Professional Documents
Culture Documents
n
g
/
c
p
s
2 /
C
n
g
/
c
p
s
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 12
Bng 3.1. Mt s c trng cu trc ca zeolit H-beta v zeolit beta trao i
ion kim loi vi hm lng khc nhau
Mu
Hm lng cation
(%)
Din tch b mt ring
BET (m
2
/g)
Th tch mao qun
(cm
3
/g)
H-beta
*
Cu(I)-beta
*
Ag(I)-beta
*
0
10
15
20
25
30
10
15
20
25
30
587
564
543
529
489
476
560
551
517
496
482
0,386
0,367
0,359
0,357
0,313
0,302
0,361
0,355
0,335
0,329
0,316
* T l SiO
2
/Al
2
O
3
ca zeolit beta l 25.
3.2. Kh lu hunh vi lp xc tc c nh
Trong nghin cu ny, tnh hp ph kh lu hunh ln u tin c thc
hin trong xng mu trn cc Na-, Cu(I)- v Ag(I)-beta zeolit. Kt qu cho thy
Na-beta zeolit khng hiu qu loi b lu hunh, ch c 20% lu hunh c
kh trong khi Cu(I)- v Ag(I)-beta tng ng l 92% v 87%. V vy, cc cation
kim loi Cu(I), Ag(I) trn zeolit ng mt vai tr quan trng trong vic kh lu
hunh hp ph. Nghin cu ny tp trung vo vic kho st kh lu hunh trn
cc vt liu hp ph Cu(I)- v Ag(I)-beta zeolit dng lp c nh.
Hnh 3.3 cho thy cc kt qu kh lu hunh trong xng mu c cha 200
ppm lu hunh trn Cu(I)- v Ag(I)-beta zeolit. Kh nng x l ca Cu(I)-beta v
Ag(I)-beta tng ng l 0,239 mmol S/g v 0,237 mmol S/g. Vi 1 g Cu(I)- hoc
Ag(I)-beta, tng ng khong 46 v 42 ml xng mu c x l vi hm lng
lu hunh gim mnh t 200 ppm xung di 1 ppm.
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 13
Hnh 3.3. Kh nng kh lu hunh trong xng mu trn Cu(I)- v Ag(I)-beta
zeolit nhit v p sut mi trng.
i vi qu trnh kh lu hunh trong xng, cc tc gi bo co kh nng
hp ph mang tnh x l ca Cu(I) Y-zeolit cp lu hunh 0,28 ppm l 0,14
mmol S/g. Mc d c tc ng ca phng php phn tch nh lng lu hunh
cp ppm trong nhin liu lng kh lu hunh khi hm lng lu hunh tng
trong phm vi nh (chng hn <10 ppm). Mt nghin cu gn y cho thy ion Cu
+, Ag +trong Cu-trao i Y (Ag-trao i Y) zeolit c hot tnh trong vic loi b
cc hp cht lu hunh thiophen bi phc . Trong nghin cu ny, axit ca
zeolit beta bao gm c tm Bronsted v Lewis khng nhng thay i sau khi trao
i Cu+ v Ag+ theo phng php SSIE m cn c nh hng n hiu sut kh
lu hunh.
Bng 3.2 cho thy lng axit Bronsted v Lewis ca H-beta cng vi Cu(I)-
v Ag(I)- beta. Ni chung, zeolit dng H c coi l c tnh axit v axit s
gim khi cc proton (H+) c trao i vi cc cation kim loi. C th thy rng
Cu(I)- v Ag(I)-zeolit beta c axit Bronsted thp so vi H-beta v axit
Lewis cao hn so vi H-beta. axit Bronsted gim tng ng l 93,5% vi
Cu(I)- v 89,2% Ag(I)-beta so vi H-beta. axit Lewis tng ln Cu(I)- v
Ag(I)-beta khng ng ngc nhin v cc cation kim loi l cht nhn in t.
iu ny hon ton ph hp i vi cc cng trnh trc y thc hin trn nhiu
zeolit trao i cation kim loi. Do axit Lewis cao hn to iu kin thun
li cho Cu(I)- v Ag(I)-beta i vi qu trnh hp ph lu hunh thiophen bi
l cc cu t cho in t.
