You are on page 1of 10

ADtkdiv

f Deif

armfpudktHkurSK.
oi
oiffcef;pmrsm;

arv/ 2007 ckEpS ?f

Armjynf u G e f j rLepf y gwD


A[d k b momjyef X meu xk w f a 0onf

AD t k d i f - vD e if
armf p uk d t H k ur_ . oif c ef ; pmrsm;
1905 ckESpf'DZifbmv. armfpukd (armfpukd 1906 ck) [laom pmtkyftm;
yHkESdyfxkwfa0jcif;rSm tcsdeftcgESifh ukdufnDvSayonf? 'DZifbmtHkur_. oifcef;pmrsm;
ukd xkwf,l&efrSm tvkyform;ygwD. rjzpfraevkyf&rnfh wm0efjzpfonf? okd@aomf
uHqkd;csifawmh TpmtkyfrSm qGrf;qefxw
J Gif uufacs;tenf;i,f a&maeouJhokd@ &Sd
onf? rjynfhpHkaomfvnf; pdwf0ifpm;p&m aumif;vSonfhtcsuftvufrsm;/ aemuf+yD;
r,H=k unfEidk f avmufatmif raoroyf a&;om;xm;jcif;ESihf r,H=k unf Ekid af vmufatmif
tyfa=umif; xyf+yD; +iD;aiG@p&maumif;vSonfh ed*Hk;csKyfcsufrsm; ? Ted*Hk;csKyfcsufrsm;
ESihf ywfoufI aemufwcgusrS ajymygO;D rnf? avmavmq,frmS awmh ,ae@umvwGif
tylwjyif; awG@ae&onfh EkdifiHa&;jy\emqD tmHkvSnfh=uygOD;pkd@? armfpukdykefuefr_.
oifcef;pm rsm;qDokd@?
armfpukd 'DZifbmv_yf&Sm;r_. t"duomefrSm +idrf;csrf;aom oydwfarSmuf
r_ESifh qENjyjcif;rsm;jzpfonf? tvkyform;xk. {&mrtrsm;pk}uD;onf TwkdufyGJ
ome rf sm;wGio
f m wu,fwrf; yg0ifvy_ &f mS ;=uonf? ok@d aomfarmfpukrd S T'DZifbm
v_yf&Sm;r_uyifv#if atmufygwkd@ukd taotcsm oufaojyjcif;jzpfonf? taxGaxG
oydwq
f o
dk nfrmS oD;jcm; wku
d yf /JG t"duv$r;f rk;d aom wku
d yf o
JG mef taejzifh acwfuek f
oGm;ay+yD? Tv_y&f mS ;r_onf tajccHus+y;D wm;r&aom tiftm;jzifh TusO;f ajrmif;aom
abmifrsm;ukd csdK;azmufxGuf+yD;/ ykdrkdjrifhaom wkdufyGo
J mefopfqDokd@ oGm;aeonfh ykefuefr_yif?
1

awmfvSefaom ygwDtm;vHk;/ armfpukd or*~tm;vHk;wkd@onf oydwfukd a=u


nm&mY Toydwo
f nf tHk ur_tjzpfo@dk rvGrJ aoG }uD;xGm;oGm;&rnfqjdk cif;ukd owdjyK
rdcJh/ odyifodcJh=uavonf? okd@aomf wu,fwrf;wGif TtwGuf wkd@txJrS
rnfonfh tzG@J urS jyifqifxm;jcif; r&Sd=uacs? wkdufckdufa&;wyfpdwfrsm; yl;wGaJ umifpD
uyifv#if tHk ur_qo
kd nfrmS tvGeu
f mG vSr;f ao;aom udp[
P ak jymcJ(h 'DZifbm 9 &ufrmS
awmifrS)onf? vrf;ray:rS wkdufyGw
J Gif wkd@ vHk;0 ryga=umif;/ okd@r[kwf csKyfukdifr_
r&Sda=umif; jrifomvSonf? tzG@J tpnf;rsm;onf v_yf&Sm;r_. }uD;xGm;r_twkdif;twm
ponfwkd@ESifh wajy;nDrvkdufEkdifc Jhay?
oydwrf S tHk ur_o@dk }uD;xGm;&jcif;rSm tajccHtm;jzifh atmufwb
dk maemufyidk ;f
wGif jzpfay:vmaom yuwdbm0 tajctaersm;. zdtm;a=umifhjzpfonf? taxGaxG
oydwfjzifh tpkd;&tay: tvpftikdufr&Ekdifawmhacs? tpkd;&onf ppfa&;twGuf
toifh&Sdaom wefjyefawmfvSefa&;ukd pnf;Hk;zGJ@pnf;+yD;aeav+yD? atmufwkdbm
aemufyidk ;f k&mS awmfveS af &;. taxGaxGvrf;a=umif;ESihf armfpudrk S jzpfpOfrsm;u rmhupf f
. eufeJaom tqdkw&yftwGuf tifrwefaumif;aom oufaocHcsufrsm; azmfjy
vsuf&Sdonf? ,if;rSm awmfvSefa&;onf tm;aumif;+yD; pnf;vHk;r_&Sdaom wefjyefawmf
vSefa&;ukd jzpfay:apjcif;jzifh a&S@okd@wkd;wufonf? qdkvkdonfrSm awmfvSefa&;onf
&efo@l tm; ykI
d ykI
d awmifw
h if;aom ckcrH r_ sm; jyKvkyaf p+yD; Tok@d jzifh ykrd t
dk m;aumif;aom
wkdufckdufenf;rsm;ukd azmfxkwfvmaponf?
'DZifbm 7 &ufESifh 8 &uf +idrf;csrf;onfhoydwf/ +idrf;csrf;onfh vlxk
qENjyyGJrsm;?
sm;? 8 &ufae@nae t0gjywkduf(armf pukd&Sd aEG&moDuyGJHkESifh yef;+cHwck
jzpf+yD; 1905 ckEpS q
f w
D iG f awmfveS af &;tpnf;ta0;rsm; Tae&mwGif jyKvkyaf vh&o
dS nf?)
udk odrf;ykdufr_/ 9 &ufae@reuf px&yfpfem,m uGufvyf&Sdvltkyftm; aoewfukdif
jrif;wyfu wkdufckdufjcif;cH&onf? naeykdif; zD;'vm;. tdrftm; zsufqD;jcif; cH&onf?
a'go t&Sdefjrifhwufvmonf? pnf;Hk;r_r&Sdaom vrf;ay:rS vltkyfrsm;onf tvkd
tavsmufyif r&Jw&Jjzifh yxrqHk;aom twm;tqD; uwkwfrsm; aqmufvkyf
vm=uonf?
10 &ufae@ twm;tqD;uwkwrf sm;ESihf vrf;ay:&Sv
d t
l yk rf sm;ukd tajrmufjzifh
ypfcwfonf? twm;tqD;uwkwfrsm;udk wrifykdIyif aqmufvkyfch=J uonf? woD;
wjcm;pD r[kwfawmh? wu,fhukd tHkESifhusif;ESifh trsm;tjym; jzpfvmonf? vltm;vHk;
vrf;rrsm;ay: a&mufae=uay+yD? +rdK@}uD;. tcsuftcsm ae&mrSefor#wGif twm;
tqD;uwkwf ykdufuGefrsm; jzef@csxm;onf? wkdufckdufa&;wyfpdwfrsm;onf &ufaygif;
rsm;pGmyif ppfwyfrsm;tm; acgif;rmrmjzifh ajymufusm;ppf qifE$J=uonf? &efolrsm;
2

