Termodinamika Zbirka Ciganovic

zbirka zadataka iz termodinamike strana 1
dipl.ing. @eqko Ciganovi} zelko@euheI.yu

KVAZISTATI^KE (RAVNOTE@NE)
PROMENE STAWA IDEALNIH GASOVA
1.1. Vazduh (idealan gas), 1(p
1
=2 bar, v
1
=0.4305 m
3
/kg) kvazistati~ki (ravnote`no) mewa stawe do
2(p
2
=6 bar, v
2
=v
1
). Odrediti:
a) temperaturu vazduha u karakteristi~nim ta~kama procesa
b) razmewenu toplotu (q
12
) i zapreminski rad (w
12
)
c) promenu unutra{we energije (u), entalpije (h) i entropije (s) vazduha
d) skicirati proces na pv i Ts dijagramu
a)
g
1 1
1
R
v p
T

= =
287
4305 . 0 10 2
5

=300 K,
g
2 2
2
R
v p
T

= =
287
4305 . 0 10 6
5

=900 K
b)
( )
1 2 v 12
T T c q = = ( ) 300 900 72 . 0 = 432
kg
kJ
w
12
= 0
kg
kJ
c)
( )
1 2 v 12
T T c u = = ( ) 300 900 72 . 0 = 432
kg
kJ
( )
1 2 p 12
T T c h = = ( ) 300 900 00 . 1 = 600
kg
kJ
( )
1
2
p
1
2
v 12
v
v
lh c
p
p
lh c v , p f s = = =
2
6
lh 72 . 0 =0.791
kgK
kJ
d)
p
v
1
2
T
s
1
2
1.2. Dva kilograma kiseonika (idealan gas) po~etnog stawa 1(p=1 bar, T=373 K), usled interakcije sa
toplotnim ponorom stalne temperature, mewa svoje toplotno stawe kvazistati~ki (ravnote`no)
politropski (h=0.8) do stawa 2( v
2
=
1
v 5 . 0 ). Skicirati proces u pv i Ts koordinatnom sistemu i
odrediti:
a) mehani~ke veli~ine stawa kiseonika (p, v, T) u karakteristi~nim ta~kama
b) koli~inu toplote (kJ) koju radno telo preda toplotnom ponoru kao i zapreminski rad koji pri tom
izvr{i nad radni telom (kJ)
c) promenu entropije izolovanog termodinami~kog sistema u najpovoqnijem slu~aju
a)
5
1
1 g
1
10 1
373 260
p
T R
v

= = =0.9698
kg
m
3
, 0.9698 0.5 v
2
= =0.4849
kg
m
3
h
1
2
2
1
v
v
p
p
|
|
.
|
\
|
=
8 . 0 5
h
2
1
1 2
2 10 1
v
v
p p =
|
|
.
|
\
|
= = a F 10 1.74
5
260
4849 . 0 10 74 . 1
R
v p
T
5
g
2 2
2

=
= =324.51 K
b)
( )
1 2 v 12
T T
1 h
h
c q

= = ( ) 373 51 . 324
1 8 . 0
4 . 1 8 . 0
65 . 0
=94.55
kg
kJ
( ) 55 . 94 2 q m O
12 12
= = =189.1 kJ
w
12
= ( )
2 1 g
T T
1 h
1
R
= ( ) 51 . 324 373
1 8 . 0
1
26 . 0
= 63.04
kg
kJ
( ) 04 . 63 2 w m W
12 12
= = =126.08 kJ
p
v
1
2
T
s
1
2
T
TF
h=0.8 h=0.8
c)
S
sisIem
= S
radho Ielo
+ S
IoploIhi pohor
= ... = 0.54 + 0.58 = 0.04
K
kJ
S
radho Ielo
= S
12
=
|
|
.
|
\
|

1
2
g
1
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c m =
= |
.
|
\
|

1
74 . 1
lh 26 . 0
373
51 . 324
lh 91 . 0 2 =0.54
K
kJ
S
IoploIhi pohor
=
TF
12
T
O
=
51 . 324
1 . 189
=0.58
K
kJ
1.3. Kiseonik (idealan gas) m=10 kg, mewa stawe kvazistati~ki izobarski i pri tom se zagreva od
temperature T
1
=300 K do T
2
=900 K. Kiseonik dobija toplotu od dva toplotna izvora stalnih
temperatura. Odrediti:
a) promenu entropije izolovanog termodinami~kog sistema ako su temperature toplotnih izvora
T
Tl1
=600 K i T
Tl2
=900
b) temperaturu toplotnog izvora 1 (T
Tl1
) tako da promena entropije sistema bude minimalna kao i
minimalnu promenu entropije sitema u tom slu~aju
a)
S
sisIem
= S
RT
+ S
Tl1
+ S
Tl1
= ... = 10 4.55 3.03 = 2.42
K
kJ
S
RT
=
|
|
.
|
\
|

1
2
g
1
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c m =
300
900
lh 91 . 0 10 =10
K
kJ
S
Tl1
=
1 Tl
A 1
T
O
=...=
600
2730
= 4.55
K
kJ
S
Tl2
=
2 Tl
2 A
T
O
=...=
900
2730
= 3.03
K
kJ
T
s
1
2
Tl
1
Tl
2
A
( )
1 A p A 1
T T c q = = ( ) 300 600 91 . 0 =273
kg
kJ
273 10 q m O
A 1 A 1
= = =2730 kJ
( )
A 2 p 2 A
T T c q = = ( ) 600 900 91 . 0 =273
kg
kJ
273 10 q m O
2 A 2 A
= = =2730 kJ
b)
S
sisIem
= f ( T
A
)=
( ) ( )
(

2
A 2 p
A
1 A p
1
2
g
1
2
p
T
T T c
T
T T c
p
p
lh R
T
T
lh c m
|
|
.
|
\
|
=

2
2
A
1
p
A
sisIem
T
1
T
T
c m
) T (
) S (
0
) T (
) S (
A
sisIem
=

0
T
1
T
T
2
2
A
1
=
2
T
1
T
A
T =
= 300 900 =519.61 K
Pri temperaturi toplotnog izvora T
A
= 519.61 K promena entropije sistema ima minimalnu
vrednost i ona iznosi:
S
mih
=
( ) ( )
(
+
2
2 p 1 p
1
2
g
1
2
p
T
519.61 T c
519.61
T 519.61 c
p
p
lh R
T
T
lh c m
S
mih
=
( ) ( )
(

+

+
900
519.61 900 0.91
519.61
300 519.61 0.91
300
900
lh 0.91 10 =17.69
K
kJ
1.4. Tokom kvazistati~ke (ravnote`ne) politropske ekspanzije m=2 kg idealnog gasa, do tri puta ve}e
zapremine od po~etne, temperatura gasa opadne sa T
1
= 600 K na T
2
=333 K i izvr{i se zapreminski rad
100 kJ. Da bi se proces obavio na opisani na~in, radnom telu se dovodi 20 kJ toplote. Skicirati promene
stawa idealnog gasa na pv i Ts dijagramu i odredite specifi~ne toplotne kapacitete pri stalnom
pritisku (c
p
) i pri stalnoj zapremini (c
v
) datog gasa.
prvi zakon termodinamike za proces od 1 do 2
O
12
= U
12
+ W
12
O
12
= m
.
c
v
.
( T
2
T
1
) + W
12
( )
1 2
12 12
v
T T m
W O
c

= =
( ) 600 333 2
100 20

= 0.150
kgK
kJ
1 h
1
2
2
1
v
v
T
T

|
|
.
|
\
|
= 1
3 lh
333
600
lh
1
v
v
lh
T
T
lh
h
1
2
2
1
+ = + = =1.535
W
12
= m
.
w
12
= ( )
1 2 g
T T
1 h
1
R m

( )
( )
=

=
1 2
12
g
T T m
1 h W
R
R
g
=
( )
( )
=

600 333 2
1 535 . 1 100
0.100
kgK
kJ
c
p
= c
v
+ R
g
= 0.250
kgK
kJ
1
h=1.535
2
p
v
1
h=1.535
2
T
s
1.5. Dvoatomni idealan gas (h=2 kmol) ekspandira kvazistati~ki adijabatski od T
1
=600 K do T
2
=300 K a
zatim se od wega izobarski odvodi toplota dok mu temperatura ne dostigne T
3
=250 K. Odrediti koliko se
zapreminskog rada dobije za vreme ekspazije (kJ) i kolika se toplota odvede od gasa za vreme izobarskog
hla|ewa (kJ).
( ) ( )
1 2 v 2 1 v 12 12
T T ) (Mc h T T c m w m W = = =
( ) 600 300 8 . 20 2 W
12
= =12480 kJ
23 23
q m O = ( ) ( )
2 3 p 2 3 p
T T ) (Mc h T T c m = =
( ) 300 250 1 . 29 2 O
23
= = 2910 kJ
1.6. Termodinami~ki sistem ~ine 10 kg kiseonika (idealan gas) kao radna materija i okolina stalne
temperature T
o
=0
o
C kao toplotni ponor. Kiseonik mewa svoje stawe od 1(p=1 MFa, T=450
o
C) do 2(p=1
MFa, T=27
o
C) na povratan na~in (povratnim promenama stawa).Skicirati promene stawa idealnog gasa u
Ts koordinatnom sistemu i odrediti razmewenu toplotu izvr{eni zapreminski rad.
drugi zakon termodinamike za proces 12:
S
sisIem
= S
radho Ielo
+ S
okoliha
S
radho Ielo
= S
okoliha

=
|
|
.
|
\
|

1
2
g
1
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c m
O
12
T
O
O
12
=T
o
.

|
|
.
|
\
|

1
2
g
1
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c m
O
12
= 273
723
300
lh 91 . 0 10 = 2185.26 kJ
B A
2
1
s
T
T
o
prvi zakon termodinamike za proces 12
O
12
= U
12
+ W
12
W
12
= O
12
m
.
c
v

.
(T
2
-T
1
)
W
12
= ( ) 723 300 65 . 0 10 26 . 2185 =565.24 kJ
1.7. Sedam kilograma azota (idealan gas) mewa svoje stawe, na povratan na~in, od stawa 1(p=5 bar, I=1
o
C)
do stawa 2, pri ~emu se dobija zapreminski rad W=1146 kJ. Od okoline (toplotnog izvora) stalne
temperature T
o
=21
o
C, azotu se dovodi O=1400 kJ toplote. Odrediti temperaturu i pritisak radne
materije (azot) na kraju procesa i skicirati promene stawa radnog tela na Ts dijagramu
prvi zakon termodinamike za proces od 1 do 2
O
12
= U
12
+ W
12

v
12 12
1 2
c m
W O
T T
+ =
74 . 0 7
1146 1400
274 T
2

+ = = 323.03 K
drugi zakon termodinamike za proces od 1 do 2
S
si
= S
rI
+ S
o
0 =
|
|
.
|
\
|

1
2
g
1
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c m
O
12
T
O
=
(
(
|
|
.
|
\
|
+
=
1
2
p
O
12
g
1 2
T
T
lh c
T m
O
R
1
exp p p
=
(
|
.
|
\
|
+
=
274
323.08
lh 04 . 1
294 7
1400
0.297
1
exp 10 5 p
5
2
0.9 bar
2
s
A
B
1
T
T
o
zadaci za ve`bawe: (1.8. 1.10.)
1.8. 3 mola troatomnog idealnog gasa stawa (p=9 bar, T=373 K) kvazistati~ki (ravnote`no) politropski
ekspandira do stawa (v
2
=4
.
v
1
, p=1.9 bar). Skicirati proces na pv i Ts dijagramu i odrediti:
a) eksponent politrope, h
b) promene unutra{nje energije (kJ), entalipje (kJ) i entropije radnog tela (kJ/K)
c) koli~inu toplote koja se preda radnom telu (kJ), u ovom procesu
a) h=1.12
b) U
12
=-5 kJ, H
12
=-6.4 kJ, S
12
=20.12 J/K
c) O
12
= 6.64 KJ
1.9. Idealan gas (helijum) mase m=2.5 kg izobarski (ravnote`no) mewa svoje toplotno stawe pri ~emu
mu se entropija smawi za 6.5 kJ/K. Po~etna temperatura gasa iznosi 200
o
C. Temperatura toplotnog
rezervoara koji u~estvuje u ovom procesu je konstantna i jednaka je ili po~etnoj ili krajwoj
temperaturi radnog tela. Odrediti promenu entropije toplotnog rezervoara.
S
TR
=8.43 kJ/K
1.10. Termodinami~ki sistem ~ine 3 kg vazduha (idealan gas) kao radna materija i okolina stalne
temperature T
o
=25
o
C kao toplotni ponor. Radna materija mewa svoje toplotno stawe od stawa 1(p=0.1
MFa, I=50
o
C) do stawa 2(I=5
o
C) na povratan na~in (povratnim promenama stawa). Pri tome se okolini
predaje 550 kJ toplote. Odrediti:
a) pritisak radne materije na kraju procesa
b) utro{eni zapreminski rad (kJ) u procesu 12
c) skicirati promene stawa radnog tela na Ts dijagramu
a) p
2
=5.05 bar
b) W
12
= 452.8 KJ
1.11. Idealan gas (m=1 kg) mewa svoje toplotno stawe od 1(p=9 bar, v=0.1 m
3
/kg) do 2(p=1 bar). Prvi put
promena se obavwa kvazistati~ki po liniji 1A2 (vidi sliku) pri ~emu je zavisnost pritiska od zapremine
linearna. Drugi put promena se obavqa kvazistati~ki linijom 1B2 po zakonu pv
2
=cohsI, pri ~emu se
radnom telu dovodi 20 kJ toplote. Odrediti:
a) dobijeni zapreminski rad (W
12
) du` promena 1A2 i 1B2
b) koli~inu toplote (O
12
) dovedenu gasu du` promena 1A2
a)
2
2
2
1
1 2
1
9
1 . 0
p
p
v v |
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= = 0.3
kg
m
3
( )
1 2
2
v
1
v
2 1
A 12
v v
2
p p
m p(v)dv m ) (W
+
= =
) 1 . 0 3 . 0 (
2
10 1 10 9
1 ) (W
5 5
A 12

+
= =100
.
10
3
kJ
|
|
.
|
\
|
= = = =

1
2
2
v
1
v
1 2
2
v
1
v
B 12
v
1
v
1
K m v K m dv v K m p(v)dv m ) (W
|
.
|
\
|
=
0.1
1
0.3
1
10 9 1 ) (W
3
B 12
=60
.
10
3
kJ
napomena:
2 5 2
1 1
1 . 0 10 9 v p K = = =9
.
10
3

2
3
kg
m J
p
B
A
2
1
v
b)
prvi zakon termodinamike za proces 1B2:
B 12 12 B 12
) (W U ) (O + = (1)
prvi zakon termodinamike za proces 1A2:
A 12 12 A 12
) W ( U ) O ( + = (2)
oduzimawem prethodne dve jedna~ine (1) i (2) dobija se:
B 12 A 12 A 12
) (W ) (W ) (O = +
B 12
) (O =100 60 + 20 = 60 kJ
1.12. Jedan kilogram vazduha (idealan gas) stawa 1(p=14 bar, T=323 K) kvazistati~ki ekspandira do
stawa 2. Tokom ekspanzije zavisnost pritiska od zapremine je linearna. U toku procesa vazduhu se dovede
O
12
=105 kJ toplote i pri tom se dobije W
12
=100 kJ zapreminskog rada. Odrediti temperaturu i pritisak
vazduha stawa 2.
prvi zakon termodinamike za proces 12:
12 12 12
W U O + =
12 1 2 v 12
W ) T T ( c m O + =
72 . 0 1
100 105
323
c m
W O
T T
v
12 12
1 2

+ =
+ = =330 K
( )
|
|
.
|
\
|

+
=
+
= =
1
1
2
2
g
2 1
1 2
2 1
1
v
2
v
12
p
T
p
T
R
2
p p
m v v
2
p p
m dv ) v ( p m W
0 p p T R p ) p T R p T R p
m
W
2 ( p T R m
1 1 2 g 2 1 2 g 1 1 g 1
12 2
2 1 g
=
(
+ +
c p b p a
2
2
2
+ + =0
a= 323 287 1 =92701
b=
|
|
.
|
\
|
+

5 5 5
3
10 14 330 287 10 14 323 287 10 14
1
10 100
2 1 =
11
10 77 . 2
c=
5 5
10 14 10 14 330 287 1 =
17
10 86 . 1
0 10 86 . 1 p 10 77 . 2 p 92701
17
2
11 2
2
= +
( )
92701 2
10 86 . 1 92701 4 10 77 . 2 10 77 . 2
p
17
2
11 11
2
+
= = 5.65 bar
1.13. Dvoatomni idealan gas u koli~ini h=20 mol sabija se ravnote`no od po~etne zapremine V
1
=0.9
m
3
do krajwe zapremine V
2
=0.2 m
3
. Promena stawa gasa odvija se po jedna~ini: ( )
2
V
3857
V
40710
V p + = ,
pri ~emu je pritisak izraèn u Fa a zapremina u m
3
. Odrediti:
a) pritisak i temperaturu gasa na po~etku i kraju procesa
b) izvr{eni nad radnim telom kao i razmewenu toplotu tokom ovog procesa
a)
( )
2
1
1
1
V
3857
V
40710
p + = =
2
9 . 0
3857
9 . 0
40710
+ = 49359 Fa
( )
2
2
2
2
V
3857
V
40710
p + = =
2
2 . 0
3857
2 . 0
40710
+ = 297275 Fa
( )
1 g 1 1
T MR h V p =
( ) 8315 02 . 0
9 . 0 49359
MR h
V p
T
g
1 1
1

= =267.13 K
( )
2 g 2 2
T MR h V p =
( ) 8315 02 . 0
2 . 0 297275
MR h
V p
T
g
2 2
2

= =357.52 K
b)
=
2
V
1
V
12
dV ) V ( p W =
|
.
|
\
|
+
2
V
1
V
2
dV
V
3857
V
40710
=
2
V
1
V
V
3857
V lh 40170 |
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
+
1 2 1
2
V
3857
V
3857
V
V
lh 40170 = |
.
|
\
|
+
9 . 0
3857
2 . 0
3857
9 . 0
2 . 0
lh 40170 = 75418.2 J
12 12 12
W U O + =
( ) ( )
12 1 2 v 12
W T T c M h O + =
O
12
= ( ) 42 . 75 13 . 267 52 . 357 8 . 20 02 . 0 =38.25 kJ
1.14. Dvoatomnan idealna gas (h=2 kmol) kvazistati~ki mewa stawe od 1(T=300 K, p=1 bar) do
2(T=900 K) po zakonu prave linije u Ts koordinatnom sistemu. Pri tome se radnom telu saop{tava 600
kJ rada. Odrediti pritisak radne materije stawa 2 i skicirati proces na Ts djagramu.
12 12 12
W U O + =
( ) ( )
12 1 2 v 12
W T T c M h O + =
O
12
= ( ) 600 300 900 8 . 20 2 = 24360 kJ
12
2 1
12
S
2
T T
O
+
=
900 300
24360 2
T T
O 2
S
2 1
12
12
+
=
+
= = 40.6
K
kJ
( ) ( )
(
=
1
2
g
1
2
p 12
p
p
lh MR
T
T
lh c M h S
( )
( )
(
(
(
(

=
g
12
1
2
p
1 2
MR
h
S
T
T
lh c M
exp p p =
(
(
(
(

315 . 8
2
6 . 40
300
900
lh 1 . 29
exp 10 1
5
p
2
=4.07
.
10
5
Fa = 4.07 bar
1
2
T
s
1.15. Idealan gas sabija se kvazistati~ki od temperature T
1
=273 K do temperature T
2
=873 K po zakonu:
C
T
T
lh K S
1
+ = ( K=104 kJ/K=cohsI i C=cohsI). Odrediti nepovratnost ove promene stawa , (S
si
,
kJ/K), ako se toplota predaje izotermnom
toplotnom ponoru temperature T
TF
=T
1
i grafi~ki je predstaviti na Ts dijagramu
S
sisIem
= S
RT
+ S
TF
= ... = 120.9 + 228.6 =107.7
K
kJ
S
RT
=S
2
S
1
=...= 120.9
K
kJ
C
T
T
lh K S
1
2
2
+ = (2) C
T
T
lh K S
1
1
1
+ = (1)
Oduzimawem pretnodne dve jedna~ine dobija se:
273
873
lh 104
T
T
lh K S S
1
2
1 2
= = =120.9
K
kJ
S
TF
=
273
273 873
104
T
T T
K ...
T
dS ) S ( T
T
O
Ip
1 2
Ip
2
S
S
Ip
12

=
= = =

=228.6
K
kJ
napomena:
) T T ( K ) 1 e ( K T ) e e ( K T
e K T dS e T ... dS ) S ( T
1 2
1
T
2
T
lh
1
K
C
1
S
K
C
2
S
1
2
S
1
S
K
C S
1
K
C S
1
2
S
1
S
2
S
1
S
= =
= = = =

Postupak grafi~kiog predstavqawa promene entropije sistema zasnovan je na jednakosti
povr{ina ispod:
1. linije kojom predstavqamo promenu stawa radnog tela
2. linije kojom predstavqamo promene stawa toplotnog ponora
Obe ove povr{ine predstavqaju razmewenu toplotu izme|u
radno tela i toplotnog ponora.
1.16. Vazduh (idealan gas) kvazistati~ki mewa toplotno stawe od stawa 1(T=300 K) do stawa 2(T=600 K) i
pri tome je v
1
=2
.
v
2
. Prvi put se promena vr{i po zakonu prave linije u Ts kordinatnom sistemu, a drugi
put se od stawa 1 do stawa 2 dolazi kvazisati~kom politropskom promenom stawa. Odrediti koliko se
toplote (kJ/kg) dovede vazduhu u oba slu~aja .
kg
kJ
6 . 129 ) q ( ,
kg
kJ
1 . 135 ) q (
poliIropa 12 prava 12
= =
1.17. Neki gas koji se pona{a saglasno jedna~ini stawa:
2
g
v
a
b v
T R
) v ( p
= ,
(a=71.76 Nm
4
/kg
2
, b=
4
10 027 . 8

m
3
/kg i R
g
=68.8 J/(kgK)), kvazisIaIiki izotermski ekspandira pri
temperaturi od 0
o
C od v
1
=0.05 m
3
/kg do v
2
=0.2 m
3
/kg. Odrediti:
a) po~etni i krajwi pritisak gasa kao i dobijeni zapreminski rad tokom ekspanzije
b) po~etni i krajwi pritisak gasa kao i dobijeni zapreminski rad tokom ekspanzije kada bi navedeni
gas posmatrali kao idealan gas iste gasne konstante (R
g
)
a) p
1
=3.53 bar, p
2
=0.92 bar, w
12
=25.19 kJ/kg
b) p
1
=3.76 bar, p
2
=0.94 bar, w
12
=26.04 kJ/kg
T
TF
1
2
s
T
S
RT
S
TF
S
Sl
NEKVAZISTATI^KE (NERAVNOTE@NE)
PROMENE STAWA IDEALNIH GASOVA
1.18. Vazduh (idealan gas) stawa 1(p
1
=12 bar, T
1
=255
o
C) ekspandira nekvazistati~ki adijabatski sa
stepenom dobrote
ex
d
=0.8 do stawa 2(p
2
=1 bar). Odrediti:
a) temperaturu vazduha nakon ekspanzije
b) prira{taj entropije radnog tela usled mehani~ke neravnoteè
c) zakon nekvazistati~ke promene stawa u obliku pv
m
=idem
a)
1.4
1.4
1 -
1 -
1
2K
1 2K
12
1
528
p
p
T T |
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= =259.6 K
k 2 1
2 1 ex
d
T T
T T
= , ( ) ( ) 528 6 . 259 8 . 0 528 T T T T

1 K 2
ex
D 1 2
+ = + = =313.3 K
b)
Fa 10 1.93
528
313.3
10 12
T
T
p p
5
1.4
1 - 1.4
5
1 -
1
A
1 A
= |
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
=

93 . 1
1
lh 287
A
p
2
p
lh
g
R
A
T
2
T
lh
p
c s s
2 A meh
= = = =188.71
kgK
J
2k
A
p
2
p
1
2
1
T
s
c)

5
1
1 g
1
10 12
528 287
p
T R
v
= = 0.1263
kg
m
3
5
2
2 g
2
10 1
3 . 313 287
p
T R
v
= = 0.8992
kg
m
3
idem pv
m
=
m
2 2
m
1 1
v p v p =
1263 . 0
8992 . 0
lh
1
12
lh
v
v
lh
p
p
lh
m
1
2
2
1
= = =1.26 idem pv
26 . 1
=
1.19. Kompresor proizvo|a~a A radi izme|u pritisaka p
mih
=1 bar i p
max
= 9 bar. Kompresor
proizvo|a~a B radi izme|u pritisaka p
mih
=1.5 bar i p
max
= 10 bar. U oba slu~aja radni fluid je
vazduh (idealan gas) po~etne temperature T
1
=30
o
C. Temperature vazduha na izlazu iz oba kompresora
su jednake. Odrediti koji je kompresor kvalitetniji sa termodinami~kog aspekta, predpostavqaju}i da
su kompresije adijabatske
Sa termodinami~kog aspekta kvalitetniji je ona kompresija kod koje je
1. na~in: ve}i stepen dobrote adijabatske kompresije
2. na~in: mawa promena entropije sistema
1. na~in:
2
T
1
T
1
p
K 2
p
1
1
T
2
T
1
T
1
p
K 2
p
1
T
1
T
2
T
1
T
KA 2
T
1
T
A
d
k
1
A
k
1
A
(
(
(
(
|
|
.
|
\
|