Th tch xng mu (ml)
H
m
l
n
g
S
s
a
u
x
(
p
p
m
)
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 14
Bng 3.2. axit ca Cu-, Ag-beta zeolit iu ch theo phng php SSIE
Mu
Nhit
gii hp
(K)
Axit
Bronsted
(mol.mg
-1
)
Axit Lewis
(mol.mg
-1
)
Lng
trao i*
(%)
Bronsted/Lewis
H-beta
Cu(I)-beta
Ag(I)-beta
473
623
473
623
473
623
0,501
0,204
0,017
0,029
0,016
0,060
0.113
0,058
0,221
0,044
0,268
0,038
-
93,5%
89,2%
4,12
0,17
0,25
* Lng trao i (%) = [(axit Bronsted ca H-beta) (axit Bronsted ca M(I)-
beta)] / [axit Bronsted ca H-beta].
Kh nng hp ph hay dung lng hp ph lu hunh ca H-beta v Cu(I)-,
Ag(I)-beta c so snh thy r hn nh hng ca cc cation trong zeolite
beta n kh nng hp ph lu hunh. Nh c th thy trong hnh 3.4, kh nng
x l ca H-beta l 0,156 mmol S/g trong xng mu, kh nng kh lu hunh ca
Cu(I) v Ag (I) zeolit beta rt gn nhau v kh nng x l tng thm khong 0,08
mmol S/g so vi H-beta.
Hnh 3.4. nh hng ca Cu(I) v Ag(I) n dung lng hp ph lu hunh.
Ghi ch: iu kin hp ph: SV = 60h
-1
(L), nhit v p sut mi trng.
Thnh phn cation kim loi (%)
D
u
n
g
l
n
g
h
p
p
h
(
m
m
o
l
S
/
g
)
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 15
Vi cc iu kin th nghim hin ti, H beta zeolit khng trao i kim loi
cng hp ph mt s hp cht lu hunh. iu ny cho thy axit ca zeolit
cng gp phn hp ph v kh lu hunh t cc hp cht lu hunh hu c. C
th, axit Lewis tng v tng tc gia Cu(I) v Ag(I) vi cc hp cht lu
hunh thiophen c th c nh hng ln n qu trnh kh lu hunh, iu ny
hon ton ph hp vi cc bo co gn y v mt s cht hp ph trn c s
zeolit. Hn na, cc thuc tnh khc ca cc cht hp ph, chng hn nh th tch
l xp, kt tinh tng i, hm lng cc cation kim loi trao i cng nh
hng n kh nng hp ph lu hunh. Kt qu kh lu hunh (Hnh 4) cho thy
kh nng hp ph c ci thin bi s hin din ca Cu(I) v Ag(I) trong cht
hp ph. Tuy nhin, kt qu x l vi cc mu c hm lng khc nhau ca
Cu(I)- v Ag(I) trn zeolit ch ra rng hm lng kim loi ti u l khong 15%
khi lng. iu ny c th c gii thch l do hai qu trnh cnh tranh sau
y: c s gia tng cc tm hp ph khi cc thnh phn cha Cu tng ln trong
phm vi nh(trong khong di 15% khi lng).
Tuy nhin vi s gia tng mui ng (vt hn 15% trng lng) th cc cm
tinh th kim loi c th lm kt cc knh mao qun ca cht hp ph v phong ta
cc tm hot tnh dn n gim din tch b mt ring v th tch l xp, iu ny
ph hp vi kt qu o ph nhiu x tia X v hp ph vt l BET. Cui cng, iu
ny bt u chim u th v lm gim kh nng x l thiophen vi s gia tng
hm lng Cu. Vi s gia tng thnh phn nhm trong khung tinh th zeolit, cc
cation kim loi b tr in tch cn phi c tng ln. Do , s lng cation
trao i Cu(I) v Ag (I) v cc tm hot tnh hp ph lu hunh c th c kim
sot/ci thin bng cch iu chnh t l SiO
2
/Al
2
O
3
ca zeolit. Trong thc t, kh
nng kh lu hunh ca cht hp ph ph thuc vo mt s yu t nh cation kim
loi trao i, tnh cht cu trc vi mao qun, tnh axit-baz c lin quan n t l
SiO
2
/Al
2
O
3
trong khung.
S c mt ca cc tng tc axit-baz trong qu trnh kh lu hunh t cc
hp cht thiophen bng zeolit vi t l SiO
2
/Al
2
O
3
khc nhau c bo co gn
y. Kt qu thu c (trn hnh 3.5), bng cch s dng zeolite beta vi t l
SiO
2
/Al
2
O
3
l 8, 12, 25, 30, 60 v 80, cho thy kh nng x l ca cht hp ph
lc u tng theo s gia tng t l SiO
2
/Al
2
O
3
, v sau gim khi t l
SiO
2
/Al
2
O
3
vt qu mt gi tr nht nh . Kt qu thc nghim ch ra rng
axit v s lng cation trao i trong zeolit gim vi s gia tng t l SiO
2
/Al
2
O
3
,
mc d din tch b mt ring BET v th tch mao qun tng ln.
