kh ca bng phin nng hn
khng kh, lng xung di. Cho nn phi t bng phin
pha trn t. Ngoi ra bng phin ch c tc dng xua ui
nhng loi cn trng, ch khng c tc dng dit trng.
474- khng nn nh xi
trc khi ct giy da
C nhiu ngi khng dng n giy da na, trc khi
ct i bi mt lt xi cho giy. Lm nh vy khng
nhng khng bo v c giy m cn lm cho giy mau
h.
Bi v xi nh giy thuc loi du c tnh kh. Giy da
sau khi nh xi em ct gi lu ngy, rt d b kh, sinh ra nt
n. Cho nn ct gi giy da khng nn bi xi m nn bi ln
mt lp m ng vt. Nu dng mt ming m ln hoc m
cu sng, st i st li nhiu ln, c th phng c da giy
b kh, b nt n.
475- khi tm khng nn
k c mnh qu
Khi tm, nhiu ngi c thi quen k c rt
mnh, hnh nh nu khng lm nh vy th tm khng sch.
K thc k c mnh qu cng khng c li cho ln da.
Bi v bn ngoi c th con ngi c mt tng t bo
thng b ph ln ton thn ri ra, m ngi ta thng gi l
Lp da cht . N ch dy khong 0,1mm, nhng li v cng
quan trng. Lp da ny c cht axit nh, n c th ngn tr
mt cch c hiu qu s xm nhp ca vi trng bnh v nhng
x tuyn c hi, chnh l mt phng tuyn tri cho cu con
ngi . Tc thay i lp da ny ht sc chm, ch no
nhanh nht cng phi trn 10 ngy, cn lp da di vai th
phi trn 100 ngy. Khi tm nu k c mnh qu s lm tn
hi cho cht lng lp da ny, vi trng bnh v nhng x
tuyn c hi c th tha c xm nhp vo c th, c th lm
cho ln da nhim c, gy ra bnh vim mao nang, thm ch
c th pht trin thnh gh l, thnh bnh bi huyt. Cho nn
khi tm khng nn k c lp da qu mnh, c bit l nhng
ch da non nh khoeo tay, nch, m h v..v...cng phi ch , ch
nn k c nh nhng thi.
476- sau khi ra m hi
khng nn tm ngay
bng nc lnh
Khi ra m hi, nhng cht chuyn ho trong c th rt
nhiu v mnh. bo v nhit c th c n nh, cc
188 377 378
mch mu trn da trng ln, l chn lng rng ra,m hi tot
ra nhiu, mau tn nhit. Lc ny nu tm bng nc lnh th
ch c hi ch khng c li.
Bi v do nc lnh t nhin kch thch, nhng mch
mu trn da lp tc co li, tun hon mu tng ln, tim phi
phi gnh vc nng hn, ng thi sc khng ca c th
gim st, nhng vi trng v mm bnh ang tim n trong c
th tha c xm nhp, t m sinh bnh. Cho nn sau khi ra
nhiu m hi khng nn tm ngay bng nc lnh.
477- khng nn
thu qun o bi
C mt s ngi khi i bi, khng chun b qun o, nn
i thu qun o bi. Tuy c tin tht, nhng qun o bi
qua nhiu ng mc nn ch c hi ch khng c li.
Bi v qun o bi khi mc vo ngi l b st thn th,
vi trng bnh bm vo qun o bi c th truyn nhim bnh
ngoi da cho mi ngi, v cn c th truyn nhim bnh
trng roi m o, bnh nm khun v cc bnh k
sinh trng khc. Cho nn khng nn thu qun o bi,
tt nht nn t chun b mt b m dng.
478- khng nn ct lng mi
Trong l mi ca mi ngi u c lng, tuy nhiu t,
di ngn c khc nhau. Lng mi v nh cnh rng phng h,
c th ngn tr bi bm, vi trng, l phng tuyn u tin ca
ng h hp ca con ngi. Ct lng mi hoc nh lng mi
l c hi.
Bi v nhng t chc di lp da trong l mi tng i
t, lp da dnh cht vo xng sn mi, nu ct hoc nh lng
mi i s sinh cm nhim, lm cho mi ln, sng ln, nng
v au, s lnh, pht st, hnh thnh bnh nga tin nh mi.
Hn na y l Khu tam gic nguy him ca con ngi,
limpha, huyt qun rt nhiu. Nu b nhim trng d b lan
rng v sinh ra vim xoang mi. Vi trng c th theo mu m
vo tnh mch ri ln no, gy ra vim mng no c m, mng
m no v.v...rt nguy him n tnh mnh. Cho nn khng nn
ct lng mi. Nu lng mi di qu, th ra ngoi l mi th
nn ra sch l mi, dng ko st trng, nh nhng ct
phn lng mi th ra ngoi l mi. Tuyt i khng lm thng
tn n l mi.
479- chy mu cam
khng nn nga u ln
Khi chy mu cam, ngi ta thng hay nga u ln.
Trn thc t, lm nh vy l khng ng.
Bi v khi chy mu cam m ngng u ln th mu s
chy vo c hng, nh vy cng lm cho ngi ta kh chu.
Phng php cm mu khi chy mu cam l : ngi ngay
xung, ton thn th lng, dng ngn tay n vo gia hai bn
mi, tt nht l dng mt ming vi thm nc lnh p vo hai
bn sng mi, sau dng bng nht vo l mi, mt hai pht
sau mu cam t nhin s ngng. Nu mu vn tip tc chy th
phi nh thy thuc cha.
480- khi ng khng nn
gi u cao
189 379 380
Lc ng m gi u qu cao d xy ra Si c v d b
bnh v c. Xt t gc y hc, cu ni Cao chm v u l
khng c c s khoa hc.
Bi v c ngi ta c th t do hot ng l do s phi
hp iu ho gia xng c vi hng lot c gn, c bp, dy
chng mi thnh. Nu c gi u cao lu ngy s lm cho sinh
l xng c cong i, dn dn lm cho nhng c gn, c bp,
dy chng lun lun b cng thng, lu dn s b nhng chng
bnh v c nh vi ho, do lm cho c cng ra, au
nhc, hai vai mi mt, hai tay t b, vng u hoa mt
v.v...Ngoi ra ng gi u cao s dn n lu lng mu no
b gim, mu chy chm, cn c th xy ra tc mch mu no,
tr nn b lit. Cho nn khi ng khng nn gi u cao qu.
481- gi u
khng nn thp qu
C nhiu ngi khi ng khng cn gi u hoc gi qa
thp lm cho v tr u qu thp, huyt qun trn u d b
xung huyt, sau khi tnh dy thng c cm gic u b trng
ra, mt v mt c hin tng trng ph.
Bi v xng c ngi ta li v pha trc, nu khng
dng gi u hoc gi u qu thp, khi ng ri cc c bp
c khng c ngh ngi thoi mi. Sau khi tnh dy, nh th
cm thy c b au mi, nu b nng th cc c bp c s
cng ra, tc l b Si c . Cho nn gi u khng nn
thp qu.
