REVIEW FOR HISTORY OF EASTERN AND SOUTHEASTERN SERBIA
Vol. 8 (2012)
Vpyxene ncropnuapa Fpannuena n Tnmouxe xpajnne Hstrs Associat Brv T r
Hoxapenan 2012
CAPA1 CONTENTS
HAAHHH H PACHPABE ARTICLES AND CONTRIBUTIONS
Anexcanap Ysenan Tuepoeu ua oone+ vuaev mann npnnor npoyuanany mera]ayne cpenonexonnor Fanxana 7 Tigers on the Lower Danube A Small Contribution to the Research of the Medieval Balkan Megafauna 22
Mapnja Bymxonnh Mnnom Konnnh nnacrennn xpajnmnnx 25 M K A Nobleman Border Governor 47
Mapnja Konpnnnna Hponsnona nnpnnua y nnmxom xpajy y 15. n 16. nexy 49 Rice Production in Ni area in 15 th and 16 th Century 66
Iopan Bojxonnh Tpr Berone y cpenem nexy 67 Mrtp t in the Middle Ages 81
Onnnepa yunh, Heojma oxnh Hpnnosn ncropnjn manacrnpa 3aone 83 Contributions to the History of the Monastery of Zaova 97
anxo Aeonan Hnrane moryher yuemha Cpnje y Kpnmcxom pary (18531856) cnpemnocr sa par 99 The Question of Serbian Participation in the Crimean War the Readiness for War 116
Heojma oxnh Cpncxa Hpna apmnja y sanpmnnm onepannjama sa ocnooene Cpnje oxropa 1918. ronne 117 The Serbian First Army in the final operations for liberation of Serbia in October 1918 190
Mapnna m1e1nh Jaronna n Fennuxn cpes o ycnocranana nemauxe oxynannone ynpane o xpaja 1941. ronne 191 Jagodina and Belica County since the establishment of German occupational government until the end of 1941. 225
KPHTHKE H HPHKA3H RECENSIONS AND REVIEWS
Mapnja Bymxonnh Ana di Lelio, Kosovska bitka u albanskom epu nnn Cnoprnanacr 1943. 227
1IPOB HA OEM VHABV MAAH HPHAOI HPOYHABAHY MEIAmAYHE CPEHOBEKOBHOI BAAKAHA
TIGERS ON THE LOWER DANUBE A SMALL CONTRIBUTION TO THE RESEARCH OF THE MEDIEVAL BALKAN MEGAFAUNA
Anc1pax1: V onom npnnory anannsnpana cy oanemrena ns rexcra c nouerxa XIV nexa, xonnennnonanno nasnanor Anonymi Descriptio Europae Orientalis, xoja ce onoce na ]ayny jyroncroune Enpone. Hocena naxna nocnehena je cnomeny muepoea xao xapaxrepncrnunnx npecrannnxa ]ayne Fyrapcxe n ojamneny one ayropone norpemxe.