=
|
|
.
|
\
|

=
=

(1)
2
T
1
T
1
p
K 2
p
1
1
T
2
T
1
T
1
p
K 2
p
1
T
1
T
2
T
1
T
KB 2
T
1
T
B
d
k
1
B
k
1
B
(
(
(
(
(
|
|
.
|
\
|

=
|
|
.
|
\
|

=
=

(2)
Deqewem prethodne jedna~ina (1) i (2) dobija se:
=

|
|
.
|
\
|

|
|
.
|
\
|
1
B
1
p
K 2
p
1
1
A
1
p
K 2
p
1
B
d
A
d
21 . 1
4 . 1
1 4 . 1
5 . 1
10
1
4 . 1
1 4 . 1
1
9
1
=
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
Po{to je koli~nik stepena dobrote ve}i od 1 to zna~i da je stepen dobrote

kompresora proizvo|a~a A ve}i od stepena dobrote kompresora proizvo|a~a
B, pa je kompresor proizvo|a~a A kvalitetniji sa termodinami~kog aspekta.
Uo~iti da je zadatak mogao biti re{en i bez zadate temperature T
1
.
2. na~in:
( )
o
A 1
A 2
g
A 1
A 2
p A si
s
p
p
lh R
T
T
lh c s = (3)
( )
o
B 1
B 2
g
B 1
B 2
p B si
s
p
p
lh R
T
T
lh c s = (4)
Oduzimawem jedna~ina (3) i (4) dobija se:
( ) ( )
|
|
.
|
\
|
=
B 1
B 2
A 1
A 2
g B si A si
p
p
lh
p
p
lh R s s = |
.
|
\
|

5 . 1
10
lh
1
9
lh 287 =86.13
kgK
J
( ) ( )
B si A si
s s < kompresor proizvo|a~a A je kvalitetniji
sa termodinami~kog aspekta.
2k
A
p
2
p
1
2
1
T
s
1.20. Pet kilograma kiseonika (idealan gas) ekspandira nekvazistati~ki politropski po zakonu
pv
1.1
=idem, od stawa 1(p
1
=7 bar, v
1
=0.12 m
3
/kg) do stawa 2(T
2
=1
o
C). Specifi~na toplota ove promene
stawa iznosi c
12
=650 J/kgK. Skicirati proces na Ts dijagramu i odrediti:
a) prira{taj entropije radnog tela usled mehani~ke i usled toplotne neravnoteè
b) promenu entropije izolovanog termodinami~kog sistema ako je temperatura toplotnog izvora 373 K
a)
K 323
260
0.12
5
10 7
g
R
1
v
1
p
1
T =

=
=
Zakoh promehe pv
m
=idem, Irahsformisemo u oblik: idem
m 1
p
m
T =
m 1
1
p
m
1
T
m 1
2
p
m
2
T

m 1
m
2
T
1
T
1
p
2
p

|
|
.
|
\
|
=
1 . 1 1
1 . 1
272
323
10 7
2
p
5
|
.
|
\
|
= =1.06 bar
c
hkv
= c
kv

1 h
h
c c
v 12

=
v 12
v 12
c c
c c
h

=
720 650
4 . 1 720 650
h

= =1.21
2k
A
p
2
p
1
2
1
T
s
m h
1 21 . 1
21 . 1
5
323
272
10 7
1 h
h
1
T
A
T
1
p
A
p

|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= =
5
10 6 . 2 Fa
S
meh.her.
= S
A2
=
|
|
.
|
\
|

A
2
g
A
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c m = |
.
|
\
|

6 . 2
06 . 1
lh 287 . 0 5 =1.29
K
kJ
S
Iop.her.
= S
1A
=
|
|
.
|
\
|

1
A
g
1
A
p
p
p
lh R
T
T
lh c m = |
.
|
\
|

6 . 2
06 . 1
lh 287 . 0
323
272
lh 1 5 =0.43
K
kJ
S
radho Ielo
= S
meh.her.
+ S
Iop.her.
=1.29+0.43=1.72
K
kJ
b)
S
sisIem
= S
radho Ielo
+ S
IoploIhi pohor
= ... = 1.72 0.44 =1.28
K
kJ
S
IoploIhi izvor
=
K
kJ
44 . 0
373
11 . 166
T
O
Tl
12
= =
2 A A 1 12
O O O + = =...=
( )
1 A v A 1
T T
1 h
h
c m O

= = ( ) 323 272
1 21 . 1
4 . 1 21 . 1
72 . 0 5
=166.11 kJ
1.21. Termodinami~ki sistem sa~iwava m=5 kg azota (idealan gas) i okolina temperature T
o
=27
o
C.
Azot nekvazistati~ki politropski mewa toplotno stawe od stawa 1(p=10 bar, T=455
o
C) do stawa
2(T=87
o
C). Specifi~ni toplotni kapacitet promene stawa 12 iznosi c
12
=370 J/kgK a nepovratnost
procesa 12 iznosi S
si
=1.45 kJ/K. Skicirati proces na Ts dijagramu i odrediti stepen dobrote ove
promene stawa.
1
A
2k
2
T
s
p
1
p
2
m
h
c
hkv
= c
kv

1 h
h
c c
v 12

=
v 12
v 12
c c
c c
h

=
740 370
4 . 1 740 370
h

= =1.8
2 A A 1 12
O O O + = =...=
( )
1 A v A 1
T T
1 h
h
c m O

= = ( ) 728 360
1 8 . 1
4 . 1 8 . 1
74 . 0 5
= 680.8 kJ
S
Sl
= S
RT
+ S
o

0
12
1
2
g
1
2
p Sl
T
O
p
p
lh R
T
T
lh c m S
|
|
.
|
\
|
=
=
(
(
|
|
.
|
\
|
=
1
2
p
O
12 Sl
g
1 2
T
T
lh c
T m
O
m
S
R
1
exp p p
=
(
|
.
|
\
|

=
728
360
lh 04 . 1
300 5
8 . 680
5
45 . 1
297 . 0
1
exp 10 10 p
5
2
1.48 bar
h
1 h
k 2
1
k 2
1
p
p
T
T
|
|
.
|
\
|
=
h
1 h
1
k 2
1 k 2
p
p
T T
|
|
.
|
\
|
= = = |
.
|
\
|

8 . 1
1 8 . 1
10
48 . 1
728 311.4 K
p
2k
= p
2

4 . 311 728
360 728
T T
T T
k 2 1
2 1 EX
D
= =0.88
1.22. Kiseonik (idealan gas) sabija se nekvazistati~ki politropski od stawa
1(p=1 bar, T=273 K) do stawa 2(p=6 bar, T=443 K). U toku procesa sabijawa od kiseonika se odvodi
320 kJ/kg toplote. Skicirati proces na Ts dijagramu i odrediti stepene dobrote ove promene stawa.
2 A A 1 12
q q q + = = 320
kg
kJ
( )
1 A v A 1
T T
1 h
h
c q

=
v
1 A
A 1
v
1 A
A 1
c
T T
q
c
T T
q
h
=
65 . 0
273 443
320
4 . 1 65 . 0
273 443
320
h
= =1.1
h
1 h
k 2
1
k 2
1
p
p
T
T
|
|
.
|
\
|
=
h
1 h
1
k 2
1 k 2
p
p
T T
|
|
.
|
\
|
= =
1 . 1
1 1 . 1
1
6
273
|
.
|
\
|
=321.3 K
443 273
3 . 321 273
T T
T T
2 1
k 2 1 kp
D
= =0.28
1
A
2k
2
T
s
p
1
p
2
m
h
1.23. Tokom nekvazistati~kog sabijawa m=3 kg butana (idealan gas) od stawa 1(p
1
=1 bar, T
1
=20
o
C) do
stawa 2(p
2
=30 bar, S
2
=S
1
), spoqa{wa mehani~ka sila izvr{i rad od 850 kJ. Tokom procesa radna
materija predaje toplotu toplotnom ponoru stalne temperature T
p
=0
o
C. Skicirati proces u na Ts
dijagramu i odrediti:
a) promenu entropije termodinami~kog sistema tokom posmatrane promene stawa
b) stepen dobrote nekvazistati~ke kompresije
zakon nkv. promene stawa 12:

|
|
.
|
\
|
=
1
2
1
2
1
p
p
T
T
|
|
.
|
\
|
=
1
1
p
2
p
1
T
2
T
28 . 1
1
1
30
293
2
T
|
.
|
\
|
=
1.28
= 616.6 K
prvi zakon termodinamike za proces 12: O
12
=U
12
+W
12
( )
12 1 2 v 12
W T T c m O + = = ( ) 850 293 6 . 616 5 . 0 3 =364.6 KJ
drugi zakon termodinamike za proces 12: S
Sl
= S
RT
+ S
TF
S
RT
= 0
K
kJ
273
6 . 364
T
O
S
TF
12
TF
= = =1.34
K
kJ
S
Sl
= 1.34 + 0 = 1.34
K
kJ
1
A
2k
2
T
s
p
1
p
2
m=
h
b)
2 A A 1 12
O O O + = = 364.6 kJ
( )
1 A v A 1
T T
1 h
h
c m O

=
( )
( )
v
1 A
A 1
v
1 A
A 1
c
T T m
O
c
T T m
O
h

=
( )
( )
5 . 0
293 6 . 616 3
6 . 364
28 . 1 5 . 0
293 6 . 616 3
6 . 364
h

= =1.16
h
1 h
k 2
1
k 2
1
p
p
T
T
|
|
.
|
\
|
=
h
1 h
1
k 2
1 k 2
p
p
T T
|
|
.
|
\
|
= =
16 . 1
1 16 . 1
1
30
293
|
.
|
\
|
=468.4 K
6 . 616 293
4 . 468 293
T T
T T
2 1
k 2 1 kp
D
= =0.54
1.24. [est kilograma troatomnog idealnog gasa mewa toplotno stawe nekvazistati~ki po zakonu
pv
m
=idem (m=) (tj. nekvazistati~ki izentropski) od stawa 1(p
1
=30 bar, T
1
=616.6 K) do stawa 2(p
2
=1
bar). Tokom ove promene stawa specifi~na zapremina gasa se pove}a za 0.38 m
3
/kg i pri tome se dobije
700 kJ mehani~kog rada. Skicirati promenu stawa idealnog gasa na Ts dijagramu i odrediti:
a) koli~inu razmewene toplote tokom ove promene stawa
b) stepen dobrote ove nekvazistati~ke promene
c) porast entropije radnog tela usled mehani~ke neravnoteè (kJ/K)
1
A
2k
2
T
s
p
1
p
2
m=
h
a)
zakon nkv. promene stawa 12:

|
|
.
|
\
|
=
1
2
1
2
1
p
p
T
T
|
|
.
|
\
|
=
1
1
p
2
p
1
T
2
T
28 . 1
1
30
1
6 . 616
2
T
|
.
|
\
|
=
1.28
= 293 K
jedna~ina stawa idealnog gasa za po~etak procesa:
1
T
g
R
1
v
1
p = (1)
jedna~ina stawa idealnog gasa za kraj procesa:
2
T
g
R
2
v
2
p = (2)
uslov zadatka:
kg
m
0.38 v v
3
1 2
= (3)
Re{avawem prethodnog sistema tri jedna~ine sa 3 nepoznate dobija se:
kgK
J
58 . 138 R ,
kg
m
406 . 0 v ,
kg
m
0285 . 0 v
g
3
2
3
1
= = =
kmol
kg
60
58 . 138
8315
R
R
M
g
U
= = =
60
6
M
m
h = = =0.1 kmol
12 12 12
W U O + =
( ) ( ) 700 6 . 616 293 1 . 29 1 . 0 W T T ) (Mc h O
12 1 2 v 12
+ = + = =241.68 kJ
b)
2 A A 1 12
O O O + = = 241.68 kJ
( )
1 A v A 1
T T
1 h
h
c m O

=
( )
( )
( )
( )
M
Mc
T T m
O
M
Mc
T T m
O
h
v
1 A
A 1
v
1 A
A 1

=
( )
( ) 60
1 . 29
6 . 616 293 6
68 . 241
28 . 1
60
1 . 29
6 . 616 293 6
68 . 241
h

= =1.38
h
1 h
k 2
1
k 2
1
p
p
T
T
|
|
.
|
\
|
=
h
1 h
1
k 2
1 k 2
p
p
T T
|
|
.
|
\
|
= =
38 . 1
1 38 . 1
30
1
6 . 616
|
.
|
\
|
=241.7 K
7 . 241 6 . 616
293 6 . 616
T T
T T
k 2 1
2 1 ex
D
= =0.86
c)
|
|
.
|
\
|
= =
A
2
g
A
2
p 2 A . her . meh
p
p
lh R
T
T
lh c m s m S = ( )
2
1
lh 58 . 138 6 =0.58
K
kJ
Zakon kvazistati~ke promene stawa 1A:
h
1 h
A
1
A
1
p
p
T
T
|
|
.
|
\
|
=
1 38 . 1
38 . 1
5
1 h
h
1
A
1 A
6 . 616
293
10 30
T
T
p p

|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= = 2 bar
1.25. Tri kilograma vazduha (idealan gas) stawa 1(p
1
=2 bar, T
1
=150
o
C) mewa svoje toplotno stawe
nekvazistati~ki (neravnote`no) izotermski do stawa 2(p
2
=8 bar). Promena entropije radne materije
usled mehani~ke neravnoteè iznosi
s
meh
=238 J/kgK. Odrediti:
a) dovedeni rad i odvedenu toplotu tokom ove promene stawa (W
12
, O
12
)
b) stepen dobrote izotermske kompresije (
d
kp
)
s
1
2=2k
A
p
A
p
2
p
1
T
a)
A
2
g
A
2
p 2 A meh
p
p
lh R
T
T
lh c s s = =
|
|
.
|
\
|

=
g
meh
2 A
R
s
exp p p
|
.
|
\
|
=
287
238
exp 10 8 p
5
A
=
5
10 3 . 18 Fa
kJ 06.3.3 8 ... O O O
A2 1A 12
= = + =
3 . 18
2
lh 287 423 3 =
p
p
lh R T m = O
A
1
g 1 1A
=806.3 kJ
12 12 12
W U O + =
W
12
= O
12
=806.3 kJ
b)
63 . 0
3 . 806
9 . 504
...
W
W
12
K 12 kp
D
=
= = =
8
2
lh 423 287 3
p
p
lh T R m W
2K
1
g 12K
= = =504.9 kJ
1
=9 bar, T
1
=150
o
C) mewa svoje toplotno stawe nekvazistati~ki
(neravnote`no) izotermski do stawa 2(p
2
=1 bar). Promena entropije radne materije usled mehani~ke
neravnoteè (s
meh
) i promena entropije radne materije usled toplotne neravnoteè (s
Iop
) su jednake.
Odrediti stepen dobrote ove nekvazistati~ke izotermske ekspanzije (
d
ex
).
s
1
2=2k A
p
A
p
2
p
1
T
s
Iop
= s
meh
s
1A
= s
A2
1
A
g
1
A
p
p
p
lh R
T
T
lh c =
A
2
g
A
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c
2 1 A
p p p =
5 5
A
10 1 10 9 p = =
5
10 3 Fa
1
9
lh 423 287 1
p
p
lh T R m W
2K
1
g 12K
= = =266.75 kJ
kJ 06.3.3 8 ... O O O
A2 1A 12
= = + =
3
9
lh 287 423 1 =
p
p
lh R T m = O
A
1
g 1 1A
=133.37 kJ
12 12 12
W U O + =
W
12
= O
12
=133.37 kJ
k 12
12 ex
d
W
W
= =
75 . 266
37 . 133
=0.5
zadaci za ve`bawe: (1.27.1.28.)
1.27. Vazduh (idealan gas) po~etnog stawa 1(p=5 bar, v=0.226 m
3
/kg) ekspandira nekvazistati~ki
politropski do stawa 2(p=1 bar, T=293 K). Tokom ove promene stawa od radne materije ka okolini se
odvede 16 kJ/kg toplote. Odrediti stepen dobrote ove promene stawa kao i promenu entropije vazduha
samo usled mehani~ke neravnoteè.
ex
d
=0.62, s
meh
=0.26
kgK
kJ
1
=0.2 MFa, I
1
) mewa svoje toplotno stawe nekvazistati~ki
(neravnote`no) izotermski do stawa 2(p
2
>p
1
). Promena entropije radne materije usled mehani~ke
neravnoteè iznosi 238 J/kgK. Stepen dobrote ove nekvazistati~ke promene stawa iznosi
d
=0.84.
Odrediti pritisak vazduha na kraju procesa (p
2
). bar 5 . 155 p
2
=
z=500
+O
12
z=300 mm
PRVI I DRUGI ZAKON TERMODINAMIKE
(ZATVOREN TERMODINAMI^KI SISTEM)
1.29. U vertikalno postavqenom cilindru, od okoline
adijabatski izolovanom, (slika), unutra{weg pre~nika d=600
mm, nalazi se vazduh (idealan gas) temperature 20
o
C. Sud je
zatvoren klipom zanemarqive mase, koji se moè kretati bez
trewa. Na klipu se nalazi teg mase m
I
=2000 kg. U polaznom
poloàju ~elo klipa se nalazi na visini z=500 mm u odnosu na
dowu bazu cilindra. U cilindru se nalazi elektri~ni greja~
pomo}u kojeg se vazduhu dovodi toplota. Pritisak okoline
iznosi p
o
=1 bar. Odrediti:
a) koli~inu toplote koju greja~ treba da preda gasu tako da se
klip u procesu pomeri za z=300 mm
b) vreme trajawa procesa ako snaga elektri~nog greja~a
iznosi 1.66 kW
c) rad koji bi izvr{io gas u cilndru ako bi se u trenutku dostizawa stawa 2 istovremeno iskqu~io
greja~ i skino teg sa klipa
d) skicirati sve procese sa radnim telom na pv i Ts dijagramu
a)
3
2 2
1
m 0.1414 0.5
4
6 . 0
z
4
d
V =

=

=
( ) ( )
3
2 2
2
m 0.2262 0.3 0.5
4
6 . 0
z z
4
d
V = +

= +

=
jedna~ina stati~ke ravnoteè za proizvoqan poloàj klipa:
Fa 10 1.7
4
0.6
9.81 2000
10 1
4
d
g m
p p
5
2
5
2
I
o
=

+ =

+ =
jedna~ina stawa idealnog gasa na po~etku procesa:
1 g 1
T R m V p =
kg 0.29
293 287
1414 . 0 10 7 . 1
T R
V p
m
5
1 g
1
=
=
jedna~ina stawa idealnog gasa na kraju procesa:
2 g 2
T R m V p =
K 462
287 0.29
2262 . 0 10 7 . 1
R m
V p
T
5
g
2
2
=
=
12 12 12
W U O + =
O
12
= ( ) ( )
1 2 1 2 v
V V p T T c m + =
O
12
= ( ) ( ) 1414 . 0 2262 . 0 10 10 7 . 1 293 462 72 . 0 29 . 0
3 5
+

=49.8 kJ
b)
s 30
66 . 1
8 . 49
O
O
12
12
= = =

c)
napomena: proces 23 je kvazistati~ki adijabatski, p
3
=p
o
= 1 bar

|
|
.
|
\
|
=
1
3
2
3
2
p
p
T
T
4 . 1
1 4 . 1
5
5
1
2
3
2 3
10 7 . 1
10 1
462
p
p
T T

|
|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= =397 K
23 23 23
W U O + =
W
23
= ( )
2 3 v
T T c m = ( ) 462 397 72 . 0 29 . 0 =13.57 kJ
1
T
s
3
2
1 3
2
v
p
1.30. Cilindar je napravqen prema navedenoj skici. Klip je optere}en tegom nepoznate mase i leì na
osloncu A. U cilindru se nalazi azot stawa 1(p=2.5 bar, T=293 K). Dovo|ewem 12.5 kJ toplote
zapremina azota se udvostru~i. Pritisak okoline iznosi p
o
= 1 bar, masa klipa je zanemarqiva a klip
se kre}e bez trewa. Odrediti:
a) masu tega
b) pri kojoj temperaturi azota u cilindru |e se pokrenuti klip
c) promenu potencijalne energije tega
a)
12 proces u cilindru do pokretawa klipa (v=cohsI)
23 proces u cilndru nakon pokretawa klipa (p=cohsI)
3
2 2
1
m 0.0089 0.35
4
18 . 0
z
4
d
V =

=

=
1 g 1 1
T R m V p =
kg 0.0256
293 297
0089 . 0 10 5 . 2
T R
V p
m
5
1 g
1 1
=
=
V
2
= V
1
=0.0089 m
3
1 3
V 2 V = = 0089 . 0 2 =0.0178 m
3
3 g 3 3
T R m V p =
3
3 g
3
V
T R m
p

= (1)
m
D
z
d
m
d=180 mm
D=200 mm
z=350 mm
23 12 23 12 23 12
W W U U O O + + + = + = ( ) ( )
2 3 3 1 3 v
V V p T T c m + (2)
kada jedna~inu (1) uvrstimo u jedna~inu (2) dobija se:
23 12
O O + = ( ) ( )
2 3
3
3 g
1 3 v
V V
V
T R m
T T c m

+
3
2 3
g v
1 v 23 12
3
V
V V
R m c m
T c m O O
T
+
+ +
= =
0178 . 0
0089 . 0 0178 . 0
297 . 0 0256 . 0 74 . 0 0256 . 0
293 74 . 0 0256 . 0 5 . 12
+
+
T
3
=793.6 K
0.0178
6 . 793 297 0.0256
p
3

= =
5
10 4 . 3 Fa
jedna~ina stati~ke ravnoteè za proizvoqan poloàj za proces 23
4
D
g m
p p
2
I
o 3

+ =
g
D
4
p p
m
2
o 3
I

=
81 . 9
2 . 0
4
10 1 10 4 . 3
m
2 5 5
I

= =768.6 kg
b)
jedna~ina stawa idealnog gasa za stawe 2:
2 g 2 2
T R m V p =
K 398
297 0.0256
0089 . 0 10 4 . 3
R m
V p
T
5
g
2 2
2
=
=
c)
E
p
= z g m
I
=
4
D
V V
g m
2
2 3
I

=
4
2 . 0
0089 . 0 0178 . 0
81 . 9 6 . 768
2

=2136 J
1.31. Vertikalni cilindar zatvoren je klipom mase m
k
=9 kg, ~iji je hod ograni~en na kraju cilindra
(slika). U cilindru se nalazi dvoatoman idealan gas stawa 1(p=1.5 bar, T=450
o
C). Odrediti:
a) za koliko }e se spustiti klip (zanemariti trewe) dovo|ewem vazduha u mehani~ku i toplotnu
ravnoteù sa okolinom stawa O(p=1 bar, T=20
o
C)
b) koliko se toplote pri tome preda okolini do trenutka pokretawa klipa a koliko nakon
pokrtetawa klipa do trenutka dostizawa ravnoteè sa okolinom
Skicirati procese na pv i Ts dijagramu
12 proces u cilindru do pokretawa klipa (v=cohsI)
23 proces u cilndru nakon pokretawa klipa (p=cohsI)
d
z
d=100 mm
z=800 mm
m
k
1
T
s
3
2
1
3
2
v
p
a)
3
2 2
1
m 0.0063 0.8
4
1 . 0
z
4
d
V =

=

=
jedna~ina stawa idealnog gasa na po~etku procesa: ( )
1 g 1 1
T R M h V p =
( )
kmol 10 .57 1
723 8315
0063 . 0 10 5 . 1
T MR
V p
h
4 -
5
1 g
1 1
=
=
jedna~ina stati~ke ravnoteè za poloàj klipa u stawu 2
4
1 . 0
81 . 9 9
10 1
4
D
g m
p p
2
5
2
k
o 2

+ =

+ = =
5
10 1 . 1 Fa
V
2
= V
1
=0.0063 m
3
, p
3
=p
2
, T
3
=T
o
jedna~ina stawa idealnog gasa na kraju procesa: ( )
3 g 3 3
T R M h V p =
( )
5
4
3
3 g
3
10 1
293 8315 10 57 . 1
p
T R M h
V

=

=

=0.0038 m
3
z
4
d
V V
2
3 2

=
4
1 . 0
0038 . 0 0063 . 0
4
d
V V
z
2 2
3 2

= =0.318 m
b)
jedna~ina stawa idealnog gasa za stawe 2: ( )
2 g 2 2
T R M h V p =
( )
8315 10 57 1
0063 . 0 10 1 . 1
R M h
V p
T
4 -
5
g
2 2
2