482- gic ng tra
khng nn qu di
Thi gian ng tra qu di khng nhng chng c tc
dng ngh ngi, ngc li cn lm cho ngi ta cm thy
cng mt mi hn.
Bi v trong khi ng s c ch v i no mnh hn v
trong mt thi gian nht nh c mt chu k c ch hng
phn. Thi gian ng ngy qu nhiu, trng thi c ch i no
dn dn b lng xung. Sau khi tnh dy s cm thy rt khng
thoi mi, u c nng chnh chch, ton thn mt mi, thc
m h, chn tay cng . Cho nn thi gian ng tra khng
nn qu di. Tt nht khng ng qu 45 pht.
483- khi ng khng nn
eo ng h d quang
Thng xuyn eo ng h d quang, nht l eo
ng h d quang i ng ch c hi cho c th.
Bi v trn nhng chic kim v ch s ng h d quang
c sn mt loi hn hp pht quang c thnh phn radium.
Radium c mt loi x tuyn cc mnh l alpha, bta,...c th
lm cho sulfite ch pht sng. Mt ng h d quang ch cch
c mt lp v, do m bc x tng i mnh, nu eo ng
h d quang v pha lng bn tay, khi ng tay ln ngc, ln
bng th c th nhn bc x mt thi gian di. Nh vy c tch
lu mi ln, c th s b nguy hi. Cho nn khng nn eo
ng h d quang i ng, cng khng nn t ng h d quang
di gi.
484- bui tra khng nn
ng gc trn bn
190 381 382
Bui tra hoc sau ba n tra, nhiu ngi c thi quen
ngi trn sa lng, da trn gh bnh hoc gc xung bn
ngh gii lao, ng tra. Nh vy l ch c hi ch khng c li.
Bi v khi ng, tim p chm hn, mch mu n ra, tc
mu chy n cc b phn tng i chm. Nu ng ngi,
mu chy vo i no qua cc c quan tc tng i chm.
Nu ng ngi, mu chy vo i no li cng gim i. c
bit l sau ba n tra, mt lng mu tng i nhiu chy
vo h thng d dy v rut, hn na t th ng ngi cng lm
cho mu cc t chc no thm thiu, khi tnh dy thng
thy vng u, tai, chn mi mt, mt m, sc mt ti mt
v.v... l do Thiu mu no gy ra. Cho nn ngh tra
khng nn ng gc trn bn.
485- Ban m i ng
khng nn ng kn ca
Sng sm ng dy, i ra ngoi sn, cm thy khng kh
trong lnh sng khoi. Ngc li, sng sm m ta i t ngoi
vo trong nh th cm thy khng kh ngt ngt, rt kh chu.
thy, sau khi ng mt m di, khng kh vn c trong
phng nh hng nghim trng n sc kho con ngi nh th
no.
Bi v khi yn tnh, mi pht con ngi ta phi ht vo
300mg dng kh v th ra 250 mg thn kh. Nu ca ng
kn mt, trong phng khng thong kh, c bit l nhng
phng hp m ngi li ng th c sau 3 gi, hm lng thn
kh trong khng kh li tng ln gp 3 ln. ng thi s lng
vi khun, s lng bi bm v nhng cht c hi khc u
tng ln gp nhiu ln, thm ch n trn 10 ln. Nhng vt
cht c hi ny, ngi ht phi s nh hng n sc kho.
Cho nn ban m i ng khng nn ng kn cc ca. Nu l
ma ng, c th m mt bn ca s, trnh khng kh i
lu qu mnh, nhit trong v ngoi phng chnh lch qu
cao gy ra cm lnh.
486- khng nn
ng qu nhiu
Ng l nhu cu sinh l ca con ngi. Ng tho ng v
y s tiu tr mt mi c hiu qu. Nhng nu ng qu
nhiu th li c hi cho sc kho.
Bi v ng qu nhiu s tng thm gnh nng cho trung
khu thu min i no, lm cho cc hot ng sinh l v thay
th u b gim xung n mc thp nht. Nu c ko di,
khng nhng lm cho ngi ta cm thy mt mi m cn lm
cho cng nng cm gic ca cc c quan khu gic, th gic,
thnh gic v xc gic b gim st, bn cht ca c xng
b km i, t m sinh ra hng lot bnh tt. Ngoi ra c
ngi quan st v thng k, mt ngi trong tnh trng bn
rn v t ng so vi ngi ng nhiu v nhn ri, t l m au
thp hn t 25% n 38%. l v hot ng t duy c th
sn sinh ra mt loi vt cht tng cng sc min dch cho c
th, l pp-tt thn kinh. Cho nn thi gian ng khng nn
qu di. Ni chung, mi ngy thi gian ng ca : hc sinh
tiu hc khong 10 ting ng h; hc sinh trung hc khong
8-9 ting ng h; ngi ng tui 7-8 ting ng h; ngi
gi 9-10 ting ng h l va.
191 383 384
487- khng nn xem sch bo trong
nh x
i i tin m xem sch bo, tinh thn hc tp y tht
ng qu, song i vi sc kho th ch c hi ch khng c
li.
Bi v ng tc i tin l do trung khu thn kinh cp
thp v trung khu thn kinh cp cao cng tham gia. Khi i
tin m xem sch bo, thc i tin b c ch, mt mt tnh
mn cm kch thch p lc ca trc trng i vi phn, lm
cho phn lu li trong rut qu lu, ht mt qu nhiu nc,
dn n to bn. ng thi, thi gian ngi qu lu, gy nn
mu trong khoang chu v khc cong ca tnh mch tr m
hnh thnh bnh tr. Khng kh trong nh x b vn c, thiu
xy, ngi lu s cm thy vng u, mt mi, c khi cn xy
ra hin tng ngt xu. Cho nn trong khi i i tin khng
nn xem sch bo.
488- khng nn
nm xem ti-vi
Nm trn ging hoc trn gh bnh m xem ti-vi , qu
l c t do thoi mi tht. Nhng trn thc t, nm nh vy tht
v cng c hi cho thn th.
Bi v nm xem ti-vi th u phi ngng ln, phi
nghing mnh i, phi ngoo c, nhn lch mt thi gian di,
tm mt rt kh gi c ng thng vi mn hnh, thi gian
ko di rt c hi cho mt, t m gy nn au hc mt,
sng au nhn cu, sung huyt kt mc, chy nc mt, nhn
p tng cao, th lc km v.v...Cho nn khng nn nm xem ti-
vi.
489- khng nn c sch bo trn xe -
t
Ngi trn -t m xem sch bo rt c hi cho
mt.
Bi v thit b chiu sng trn -t km, xe chy nn lun
lun lc lc, rt kh gi c c ly n nh gia mt v sch
bo (c ly gia mt v t bo phi l 30-35cm). Nh vy d
cng thng qu mc, sinh ra mt nhc. Tr em v thanh thiu
nin c sch bo trn xe t cng c hi hn, bi v h thng
th gic ca h cha c pht trin hon ton. Cho nn
khng nn c sch bo trn xe -t.
