HISTORICAL BACKGROUND OF CARAGA

Region XIII, the Caraga Administrative Region, is the newest among the countrys politico-administrative
aggrupation. It is composed of four provinces and three cities, which were once part of Region X, Northern Mindanao,
and Region XI, Southern Mindanao. These are Agusan del Norte, Agusan del Sur, Surigao del Norte and the cities of
Butuan and Surigao del Sur from Region XI. The region is located in the eastern part of Mindanao. It is bounded in the
North by the Surigao Stair; on the west by the provinces of Bukidnon and Misamis Oriental; on the South by the Province
of Davao del Norte ; and on the East by the Pacific Ocean. It is situated within the Grid Square of 7 degrees and 25
minutes to 10mdegrees and 30 minutes North latitude; 124 degrees and 15 minutes to 126 degrees and 15 minutes East
longitude.

The creation of the region brings together the Provincia de Caraga of 1609, an area that was divided into five
provinces in the 1960s. Caraga comes from the word Calagan which is derived from Visayan word Calag meaning
soul or spirit. Thus, Calagan would mean land of spirited or courageous people. The early inhabitants of Caraga
were ethnic tribes belonging to the Manobo, Mamanua, Mandaya, Lapaknon and some migrates from the Visayan
provinces.

The consolidation of the provinces and cities of the Caraga Region stems from the need to create an economic
aggrupation based on economic interaction, geographic proximity, and commonality of its rich resources endowments
and socio-cultural affinity.

A general feeling of discontent among the affected provinces triggered the move, and then being underdeveloped
compared with the other provinces, particularly those nearer the regional centers. With an economy that was so
dependent on logging and mining, underdevelopment in these provinces and cities became more apparent with the
closure of major mining and logging firms. The sentiments persisted until the initiatives for the creation of Agusan
Surigao Zone gained support from various sectors, Political leaders, government planners, businessmen, and non-
government organizations saw the need to create a development zone and business center outside of the regions X and
XI.

The creation of Caraga augurs well with the current and subsequent major interventions. Under the Mindanao
2000 Development Framework Plan, the Caraga Area Development Zone (Caraga ADZ), which is the gateway to Luzon
and Visayas is identified as one of the seven ADZs of Mindanao along with the South Cotabato - Sarangani General
Santos City (SOCSARGEN), Davao Gulf (Davao City and the Provinces of Davao, Davao del Sur, and Davao Oriental),
Cagayan Iligan Corridor (CIC), Central Mindanao Cotabato (Cotabato City, Maguindanao, Sultan Kudarat, Lanao del
Sur and North Cotabato), Panguil Bay Mt. Malindang in Misamis Oriental and Zamboanga Sulu Zones.

Caraga aims to be a timber corridor of the country with all its four provinces producing plantation trees to
support the countrys wood-based industry. With its natural resources endowments for tourism related activities, it
also aims to become the eco-tourism center of the country. The Region also aims to link the coastal economy of the
provinces through the Surigao Davao Pacific Rim (SUDOPARIM) Project, an inter-regional initiative with region XI that
seeks to facilitate the development of the coastal towns of Surigao del Norte, Surigao del Sur, and Davao Oriental.



Summary of the old woman of candle

The Old Woman of the Candles is about a man named Burt who agrees to stay with his friend Doray at her
grandmother's home for Holy Week. Doray's grandmother tells Burt the story of Santo Entierro, the dead Christ, and
how her family owns the statue. On Good Friday there is a parade and the take the statue to the church so everyone
may see it. Later that night Burt awakes and takes a walk only to find the statue is missing. It then reappears on Easter
Sunday.

Tuwaang: Epiko ng Manobo
Ang blog entry na ito ay para sa mga mag-aaral namin sa Malinta National High School
Si Tuwaang at ang Dalaga ng Buhong na Langit
http://squeegool.tumblr.com/image/42015551325
Sa Kaharian ng Kuaman, may isang lalaking nag-ngangalang Tuwaang. Tinawag niya ang kanyang kapatid na si Bai.