Knyune peun: Anonymi Descriptio Europae Orientalis, Fyrapcxa, XIV nex, mueap, syp (Bison bonasus)
Texcr nosnar no nasnnom Descriptio Europae Orientalis (y aem rexcry DEO) npecrana anonnmnn nonnrnuxn n reorpa]cxn rpaxrar c nouerxa XIV nexa. V nemy cy onncane nojenne onacrn Mane Asnje n jyroncroune, nenrpanne n ncroune Enpone. Cnnc je noeen na nexonnxo remarcxnx nornana: Koncranrnnonocxo napcrno (Bnsanrnja), Anannja, Pamxa, Fyrapcxa n Pyrennja, Vrapcxa, Hocxa n uemxa. DEO je 1916. ronne xpnrnuxn npnpeno n ojanno
BPAHHHEBCKH IAACHHK 8 HOAPEBAH 2012
8 nocxn ncrpaxnnau Onrjep Iypxa, 1 nojenna nornana cnnca xomenrapncana cy n anannsnpana y pojnnm paonnma, a rexcr je ennmnuno nnn y nenocrn npeneen n na nexonnxo canpemennx jesnxa. 2
V onom npnnory naxna je nocnehena jenoj ocoenocrn cnnca xoja o caa nnje nna npemer ncrpaxnnana nnrepeconany neronor ayropa sa npecrannnxe ]ayne onnx semaa xoje je onncao y rexcry, xao n jenom nnrpnranrnom noarxy xojn oarne nponsnnasn. 3anaxana o ersornunnm xnnornnama, xao mro je cnyuaj n ca pyrnm noannma y cnncy, ennmnuno cy sacnonana na crapnjnm nsnopnma. To cy onomnn ns na ennnxnonenjcxa ena nacrana cpennom XIII nexa npna xnnra ennnxnonenje Speculum Historiale omnnnxanna Bencana ns Fonea n nernaecra xnnra sopnnxa De proprietatibus rerum, unjn je ayrop no ]panenan Bapronomej Enrnecxn. 3 Taxo, y xasnnany o Anannjn n nacnanajyhn ce na Bapronomejene nanoe,
1 Anonymi descriptio Europae Orientalis: "Imperium Constantinopolitanum, Albania, Serbia, Bulgaria, Ruthenia, Ungaria, Polonia, Bohemia" anno MCCCVIII exarata, ed. O. Grka, Cracoviae 1916. (=DEO). Hponparnnmn ono nsane onmnom ynonom crynjom, Iypxa je saxyuno a je cnnc nacrao 1308. ronne, xao n a je neron ayrop no nyrnnx, neponarno omnnnxanan y cnyxn rnrynapnor xoncranrnnonocxor napa Kapna Banoa, para ]pannycxor xpaa unnnna IV Henor. Haxo je ono mnmene yrnannom npnxnaheno y naynn, nspnnana cy n pyraunja, yremeena mnmena, xoja nomepajy ynanpe aronane cnnca. Hajmnan xpononomxn noarax y cnncy jecre oanemrene xaxo cy Jonanonnn ocnojnnn ocrpno Pooc, ca rnannnm rpaom (DEO, 18), a onaj oraaj ce onrpao 15. anrycra 1310. ronne, Failler 1992, 113-135. 3arnm, naxo je nsnecno a je ayrop no npxneno nnne, nema onono rparona xojn n ra nenrn]nxonann xao npnnannxa omnnnxancxor pea, cf. Praga 1933, 293-302. 2 Iorga 1921, 59-64; euen 1923, 3-42; Toponnh 1924, 67-74; Der 1930, 1-22; Popa- Lisseanu, 1934 ; Fenuoncxn 1977, 445-489; Elsie 1990, 24-28; Iarona 2001, 117-127; amxnon anona 2005, 164-185. 3 Vincentius, Speculum Historiale, 1-47; Bartholomaeus Anglicus, 624-714.
Anexcanap Ysenan 1uepoeu ua oe+ yuaey
9 nncan nomnne ee.ure nce rofu cv mo.uro ee.uru u oue+u oa voufafv .aeoee. 4 Hs Bencanone n Bapronomejene ennnxnonenje nornuy n sannmnne necrn o cueruooe.u+ rocoeu+a y Axajn n xaxo ce na ocrpny Kpnr fe.euu, evroeu, .ucue, s+ufe, coee u opvee umemue rueomune uumu paafv, uumu oncmafv, a aro ux mv oouervo oouecv, oue veuuv. 5
