Health Unit 1 Bikol

1
Health Grado 1
Modyul 1. MAGKAKAN NIN TAMA

Anong mga kakanon an marhay sa satong salud?

2

Baluon ta daw:
Kuluran an kahon sa tuo:

* berde kun an kakanon hali sa mga tinanom
* pula kun ini hali sa mga hayop
A.

_________ 1. batag

(to the illustrator: draw chicken
thigh in stick )
_________2. Manok

(to the illustrator: draw cheese)
_________3. Keso

__________ 4. Gatas

Illustrator:
Drawing of corn on a cob

_________5. Mais

3

B. Bilugan an masustansiyang kakanon:

1. (to the illustrator: draw french fries) 2. (to the illustrator: draw leafy
vegetable)

3. (to the illustrator: draw pan de sal)

4. (to the illustrator: draw ice candy) 5.

4

C. Idrowing an sa laog kan kahon kan
magiging epekto satuya kan masustansiyang
pagkaon. Idrowing an kan epekto kan bakong
masustansiyang pagkaon.

1. Malinaw na kublit

2. Pagraot kan ngipon

3. Paglangkaw

4. Maluyang lawas

5. Sobra sa gabat na aki

5

D. Hilinga an duwang ritrato.
Bilugan an masustansiyang kakanon.

1.

Please draw a glass of water please draw a can of
cola/soda

2.

Please draw pechay please draw hotdogs on
plate

3.

6

Please draw a piece of cake on a saucer please draw a
pineapple

4.

Please draw a bowl of vegetable soup please draw a cup
of coffee

5.

Please draw pizza please draw fresh fruits
on a plate

7

Leksiyon 1. Tinanom asin Hayop bilang Kakanon
Aramon ta
Gibuhon 1: Tinanom o Hayop?
Gumamit nin berde sa pagtsek kan tinanom.
Gumamit nin pula sa pagtsek kan hayop.

(To the illustrator: please
draw a tomato)

draw fish like bangus)

draw porkchop)

draw a pechay)

draw a pineapple)

draw eggs)

draw milk)

draw a squash)

draw a banana)

8

Gibuhon 2: Hali sa Tinanom o Hayop?
Ikaag sa kahon an pagkaon na hali sa tinanom.
Bilugan an pagkaon na hali sa hayop.

draw a bread, pandesal)

draw cheese with word
keso)

draw egg

draw pork barbecue)

draw a jar with the word
jam on it)

draw ice cream)

draw chicharon)

draw pineapple juice)

draw a bar of butter with the
word butter)

9

Rumdumon ta:

AN TINANOM ASIN
HAYOP NAGTATAO
SATUYA NIN PAGKAON.
10

Health Grado 1
Modyul 1: MAGKAKAN NIN TAMA
Leksiyon 2: Masustansiya o Bakong Masustansiyang
Kakanon
Gibuhon: Masustansiya o Bako?

Tsekan an masustansiyang kakanon.

Lagan nin X kun bakong masustansiya.

to the illustrator:
picture of mango
to the illustrator:
picture of soda
To the illustrator:
picture of chips
To the illustrator:
picture of leafy
vegetable
Picture of banana Picture of fish
Picture of carrots Picture of lollipop Picture of hotdog

Rumdumon

Magkakan nin masustansiyang kakanon.
Ikakarahay mo ini!

11

Leksiyon 3: Marhay daw an kinakan mo?
Aramon ta
Gibuhon 1: Gusto ko Magpamahaw
An pagpamahaw tamang gibuhon
Ini nakakatabang saimo magtalubo,
mag-isip asin magkawat
_____ an paborito kong pamahawan
An pagkakan kaini nakakaugma sako.