490- ma ng khng nn
lim mi
Ma ng kh hu kh hanh, mi ngi ta thng
hay b kh n, c ngi ch thch dng li lim mi cho
du, nh vy l khng tt.
Bi v tuyn nc bt trong mm chy ra nc
bt, c th lm cho mm m t d chu v tiu ho
thc n. Trong nc bt c nhng vt nh amilada tng
i dnh, khi ta lim mi, nc bc hi, cht amilada
dnh li trn mi, do m mi cng kh hn, thm ch
cn lm cho mi nt n chy mu, dn n b nhim
trng mng m. Cho nn ma ng khng nn lim mi.
C th xoa ln mt cht vadlin phng n mi.
192 385 386
491- ma h khng nn
ci trn hng mt
Ma h oi bc, khng t thanh thiu nin thch xoay
trn hng mt, tng rng nh vy s mt m, d
chu. K thc th khng phi nh vy. Nu nh kh hu
ngoi tri gn nh hoc cao hn nhit trong ngi
(37oC) th ci trn khng nhng khng mt m, ngc
li cn cm thy cng nng hn.
Bi v vic iu tit nhit trong c th khng
phi ch da vo s bc hi ca ln da, m cn da vo
s bc x ca ln da na.
Khi nhit ngoi tri vt qu 37oC th nhit
trong ngi ch yu da vo s bc hi ca ln da tn
nhit; khi nhit ngoi tri vt qu 37oC, ln da
khng nhng khng th thng qua phng thc bc x
tn nhit, m cn b nhit lng bn ngoi thm vo. Cho
nn lc ny m ci trn th cng d b ci nng bn ngoi
thm vo, do m cm thy cng nng bc, nng nc
hn. Do nhit lng tng ln, m hi t l chn lng tot
ra. M hi ra nhiu m ci nng vn hon ton khng
gim. Cho nn khi nhit bn ngoi ln trn 35oC m
ci trn ch cng cm thy nng bc hn, nht l khi
khng c gi s cm thy r nht.
492- bn lm vic khng nn cao qu
Bn lm vic cao qu s nh hng khng tt n sc kho
con ngi.
Bi v bn cao, khi lm vic phi nh vai ln, khi
c, lc vit u rt tn sc, d cm thy mt mi m
gim st hiu sut cng tc. Nu lm vic lu di s sinh
ra au vai, au ngc, gy nn hao tn c bp. Khi ngi
c cc ti liu, c li qu gn, rt c hi cho mt, sinh ra
cn th, ngi gi th d b mi mt, nhn khng r na.
lm vic c d dng, nhiu ngi phi k m
ngi. Nh vy th hai chn li khng c t nhin
t trn sn, khin cho chn hot ng bt tin, tun hon
mu khng thng, khin cho chn nng m v lc. Nu ko di th
tnh mch b gp khc, lm cho cc c bp b teo li. Cho nn bn
lm vic khng nn qu cao. cao thch hp phi l v tr ca mt
bn ngang vi hc ngc l va.
493- khng nn t nhng tm nh
mu di
tm knh bn lm vic
t nhng tm nh mu di tm knh bn lm vic l
khng thch hp.
Ni chung di tm knh ny ngi ta thng t
nhng tm ba hoc vi, nhung mu xanh da tri hoc
xanh l cy mu sm. Mu xanh da tri v xanh l cy c
tc dng tng i tt i vi vic hp thu tia t ngoi
trong nh sng mnh lm tn hi cho mt. T l phn x
nh sng c th t n 35% - 45% . Khi ngi ta lm
vic bng mt lu thng cm thy mt b mt mi, nhn
cc mu xanh di tm knh bn lm vic s gim bt
hoc mt i cm gic mt mi ca mt. Nu di tm
knh li l nhng tm nh mu sc sc s th cm gic
193 387 388
mt mi ca mt kh m tiu tan i c. Cho nn
bo v s kho mnh ca i mt, tt nht l khng nn
p nhng tm nh mu xung di tm knh bn lm
vic.
494- khng nn lim ngn tay cho
t m tin
Khi m tin hoc cc loi tem phiu, a ngn tay
qut ln li cho t m tht v cng nguy him.
Bi v nhng giy t c lu thng hng ngy nh
tin giy, tem phiu b nhim, c rt nhiu vi trng,
mm bnh v trng k sinh trng. Trung Quc ngi
ta tin hnh kim tra cc loi tin giy tm cc loi
vi khun nh vi trng gy bnh vim gan B, vi trng
salmn, trc trng gy m, trc trng bin dng, cu
trng nho mu hong kim, trc trng ng rut v trng
k sinh trng ng rut v.v... Khi a tay qut ln li
rt d b vi khun, vi trng gy bnh, trng k sinh trng
v.v... theo vo mm, truyn bnh cho ngi. Cho nn khi
m tin khng nn qut tay ln li, m nn dng mt
ming bt bin tm nc qut ngn tay m tin v
sau phi ra tay ngay bng x phng.
495- khng nn
dng du xng
ra tay dnh du m
Khi tay b dnh du m hoc nhng cht bn khc,
dng du xng ra, tuy c kh c vt bn khi tay,
nhng rt c hi cho ln da tay.
Bi v du xng l mt loi cht lng khng mu, d
chy, hi c mi hi, c th lm tan du m, c tc dng
ty m. B ngoi lp da ca ngi ta c mt lp m da
c th lm cho da mm v bo v ln da. Ra tay bng
du xng s lm mt lp m da ny i, lm cho ln da tr
nn th rp, kh cng, nt n, thm ch c th gy vim
da v mn nga. Du xng c cha nhng cht c th gy
tn hi cho h thng mu v h thng thn kinh trung
khu ca c th. Cho nn khng nn dng du xng ra
tay dnh du m, m nn dng giy c lau kh, ri dng
x phng v nc ra cho sch.
496- khng nn dng chung ct mng
tay
Dng chung ci ct mng tay l vic thng tnh
trong cuc sng, hu nh khng c iu g ng bn
lun. Nhng ngi s dng ct mng taym c bnh nm
th vi trng bnh nm s bm vo ct mng tay.
V di mng tay c nhiu cu bn, c th l i
bn doanh ca vi khun, nhng nm k n nu di
mng tay. Chnh ci ct mng tay ny s l mi gii
truyn bnh nm k cho ngi khc. Cho nn khng nn
mn ci ct mng tay
497- khng nn nut m
194 389 390
Tu tin nh m, nguy hi n cng chng; gng
gng nut m, nguy hi cho bn thn. C hai u
khng nn lm.