ajcukev
f ufyef;us+yD; 'lbmaqmhA(f tuf/ AD/ 'lbmaqmhA-f 1905 ckEpS /f 'DZifbmvwke;f u
vufeufukdif ykefuefr_ukd csdK;ESdrfcJhonfh armfpukd+rdK@awmf0ef jzpfonf?) taejzifh
ppfulawmif;&awmhonf? 'DZifbm 15 &ufae@usrSom tpkd;&wyfrsm;rSm wu,fwrf;
omvGefr_&&Sdawmhonf? 'DZifbm 17 &ufae@wGif pif+rdKaemhfAfwyf&if;u tHkur_.
aemufqHk;cHuwkwfjzpfonfh y&ufpnm&yfuGufukd wufodrf;onf?
oydwfESifhqENjyyGJrsm;rS tquftpyfr&Sdonfh twm;tqD;uwkwfrsm;okd@/
tquftpyfr&Sdonfh twm;tqD;uwkwfrsm;rS uwkwfrsm; tHkESifhusif;ESifh aqmuf
vkyfvm=ujcif;/ ppfwyfukd vrf;rrsm;ay:wGif wkdufckduf=ujcif;/ ypPnf;rJhxk}uD;. wkdufyGJ
onf tzG@J tpnf;rsm;tay:rS ausmv
f m$ ;+yD; oydwrf S tHk ur_o@dk jzpfay:wk;d yGm;oGm;onf?
Tonf 1905 ck ESpf/ 'DZifbmvwGif k&Sm;awmfvSefa&;taejzifh &&Sdvkdufaom t}uD;
rm;qHk;orkdif; tjrwfyifjzpfonf? ,cifu &&Sdzl;onfh tjrwfwkd@uho
J kd@yif }uD;rm;aom
pGe@f vw
G rf r_ sm;jzifh &if;ES;D cJ=h u&onf? Tv_y&f mS ;r_tm; taxGaxGEidk if aH &;oydwrf S ykrd jdk rifh
aom tqifw
h cko@dk jriw
hf ifco
hJ nf? ,if;twGuf azmufjyefrt
_ aejzifh ckc&H mwGif tvGef
tu|Hrsm; qDokd@ a&muf&SdoGm;apcJhonf? okd@jzifhawmfvSefa&;taejzifhvnf; wkdufckdufr_
enf;emwGif tvGeftu|Hrsm;qDokd@ a&muf&SdoGm;vkeD;yg; jzpfay:apcJhonf? azmufjyefr_
taejzifh twm;tqD;uwkwrf sm;/ tdrrf sm;ESiv
hf t
l yk rf sm;ukd tajrmuf jzifch iG ;f onfxuf
ykdvkyf p&mr&Sdawmhay? okd@aomf awmfvSefa&;taejzifhrl armfpukdwkdufckdufa&;
wyfpdwfrsm;xuf trsm;}uD;ykd+yD; vkyfEkdifao;onf? twkdif; twmt&. euf_dif;r_t&
trsm;}uD;/ trsm;}uD; ykdIvkyfEkdfifao;onf?okd@jzifh 'DZifbmrSp+yD; awmfvSefa&;rSm
a&S@okd@jzpfay: wkd;yGm;vmcJhonf? awmfvSefaom tusyftwnf;uyf. tajccHrSm rE_dif;
pmEkdifavmufatmif us,fjyef@vmcJhonf? "m;ukdxufoxuf xufatmif aoG;=u
&awmhrnf?
wkdufyGJ. yuwdbm0 tajctaersm; ajymif;vJr_ESifh oydwfrS tHkur_okd@
ajymif;vJ&efvkdtyfr_ukd ypPnf;rJhvlwef;pm;u acgif;aqmifrsm;xuf t&ifowdjyKrd
cJh=uonf? jzpfavhhjzpfx&Sdonfhtwkdif;yif vufawG@onf oabmw&m;ta&S@rS csDwuf
onf? +idrf;csrf;aomoydwfrsm;ESifh qENjyyGJrsm;onf tvkyform;rsm;tm; rauseyf
apEkid af wmh+yD? wd@k u a&S@bm qufvyk &f rvJ[k ar;=uonf? aemuf+yD; ykrd jdk ywfom;pGm
vkyf&efawmif;qkd=uonf? &yfuGufrsm;wGif twm;tqD;uwkwfrsm; jyKvkyf&ef nef
=um;csufrSm +rdK@vnfY uwkwfrsm;jyKvkyf+yD;onfhtcsdefusrS trsm;}uD;aemufus+yD;
a&mufvmonf? tvkyform;rsm;u tajrmuftjrm;yif aqmufvkyf=uonf? okd@wkdif
uao;ay a&S@bm qufvkyf&rnfukd wkd@ odvkd=u
atmif wkd@rSm rauseyfEkdif=uao;ay?
onf? wufuaomv_yf&Sm;r_rsm;ukd awmif;qkd=uonf? 'DZifbmvwGif qkd&S,f'Drkdu
&ufwpfypPn;f rJrh sm;. acgi;f aqmifrsm;jzpfaom u|Eyfk w
f @dk onf wyfcsxm;r_udk t"dym` ,f
3