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 16
Hnh 3.5. nh hng ca t l SiO
2
/Al
2
O
3
ca zeolit n dung lng hp ph.
Ghi ch: iu kin hp ph: SV = 60h
-1
(L), nhit v p sut mi trng,
thnh phn cation kim loi 15%.
Nh vy zeolit vi t l SiO
2
/Al
2
O
3
l 8 th kh nng hp ph lu hunh thp
hn vi t l SiO
2
/Al
2
O
3
l 12-30 do din tch b mt ring BET v th tch mao
qun nh hn.
Do , t l SiO
2
/Al
2
O
3
ti u ca cc cht hp ph nm trong phm vi t 10
n 30. Sau khi hp ph bo ha, t l S/Cu v t l S/Ag trn cht hp ph l
0,33 v 0,36, mc d cc tm hot tnh khc cng tham gia vo qu trnh kh lu
hunh. V vy, mt trong nhng thch thc v kh lu hunh su bng hp ph
l ci thin hiu sut s dng ca cc cation kim loi trao i v chn lc hp
ph.
Ngoi ra, vi zeolit c hm lng Al cao (v d zeolit Y), c th trao i
nhiu cation kim loi hn. Tuy nhin, s n nh nhit v thy nhit ca cht hp
ph nn c xem xt, c bit l khi s dng thng xuyn. Zeolit Y c tnh axit
vi t l Si/Al thp c th mt phn b sp cu trc khi tip xc vi hi m ngay
c nhit phng. Nh chng ta bit, t l Si/Al cng cao, cu trc ca
zeolit cng n nh. Th nghim hp ph lu hunh vi xng FCC thc t trn
Cu(I) v Ag(I)-beta zeolit c thc hin. Vi 1 g cht hp ph Cu(I)- hoc
Ag(I)-beta, tng ng 30 ml v 22 ml xng FCC thc t c th c x l vi
hm lng lu hunh gim t 200 ppm xung di 1 ppm. Nh vy, kh nng x
l tng ng l 0.168 mmol S/g v 0.145 mmol S/g (hnh 3.6). Vic gim kh
nng kh lu hunh trong xng FCC thc t l bng chng ca mt s hp th
cnh tranh t cc olefin v hp cht thm.
D
u
n
g
l
n
g
h
p
p
h
(
m
m
o
l
S
/
g
)
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 17
Hnh 3.6. th biu din dung lng hp ph S trong xng FCC thc t ca
Cu(I)-beta v Ag(I)-beta zeolit iu kin mi trng.
i vi c thiophen v cc hp cht thm, m my in t ca n c th d
dng thu ht vo cc tm axit trn cht hp ph. Ngoi ra, thiophen cn c cc
electron khng lin kt m khng phi l m my in t, trong cc electron
trong obitan sp2 vung gc vi cc obitan p. Cc electron ny to cc lin kt b
sung cho cc phn t thiophen. C s khc bit v kh nng kh lu hunh vi
xng FCC thc t, iu ny c th l do cc thuc tnh axit-baz khc nhau hoc
phn b in tch khung c th thay i tng tc hp ph thiophen v cc hp
cht khng no ln trn Cu(I)- v Ag(I)-beta zeolit. Cc nghin cu tip theo ang
c tin hnh nhm so snh kh nng hp ph cc hp cht lu hunh v
hydrocarbon khng no trn cht hp ph.
3.3 Ti sinh cht hp ph
Mt trong nhng vn kh khn v qu trnh hp ph kh lu hunh l ti
sinh cc zeolit hp ph. Ni chung, c hai k thut ti sinh cht hp ph l x l
nhit v dng dung mi ra gii. Cht hp ph trn c s silica thng c ti
sinh bng cch ra dung mi nhit mi trng, nhng vic loi b dung mi
sau khi ra gii thng rt kh khn. V vy, dung mi ra gii ch ph hp vi
nhng trng hp nht nh nh nhng vt liu nhy cm vi nhit . Trong
nghin cu ny,x l nhit c la chn v cc cht hp ph c ti sinh bi
mt dng N
2
ti 623 K vi thi gian t nht l 6 h. S c mt ca kh tr thun li
cho vic kh Cu
2+
v Cu
+
trong sut qu trnh ti sinh. T l mt khi lng ca
cht hp ph ti sinh l di 1%.