Lumapit si Bai, at ito ay nagdala ng nganga. Ang magkapatid ay ngumuya ng nganga. Sinabi ni Tuwaang na may dalang
mensahe ang hanginna pinapapunta siya sa kaharian ni Batooy, isang bayani sapagkat may dalagang dumating sa
kaharian ngunit hindi siya nakikipag-usap sa mga kalalakihan doon, kaya pinatawag ng isa sa mga kalalakihan ang hangin
para ipatawag si Tuwaang.

Hindi pumayag si Bai sa gagawing paglalakbay ni Tuwaang; kinakabahan si Bai sa mga mangyayaring masama kay
Tuwaang. Pero hindi nakinig si Tuwaang sa sinabi ni Bai. Agad-agad na naghanda si Tuwaang at isinuot ang kanyang mga
armas. Kinuha niya ang kanyang sibat at kalasag at tinawag ang kidlat upang dalhin siya sa lugar ng Pinanggayungan.

Pagkarating doon ay bumisita siya sa bahay ng Binata ng Pangavukad. Sinamahan siya ng Binata ng Pangavukad sa
kanyang paglalakbay.

Silay nakarating sa tahanan ni Batooy. Humiga si Tuwaang sa tabi ng dalagang binalita sa kanya at kaagad na nakatulog.
Bumunot ang dalaga ng isang buhok ni Tuwaang na nakalawit. Nagsalita ang dalaga at nakilala na nila ang isat-isa.

Ang dalaga ay ang Dalaga ng Buhong na Langit. Tumakas siya at nagtatago mula sa Binata ng Pangumanon, isang
higante na may palamuti sa ulo na abot ang mga ulap. Gusto siyang pakasalan ng binata, ngunit tinanggi niya ang
alok. Nagalit ang binata at sinunog ang bayan ng dalaga. Sinundan niya ang dalaga saanman siya mapadpad, at sinunog
niya ang mga bayan ng pinagtataguan ng dalaga, kaya naghanap siya ng pagtataguan sa mundong ito.

Pagkatapos magkwento ang dalaga kay Tuwaang, dumating bigla ang Binata ng Pangumanon, balot ng apoy, at
pinagpapatay niya ang mga tao sa kaharian ni Batooy.

Naglaban si Tuwaang at ang Binata ng Pangumanon gamit ng kanilang mga sandata. Ngunit magkasinlakas silang dalawa,
at nasira ang kanilang mga sandata. Tinawag ng Binata ng Pangumanon ang kanyang patung, isang mahabang bakal.
Itoy kanyang binato at pumulupot kay Tuwaang. Lumiyab ito ngunit itinaas ni Tuwaang ang kanyang kanang bisig, at
namatay ang apoy. Tinawag ni Tuwaang ang kanyang patung, at binato sa binata. Lumiyab ito at namatay ang binata.

Matapos ng labanan ay binuhay niya ang mga namatay gamit ng kanyanglaway. Dinala niya ang dalaga sa kanyang bayan
sakay ng kidlat. Si Tuwaang ay nagpahinga ng limang araw.

Kinailangan niya muling lumaban matapos ang limang araw, dahil may isang dayuhan na pumapatay sa kanyang mga
tauhan. Naglaban sila at natalo niya ang dayuhan. Binuhay niya muli ang kanyang mga tauhan at nagpahinga siya
ng limang araw.

Pagkalipas ng limang araw, tinipon ni Tuwaang ang kanyang mga tauhan, at dinala ang mga ito sa kalupaan ng Katuusan.
Sumakay sila sa sinalimba(airboat), at pumunta sa Katuusan, kung saan ay walang kamatayan.