r&Sd pDpOfcsxm;rdaom ppfOD;pD;csKyfuJhokd@jzpfaeonf? wyftrsm;pkrSm tvkyfr&SdbJ jzpf


aeonf? jywfom;aom xkESifhxnfESifh v_yf&Sm;r_ukd tvkyform;xk}uD;u awmif;qkdchJ
onf? okd@aomfr&&SdcJhay? xkd@a=umifh tacsmiform;rsm;u zrf;qkyfcJh=uonfh yvuf
caemhAf. oydwfarSmuf&ef tcsdefrusao;/ oydwfwkdufyGJ rqifE$JcJh=uoifh? u|Ekfyfwkd@
taejzifh vufeufrukid cf =hJ uoifb
h ;l [laompum;xuf t jrifwadk omt&mum; r&Sd
awmh+yD? TonfESifhajymif;jyef u|Efkyfwkd@ taejzifh vufeufukd ykdIjywfjywfom;om;
tm;ygygEiS hf oJorJ rJ J ukid pf cJG =hJ uoifo
h nf? u|Eyfk w
f @dk taejzifh +idr;f csr;f aomoydww
f iG o
f m
abmifcwfxm;I rjzpfa=umif;/ ra=umufr&GH@/ ravsmhaomZGjJ zifh vufeufukdifwkdufa&;
rSm a&Smifv$I
J r&a=umif;/ vlxk}uD;tm; &Sif;jy=u&rnf? ,ckaemufqHk;rawmh u|Ekfyfwdk@
onf EkdifiHa&;oydwfrsm;rSm rvHkavmufa=umif; yGifhyGifhvif;vif; vlod&Sif=um; 0efcH=u
&awmhrnf? vlxkrsm;t=um;wGif vufeufukdifykefukdifa&;twGuf tus,fjyef@qHk;
v_H@aqmf=u&rnf? y%mrtqifhrsm;qdkwmawGajym+yD; TudpPukd r_ef0g;ap&ef
okd@r[kwf tjcm;wenf;enf;jzifh zHk;uG,fap&ef r}udK;yrf;oifhawmh+yD? ay:xGufvkvk
awmfvSefa&; ajcvSrf;rSm rsdK;jzKwfa&;twGuf jyif;xefaom taota=u ppfyGJjzpf
onfqkdaom tcsufukd zHk;uG,faev#if u|Ekfyfwkd@onf ukd,fhukd,fukd,fa&m jynfol
vlxkukdyg vdrfvnf&m usayvdrfhrnf?
TonfrSm 'DZifbmtjzpftysufrsm;. yxroifcef;pmyif jzpfonf?
aemufoifcef;pmrsm tHkur_.vuQ%m/ o,faqmifcJh=uonfhenf;em/ jynfolawG
bufokd@ ppfwyfrsm; ul;ajymif;vm=uonfhtajctaewkd@ta=umif; jzpfonf? Tonf
ESifhywfoufI u|Efkyfwkd@ ygwDwGif;&Sd vuf,m*kd%f;wGif tifrwefbufvdkufaom tjrif
wck &Sdaeonf? wkd@u acwfrDppfwyfukd oGm;wkdufIrjzpf/ wyfrsm;ukd,fwkdifu
awmfvSefaomwyfrsm;jzpfvm&rnf[k qkd=uonf? trSefyJ/ awmfvSefa&;onf vlxk
vuQ%mraqmifb;l / ppfwyfuv
dk nf; *,ufrku
d b
f ;l qkv
d #if tav;teufxm;+yD; wku
d f
ae&efrvkd awmhacs? ppfwyfrsm;t=um;wGif tvkyv
f yk =f u&rnf? TonfrmS ajymp&myif
rvkd? okd@aomf ppfwyfonf u|Ekfyfwkd@. pnf;Hk;r_a=umifh okd@r[kwf wdk@ukd,fwkdif
oabmaygufem;vnfr_a=umifh wcsufwnf;ESifh ukd,fhbufokd@ ygvm=urnf[k ,lqI
rjzpfay? TtjrifrSm tb,fr# yHkaousa=umif;/ toufrhJa=umif; armfpukdykefuefr_u
jyocJhay+yD? wu,fhwu,fusawmh ppfrSefaom vlxktHkur_wkdif;wGif rv$JraoG
ay:ayguaf vh&o
dS nfh ppfwyfrsm;twGi;f awGa0,dr;f ,kid rf q
_ o
kd nfrmS awmfveS af &;wku
d yf JG
ykdrkdjyif;xefvmwkdif; ppfwyfrsm;twGuf wu,fh wkdufyGJqD odk@ ac:aqmif oGm;onf
csn;f jzpfonf? armfpukd tHk ur_onf azmufjyefrE_ iS hf awmfveS af &;wk@d t=um; ppfwyfrsm;
ukd,fhbufyg&ef jyif;jyif;xefxef tl;trl;wkdufyGJ0if=uonfh Oyrmwckyifjzpfonf?
'lbmaqmhAfukd,fwkdifu armfpukd+rdK@apmifhwyf. wyfom; 15,000 teuf 5,000
4