Th tch mu xng FCC thc t (ml)
T
h
n
h
p
h
n
l
u
h
u
n
h
(
g
/
g
)
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 18
Phn tch ph nhiu x tia X ca cc cht hp ph sau 9 ln ti sinh cho thy
cu trc ca zeolit khng b nh hng bi qu trnh x l nhit. Kh nng kh
lu hunh ca cc cht hp ph ti sinh c kim tra mt cch cn thn, v mi
lin h gia s ln ti sinh vi kh nng x l (so vi cht hp ph mi) c
minh ha trn hnh 3.7.
Hnh 3.7. nh hng ca s ln ti sinh n dung lng hp ph
(so vi cht hp ph mi).
Nh vy, kh nng x l ca cc cht hp ph gim trong khong 5% sau ln
ti sinh u tin v gim nh dn dn qua 8 ln ti sinh tip theo. Do , iu ny
c th c hiu rng cc hp cht lu hunh hp ph trn cht hp ph trn c
s zeolit beta c th d dng c loi b bi qu trnh x l nhit do h thng
m cc knh mao qun 3 chiu. Cc tm hot tnh v cu trc ca cht hp ph
da trn zeolit beta c tnh n nh nhit tt hn. c bo co v kh nng x l
lu hunh ca PdCl
2
mang trn than hot tnh l cao hn so vi cc cht hp ph
Cu-, ng nh d on khi tnh ton obitan phn t. Nhng PdCl
2
/AC ch c th
phc hi khong 70% kh nng kh lu hunh so vi cht hp ph mi.
Ln ti sinh
D
u
n
g
l
n
g
h
p
p
h
s
a
u
t
i
s
i
n
h
(
%
)
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 19
PHN 4. KT LUN
Cc cht hp ph rn Cu(I)- v Ag(I)-beta zeolit c iu ch thnh thnh
cng theo phng php trao i ion trng thi rn (SSIE). Cc tnh cht ha l
ca cc cht hp ph thu c cho thy kt tinh, din tch b mt ring BET v
th tch mao qun gim vi s gia tng hm lng cation kim loi trao i trn
khung, nhng axit Lewis tng dn ln. Hm lng ti u ca Cu(I) v Ag(I)
trao i vi zeolit beta nn c khong 15% khi lng. T l SiO
2
/Al
2
O
3
ti u
ca zeolit beta l 10-30, iu ny c nh hng n hiu sut kh lu hunh.
Qu trnh th nghim x l lu hunh s dng cht hp ph Cu(I)- v Ag(I)-
beta zeolit c thc hin trn xng mu v xng FCC thc t vi m hnh lp vt
liu hp ph c nh. Kh lu hunh su trong xng mu xung di 1 ppm c
th thc hin iu kin mi trng. Ngoi tr phc , kh nng kh lu hunh
ph thuc vo mt s yu t nh tng tc axit-baz, c bit l axit Lewis trn
khung, tnh cht ca zeolit. i vi hp ph lu hunh trong xng mu, kh nng
x l ca Cu(I)- v Ag(I)-beta zeolit tng ng l 0,239 mmol S/g v 0,237 mmol
S/g.
Cc cht hp ph c ti sinh tt v kh nng x l sau 9 ln ti sinh ch
gim trn di 5% so vi cht hp ph ban u. i vi xng thc t, kh nng
kh lu hunh gim khong 30% so vi xng mu, do s hp ph cnh tranh gia
cc thiophen v hydrocarbon khng no trong xng thc t. Ni chung, Cu(I)- v
Ag(I)-beta zeolit c th l cht hp ph thch hp cho qu trnh kh lu hunh su
trong xng iu kin mi trng. Cc nghin cu tip theo cn ci thin hn
na kh nng hp ph lu hunh v chn lc hp ph nhm kh lu hunh su
trong xng thc t.
Tiu lun Nng cp nhin liu GVHD: PGS.TS. Nguyn Hng Lin
HVTH: Nhm 4-13BKTHH1-2 20
TI LIU THAM KHO
1. Y. Gong, T. Dou, S. Kang, Q. Li, Y. Hu, Deep desulfurization of gasoline
using ion-exchange zeolites: Cu(I)- and Ag(I)-beta, Fuel Processing
Technology 90 (p.122129), 2009.
2. inh Th Ng, Nguyn Khnh Diu Hng, Ha hc du m v kh, Nh
xut bn Khoa hc v K thut, 2010.
3. http://xangdau.net/tu-van/goc-ky-thuat-va-tu-van/10-ly-do-su-dung-nhien-
lieu-co-luu-huynh-thap-21458.html