Bi v trong m c rt nhiu vi trng, nu nut vo
trong d dy, c th c mt phn vi trng b v toan tiu
dit, nhng cn mt b phn ln vi trng th vn cn
sng v i vo ng rut, gy nn nhng chng bnh v
ng rut. Nu ngi b bnh lao th trong m s c
rt nhiu vi trng lao, nut m ny c th b bnh lao
rut, v qua ng mu c th truyn vo gan, thn, no
m v.v... t c th dn n cc bnh trm trng nh
lao gan, lao thn, vim no m c tnh lao. Cho nn khi
c m khng nn tu tin khc nh, nhng cng khng
nn min cng nut, m phi nh vo b, vo thng.
498- khng nn dng giy bo c chi
t
Sau khi i i tin, nhiu ngi c mun gin
tin, tn tin nn dng giy bo hoc x sch c
chi. Trn thc t, nh vy l c hi cho sc kho.
Bi v trong nhng t giy in u c cht liu
mu v cht liu nhum. Trn nhng trang giy in ch
cn c cht ch v mc du. Trong nhng trang giy in
cn c mt kt cu ho hc vi mt cht nh DDT c
c tnh rt ln. Hu mn v lp da xung quanh rt m
c th ngm nhng cht c ny v gy nn nhng vt
xc, gy chy mu, nga ngy v.v... Nu ko di s sinh
trng c mn tnh, thm ch cn sinh mn nht. Cho
nn khng nn dng giy bo c chi t sau khi i i tin.
499- khng nn ngi lu bt ng
trn xe ln
Nhng ngi b bi lit hoc b ca chn c xe ln
tr gip s m rng c phm vi v kh nng hot
ng, l iu rt tt. Nhng nu c ngi lu bt ng
trn xe ln s lm cho mng b lot.
V sau khi ngi ln xe ln, trng lng ca phn
trn u do b phn mng chng . Nu c ngi lu bt
ng th ch mng st vi gh s b nng mt thi
gian di lm cho tun hon mu khng thng, thiu mu
cc b. Nu ko di s b lot v b nng. Cho nn
ngi b bi lit sau khi ngi ln xe ln, c sau 15 pht
li phi xoay ngi mt ln lm cho ch mng b
c chuyn ng, khi phc c tun hon mu. Tt
nht l mi ngy c 3 4 ln xoa bp ch mng duy
tr s lu thng ca tun hon mu.
500- khng nn nui chim
trong phng
Khng bit t bao gi, vic nui chim trong gia
nh c coi nh mt s thch, cho rng c ch cho sc
kho c th xc ln tinh thn. C mt thi vic nui chim
tr thnh mt thi thng. Nhng theo s iu tra
nghin cu ca cc nh khoa hc nc ngoi cho bit th
195 391 392
nui chim, nht l nui chim trong cn h rt khng c li cho sc
kho.
Theo s iu tra nghin cu ca cc nh khoa hc
H Lan th nhng ngi nui chim trong phng , n
khi v gi, s ngi mc bnh ung th phi tng gp 7
ln so vi ngi thng. Trong s 49 ngi mc bnh
ung th phi c iu tra th c 33 ngi tng nui
chim trong phng .. l bi v nui chim trong
phng s gy nhim khng kh trong phng rt nhiu,
khi c nhiu bi bm th nhng si lng v bay vo trong
phi lm cho mt phn c nng min dch b tn hi, do
m sinh ra bnh ung th phi. Cho nn vic nui chim
trong phng quyt khng phi l mt s thch c li.
sch tham kho
1- Dc nhi cm k. NXB Khoa hc k thut Bc kinh -
1996
2- Ph n c thai - chm sc v cm k. NXB Du lch
Qung ng - 1997
3- N tnh dc nhi th sch. NXB Liu Ninh th x -
1994
4- N tnh tnh i th sch. NXB Liu Ninh th x -
1994
5- n v sc kho. NXB V sinh nhn dn - 1996
6- Hin i c gia cm k. NXB Dn tc Qung Ty -
1996
7- Hin i sinh hot cm k i in.
NXB Cng ty dch thut Khoa hc k thut
Thin Tn - 1993
196 393 394
mc lc
Li ni u
PHN 1
tr th v Nhng i cm k
Trang
1- Khng nn coi thng vic nui con
bng sa m 7
2- Trng hp no khng nn nui con
bng sa m 8
3- Tr th no khng nn b sa m 9
4- Khng nn b sa non 9
5- Khng nn cho tr mi sinh b sa
qu mun 10
6- Khng nn ly sa c c ng lm
thc n chnh cho tr th 11
7- Khng nn ch dng sa b khi
nui b tr s sinh 12
8- Khng nn cho tr nm nga b sa 13
9- Tr non khng nn n sa chua 14
10- Khng nn ch dng sa cu
nui con 14
11- Khng nn dng sa b nu cho
cho tr 15
12- Khng nn cho tr ung sa b
lc i 16
13- Khng nn cho con b sa v gi gic 17
14- Khng nn cho tr th ung sa thay
ung nc 18
15- Khng nn h thy tr khc l cho b 18
16- Khng nn cho tr th n sa b thi
gian di 19
17- M ang ung thuc bnh khng
nn cho con b 20
18- Nhng iu king k v vic cai sa 22
19- Khng nn cai sa qu mun 24
20- Trng hp no khng nn cai sa 24
21- Trong thi k cho con b m thy
kinh th khng nn cai sa 25
22- Su khi cai sa khng nn tip tc
nui tr bng bnh sa 26
23- 5 iu king k khi cho tr n ng 27
24- Mun tr tng chiu cao, khng
phi ch da vo dinh dng 35
25- Tr em khng nn dng nhiu
du gan c 36
26- Tr em li n khng nn cho
n m chnh 37
27- Tr em khng nn n ko scla
197 395 396
vi sa b 38
28- Tr em khng nn n nhiu qut 38
29- Tr em khng nn n nhng thc vt
t cht m 39
30- Tr em khng nn n nhiu ti 39
31- 4 iu king k trong vic n ung
ca tr em 40
32- Tr em khng nn ung nhiu
nc c ga 43
33- Tr em khng nn n nhiu bnh quy 44
34- Khng nn cho tr em n
nhiu m chnh 44
35- Tr em khng nn n c chua xanh 45
36- Tr em khng nn ung nc gii
kht c mu 45
37- Khng nn cho tr em ung
nc ngt thay nc lc 46
38- Tr em khng nn n nhiu
thc phm ng hp 47
39- Khng nn cho tr em mi sinh
ung nc cam tho 48
40- Tr em khng nn ung nhiu
nc trc ba n 48
41- Tr em khng nn ung bia 49
42- Khng nn cho tr th ung ccacla 50
43- Khng nn cho tr th ung nc
qu ng chai 50
44- 18 iu cm k trong vic n ung
ca nhi ng 51
45- Khng nn cho tr th n nhiu scla68
46- Khng nn cho tr n nhiu ko sa 69
47- Khng nn cho tr ln n nhiu
ch phm bng sa 70
48- Khng nn lm dng thuc b cho tr 70