omv#if pdwfcs&onf[k ajymcJhonf? TawGa0olrsm;tm; tpkd;&onf trsdK;rsdK;aom


aoG;l;aoG;wef; tEkid q
f ;kH enf;vrf;rsm;jzifh xde;f csKyfc=hJ uonf? olw@dk udk arwWm&yfco
H nf/
ajrmufyifo
h nf? vmbfx;dk onf? em&D/ qkaiGponfrsm; qkcsonf? aAmh'um t&ufjzifh
,pfrl;atmifvkyfonf/ vdrf nmonf/ +cdrf;ajcmufonf/ ppfwef;vsm;rsm;qDukd jyefykd@+yD;
vufeufjzKwfonf? r,Hk=unf&qHk;[k xifrSwf&ol ppfom;rsm;ukd aumufuspf
&ufpufpGmjzifh z,f&Sm;ypf onf? TrSmbufwGif u|Ekfyfwkd@onf tpkd;&xuf aemufus
usef&pfa=umif; ajAmif rcif;rcsef 0efcHchJ&ayrnf? tpkd;&u atmifjrifpGm jyKvkyfoGm;
ouJhokd@ awGa0aeaom wyfrsm; tay: wufwufuu &J&J&ifh&ifh xdxd a&muf
a&mufESifh oJorJ rJ J wkdufyG0J if&ef ukd,fhrSm &Sdaom tiftm;rsm;ukd toHk;rcsEkdif cJh=uacs?
u|Eyfk w
f @dk onf wyfwiG ;f vkyif ef;ukd vkyu
f idk v
f su&f +dS yD;/ a&S@wiG pf pfwyfudk tawG;tac:t&
ukd,fhbufygvmatmif qxufxrf;ykd; tm;xkwfoGm;rnf? okd@aomf tHkur_.
vuf&t
dS csed t
f cgwiG f ppfwyftm; cE<mud,
k t
f &vnf; wku
d cf u
dk &f rnf qkad om tcsuu
f dk
arhypfvu
dk yf gu u|Eyfk w
f @dk rmS oem; p&maumif;aom vlEv
Hk t
l rsm; jzpfomG ;ayvdrrhf nf?
'DZifbm&ufrsm;twGif;u ppfwyfrsm;tm; tawG;tac:t& ukd,fhbufyg
vmatmif vkyfa&;qkdonfESifh ywfouf+yD; ypPnf;rJhvlwef;pm;u u|Ekfyfwkd@tm; tif
rwefaumif;rGefaom oifcef;pmrsm;ay;cJhonf? Oyrm wcktaejzifhqdkv#if 'DZifbm 8
&ufae@u- px&yfpfem,m uGufvyfwGif aumhqufwyfrsm;tm; vlxk}uD;u 0kdif;
vkdufaomtcg wkd@ESifh0ifa&muf+yD; rdwfaqGzG@J um aemufjyefvSnfhoGm;&ef azsmif;zschJ
onf? aemufwck 'DZifbm 10 &ufae@u y&ufpnm&yfuGufwGif ta&twGuf
waomif;cef@&o
dS nfh vltyk }f uD;xJrS tvHew
D vufudk ukid af qmifxm;aom tvkyo
f rm;
rdef;uav; ESpfOD;onf u|efrwkd@ukd owfypfvkduf/ touf&Sifvsufe@J awmh 'DtvHeDukd
rtyfbl;[k atmfajym+yD; aumhqufjrif;wyfom;rsm;xH ajy;0ifoGm;onf? aumhquf
rsm;vnf; pdwf"mwfusoGm;+yD; vltkyf}uD;u aumhqufawG usef;rmygap[k au;
a=umfaeonfht=um;rSm aemufjyefvSnfhoGm;=uawmhonf? TuJhokd@aom owWdESifh
ol&aJ umif;pdwf "mwfrSm ypPnf;rJhvlwef;pm;. OD;aESmufxw
J Gif t+rJpG+J rJaeap&rnf?
okd@aomf u|Ekfyfwkd@wawG 'lbmaqmhfAf.aemufwGif usef&pfonfh Oyrmrsm;
atmufygtwkdif; &Sdao;onf? 'DZifbm 9 &ufae@wGif ppfom;rsm;onf bkdvf&Sm,m
qmylacghAfpum,m vrf;r}uD;tm; rmqJvufpf oDcsif;(jyifopf"e&Sifawmf vSefa&;
wkef;u jyifopfwyfom;rsm; oDqkdchaJ om oDcsif;jzpfonf? aemifwGif jyifopfEkdifiHawmf
oDcsif;jzpfvmonf? bm omjyefol) ukd oDqkd+yD; olykefrsm;ESifh yl;aygif;&ef csDwufvm=u
onf? tvkyo
f rm;rsm;u olw@dk udk }udK&ef uk,
d pf m;vS,rf sm; v$w=f uonf? rmvmacgAh f
(1905 ck/ 'DZifbmv armfpukyd ek u
f efr_ umvwke;f u armfpukad 'o 'k-wyfr; jzpfonf?)
onf olu,
dk w
f idk f jrif;ukd w[kex
f ;dk pD;+yD; xkpd pfom;rsm;xH oGm;cJo
h nf? tvkyo
f rm;rsm;
5