=

= =530.85 K
12 12 12
W U O + =
12
O = ( ) ( )
1 2 v
T T Mc h = ( ) 723 85 . 530 8 . 20 10 57 . 1
4

=0.63 kJ
23 23 23
W U O + =
23
O = ( ) ( ) ( )
2 3 3 2 3 v
V V p T T Mc h +
23
O = ( ) ( ) 0063 . 0 0038 . 0 10 10 1 . 1 85 . 530 293 8 . 20 10 57 . 1
3 5 4
+

23
O = 1.05 kJ
1.32. Dvoatoman idealan gas stawa 1(p=1.2 MFa, T=300 K, V=0.1 m
3
), nalazi se u vertikalno
postavqenom nepokretnom adijabatski izolovanom cilindru sa (bez trewa) pokretnim adijabatskim
klipom zanemarqive mase. Preostali prostor cilindra (iznad klipa) ispuwen je nekom te~nosti
(slika). Usled predaje toplote gasu (od greja~a), on se {iri do stawa 2(p=0.6 MFa, V=0.22 m
3
), ~ime
izaziva prelivawe odgovaraju}e koli~ine te~nosti preko ivica cilindra.
a) izvesti zakon promene stawa gasa u obliku p = f(V)
b) prikazati promenu stawa gasa u pV koordinatnom sistemu
c) odrediti zapreminski rad koji izvr{i gas pri ovoj promeni stawa kao i koli~inu toplote koja se u
ovom procesu preda gasu
a)
jedna~ina stati~ke ravnoteè za proizvoqan poloàj klipa u cilindru:
h g p p
o
+ =
4
d
V g
p p
2
hosI Ie
o

+ =

( )
4
d
V V g
p p
2
cilihdar
o

+ =

V
4
d
g
4
d
V g
p p
2 2
cilihdar
o

+ =

a
4
d
V g
p
2
cilihdar
o
=

+

=cohsI
4
d
g
2

=b=cohsI
V b a p = , zavisnost pritiska od zapremine je linearna, a konstante a i
b odre|ujemo iz grani~nih uslova:
1 1
V b a p = (1)
2 2
V b a p = (2)
1 . 0 22 . 0
10 6 . 0 10 2 . 1
V V
p p
b
6 6
1 2
2 1
= =
6
10 5
3
m
Fa
1 . 0 10 5 10 2 . 1 V b p a
6 6
1 1
+ = + = =
6
10 7 . 1 Fa
V 10 5 10 1.7 p
6 6
= analiti~ki oblik zavisnosti pritiska od zapremine
b)
c)
( ) 0.1 - 0.22
2
10 6 . 0 10 2 . 1
) V (V
2
p p
p(V)dV W
6 6
1 2
V
v
2 1
12
2
V1
+
=
+
= =

=108 kJ
1 g 1 1
T R M h V p =
( )
kmol 10 .8 4
300 8315
22 . 0 10 2 . 1
T MR
V p
h
2 -
6
1 g
1 1
=
=
2 g 2 2
T R M h V p =
( )
8315 10 4.8
22 . 0 10 6 . 0
R M h
V p
T
2 -
6
g
2 2
2

=

= =330.7 K
12 12 12
W U O + =
12
O = ( ) ( )
12 1 2 v
W T T Mc h + = ( ) 108 300 7 . 330 8 . 20 10 8 . 4
2
+

=138.6 kJ
1
2
v
p
1.33. Dvoatoman idealan gas, stawa 1(p
1
=0.6MFa, T
1
=300 K, V
1
=0.2 m
3
), nalazi se u horizontalno
postavqenom nepokretnom cilindru sa (bez trewa) pokretnim klipom. Klip je preko opruge, linearne
karakteristike k, povezan sa nepokretnim zidom (slika). Predajom toplote gasu, on se dovodi do stawa
2(p
2
=1 MFa, V
2
=0.4 m
3
). U po~etnom poloàju opruga je rastere}ena.
a) izvesti zakon promene stawa gasa u obliku p=f(V)
b) prikazati promenu stawa idealnog gasa na pv dijagramu
c) odrediti zapreminski rad koji izvr{i gas pri ovoj promeni stawa kao i koli~inu toplote koja se u
ovom procesu preda gasu
a)
jedna~ina stati~ke ravnoteè za proizvoqan poloàj klipa u cilindru:
4
d
x
p p
2
o

+ =
k
( )
2
2
1
o
4
d
V V
p p
|
|
.
|
\
|

+ =
k
V
4
d
4
d
V
p p
2
2
2
2
1
o

|
|
.
|
\
|

+
|
|
.
|
\
|

=
k k
a
4
d
V
p
2
2
1
o
=
|
|
.
|
\
|

k
=cohsI
2
2
4
d
|
|
.
|
\
|

k
=b=cohsI
V b a p + = , zavisnost pritiska od zapremine je linearna, a konstante a i
b odre|ujemo iz grani~nih uslova:
1 1
V b a p + = (1)
2 2
V b a p + = (2)
x
1 2
2 . 0 4 . 0
10 6 . 0 10 1
V V
p p
b
6 6
1 2
1 2
= =
6
10 2
3
m
Fa
2 . 0 10 2 10 6 . 0 V b p a
6 6
1 1
= = =
6
10 2 . 0 Fa
V 10 2 10 0.2 p
6 6
+ = analiti~ki oblik zavisnosti pritiska od zapremine
b)
c)
( ) 0.2 - 0.4
2
10 1 10 6 . 0
) V (V
2
p p
p(V)dV W
6 6
1 2
V
v
2 1
12
2
V1
+
=
+
= =

=160 kJ
1 g 1 1
T R M h V p =
( )
kmol 10 .8 4
300 8315
2 . 0 10 6 . 0
T MR
V p
h
2 -
6
1 g
1 1
=
=
2 g 2 2
T R M h V p =
( )
8315 10 4.8
4 . 0 10 1
R M h
V p
T
2 -
6
g
2 2
2

=

= =1002.2 K
12 12 12
W U O + =
12
O = ( ) ( )
12 1 2 v
W T T Mc h + = ( ) 160 300 2 . 1002 8 . 20 10 8 . 4
2
+

=861.1 kJ
1
2
v
p
1.34. U vertikalnom cilindru (slika) unutra{weg pre~nika d=200 mm,
nalazi se h= 0.5 mol dvoatomnog idealanog gasa. Masa klipa je m
k
=40
kg. Klip je poduprt oprugom linearne karakteristike k. Po~etni
pritisak gasa je p
1
=1.05 bar, a pritisak okoline iznosi p
o
=1 bar. Plin
se hladi tako da u momentu rastere}ewa opruge postigne temperatura od
T
2
=253 K, pri ~emu se od gasa odvede 1.5 kJ toplote. Zanemaruju}i trewe
klipa odrediti:
a) po~etnu temperaturu gasa
b) za koliko se podigao gas do momenta rastere}ewa opruge
a)
jedna~ina stati~ke ravnoteè za klip u trenutku rastere}ewa
opruge:
o
2
k
2
p
4
d
g m
p =

+
4
2 . 0
81 . 9 40
10 1
4
d
g m
p p
2
5
2
k
o 2

= = 87 . 0 bar
2 g 2 2
T R M h V p =
( )
5
3
2
2 g
2
10 0.87
253 8315 10 5 . 0
p
T R M h
V

=

=

=0.0121 m
3
12 12 12
W U O + =
12
O = ( ) ( ) ( )
1 2
2 1
1 2 v
V V
2
p p
T T Mc h
+
+ (1)
1 g 1 1
T R M h V p = (2)
kombinovawem jedna~ina (1) i (2) dobija se: V
1
=0.0148 m
3
, T
1
=373 K
napomena: ) V (V
2
p p
p(V)dV W
1 2
2
V
V1
v
2 1
12

+
= =
, kao u prethodnom zadatku

b)
z
4
d
V V
2
2 1

=

=
2 2
2 1
2 . 0
0121 . 0 0148 . 0
4
d
V V
4 z =86 mm
z
2
1
O
12
1.35. U vertikalnom, toplotno izolovanom cilindru pre~nika d=200 mm sme{tena je opruga
zanemarqive zapremine (slika). Na oprugu je naslowen adijabatski klip mase m
k
=25 kg. U cilindru se
nalazi azot stawa 1(p
1
=1.05 bar T
1
=303 K). U po~etnom trenutku udaqenost klipa od dna cilindra
iznosi z
1
=500 mm. Duìna opruge (linearne karakteristike) u neoptere}enom stawu iznosi z
o
=600
mm. Dolivawem ìve (=13600 kg/m
3
) iznad klipa, klip se spusti za z=100 mm (zanemariti trewe).
Pritisak okoline iznosi p
o
=1 bar. Odrediti:
a) koliko je ìve doliveno (kg)
b) za koliko se pove}ala unutra{wa energija gasa
c) do koje bi temperature trebalo zagrejati azot tako da se klip vrati u po~etno stawe
(pretpostaviti da ne dolazi do isticawa ìve) i koliko bi toplote pri tom trebalo dovesti
a)
jedna~ina stati~ke ravnoteè za poloàj klipa u trenutku 1:
( )
4
d
g m
p
4
d
z z k
p
2
k
o
2
1 o
1

+ =

+
( )
1 o
2
2
k
1 o
z z 4
d
4
d
g m
p p k

|
|
|
|
.
|
\
|

+ =
( ) 5 . 0 6 . 0 4
2 . 0
4
2 . 0
81 . 9 25
10 05 . 1 10 1 k
2
2
5 5

|
|
|
|
.
|
\
|

+ = =881.7
m
N
3
2
1
2
1
m 0.0157 0.5
4
2 . 0
z
4
d
V =

=

=
( ) ( )
3
2
1
2
2
m .0126 0 0.1 - 0.5
4
2 . 0
z z
4
d
V =

=

=
|
|
.
|
\
|
=
1
2
2
1
V
V
p
p
4 . 1
5
2
1
1 2
0126 . 0
0157 . 0
10 05 . 1
V
V
p p |
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
=

=
5
10 43 . 1 Fa
z
1
d
z
2
z
y
z
0
d
jedna~ina stati~ke ravnoteè za poloàj klipa u trenutku 2:
( )
y g
4
d
g m
p
4
d
z z z k
p
Hg
2
k
o
2
1 o
2
+

+ =

+
+
( )
g
1
p p
4
d
g m
4
d
z z z k
y
Hg
o 2
2
k
2
1 o

|
|
|
|
.
|
\
|
+

+
=
y=
81 . 9 13600
1
10 05 . 1 10 43 . 1
4
2 . 0
81 . 9 25
4
2 . 0
2 . 0 2 . 1372
5 5
2 2
|
|
|
|
.
|
\
|
+

=292 mm
292 . 0
4
2 . 0
13600 y
4
d
m
2 2
Hg Hg

=

= =124.76 kg
b)
1 g 1 1
T R m V p =
kg 0.018
303 297
0157 . 0 10 05 . 1
T R
V p
m
5
1 g
1 1
=
=
2 g 2 2
T R m V p =
K 1 . 337
297 0.018
0126 . 0 10 43 . 1
R m
V p
T
5
g
2 2
2
=
=
( )
1 2 v 12
T T c m U = = ( ) 303 1 . 337 74 . 0 018 . 0 = 0.45 kJ
c)
uo~iti da je: V
3
= V
1
, p
3
=p
2
3 g 3 3
T R m V p =
K 420
297 0.018
0157 . 0 10 43 . 1
R m
V p
T
5
g
3 3
3
=
=
23 23 23
W U O + =
O
23
= ( ) ( )
2 3 2 2 3 v
V V p T T c m + =
O
23
= ( ) ( ) 0126 . 0 0157 . 0 10 10 43 . 1 1 . 337 420 74 . 0 018 . 0
3 5
+

=1.55 kJ
1.36. Toplotno izolovan cilindar, sa pokretnim toplotno izolovanim klipom, podeqen je nepokretnom,
toplotno propustqivom (dijatermijskom) pregradom na dva dela (slika). U delu A nalazi se troatomni
idealan gas po~etnog staqa A(p
A1
=0.15 MFa, V
A1
=0.5 m
3
, T
A1
=800 K), a u delu B dvoatomni idealan gas
po~etnog stawa B(p
B1
=0.5 MFa, V
B1
=0.2 m
3
, T
B1
=300 K). Odrediti zapreminu u delu A i pritisak u delu B
u trenutku uspostavqawa termodinami~ke ravnoteè.
jedna~ina stawa idealnog gasa A na po~etku procesa:
( )
A g A A1 A1
T R M h V p =
( )
A g
A1 A1
A
T MR
V p
h
=
800 8315
5 . 0 10 0.15
h
6
A

= = kmol 10 1.13
2
jedna~ina stawa idealnog gasa B ha po~etku procesa:

( )
B g B B1 B1
T R M h V p =
( )
B g
B1 B1
B
T MR
V p
h
=
300 8315
2 . 0 10 0.5
h
6
B

= = kmol 10 4.01
2
prvi zakon za promenu stawa radnih tela A i B u celom cilindru

O
12
= U
12
+W
12
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1 A 2 A A 1 B 2 B B v B 1 A 2 A A v A
V V p T T Mc h T T Mc h 0 + + = (1)
jedna~ina stawa ideal. gasa A u trenutku uspostavqawa toplotne ravnoteè:
( )
A2 g A A2 A2
T R M h V p =
( )
g
A2 A2
A2
R M h
V p
T

= (2)
A
B
uo~iti da je:
p
A1
=p
A2
V
B1
=V
B2
T
A2
=T
B2
kada se jedna~ina (2) stavi u jedna~inu (1) dobija se:
( )
( )
( )
( )
( )
1 A 2 A A 1 B
g A
2 A 2 A
B v B 1 A
g A
2 A 2 A
A v A
V V p T
MR h
V p
Mc h T
MR h
V p
Mc h 0 +
|
|
.
|
\
|

+
|
|
.
|
\
|

=
( ) ( )
( )
( )
( )
( )
A 2 B
g
B v
2 A
g
A v
1 A A 1 B B v B 1 A A v A
2 A
p p
MR
Mc
p
MR
Mc
V p T Mc h T Mc h
V
+ +
+ +
=
A
6 6
3
6
3
6 3 2 3 2
2 A
p 10 15 . 0 10 5 . 0
8315
10 8 . 20
10 15 . 0
8315
10 1 . 29
5 . 0 10 15 . 0 300 10 8 . 20 10 01 . 4 800 10 1 . 29 10 13 . 1
V
+
+ +
=

odavde se dobija: V
A2
=0.305 m
3
vra}awem u jedna~inu (2):
8315 10 1.13
305 . 0 10 0.15
T
-2
6
A2

= =487 K = T
B2
napomena: ( )
A v
Mc =29.1
kmolK
kJ
troatoman idealan gas
( )
B v
Mc =20.8
kmolK
kJ
dvoatoman idealan gas
jedna~ina stawa ideal. gasa B u trenutku uspostavqawa toplotne ravnoteè:
( )
B2 g B B2 B2
T R M h V p =
( )
B2
B2 g B
B2
V
T R M h
p

=
0.2
487 8315 10 4.01
p
-2
B2

= =
5
10 1 . 8 Fa
1.37. Vertikalan, toplotno izolovan cilindar, zatvoren i sa gorwe i sa
dowe strane pokretnim klipovima (toplotno izolovanim, zanemarqivih
masa, koji se kre}u bez trewa), podeqen je nepropusnom, krutom i
nepokretnom pregradom na deo A i deo B (slika). Pregrada je zanemarqivog
toplotnog kapaciteta i pruà zanemarqiv otpor kretawu toplote. U delu
A nalazi se dvoatoman idealan gas, a u delu B troatoman idealan gas. U
po~etnom poloàju gas u delu A ima stawe A
1
(V
A1
=0.5 m
3
, p
A1
=0.4 MFa,
T
A1
=300 K) gas u delu B u stawe B
1
(V
B1
=0.4 m
3
, p
B1
=0.05 MFa, T
B1
=300 K).
Odrediti zapreminski rad koji treba obaviti pri sabijawu gasa u delu A,
da bi zapremina gasa u delu B bila dva puta ve}a.
( )
A g A A1 A1
T R M h V p =
( )
A g
A1 A1
A
T MR
V p
h
=
300 8315
5 . 0 10 0.4
h
6
A

= = kmol 10 8.02
2
jedna~ina stawa idealnog gasa B na po~etku procesa:

( )
B g B B1 B1
T R M h V p =
( )
B g
B1 B1
B
T MR
V p
h
=
300 8315
2 . 0 10 0.05
h
6
B

= = kmol 10 8.02
3
uslov zadatka: V
B2
= 2
.
V
B1
= 0.8 m
3
,
dijatermijska pregrada: T
A2
=T
B2
prvi zakon termodinamike za proces u cilindru:
O
12
= U
12
+( W
12
)
A
+ ( W
12
)
B
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1 B 2 B B A 12 1 B 2 B B v B 1 A 2 A A v A
V V p W T T Mc h T T Mc h 0 + + + = (1)
jedna~ina stawa idealnog gasa B na kraju procesa:
( )
B2 g B B2 B2
T R M h V p = (2)
kombinovawem jedna~ina (1) i (2), sistem dve jedna~ine sa dve nepoznate,
dobija se: T
A2
=601 K, (W
12
)
A
=590.3 kJ
(W
12
)
A
B
A
1.38. U izolovanom i sa obe strane zatvorenom cilindru nalaze se dva idealna gasa me|usobno odeqena
bez trewa pomi~nim i toplotno propusnim klipom. Po~etni pritisak oba gasa iznosi p
A1
=p
A2
=3 bar.
U delu nalazi se kiseonik stawa A(T
A1
=293 K, m
A
=0.1 kg), a u delu B nalazi se metan stawa B(T
B1
=523
K, m
B
=0.1 kg). Odrediti:
a) pritisak i temperaturu oba gasa trenutku uspostavqawa termodinami~ke ravnoteè
b) promenu entropije sitema koja nastaje u procesu koji po~iwe od zadatog po~etnog stawa i traje do
trenutka uspostavqawa termodinami~ke ravnoteè
a)
jedna~ina stawa idealnog gasa A (po~etak procesa) :
A1 gA A A1 A1
T R m V p =
5
A1
A1 g A
A1
10 3
293 260 1 . 0
p
T R m
V

=

= =0.0254 m
3
jedna~ina stawa idealnog gasa B (kraj procesa):
B1 gB B B1 B1
T R m V p =
5
B1
B1 gB B
B1
10 3
523 520 1 . 0
p
T R m
V

=

= =0.0906 m
3
prvi zakon termodinamike za proces u cilindru:
12 12 12
W U O + =
U
12
=0
2 1
U U =
B vB B A vA A 1
T c m T c m U + =
vB B
vA A 2
T c m T c m U + =
82 . 1 1 . 0 65 . 0 1 . 0
523 82 . 1 1 . 0 293 65 . 0 1 . 0
c m c m
T c m T c m
T
vB B vA A
1 B vB B 1 A vA A
+
+
=
+
+
=
=462.5 K
jedna~ina stawa idealnog gasa A na kraju procesa:
gA A A2 A2
T R m V p =
A2
gA A
A2
p
T R m
V

= (1)
gB B B2 B2
T R m V p =
B2
gB B
B2
p
T R m
V

= (2)
A B
deqewem jedna~ina (1) i (2) dobija se:
gB B
gA A
2 B A2
R m
R m
V V
= (3)
jednake zapremine cilindra pre i posle procesa: V
A1
+V
B1
=V
A2
+V
B2
(4)
kada se jedna~ina (3) uvrsti u jedna~inu (4) dobija se i re{i po V
B2
dobija se:
V
B2
=
1
520 1 . 0
260 1 . 0
0906 . 0 0254 . 0
1
R m
R m
V V
gB B
gA A
1 B 1 A
+
+
=
+
+
=0.0773 m
3
vra}awem u jedna~inu (3) dobija se:
520 0.1
260 0.1
0773 . 0 V
A2
= =0.0387 m
3
0387 . 0
5 . 462 260 1 . 0
V
T R m
p
A2
gA A
A2

=

= =
5
10 1 . 3 Fa = p
B2
b)
S
Sl
= S
RT
+ S
okoliha
= ... = 22.9
K
J
S
okoliha
= 0
K
J
(adijabatski procesi u oba cilindra)
S
RT
=
B A
S S + = ...= 40.7 30.7 = 22.9
K
J
S
A
=f ( p, T) =
|
|
.
|
\
|

A1
A2
g
A1
A2
p A
p
p
lh R
T
T
lh c m =
S
A
=
|
|
.
|
\
|

5
5
10 3
10 3.1
lh 260 . 0
293
462.5
lh 0.91 1 . 0 =40.7
K
J
S
B
= f ( p, T) =
|
|
.
|
\
|

BA1
B2
g
B1
B2
p B
p
p
lh R
T
T
lh c m =
S
B
=
|
|
.
|
\
|

5
5
10 3
10 3.1
lh 520 . 0
523
462.2
lh 2.34 1 . 0 =30.78
K
kJ
1.39. U zatvorenom, delimi~no adijabatski izolovanom (vidi sliku), horizontalnom cilindru nalazi se
h=2 kmol dvoatomnog idealnog gasa. Pokretna adijabatska povr{ina (klip) deli cilindar na dva jednaka
dela (V
A
=V
B
). Po~etno stawe idealnog gasa (u oba dela) odre|eno je istim veli~inama stawa p=1 bar,
T=288 K. Dovo|ewem toplote kroz neizolovani deo cilindra (leva ~eona povr{ina) dolazi do kretawa
klipa (bez trewa) dok pritisak u delu B ne dostigne 4 bar ( pri tome se usled kvazistati~nosti ne
naru{ava mehani~ka ravnoteà tj. i pritsak u delu A iznosi
4 bar). Odrediti:
a) zapreminski rad koji izvr{i radno telo u delu A (levi deo cilindra)
b) koli~inu toplote koja se preda radnom telu u istom delu cilindra
a)
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu A na po~etku procesa:
( )
A g A A1 A1
T R M h V p =
( )
A g
A1 A1
A
T MR
V p
h
= (1)
( )
B g B B1 B1
T R M h V p =
( )
B g
B1 B1
B
T MR
V p
h
= (2)
iz jedna~ina (1) i (2) se dobija: h
A
= h
B
(3)
uslov zadatka: h=h
A
+ h
B
(4)
kombinovawem jedna~ina (3) i (4) dobija se: h
A
= 1 kmol, h
B
=1 kmol
promena stawa idealnog gasa u delu B je kvazistati~ka i adijabatska:
K 428
10 1
10 4
288
p
p
T T
4 . 1
1 4 . 1
5
5
1
B1
B2
1 B B2
=
|
|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
=

prvi zakon termodinamike za proces u delu B: ( ) ( ) ( )
B 12 B 12 B 12
W U O + =
( ) ( ) ( ) ( )
1 B 2 B v B B 12 B 12
T T Mc h U W = = = ( ) 288 428 8 . 20 1 =2912 kJ
( ) ( )
B 12 A 12
W W = =2912 kJ
A
O
12
B
b)
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu A na po~etku procesa: ( )
A1 g A A1 A1
T R M h V p =
( )
A1
A1 g A
A1
p
T R M h
V

= (5)
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu A na kraju procesa: ( )
A2 g A A2 A2
T R M h V p =
( )
A2
A2 g A
A2
p
T R M h
V

= (6)
oduzimawem (6) (5) dobija se: ( )
|
|
.
|
\
|
=
A1
A1
A2
A2
g A1 A2
p
T
p
T
R M h V V (7)
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu B na po~etku procesa: ( )
B1 g B B1 B1
T R M h V p =
( )
B1
B1 g B
B1
p
T R M h
V

= (8)
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu B na kraju procesa: ( )
B2 g B B2 B2
T R M h V p =
( )
B2
B2 g V
B2
p
T R M h
V