49- Khng nn cho tr ngm thc n
khi ng 71
50- Khng nn cho tr n trc khi i ng 72
51- Khng nn cho tr em n vt 73
52- Khng nn cho tr em n
ung ngu nghin 74
53- Tr em khng nn n nhng
thc phm c tnh kch thch 75
54- Tr em khng nn n nhiu gan v
b dc 75
55- Tr em khng nn n nhiu thc
n tanh 76
56- Tr th khng nn n chay 76
57- Khng nn cho tr th n no qu 77
58- Tr th di 6 thng tui khng nn
cho n lng trng trng 78
59- Khng nn cho tr em n nhiu
trng g 79
60- Khng nn cho tr em n nhiu
m ng vt 79
61- Khng nn cho tr em n qu mn 80
62- Khng nn cho tr s sinh n mui 81
63- Khng nn cho tr th n nhng thc
n c r 82
64- Khng nn nhai cm cho tr em 82
65- Tr th khng nn n mt ong 83
66- Tr em khng nn n thc n nng 83
67- Nhng iu king k trong vic
198 397 398
may qun o cho tr s sinh 84
68- Khng nn che khn voan nilng
ln mt tr em 85
69- 7 iu king k trong vic thay
t lt cho tr s sinh 86
70- Khng nn may qun o cho
tr em bng vi mu sm 88
71- Khng nn may o c c cho tr
s sinh 89
72- Khng nn may qun o bng si
ho hc chop tr em 89
73- Tr em khng nn mc nhiu qun o 90
74- Khng nn cho tr mc o qu cht 90
75- Nhi ng khng nn mc qun b 91
76- Nhi ng khng nn mc qun loe 92
77- Nhi ng khng nn mc qun c
cp chun 93
78- Khng nn dng dy chun
tht lng 94
79- Qun ca tr em nam tuyt i
khng nn dng kho phc m tuya 94
80- Tr th khng nn mc qun thng
t lu qu 94
81- Khng nn dng x phng bt git
qun o tr th 95
82- Khng nn cho bng phin vo qun
o tr em 96
83- Tr th khng nn i giy da 97
84- Tr em khng nn i giy
nha cng 97
85- Tr em khng nn i giy cht qu 98
86- Tr em khng nn i dp l qu sm 98
87- 6 iu king k trong vic trang
im cho b gi 99
88- 2 iu king k trong vic trang
im cho b trai 102
89- 4 iu king k trong vic cho
nhi ng i xe p 106
90- Hc sinh cn th khng nn ngi
bn u 109
91- Khng nn nn mn nht tr em 110
92- Nhi ng khng nn chy nhanh
trn ng di 111
93- Khng nn cho tr th nm o nhau
i do 112
94- Tr th khng nn luyn c bp
qu sm 112
95- Nhi ng khng nn i giy
cng chy 113
96- Sau ba cm nhi ng khng nn
i bi 114
97- Tr th khng nn tm nng qua
ca knh 115
98- Tr em khng nn chi tr ko co 116
99- Trc khi thi u khng nn n cm 117
100- Tr em khng nn lm dng
ho trang 118
101- Thiu nhi khng nn nh
phn bi son 119
102- Nhi ng khng nn dng
kem dng da ca ngi ln 120
103- Tr em khng nn xoa phn
199 399 400
qu dy trn mt 121
104- Hc sinh trung tiu hc
khng nn sy tc 122
105- Nhi ng khng nn eo nhn 122
106- Thiu n khng nn b ngc 123
107- 9 iu king k v phng cu
nhi ng 124
108- 15 iu king k trong gio dc
gia nh 134
109- 12 iu king k trong hc tp 138
110- 12 iu cm k v chi ca
nhi ng 151
111- Nhng iu king k trong vic
rn luyn ca tr em 160
112- 3 iu king k khi tr em st cao 168
113- Tr em khng nn eo knh mu
bng nha 169
114- Nhng iu cm k trong gio
dc gia nh 169
115- 10 iu king k trong vic gio
dc con ci 170
116- 10 iu king k trong vic bi
dng tr em 172
117- 12 iu king k trong vic tr
em xem tivi 182
118- 14 iu king k trong cuc sng
thng ngy ca tr em 186
119- Cn tr b 19 thi quen xu
nh hng n sc kho 187
Phn 2
ph n vi nhng iu cm k
120- 10 iu cm k trong cuc sng
v chng 192
121- Tun trng mt khng nn dung tc 196
122- ang hnh kinh khng nn giao hp 196
123- Thi k u c thai khng
nn ng phng 197
124- V chng va tm xong khng
nn giao hp 198
125- Sau khi lm vic mt nhc
khng nn giao hp 199
126- Sau khi ly nhau nhiu nm vn
khng c con, khng nn
giao hp nhiu 199
127- Ph n c thai khng nn
eo su ching 200
128- Ph n c thai khng nn mc o
b cht ly ngi 201
129- Ph n c thai khng nn b ngc 202
130- Ph n c thai khng nn i bt tt
di v cht 203
131- Ph n c thai khng nn i giy
cao gt 203
132- Mi ngi u khng nn i giy
cao gt 204
133- Ph n c thai khng nn
lm dng vitamin 205
134- Ph n c thai khng nn lm
dng thuc khng sinh 206
135- Ph n c thai khng nn
dng nhiu thuc b canxi 207
200 401 402
136- Ph n c thai khng nn dng
du gi 207
137- Ph n c thai khng nn nui mo 208
138- Ph n c thai khng nn gim
mc n 209
139- Ph n ang hnh kinh khng
nn nh rng 209
140- Trc khi hnh kinh khng nn
chiu, chp X quang 210
141- Trc khi hnh kinh khng nn
n nhiu mui 210
142- Khi ang hnh kinh khng nn
tm nc lnh 211
143- Ph n ang hnh kinh khng
nn tm ngi 212
144- Khi hnh kinh khng nn mc
qun b 213
145- Ph n ang cho con b khng
nn ung bia 214
146- Ph n khng nn ht thuc l 214
147- Sn ph khng nn n nhiu
ng 215
148- Ph n khng nn i xe p ca
nam gii 216
149- Ph n khng nn i xe p
c yn cng 216
150- Ph n khng nn mc qun lt
bng vi ni lng 217
151- Ph n khng nn dng x phng
ra b phn sinh dc 218
152- Khng nn chi u bng lc nha 219
153- Khng nn cm nn vo bnh
ga t sinh nht 219
154- Khng nn b tr em xem ti vi 220
155- Ma ng khng nn eo khu
trang chng rt 221
156- Khng nn bi nc hoa ln mt 221
157- Khi trang im khng nn dng
nc hoa c nng cao 222
158- Khng nn dng du gi xoa
tay xoa mt 223
159- Tm xong khng nn trang im ngay223
160- i khm bnh khng nn trang im 224
161- Din vin trc khi ho trang
khng nn ra mt... 225
162- Ho trang khng nn nh lng my 226