aemufusoGm;+yD; rmvmacghAfu t&ifa&mufoGm;onf? olonf pdwfv_yf&Sm;zG,f&m


rdef@cGef;wckukd ruf=um;+yD; aoewfukdifjrif;wyfrsm;jzifh 0kdif;vkdufum ppfwef;vsm;rsm;
qDokd@ jyefac:ydwfxm;vkdufonf? ppfom;rsm;qDokd@ rmvmacghAfu a&mufoGm;+yD; u|Ekfyf
wk@d u a&mufroGm;acs? wu,fawmh ESp&f uftwGi;f u|Eyfk w
f @dk . E_;d aqmfcsut
f & ppfom;
aygif; 150,000 r# Ekd;xvmcJhonf? olwkd@ wawGukd pnf;Hk;+yD; vrf;ay:xGufvm
apcJhoifhonf? xkdokd@vkyf&ef jzpfvnf; jzpfEkdifonf? rmvmacghAfonf ppfom;rsm;ukd
aoewfukdif jrif;wyfrsm;ESifh 0kdif;EkdifchJonf? u|Ekfyfwkd@url rmvmacghAfwkd@tm; AHk;orm;
rsm;jzifh r0kdif;EkdifcJhacs? u|Ekfyfwkd@ xkdokd@ vkyfEkdifoifhonf/ vkyfvnf;vkyfcJhoifhonf?
aemuf+yD; =umjrifhpGmuwnf;uyif qkd&S,f'Drkdu&ufowif;pm(tpPu&ma[mif;) u
u|Ekfyfwkd@tm; tHkur_wckwGif e,fbuft&m&Sd}uD;rsm;ESifh ppft&m&Sd}uD;rsm;ukd
tnmtwmuif;pGm okwfoif&efrSm u|Ekfyfwkd@. wm0efyifjzpfonf[k axmufjycJh
zl;onf? bkdvf&Sm,m qmylacghAfpum,m vrf;ray:wGif jzpfysufcJhonfwkd@. t"du
vuQ%mrsm;twkid ;f eufpAf pPu;D ESihf u&Gww
f pPu;D ppfwef;vsm;rsm;wGif xyfjzpfco
hJ nf?
tuUmwm&DEkd pvAfwyf&if;tm; ac:xkwf&ef tvkyform;rsm;u }udK;pm;aomtcg/
tvufZef;'a&mhAf&Sd tif*sifeD,mwyfzGJ@okd@ ukd,fpm;vS,frsm; apv$wfonfhtcg/
armfpudkokd@vmae aom a&mhAfpawmhtajrmufwyf jyefvSnfhoGm;onfhtcg/ ckdvkdrmrSm
tif*sief ,
D mwyf zG@J vufeufjzKwfc&H onft
h cg ponfponfw@dk wiG v
f nf; tvm;wlyif
jzpfonf? tHkur_ pwifaomtcg u|Ekfyfwkd@onf awGa0aeaom wyfrsm;twGuf
wkdufyw
GJ m0efukd rpGrf;aqmifEkdifa=umif; jyocJhonf?
'DZifbmta&;tcif;onf tacsmiform;rsm; arhavsmhaeaom rmhufpf.
euf_dif;aom aemuftqkdw&yfukd twnfjyKcJhonf? xkdtqkdrSm ykefuefr_qdkonfrSm
tEkynmw&yfjzpfonf? TtEkynm&yf. t"du Oya'orSm tvGe&f &J if+h yD; r,dr;f ,kid f
aom oHEdM mef&adS om xk;d ppf ukd qifE&J$ rnf[I
l jzpfonf? u|Eyfk w
f @dk onf TtrSew
f &m;
ukd taotcsm rqkyu
f idk rf ad o;acs? u|Eyfk w
f @dk u,
dk w
f idk f vHv
k akH vmufavmuf em;rvnf
ovkd vlxk}uD;tm;vnf; bmyJjzpfjzpf xkd;ppfqif&rnf[laom TtEkynm&yfukd oif
ray;&ao;ay? TonftwGuf u|Ekfyfwkd@ &Sdor#cGeftm;ukd toHk;jyK&rnf? EkdifiHa&;
au;a=umfoHjy\emwGif wzufzufY &yfwnfHkjzifh rvHkavmufacs? vufeufukdif
ykefuefr_jy\emwGifvnf; wzufzufY &yfwnf&ayrnf? Tonfukd qef@usifaom
TtwGuf rjyifqifaomolrsm;tm; awmfvSefa&;axmufcHolrsm; wyfzGJ@xJrS rnm
rwm xkwfypf+yD; &efol@xHopPmazmuf okd@r[kwf vla=umufrsm;xHokd@ ykd@ypf&rnf?
ta=umif ; rS m tjzpf t ysuf r sm;. wG e f ; tm;ES i f h wk d u f y G J . tajctaersm;onf
u|Eyfk w
f @dk tm; TrlEiS t
hf nD &eforl w
d af qG cGjJ cm;ckid ;f rnfh ae@&ufEiS hf eD;oxuf eD;vmaom
a=umifh jzpfonf? u|Ekfyfwkd@taejzifh rwufua&;/ ppfwyfawG ukd,fhbuf ul;vm
6