ILLUSTRATION OF CHILDREN EATING
BREAKFAST OF RICE, EGG, MILK AND FISH AT HOME
WITH MOTHER COMING FROM KITCHEN WITH BOWL
OF RICE AND FATHER SERVING EGGS TO 2 KIDS (BOY
AND GIRL) OF Grade 1 age and another younger
Gibuhon 2: An Pagpamahaw Maugmang Oras
Gumibo kita nin pamahawan.
ILLUSTRATION OF CLOTHES HANGER MOBILE cothes
HANGER ON WHICH ARE HANGING CUT-OUT PICTURES
OF BREAKFAST FOOD (MILK, BREAD, EGG, BANANA,
FISH) TIED TO THE HANGER BY DIFFERENT COLORED
YARNS
Gibuhon 3: Gusto ko Magpangudto
Pumili nin 4 na kakanon.
Itakod an kakanon sa lunch box.
To the illustrator: Please draw the following food
items around the lunch box in the middle

Hotdog, water, chips, banana, apple, rice with
viand, hamburger, softdrinks, French fries,
chocolate bar, milk
12

Gibuhon 4: Gusto ko Magpamanggi
Kopyahon an inot na letra kan nasa ritrato.
Sabihon an letra.

Ritrato Letra

Gg

ILLUSTRATION OF

COLUMN 1:VEGETABLE DISH V G
FISH DISH F S
WATER W T
CHICKEN DISH C M
Please draw
a lunch box
13

Gibuhon 5: An gatas marhay sako.

An gatas nakakapakusog nin ngipon.
An gatas nakakapakusog nin tulang.
Mag-inom nin gatas aroaldaw..
Pictures of children with nice teeth, boys playing
catch ball

Gibuhon 6: Tawan Mo Ako nin Maiinom na Tubig

Kuluron an ritrato.

RUMDUMON

MAGKAKAN.
MAGKAKAN NIN TAMA.

Please box this.
(Pictures of water, milk, vegetables, fish, nuts, meat AROUND)

To the illustrator: Please draw a child drinking water for
the child to color. On the bottom part please write in bold
letters: DRINKING WATER IS GOOD FOR US. AN PAG-INOM
NIN TUBIG MARHAY SATO.
14

Leksiyon 4: Tawan Pansin an Saimong Gawi
Aramon Ta
Gibuhon 1: Tano Ta Dapat Gibuhon an Tamang Gawi
sa Pagkakan?

Tamang Gawi sa Pagkakan Para sa Gabos
To the illustrator: Please draw the pictures in a poster
form. This will be used by the teacher to show the
pupils the right meal time behavior.
But the following behaviors that should be shown in
the pictures. Use these as captions under the
pictures:

1. Maghugas nin kamot.
2. Magtukaw nin tanos.
3. Pag-urulayan an marahay na istorya.
Washing hands
Eating just enough
food
Saying please to
pass food to you
Not talking when
mouth is full
Chewing food with
mouth closed
Sitting straight Talking of nice thing
15

4. Magsabi nin Paki/Tabi sa pagpapapasa nin
kakanon.
5. Dai magtaram na may laog nin kakanon an
nguso.
6. Nguyaon an kakanon na nakasara an nguso.
7. Magkakan sana nin tamang dakol na kakanon.
Mas magugustuhan mo ini.

An Sakong Promisa

Gigibuhon ko an tamang gawi sa
pagkakan
Sa aru-aldaw ruromdumon ko an
promisa
Para ako magikaigwa nin tamang
gawi sa lamesa.

Tatabangan ko an sakuyang aki:

Pirma kan
magurang:___________

Rumdumon/Tandaan:
1. Maghugas nin kamot.
2. Magtukaw nin tanos.
3. Pag-urulayan an marahay na istorya.
4. Magsabi nin Paki/Tabi sa pagpapapasa nin
kakanon.
5. Dai magtaram na may laog nin kakanon an
nguso.
6. Nguyaon an kakanon na nakasara an nguso.
16

Magkakan sana nin tamang dakol na kakanon. Mas
magugustuhan mo ini.