163- Khng nn tc qu di 226
164- Khng nn ct lng mi 227
165- Sy tc khng nn qu nhiu v
qu son 228
166- Khng nn dng nhiu thuc
nhum tc 228
167- Ma h khng nn eo trang
sc bng kim loi 229
168-Nhn vin cng tc tip xc vi
thc phm chn khng nn eo nhn 230
169- Nhn vin lm vic trong cc
phng bnh khng nn eo nhn 230
170- Khng nn eo dy chuyn hp
kim di ngy 231
201 403 404
171- Ph n khng nn gim bo qu 232
172- Ph n khng nn gim bo mt
cch m qung 233
Phn 3
thanh nin v nhng iu cm k
173- 10 iu khng nn trong yu ng 234
174- 7 iu king k khi ni chuyn
vi ngi yu 237
175- Khng nn tit l yu ng qu sm 240
176- Giao lu tnh cm khng nn hn 241
177- Chng khng nn coi v l cng
c hng lc 242
178- Khng nn hn con tr 243
179- Cc bn tr khng nn nh ru 243
180- Khng nn dng chung dao co ru 243
181- Khng nn mc mt b u phc
lin tc di ngy 244
182- C o khng nn qu cao 245
183- Khng nn git c vt bng nc l 246
184- Khng nn mc qun o ni
lm vic nh 246
185- Qun o dnh du xng khng
nn git bng my git 247
186- Khng nn khua chn ma tay khi
chuyn tr giao thip 248
187- cao nng lc x giao khng
nn c 4 loi tm l 248
188- Trong giao tip khng nn c thi
xun xoe khm nm 250
189- Rt tr tip khch khng nn qu y 251
190- Khng nn k trong giao tip 151
191- Khng nn trng mt m bt
hnh dong 152
192-Kt ngha bn b khng nn coi
thng nhn t tnh cm 153
193- Kt bn khng nn ly tin ti lm
c s 253
194- C ch ca gio vin khng
nn ty tin 254
195- Ngi gio vin khng nn n
mc l lng 254
196-Gio vin khng nn lm nhc
hc sinh 255
197- Gio vin khng nn nhn qu
biu ca hc sinh 256
198- Thy gio khng nn nh hc tr 256
199- Gio vin khng th thiu tnh yu 257
200- Khng nn ra mt t trn
xung di 258
201- Ra mt khng nn st x phng
ln khn mt 258
202-Khng nn ra mt bng
x phng git 259
203- Khng nn ra mt bng thuc
nh rng 260
204- Thanh thiu nin khng nn ht
thuc l 260
205- Sng sm ng dy khng nn ht
thuc l 261
206- Khng nn ht thuc l trong khi
202 405 406
ung ru 262
207- Khng nn ht thuc l gii
lao khi mt mi 263
208- Ngi b gy xng khng nn
ht thuc l 263
209-Mi ngi u khng nn ht thuc l 264
210- n cm xong khng nn ht thuc l 266
211- Khng nn ht thuc l bn cnh
tr em 266
212-Khng nn ht thuc l trong nh x 267
213- Sau khi nh rng khng nn ht
thuc l 268
214-Khng nn v gim bo m khng
n sng 269
215- Khng nn chy ng di
gim bo ph 270
Phn 4
NHNG IU CM K V NGI GI
216- Ngi cao tui khng nn gim
bo ph 271
217- Ngi bo khng nn ung nhiu
c ph 272
218- Gim bo khng nn ch l n t 273
219- Ngi gi khng nn cm dc 273
220- Ngi gi khng nn dng
h x xm 274
221- phng gi yu khng nn k 275
222- Ma ng ngi gi khng nn
mc qun o qu dy 276
223- Ngi ng tui khng nn nghin
ru v thuc l 277
224- Ngi gi khng nn n ung
nhng cht c nhiu prtin 277
225- Ngi ng tui khng nn n thc
n tinh di ngy 278
226- Ngi ng tui khng nn
khnh n 279
227- Ngi ng tui khng nn n
nhiu thc n bo v ngt 279
228- Ngi gi khng nn qu trm
t v d vng 280
229- Ngi gim bo khng nn n bt
ht ci 281
230- Trong khi phc hi bnh tc nghn
c tim khng nn giao hp 281
231- Ngi gi khng nn ngi lu 282
232- Ngi gi khng nn quay u
t ngt 283
233- Ngi gi sau khi ngi lu khng
nn ng pht dy 284
234- Ngi gi khng nn ngi ng gt 284
235-Ngi gi khng nn ng tra 285
236- Ngi gi khng nn ng t qu 285
237- Ngi gi khng nn nm ging
l xo 286
238- Ngi gi khng nn tro cao 286
239- Ngi gi khng nn tm qu nhiu 288
240- Ngi gi khng nn nhum tc 288
241- B gi khng nn ung nhiu c ph 289
242- Ngi gi khng nn n ung
203 407 408
qu thanh m 290
243- Ngi gi khng nn ung qu
nhiu nc 290
244- Ngi ng tui khng nn ung
t nc qu 2991
245- Ngi gi khng nn n ng
nhiu qu 292
246- Ngi gi khng nn n hoa qu hp 293
247- Ngi gi khng nn thng
xuyn ung bia 294
248- Ngi gi khng nn cho rng
"Gi th gy" 294
249- Ngi gi khng nn dng dng c
n cm bng nhm 296
250- Ngi gi n cm xong khng
nn i bch b ngay 296
251- Ngi gi khng nn thng xuyn
xem bi kch 297
252- Ngi gi khng nn xem nhng
tit mc gay cn git gn 298
253- Ngi gi khng nn va n cm
va ci ni 298
254- Ngi gi khng nn n nhiu ht
hng dng 299
255- Ngi gi khng nn ch n chay 300
256- Ngi gi khng nn khng c ni
gi gm tinh thn 301
257- Ngi gi tham quan du lch
khng nn qu mt 302
258-Khng nn bo tin bun cho
ngi gi 302
259- Ngi gi khng nn chi c
nhiu qu 303
260- Ngi gi khng nn sng ni
qu tnh mch 304
261- Ngi gi khng nn i giy bng 306
262- Ngi gi khng nn lm dng
thuc khng sinh 306
263- Ngi ng tui khng nn thiu
bn b 307
264- Hot ng x hi ca ngi gi khng
nn ch ng khung trong gii
ngi gi 308
265- Trong giao tip, ngi gi khng
nn xa lnh ci p 308
266- Ngi gi khng nn ni khuyt
im ca con chu trc mt
ngi ngoi 308
267- Cha m khng nn bc th ring
ca con ci 309
Phn 5
NHNG IU CM K V N UNG
268- Khng nn coi thng ba n sng 311
269- Ba sng khng nn n cm ngui 311
270- Ba sng khng nn n cm chan 312
271- Khng nn thng xuyn n cm rang312
272- Trc khi i ng khng nn n cm 313
273- Khng nn n qu no 314
204 409 410
274- Khng nn ngi xm n cm 314
275- Khng nn xem sch bo trong lc
n cm 315
276- Khng nn xem tivi trong khi n cm 315