ox cy nomenyra oanemrena npenncana ns crapnjnx ena, noann npncyrnn y nornannma o Pamxoj n Fyrapcxoj sacnonann cy na canpemennm sanaxannma, re cy, camnm rnm, o mnoro neher snauaja sa ncropnuape. Onnc cpncxnx semaa nornue o noaraxa npnxynennx na repeny, nno o camor ayropa cnnca, nnn neronor npexrnor nsnopa, 6 ox je xasnnane o Fyrapcxoj nacrano na ocnony oanemrena xoja neponarno nornuy ns cycene Vrapcxe. 7 Onaj oeax, rj. onnc Fyrapcxe, onocn ce camo na onacr rsn. Bnnncxe xnexennne nnn Bnnncxe ecnoronnne, onocno ceneposanannx yrapcxnx semaa. 8
4 Canes sunt in ea ingentis magnitudinis et tante ferocitatis quod leones perimerunt, DEO, 27. Bapronomej Enrnecxn, meyrnm, nomnne one nce y xasnnany o xanxacxoj Anannjn, Bartholomaeus Anglicus, 628. (lib. XV, cap. 7) 5 Candidisimae etiam merulae in terra illa nascuntur, DEO, 15; ...cervos, lupos, volpes, serpentes, noctuas, aliaque ferarum noxia nec gignit nec sustinet et si aliunde illuc portantur, statim moriuntur, DEO, 17; cf. Vincentius, Speculum Historiale, 27, 30 (lib. I, cap. 73, 80); Bartholomaeus Anglicus, 644. (lib. XV, cap. 42.) 6 Cf. Hypxonnh 1934, 11. 7 O onncy Fyrapcxe y DEO nnn: euen 1923, 5-13; Imsenen 1984, 18-19; Iarona 2001, 124-126. 8 Ona nennna je y Anonnmonom eny nacnonena O Bveapcrof u Pvmeuufu (De Bulgaria et Ruthenia), naxo je xasnnane o ne seme jacno onojeno, DEO, 37-43. V xasnnany o Fyrapcxoj ncrnue ce a je sedem autem imperii est apud Budinium [=Bnnn] civitatem magnam. Imperatores autem eiusdem imperii vocantur cysmani [=Bnmmann], DEO, 38.
BPAHHHEBCKH IAACHHK 8 HOAPEBAH 2012
10 V nornany o Pamxoj, nncan npnmehyje xaxo cy ronu v oeu+ rpafeeu+a +a.u nonvm pouuua, a.u faru u cnocoouu sa mp:ane. 9 ox onaj noarax ne nsasnna neoymnne, cacnnm je pyraunje ca npnxasom ]ayne Fyrapcxe, nomro ce nanon a y oeof se++u u+a nvuo feouopoea, muepoea u oaopoea. 10
*
Hocnene nomenyro mecro ns cnnca ncrpaxnnaun o caa nncy xomenrapncann, ocnm ysrpenor ncrnnana a ayrop DEO na onom mecry ynocn nsnecran ]anracrnunn enemenr. 11 Ho, raxno mnmene je remxo opxnno. Hnje neponarno a n y onom xparxom oanemreny nncan npeneo jean ]axrorpa]cxn rauan noarax (nomen apona), jean, na npnn norne norpeman (rnrpona) n jean, nanono ]anracrnuan (jenopora). Brannme, rorono nenrnuan onnc ]ayne cpehe ce n y xparxom nornany o Hocxoj, re nncan npnmehyje: mv u+a +uoeo muepoea, feouopoea, oaopoea u oue+ux rona. 12 Homenn apona n nnnx xona yunpmhyjy nonepene y raunocr ayroponor xasnnana n noxasyjy a je on saenexno ayrenrnune npecrannnxe xnnornncxor cnera, xaxo Fanxana raxo n nenrpanne Enpone. Hanme,
9 Equis in partibus illis exceptis valde paucis sunt parvi, ut roncini, tamen fortes et agiles ad currendum, DEO, 32. Pouuuu cy y cpenem nexy nnn rnn yonuajenor xona sa nyuy, xojn ce morao xopncrnrn n sa jaxane. Meyrnm, repmnn pouuu morao je a nanpocro nma n snauene xyce, cf. Gauthier 1895, 722-723; Hanley 2003, 38- 39. 10 Animalia unicornia, tygrides et castoria nimis habundant in terra illa, DEO, 39. 11 euen 1923, 6, n.4. 12 Tigrides, unicornia, castoria et equi indomiti multi sunt ibi, DEO, 57.