= (9)
|
|
.
|
\
|
=
B2
B2
B1
B1
g B2 B1
p
T
p
T
R M h V V (10)
iz ~iwenice da su leve strane jedna~ina (7) i (10) jednake dobija se:
A1
A1
A2
A2
p
T
p
T
=
B2
B2
B1
B1
p
T
p
T

|
|
.
|
\
|
+ =
B2
B2
b1
B1
A1
A1
A2 A2
p
T
p
T
p
T
p T
|
.
|
\
|
=
5 5 5
5
A2
10 4
428
10 1
288
10 1
288
10 4 T =1876 K
prvi zakon termodinamike za proces u delu A: ( ) ( ) ( )
A 12 A 12 A 12
W U O + =
( ) ( ) ( )
12 1 A 2 A v A A 12
W T T Mc h O + = = ( ) 2912 288 1876 8 . 20 1 + = 35942 kJ
1.40. U hermeti~ki zatvorenim i toplotno izolovanim cilindrima A i B , koji su razdvojeni
slavinom (vidi sliku) nalazi se po m=4 kg vazduha (idealan gas) stawa 1A(p=10 bar, T=400 K),
odnosno 1B(p=1 bar, T=400 K). U krajwem levom delu cilindra B nalazi se adijabatski klip koji moè
da se kre}e u cilindru, ali uz savladavawe sila trewa. Otvarawem slavine, klip se usled razlike
pritisaka kre}e i sa stepenom dobrote
kp
d
=0.8 sabija vazduh u cilindru B dok se ne uspostavi
mehani~ka ravnoteà. Skicirati procese sa radnim telom na zajedni~kom
Ts dijagramu i odrediti:
a) pritisak i temperaturu u cilindrima A i B u stawu mehani~ke ravnoteè
b) promenu entropije izolovanog termodinami~kog sistema od zadatog po~etnog stawa do stawa
mehani~ke ravnoteè izme|u vazduha u cilindrima A i B
a)
A 12 A 12 A 12
W U O + = (1)
B 12 B 12 B 12
W U O + = (2)
sabirawem jedna~ina (1) + (2) dobija se: ( ) ( )
B 12 A 12
U U =
2 B 1 B 1 A 2 A
T T T T = ili
2 B 1 A 1 B 1 A
T T T T + = + (3)
napomena: po{to su oba cilindra adijabatski izolovana od okoline
( ) ( )
B 12 A 12
O O = =0.
zapreminski rad koji izvr{i radno telo A i zapreminski rad
koji se izvr{i nad radnim telom B su jednaki, ali suprotni
po znaku ( ) ( )
B 12 A 12
W W =
A
B
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu A na po~etku procesa: ( )
A1 g A A1 A1
T R M h V p =
( )
A1
A1 g A
A1
p
T R M h
V

= (4)
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu A na kraju procesa: ( )
A2 g A A2 A2
T R M h V p =
( )
A2
A2 g A
A2
p
T R M h
V

= (5)
|
|
.
|
\
|
=
A1
A1
A2
A2
g A1 A2
p
T
p
T
R M h V V (6)
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu B na po~etku procesa: ( )
B1 g B B1 B1
T R M h V p =
( )
B1
B1 g B
B1
p
T R M h
V

= (7)
jedna~ina stawa idealnog gasa u delu B na kraju procesa: ( )
B2 g B B2 B2
T R M h V p =
( )
B2
B2 g V
B2
p
T R M h
V

= (8)
|
|
.
|
\
|
=
B2
B2
B1
B1
g B2 B1
p
T
p
T
R M h V V (9)
iz ~iwenice da su leve strane jedna~ina (6) i (9) jednake dobija se:
A1
A1
A2
A2
p
T
p
T
=
B2
B2
B1
B1
p
T
p
T

B2
B2
A2
A2
p
T
p
T
+ =
B1
B1
A1
A1
p
T
p
T
+
x
B2 A2
p
T T +
=
B1
B1
A1
A1
p
T
p
T
+ (10)
kada se u jedna~inu (10) uvrsti jedna~ina (3) dobija se:
x
B1 A1
p
T T +
=
B1
B1
A1
A1
p
T
p
T
+ p
x
=
5 5
B1
B1
A1
A1
1 B 1 A
10 1
400
10 10
400
400 400
p
T
p
T
T T
+
=
+
+
p
x
=
5
10 82 . 1 Fa
napomena: p
A2
= p
B2
= p
x
(uslov mehani~ke ravnoteè na kraju procesa)
4 . 1
1 4 . 1
5
5
1
B1
B2k
B1 B2k
10 1
10 1.82
400
p
p
T T

|
|
.
|
\
|

=
|
|
.
|
\
|
= =474.6 K
B1 B2
B1 B2k kp
d
T T
T T
=
kp
d
B1 B2k
B1 B2
T T
T T
+ =
T
B2
=
8 . 0
400 474.6
400

+ =493.3 K
iz jedna~ine (3) K 306.7 3 . 493 400 400 T T T T
B2 B1 A1 A2
= + = + =
b)
S
Sl
= S
RT
+ S
okoliha
= ... = 1.04
K
kJ
S
okoliha
= 0
K
kJ
(adijabatski procesi u oba cilindra)
S
RT
=
B A
S S + = ...= 0.89 + 0.15 = 1.04
K
kJ
S
A
=
|
|
.
|
\
|

A1
A2
g
A1
A2
p A
p
p
lh R
T
T
lh c m =
|
|
.
|
\
|

5
5
10 10
10 1.82
lh 287 . 0
400
306.7
lh 1 4 =0.89
K
kJ
S
B
=
|
|
.
|
\
|

BA1
B2
g
B1
B2
p B
p
p
lh R
T
T
lh c m =
|
|
.
|
\
|

5
5
10 1
10 1.82
lh 287 . 0
400
493.3
lh 1 4 =0.15
K
kJ
p
B1
s
T
p
A1
p
x
1
B
2k
B
1
A
2k
A
2
B
2
A
T
A1
=T
B1
1.41. Geometrijski identi~ni, adijabatski i bez trewa poktretni klipovi hermeti~ki zaptivaju dva
horizontalno postavqena, toplotno izolovana, nepokretna cilindra. Klipovi su me|usobno spregnuti
preko sistema zup~astih letvi, odnosno preko fiksnog i bez trewa pokretnog zup~anika (slika). U
levom cilindru (A), nalazi se 0.8 kg sumpor dioksida (idealan gas), a u desnom cilindru (B) 0.8 kg
kiseonika (idealan gas). U polaznom poloàju, sumpor-dioksid se nalazi u stawu A1(p
A1
=0.12 MFa,
T
A1
=300 K), a kiseonik u stawu B1 (p
B1
=0.08 MFa, T
B1
=300 K). Odrediti koli~inu elektri~ne
energije koju bi elektri~ni greja~ G trebao da preda sumpor-dioksidu, da bi se temperatura kiseonika
snizila do T
B2
=282 K.
jedna~ina stawa idealnog gasa B na po~etku procesa:
1 B gB B 1 B 1 B
T R m V p =
6
1 B
1 B gB B
1 B
10 08 . 0
300 260 8 . 0
p
T R m
V

=

= =0.78 m
3
zakon kvazistati~ke adijabatske promene stawa gasa B:
1
2 B
1 B
2 B
1 B
T
T
p
p
|
|
.
|
\
|
=
1 4 . 1
4 . 1
6
1
1 B
2 B
1 B 2 B
300
282
10 08 . 0
T
T
p p

|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= =
5
10 64 . 0 Fa
2 B gB B 2 B 2 B
T R m V p =
5
2 B
2 B gB B
2 B
10 644 . 0
282 260 8 . 0
p
T R m
V

=

= =0.91 m
3
B 12 B 12 B 12
W U O + =
( )
B 12
W = ( )
1 B 2 B vB B
T T c m = ( ) 300 282 65 . 0 8 . 0 = 9.36 kW
G
p
amb
A
B
F
B
p
A
( )
A 12
W = ( )
B 12
W = 9.36 kW
1 A gA A 1 A 1 A
T R m V p =
6
1 A
1 A gA A
1 A
10 12 . 0
300 130 8 . 0
p
T R m
V

=

= =0.26 m
3
uslov jednakih promena zapremina: V
A2
V
A1
= V
B2
V
B1

V
A2
= V
A1
+ V
B2
V
B1
V
A2
=0.26 + 0.91 0.78 = 0.39 m
3
jedna~ina stati~ke ravnoteè za idealan gas B na kraju procesa:
p
B2
= p
amb
p
zupahik
p
zupahik
= p
amb
p
B2
= 1 0.64 = 0.36 bar
jedna~ina stati~ke ravnoteè za idealan gas A na kraju procesa:
p
A2
= p
amb
+ p
zupahik
p
A2
= 1 + 0.36 = 1.36 bar
jedna~ina stawa idealnog gasa A na kraju procesa:
2 A gA A 2 A 2 A
T R m V p =
130 8 . 0
39 . 0 10 36 . 1
R m
V p
T
5
gA A
2 A 2 A
2 A
= =510 K
A 12 A 12 A 12
W U O + =
( )
A 12
O = ( ) ( ) ( ) 36 . 9 300 510 45 . 0 8 . 0 W T T c m
A 12 1 A 2 A vA A
+ = + =84.96 kW
1.42. U toplotno izolovanom spremniku zapremine V=0.3 m
3
, nalazi se idealan gas A(R
g
=283 J/kgK,
c
v
=710 J/kgK, p=1 bar, T=293 K). Gre{kom je u ovaj spremnik pu{tena izvesna koli~ina idealnog gasa
B tako da je nastala me{avina idealni gasova stawa 1(p=1.38 bar, T=320 K). Da bi se saznalo koji je
gas u{ao u spremnik izmerena je ukupna masa me{avine m
A
+m
B
=0.462 kg, a zatim je me{avina
zagrejana to temperature od T
2
=353 K. Za ovo zagrevawe je utro{eno O
12
=10.3 kJ toplote. Odrediti
koli~inu (m
B
) i vrstu (R
g
, c
v
) dodatog gasa B.
jedna~ina stawa idealnog gasa A pre me{awa:
A gA A A A
T R m V p =
kg 362 . 0
293 283
3 . 0 10 1
T R
V p
m
5
A gA
A
A
=
=
koli~ina dodatog gasa: m
B
=(m
A
+ m
B
) m
A
= 0.462 0.362 =0.1 kg
jedna~ina stawa me{avine idealnih gasova A+B pre zagrevawa, stawe (1):
( )
1 gB B gA A A 1
T R m R m V p + =
|
|
.
|
\
|

=
gA A
1
1
B
gB
R m
T
V p
m
1
R
|
|
.
|
\
|

= 283 362 . 0
320
3 . 0 10 38 . 1
1 . 0
1
R
5
gB
=269.3
kgK
J
prvi zakon termodinamike za proces zagrevawa me{avine:
12 12 12
W U O + =
( ) ( )
1 2 vB B vA A 12
T T c m c m O + =
|
|
.
|
\
|

=
vA A
1 2
12
B
vB
c m
T T
O
m
1
c
|
|
.
|
\
|

= 710 362 . 0
320 353
10 3 . 10
1 . 0
1
c
3
vB
=551
kgK
J
1.43 U adijabatski izolovanom sudu sa nepropusnim i adijabatskim pregradnim zidom odvojeno je A(N
2
,
V=7 m
3
, p=4 bar, T=283 K) od B(CO
2
, V= 4 m
3
, p=8 bar, T=573 K). Izvla~ewem pregradnog zida gasovi }e
se izme{ati. Odrediti:
a) temperaturu (T
) i pritisak (p
) dobijene me{avine
b) dokazati da je proces me{awa N
2
i CO
2
nepovratan
a)
A gA A A A
T R m V p =
kg 31 . 33
283 297
7 10 4
T R
V p
m
5
A gA
A A
A
=
=
jedna~ina stawa idealnog gasa B pre me{awa:
B gB B B B
T R m V p =
kg 55 . 29
573 189
4 10 8
T R
V p
m
5
B gB
B B
B
=
=
prvi zakon termodinamike za proces me{awa:
12 12 12
W U O + =
U
12
=0
2 1
U U =
B vB B A vA A 1
T c m T c m U + =
vB B
vA A 2
T c m T c m U + =
66 . 0 55 . 29 74 . 0 31 . 33
573 66 . 0 55 . 29 283 74 . 0 31 . 33
c m c m
T c m T c m
T
vB B vA A
B vB B A vA A
+
+
=
+
+
=
=411 K
jedna~ina stawa me{avine idealnih gasova u trenutku uspostavqawa
toplotne ravnoteè: ( ) ( )

gB B gA A B A
T R m R m V V p + = +
( )
( )
4 7
411 189 55 . 29 297 31 . 33
V V
T R m R m
p
B A
gB B gA A
+
+
=
+
+
=

=
5
10 78 . 5 Fa
A B
napomena: pritisak gasne me{avine p
se moè odrediti i primenom

Daltonovog zakona p =
A
p +
B
p pri ~emu
A
p i
B
p imaju
slede}a zna~ewa:
A
p pritisak gasa A u gasnoj me{avini u trenutku
dostizawa toplotne ravnoteè
B
p pritisak gasa B u gasnoj me{avini u trenutku
dostizawa toplotne ravnoteè
jedna~ina stawa idealnog gasa A u trenutku uspostavqawa toplotne
ravnoteè: ( )

gA A B A
A
T R m V V p = +
=
+

=
+

=
4 7
411 297 31 . 33
V V
T R m
p
B A
gA A
A
5
10 70 . 3 Fa
jedna~ina stawa idealnog gasa B u trenutku uspostavqawa toplotne
ravnoteè: ( )

gB B B A
B
T R m V V p = +
=
+

=
+

=
4 7
411 189 55 . 29
V V
T R m
p
B A
gB B
B
5
10 08 . 2 Fa
b)
S
Sl
= S
RT
+ S
okoliha
= ... =12.84
K
kJ
>0
S
okoliha
= =
o
12
T
O
0
K
kJ
(sud izolovan od okoline)
S
RT
=S
A
+ S
B
= ...= 13.67 0.83 =12 .84
K
kJ
S
A
= ( ) v , T f m
A
=
|
|
.
|
\
|
+
+

A
B A
gA
A
vA A
V
V V
lh R
T
T
lh c m =
S
A
= |
.
|
\
| +
+
7
4 7
lh 297 . 0
283
411
lh 74 . 0 31 . 33 =13.67
K
kJ
S
B
= ( ) v , T f m
B
=
|
|
.
|
\
|
+
+

B
B A
gB
B
vB B
V
V V
lh R
T
T
lh c m =
S
B
= |
.
|
\
| +
+
4
4 7
lh 189 . 0
573
411
lh 66 . 0 55 . 29 = 0.83
K
kJ
1.44. Toplotno izolovan sud podeqen je izolovanom pregradom na dva dela (slika). U delu A zapremine
V
A
=1.5 m
3
nalazi se vodonik (idealan gas) stawa A(p
A
=0.2 MFa, T
A
=293 K). U delu B zapremine
V
B
=0.4 m
3
, nalazi se azot stawa B(p
B
=0.3 MFa, m
B
=1 kg). U jednom trenutku sa pregrade se uklawa
izolacioni nepropusni sloj sa pregrade, ~ime ona postaje toplotno ne izolovana polupropustqiva
membrana, kroz koju mogu da prolaze samo molekuli vodonika. Odrediti
a) promenu entropije sistema tokom procesa koji po~iwe uklawawem sloja pregrade i traje do
uspostavqawa toplotne ravnoteè u sudu
b) pritisak u delu suda A i delu suda B na kraju ovog procesa
a)
A gA A A A
T R m V p =
kg 25 . 0
293 4157
5 . 1 10 2 . 0
T R
V p
m
6
A gA
A A
A
=
=
B gB B B B
T R m V p =
1 297
4 . 0 10 3 . 0
m R
V p
T
6
B gB
B B
B
= =404 K
12 12 12
W U O + =
U
12
=0
2 1
U U =
B vB B A vA A 1
T c m T c m U + =
vB B
vA A 2
T c m T c m U + =
74 . 0 1 4 . 10 25 . 0
404 74 . 0 1 293 4 . 10 25 . 0
c m c m
T c m T c m
T
vB B vA A
B vB B A vA A
+
+
=
+
+
=
=317.6 K
S
Sl
= S
RT
+ S
okoliha
= ... =0.28
K
kJ
>0
S
okoliha
= =
o
12
T
O
0
K
kJ
(sud izolovan od okoline)
S
RT
=S
A
+ S
B
= ...= 0.46 0.18 =0.28
K
kJ
A B
S
A
= ( ) v , T f m
A
=
|
|
.
|
\
|
+
+

A
B A
gA
A
vA A
V
V V
lh R
T
T
lh c m =
S
A
= |
.
|
\
| +
+
5 . 1
4 . 0 5 . 1
lh 157 . 4
293
6 . 317
lh 4 . 10 25 . 0 =0.46
K
kJ
S
B
= ( ) v , T f m
B
=
|
|
.
|
\
|
+

B
B
gB
B
vB B
V
V
lh R
T
T
lh c m =
S
B
= |
.
|
\
|

404
6 . 317
lh 74 . 0 1 = 0.18
K
kJ
b)
jedna~ina stawa idealnog gasa A u trenutku uspostavqawa toplotne
ravnoteè: ( )

gA A B A
A
T R m V V p = +
=
+

=
+

=
4 . 0 5 . 1
6 . 317 4157 25 . 0
V V
T R m
p
B A
gA A
A
5
10 74 . 1 Fa
A
p pritisak vodonika u sudu A i istovremeno parcijalni pritisak
vodonika gasa ugasnoj me{avini (vodonik +azot) u delu suda B u
trenutku dostizawa toplotne ravnoteè
jedna~ina stawa idealnog gasa B u trenutku uspostavqawa toplotne
ravnoteè:

gB B B
B
T R m V p =
=

=

=
4 . 0
6 . 317 297 1
V
T R m
p
B
gB B
B
5
10 36 . 2 Fa
B
p parcijalni pritisak azota gasnoj me{avini (vodonik +azot) u delu
suda B u trenutku dostizawa toplotne ravnoteè
( )
2 B
p =

A
p +
B
p =
5
10 74 . 1 +
5
10 36 . 2 =
5
10 1 . 4 Fa
( )
2 B
p pritisak u sudu B u trenutku dostizawa toplotne ravnoteè
1.45. Adijabatski izolovan termodinami~ki sistem prikazan na slici ~ine:
zatvoren rezervoar (A) stalne zapremine V
A
=0.3 m
3
, u kojem se nalazi
kiseonik (idealan gas) stawa A(p
A
=2.6 bar, T
A
=300 K)
zatvoren vertikalni cilindar (B) sa bez trewa pokretnim klipom, u kojem se
nalazi m
B
= 1 kg metana (idealan gas) stawa B(p
B
=2 bar, T
B
=400 K).
(pokretni klip svojom teìnom obezbe|uje stalan pritisak gasa)
Otvarawem ventila dolazi do me{awa gasova. Smatraju}i da pri me{awu gasova ne}e do}i do hemijske
reakcije (eksplozija) odrediti:
a) rad koji izvr{i klip za vreme procesa me{awa
b) promenu entropije ovog adijabatski izolovanog sistema za vreme procesa me{awa
a)
A gA A A A
T R m V p =
kg 1
300 260
3 . 0 10 6 . 2
T R
V p
m
5
A gA
A A
A
=
=
B gB B B B
T R m V p =
5
B
B gB B
B
10 2
400 520 1
p
T R m
V

=

= =1.04 m
3
prvi zakon termodinamike za proces me{awa: O
12
= U
12
+ W
12
0=| | | |
12 B vB B A vA A
vB B
vA A
W T c m T c m T c m T c m + + + (1)
izra~unavawe zapreminskog rada: W
12
= |
.
|
\
|

B
V V
V p
A B
(2)
jedna~ina stawa dobijene me{avine idealnih gasova:
( )

gB B gA A
B
T R m R m V p + = (3)
B A
(3)
( )
B
gB B gA A
p
T R m R m
V
+
=
ovu jedna~inu uvrstimo u jedna~inu (2):
( )
(
(

+
=
B A
B
gB B gA A
B 12
V V
p
T R m R m
p W
ovu jedna~inu uvrstimo u jedna~inu (1) odakle se nakon sre|ivawa dobija:
( )
gB
B
gA A vB
B
vA A
B A B B vB
B
A vA A
R m R m c m c m
V V p T c m T c m
T
+ + +
+ + +
=
( )
52 . 0 1 26 . 0 1 82 . 1 1 65 . 0 1
04 . 1 3 . 0 10 10 2 400 82 . 1 1 300 65 . 0 1
T
3 5
+ + +
+ + +
=

=366.5 K
(3)
( )
5
10 2
5 . 366 520 1 260 1
V
+
= =1.43 m
3
(2) | | 04 . 1 3 . 0 43 . 1 10 10 2 W
3 5
12
=

=18 kJ
b)
S
Sl
= S
RT
+ S
okoliha
= ... =0.543
K
kJ
S
okoliha
= =
o
12
T
O
0
K
kJ
(sud i cilidar izolovani od okoline)
S
RT
=S
A
+ S
B
= ...= 0.536 + 0.007 =0.543
K
kJ
S
A
=
|
|
.
|
\
|
+
A
gA
A
vA A
V
V
lh R
T
T
lh c m = |
.
|
\
|
+
0.3
1.43
lh 26 . 0
300
366.5
lh 0.65 1 =0.536
K
kJ
S
B
= =
|
|
.
|
\
|
+

B
gB
B
vB B
V
V
lh R
T
T
lh c m |
.
|
\
|
+
1.04
1.43
lh 52 . 0
400
366.5
lh 1.82 1 =0.007
K
kJ
1.46. Termodinami~ki sistem prikazan na slici ~ine:
zatvoren rezervoar (A) stalne zapremine V
A
=0.26 m
3
, u kojem se nalazi
kiseonik (idealan gas) stawa A(p
A
=4 bar, T
A
=400 K)
zatvoren rezervoar (B) stalne zapremine V
B
=0.26 m
3
u kojem vlada apsolutni
vakum
okolina stalne temperature T
o
=288 K
Otvarawem ventila kiseonik se {iri i u toku procesa {irewa okolini preda
14.4 kJ toplote.
a) odrediti pritisak kiseonika nakon {irewa
b) dokazati da je proces {irewa kiseonika nepovratan.
a)
jedna~ina stawa idealnog gasa A pre {irewa:
1 A g A A A
T R m V p =
kg 1
400 260
26 . 0 10 4
T R
V p
m
5
1 A gA
A A
A
=
=
prvi zakon termodinamike za proces {irewa:
12 12 12
W U O + =
( )
1 A 2 A v 12
T T c m O =
72 . 0 1
4 . 14
400
c m
O
T T
v
12
1 A 2 A
+ = =380 K
jedna~ina stawa idealnog gasa A nakon {irewa: ( )
2 A g A B A 2 A
T R m V V p = +
26 . 0 26 . 0
380 260 1
V V
T R m
p
B A
2 A g A
2 A
+

=
+

= =
5
10 9 . 1 Fa
b)
S
Sl
= S
RT
+ S
okoliha
= ... =0.147+0.05 = 0.197
K
kJ
> 0
S
okoliha
=
288
4 . 14
T
O
o
12

= =0.050
K
kJ
S
RT
=
|
|
.
|
\
|

A1
A2
g
A1
A2
p A
F
p
lh R
T
T
lh c m = |
.
|
\
|

4
1.9
lh 26 . 0
400
380
lh 0.91 1 =0.147
K
kJ
A B
1.47. Adijabatski izolovan sud podeqen je nepropusnom i adijabatskom membranom na dva dela V
A
=0.3 m
3
i V
B
=0.5 m
3
(slika). U delu A nalazi se m
A
=0.5 kg kiseonika (idealan gas) temperature T
A
=300 K, a u
delu B m
B
=1 kg sumpor-dioksida (idealan gas) temperature T
B
=530 K. U delu A kiseonik po~iwe da se
me{a ventilatorom snage
30 W. Membrana je projektovana da pukne kada razlika pritisaka prema{i p=62 kFa i u tom trenutku se
iskqu~uje ventilator. Odrediti:
a) vreme do pucawa membrane
b) temperaturu i pritisak nastale me{avine posle pucawa membrane, a po uspostavqawu
termodinami~ke ravnoteè
a)
jedna~ina stawa idealnog gasa B:
B gB B B B
T R m V p =
5 . 0
530 130 1
V
T R m
p
B
B gB B
B

=

= =
5
10 38 . 1 Fa
uslov pucawa membrane:
B 2 A
p p p =
p p p
B 2 A
+ = =
3 5
10 62 . 0 10 38 . 1 + =
5
10 2 Fa
jedna~ina stawa idealnog gasa A neposredno pred pucawe membrane:
2 A gA A A 2 A
T R m V p =
260 5 . 0
3 . 0 10 2
R m
V p
T
5
gA A
A 2 A
2 A
= =461.5 K
prvi zakon termodinamike za proces u delu A (za vreme rada ventilatora)
12 T 12 12
W U O + =
12 12 T
U W =
( ) ( ) 300 5 . 461 65 . 0 5 . 0 T T c m W
1 A 2 A vA A 12 T
= = =52.5 kJ
3 -
T12
T12
10 30 -
5 . 52
W
W
= =

= 1750 s
A B
W
12
b)
12 12 12
W U O + =
U
12
=0
2 1
U U =
B vB B 2 A vA A 1
T c m T c m U + =
vB B
vA A 2
T c m T c m U + =
45 . 0 1 65 . 0 5 . 0
530 45 . 0 1 5 . 461 65 . 0 5 . 0
c m c m
T c m T c m
T
vB B vA A
B vB B 2 A vA A
+
+
=
+
+
=
=501.3 K

gB B gA A B A
T R m R m V V p + = +
( )
( )
5 . 0 0.3
3 . 501 130 1 260 5 . 0
V V
T R m R m
p
B A
gB B gA A
+
+
=
+
+
=