277-n cm xong khng nn lm vic ngay316
278= Sau khi n cm khng nn vn
ng qu mnh 317
279- Khng nn nhn i lu 317
280- Ba ti khng nn n qu no 318
281- Ba ti khng nn n nhiu ng 319
282- Khng nn ung nc ngui
lu ngy 319
283- Khng nn ung nc cha si k 320
284- Khng nn pha nc si vo trng g 321
285- Sau khi lao ng khng nn ung
nhiu nc ngay 321
286- Bn n khng nn thp qu 322
287- Khng nn ung tr lc i 322
288- n cm xong khng nn ung
nc ch ngay 323
289- Khng nn ung nc ch lnh 324
290- Khng nn ung nc ch lu 324
291- Khng nn ung nc ch mc 325
292- Khng nn thng xuyn ung
nc ch c 325
293- Khng nn nu nc ch 326
294- Khng nn ung qu nhiu nc ch 326
295- Khng nn pha tr bng cc bo n 327
296- Khi st nngkhng nn ung nc
ch c 328
297- Ngi thiu mu khng nn ung
nc ch 328
298- Khng nn ung nc ch khi ung
thuc b mu 329
299- Khng nn nhai b ch 330
300- Ru nh khng nn lu 331
301- Trc khi n khng nn ung ru 332
302- Khng nn dng ru trng
gii c 332
303- Nam gii khng nn dng ru
kch thch tnh dc 333
304- Khng nn ung ru chng rt 333
305- Khng nn n nhiu trng g 334
306- Nhng ngi no khng nn dng
sa ong cha 335
307- Nhng ngi no khng nn n lc 336
308- Khng nn n sa b v sa u
nnh khi ang dng an sm 337
309- Khng nn n x du sng 337
310- Ngi au mt khng c n ti 338
311- Nhng iu king k ca ngi b
si thn 339
312- Ngi vim thn khng nn n
chui tiu 339
313- Ngi b bnh thn khng n
nhiu cht anbumin 340
314- Nhng ngi au rng, au d dy
khng nn n to 340
315- Nhng iu king k ca ngi
b bnh rng tc 340
316- Khng nn n trng g vi u tng 341
205 411 412
317- Khng nn mt ong vo nc
ang si 342
318- Khng nn n nhiu thc vt c axit 342
319-Sau khi n cm khng nn n hoa qu 343
320- Khng nn n nhiu da hu 344
321- Khng nn n chui tiu lc i 345
322- Khng nn ung nc c ga khi n no345
323- Khng nn ung nc c ga
qua m 346
324- Khng nn ung nclnh khi ang
ra m hi 346
325- Khng nn ung nc qu nng 347
326- Khng nn ung nc lnh
gii nhit 347
327- Khng nn ch kht mi ung 348
328- Khng nn ung nc si lu 349
329- Khng nn ung nc ngt thay
nc lc 350
330- Khng nn ung nhiu nc c ga 351
331- Nhng ngi no khng nn
ung nc lnh 352
332- Khng nn ung nhiu nc c
cht chua 353
333- Khng nn thay th hoa qu bng
nc qu ng chai 354
334- Ngi mc bnh mch mu no
khng nn ung c ph 355
335- Khng nn n nhiu ma 356
336- Khng nn n ma ng 356
337- Khng nn n nhiu ht hng dng 357
338- Khng nn n hng lc i 358
339- Khng nn n nhiu hng 358
340- Khng nn dng nc ch
ung thuc vin 359
341- Khng nn ung thuc vin bng
nc tri cy 360
342- Khng nn dng sa b ung
thuc vin 361
343- Khng nn ung nhiu loi thuc
cng mt lc 361
344- Khng nn nm ung thuc 362
345- Khng nn ung thuc vin
khng dng nc 363
346- Khng nn dng tay xoa ln ch tim 364
347- Tuyt i khng nn lm dng
thuc vitamin 365
348-Khng nn lm dng thuc vitamin C 366
349- Khng nn dng qu liu vitamin D 368
350- Khng nn dng qu liu vitamin B6 368
351- Khng nn dng qu liu vitamin E 369
352- Khng nn n gan ln khi ang
ung vitamin C 370
353- Ngi b bnh au tim khng nn
n tri cy 371
354- Nhng thc vt khng nn n chung 371
355- Nhng iu king k ca 14
loi thc phm 372
356- Khng nn dng nhm gia v 373
357- Khng nn ni xoong nhm
lu ngy khng dng 373
358-Khng nn ng bt m bng nhm374
359- Khng nn ng thc n vo
206 413 414
nhm qua m 375
360- Khng nn dng chung dng c
nh bp bng nhm v bng st 375
361- Khng nn dng ....nhm ti sinh 376
362- Khng nn ng ung c
cht chua bng ng kim loi 377
363- Khng nn ng ru trong chai
l bng thic 377
364- Khng nn dng st trng men
nu thc n 378
365- Khng nn dng giy v sinh thng
thng lm khn n 379
366- Ra bt a xong khng nn lau
kh ngay 379
367- Khng nn dng lng bn y
thc n 380
368- Khng nn dng a son 381
369- Rn m ln khng nn to la 381
370- Khng nn ng mt ong trong
ng bng kim loi 382
371- Mt ong si bt khng nn lu 383
372- Khng nn n mt ong sng 383
373- Khng nn n sa b lc i 384
374- Khng nn n sa chua lc i 385
375- Khng nn nhai vin vitamin C 385
376- Khng nn ru bia vo trong
ngn t lnh 386
377- Ma ng khng nn ung bia lnh 386
378-Khng nn ng bia trong phch nc 387
379-Ngi b si thn khng nn ung bia 388
380- Ngi b vim d dy mn tnh
khng nn ung bia 388
381- Khng nn ung nc ch c
gi ru 389
382- Sau khi ung ru khng nn ung
c ph 389
383- Khng nn dng que dim lm tm 390
384- n cm xong khng nn xa rng 390
385- Sau khi n no khng nn tm ngay 391
386- Sau khi ung ru khng nn tm 392
Phn 6
Mi nh v nhng iu cm k
387- Nhng iu king k trong cuc sng393
388- Khng nn coi thng phng ng 395
389- Phng ng khng nn i din
vi ca chnh 396
390- Nhng iu cm k trong vic
k ging 396
391- Nhng iu cm k v trang hong
phng khch 398
392- Khng nn sa nh khi trong nh c
ngi mang thai 401
393- Nh mi xy xong khng nn sn
tng ngay 402
394- Nh mi xy xong khng nn
vo ngay 402
395- Khng nn dng mt loi hng
tr mui 403
396- Khng nn dng thuc tr su
ui mui 404
207 415 416
397- Ban cng khng nn qu ti 404
398- Khng nn bt kn ban cng phng 405
399- 10 iu khng nn trng hoa
trong phng 406
400- Khng nn trng nhng cy hoa c
hi cho sc kho 407