zkd@apmifhqkdif; a&; wkd@ukd ajymvkd@rjzpfacs? rjzpfbl;? u|Ekfyfwkd@taejzifh tdrfacgifrkd;


ay:uae+yD; &J&ifh onfhxkd;ppfESifh vufeufukdifwkduf ckdufa&;/ xkdokd@aomtcsdefrsdK;wGif
&efol@ppfrdef@ay; t&m&Sdrsm;ukd okwfoifa&;/ aemuf+yD; awGa0aeaom wyfrsm;twGuf
tm;ukefoGefI wkdufyGq
J ifa&;wkd@ukd a[majym&ayrnf?
armfpukdu oif=um;ay;aom wwd,oifcef;pmrSm ykefuefr_tiftm;rsm;.
enf;y&d,m,fEiS hf zG@J pnf;r_qidk &f m udpP jzpfonf? ppfy&d,m,frsm;ukd ppfenf;ynma&csed f
u jymef;onf? T&Sif;aeaom trSefw&m;ukd tdef*,fu rmhufpf0g'D rsm;tm; rarh
Ekdifavmufatmif oif=um;cJhonf? ,ae@acwf ppfenf;ynmrSm 19 &mpktv,fykdif;ESifh
rwlawmh+yD? tajrmufrsm;tm; vltkyf}uD;ESifh &ifqkdifjcif;onfvnf;aumif;/ cHuwkwf
rsm;ukd ajcmufv;kH jyL;jzifh umuG,jf cif;onfvnf;aumif; rku
d rf &J mom usayonf? armfp
udk ta&;tcif; +yD;onfhaemuf ,cktcgwGif tdef*,f. ed*Hk;csKyfcsufrsm;ukd jyefvnfoHk;
oyf&rnf? aemuf+yD; armfpukdta&;tcif;onf cHuwkwf enf;y&d,m,fopfukd
zGifhvSpfcJhonf[k aumufpuDu a&;cJhjcif;rSm rSefayonf? Tenf;y&d,m,fonf
ajymufusm;enf;y&d,m,fjzpfonf? tqkdyg enf;y&d,m,frsdK;twGuf zGJ@pnf;r_rSm
v_yf&Sm;Edkdif+yD; tvGefao;i,fonfh wyfzG@J uav;rsm;/ 10 a,mufwzG@J / oHk;a,mufwzG@J /
ESpfa,mufwzG@J tzG@J uav; rsm; yifjzpfonf? ,cktcg ig;a,mufwzG@J / oHk;a,mufwzG@J
wyfzGJ@rsm;[kqkdv#if &,f=uaom qkd&S,f'Drkdu&ufrsm;ukd r=umc% awG@=u&onf?
okd@aomf Tokd@ &,farmjcif;rSm acwfopfppfenf;ynmu csrSwfaom tajctaersm;
atmuf&Sd vrf;rwkdufyGJrsm;u awmif;qkdaeaom enf;y&d,m,fESifh zGJ@pnf;r_qkdif&m
opf ukd OayuQmjyKonfh taygpm;enf;emom jzpfonf? vl}uD;rif;rsm; taejzifh
jy\emopf
armfpukdtHkur_Zmwfvrf;udk aocsmavhvm=unfh=uprf;yg? ig;a,mufwzGJ@qkd
onfEiS hf cHuwkwef nf;y&d,m,fopfqdo
k nfw@dk t=um; rnfo@dk aom qufpyfr&_ o
dS nf
qkdjcif;ukd vl}uD;rif;wkd@ em;vnf vm=uygvdrfhrnf?
armfpukdta&;tcif;onf Tenf;y&d,m,fukd azmfxkwfcJhonf? okd@aomf
toH k ; jyKEk d i f a om twk d i f ; twmtxd v nf ; aumif ; / vl x k v uQ % maqmif o nf h
twkid ;f twmtxdaomfvnf;aumif; wd;k cs@J &efysuu
f u
G cf o
hJ nf? wyfz@JG ta&t wGurf mS
enf;vSonf? aemuf+yD;vlxktm; &J&J&ifh&ifhwkdufckdufa&; au;a=umfoHukdvnf;
xkwfray;cJhacs? olwkd@uvnf; xkd au;a=umfoHtwkdif; rvkyfcJh=uay? ajymufusm;
wyfzGJ@rsm;rSm wyHkpHwnf;vkd jzpfaeonf? vufeufwyfqifr_ESifh enf;emwkd@rSm rvHk
avmufacs? vltkyfukd acgif;aqmifEkdifpGrf;rSm zGH@+zdK;r_vHk;0r&Sdoavmufyif? u|Ekfyfwkd@
taejzifh Tvpf[if;csuu
f dk jznfq
h nf;=u&rnf? armfpukt
d a&;tcif;. tawG@t}uHKukd
avhvmjcif;/ TtawG@t}uHKukd vlxkt=um;wGif jzef@jzL;jcif;/ aemuf+yD; wkd@.
wDxGifEkdifpGrf;jzifh TtawG@t}uHKukd xyfrHwkd;cs@J &ef v_H@aqmfjcif;jzifh Tvpf[if;csufukd
7