=
5
10 63 . 1 Fa
1.48. Adijabatski izolovan sud podeqen je nepropustqivom i adijabatskom membranom na dva dela V
A
=0.3
m
3
i V
B
=0.5 m
3
(vidi sliku). U delu A nalazi se m
A
=0.5 kg kiseonika (idealan gas) temperature T
A
=300
K, a u delu B m
B
=1 kg sumpor-dioksida (idealan gas) temperature T
B
=350 K. Me{awe kiseonika se obavqa
ventilatorom pogonske snage 30 W, sumpor-dioksida ventilatorom pogonske snage 45 W. Membrana je
projektovana tako da pukne kada razlika pritisaka prema{i p64.2 kFa i u tom trenutku se iskqu~uju
oba ventilatora. Odrediti:
a) vreme do pucawa membrane
b) temperaturu i pritisak nastale me{avine posle pucawa membrane, a po uspostavqawu
termodinami~ke ravnoteè
A
(W
T12
)
A
(W
T12
)
A
B
a)
prvi zakon termodinamike za proces u delu A: ( ) ( )
A
12 T
A 12 A 12
W U O
|
|
.
|
\
|
+ =

( )
A
12 T
1 A 2 A vA A
W T T c m
|
|
.
|
\
|
=

(1)
prvi zakon termodinamike za proces u delu B: ( ) ( )
B
12 T
B 12 B 12
W U O
|
|
.
|
\
|
+ =

( )
B
12 T
1 B 2 B vB B
W T T c m
|
|
.
|
\
|
=

(2)
B
12 T
A
12 T
W
W
|
|
.
|
\
|
|
|
.
|
\
|
=
( )
( )
1 B 2 B vB B
1 A 2 A vA A
T T c m
T T c m

(3)
jedna~ina stawa idealnog gasa B neposredno pred pucawa membrane:
2 B gB B B 2 B
T R m V p =
B
2 B gB B
2 B
V
T R m
p

= (4)
jedna~ina stawa idealnog gasa A neposredno pred pucawa membrane:
2 A gA A A 2 A
T R m V p =
A
2 A gA A
2 A
V
T R m
p

= (5)
oduzimawem jedna~ina (5) i (4) dobija se:
B
2 B gB B
A
2 A gA A
2 B 2 A
V
T R m
V
T R m
p p

= (6)
uslov pucawa membrane:
2 B 2 A
p p p = (7)
kombinovawem jedna~ina (3), (6) i (7) dobija se:
T
A2
= 466.15 K T
B2
= 530 K
vra}awem T
A2
u jedna~inu (1) ili T
B2
u jedna~inu (2) dobija se:
( ) ( )
30
300 15 . 466 65 . 0 5 . 0
W
T T c m
12 T
1 A 2 A vA A

=

=

=1800 s
b)
12 12 12
W U O + =
U
12
=0
2 1
U U =
2 B vB B 2 A vA A 1
T c m T c m U + =
vB B
vA A 2
T c m T c m U + =
45 . 0 1 65 . 0 5 . 0
530 45 . 0 1 15 . 466 65 . 0 5 . 0
c m c m
T c m T c m
T
vB B vA A
2 B vB B 2 A vA A
+
+
=
+
+
=
=503.2 K

gB B gA A B A
T R m R m V V p + = +
( )
( )
5 . 0 0.3
2 . 503 130 1 260 5 . 0
V V
T R m R m
p
B A
gB B gA A
+
+
=
+
+
=

=
5
10 64 . 1 Fa
1.49. Verikalni cilindar unutra{weg pre~nika d=250 mm,
adijabatski izolovan od okoline, zatvoren je sa gorwe strane bez
trewa pokretnim adijabatskim klipom mase m
k
=50 kg. Klip na sebi
nosi oprugu zanemarqive teìne, linearne karakteristike k=120
N/cm
2
i u po~etnom poloàju udaqen je od dna cilindra z=400 mm
(slika). Pritisak okoline iznosi p
o
=1 bar. U cilindru se nalazi
vazduh (idealan gas) temperature T
1
=293 K. Na oprugu se odozgo
po~iwe spu{tati teg mase m
T
=300 kg. Od trenutka kada teg dodirne
opruga , on po~inwe oprugu sa klipom potiskivati na dole,
istovremeno sabijaju}i oprugu i gas u cilindru. Odrediti
a) za koliko se spusti klip (z) a koliko sabije opruga (l) do
trenutka kada sila u uètu postane jednaka nuli (stawe 2)
b) do koje temperature bi trebalo zagrejati vazduh stawa 2 da bi
klip vratili u prvobitni poloàj i koliko toplote je za to
potrebno dovesti
a) z=109 mm, l=245 mm
b) T=452.8 K, O=3.1 kJ
1.50. Cilindar je napravqen prema slici. Slobodno
pomi~ni klip zanemarqive mase, optere}en tegom mase
m
T
=200 kg, nalazi se u po~etnom poloàju na kao na
slici. U cilndru se nalazi vazduh po~etne temperature
T
1
=523 K koji se hladi predaju}i kroz zidove cilindra
toplotu okolini stawa O(p
o
=1 bar, T
o
=293 K) sve do
uspostavqawa toplotne ravnoteè sa okolinom.
Odrediti:
a) pri kojoj temperaturi vazduha u cilindru }e klip
dodirnuti oslonac (stawe 2)
b) pritisak gasa na po~etku i kraju procesa
c) koli~inu toplote koju vazduh preda okolini tokom
procesa 123
a) T
2
=345.6 K
b) p
1
=1.62 bar, p
3
=1.37 bar
c) O
13
= 3.16 kJ
m
I
z
l
d
d=180 mm
D=200 mm
z=350 mm
m
I
D
z
d
z
z=150 mm
(OTVOREN TERMODINAMI^KI SISTEM)
1.51. Vazduh (idealan gas) struji stacionarno kroz vertikalnu
cev visine 3.6 m, konstantnog popre~nog preseka, masenim
protokom od
m=300 kg/h (slika). Cev je toplotno izolovana

od okoline, a u cevi je instaliran greja~ koji vazduhu predaje
toplotu. Stawe vazduha na ulazu u cev odre|eno je veli~inama
stawa 1(p
1
=1.2 bar, T
1
=293 K, w=4.5 m/s), a na izlazu 2(p
2
=1
bar T
2
=361 K). Odrediti:
a) brzinu vazduha na izlazu iz cevi
b) toplotni protok koji greja~ saop{tava vazduhu
a)
jedna~ina stawa idealnog gasa na ulazu u cev:
1 g 1 1
T R v p =
5
1
1 g
1
10 2 . 1
293 287
p
T R
v
= =0.7007
kg
m
3
jedna~ina stawa idealnog gasa na izazu iz cevi:
2 g 2 2
T R v p =
5
2
2 g
2
10 1
361 287
p
T R
v
= =1.0361
kg
m
3
jedna~ina kontinuiteta:
2
2
2
2
1
2
1
1
v
4
d
w
v
4
d
w

7007 . 0
0361 . 1
5 . 4
v
v
w w
1
2
1 2
= = =6.65
s
m
b)
prvi zakon termodinamike za proces u cevi:
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

( ) ( )
1 2
2
1
2
2
1 2 p
12 z z m
2
w w
m T T c m O +
+ =

( ) 6 . 3
3600
300
2
5 . 4 65 . 6
3600
300
293 361 10 1
3600
300
O
2 2
3
12 +
+ =
=5668 W
2
1
z
2
z
1
1.52. U toplotno izolovanoj komori me{aju se tri struje idealnih gasova: kiseonik A(
m=6 kg/s, p=0.18

MFa, I=250
o
C), azot B(
m=3 kg/s, p=0.33 MFa, I=590

o
C) i ugqenmonoksid C(
m=2 kg/s, p=0.38 MFa,

I=440
o
C). Pritisak dobijene sme{e na izlazu iz komore p
=0.1 MFa. Zanemaruju}i promenu kineti~ke

energije kao i potencijalne energije, odrediti:
a) temperaturu (T
) i zapreminski protok (

V ) dobijene sme{e
b) promenu entropije sistema za proces me{awa
a)
prvi zakon termodinamike za proces u me{noj komori:
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

2 1 H H

=
C pC
C
B pB
B
A pA
A 1 T c m T c m T c m H + + =

pC
C
pB
B
pA
A 2 T c m T c m T c m H + + =

pC
C
pB
B
pA
A
C pC
C
B pB
B
A pA
A
c m c m c m
T c m T c m T c m
T
+ +
+ +
=

=
+ +
+ +
=
04 . 1 2 04 . 1 3 91 . 0 6
713 04 . 1 2 863 04 . 1 3 523 91 . 0 6
T
659.6 K
jedna~ina stawa idealne gasne me{avine na izlazu iz komore za me{awe:
gC
C
gB
B
gA
A

T R m R m R m V p
|
|
.
|
\
|
+ + =

( )
5
gC
C
gB
B
gA
A
10 1
6 . 659 297 2 297 3 260 6
p
T R m R m R m
V
+ +
=
|
|
.
|
\
|
+ +
=

20 V
=
s
m
3
A
B
C
me{avina
b)
jedna~ina stawa idealnog gasa A u nastaloj me{avini:

gA
A

A
T R m V p =

20
6 . 659 260 6
V
T R m
p
gA
A
A

=

=

=0.51
5
10 Fa
jedna~ina stawa idealnog gasa B u nastaloj me{avini:

gB
B

B
T R m V p =

20
6 . 659 297 3
V
T R m
p
gB
B
B

=

=

=0.29
5
10 Fa
jedna~ina stawa idealnog gasa C u nastaloj me{avini:

gC
C

C
T R m V p =

20
6 . 659 297 2
V
T R m
p
gC
C
C

=

=

=0.20
5
10 Fa
si
S
=
RT
S
+
o
S
= ... =6.15
K
kW
RT
S
=
A
S
+
B
S
+
C
S
= ...=3.23 + 1.33 + 1.59 = 6.15

K
kW
o
12
o
T
O
S
= =0
K
kW
(adijabatski izolovana komora za me{awe)
A
S
= ( ) T , p f = A m
.

|
|
.
|
\
|
A
gA
A
pA
p
p
lh R
T
T
lh c =
A
S
= =
|
|
.
|
\
|

6
5
10 18 . 0
10 51 . 0
lh 26 . 0
523
6 . 659
lh 91 . 0 6 3.23
K
kW
B
S
= ( ) T , p f = B m
.

|
|
.
|
\
|
B
gB
B
pB
p
p
lh R
T
T
lh c =
B
S
=
|
|
.
|
\
|

6
5
10 33 . 0
10 29 . 0
lh 297 . 0
863
6 . 659
lh 04 . 1 3 =1.33
K
kW
C
S
= ( ) T , p f = C m
.

|
|
.
|
\
|
C
gB
C
pC
p
p
lh R
T
T
lh c =
C
S
=
|
|
.
|
\
|

6
5
10 38 . 0
10 20 . 0
lh 297 . 0
713
6 . 659
lh 04 . 1 2 =1.59
K
kW
1.53. Ludi nau~nik tvrdi da je mogu}e, bez izmene toplote i/ili rada sa okolinom, struju vazduha stawa
1(
m=1 kg/s, p=3 bar, T=293 K) razdvojiti na dve struje. Struju 2 stawa 2(p=2.7 bar, T=333 K) i struju 3
stawa 3(p=2.7 bar, T=273 K). Dokazati da je ludi nau~nik u pravu. Zanemariti promene kineti~ke i
potencijalne energije vazduha.
prvi zakon termodinamike za proces u razdelnoj komori:
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

2 1 H H

=
1 p
1 T c m
=
3 p
3
2 p
2 T c m T c m +

(1)
jedna~ina kontinuiteta: 3 2 1 m m m

+ = (2)
kombinovawem jedna~ina (1) i (2) dobija se: 2 m
=0.33
s
kg
, 3 m
=0.67
s
kg
drugi zakon termodinamike za proces u razdelnoj komori:
si
S
=
RT
S
+
o
S
= ... =25.6
K
W
RT
S
=
2
S
+
3
S
= ...=52.74 27.14 = 25.6

K
W
o
12
o
T
O
S
= =0
K
W
(adijabatski izolovana komora za me{awe)
2
S
= ( ) T , p f = 2 m
.

|
|
.
|
\
|
1
2
g
1
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c
2
S
= = |
.
|
\
|

3
7 . 2
lh 287 . 0
293
333
lh 1 33 . 0 52.74
K
W
3
S
= ( ) T , p f = 3 m
.

|
|
.
|
\
|
1
3
g
1
3
p
p
p
lh R
T
T
lh c =
3
S
= = |
.
|
\
|

3
7 . 2
lh 287 . 0
293
273
lh 1 66 . 0 27.14
K
W
Kako je
si
S
> 0, ovaj proces je mogu} pa je ludi nau~nik u pravu.

1.54. [ire}i se u gasnoj turbini, tok vazduha (idealan gas), mewa
svoje toplotno stawe od stawa 1(
V
1
=0.2 m
3
/s, p=10 bar, T=580 K) ,
na ulazu u turbinu, do stawa 2(
V
2
=1.2 m
3
/s, p=1 bar), na izlazu iz
we. Tokom {irewa usled neidealnog toplotnog izolovawa turbine,
toplotni protok sa vazdu{nog toka na okolni vazduh iznosi 18 kW.
Zanemaruju}i promene kineti~ke i potencijalne energije vazdha ,
odrediti:
a) snagu turbine
b) dokazati da je proces u turbini nepovratan (temperatura okoline
iznosi T
o
=293 K)
a)
jedna~ina stawa idealnog gasa na ulazu u turbinu:
1 g
1
1
T R m V p =

580 287
2 . 0 10 10
T R
V p
m
5
1 g
1
1
=1.2
s
kg
jedna~ina stawa idealnog gasa na izlazu iz turbine:
2 g
2
2
T R m V p =

2 . 1 287
2 . 1 10 1
m R
V p
T
5
g
2
2
2
=348.4 K
prvi zakon termodinamike za proces u turbini:
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

( )
1 2 p
12 12 12 12 T T T c m O H O W = =

= ( ) 580 4 . 348 1 2 . 1 18 =260 kW
b)
si
S
=
RT
S
+
o
S
= ... =61.4 + 181.4 =242.8

K
W
> 0
293
18
T
O
S
o
12
o
= =

=61.4
K
W
RT
S
=
12
S
= ( ) T , p f =

m
.

|
|
.
|
\
|
1
2
g
1
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c
RT
S
= = |
.
|
\
|

10
1
lh 287 . 0
580
4 . 348
lh 1 2 . 1 181.4
K
W
W
T12
O
12
1
2
1.55. U dvostepenoj gasnoj turbini ekspandira
m=2 kg/s vazduha (idealan gas) od po~etnog pritiska

p
1
=60 bar do krajweg pritiska p
4
=10 bar. Nakon ekspanzije u prvom stepenu turbine vazduh se uvodi u
me|uzagreja~ u kome se izobarski zagreva do temperature T
1
=T
3
=800 K. Ekspanzije u oba stepena su
adijabatske i kvazistati~ke. Zanemariti promene potencijalne i kineti~ke energije. Skicirati
proces u pv i Ts koordinatnim sistemima i odrediti:
a) pritisak u me|uzagreja~u tako da snaga dvostepene turbine bude maksimalna
b) snagu dvostepene turbine u tom slu~aju
a)
( )
4 3 2 1 p
34 T 12 T T T T T c m W W F + = + =

= ...
1
2
1
2
1
T
T
p
p

|
|
.
|
\
|
=
1
1
2
1 2
T
T
p p

|
|
.
|
\
|
= =p
x
(1)
1
4
3
4
3
T
T
p
p

|
|
.
|
\
|
=
1
4
3
4 3
T
T
p p

|
|
.
|
\
|
= =p
x
(2)
1
3 2
4
W
T12
O
23
W
T34
T
s
p
v
1
2 3
4
1
4
3
2
kombinovawem jedna~ina (1) i (2) dobija se:
1
1
2
1
T
T
p

|
|
.
|
\
|
=
1
4
3
4
T
T
p

|
|
.
|
\
|

1
2 4
1 3
4
1
T T
T T
p
p

|
|
.
|
\
|
=
2 4
1 3
1
4
1
T T
T T
p
p
=
|
|
.
|
\
|

|
|
.
|
\
|
=
1
4
1
4
1 3
2
p
p
T
T T
T
|
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
4 3
1
4
1
4
1 3
1 p
T T
p
p
T
T T
T c m F
|
|
|
.
|
\
|
|
|
.
|
\
|
1
p
p
T
T T
c m
T
F
1
4
1
2
4
1 3
p
4
0
T
F
4
=
0 1
p
p
T
T T
1
4
1
2
4
1 3
=
|
|
|
.
|
\
|
|
|
.
|
\
|

|
|
.
|
\
|
=
1
4
1
1 3 4
p
p
T T T

|
|
.
|
\
|
=
1
4
1
1 3 4
p
p
T T T =
4 . 1
4 . 1 1
5
5
10 10
10 60
800 800
|
|
.
|
\
|
=619.33 K
4 . 1
4 . 1 1
5
5
2
10 10
10 60
33 . 619
800 800
T
|
|
.
|
\
|
= =619.33 K,
1
1
2
1 2
T
T
p p

|
|
.
|
\
|
= =
1 4 . 1
4 . 1
5
800
33 . 619
10 60

|
.
|
\
|
=24.5 bar
b)
( ) 33 . 619 800 33 . 619 800 1 2 F
max
+ = =722.68 kW
1.56. Kopresor, snage 2 kW, usisava okolni vazduh (idealan gas) stawa 1(p=1 bar, T=293 K,
m=0.05
kg/s) i adijabatski ga sabija do stawa 2. Nakon toga se vazduh adijabatski prigu{uje do po~etnog
pritiska (p
3
=p
1
). Prira{taj entropije vazduha za vreme adijabatske kompresije i adijabatskog
prigu{ivawa je jednak. Odrediti stepen dobrote adijabatske kompresije. Zanemariti promene
kineti~ke i potencijalne energije vazduha.
prvi zakon termodinamike za proces u otvorenom termodinami~kom sistemu
ograni~enom isprekidanom linijom:
13 p 13 k
13 T 13 13 E E W H O + + + =

( ) 12 T
1 3 p
W T T c m 0

+ =
1 05 . 0
2
293
c m
W
T T
p
12 T
1 3
+ =
=333 K
prvi zakon termodinamike za proces u prigu{nom ventilu :
23 p 23 k
23 T 23 23 E E W H O + + + =

3 2 H H

= T
2
=T
3
23 12
s s =
2
3
g
2
3
p
1
2
g
1
2
p
p
p
lh R
T
T
lh c
p
p
lh R
T
T
lh c =
287 . 0 2
1
5
g
R 2
p
c
1
2
1 2
293
333
10 1
T
T
p p

|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= =
5
10 25 . 1 Fa p
2k
=p
2

|
|
.
|
\
|
=
1
k 2
1
k 2
1
p
p
T
T
4 . 1
1 4 . 1
1
1
k 2
1 k 2
1
25 . 1
293
p
p
T T

|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= =312.3 K
333 293
3 . 312 293
T T
T T
2 1
k 2 1 kp
d
= =0.48
1 3 2
W
T12
1.57. U turbo kompresorskoj stanici se vr{i dvostepena kvazistati~ka adijabatska kompresija.
Kompresor usisava 5 kmol/h okolnog vazduha (idelan gas) stawa 1(p=1 bar, T=293 K) i sabija ga na
neki me|u pritisak pri kojem se daqe hladi do temperature okoline. Nakon toga se vazduh sabija na
kona~ni pritisak 4(p=9 bar). Zanemaruju}i promene potencijalne i kineti~ke energije, odrediti:
a) vrednost me|u pritiska (p
2
=p
3
) pri kojem su snage potrebne za oba stepena sabijawa jednake
b) u{tedu u snazi u ovom procesu u odnosu na kompresiju bez me|uhla|ewa, tj. kada bi se kvazistati~ka
adijabatska kompresija od stawa 1(p=1 bar, T=293 K) do pritiska od 9 bar vr{ila u jednom stepenu
a)
prvi zakon termodinamike za proces u kompresoru niskog pritiska:
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

( )
2 1 p
12 T T T c m W =

(1)
prvi zakon termodinamike za proces u kompresoru visokog pritiska:
34 p 34 k
34 T 34 34 E E W H O + + + =

( )
4 3 p
34 T T T c m W =

(2)
Kombinovawem uslova zadatka 34 T 12 T W W

= i T
1
=T
3
sa jedna~inama (1) i (2)
dobija se T
2
=T
4
.
1
2
1
2
1
T
T
p
p

|
|
.
|
\
|
=
1
1
2
1 2
T
T
p p

|
|
.
|
\
|
= (3)
1
4
3
4
3
T
T
p
p

|
|
.
|
\
|
=
1
4
3
4 3
T
T
p p

|
|
.
|
\
|
= (4)
1
2
3
4
W
T12
W
T34
O
23

|
|
.
|
\
|
=
2
1
1
4
1 4
p
p
T T
4 . 1 2
1 4 . 1
4
1
9
293 T

|
.
|
\
|
= =401.04 K = T
2
iz jedna~ine (3)
1 4 . 1
4 . 1
5
2
293
04 . 401
10 1 p

|
.
|
\
|
= =
5
10 3 Fa = p
3
b)

|
|
.
|
\
|
=
1
1
4
1
'
4
p
p
T T =
4 . 1
1 4 . 1
1
9
293
|
.
|
\
|
=548.92 K
potrebna snaga u prvom slu~aju: 34 T 12 T T W W W

+ =
T W
= ( ) ( ) ( ) 04 . 401 293 1 . 29
3600
5
T T T T Mc h
4 3 2 1 p
= +
= 4.37 KW
potrebna snaga u drugom slu~aju: ' 14 T
,
T W W

=
,
T W
= ( ) ( ) ( ) 92 . 548 293 1 . 29
3600
5
T T Mc h
' 4 1 p
=
= 10.34 KW
u{teda u snazi:
,
T T T W W W

= =4.37+10.34 = 5.97 kW
zatvorena povr{ina (23442) predstavqa u{tedu u
snazi ( T W
) koja je ostvarena dvostepenom

kompresijom (u odnosu na jednostepenu kompresiju)
1
4
3
4
2
T
s
1.58. U dvostepenom kompresoru sa me|uhla|ewem, pri ustaqenim uslovima, sabija se neravnote`no
(nekvazistati~ki) i adijabatski 0.3 kg/s azota (idealan gas), od polaznog stawa 1(p
1
=0.1 MFa, T
1
=293 K)
do stawa 4(p
4
=0.6 MFa, T
4
=450 K). Stepeni dobrote prilikom sabijawa u oba stepena su jednaki i iznose
8 . 0
ll
d
l
d
= = . Odrediti ukupnu snagu za pogon kompresora i toplotnu snagu koja se odvodi pri hla|ewu
(izme|u dve kompresije), ako se proces me|uhla|ewa odvija pri stalnom pritisku p
2
=p
3
= 0.3 MFa.
Zanemariti promene kineti~ke i potencijalne energije vazduha i prikazati sve procese na Ts dijagramu.

|
|
.
|
\
|
=
1
k 2
1
k 2
1
p
p
T
T
=
|
|
.
|
\
|
=

1
1
k 2
1 k 2
p
p
T T
4 . 1
1 4 . 1
1
3
293
|
.
|
\
|
=401 K
2 1
k 2 1 l
d
T T
T T
= =
=
l
d
k 2 1
1 2
T T
T T =
8 . 0
401 293
293 428 K

|
|
.
|
\
|
=
1
k 4
3
k 4
3
p
p
T
T

|
|
.
|
\
|
=
1
3
k 4
3 k 4
p
p
T T (1)
4 3
k 4 3 ll
d
T T
T T
= ( )
4 3
ll
d 3 k 4
T T T T = (2)
kombinovawem jedna~ina (1) i (2) dobija se: T
3
=354 K, T
4k
=431 K
1
O
23
3
4
2
W
T34
W
T12
odvedena toplota u fazi me|uhla|ewa (23): ( )
cohsI p 23
23 q m O
=

=
( ) ( ) 428 354 04 . 1 3 . 0 T T c m O
2 3 p
23 = =

= 23.1 kW
14 p 14 k
14 T 14 23 E E W H O + + + =

( )
1 4 p
23 14 23 14 T T T c m O H O W = =

= ( ) 293 450 04 . 1 3 . 0 1 . 23
14 T W
=72.1 kW
napomena: ukupna snaga za pogon oba kompresora jednaka je zbiru snaga
potrebnih za pogon kompresora niskog pritiska i kompresora
visokog pritiska tj: 34 T 12 T 14 T W W W