Anexcanap Ysenan 1uepoeu ua oe+ yuaey
11 enponcxn aap (Castor fiber) no je npncyran y jyroncrounoj Enponn roxom cpener nexa, 13 xao n y Hocxoj, re je omaha nonynannja npexnnena cne o cpenne npomnor croneha. 14 nnn xon rapnan (Equus ferus ferus) raxoe je xnneo na npocropy Hocxe cne o XIX nexa, re je cnapnnanem ca omahnm xonem nacrana nocena paca ronur. 15 Ona na npnmepa noxasyjy n a je nncan saenexno one xnnornne xoje cy y nerono npeme nnme nncy morne nnern na npocropy sanane Enpone. 16
Homene feouopoea n muepoea, xao npecrannnxa ]ayne na pernona noynancxe Fyrapcxe n Hocxe, ne n rpeano onaxo oannrn. Meyrnm, norpeno je npannnno nx pacrymaunrn. Ha npnom mecry, neonxono je yrnpnrn mra cy cam nncan n neronn canpemennnn nopasymenann no muepoeu+a. Bencan ns Fonea ocranno je nsyserno cyrecrnnan rpar. V oexy cnoje pyre ennnxnonenje Speculum Naturale, on npnmehyje xaxo sor neeoee opsuue muepo+ noepeuuo uasueafv... svopa, rj. enponcxor nsona (Bison bonasus). H mo fe noepeuuo, oaje nncan, fep mueap rueu ua ucmorv, oor ce oeaf mueap nofae+vfe v Ueurof. 17 Onn nanon
13 Hpoaja aponnx xoxa cnomnne ce y xanyny sa Hono Fpo xpajem XV nexa, Rizaj 1968, 207; Mnmnh 1995, 52-53. 14 Dzieciolowski Gozdziewski 1999, 31-32. 15 Tapnan ce yro opxao na npocropy Hocxe n Fenopycnje. V Fjanonemxoj mymn necrao je rex xpajem XVIII nexa. Hocnenn npnmepax y nnnnn ynjen je 1890. ronne, a y sapoennmrny je yrnnyo 1918. ronne, Clutton-Brook 1992, 28sq 16 aap je na npocropy sanane Enpone necrao o nouerxa XIV nexa, Hoffmann 1996, 665-666. 17 Zubro est bestia de genere taurorum sylvestrium... hanc quidam propter eius velocitatem diccunt esse tygridem, sed falso, nam tygris est bestia satis modica, et habitat in oriente, haec tygris autem reperitur in Bohemia, Vincentius, Speculum
BPAHHHEBCKH IAACHHK 8 HOAPEBAH 2012
12 npyxajy naxan rpar ne camo y pasymenany Anonnmonnx noaraxa, neh n nopexna neronnx oanemrena. Hnje cnyuajno ncraxnyro xaxo ce oeaf mueap nofae+vfe v Ueurof, nomro je npncycrno sypona y onoj semn nno je nosnaro n Bapronomejy Enrnecxom, jom jenom ayropy xojn je npnnaao nnrenexryannom mney ns xora je noarxe npneo n ayrop DEO. 18
Hpema Bencany, tigris je no narnncxn exnnnanenr sa sypa. a na nenrnuan naunn rpea pasymern n Anonnmone nanoe moxe ce ae norxpennrn yxasnnanem na noarxe ononpemennx uemxnx nsnopa. V na cpenonexonna uemxo-narnncxa peunnxa, npnom, c nouerxa XIV nexa unjn je cacranau no nsnecnn Clenius Rozkochany Sclavus n pyrom, cacranenom 1458. n jenocranno nacnonenom Lexicon parvum latino-bohemicum, naneeno je a je narnncxn npeno cnonencxe peun zubr nnn zuber ynpano tigris. 19 Cnnuan npnmep ce cpehe n y nocxnm oxymenrnma. V xnnsn pauyna xnesa Masonnje ns 1478. ronne nanasn ce cneehn sannc: ...quem pannum dedi nuncio ducum Mazowie, qui portavit tigridem alias zubrum. 20
Ono nnje no jenncrnenn cnyuaj anana neaexnarnnx nasnna xnnornnama npnnnxom npenoa ca cnonencxnx jesnxa na narnncxn.