401- Khng nn m tivi mu qu sng 409
402- Khng nn tt m tivi lin tc 410
403- Khng nn tt m tivi bng phch
cm in 411
404- Dng tivi mu khng nn c dy tip
t 412
405- Dy ng-ten ngoi tri khng nn
cao qu 412
406- Khng nn t tivi mu hng
v pha ng hoc pha ty 413
407-Khng nn t chu hoa bn cnh tivi 414
408- Khng nn t my ct st gn tivi 414
409- Khng nn t tivi cng mt ch
vi t lnh v my git 415
410- Khng nn dng nhng tm mt
k tivi 416
411- Khng nn coi thng nhim in
t 416
412- Khng nn dng n p cho t lnh 417
413- Khng nn t t lnh trong
phng ng 418
414- Khng nn dng t lnh lm
t vn nng 418
415- Khng nn nhiu thc phm
trong t lnh 419
416- Khng nn thuc trong t lnh 420
417- Khng nn cm chung in t
lnh vi cc in khc 421
418- Khng nn k t lnh bng da hoc
cao su 421
419- Khng nn bt cng tc t lnh
ngay sau khi tt in 422
420- Khng nn c lu ngy trong
t lnh 423
421- Ma ng khng nn xoay nm iu
chnh nhit t lnh thp nht 423
422- Khng nn tu tin xoay nm iu
chnh nhit t lnh 424
423- Khng nn dng nc ra t lnh 425
424- Khng nn t my git trong nh x 426
425- 6 iu king k khi ct gi qut my 426
426- M qut nmy khng nn bt u
bng s chm 427
427- Khng nn lau ra qut my bng
nc v du xng 428
428- Khng nn dng bng y t bc
dy in 428
429- Khng nn nh rng bng nc lnh 429
430- Khng nn tra du my khu vo xe
p 429
431- Khng nn tra du vo xe p khi
ang cn t 430
432- Khng nn t yn x p qu cao 431
433- Khng nn bc xe p bng ni lng 431
434- Xe my mi khng nn chy tc
cao 432
208 417 418
435- Khng nn chy xe my tc
cao trn ng bng 433
436- Khng nn dng du xng t cho
vo bt la 433
437- ng h eo tay m vng khng
nn tip xc vi cht n mn 434
438- KHng nn git chiu ci
bng nc l 435
439- KHng nn ct gi c phng qu lu 435
440- Khng nn dng qu nhiu x
phng git 436
441- Khngg nn dng chung x phng
bnh vi x phng bt 437
442- Git qun o khng nn ngm lu 438
443- Khng nn dng x phng bt
gi u 438
444- Khng nn dng v trng v b ch
bn hoa 439
445- Chn mua phch nc khng nn
ch nghe ting o..o... 440
446- Khng nn nc si qu y
vo phch nc 440
447- Khng nn thng xuyn dng
phch nc p lc 442
448- Khng nn che nng bng d ni lng 442
449- KHng nn tu tin t rc mi ni443
450- Khng nn dng ni lng bc
chn bng 443
451- Khng nn dng ni lng
ph ging 444
452- Khng nn dng thng nha
cha du xng 444
453- Khng nn t nha c 445
454- Khng nn ng sa b bng
thng nha 445
455- Khng nn ng thc phm trong
nha ti sinh 446
456- Khng nn ng ru lu ngy
trong nha 447
457- Khng nn tri ni lng trn bn n 447
458- Khng nn nc si vo ti chm448
459- Khng nn ng thc n trong
ti li nha 449
460- 3 iu khng nn khi chi t-l-kh 449
461- Khng nn git qun o c m
hi bng nc nng 450
462- Khng nn eo ng h in t
khi chiu, chp X quang 450
463- Khng nn ng h eo tay
in t nng qu, m qu 451
464- Khng nn dng n n ng
lm n bn 452
465- o lt mi mua v khng nn
mc ngay 452
466- Khng nn mc qun o len
st vo ngi 453
467- Khng nn mc o ni lng b st
vo ngi 454
468- Qun o lt khng nn phi mt tri 454
469- Bt tt ni lng khng nn
209 419 420
phi ngoi nng 455
470- Khng nn git bt tt bng
nc nng 455
471- Khng nn ct nhng u si
bn trong bt tt 456
472-Khi ct o len khng nn treo 456
473- Khng nn b bng phin vo y
t qun o 457
474- Khng nn nh xi trc khi ct
giy da 458
475- Khi tm khng nn k c qu mnh 458
476- Sau khi ra m hi khng nn
tm ngay bng nc lnh 459
477- Khng nn thu quaanf o bi 460
478- Khng nn ct lng mi 460
479- Chy mu cam khng nn nga u 461
480- Khi ng khng nn gi u cao 462
481- Gi u khng nn thp qu 462
482- Gic ng tra khng nn qu di 463
483- Khi ng khng nn eo ng h
d quang 463
484-Bui tra khng nn ng gc trn bn 464
485- Ban m i ng khng nn
ng kn ca 465
486- Khng nn ng qu nhiu 466
487-Khng nn xem sch bo trong nh x 467
488- Khng nn nm xem tivi 467
489- Khng nn c sch bo trn xe t 468
490- Ma ng khng nn lim mi 468
491- Ma h khng nn ci trn hng mt 469
492- Bn lm vic khng nn cao qu 470
493- Khng nn t nh mu di knh
bn lm vic 471
494- Khng nn lim ngn tay cho t
m tin 472
495- Khng nn dng du xng ra
tay dnh du m 472
496- Khng nn dng chung ct mng tay 473
497- Khng nn nut m 474
498- Khng nn dng giy bo c
chi t 474
499- Khng nn ngi lu bt ng
trn xe ln 475
500- Khng nn nui chim trong phng 476
Sch tham kho 477
500 iu cm k
trong cuc sng hin i
Hong Bc bin son
Nh Xut bnThanh nin
Chu trch nhim xut bn
Bi Vn Ngi
210 421 422
Bin tp
Thiu Hoa
V bi
ng anh vinh
Trnh by sch v sa bn in
Trn V Hong
In 1000 cun, kh 13 x19cm ti Xng in
N.X.B. Thng k .
Giy php s 202/153-CXB ngy 1-3-1999
In xong v np lu chiu Qu II / 1999
Cng mt tc gi
1. Chuyn ci hin i Trung Quc.
NXB Vn ho - Thng tin 1995
2. Mi m mt chuyn ci.
NXB H Ni 1995
3. Truyn cc Hon quan Trung Quc.
NXB Vn ho - Thng tin 1996
4. 366 B quyt ca ngi m ang.
NXB H Ni 1996
5. Sch cho mi nh.
NXB Ph N 1997
6. Quan thanh lim.
NXB Vn ho - Thng tin 1998
7. Sch cho bn tr v gia nh tr.
NXB Thanh Nin 1998
8. Truyn gian thn trong cc triu i Trung Hoa.
NXB Vn ho - Thng tin 1999
9. 500 iu cm k trong cuc sng hin i
NXB Thanh Nin 1999