+ =
(PUWEWE I PRA@WEWE REZERVOARA)
1.59. Vazduh (idealan gas) stawa (p=1 bar, T=290 K) nalazi se u toplotno izolovanom rezervoaru
zapremine V=0.6 m
3
. Toplotno izolovanim cevovodom u rezervoar se uvodi vazduh (idealan gas) stawa
(p=10 bar, T=400 K). Tokom procesa u rezervoaru je stalno ukqu~en greja~ snage 2.5 kW. Kada vazduh u
rezervoaru dostigne stawe (p=4 bar, T=500 K) prekida se dotok vazduha i iskqu~uje greja~. Odrediti
vreme trajawa procesa puwewa rezervoara kao i maseni protok vazduha koji se uvodi u rezervoar.
po~etak: p=1 bar, T=290 K
kraj: p=4 bar, T=500 K
ulaz: p=10 bar, T=400 K
jedna~ina stawa idealnog gasa za po~etak:
poc g poc poc
T R m V p =
290 287
6 . 0 10 1
T R
V p
m
5
poc g
poc
poc

= =0.72 kg
jedna~ina stawa idealnog gasa za kraj:
kr g kr kr
T R m V p =
500 287
6 . 0 10 4
T R
V p
m
5
kr g
kr
kr
= =1.67 kg
materijalni bilans procesa puwewa:
iz kr ul po
m m m m + = +
po kr ul
m m m = =1.67 0.72 = 0.95 kg
prvi zakon termodinamike za proces puwewa:
ul iz po kr 12 12
H H U U W O + =
ul p ul po v po kr v kr 12
T c m T c m T c m O =
400 1 95 . 0 290 72 . 0 72 . 0 500 72 . 0 67 . 1 O
12
= =70.86 kJ
5 . 2
86 . 70
O
O
12
12
= =

=28.3 s
3 . 28
95 . 0 m
m
ul
ul =
=33.6
s
g
1.60. U verikalnom toplotno izolovanom cilindru, povr{ine popre~nog preseka A=0.1 m
2
, nalazi se
vazduh (idealan gas) stawa (T=180
o
C, m=0.05 kg), ispod toplotno izolovanog klipa mase koja odgovara
teìni od 20 kN, a na koji spoqa deluje atmosferski pritisak od 0.1 MFa (slika). U cilindar se, kroz
toplotno izolovan cevovod, naknadno uvede vazduh stawa (p=0.4 MFa, T=540
o
C, m=0.1 kg) {to dovede
do pomerawa klipa (bez trewa). Zanemaruju}i promene kineti~ke i potencijalne energije uvedenog
vazduha odrediti koliki rad izvr{i vazduh nad okolinom kao i temperaturu vazduha u cilindru na
kraju procesa.
po~etak: T=453 K, p=
1 . 0
10 20
10 1
A
F
p
3
5
Ieg
o
+ = + =3 bar, m=0.05 kg
kraj: p=3 bar
ulaz: p=4 bar, T=813 K, m=0.1 kg
poc g poc poc poc
T R m V p =
5
poc
poc g poc
poc
10 3
453 287 05 . 0
p
T R m
V

=

= =0.0217 m
3
materijalni bilans procesa puwewa:
iz kr ul po
m m m m + = +
ul po kr
m m m + = =0.05 + 0.1 = 0.15 kg
kr g kr kr kr
T R m V p = (1)
ul iz po kr 12 12
H H U U W O + =
ul p ul po v po kr v kr 12
T c m T c m T c m W =
(2)
( ) ( )
poc kr poc
kr
V
poc
V
12
V V p dV V p W = =
(3)
y
kraj
ulaz
po~etak
kada se jedna~ine (1) i (3) uvrste u jedna~inu (2) dobija se:
( )
ul p ul po v po
g kr
kr kr
v kr poc kr poc
T c m T c m
R m
V p
c m V V p
=
kraj
g
v
poc
poc poc ul p ul po v po
kr
p
R
c
p
V p T c m T c m
V
+
+ +
=
5 3 5
3 5
kr
10 3
287
72 . 0
10 10 3
0217 . 0 10 10 3 813 1 1 . 0 453 72 . 0 05 . 0
V
+
+ +
=
=0.0989 m
3
(1)
287 15 . 0
0989 . 0 10 3
R m
V p
T
5
g kr
kr kr
kr
= =689.2 K
(3) ( ) ( ) 0217 . 0 0989 . 0 10 10 3 V V p W
3 5
poc kr poc 12
= =

=23.16 kJ
1.61. Kroz toplotno izolovan cevovod, unutra{weg pre~nika d=10 mm), biva uveden azot (N
2
, idealan
gas) stawa (T=305 K, p=0.6 MFa, w=10 m/s) u toplotno izolovan rezervoar zapremine V=0.6 m
3
u
kojem se ve} nalazi ugqendioksid (CO
2
, idealan gas) stawa (p=0.1 MFa, T=293 K). Ako se proces
puwewa prekida kada pritisak sme{e u rezevoaru dostigne 0.5 MFa, odrediti:
a) temperaturu me{avine idealnih gasova u rezervoaru na kraju procesa puwewa
b) promenu entropije sistema za vreme procesa puwewa
c) vreme trajawa procesa puwewa rezervoara
po~etak: p=1 bar, T=293 K, CO
2
kraj: p=5 bar, CO
2
+ N
2
ulaz: p=6 bar, T=305 K, w=10 m/s, N
2
a)
ul iz po kr 12 12
H H U U W O + =
( )
|
|
.
|
\
|
+ + =
2
w
T c m T c m T c m c m 0
2
ul
2
pN
2
N po
2
vCO
2
CO kr
2
vN
2
N
2
vCO
2
CO
(1)
jedna~ina stawa me{avine idealnih gasova za zavr{etak puwewa:
kr
2
gN
2
N
2
gCO
2
CO kr
T ) R m R (m V p + = (2)
jedna~ina stawa idealnog gasa za (CO
2
) po~etak:
poc
2
gCO
2
CO poc
T R m V p =
(3)
(3)
293 189
6 . 0 10 1
T R
V p
m
5
poc
2
gCO
poc
2
CO
= =1.08 kg
kombinovawem jedna~ina (1) i (2) dobija se: T
kr
=383.6 K,
2
N
m =1.94 kg
b)
S
sisIem
= S
Iadho Ielo
+ S
okoliha
= ... =936.3
K
J
S
okoliha
=0
K
J
(sud adijabatski izolovan od okoline)
S
radho Ielo
=
2
N
2
CO
S S + = ...= 192 + 744.3 = 936.3
K
J
2
CO
S =f(T, V)= =
|
|
.
|
\
|
+
V
V
lh R
T
T
lh c m
2
gCO
po
kr
2
vCO
2
CO
293
383.6
lh 0.66 1.08 =192
K
J
2
N
S =f(T, F)=
|
|
|
.
|
\
|

ul
2
N
kraj
2
gN
ul
kr
2
pN
2
N
p
p
lh R
T
T
lh c m =
2
N
S = |
.
|
\
|

6
3.68
lh 297 . 0
305
383.6
lh 1.04 1.94 =...= 744.3
K
J
jedna~ina stawa idealnog gasa (N
2
) za kraj:
kr
2
gN
2
N
2
N
kr
T R m V p =
6 . 0
6 . 383 297 94 . 1
V
T R m
p
kr
2
gN
2
N
2
N
kr

=

= =
5
10 68 . 3 Fa
c)
2
N
2
N
m
m
= =...=
3
10 2 . 5
94 . 1
=373.1 s
4
d
w m
2
ulaz 2
N
=...=
4
01 . 0
10 62 . 6
2
=
3
10 2 . 5

s
kg
305 297
10 6
T R
p
5
ulaz
2
gN
ulaz
ulaz
= =6.62
3
m
kg
1.62. U rezervoaru zapremine V=0.3 m
3
nalazi se azot stawa (p=120 bar, T=300 K). Ventil na rezervoaru
se brzo otvori, ispusti se izvesna koli~ina azota u atmosferu a zatim se ventil ponovo zatvori, tako da
se moè smatrati da pri takvim uslovima nema razmene toplote izme|u rezervoara i okoline. Ne
posredno po zatvarawu ventila pritisak azota u rezervoaru iznosi p=60 bar. Odrediti:
a) koli~inu azota koja je istekla iz rezervoara (kg) kao i temperaturu azota u rezervoaru neposredno
posle zatvarawa ventila
b) koli~inu toplote koju bi trebalo dovesti preostalom vazduhu u sudu da bi dostigao pritisak koji je je
imao pre pra`wewa (MJ)
a)
Promena stawa azota koji se za vreme procesa pra`wewa nalazi u sudu je
kvazistai~ka adijabatska promena, pa se temperatura azota u sudu na kraju
procesa praèwa moè odrediti iz zakona kvazistati~ke adijabatske promene:

|
|
.
|
\
|
=
1
po
kr
po
kr
p
p
T
T
4 . 1
1 4 . 1
1
po
kr
po kr
120
60
300
p
p
T T

|
.
|
\
|
=
|
|
.
|
\
|
= =246.1 K
poc g poc poc
T R m V p =
300 297
3 . 0 10 120
T R
V p
m
5
poc g
poc
poc

= =40.4 kg
kr g kr kr
T R m V p =
1 . 246 297
3 . 0 10 60
T R
V p
m
5
kr g
kr
kr

= =24.63 kg
materijalni bilans procesa pra`wewa:
iz kr ul po
m m m m + = +
kr po iz
m m m = =40.4 24.63 = 15.77 kg
b)
1 = kraj (m=24.63 kg, p=60 bar, T=246.1 K)
2 (m=24.63 kg, p=120 bar, T=?)
2 g 2
T R m V p =
297 63 . 24
3 . 0 10 120
R m
V p
T
5
g
2
2
= =492.1 K
( ) ( )
1 2 v cohsI v 12 12
T T c m q m O = =
=
= ( ) 1 . 246 1 . 492 74 . 0 63 . 24 =4.48 MJ
ME[AVINE IDEALNIH GASOVA
1.63. Za me{avinu idealnih gasova, kiseonika (A) i azota (B), odredititi molsku masu (M
m
), gasnu
konstantu (R
gm
), specifi~ne toplotne kapacitete pri stalnom pritisku (c
pm
) i pri stalnoj zapremini
(c
vm
), eksponent izentropske promene stawa (
m
) kao i parcijalne pritiske komponenata A i B ako se
me{avina nalazi na
p
m
=1 bar i ako je sastav me{avine zadat na slede}i na~in:
a) g
A
=0.6, g
B
=0.4
b) r
A
=0.2, r
B
=0.8
a)
28
4 . 0
32
6 . 0
1
M
g
M
g
1
M
B
B
A
A
gM
+
=
+
= =30.27
kmol
kg
( )
27 . 30
8315
M
MR
R
m
g
gm
= = =274.69
kgK
J
3 3
FB B FA A Fm
10 04 . 1 4 . 0 10 91 . 0 6 . 0 c g c g c + = + = =962
kgK
J
69 . 274 962 R c c
gm pm vm
= = =687.31
kgK
J
31 . 687
962
c
c
vm
ps
m
= = =1.4
1
32
27 . 30
6 . 0 p
M
M
g p
m
A
M
A A
= = =0.57 bar
57 . 0 1 p p p
A m B
= = =0.43 bar
b)
= + = + = 28 8 . 0 32 2 . 0 M r M r M
B B A A m
28.8
kmol
kg
( )
8 . 28
8315
M
MR
R
m
g
gm
= = =288.72
kgK
J
04 . 1
8 . 28
28
8 . 0 91 . 0
8 . 28
32
2 . 0 c
M
M
r c
M
M
r c
pB
M
B
B pA
M
A
A pm
+ = + = =1011.11
kgK
J
72 . 288 11 . 1011 R c c
gm pm vm
= = =722.39
kgK
J
39 . 722
11 . 1011
c
c
vm
ps
m
= = =1.4
1 2 . 0 p r p
m A A
= = =0.2 bar
2 . 0 1 p p p
A m B
= = =0.8 bar
1.64. Me{avina idealnih gasova, m=1 kg, sastoji se od azota (A), zapreminskog udela 40 i metana (B),
zapreminskog udela (60%). Me{avina se zagreva od temperature T
1
2
=600 K na
dva na~ina. Prvi put je promena stawa kvazistati~ki izohorska, a drugi put se odvija kvazistati~ki po
zakonu prave linije u Ts koordinatnom sistemu. U oba slu~aja po~etna i krajwa stawa radnog tela su
jednaka. Skicirati promene stawa na Ts dijagramu i odrediti:
a) zapreminski rad (kJ) du` promene 12 koja se odvija po zakonu prave linije
b) promenu entropije izolovanog sistema (kJ/K) koji ~ine radna materija i toplotni izvor stalne
temperature T
Tl
=T
2
za slu~aj izohorske promene stawa
= + = + = 16 6 . 0 28 4 . 0 M r M r M
B B A A m
20.8
kmol
kg
82 . 1
8 . 20
16
6 . 0 74 . 0
8 . 20
28
4 . 0 c
M
M
r c
M
M
r c
pB
M
B
B vA
M
A
A vm
+ = + = =1.24
kgK
kJ
a)
( )
|
|
.
|
\
|
+
+
=
+
= =
1
2
gm
1
2
vm
2 1
12
2 1
2
s
1
s
12
v
v
lh R
T
T
lh c
2
T T
m s
2
T T
m ds s T m O
300
600
lh 24 . 1
2
300 600
1 O
12

+
= =386.78 kJ
( ) ( ) 300 600 24 . 1 1 T T c m u m U
1 2 vsm 12 12
= = = =372 kJ
prvi zakon termodinamike za proces 12 koji se odvija po pravoj liniji:
O
12
= U
12
+ W
12
W
12
= O
12
U
12
= 386.78372=14.78 kJ
1
T
2
s
b)
S
Sl
= S
RT
+ S
Tl
= ...= 859.5 620 =239.5
K
J
S
RT
=m
.
s
12
=
300
600
lh 24 . 1 1
T
T
lh c m
1
2
vsm
= =859.5
K
J
S
Tl
=
Tl
12
T
O
=...=
600
372
= 620
K
J
( ) ( ) ( ) 300 600 24 . 1 1 T T c m q m O
1 2 vm cohsI v 12 12
= = =
=
=372 kJ
1.65. [upqa kugla zanemarqive mase unutra{weg pre~nika d=1 m sastavqena je od dve polovine koje
su tesno priqubqene (slika). U kugli se nalazi me{avina idealnih gasova vodonika (A),
ugqendioksida (B) i azota (C) sastava r
A
=0.35, r
B
=0.4 i r
C
=0.25 stawa 1(p=0.2 bar, T=293 K). Na dowoj
polovini kugle obe{en je teret mase m
T
=4000 kg. Pritisak okoline iznosi p
o
=1 bar. Odrediti
koliko toplote treba dovesti me{avini idealnih gasova u kugli da bi se polovine mogle razdvojiti.
= + + = + + = 28 25 . 0 44 4 . 0 2 35 . 0 M r M r M r M
C C B B A A m
25.3
kmol
kg
( )
3 . 25
8315
M
MR
R
m
g
gm
= = =328.66
kgK
J
pC
M
C
C pB
M
B
B vA
M
A
A vm
c
M
M
r c
M
M
r c
M
M
r c + + =
74 . 0
3 . 25
28
25 . 0 66 . 0
3 . 25
44
4 . 0 4 . 10
3 . 25
2
35 . 0 c
vm
+ + = =0.95
kgK
kJ
zapremina lopte: V=
6
1
6
d
3 3

=
=0.5236 m
3
jedna~ina stawa me{avine idealnih gasova stawa (1):
1 gm 1
T R m V p =
293 66 . 328
5236 . 0 10 2 . 0
T R
V p
m
5
1 gm
1
= =0.11 kg
jedna~ina stati~ke ravnoteè neposredno pred odvajawe dowe polovine
(stawe 2):
4
d
g m
p
2
I
2

+ =
o
p
p
2
=
4
1
81 . 9 10 4
10 1
4
d
g m
p
2
3
5
2
I
o

=

=
5
10 5 . 0 Fa
jedna~ina stawa me{avine idealnih gasova stawa (2):
2 gm 2
T R m V p =
66 . 328 11 . 0
5236 . 0 10 5 . 0
R m
V p
T
5
gm
2
2

= =724.15 K
( ) ( ) ( ) 293 15 . 724 95 . 0 22 . 0 T T 95 . 0 11 . 0 q m O
1 2 cohsI v 12 12
= = =
=
=45.3 kJ
1.66. Za situaciju u proto~nom ure|aju za me{awe (prikazanu na slici) koji radi pri stacionarnim
uslovima, odrediti da li se u sistem dovodi mehani~ka snaga ili se iz sistema mehani~ka snaga odvodi
i izra~unati wenu vrednost (kW).
kW 10 O12 =
? W 12 T =
struja 1:
w
1
=200 m/s
T
1
=500
o
C
m
1
=10 I/h
molski sastav:
A: CO
2
=50
B: N
2
=50
struja 2:
w
2
=0 m/s
T
2
=420
o
C
m
2
=6 I/h
molski sastav:
C: N
2
=60
D: O
2
=40
me{avina:
w
=30 m/s
T
=500
o
C
struja 1:
= + = + = 28 5 . 0 44 5 . 0 M r M r M
B B A A 1 m
36
kmol
kg
36
10 10
M
m
h
3
1 m
1
1
= =

=277.78
( )
h
B A kmol +
78 . 277 5 . 0 h r h 1
A
A = =

=138.89
h
kmolA
74 . 271 3 . 0 h r h 1
B
B = =

=138.89
h
kmolB
struja 2:
32 4 . 0 28 6 . 0 M r M r M
D D C C 2 m
+ = + = =29.6
kmol
kg
6 . 29
10 6
M
m
h
3
2 m
2
2
= =

=202.70
( )
h
D C kmol +
70 . 202 6 . 0 h r h 2
C
C = =

=121.62
h
kmolC
70 . 202 4 . 0 h r h 2
D
D = =

=81.08
h
kmolD
prvi zakon termodinamike za proces me{awa fluidnih struja:
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

12 k
12 12 12 T E H O W =

1 2 12 H H H

= =...=3249.77 3118.69 = 131.08 kW
1 H
= ( ) ( ) ( ) ( )
2
D
p
D
C
p
C
1
B
p
B
A
p
A T Mc h Mc h T Mc h Mc h
(
+ +
(
+

1 H
= 693 1 . 29
3600
08 . 81
1 . 29
3600
62 . 121
773 1 . 29
3600
89 . 138
4 . 37
3600
89 . 138
+ +
(
+
1 H
=3118.69 kW
2 H
= ( ) ( ) ( ) ( )

D
p
D
C
p
C
B
p
B
A
p
A T Mc h Mc h T Mc h Mc h
(
+ +
(
+

2 H
= 773 1 . 29
3600
08 . 81
1 . 29
3600
62 . 121
773 1 . 29
3600
89 . 138
4 . 37
3600
89 . 138
+ +
(
+
2 H
=3249.77 kW
2 sIruja
12 k
1 sIruja
12 k 12 k
E E E + = =...=54.31 + 0.75 =53.56 kW
( ) ( )
2
w w
M h M h E
2
1
2
B
B
A
A
1 sIruja
12 k
|
|
.
|
\
|
+ =

2
200 30
28
3600
89 . 138
44
3600
89 . 138
E
2 2
1 sIruja
12 k
|
.
|
\
|
+ = =54.31 kW
( ) ( )
2
w w
M h M h E
2
2
2
D
D
C
C
2 sIruja
12 k
|
|
.
|
\
|
+ =

2
0 30
32
3600
08 . 81
28
3600
62 . 121
E
2 2
2 sIruja
12 k
|
.
|
\
|
+ = =+0.75 kW
12 T W
= 10 131.08 + 54.31 = 86.77 kW

Po{to je vrednost za 12 T W
negativan broj to zna~i da se u sistem dovodi mehani~ka snaga.

1.67. Vazduh (idealna gas) po~etne temperature T
v1
=50
o
C, masenog protoka
m
v
=2 kg/s zagreva se u
rekuperativnom razmewiva~u toplote na ra~un hla|ewa me{avine idealnih gasova CO
2
i SO
2
od
T
m1
=400
o
C do T
m2
=240
o
C. Maseni protok me{avine idealnih gasova je
m
m
=3 kg/s, a maseni udeo CO
2
u
me{avini je 80. Razmewiva~ toplote je toplotno izolovan od okoline. Pokazati da je proces razmene
toplote u razmewiva~u toplote nepovratan. Zanemariti promene kineti~ke i potencijalne energije
gasnih struja kao i padove pritiska gasnih struja pri strujawu kroz razmewiva~ toplote.
CO
2
+ SO
2
vazduh
0.2 g 1 g 0.8 g
2
CO
2
SO
2
CO
= = =
58 . 0 2 . 0 85 . 0 8 . 0 c g c g c
2
pSO
2
SO
2
pCO
2
CO pm
+ = + = =0.8
kgK
kJ
prvi zakon termodinamike za proces u razmewiva~u toplote:
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

1 H
= 2 H
2 m pm
m
2 v pv
v
1 m pm
m
1 v pv
v T c m T c m T c m T c m + = +

pv
v
2 m pm
m
1 m pm
m
1 v pv
v
2 v
c m
T c m T c m T c m
T
+
=

1 2
513 8 . 0 3 673 8 . 0 3 323 1 2
T
2 v
+
= =515 K
okoliha RT Sl S S S

+ = =.. .=0.28
K
kW
K
kW
0
T
O
S
o
12
okoliha =
=

(razmewiva~ toplote je izolovan od okoline)
... S S S m v RT = + =

=0.93 0.65 = 0.28
K
kW

( )
|
|
.
|
\
|
= =

1 v
2 v
gv
1 v
2 v
pv
v v v
p
p
lh R
T
T
lh c
.
m T , p f
.
m S =
323
515
lh 1 2 =0.93
K
kW
( )
|
|
.
|
\
|
= =

1 m
2 m
gm
1 m
2 m
pm
m m m
p
p
lh R
T
T
lh c
.
m T , p f
.
m S =
673
513
lh 8 . 0 3 =0.65
K
kW
napomena: po{to je promena entropije sistema pozitivan broj
( 0 SSl >

) to zna~i da je proces razmene toplote u
razmewiva~u toplote nepovratan
1.68. Me{avina idealnih gasova (kiseonik i ugqendioksid), pogowena kompresorom snage 19 kW,
struji kroz kanal. Usled neidealnog izolovawa kanala i kompresora okolini se predaje 1.28 kW
toplote. Zapreminski protok i temperatura me{avine na ulazu u kanal iznose
V
1
=0.15 m
3
/s i
T
1
=375 K. Na izlazu iz kanala, pri pritisku p=2 bar, zapreminski protok i temperatura me{avine
iznose
V
2
=0.11 m
3
/s i T
2
=475 K. Zanemaruju}i promene kineti~ke i potencijalne energije me{avine
idealnih gasova, odrediti:
a) masene udele komponenata u me{avini
b) promeu entropije sistema u navedenom procesu, ako temperatura okoline iznosi T
o
=293 K
a)
jednan~ina stawa me{avine idealnih gasova na izlazu iz kanala:
( )
2 g
2
2
T MR h V p =

( ) 475 8315
11 . 0 10 2
T MR
V p
h
5
2 g
2
2
= 5.57
.
10
3

s
kmol
prvi zakon termodinamike za proces u kanalu:
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

( ) ( ) 12 T
1 2
m
p
12 W T T Mc h O

+ =
( )
( )
( ) 375 475 10 57 . 5
19 28 . 1
T T h
W O
Mc
3
1 2
12 T 12
m
p

+
=

=

=31.81
kmolK
kJ
( ) ( ) ( )
2
CO
p
2
CO
2
O
p 2 O
m
p
Mc r Mc r Mc + = (1)
1 r r
2
CO
2
O
= + (2)
Kombinovawem jedna~ina (1) i (2) dobija se:
2
O
r =0.69,
2
CO
r =0.31
44 31 . 0 32 69 . 0
32 69 . 0
M r M r
M r
g
2 CO 2 CO 2 O 2 O
2 O 2 O
2
O
+

=
+

= =0.6
6 . 0 1 g 1 g
2
O
2
CO
= = = 0.4
1 2 W
T12
O
12
b)
jedna~ina stawa me{avine idealnih gasova na ulazu u kanal:
( )
1 g
1
1
T MR h V p =

( )
1
1 g
1
V
T MR h
p

=
15 . 0
375 8315 10 57 . 5
p
3
1

=

=
5
10 16 . 1 Fa
okoliha RT Sl S S S

+ = =.. .=4.37 + 16.65 =21.02
K
W
293
28 . 1
T
O
S
o
12
okoliha
= =

=4.37
K
W
m RT S S

= = ( ) ( ) ( )
|
|
.
|
\
|
=
1
2
gm
1
2
pm
p
p
lh MR
T
T
lh Mc
.
h T , p f
.
h
m S
= |
.
|
\
|