Naturale, 1452. (lib. XIX, cap. 125). Bencanone peun nornpyje n neron mnan canpemennx Toma ns Kanrnmnpa, nacnanajyhn ce na eno cnor nperxonnxa: Zubrones ferocissime sunt et sunt de genere taurorum silvestrium... falsoque obtinuerunt in illis regionibus a Latinis nomen tygris, et hoc propter velocitatem. Erant enim qui hoc dicunt, quia tygris bestia satis modica velocissima est orientem inhabitans. Hec vero in bohemia reperitur, Thomas de Cantimpr, 172. 18 Bartholomaeus Anglicus, 639. (lib. XV, cap. 30) 19 Hanka 1833, 67, 151. 20 Gawda 1960, 218.
Anexcanap Ysenan 1uepoeu ua oe+ yuaey
13 Taxo ce y uemxnm cpenonexonnnm peunnnnma moxe nahn a je narnncxn exnnnanenr sa pnca pardus, sa nyxa cocodrillus (sic!), nr. 21
Vnorpea nmena tigris sa sypa neponarno ce ycrannna y cpenonexonnoj Hocxoj nocpecrnom uemxor yrnnaja. 22 C osnpom a cy onncn Hocxe n uemxe y DEO necymnnno sacnonann na noannma npnxynennm na repeny, 23 ayropona norpemxa, onocno ynorpea narnncxor exnnnanenra tigris sa npecrannnxa omahe ]ayne, cama no cen nnje sauyyjyha.
*
Enponcxn nson anac npecrana najneher xonnenor cncapa na npocropy crapor xonrnnenra. Haxo nexaa pamnpen mnpom mymcxnx n crencxnx nopyuja, y sananoj Enponn je necrao jom roxom panor cpener nexa. 24 V ncrounoj Enponn opxao ce mnoro yxe cne o xpaja XVIII nexa, xaa cy nerona crannmra nna orpannuena na nexonnxo mymcxnx enxnana. 25 Hocnena nonynannja sypona y nnnnn, xoja je nacrannnana mymy Fjanonjexa na rpannnn Hocxe n Fenopycnje, npaxrnuno je ncrpeena roxom Hpnor
21 Hanka, 1833, 115; rv pr 1967, 380. 22 Brckner 1927, 667; Siatkowski 1965, 18. 23 Cf. DEO, XXVII-XXVIII. 24 Cmarpa ce a je na nopyujy Iannje syp ncrpeen roxom VIII nexa, y Cxannnannjn roxom XI, a y jyxnoj Enrnecxoj moxa rex roxom napenor croneha. Hocnena nonynannja sypona y sananoj Enponn oncrana je y Apennma neponarno cne o nouerxa XIV nexa, Poucek 2003, 20-22; Benecke 2005, 421-428. 25 Coxonon 1978, 476-486.
BPAHHHEBCKH IAACHHK 8 HOAPEBAH 2012
14 cnercxor para n y noronnm ronnama. 26 Hpnmepnn xojn cy npexnnenn y soonomxnm npronnma mnpom cnera n nnxono nnancxo pasmnoxanane nomornn cy a ce npcra ononn n cnace ncrpeena. 3a pasnnxy o ncrounnx n nenrpannnx onacrn crapor xonrnnenra, noann o npncycrny sypa y jyroncrounoj Enponn roxom cpener nexa cy mnoro ocxynnjn. Hocpeno nornpno cneouancrno npyxajy pojnn rononomacrnuxn rparonn, xao mro cy npnroxa Panannne no nmeny 3ypona pexa, norom 3yep nnannna xo rpaa Tpna y sananoj Fyrapcxoj, 3yepono po neanexo o Ipaauna y Focnn, nr. 27