Post test
A. Tinanum o Hayop?
Isurat an T kun an kakanon hali sa tinanum.
Isurat an H kun an kakanon hali sa hayop.
___________1. Picture of fried fish
___________2. Picture of eggs
___________3. Picture of carrots
___________4. Picture of corn
___________5. Picture of roast chicken

B. Masustansiya o Dikit an Sustansiya?
Bilugan an masustansiyang kakanon.
Ekisan X an dikit an sustansiya kan kakanon..
Draw glass of
milk
Draw a lollipop Draw a
doughnut
Draw a soft
drink
Draw a leafy
vegetable
Draw a fish

C. Bilugan an tamang simbag.
17

1. Arin kakanon an dapat mong kakanon sa
pamahaw? (Illustrator: Please illustrate choices)
Pizza and cola Sandwich and coffee
Fried rice,
boiled egg
and a glass
of milk
2. Anong kakanon an dapat mong kakanon sa
pangudtuhan?
Fries and hot chocolate Rice and adobo
cake and ice cream

3. Arin na prutas an marahay kakanon sa
pagkaaga/pamahaw?
Guava banana pomelo

4. Arin na inumon an marahay sa akin a kapareho
mo?
cola milk coffee

5. Arin na kakanon an marahay kakanon sa
pamanggihan?
Rice, vegetable and milk rice, sinigang, ice
cream, cake
Candy, rice, fried chicken, fish

D. Siisay an may tamang gawi sa pagkakan?
Idrowing an sa linya.
Boy reaching for food at the other end of the
table. _____
18

Girl washing hands before eating.
_____
Children fighting on the dining table while
eating. _____
Girl and boy eating with speech balloon I have
good news. _____
I won in a
contest.
Boy sitting erect while eating
_____
Boy chewing food with closed mouth.

19

Grado 1
Modyul 1: MARHAY AN SALUD KO

Pano magiging marhay an salud mo?

20

BALUON TA:
A. Siisay an nagpapahiling nin marhay na gibo para
sa salud?
Tsekan an mga ritrato.
(boy making kalkal the basura)
(Girl in uniform changing to play clothes

please draw noon sun above / girls playing
piko
21

B.
Bil
ug
an
an
ta
mang ritrato.
1. Gamiton ini sa paghugas kan bitis.

2. Ini an tama na pagtakop pag-abo.

3. Gibuhon ini pakagamit kan kasilyasan.

9. girl sitting erect 10. Boy eating with dirty
hands
with
dirty surroundings
22

4. Gibuhon ini pagmata mo.

5. Gamiton ini pakatapos
magkarigos.

C. Kuluran an nin pula kun tama an
tataramon.
1. Magsulot nin malinig na bado.
2. Magturog maski maati an bitis.
3. Magkawat sa luwas maski mainiton.
4. Punasan an lalawgon nin malinig nab ado.
5. Maghugas kan kamot bago asin pakatapos
magkakan.

23

Leksiyon 1. Malinig na Kamot
Aramon Ta
Gibuhon 1
An kantang ini manungod sa saimong kamot.
Kantahon ta ini.
.

Ako may duwang kamot
Ako may duwang kamot
Wala asin tuo
Itaas sinda
Malinigon
Luway ipakpak
Saro, duwa, tulo
Malinig na kamot
Magayon hilingon.

24

Kumusta! Ako si Rica.
Ini an mga kamot ko.
Nakakatabang
sinda sa dakul na
nagigibo ko.
Magayon na sinda
nahihiling na
malinig.
Aroaldaw ko
sindang pighugasan
asin piglinigan.
Ika, ano piggibo mo
sa kamot mo?
Ini si Rica.
Iistorya niya sato
manungod kan
kamot niya.
Ano an pigsabi
niya?

25

Kaipuhan na hugasan ta an satong kamot.
Nuarin kita dapat maghugas kan satong mga
kamot?

Kun sinda maati na Bago asin
pakatapos magkakan

Pakahali sa kasilyasan Pakatapos magkapot o
magpakakan sa ataman na hayop

Pakatapos mag-abo o maghatsing Pakatapos
magkawat
sa luwas

26

Ehersisyo
Siisay an dapat maghugas kan kamot? Bilugan an
simbag.

