TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 1

PRIMERI ZA VEBE
DIMENZIONISANJE ZATEGE - GRANINO STANJE PRSLINA
Dimenzionisati centrino zategnut tap optere#en silama Z
g
=200 kN i Z
p
=250 kN, pravougao-
nog preseka, tako da karakteristina irina prslina bude max. 0.15 mm. MB 30, RA 400/500.
Zbog velikog broja nepoznatih veliina, presek se ne moe direktno dimenzionisati tako da se
zadovolji postavljeni uslov graninog stanja prslina. Stoga se presek najpre dimenzionie po teoriji
granine nosivosti i usvoje oblik, dimenzije poprenog preseka i raspored armature. Za tako usvojen
popreni presek se odredi karakteristina irina prslina i uporedi sa zahtevanom vredno#u. Ukoliko
uslov zadatka nije zadovoljen, vri se korekcija jednog ili vie parametara koji #e najefikasnije
dovesti do zadovoljenja postavljenog kriterijuma.
DIMENZIONISANJE
Z
u
= 1.6Z
g
+ 1.8Z
p
= 1.6200 + 1.8250 = 770 kN
RA 400/500
v
= 40 kN/cm
2

40
770 Z
A
v
u
. potr , a

= 19.25 cm
2

usvojeno: 6 R 22 (22.81 cm
2
)
Usvojeni popreni presek je pravougaoni, dimenzija:
b 2(a
0
+
u
) + m + (m-1)5.0
b 2(2.5+0.8) + 32.2 + 25.0 = 23.2 cm
d 2(a
0
+
u
) + n + (n-1)3.0
d 2(2.5+0.8) + 22.2 + 13.0 = 14.0 cm
usvojeno: b/d = 25/15 cm
PRORAUN KARAKTERISTINE IRINE PRSLINA
Z = Z
g
+ Z
p
= 200 + 250 = 450 kN
Proraun sile pri kojoj nastaje prslina
MB 30 f
bz
= 0.7f
bzm
= 0.72.4 = 1.68 MPa = 0.168 kN/cm
2
(lan 51. BAB 87)

E
b
= 31.5 GPa (lan 52. BAB 87)
5 . 31
210
E
E
n
b
a
= 6.67
A
i
= A
b
+ nA
a
= 2515 + 6.6722.81 = 527.05 cm
2

Z
r
= f
bz
A
i
= 0.168527.05 = 88.5 kN < Z = 450 kN presek sa prslinom
Proraun srednjeg rastojanja prslina
Geometrijske veliine relevantne za proraun prslina prikazane su na skici.
a
0
= a
1
- /2 = 4.5 - 2.2/2 = 3.4 cm
= 22 mm = 2.2 cm ; k
1
= 0.4 (RA 400/500)
e

= 8.0 cm ; k
2
= 0.25 (isto zatezanje)
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 2
PRIMERI ZA VEBE
A
bz,ef.
= A
b
= bd = 2515 = 375 cm
2

375
22.81
A
A
ef. bz,
a
ef. z,
= 0.0608 = 6.08%
2 ps
10 08 . 6
2.2
25 . 0 4 . 0
10
0 . 8
4 . 3 2 l

,
_

+ = 12.0 cm
Odre%ivanje napona u zategnutoj armaturi
81 . 22
450
A
Z
. a
a
= 19.73 kN/cm
2

3
. a
a
a
10 0 . 21
73 . 19
E

= 0.940
Proraun karakteristine irine prslina
ps a a pk
l 7 . 1 a

'

,
_

,
_

4 . 0
0 . 1
Z
Z
1 1
2
r
2 1
2
II
1 a
r , 1 a
2 1 a

2
a
2
1
450
5 . 88
0 . 1 0 . 1 1
) 0 t ( 0 . 1
) 500 / 400 RA ( 0 . 1

,
_

= 0.961
a
pk
= 1.7 0.961 0.94010
-3
12.0 = 18.010
-3
cm = 0.18 mm > a
pk,dop.
= 0.15 mm
Uslov zadatka nije zadovoljen. U cilju optimalnog izbora parametra koji treba promeniti kako bi
zahtevani kriterijum bio zadovoljen, sprovodi se kratka analiza.
irina prslina direktno zavisi od:
- srednjeg rastojanja prslina
- napona u zategnutoj armaturi
Veliina koeficijenta
a
, kojim se u proraun uvodi sadejstvo zategnutog betona izme%u prslina, je
praktino irelevantna, jer je njegova vrednost veoma bliska jedinici.
Pored debljine zatitnog sloja a
0
, koju moemo smatrati konstantnom, na veliinu srednjeg
rastojanja prslina utiu slede#i parametri:
- rastojanje profila e

- prenik upotrebljene armature
- usvojene dimenzije preseka (b,d) - preko koeficijenta armiranja
z,ef.