Si Tuwaang ay Dumalo sa isang Kasal

Matapos magtrabaho si Tuwaang, kanyang tinawag ang kanyang tiyahin. Sinabi niyang nakarinig siya ng balita mula sa
hangin ukol sa kasal ng Dalaga ng Monawon. Hindi pumayag ang tiya dahil masama ang kutob niya sa maaaring
mangyari kay Tuwaang kapag siyay pumunta. Pero hindi pinakinggan ni Tuwaang ang kanyang tiyahin dahil nangako
siya na siyay dadalo.

Naghanda si Tuwaang sa kanyang paglalakbay. Sinuot niya ang kanyangkasuotan na gawa ng mga diyosa, ang
kanyang palamuti sa ulo, at nagdala ng mga sandata. Sumakay siya sa kidlat, at nakarating siya sa Kawkawangan.

Nagpahinga siya, at nakarinig ng ibon na nag-iingay. Inisip niyang hulihin ito, ngunit nakita niya ito ay ang Gungutan na
may dalang sibat. Kinuwento ng Gungutan na nakita niya sa kanyang panginip na darating si Tuwaang sa
Kawkawangan. Inalok naman ni Tuwaang ang Gungutan na sumama sa paglalakbay niya; tinanggap naman ito ng
Gungutan. Tumuloy na sila sa paglalakbay.

Nakarating si Tuwaang at ang Gungutan sa kasal. Dumating ang Binata ng Panayangan, na nakaupo sa gintong
salumpuwit, ang Binata ng Liwanon, angBinata ng Pagsikat ng Araw, at ang Binata ng Sakadna, ang ikakasal na lalaki, at
kanyang 100 pang tagasunod. Nakiusap ang Binata ng Sakadna na linisin ang mga kalat sa kasal (o mga hindi
imbitado/kailangang bisita) ngunit sinagot naman siya ni Tuwaang na may pulang dahon (mga bayani) sa okasyon.

Nagsimula ang mga unang seremonya ng kasal. Binayaran ng mga kamag-anak ang mga savakan (mga bagay para sa
babaeng ikakasal at mga nakabalot na pagkain na inaalay ng mga kamag-anak ng lalaking ikakasal) ng babaeng ikakasal,
hanggang may naiwang dalawang hindi mabayaran. Umamin ang Binata ng Sakadna na hindi niya kayang bayaran ang
dalawang bagay, pero tinulungan siya ni Tuwaang gamit ng paglikha ng isang sinaunang gong bilang kapalit sa unang
bagay, at gintong gitara at gintong bansi (o gintong plawta) sa pangalawang bagay.

Lumabas ang Dalaga ng Monawon, ang dalagang ikakasal para magbigay ng nganga sa lahat ng bisita. Pagkatapos niyang
bigyan ang lahat ng panauhin ngnganga, umupo siya sa tabi ni Tuwaang. Nagalit ang Binata ng Sakadna.

Hinamon ng binata si Tuwaang sa labas ng bahay. Ang Gungutan, samantala, ay nakapatay na ng mga kasama ng binata
hanggang sa anim nalang ang natira. Nagkipaglaban ang dalawang magkaibigan sa anim na kalaban hanggang ang natira
na lamang ay si Tuwaang at ang Binata ng Sakadna.

Binato ni Tuwaang nang napakalas ang binata na lumubog siya sa lupa at nakita niya ang isa sa mga tagapag-bantay ng
mundong ilalim (underworld). Bumalik agad sa mundo ang binata at itinapon naman si Tuwaang sa mundong ilalim, kung
saan nakita ang tagapag-bantay nito. Nalaman ni Tuwaang ang kahinaan ng binata, at pagkalabas niya doon, kinuha
ang gintong plawta na nagtataglay ng buhay ng binata. Dahil mas ginusto ng binata na mamatay kaysa mapabilang sa
kampon ni Tuwaang, sinira ni Tuwaang ang plawta at ang binata ay namatay.

Inuwi ni Tuwaang ang dalaga sa Kuaman kung saan siya ay naghari habambuhay.