V cnecrn yn XIII-XIV nexa syp je jom ynex no npncyran. O rome cneoue cnonencxn anoxpn]nn cnncn, cauynann y nexonnxo pyxonnca n peaxnnja, y xojnma cy npnenexenn canpemenn napon n nnxonn soomop]nn exnnnanenrn. 3yp ce y onnm rexcronnma jana xao exnnnanenr A.aua n Bucep+uua (nnn Cupufaa). 28 Ho, jom pannje, roxom pyre nononnne XII nexa ona xnnornna je sacnrypno nna yrpoxena n perxa. Hpema cneouancrny nnsanrnjcxor ncropnuapa Hnxnre Xonnjara, Anponnx Komnnn, naxon mro je ceo na npecro y Koncranrnnonoy 1183. ronne, napeno je a ce ocnnxajy npecrane ns neronor pannjer xnnora, yxyuyjyhn n nona na sypa (p), y xome je yuecrnonao roxom cnor opanxa y Iannnnjn ne enennje pannje. Xonnjar je rom npnnnxom npnmerno a je syp xnnornna xoja
15 ce moxe nnern y semama Taepocruma, onocno cenepno o ynana. 29
Hoarax ns DEO je xpononomxn nocnenn nomen npncycrna sypa y semama jyxno o ynana. On jom ynex nema cnoje norxpenene y apxeonomxnm nanasnma. Hnax, rpea npnmernrn a najmnan nosnarn nanas one xnnornne ns jyroncroune Enpone nornue ca nopyuja na xoje ce ornpnnnxe moxe noxannsonarn n Anonnmono oanemrene, onocno cenepne Fyrapcxe. Peu je o pory xenxe sypa nponaenom y cpenonexonnom nacey xpaj cena Iapnan, neanexo o Cnnncrpnje, xojn npnnaa xynrypnom cnojy IX-X nexa. 30
*
3a pasnnxy o nperxono anannsnpanor cnyuaja, nomen feouopoea y DEO rexe je ojacnnrn. Cpenonexonna casnana o jenopory nacnanana cy ce na nnnjcxe n anrnuxe nsnope n cam jenopor perxo je noncronehnnan ca crnapnnm xnnornnama. 31 Hnax, Anonnmonn feouoposu, nonyr rnrpona, janajy ce xao
29 Choniates, 433. Hpecrane nsona (syp) yxnecannx y xameny, nneo je y Koncranrnnonoy xpajem XIV nexa n jean anonnmnn pycxn xoouacnnx, Majesca 1984, 143. 30 Bxapona 1986, 68. 31 Cpenonexonne npecrane jenopora oyapajy o ycraennx anamnnx nonynapnnx npnxasa. Jenopor je y cpenem nexy onuno onncnnan xao mana xnnornna, cf. Bartholomaeus Anglicus, 1006-1007 (lib. XVIII, cap. 88); Barber 1993, 36-37; Clark 2006, 126. 3axnayjyhn yrnnajy nyronana Mapxa Hona, xacnnje je uecro noncronehnnan ca nocoposnma, raunnje asnjcxnm nocoposnma (Rhinoceros unicornis) xojn ce pasnnxyjy o cnojnx a]pnuxnx cponnxa no rome mro nmajy camo jean por, cf. Mapxo Hono 2011, 156, 198-199.