27

Ngunyan maghugas na kita kan satuyang kamot.
Gibuhon ta ini.
Kaipuhan ta maghugas kan kamot nin tama.
An kantang ini masani sato kun pano ta gigibuhon
ini.
Kantahon ta.

Ini an Paagi
Ini an paagi sa paghugas kan kamot
Paghugas kan kamot, paghugas nin
kamot
Ini an paagi sa paghugas nin kamot
Malinig, magayon paghilingon.

28

2. Gumamit nin sabon
asin ihaplas sa
duwang kamot.
4. Balnawan nin
marhay nin malinig na
tubig.
3. Kuskuson an bilog na
kamot
6. Gumamit nin
tuwalya pagsira kan
gripo.
5. Pamarahon gamit an
tuwalya.
May mga paagi kan tamang paghugas kan kamot.
Adalan ta sinda.

1. Dumugon an kamot
nin malinig na tubig.
29

Rumdumon ta

Hugasan ta an satuyang
kamot nin tama.

An Sakong Pangako

30

Pirma kan Magurang: ____________________________
Petsa: _______________________________________

Leksiyon 2 Malinig na Bitis

Aramon Ta
Gibuhon 1

Pilion an tamang ritrato sa tuo.
Linyahan hali ki Biboy paduman sa saimong simbag.

Hilinga si Biboy
Nagkawat siya sa baha.
Ngunyan maation siya.
Ano an dapat niyang
gibuhon pakatapos
magkawat?
Dapat daw na magkawat si Biboy sa
baha?
31

Nuarin kita naghuhugas kan bitis?
Naghuhugas kita kan bitis nin mga pirang beses.

1. Kun an mga bitis maati

2. Bago magkaturog

3. Pagkatapos maglakaw sa baha
(to the illustrator: children in school uniform on their way
home wading flood waters)
32

Kaipuhan mo maghugas kan bitis nin tama.
Uni an tama na paghugas kan bitis.
1.Hugasan an bitis nin tubig
asin sabon. Kulang an
paghugas na gamit an
tubig sana.
Pasubuhon ki marhay an
sabon.
Kuskuson an bilog na bitis.
Kuskuson sa tahaw kan mga
guramoy.
Kuskuson pati sa irarom kan
mga kuko sa bitis.

2. Pamarahon nanggad an bitis.
Pamarahon ki marhay an mga bitis.
Gumamit nin malumoy na tela o
tuwalya.
Pamarahon lalo na sa tahaw kan
mga guramoy.
An natada na dumog nagiging
kawsa kan fungal infection o mabata na parong
33

Tsekan ta Daw
A. Hilinga an mga ritrato.
Siisay an nangangaipo maghugas kan saiyang
bitis? Bilugan an saimong simbag.

To illustrator:
Make the
boy really look
dirty.

34

A.

Susugon an linya hali ki Kiko paduman sa bumba.

Nakikawat si Kiko sa saiyang
kaeskuwela.
Nahiling niya an ati sa saiyang bitis.
Gusto niyang hugasan an saiyang
bitis.
Tabangan mo si Kiko magduman sa
bumba.
35

Aramon Ta

Tanganing maging malinig asin marhay an
satong bitis
Hugasan ta sinda
Kun maati
Bago magkaturog
Pakatapos maglakaw sa baha
Hugasan an bitis nin sabon asin tubig.
Pamarahon nin marhay gamit an malinig na
tela o tuwalya.
To the illustrator: draw happy feet
36

Ooops, Leo!
Dai mo paggamiton
an kamot mo sa
paghatsing.
Pasensiya,Nard
a Narda.
Sige...
Magpuon
na kita.
Leksiyon 3. An Tamang Pag-abo asin Paghatsing

Mag-adal Kita

Malain an pagmati ni Leo.
Bigla siyang naghatsing sa saiyang kamot.

Daing anuman.
Tutukduan ta ka
kan tamang pag-
abo. Tutukduan ta
ka kan tamang
paghatsing.