Realno je pretpostaviti da je veliina e

minimizirana, ali tako da obezbedi pravilno ugra%ivanje

betona, te se i ona moe smatrati konstantnom. Preostale veliine su u tesnoj vezi: usvajanjem
velikog broja tankih profila, smanjuje se uz nuno pove#anje dimenzija preseka, odnosno
smanjenje koeficijenta
z,ef.
; nasuprot tome, usvajanjem malog broja debelih profila, raste uz
smanjenje
z,ef.
; nijedan od ekstrema nije dobar. To praktino znai da treba izbegavati upotrebu
najtanjih i najdebljih profila, odnosno teiti usvajanju 6 - 12 profila armature. U takvom sluaju,
iskustvo pokazuje da se srednje rastojanje prslina, za uobiajenue debljine zatitnog sloja i raspored
armature, kre#e u relativno uskim granicama (kako za savijanje, tako i za zatezanje):
GA 240/360: l
ps
= 12 15 cm
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 3
PRIMERI ZA VEBE
RA 400/500: l
ps
= 10 12 cm
Preostali parametar koji utie na irinu prslina je napon u zategnutoj armaturi, kao direktna funkcija
koliine armature u preseku. Za sluaj da usvojena povrina armature malo odstupa od raunski
potrebne, mogu se oekivati slede#e vrednosti napona u armaturi:
GA 240/360:
a
= 120 140 MPa
a
= 0.57 0.67
RA 400/500:
a
= 220 240 MPa
a
= 1.05 1.15
Na osnovu izloenog, moe se oekivati karakteristina irina prslina u slede#im granicama:
GA 240/360: l
ps
1.7 1.0 0.6710
-3
(12.015.0) = (0.140.17) mm
RA 400/500: l
ps
1.7 1.0 1.1510
-3
(10.012.0) = (0.190.23) mm
Dakle, ovo su vrednosti karakteristine irine prslina koje se mogu oekivati pri iskori#enim
naponima u armaturi i relativno kompaktnim presecima, propisno oblikovanim u smislu obezbe-
%enja dovoljnih zatitnih slojeva i istog rastojanja armature. Praktino, proizilazi da se eljena
irina prslina postie SMANJENJEM NAPONA U ZATEGNUTOJ ARMATURI i to u onom
procentu koliko je prekoraenje postavljenog kriterijuma.
KOREKCIJA PRESEKA I PONOVNI PRORAUN PRSLINA
U konkretnom sluaju, proraunom je dobijena vrednost a
pk
= 0.18 mm, to je 20% ve#e od traene
vrednosti. To praktino znai da je potrebno povrinu armature u preseku pove#ati za cca. 20%, uz
zadravanje to ve#eg broja ostalih parametara.
Zadravaju se oblik i dimenzije preseka, a menja samo prenik usvojene armature:
usvojeno: 6 R 25 (29.45 cm
2
)
A
i
= A
b
+ nA
a
= 2515 + 6.6729.45 = 571.35 cm
2

Z
r
= f
bz
A
i
= 0.168571.35 = 96.0 kN < Z = 450 kN presek sa prslinom
a
0
= a
1
- /2 = 4.5 - 2.5/2 = 3.25 cm
= 25 mm = 2.5 cm ; k
1
= 0.4 (RA 400/500)
e

= 8.0 cm ; k
2
= 0.25 (isto zatezanje)
375
29.45
A
A
ef. bz,
a
ef. z,
= 0.0785 = 7.85%
2 ps
10 85 . 7
2.5
25 . 0 4 . 0
10
0 . 8
25 . 3 2 l

,
_

+ = 11.3 cm
45 . 29
450
A
Z
. a
a
= 15.28 kN/cm
2

3
. a
a
a
10 0 . 21
28 . 15
E

= 0.728
2
a
2
1
450
0 . 96
0 . 1 0 . 1 1
) 0 t ( 0 . 1
) 500 / 400 RA ( 0 . 1

,
_

= 0.955
a
pk
= 1.7 0.955 0.72810
-3
11.3 = 13.010
-3
cm = 0.13 mm < a
pk,dop.
= 0.15 mm
Konano usvojeni presek je isti kao onaj prikazan na skici, samo su ipke R25 umesto R22.