jznfhqnf;=u&rnf? 'DZifbmvaemufykdif; k&Sm;jynf ae&mtESH@tjym;ESifh qufwkduf


eD;yg;jzpfyGm;aeaom ajymufusm;ppfyGJESifh tpkvkduft+yHKvkduf owfjzwfr_rsm;onf
tkHur_wckwGif usifhokH;&rnfh rSefuefaom enf;emrsm;ukd rvGJraoGyif oif=um;ay;
ayvdrfhrnf? qkd&S,f'Drkdua&pD0g'taejzifh TtpkHvkduftyHvkdufowfjzwfr_ukd
todtrSwfjyK+yD; rdrdenf;y&d,m,frsm;/ zG@J pnf;r_ESifh csKyfukdifr_wkd@wGif aygif;pyfay;&rnf?
trSefyif Tonfukd tvkyform;vlwef;pm; v_yf&Sm;r_. tajctaeESifh tusdK;pD;yGm;
rsm;atmufwiG f vufatmufcjH yK&rnf? wcsed f wnf;wGif tHk ur_twGi;f 0,f u|Eyfk w
f @dk .
&Jabmfrsm;uvnf;aumif;/ emrnfq;dk ESihf ausm=f um;vSaom vufwf (letts) orRwEkid if H
emrnfqdk;jzifh ausmf=um;aom vuforRw EkdifiH qdkonfrSm 1905 ckESpf/ 'DZif
(emrnf
bmvwG i f ay:ayguf c J h o nf h wl u G r f / awmf f v f q if / k d t if / zk d u f & pf w wf p onf h
vwfAD;,m;+rdK@rsm;tm; tvkyform;/ aus;vufvkyfom;rsm;ESifh v,form;rsm;
yg0ifaom vufeufukdifolykefrsm;u odrf;ykdufchJaom ta&;tcif;jzpfonf? Zmbk&ifh
wyfrsm;ukd ajymufusm;ppf qifc=hJ uonf? 1986 ckEpS f Zefe0g&v
D wGif Zmbk&ifu Tykef
uef r _ u k d acsr_ e f ; ypf v k d u f o nf ? ) (lettish Republics)wG i f vuf w f t rsd K ;om;
rsm;uaomfvnf;aumif; ajymifajrmuftnm twmuif;pGm csdK;ESdrfcJhonfh ajymuf
usm;ppfyG.
J *sykd; qefr_ukd z,f&Sm;jcif;/ rnm rwmokwfoifjcif; jyK&ayrnf?
r=umrDumvrsm;twGif; ppfenf;ynmrSm wkd;wufr_opfrsm; &SdcJhonf?
*syefppfyo
JG nf vufypfA;kH ukd arG;xkwcf o
hJ nf? vufeufpufikH ,fuav;rsm;u aps;uGuf
wGif armif;jyefaoewfrsm;ukd wifco
hJ nf? Tvufeuf ESprf sKd ;pvH;k ukd k&mS ;awmf vSeaf &;
wGif atmifjrifpGm toHk;jyKcJhonf? okd@aomf tifrwefrvHkavmufaom twkdif; twm
jzifh toHk;jyKcJhjcif;jzpfonf? enf;ynmwkd;wufr_rsm;ukd u|Ekfyfwkd@ tcGifhaumif; ,lEkdif
onf? ,l&rnf? tvkyform;wyfzG@J rsm;ukd AHk;trsm;tjym; xkwfvkyfwwfatmif oif
=um; ay;&rnf? ,rf;/ peufwHESifh armif;jyefaoewfrsm; &&Sdatmif wkd@ESifh u|Ekfyfwkd@
. wkdufckdufa&; wyfpdwfrsm;tm; ulnD&rnf? tu,fIom +rdK@rsm;rS tHkur_rsm;wGif
tvkyform;awGyg0if=u+yDqkdv#if/ &efoltay: xkESihfxnfESifh wkdufckduf=u+yDqkdv#if
'l;rm;udpP/ pADbmh*fESifh u&Gefpwwfta&;tcif; (1906 ckESpf/ Zlvkdifv 17 &ufae@u
pADbmh*fcHwyf&Sd wyfrsm;twGif; ay:aygufcJhaom wyfwGif;ykefuefr_ukd qkdvkdonf?
ykefuefolrsm;vufokd@ cHwyfwckvHk;eD;yg; usa&muf oGm;cJhonf? Zlvkdif 20 &ufae@wGif
abmvfwpfa&wyfrS wyfzGJ@wzGJ@u ykefuefolrsm;ukd vufeufcsapcJhonf? Zlvkdif 19
&ufae@wGif u&Gefpwwf&Sd a&wyfom;rsm;onfvnf; pADbmh*fykefuefr_. *,ufjzifh
ykefuef=ujyefonf? okd@aomf olwkd@vnf; tvsiftjrefyif ESdrfeif;cHvkduf&onf?)
rsm;t+yD; ykdIykdIawGa0ae=uaom wyfrsm; ukd,fhbufygatmif oEMdmef&Sd&Sdjzifh
u|rf;u|rf;usifusif wkdufyGJ0if=uv#if aemuf+yD;aus;vufrsm;uvnf; taxGaxG
8

