Insluiting

Heldere analyse van Heijne: mensen willen erbij horen. Evolutionair gezien zeer logisch; tot voor
relatief zeer kort was het vaak dodelijk om sociaal te worden uitgesloten (en o veel laatsen is dat
nog steeds het geval!.
Hoe kunnen olitici nu zorgen dat burgers weer het gevoel krijgen erbij te horen" #e boodscha
van $ohen % iedereen telt mee % verwoordt dit letterlijk. &aar het eenheidsgevoel dat bijvoorbeeld
voetbal levert is iets anders; niet een beschrijving maar een beleving van collectieve identiteit.
#e beleving van 'wij' lijkt gebaseerd o het bestaan van tegenstanders. ( nationaal niveau zijn dit)
net als bij het *+) meestal buitenlanders. ,inkse kosmoolieten rediken met het streven naar
wereldgemeenscha indirect het verdwijnen van de andere teams. -evoelsmatig wordt hier het
eigen gevoel om ergens bij te kunnen horen met het badwater geofferd. Een wereldgemeenscha is
onvoorstelbaar groot) en biedt vooral geen 'ander' om van te kunnen winnen. #aarom is
kosmoolitisme) hoewel een rachtig ideaal) vanuit de collectieve sychologie heel lastig houdbaar.
Het zijn onzekere tijden) wordt gezegd. &aar alle tijden zijn onzeker. Het leven wordt altijd en
overal bedreigd. .amenleven bestaat bij de gratie van het vertrouwen dat jij en je kinderen het
zullen redden. *aaro te vertrouwen" *at betreft de toekomst) er definitie onzeker) kan dat
eigenlijk alleen door middel van verhaal. -odsdienst) letterlijk 'geloof') heeft eeuwenlang zo'n
narratief geboden. Een narratief met steeds duidelijk een 'ander') de ongelovige) de duivel) een
noodzakelijke siegel voor de eigen identiteit.
/ertrouwen in de toekomst vraagt een nieuw verhaal. #at dit een oulair verhaal moet zijn lijkt
mij een misverstand. #e verhalen van 0ob $ohen en met name 1emke Halsema bieden ersectief
en hoo. &aar o het gebied van inclusieve identiteitsvorming bieden zij te weinig 'ander' om jezelf
in te siegelen.
*ie zou die noodzakelijke afzet2ander kunnen zijn" 3ankiers hebben zich aangediend maar zijn
gezien hun grote verdiensten maatschaelijk toch nog te succesvol. 4erroristen" 5olitici"
$hinezen" .tijgend water" (f zit er toch iets in godsdienst die redikte dat het kwaad in ons is) en
kunnen wij ons afzetten tegen de duistere kanten in onszelf" Is het verhaal hard werken) studeren)
leren) innoveren) helen) genieten) ondersteunen) bouwen" Is 6ederland gebaat bij een nieuwe golf
van realisatie dat wij allen verachtelijke eigenschaen hebben) waartegen wij ons af kunnen zetten
door te zoeken en te werken aan onszelf"
(f kan groessychologie nooit zo functioneren en wordt hij of zij die niet de eigen slechte kanten
kan overwinnen dan toch weer als vanzelf de ander) zodat we belanden in een geruststellend oud
bekend gevoel van suerioriteit"