BPAHHHEBCKH IAACHHK 8 HOAPEBAH 2012
16 xapaxrepncrnunn npecrannnnn ]ayne noynancxe Fyrapcxe n Hocxe. Beh je yxasano na unnennny a je nncan DEO enexno one npecrannnxe ]ayne xojn ce nnme nncy mornn nnern y sananoj Enponn y nerono npeme. Crora ce na onom mecry moxe oaspnno nspehn npernocranxa a ce nomen jenopora onocn na rypa (Bos primigenius), nne roneo nosnaro y nenrpannoj n sananoj Enponn n xao oporc nnn vpvc. Moxa ce y onom cnyuajy o cnojenpcnoj nnnrnncrnuxoj saynn, onocno noncronehnnany nmena urus nnn uris ca unicornis. Hnax, pyrn nsnopn ne npyxajy norxpenene onaxnoj nnrepnperannjn n y neocrarxy pyrnx noxasarea, nnrane ocraje ornopeno. Typ je, nonyr sypa, npecranao pennxr nnencronencxe ]ayne pacnpocrpanen y oncropnjcxo npeme mnpom Enpoasnje n cenepne A]pnxe. V sananoj Enponn, sor nona, ncxpuanana semnmra n xonxypennnje omahe croxe nsympo je roxom X nexa, ox je nenrpannom eny crapor xonrnnenra necrao ornpnnnxe rpn croneha xacnnje. Crannmra nner ronea cy y ro npeme nna orpannuena na ysana mymcxa nopyuja y ncrounoj Enponn, a nocnenn npnmepax rypa yrnnyo je 1627. ronne neanexo o cena Jaxropon y nenrpannoj Hocxoj. 32 Honyr npncycrna sypona, raxo n o ryponnma y jyroncrounoj Enponn cneoue rononomacrnuxn rparonn, 33 xao n neh nomnnann anoxpn]nn cnncn (y xojnma je ryp naneen xao soomop]nn
17 exnnnanenr Hnrnanana). 34 Hocnenn noysann cnomen nner ronea y pernony, yjeno n noxasare nerone raamne perxocrn, npecrana opo nosnarn onnc cycpera cpncxor nennxor xynana Cre]ana Hemannha n yrapcxor xpaa Anpnje II y Pannom na Mopann 1214. ronne. Tom npnnnxom, cpncxn nnaap je, xaxo cam rnpn, ono na noxnon o yrapcxor xpaa oue+e u oecue seepu mvpoee u mvpue. 35
Hnycrpannje sypa n rypa y eny nemauxor nyronncna Cnrncmyna ]on Xepepmrajna (Rerum Moscoviticarum Commentarii, 1549), ca nparehnm rexcrom xojn noxasyje a cy canpemennnn uecro memann one xnnornne.
Anexcanap Ysenan 1uepoeu ua oe+ yuaey
19 BHBAHOIPAmH1A
Arens 1921 Th. Arens, The Present Status of European Bison or Wisent, Journal of Mammalogy 2 (1921) 58-62. Barber 1993 R. Barber, Bestiary: Being an English Version of the Bodleian Library, Oxford, MS Bodley 764, Woodbridge 1993. Bartholomaeus Anglicus Bartholomaeus Anglicus, De genuinis rerum coelestium, terrestrium et inferarum proprietatibus libri XVIII, Francofurti 1601. Benecke 2005 N. Benecke, The Holocene distribution of European bison the archaeozoological record, Munibe Antropologia Arkeologia 57 (2005) 421-428. Brckner 1927 A. Brckner, Sownik etymologiczny jzyka polskiego, I, Warszawa 1927. Choniates Nicetae Choniatae Historia, ed. I. Bekker, Bonnae 1835. Clark 2006 W. Clark, A medieval book of beasts: the second-family bestiary: commentary, art, text, translation, Woodbridge 2006. Clutton-Brook 1992 J. Clutton-Brook, Horse power: A history of the horse and the donkey in Human Societies, London 1992. Der, 1930 J. Der, Ungarn in der Descriptio Europae Orientalis, Mitteilungen des sterreichischen Instituts fr Geschichtsforschung 45 (1930) 1-22. DEO Anonymi descriptio Europae Orientalis: "Imperium Constantinopolitanum, Albania, Serbia, Bulgaria, Ruthenia, Ungaria, Polonia, Bohemia" anno MCCCVIII exarata, ed. O. Grka, Cracoviae 1916. Dzieciolowski - Gozdziewski 1999 R. Dzieciolowski J. Gozdziewski, The Reintroduction of European Beaver, Castor fiber, in Poland: A Success Story, Beaver protection, management, and utilization in Europe and North America, edd. P. Busher - R. Dzieciolowski, New York 1999, 31-35. Elsie 1990 R. Elsie, Albania in the 'Anonymi Descriptio Europae Orientalis', Zeitschrift fur Balkanologie 26 (1990) 24-28. Failler, 1992 A. Failler, Loccupation de Rhodes par les Hospitaliers, Revue des tudes byzantines 50 (1992) 113-135. Gauthier 1895 L. Gauthier, La Chevalerie, Paris 1895. Gawda 1960 S. Gawda Z. Perzanowski A. Strzelecka, Rachunki krlewskie z lat 1471-1472 i 1476-1478, Wroclaw-Krakow 1960. Hanka 1833 W. Hanka, Zbjrka neydwngjch slownjk latinsko-eskch, s obsahem neznmch slow w abecednjm podku esko-latinskm, Praha 1833. Hanley 2003 C. Hanley, War and combat, 1150-1270: the evidence from old French literature, Cambridge 2003.