37

Gibuhon ta ini.
Gibuhon 1: An Tamang Paghatsing
Magtakop pag-abo asin paghatsing

Gamit an saimong
takyag
Gamit an malinig na tela
o tisyung papel
Iapon an nagamit nang tisyu.

Iapon ini sa basurahan. Maghugas kan kamot
pakatapos.
Kun may sipon ka:

Gumamit nin surgical mask.

DAI
takupan an ngimot nin kamot pagnag-abo.

38

Gibuhon 2
Hilinga an mga ritrato.
Idrowing an kun an ritrato nagpapahiling nin
marhay na ugaling pangsalud, kun ito dai
nagpapahiling nin marhay na ugali para sa salud.

1. 2. 3.

4. 5.

39

Rumdumon ta

Magtakop pag-abo asin
paghatsing tanganing
makalikay sa hilang.
40

Leksiyon 5. Nagtuturog Ka?
Gibuhon 1: Pahingalo, Pahingalo, Kaipuhan Ko
Magpahingalo!

Madya na maglakaw.
Madya na magdalagan.
Pagal na kita.
Kaipuhan ta magpahingalo.

Gibuhon 2: Gurano Ka Kahaloy Magturog?

An pagpahingalo asin pagturog makakatabang sa
saimong pagtalubo.
Minamantinir kaini an marahay mong salud.

Gurano kahaloy nagturog si Nina?
Bilangon an mga bituon.

Picture: children walking, running, sitting
and resting

41

Hilingon an orasan.
Alas 8:00 otso na nin banggi.
Si Nina nagturog nin alas 8:00 otso.
Nagmata siya alas 7:00 siyete.
Nagturog siya sa laog nin 11 oras.
Ika pirang oras ka nagtuturog sa banggi?

Nagtuturog ako sa oras na_________
Namata ako sa oras na ___________
Naturog ako sa laog nin __________ na
oras.

Gibuhon 3. Amay Magturog!

Amay magturog
Amay man magmata.
Para an akin a arog mo magkaigwa
Maray na salud, matali asin magtalubo pa.
Picture: A girl going to bed;
night time
Picture: A girl waking up;
sun is rising
42

Nuarin ka dapat magturog?
Nuarin ka man dapat magmata?
Anong klaseng aki magiging ka kun igwa nin
tamang oras sa pagturog?
Tano?

Gibuhon 4. Pinapakaray Ko An Pinagturugan Ko!

Hilingon an ritrato A asin B.
A

B

Picture: A clean child ready to go to sleep with a messy,
dirty bed.
Picture: A dirty child, who did not clean his body, change
clothes but already wants to go to sleep to a clean, well
prepared bed.
43

Arin sa duwang aki an nagustuhan mo?
Tano?

Gibuhon 5: Handan Na Ako Magturog!

Basahon an istorya.

Kumusta Leo?
Garo tinutungka
ka na.
Handa ka na
magturog?
Iyo po nanay.
Pagal na po ako.
Gusto ko na po
magturog
ngunyan.
Malinig nap o ako.
Naghugas nin bitis.
Nagribay nin bado.
Handan a an
saimong
higdaan?
Iyo po nanay.
Inayos ko nap o an
sakuyang
higdaan.
Malinig an
sakuyang ulunan.
Malinig man an
sakuyang
kubrekama.
44

Wow! Tama iya!
Saro kang
marahay na aki.

Salamat po
Nanay.
Marahay na
banggi po.

An satuyang hawak
kaipuhan nin pahingalo.
An satuyang isip dapat
magpahingalo.
Nakakapahingalo kita kun
kita nagtuturog.
Nakakatabang ini sa
satuyang hawak para
Magkaigwa nin marahay
na salud.
45

(Illustrator: Please change the picture)

Illusrator: Please make a child helping mother change sheets.

1. Ribayan/Salidahan an kubrekama kada simana.

2. Ribayan/Salidahan an punda kan ulunan kada
simana.

Rumdumon/Tandaan:
Kaipuhan tan a magturog.Nakakatabang ini para
Magkaigwa kita nin marahay
Na salud.
An malinig na higdaan asin
ulunan makakatabang para
makaturog kita nin tuninong.