16 . 1
2
lh 315 . 8
375
475
lh 81 . 31 10 57 . 5
3
= 65 . 16
K
W
zadatak za ve`bawe: (1.69)
1.69. U ~eli~noj boci zapremine V=0.1 m
3
nalazi se vazduh (
2
O
r =0.21,
2
N
r =0.79) okolnog stawa
O(p
o
=1 bar, T
o
=293 K). Boca se puni ugqendioksidom. Odrediti:
a) koliko se kg CO
2
treba ubaciti u bocu, da bi molski udeo kiseonika u novonastaloj me{avini bio
5 i koliki je tada pritisak me{avine u boci pri temperaturi od 293 K
b) koliko toplote treba dovesti da se me{avina u boci zagreje na 453 K
a)
2
CO
m =
3
10 5 . 9

kg, p=1.05 bar
b) O
12
=14.65 kJ
POLUIDEALNI GASOVI
1.70. Tokom kvazistati~ke promene stawa 12 kiseoniku (poluidealan gas) mase m=0.3 kg, po~etnog
stawa 1(T
1
=373 K, p
1
) predaje se toplota pri ~emu se kisonik zagreje do T
2
=673 K. Specifi~ni
toplotni kapacitet kiseonika tokom ove promene stawa mewa se po zakonu:
| | | | K
T
10 1 9 . 0
kgK /( kJ
c
3 12
+ =
Od stawa 2 kiseonik kvazistati~ki izotermski mewa stawe do stawa 3 (p
3
=p
1
). Odrediti koli~inu
toplote (kJ) koja se kisoniku preda:
a) tokom procesa 12
b) tokom procesa 23
a)
( )

|
.
|
\
|
+ = =
2
T
1
T
2
T
1
T
12
dT T
3
10 1 9 . 0 m dT T c m O
( ) ( )
(
+ =
12
2
2 2 12
T T
4
10 5
1
T T 9 . 0 m O
( ) ( )
(
+ =
2 2
12
373 673
4
10 5 373 673 9 . 0 3 . 0 O =128.07 kJ
b)
( ) ( )
( )
1 2
3
1
2
2
T
1
T
3
2
T
1
T
12
T T 10 1
T
T
lh 9 . 0
T
dT T 10 1 9 . 0
T
dT T c
s + =
+
=

( ) 373 673 10 1
373
673
lh 9 . 0 s
3
12
+ =

=0.83
kgK
kJ
( ) 373 9218 . 0 673 9646 . 0
373 673
1
T c T c
T T
1
c
1
1
T
1
T
p 2
2
T
1
0
p
1 2
2
T
1
T
p

=
|
|
.
|
\
|

= =
2
T
1
T
p
c =1.018
kgK
kJ
|
|
.
|
\
|
=
1
2
1
2
2
T
1
T
p 12
p
p
lh
g
R
T
T
lh c s
12
1
2
2
T
1
T
p
1
2
g
s
T
T
lh c
p
p
lh R =
83 . 0
373
673
lh 018 . 1
p
p
lh R
1
2
g
= =0.23
kgK
kJ
( )
|
|
.
|
\
|
= = =
2
3
g
3
T
2
T
p 2 23 2
3
s
2
s
23
p
p
lh R
2
T
3
T
lh c T m s T m ds s T m O
( ) 23 . 0 673 3 . 0
p
p
lh R T m O
1
2
g 2 23
= = =46.44 kJ
1.71. Zavisnost molarnog toplotnog kapaciteta od temperature za neki poluidealan gas, pri stalnom
pritisku, data je izrazom:
| | | |
|
|
.
|
\
|
+ =

273
K
T
10 07 . 4 2 . 29
molK / J
C
3
pM
a) odrediti koli~inu toplote koju treba predati gasu da bi se on zagrejao od polazne temperature
T
1
2
=573 K, ako se predaja toplote vr{i pri stalnom pritisku p=1.5 MFa, a
posle izobarskog {irewa gas zauzima zapreminu V
2
=0.8 m
3
b) odrediti koli~inu toplote koju je potrebno predati istoj koli~ini istog gasa, da bi se on zagrejao od
iste polazne temperature T
1
do iste temperature T
2
, ako gas biva zagrevan pri stalnoj zapremini
a)
jedna~ina stawa idealnog gasa stawa 2: ( )
2 g 2 2
T MR h V p =
( ) 573 8315
8 . 0 10 5 . 1
T MR
V p
h
6
2 g
2 2
= =0.25 kmol
( ) ( ) ( ) | | dT 273 T 10 07 . 4 2 . 29 h dT T C h O
2
T
1
T
3
2
T
1
T
pM cohsI p 12
+ = =

=
( ) ( ) ( )
(
(

|
|
.
|
\
|

+ =

= 1 2
3
2
1
2
2 3
1 2 cohsI p 12
T T 273 10 07 . 4
2
T T
10 07 . 4 T T 2 . 29 h O
( ) ( ) ( )
(
(

|
|
.
|
\
|

+ =

=
290 573 11 . 1
2
290 573
10 07 . 4 290 573 2 . 29 25 . 0 O
2 2
3
cohsI p 12
( )
cohsI p 12
O
=
=2.11 MJ
b)
( ) ( ) ( ) ( ) | | dT MR T C h dT T C h O
2
T
1
T
g pM
2
T
1
T
vM cohsI v 12
= =

=
( ) ( ) ( ) | | ( ) ( ) ( )
1 2 g cohsI p 12
2
T
1
T
g pM cohsI v 12
T T MR h O dT MR T C h O = =
= =
( ) ( ) MJ 52 . 1 290 573 8315 25 . 0 10 11 . 2 O

6
cohsI v 12
= =
=
1.72. Vazduh (poluidealan gas), masenog protoka
m
v
=0.2 kg/s, po~etne temperature T
v
=600
o
C, pri
konstantnom pritisku, struji kroz adijabatski izolovanu cev u kojoj se hladi kiseonikom (poluidealan
gas) koji struji kroz cevnu zmiju, a zatim se i me{a sa jednim delom ovog kiseonika (slika).
Temperatura tako nastale me{avine iznosi T
M
=300
o
C, a maseni udeo kiseonika u toj sme{i je g
B
=0.5.
Temperatura kiseonika na ulazu u cev je T
K1
=20
o
C, a na izlazu iz cevi T
K2
=200
o
C. Pritisak
kiseonika je stalan. Odrediti maseni protok kiseonika kojim se vr{i hla|ewe vazduha (m
A
+m
B
).
Zanemariti promene potencijalne i kineti~ke energije poluidealnih gasova.
vazduh, m
v
, 873 K
kiseonik, m
A
+m
B
, 293 K
kiseonik, m
A
, 473 K
me{avina, m
B
+m
v
, 573 K
B v
B
B
m m
m
g

+
=
5 . 0 1
2 . 0 5 . 0
g 1
m g
m
B
v
B
B
=0.2
s
kg
C
o
600
1 v
T
0
pv
c
=
=1.050
kgK
kJ
,
C
o
300
m
T
0
pv
c
=
=1.020
kgK
kJ
C
o
20
1 k
T
0
pk
c
=
=0.9111
kgK
kJ
,
C
o
200
2 k
T
0
pk
c
=
=0.9355
kgK
kJ
C
o
300
m
T
0
pk
c
=
=0.95
kgK
kJ
12 p 12 k
12 T 12 12 E E W H O + + + =

2 1 H H

=
1 k
1 k
T
0
pk
B A
1 v
1 v
T
0
pv
v 1 T c m m T c m H
|
|
.
|
\
|
+ + =

m
Tm
0
pk
B
2 k
2 k
T
0
pk
A
m
m
T
0
pv
v 2 T c m T c m T c m H + + =

2 k
2 k
T
0
pk 1 k
1 k
T
0
pk
1 k
1 Tk
0
pk m
Tm
0
pk
B
1 v
1 v
T
0
pv m
m
T
0
pv
v
A
T c T c
T c T c m T c T c m
m

|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|

=

( ) ( )
473 9355 . 0 293 9111 . 0
293 9111 . 0 573 95 . 0 2 . 0 873 05 . 1 573 02 . 1 2 . 0
mA

+
=
=0.06
s
kg
06 . 0 2 . 0 m m B A + = +

=0.26
s
kg
zbi r ka zadat aka i z t er modi nami ke st r ana 1
di pl .i ng. @eqko Ci ganovi } zelko@eunet.yu

VELI Î NE STAWA REALNI H F LUI DA
2.1. Odr edi ti speci f i ~nu ental pi ju, speci f i ~nu entr opi ju, speci f i ~nu zapr emi nu kao
i speci f i ~nu unutr a{ wu ener gi ju vode stawa (p=1 bar, t=20
o
C).
h
w
= 83.9
kg
kJ
, s
w
= 0.296
kgK
kJ
, v
w
= 0.001001
kg
m
3

pr i r u~ni k za t er modi nami ku (t abel a 4.2.6. i znad cr t e) str ana 4155
u
w
= h
w
p
.
v
w
= 83.9 1
.
10
5 .
10
2.
0.001001 = 83.8
kg
kJ

2.2. Odr edi ti speci f i f ~nu ental pi ju, speci f i ~nu entr opi ju, speci f i ~nu zapr emi nu
i speci f i ~nu unutr a{ wu ener gi ju pr egr ejane vodene par e stawa (p=25 bar, t=360
o
C).
h
pp
= 3146
kg
kJ
, s
pp
= 6.870
kgK
kJ
, v
pp
= 0.1117
kg
m
3

pr i r u~ni k za t er modi nami ku (t abel a 4.2.6. i spod crt e) str ana 4155
u
pp
= h
pp
p
.
v
pp
= 314625
.
10
5 .
10
2 .
0.1117 = 2866.75
kg
kJ

2.3. Odr edi ti speci f i ~nu unutr a{ wu ener gi ju, speci f i ~nu entr opi ju i temper atur u
a) kqu~al e vode pr i ti ska p=10 bar
b) suvozasi }ene vodene par e pr i ti ska p=10 bar

a)
u = 761.6
kg
kJ
, s= 2.138
kgK
kJ
, t
K
= 179.88
o
C
pr i r u~ni k za t er modi nami ku (t abel a 4.2.4.) str ana 3638

b)
u= 2583
kg
kJ
, s = 6.587
kgK
kJ
, t
K
= 179.88
o
C

2.4. Odr edi ti speci f i ~nu ental pi ju i temper atur u vl a` ne vodene par e stawa (x=0.95,
p=15 bar).
( ) ( ) 6 . 844 2792 95 . 0 6 . 844 ... ' h " h x ' h h
x
+ = = + = =2694
kg
kJ

h= 844.6
kg
kJ
, h= 2792
kg
kJ

t
x
= t
K
= 198.28
o
C



2.5. Odr edi ti speci f i ~nu entr opi ju i pr i ti sak vl a` ne vodene par e stawa (x=0.6,
t=200
o
C).
( ) ( ) 3308 . 2 4318 . 6 6 . 0 3308 . 2 ... ' s " s x ' s s
x
+ = = + = =4.7806
kgK
kJ

s = 2.3308
kgK
kJ
s= 6.4318
kgK
kJ

p
x
= p
K
= 15.551 bar


2.6. P r i mewuju}i postupak l i near ne i nter pol aci jeodr edi ti :
a) speci f i ~nu ental pi ju pr egr ejane vodene par e stawa (p=1 bar, t=250
o
C)
b) speci f i ~nu entr opi ju pr egr ejane vodene par e stawa (p=7 bar, t=300
o
C)
c) speci f i ~nu ental pi ju pr egr ejane vodene par e stawa (p=5 bar, t=350
o
C)

a)
y
1
= h
pp
= 2954
kg
kJ
tabel a 4.2.6. str ana 4155, za p=1 bar i t=240
o
C=x
1

y
2
= h
pp
= 2993
kg
kJ
tabel a 4.2.6. str ana 4155, za p=1 bar i t=260
o
C=x
2

h
pp
= = +
1 1
1 2
1 2
y ) x (x
x x
y y
= +
2954 ) 240 (250

240 260
2954 2993
2973.5
kg
kJ

b)
y
1
= s
pp
= 7.366
kgK
kJ
tabel a 4.2.6. str ana 4155, za p=6 bar=x
1
i t=300
o
C
y
2
= s
pp
= 7.226
kgK
kJ
tabel a 4.2.6. str ana 4155, za p=8 bar=x
2
i t=300
o
C
s
pp
= = +
1 1
1 2
1 2
y ) x (x
x x
y y
= +
366 . 7 ) 6 (7
6 8
366 . 7 7.226
7.296
kgK
kJ

c)
1.kor ak
y
1
= h
pp
= 3148
kg
kJ
tabel a 4.2.6. str ana 4155, za p
1
=4 bar i t=340
o
C=x
1
.
y
2
= h
pp
= 3190
kg
kJ
1
=4 bar i t=360
o
C=x
2
.
h
1
= h
pp
= = +
1 1
2 2
1 2
y ) x (x
x x
y y
= +
3148 ) 340 (350

340 360
3148 3190
3169
kg
kJ


2.kor ak
y
1
= h
pp
= 3143
kg
kJ
2
=6 bar i t=340
o
C=x
1
.
y
2
= h
pp
= 3185
kg
kJ
2
=6 bar i t=360
o
C=x
2
.
h
2
= h
pp
= = +
1 1
2 2
1 2
y ) x (x
x x
y y
= +
3143 ) 340 (350

340 360
3143 3185
3164
kg
kJ

3.kor ak
h= ( )
1 1
1 2
1 2
h p p
p p
h h
+
= ( ) 3169 4 - 5
4 6
3169 3164
+
=3166.5
kg
kJ

2.7. Odr edi t i speci f i ~nu ent al pi ju i speci f i ~nu ent r opi ju:
a) l eda t emper at ur e t=5
o
C
b) me{ avi ne l eda i vode (m
w
=2 kg, m
l
=3 kg) u st awu t opl ot ne r avnot e` e (t=0
o
C)

a)
( )
l l l l
r 273 T c h = = ( ) 4 . 332 5 2 = 342.4
kg
kJ

273
4 . 332
273
5
ln 2
273
r
273
273 T
ln c s
l l
l l

= =1.25
kgK
kJ

b)

3 2
2
m m
m
y
l w
w
+
=
+
= =0.4 (maseni udeo vode u me{ avi ni vode i l eda)

( ) ( ) 4 . 332 0 4 . 0 0 ... h h y h h
l w l y
+ + = = + = =199.4
kg
kJ

h
w
= 0
kg
kJ

h
L
= 332.4
kg
kJ

( ) ( ) 22 . 1 0 4 . 0 0 ... s s y s s
l w l y
+ + = = + = =0.732
kgK
kJ

s
w
= 0
kgK
kJ

s
L
=
273
4 . 332
273
r
l
= 1.22
kgK
kJ


2.8. Odr edi ti speci f i ~nu ental pi ju i speci f i ~nu entr opi ju:
a) pr egr ejane vodene par e stawa (t=600
o
C, v=1 m
3
/kg)
b) vl a` ne vodene par e stawa (x=0.9, v=20 m
3
/kg)

a)
h
pp
= 3705
kg
kJ
(upot r ebomhs di jagr ama za vodenu par u)
s
pp
= 8.46
kgK
kJ
b)
h
x
= 2325
kg
kJ
s
x
= 7.54
kgK
kJ
s
t=600
o
C
v=1 m
3
/kg
h
h=3705 kJ /kg
s=8.46 kJ /kgK
s
x=0.9
v=20 m
3
/kg
h
h=2325 kJ /kg
s=7.54 kJ /kgK

2.9. Odr edi ti speci f i ~nu ental pi ju pr egr ejane vodene par e stawa (u=2654 kJ /kg,
v=1.08 m
3
/kg).

pr et ost avi mo p= 4 bar:

= = =
kg
m
08 . 1 v , bar 4 p f h
3
pp
=3846.35
kg
kJ
tabel a 4.2.6. str ana 4155
pr over a pr et post avke:

08 . 1
2654 35 . 3846
v
u h
p

=
= =11.04 bar (pr et post avka ni je t a~na)


= = =
kg
m
08 . 1 v , bar 3 p f h
3
pp
=3340.03
kg
kJ

08 . 1
2654 03 . 3340
v
u h
p

=
= =6.35 bar (pr et post avka ni je t a~na)


= = =
kg
m
08 . 1 v , bar 2 p f h
3
pp
=2870
kg
kJ

08 . 1
2654 2870
v
u h
p

=
= =2 bar (pr et post avka je t a~na)

ta~na vr ednost i znosi : h
pp
=2870
kg
kJ

2.10. Odr edi ti speci f i ~nu ental pi ju i speci f i ~nu entr opi ju suvozasi }ene par e
amoni jaka na T=300 K.
h= 2246
kg
kJ
s = 9.993
kgK
kJ

tabel a 4.4.1. str ana 62, za T=300 K

2.11. Odr edi ti speci f i ~nu ental pi ju i speci f i ~nu entr opi ju pr egr ejane par e f r eona
12 stawa (p=6 bar, t=200
o
C).
h
pp
=789
kg
kJ
s
pp
= 1.889
kgK
kJ

tabel a 4.6.2. str ana 7981, za p=6 bar, t=200
o
C


P ROMENE STAWA REALNI H F LUI DA
2.12. Vl a` na par a stawa 1(x=0.3, p=0.2 bar) i zohor ski se { i r i do stawa 2(p=1.5 bar),
a zati mr avnote` no i zentr opski ekspandi r a do stawa 3(p
3
=p
1
). Ski ci r ati pr omene
stawa vodene par e na Ts i pv di jagr amu i odr edi ti r azmewenu t opl otu (kJ /kg) za
pr omenu stawa 12 i zapr emi nski r ad (kJ /kg) za pr omenu stawa 23.

t a~ka 1:
u
1
= u
x
=u + x
1
.
(u- u) = ...= ( ) 38 . 251 2456 3 . 0 38 . 251 + =912.8
kg
kJ

u =251.38
kg
kJ
u=2456
kg
kJ

v
1
= v
x
= v + x
1
.
(v- v ) = ( ) 0010171 . 0 647 . 7 3 . 0 0010171 . 0 + =2.29
kg
m
3

v=0.0010171
kg
m
3
v =7.647
kg
m
3

t a~ka 2:
v
2
= v
1
=2.29
kg
m
3
p
2
=1.5 bar
pr over a pol o` aja ta~ke 2: v=0.0010527
kg
m
3
v =1.159
kg
m
3

v
2
> v t a~ka 2 nal azi se u obl ast i pr egr ejane par e

h
2
= h
pp
=3448.1
kg
kJ
, s
2
= s
pp
=8.5
kgK
kJ

u
2
= u
pp
= h
pp
p
.
v
pp
= 29 . 2 10 10 5 . 1 1 . 3448
3 5

=3104.6
kg
kJ

s
1
3
2 T
1
2
3
p
v

t a~ka 3:
s
3
= s
2
=8.5
kgK
kJ
p
3
= p
1
= 0.2 bar
provera poloàja ta~ke 3: s=08321
kgK
kJ
s=6.822
kgK
kJ

s
3
> s t a~ka 3 nal azi se u obl asti u pr egr ejane par e

h
3
= h
pp
= 2797.6
kg
kJ
, v
3
= v
pp
=14.61
kg
m
3

u
3
= u
pp
= h
pp
p
.
v
pp
= 61 . 14 10 10 2 . 0 6 . 2797
3 5

=2505.4
kg
kJ

( ) 8 . 912 6 . 3104 u u q
1 2 const v 12
= =
=
=2191.8
kg
kJ

( ) 4 . 2505 6 . 3104 u u w
3 2
const s
23
= =
=
= 599.2
kg
kJ

2.13. P r egr ejana vodena par a stawa 1(m=1 kg, p=0.05 MPa, t=270
o
C) pr edaje topl otu
i zoter mnomtopl otnomponor u, usl ed ~ega r avnote` no mewa svoje topl otno stawe: pr vo
i zohor ski (12) do temper atur e 60
o
C, potomi zoter mski (23) do pr i ti ska 0.1 MPa i
kona~no i zobar ski (34) do temper atur e 20
o
C. Odr edi ti pr omenu entr opi je i zol ovanog
si stema za sl u~aj ter modi nmi ~ki najpovoqni jeg temper atur skog ni voa topl otnog
ponor a. Ski ci r ati pr oces u Ts i pv koor di natnomsi stemu.

3
T
s
4
2
1
1
2
3
p
v
4

S
SI
=S
RT
+ S
TP
= ...

S
RT
=S
14
= ( )
1 4
s s m =...

( ) ( ) ( )
tp
const p
34
const T
23
const v
12
TP
T
q q q
m S
= = =
+ +
=

( )
TP
3 4 2 3 2 1 2
TP
T
h h s s T u u
m S
+ +
= = ...

t a~ka 1:

p
1
=0.5 bar, t
1
=270
o
C

t
k
=81.35
o
C t
1
> t
k
t a~ka 1 nal azi se u obl ast i pr egr ejane par e

v
1
= v
pp
= 5
kg
m
3
, h
1
=h
pp
= 3015
kg
kJ

s
1
=s
pp
= 8.423
kgK
kJ
, u
1
= u
pp
=h
1
p
1

.
v
1
= 2765
kg
kJ

t a~ka 2:
t
2
=60
o
C v
2
=v
1
=5
kg
m
3

v= 0.0010171
kg
m
3
, v =7.678
kg
m
3

v < v
2
< v t a~ka 2 nal azi se u obl ast i vl a` ne par e

=
=
v' v"
v' v
x
2
2
0.6512
u
2
= u
x
=u + x
2
.
(u u) =...= ( ) 1 . 251 2456 6512 . 0 1 . 251 + = 1684.29
kg
kJ

u =251.1
kg
kJ
u=2456
kg
kJ

s
2
= s
x
=s + x
2
.
(s s) =...= ( ) 8311 . 0 9084 . 7 6512 . 0 8311 . 0 + =5.43
kgK
kJ

s =0.8311
kgK
kJ
, s=7.9084
kgK
kJ


t a~ka 3:

p
3
=1 bar t
3
=60
o
C

t
k
=99.64
o
C t
3
< t
k
t a~ka 3 nal azi se u obl ast i t e~nost i

h
3
= h
w
=251.1
kg
kJ
, s
3
= s
w
= 0.83
kgK
kJ

ta~ka 4:

p
4
=1 bar t
4
=60
o
C

t
k
=99.64
o
C t
4
< t
k

h
4
=h
w
= 83.9
kg
kJ
, s
4
= s
w
=0.296
kgK
kJ

topl otni ponor :

T
TP
=T
4
=293 K (najpovoqni ji ter modi nami ~ki sl u~aj)

S
RT
=S
14
= ( ) 423 . 8 296 . 0 1 =...=8.127
K
kJ

( )
293
1 . 251 9 . 83 43 . 5 83 . 0 333 2765 29 . 1684
1 S
TP
+ +
= = 9.487
K
kJ

S
SI
=S
RT
+ S
TP
= 8.127 + 9.487 =1.36
K
kJ

2.14. Vodi (m=10 kg) stawa 1(p=0.1 MPa, t=20
o
C) dovodi se topl ota od i zoter mnog
topl otnog i zvor a, usl ed ~ega voda mewa svoje topl otno stawe: pr vo i zobar ski (12) do
temper atur e 60
o
C, potomi zoter mski (23) do speci f i ~ne zapr emi ne 5 m
3
/kg i na kr aju
i zohor ski (34) do pr i ti ska 0.05 MPa. Ski ci r ati pr oces u Ts koor di natnomsi stemu i
odr edi ti pr omenu entr opi je adi jabatski i zol ovanog si stema za sl u~aj ter modi nmi ~ki
najpovoqni jeg temper atur skog ni voa topl ot nog i zvor a.

S
SI
= S
RT
+ S
TI
= ...

S
RT
= S
14
=

m ( )
1 4
s s =...

( ) ( ) ( )
TI
const v 34 const T 23 const p 12
TI
T
q q q
m S
= = =
+ +
=

( )
TI
3 4 2 3 2 1 2
TI
T
u u s s T h h
m S
+ +
= =...

t a~ka 1:

p
1
=1 bar, t
1
=20
o
C

t
k
=99.64
o
C t
1
< t
k

h
1
=h
w
= 83.9
kg
kJ
, s
1
= s
w
=0.296
kgK
kJ

t a~ka 2: p
2
=1 bar t
2
= 60
o
C

t
k
=99.64
o
C t
2
< t
klj

h
2
=h
w
= 251.1
kg
kJ
s
2
=s
w
= 0.83
kgK
kJ

t a~ka 3:
t
3
= 60
o
C v
3
= 5
kg
m
3

v= 0.0010171
kg
m
3
, v =7.678
kg
m
3

v < v
3
< v t a~ka 3 nal azi se u obl ast i vl a` ne par e

=
=
v' v"
v' v
x
3
3
=
0010171 . 0 7.678
0010171 . 0 5
0.6512
u
3
=u
x
= ( ) ' u " u x ' u
3
+ = ( ) 1 . 251 2456 6512 . 0 1 . 251 + =1684.29
kg
kJ

s
3
= s
x
= ( ) ' s " s x ' s
3
+ = ( ) 8311 . 0 9084 . 7 6512 . 0 8311 . 0 + =5.43
kgK
kJ


t a~ka 4:
p
4
= 0.5 bar, v
4
= v
3
= 5
kg
m
3

v= 0.0010299
kg
m
3
v =3.239
kg
m
3

v
4
> v t a~ka 4 nal azi se u obl ast i pr egr ejane par e

v
1
= v
pp
= 5
kg
m
3
, h
1
=h
pp
= 3015
kg
kJ

s
1
=s
pp
= 8.42
kgK
kJ
, u
1
= u
pp
=h
1
p
1

.
v
1
= 2765
kg
kJ

T
4
=T
pp
= 270
o
C = 543 K

topl otni i zvor :

T
TI
=T
4
= 543 K (najpovoqni ji ter modi nami ~ki sl u~aj)

S
RT
= S
14
=10 ( ) 296 . 0 42 . 8 =81.24
K
kJ

( )
542.5
36 . 1689 85 . 2782 83 . 0 5.45 333 83.9 251.1
10 S
TIi
+ +
= =51.6
K
kJ

S
SI
= 81.24 51.6 = 29.64
K
kJ

2
T
s
1
3
4
TI

2.15. J ednomki l ogr amu l eda st awa 1(p=1 bar T=5
o
C) dovodi se t opl ot a od
t opl ot nog i zvor a konst ant ne t emper at ur e T
TI
=300
o
C t ako da se na kr aju i zobar ske
pr omene st awa (12) dobi je suvozasi }ena vodena par a (st awe 2). Odr edi t i pr omenu
ent r opi je i zol ovanog si st ema pr i ovoj pr omeni st awa i gr af i ~ki je pr edst avi t i na
Ts di jagr amu.