wkdufyG}J uD;wGif yg0if=u+yDqkdv#if vmrnfhk&Sm;wjynfvHk;vufeufukdif tHkur_ wGif


u|Ekfyfwkd@ atmifyGJcHayvdrfhrnf?
okd@jzpfv#if k&Sm;awmfvSefa&;}uD;. }uD;jrwfaom ae@&ufrsm;rS oifcef;pm
rsm;ukd em,l&if; u|Eyfk w
f @dk . vkyif ef;ukd ykrd u
dk s,jf yef@pmG wk;d cs@J +yD; a&S@vyk if ef;wm0efrsm;ukd
ykdrkd&0J HhpGm csrSwf=uygpkd@? u|Ekfyfwkd@vkyfief;. tajccHrSm vlwef;pm;tusdK; pD;yGm;rsm;ESifh
EkdifiHjzpfay:wkd;yGm;r_twGuf rsufarSmufvkdtyfcsufrsm;ukd rSefrSefuefuef wGufq
Ekdif&efjzpfonf? tpkd;&jzKwfcs &;ESifh awmfvSefaomtpkd;&w&yfu wkdif;jyKjynfjyKv$wf
awmfw&yf(Constituent Assembly) ac:,lusif;ya&;qkdonfh awmif;qkdcsuf au;
a=umfoHywfvnfwGif u|Ekfyfwkd@onf ykdrkdrsm;jym;aom ypPnf;rJhvlwef;pm;rsm;/ v,f
orm;ESifh ppfwyf tiftm;rsm;ukd pkpnf;aeayonf? qufIvnf; pkpnf;oGm;ayrnf?
,cktxdqkdv#if u|Ekfyfwkd@ vkyfief;. tajccHESifh t"du ta=umif;t&mrSm vlxk.
todukd wkd;jrifha&;jzpfonf? okd@aomf TtaxGaxG/ t+rJwrf;/ tajccHvkyfief; wm0ef
ESit
hf wl vuf&dS &k mS ;jynfrmS uJo
h @dk aomtcsed w
f @dk wiG f oD;jcm;ESit
hf xl;vkyif ef;wm0efrsm;
&Sdwwfonfukd rarh=urS jzpfrnf? vlEHkvltrsm;/ evAdef;wHk;rsm; rjzpfzkd@vkdonf? rnf
onfhtcsdef rnfonfhtajctaewGifrqkd rajymif;vJaom u|Ekfyfwkd@. xm0&wm0ef
rsm;ukd t"dy`m,fr&Sd nef;aernfhtpm; vuf&Sdtcsdef. txl;vkyfief;wm0efrsm;/ wkdufyGJ
omef. vkyfief;wm0efrsm;ukd ausmfv$m;roGm;=uygeJ@pkd@?
}uD;rm;aom vlxkwkdufy}GJ uD;wck a&muf&Sdvmae+yDqkdonfukd owd&=uyg?
Tonf twwfEkdifqHk; w+ydKifeufwnf; jzpfygap? vufeufukdifaom aoG;xGuf
oH,kdjzpfaom taota=uwkdufy}JG uD;qDokd@ csOf;uyfvmaea=umif; vlxkawG odyg ap?
vlxrk sm; t=um; aorSmra=umufaom pdw"f mwftES@H tjym; jzpfay:+yD; atmifyt
JG wGuf
tmrcH csuf &Sdygap? &efoltay: xkd;ppfqifr_onf ykdItm;yg&rnf? vlxk}uD;twGuf
au;a=umf oHonf xk;d ppfjzpf&rnf? cHppfrjzpf&ay? wk@d . vkyif ef;wm0efrmS &efou
l dk
rn m rwm ok w f o if a &;jzpf o nf ? wk d u f y G J . pnf ; H k ; a&;omef o nf
yk+d yD;v_yo
f m&Sm;om/ yk+d yD; aysmh aysmif;&rnf? ppfwyfrsm;xJrS awGa0aeaom tiftm;rsm;
ukd wufuaom wkdufyGJ twGif; qGaJ c:=urnf? vlwef;pm;tod &Sdaom ypPnf;rJhrsm;.
ygwDonf Tr[mwkdufyGJ }uD;wGif rdrd.wm0efukd xrf;aqmifoGm;&rnf? ?
(1906 ck/ pufwifbm 11 (=o*kwf 29)ae@xkwf ypPnf;rJ@pmapmif trSwf 2
(t*FvdyfbmomrS jyefqkdjcif;jzpfonf?)

You might also like