(Please change the picture)

46

Gibuhon 6. Ano ano an Nasa Higdaan Mo?

Ano ano an ginagamit mo sa pagturog?
Bilugan an mga ini.

47

Leksiyon 7: Oh, An Sakong Postura!

Aramon Ta

Gibuhon 1. Magtindog Nin Tanos

1. Magtindog nin tanos na
nakahandig sa lanub.
2. Ihandig sa lanub an saimong
payo.
3. Ihandig man an abaga sa
lanub.
4. Idukot an lubot sa lanub.
5. Humiling nin diretso.
6. Itanos an tuhod.
7. Iliyad an daghan.
8. Ilaog an tulak.

Kaya mo ining gibuhon?

Magtanos Magtindog

Magtindog nin tanos
Magtindog nin tanos
Magtindog nin tanos
Sakuyang mga kaklase.

Magtindog nin tanos
Magtindog nin tanos
Magtindog nin tanos
Sakuyang mga kaklase.

48

Gibuhon 2. Magtukaw nin Pakaray
Illustration: Please show boy and girl in illustration and make
them look like 6-year old.

1. Magtukaw nin pakaray sa tukawan.
2. Ihilay an likod sa tukawan.
3. Magtukaw na nakatanos an abaga.
4. Idukot an lubot sa tukawan.
5. Ilinya an saimong tuhod sa saimong
piad.
6. Ilapat an mga bitis sa salog.
7. Dai ipagkros an saindong mga paa.

Gibuhon 3. Maglakaw nin Tama

1. Magtanos nin tindog.
2. Humiling sa inutan dai magduko o
maghiling sa ibaba.
3. Itaas nin dikit an ku-ko.
4. Ilaog an tulak.
5. Maglakad painutan.
6. Itabyon an mga braso painutan.
7. Dangan itabyon an braso luhay
luhay papunta sa likudan.
8.Itiko nin kadikit an mga tuhod.

49

Gibuhon 4: Pagbuhat nin Bagay

Kun mabuhat nin bagay hali sa salog:

1. Itiko an mga tuhod.
2. Iunat an mga bitis mantang nagbubuhat.

Kun may ipinapatong paibaba.

1. Itiko an mga bitis asin piad.
2. Ikidat an mga kalamanan sa tulak.
3. Gamiton an kalamanan sa mga bitis.
4. Ibaba an bagay na ipapatong sa ibaba.

Gibuhon 5: Siisay an may Marahay na Pustura?

Bilugan an tamang simbag.

1. Siisay an may marahay na pustura sa pagtukaw?

50

2. Siisay an may marahay na pustura sa pagtindog?

3. Siisay an may marahay na pustura sa paglakaw?

Rumdumon/Tandaan:

Magtindog nin tanos.
Magtukaw nin pakaray.
Maglakaw nin tama.
Maglikay sa pagbuhat nin bagay.

51

Module 2

A. Ano an ginagamit sa paghugas nin mga kamot
asin bitis? Pagkarabiton an mga ini gamit an linya.

52

B. Papano kita maghugas nin kamot?
Laganan nin numero base sa tamang
pagkakasunod-sunod kan paghugas nin kamot.

53

C. Ikisan an salang ritrato.
1. Tamang pagtukaw.
Illustrator: please make them all grade 1 pupils.

2. Pagtahub kun nag-aabo o nag-aatsing.

3. Tamang pangangataman kan hawak/lawas.

54

D. Isurat an IYO kun nagpapahiling nin tamang
gawi.
Isurat an DAI kun nagpapahiling nin salang gawi.
________ 1. Makawat ako sa bilog na aldaw.
________ 2. Maturog ako sa tamang oras.
________ 3. Matindog ako nin tanos.
________ 4. Maturog ako sa malinig na higdaan.
________5. Maribay ako nin bado sa kada simana.

Health Unit 1 Bikol

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Health Unit 1 Bikol

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

You might also like