S
SI
=S
RT
+ S
TI
= ...= 8.61 5.27 = 3.34
K
kJ

S
RT
=m
.
s
12
=m
.
( s
2
s
1
)=...= 8.61
K
kJ

( )
( )
5.27 ...
T
h h
m
T
q
m S
ti
1 2
ti
const p 12
TI
= =
= =
=
K
kJ

t a~ka 1:
h
1
= ( ) ( ) 4 . 332 5 2 r 273 T c h
l L l l
= = = 342.4
kg
kJ

s
1
= = =
273
r
273
T
ln c s
l L
l l
=
+
273
332.4
273
273 -5
ln 2 1.25
kgK
kJ

t a~ka 2:
h
2
= h = 2675
kg
kJ
, s
2
= s=7.36
kgK
kJ

1
TI
T
s
2
S
RT
S
TI
S
SI
jednake povr { i ne

2.16. Te~an CO
2
, stawa 1(p=5 MPa, t=0
o
C), adi jabatski se pr i gu{ uje (h=idem) do
stawa 2(p=0.6 MPa). Gr af i ~ki pr edstavi ti po~etno i kr ajwe stawe CO
2
u Ts i hs
koor di natnomsi stemu i odr edi ti pr i r a{ taj entr opi je CO
2
t okompr ocesa 12 (
kgK
kJ
).
t a~ka 1:

p
1
=50 bar, t
1
=0
o
C t a~ka 1 nal azi se u obl ast i t e~nost i

h
1
= 94
kg
kJ
, s
1
= 3.1133
kgK
kJ

t a~ka 2:
p
2
=6 bar, h
2
=h
1
= 94
kg
kJ

h= 200
kg
kJ
, h=142.7
kg
kJ
h <h
2
< h t a~ka 2 nal azi se u obl ast i vl a` ne par e

200 7 . 142
200 94
h' h"
h' h
x
2
2
+
+
=
= =0.3093
s
2
= s
x
= ( ) ' s " s x ' s
2
+ = ( ) 702 . 2 260 . 4 3093 . 0 702 . 2 + =3.184
kgK
kJ

s =2.702
kgK
kJ
, s =4.260
kgK
kJ

s
12
= s
2
s
1
=...=3.184 3.1133 = 0.0707
kgK
kJ

2
T
1
s
p
1
p
2
s
h p
1
p
2
1

2


2.17. F r eon 22 st awa 1(T=30
o
C, x=1) nekvazi st at i ~ki (ner avnot e` no) adi jabat ski
se kompr i muje do st awa 2(p=6 bar). P r i r a{ t aj ent r opi je f r eona t okompr ocesa
i znosi s
12
=51
kgK
J
. P r edst avi t i pr oces sa f r eonomna Ts i hs di jagr amu i
odr edi t i st epen dobr ot e ove nekvazi st at i ~ke adi jabat ske kompr esi je.

t a~ka 1:
h
1
= h = 691.92
kg
kJ
, s
1
= s= 1.7985
kgK
kJ

t a~ka 2k:
p
2k
=6 bar, s
2k
= s
1
=1.7985
kgK
kJ

s = 1.024
kgK
kJ
, s = 1.74
kgK
kJ
s
2k
> s t a~ka 2k nal azi se u obl ast i pr egr ejane par e
h
2k
= h
pp
= 720.78
kg
kJ

t a~ka 2:
p
2
=6 bar, s
2
= s
1
+s
12
=1.7895+0.051=1.8495
kgK
kJ

h
2
= h
pp
= 739.36
kg
kJ

36 . 739 92 . 691
78 . 720 92 . 691
h h
h h
2 1
k 2 1 kp
d

= =0.61

2
T
1
s s
h
1

2

2k
2k


zadaci za ve` bawe: (2.18. 2.19.)

2.18. Kqu~al a voda temper atur e T
1
= 250
o
C mewa stawe r avnote` no:
i zoter mski (12) do p
2
= 4.5 bar
zati mi zohor ski (23) do p= 2.2 bara
i na kr aju i zobar ski (34) do stawa 4(s
4
=s
1
)
Ski ci r ati pr omene stawa vodene par e na pv i Ts di jagr amu i odr edi ti r azmewene
topl ote (
kg
kJ
) tokompr ocesa 12, 23 i 34.
r e{ ewe: q
12
=2368.5
kg
kJ
, q
23
=846.7
kg
kJ
, q
34
=991.2
kg
kJ

2.19. Vodenoj par i st awa 1(T
2
=100
o
C, x=0) r avnot e` no se dovodi se t opl ot a pr i
~emi vodenu par u pr evodi mo u st awe 2(T=120
o
C, x=1). U pr ocesu (12) t emper at ur a
par e r aste l i ner ano u Ts kor di nat nomsi st emu. Nakon t oga se vr { i ner avnot e` na
adi jabat ska ekspanzi ja (23) vodene par e (st epen dobr ot e nekvazi st at i ~ke
adi jabat ske ekspanzi je:
eks
d
=0.9) do st awa 3(p=0.1 bar). Ski ci r at i pr ocese sa
vodenompar omna Ts di jagr amu i odr edi t i dovedenu t opl ot u za pr oces 12 i dobi jeni
t ehni ~ki r ad za pr oces 23.

r e{ ewe: q
12
=2316.2
kg
kJ
, w
T23
=402.4
kg
kJ


P RVI I DRUGI ZAKON TERMODI NAMI KE
(ZATVOREN TERMODI NAMI ^KI SI STEM)

2.20. U zatvor enom, adi jabatski i zol ovanom, sudu zapr emi ne V=7.264 m
3
, nal azi se
me{ avi na m=311 kg kqu~al e vode i m =? suvozasi }ene vodene par e u stawu
ter modi nami ~ke r avnote` e na p
1
=0.95 bar. Vodenoj par i u sudu se dovodi topl ota, od
topl otnog i zvor a stal ne temper atur e T
TI
=300
o
C, tako da joj pr i ti sak por aste na
p
2
=68 bar. Ski ci r ati pr ocese sa vodenompar omna Ts i pv di jagr amu i odr edi ti :
a) kol i ko je topl ote dovedeno u pr ocesu (MJ )
b) pr omenu entr opi je i zol ovanog ter modi nami ~kog si stema za pr oces 12 (kJ /K)

a)
pr vi zakon t er modi nami ke za pr oces u zat vor enomt er modi nami ~komsi st emu

Q
12
= U
12
+ W
12
Q
12
= (m + m)
.
(u
2
u
1
)=...

t a~ka 1:

p
1
=0.95 bar, x
1
=?
v = 0.00104205
kg
m
3
v=1.7815
kg
m
3

00104205 . 0 311 v' m' V' = = =0.3241 m
3

V= V V =7.264 0.3241 = 6.9399 m
3

7815 . 1
9399 . 6
v"
V"
m" = = =3.9 kg
311 9 . 3
9 . 3
m' m"
m"
x
1
+
=
+
= =0.0124

u
1
= u
x
=u + x
1
.
(u- u) = ( ) 23 . 411 2504 0124 . 0 23 . 411 + =437.21
kg
kJ

u = 411.23
kg
kJ
, u = 2504
kg
kJ

v
1
=v
x
=v+ x
1
.
(v v )= ( ) 00104205 . 0 7815 . 1 0124 . 0 00104205 . 0 + =0.0231
kg
m
3

s
1
= s
x
=s + x
1
.
(s s ) = ( ) 2861 . 1 377 . 7 0124 . 0 2861 . 1 + =1.362
kgK
kJ

s = 1.2861
kgK
kJ
, s = 7.377
kgK
kJ


ta~ka 2
p
2
=68 bar, v
2
= v
1
= 0.0231
kg
m
3

v= 0.0013445
kg
m
3
, v=0.028382
kg
m
3

v< v
2
< v t a~ka 2 se nal azi u obl ast i vl a` ne par e

0013445 . 0 0.028382
0013445 . 0 0231 . 0
v' v"
v' v
x
2
2
= =0.8046
u
2
= u
x
=u + x
2
.
(u u)= ...= ( ) 52 . 1247 2582 8046 . 0 52 . 1247 + =2321.24
kg
kJ

u = 1247.52
kg
kJ
u= 2582
kg
kJ

s
2
= s
x
=s + x
1
.
(s s) = ...= ( ) 103 . 3 829 . 5 8046 . 0 103 . 3 + =5.2963
kgK
kJ

s = 3.103
kgK
kJ
, s = 5.829
kgK
kJ

( ) ( ) 21 . 437 24 . 2321 9 . 3 311 Q
12
+ = =593.3 MJ

b)
S
SI
=S
RT
+ S
TI
= ...=216.2
K
kJ

S
RT
=( ) ( ) ( ) ( ) 362 . 1 2963 . 5 9 . 3 311 s s ' ' m ' m
1 2
+ = + =1239.1
K
kJ

573
10 593.3
T
Q
S
3
TI
12
TI

= = =1035.43
K
kJ

T
s
2
1
2
1
p
v

2.21. I zol ovan zat vor en sud zapr emi ne V=120 l i t ar a i spuwen je kqu~al omvodomi
suvozasi }enompar omu st awu t er modi nami ~ke r avnot e` e na pr i t i sku p
1
=1 bar. U
posudi se nal azi gr eja~snage 5 kW. Dovo| ewemt opl ot e ni vo vode u sudu r ast e i kada
pr i t i sak dost i gne 50 bara, posuda je u cel ost i i spuwena t e~nomf azom. Ski ci r at i
pr oces na pv di jagr amu i odr edi t i kol i ko dugo je t r ajal o dovo| ewe t opl ot e.

t a~ka 2:

p
2
= 50 bar, x
2
=0

v
2
= v= 0.0012857
kg
m
3
, u
2
=u= 1148
kg
kJ

0012857 . 0
10 120
v
V
m
3
2
= = =93.33 kg

t a~ka 1:
p
1
=1 bar, v
1
=v
2
=0.0012857
kg
m
3

v= 0.0010432
kg
m
3
, v =1.694
kg
m
3

v< v
1
< v t a~ka 1 se nal azi u obl ast i vl a` ne par e

0010432 . 0 1.694
0010432 . 0 0012857 . 0
v' v"
v' v
x
1
1
= =0.0001
u
1
= u
x
=u + x
1
.
(u u) = ( ) 3 . 417 2506 0001 . 0 3 . 417 + =417.51
kg
kJ

u = 417.3
kg
kJ
, u = 2506
kg
kJ

2
1
p
v
K
v
k


Q
12
= U
12
+ W
12
Q
12
=m
.
(u
2
u
1
)

Q
12
= ( ) 51 . 417 1148 33 . 93 =68.18 MJ

5
10 18 . 68
Q
Q
3
12
12

= =
=13636 s

Uo~i t i da se u ovomzadat ku pojavquje f enomen podkr i t i ~ni h zapr emi na , tj.
i zohor ski mdovo| ewemt opl ot e vl a` noj par i v<v
k
ne dol azi do st var awa
suvozasi }ene par e ve} kqu~al e t e~nost i . U t akvomsl u~aju pr i l i kom
dovo| ewa t opl ot e vl a` noj par i st epen suvo}e vodene par e ne r ast e monot ono
do x=1, ve} r ast e do neke vr ednost i x>x
1
pa zat i mmonot ono opada do x=0.

2.22. U ver ti kal no postavqenomci l i ndr u povr { i ne
popr e~nog pr eseka A=0.1 m
2
koji je po omot a~u
i zol ovan nal azi se m=0.92 kg vode na t emper at ur i
od 10
o
C. I znad vode je kl i p zanemar qi ve mase koji
ost var uje st al ni pr i t i sak. P r i t i sak okol i ne
i znosi p
o
=1 bar. U ci l i ndr u se nal azi gr eja~
t opl ot ne snage 0.5 kJ /s. Zanemar uju}i t r ewe kl i pa o
zi dove ci l i ndr a odr edi t i vr eme pot rebno da se
kl i p podi gne za ?z=1.3 m. P r edstavi ti pr oces
dovo| ewa topl ote na Ts di jagr amu.

12
12
Q
Q
= =...


Q
12
= U
12
+ W
12
Q
12
=m
.
(u
2
u
1
)+ ( )
1 2
V V p = ...

t a~ka 1:

p
1
=1 bar, t
1
=10
o
C
h
1
= h
w
= 42
kg
kJ
, v
1
= v
w
= 0.0010005
kg
m
3

u
1
= u
w
= 0010005 . 0 10 10 1 42 v p h
3 5
1 1 1
=

=41.9
kg
kJ

V
1
= m
.
v
1
= 0010005 . 0 92 . 0 =0.0009 m
3

z

t a~ka 2:

p
2
=1 bar v
2
=?

V
2
= V
1
+ A
.
z = 0.0009 + 0.1
.
1.3 = 0.1309 m
3

92 . 0
1309 . 0
m
V
v
2
2
= = =0.1423
kg
m
3

v= 0.0010432
kg
m
3
, v =1.694
kg
m
3

v> v
2
> v t a~ka 2 se nal azi u obl ast i vl a` ne par e

0.0010432 - 1.694
0.0010432 - 0.1423
v' v"
v' v
x
2
2
=
= =0.0834

u
2
= u
x
=u+ x
2
.
(u u) = = ( ) 3 . 417 2506 0834 . 0 3 . 417 + =591.5
kg
kJ

u = 417.3
kg
kJ
, u = 2506
kg
kJ

Q
12
= ( ) ( ) 0009 . 0 1423 . 0 10 10 1 9 . 41 5 . 591 92 . 0
3 5
+

=519.77 kJ

5 . 0
519.77
= =1039.5 s

T
s
2
1
p=const

2.23. Ver t i kal an ci l i ndar (od okol i ne t opl ot no i zol ovan) unut r a{ weg pr e~ni ka
d=250 mm zat vor en je sa gor we st r ane pomi ~ni m(bez t r ewa) i od okol i ne
i zol ovani mkl i pom(zanemar qi ve mase) opt er e}eni msa dva t ega masa: m
T1
=210 kg i
m
T2
=1800 kg. P o~et na udaqenost kl i pa od dna ci l i ndr a je z
1
=300 mm. U ci l i ndr u
se nal azi 5 l i t ar a kqu~al e vode, a ost at ak zapr emi ne zauzi ma suvozasi }ena vodena
par a. P r i t i sak okol i ne i znosi p
o
=1 bar. Dovo| ewemt opl ot e kl i p se podi gne za
z=200 mm. Zat i mse i st ovr emeno t e` i t eg podi gne di zal i comi ski ne sa kl i pa
({ t o dovodi do daqeg podi zawa kl i pa) i i skqu~i gr eja~. Odr edi t i :
a) kol i ~i nu t opl ot e dovedenu u pr vomdel u pr ocesa
b) i zvr { eni zapr emi nski r ad u dr ugomdel u pr ocesa

t a~ka 1:

( ) ( )
4
25 . 0
81 . 9 1800 210
10 1
4
d
g m m
p p
2
5
2
2 T 1 T
o 1
+
+ =
+
+ = =5 bar
3 . 0
4
25 . 0
z
4
d
V
2
1
2
1

= =0.0147 m
3

V = V V =0.0147 0.0050 =0.0097 m
3

v =0.0010927 m
3
, v=0.3747 m
3

0010927 . 0
0050 . 0
' v
' V
' m = = =4.576 kg,
3747 . 0
0097 . 0
' ' v
' ' V
' ' m = = =0.026 kg
026 . 0 576 . 4
026 . 0
' ' m ' m
' ' m
x
1
+
=
+
= =0.0056

u
1
= u
x
=u + x
1
.
(u u) = ( ) 4 . 639 2562 0056 . 0 4 . 639 + =650.17
kg
kJ

u = 639.4
kg
kJ
, u = 2562
kg
kJ

T2 T1
z
1
T2 T1
z

T1
z


t a~ka 2:
p
2
= p
1
= 5 bar, V
2
= z
4
d
V
2
1

+ = 2 . 0
4
25 . 0
0147 . 0
2
+ =0.0245 m
3

602 . 4
0245 . 0
m
V
v
2
2
= = =0.0053
kg
m
3

v> v
2
> v t a~ka 2 se nal azi u obl ast i vl a` ne par e

0.0010927 - 0.3747
0.0010927 - 0.0053
v' v"
v' v
x
2
2
=
= =0.0113
u
2
= u
x
=u + x
2
.
(u u) = ( ) 4 . 639 2562 0113 . 0 4 . 639 + =661.13
kg
kJ

s
2
= s
x
=s + x
2
.
(s s) = ...= ( ) 86 . 1 822 . 6 0113 . 0 86 . 1 + =1.916
kgK
kJ

s = 1.86
kgK
kJ
, s = 6.822
kgK
kJ

t a~ka 3:

4
25 . 0
81 . 9 210
10 1
4
d
g m
p p
2
5
2
1 T
o 3
+ =
+ = =1.42 bar, s
3
= s
2
= 1.916
kgK
kJ

s = 1.4184
kgK
kJ
, s = 7.2387
kgK
kJ

s> s
3
> s t a~ka 3 se nal azi u obl ast i vl a` ne par e

1.4184 - 7.2387
1.4184 - 1.916
' s s"
' s s
x
3
3
=
= =0.0855

u
3
= u
x
=u + x
3
.
(u u) = ( ) 1 . 461 2518 0855 . 0 1 . 461 + =636.96
kg
kJ

u = 461.1
kg
kJ
, u = 2518
kg
kJ


a)

Q
12
= U
12
+ W
12
Q
12
=m
.
(u
2
u
1
)+ ( )
1 2
V V p
( ) ( ) 0147 . 0 0245 . 0 10 10 5 17 . 650 13 . 661 602 . 4 Q
3 5
12
+ =

=55.34 kJ

b)

Q
23
= U
23
+ W
23
W
23
=m
.
(u
3
u
2
)

( ) 13 . 661 96 . 636 602 . 4 W
23
= =111.23 kJ

2.24. Vl a` na vodena par a st awa A(p
A
=0.11 MPa, x=0.443), koja se nal azi u t opl ot no
i zol ovanomsudu A, zapr emi ne V
A
=0.55 m
3
, r azdvojena je vent i l omod suvozasi }ene
vodene par e koja se pr i i st ompr i t i sku (p
B
=p
A
) nal azi u t opl ot no i zol ovanom
ci l i ndr u B, zapr emi ne V
B
=0.31 m
3
(sl i ka). P r i zako~enom(nepokr et nom) kl i pu K
ot var a se vent i l i uspost avqa st awe t er modi nami ~ke r avnot e` e par e u oba suda
(stawe C). P o dost i zawu t og r avnot e` nog st awa, pokr e}e se kl i p K, koji pr i i daqe
ot vor enomvent i l u, kvazi st at i ~ki sabi ja par u na pr i t i sak p=2.4 MPa (st awe D).
Odr edi t i i zvr { eni zapr emi nski r ad ( za pr oces CD) i pr i kazat i sve pr omene u Ts
koor di nat nomsi st emu.

T
s
2
1
p
1
=p
2
p
3
3
A
B
K

t a~ka A: p
A
=1.1 bar x
A
=0.443
u
A
= u
x
=u + x
A
.
(u- u) = ...= ( ) 79 . 428 2509 443 . 0 79 . 428 + =1350.32
kg
kJ

u =428.79
kg
kJ
, u = 2509
kg
kJ

v
A
= v
x
= v+ x
A
.
(v v )= ...= ( ) 0010452 . 0 555 . 1 443 . 0 0010452 . 0 + =0.6894
kg
m
3

v = 0.0010452
kg
m
3
v =1.555
kg
m
3

6894 . 0
55 . 0
v
V
m
A
A
A
= = = 0.8 kg

t a~ka B: p
B
=1.1 bar x
B
=1
u
B
=u= 2509
kg
kJ
, v
B
= v =1.555
kg
m
3

555 . 1
31 . 0
v
V
m
B
B
B
= = 0.2 kg

t a~ka C: p
C
=1.1 bar u
C
=?

pr vi zakon t er modi nami ke za pr oces me{ awa u zajedni ~komsudu:

Q
12
= U
12
+ W
12
U
1
= U
2

U
1
= m
A
.
u
A
+ m
B
.
u
B

U
2
= m
A
.
u
C
+ m
B
.
u
C

2 . 0 8 . 0
2509 2 . 0 32 . 1350 8 . 0
m m
u m u m
u
B A
B B A A
C
+
+
=
+
+
= =1582.06
kg
kJ

u = 428.79
kg
kJ
, u = 2509
kg
kJ

u< u
C
< u t a~ka 2 se nal azi u obl ast i vl a` ne par e

79 . 428 2509
79 . 428 06 . 1582
u' u"
u' u
x
C
C
= =0.5544
s
C
= s
x
=s + x
C
.
(s- s) = ...= ( ) 3327 . 1 238 . 7 5544 . 0 3327 . 1 + =4.606
kgK
kJ

s = 1.3327
kgK
kJ
s = 7.328
kgK
kJ


t a~ka D: p
D
=24 bar s
D
=s
C
= 4.606
kgK
kJ

s = 2.534
kgK
kJ
s = 6.272
kgK
kJ

s< s
D
< s t a~ka D se nal azi u obl ast i vl a` ne par e

534 . 2 272 . 6
534 . 2 606 . 4
s' s"
s' s
x
D
D
= =0.55543
u
D
= u
x
=u + x
D
.
(u- u) = ...= ( ) 9 . 948 2602 5543 . 0 9 . 948 + =1865.21
kg
kJ

u = 948.9
kg
kJ
, u = 2602
kg
kJ

pr vi zakon t er modi nami ke za pr oces adi jabat ske kompr esi je (CD):

Q
CD
= U
CD
+ W
CD
W
CD
= U
C
U
D

W
CD
= ( ) ( ) ( ) ( ) 21 . 1865 06 . 1582 2 . 0 8 . 0 u u m m
D C B A
+ = + = 283.15 kJ

T
s
B C
p
A
=p
B
=p
C
p
D
A
D

Termodinamika Zbirka Ciganovic

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Termodinamika Zbirka Ciganovic

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

zbirka zadataka iz termodinamike strana 1

dipl.ing. @eqko Ciganovi} zelko@euheI.yu

= , ( ) ( ) 528 6 . 259 8 . 0 528 T T T T

Po{to je koli~nik stepena dobrote ve}i od 1 to zna~i da je stepen dobrote

, kao u prethodnom zadatku

jedna~ina stawa idealnog gasa B ha po~etku procesa:

prvi zakon za promenu stawa radnih tela A i B u celom cilindru

jedna~ina stawa idealnog gasa B na po~etku procesa:

se mo`e odrediti i primenom

m=300 kg/h (slika). Cev je toplotno izolovana

m=6 kg/s, p=0.18

m=3 kg/s, p=0.33 MFa, I=590

m=2 kg/s, p=0.38 MFa,

=0.1 MFa. Zanemaruju}i promenu kineti~ke

= ...=3.23 + 1.33 + 1.59 = 6.15

= ...=52.74 27.14 = 25.6

> 0, ovaj proces je mogu} pa je ludi nau~nik u pravu.

= ... =61.4 + 181.4 =242.8

m=2 kg/s vazduha (idealan gas) od po~etnog pritiska

) koja je ostvarena dvostepenom

= 10 131.08 + 54.31 = 86.77 kW

negativan broj to zna~i da se u sistem dovodi mehani~ka snaga.

( ) ( ) MJ 52 . 1 290 573 8315 25 . 0 10 11 . 2 O

2954 ) 240 (250

3148 ) 340 (350

3143 ) 340 (350

= =11.04 bar (pr et post avka ni je t a~na)

= =6.35 bar (pr et post avka ni je t a~na)

= =2 bar (pr et post avka je t a~na)

You might also like