BPAHHHEBCKH IAACHHK 8 HOAPEBAH 2012
20 Hoffmann 1996 R. Hoffmann, Economic Development and Aquatic Ecosystems of Medieval Europe, The American Historical Review 101 (1996) 631-669. Iorga 1921 N. Iorga, Encore un trait de Croisade (1308); ses renseignements sur lEurope Orientale, Bulletin de I'lnstitut pour I'tude de I'Europe sud-orientale 8 (1921) 59-64. Majesca 1984 G. Majesca, Russian Travelers to Constantinople in the Fourteenth and Fifteenth Centuries, Washington 1984. vv 1982 . vv, Baza tur u patronimiji i toponimiji, Onomastica Jugoaslavica 10 (1982) 171-176. rv - pr 1967 J. rv F. pr, Ze strs svu, Listy filologick 90 (1967) 379-385. Popa-Lisseanu 1934 Descrierea Europei Orientale de Geograful anonym, Izvoarele istoriei romnilor / Fontes historiae Daco-Romanorum, II, ed. G. Popa-Lisseanu, Bucuresti 1934. Poucek 2003 Z. Poucek et al, European bison (Bison bonasus): current state of the species and an action plan for its conservation, Strasbourg 2003. (ocrynno na cajry Caeema Eepone https://wcd.coe.int) Praga 1933 G. Praga, Una Descriptio Europae Orientalis del 1308 e le caratteristiche delle fonti per la storia delle Crociate nel sec. XIV, Archivio storico per la Dalmazia 15 (1933) 293-302. Rizaj 1968 S. Rizaj, Rudarstvo Kosova i susednih krajeva od XV do kraja XVII veka, rt 1968. r 1863 P. r, Svs strtst, Praha 1863. Thomas de Cantimpr Thomas de Cantimpr, Liber de natura rerum, Editio princeps secundum codices manuscriptos, ed. H. Boese, Berlin 1973. Rokosz 1995 M. Rokosz, History of the aurochs (Bos Taurus Primigenius) in Poland, Animal Genetic Resources Information Bulletin 16 (1995) 5-12. Siatkowski 1965 J. Siatkowski, B t u psim, I, r 1965. van Vuure 2005 C. van Vuure, Retracing the Aurochs History, Morphology and Ecology of an Extinct Wild Ox, Sofia Moscow 2005. Vincentius, Speculum Historiale Vincentius Bellovacensis, Speculum Quadruplex sive Speculum Maius: Naturale, Doctrinale, Morale, Historiale, t. IV: Speculum Historiale, Graz 1965. Vincentius, Speculum Naturale Vincentius Bellovacensis, Speculum Quadruplex sive Speculum Maius: Naturale, Doctrinale, Morale, Historiale, t. I: Speculum Naturale, Graz 1964.
Anexcanap Ysenan 1uepoeu ua oe+ yuaey
21 Fenuoncxn 1977 J. Fenuoncxn, Onuc ua ucmo:ua Eepona om 1308. eoouua, Cnomennnn sa cpenonexonnara n nononara ncropnja na Maxeonnja, II, Cxonje 1977, 445-489. Bxapona 1986 X. Bxapona, Cpenonexonnoro cennme. C. Iapnan, Cnnncrpencxn oxpyr, VI-XI n, Co]nx 1986. Iarona 2001 K. Iarona, Ieoepaquma ua Ba.rauume cnopeo anonnmnoro Onncanne ua Hsmo:ua Eepona, Hcropnuecxn nperne 3-4 (2001) 117-127. Imsenen 1984 B. Imsenen, Fnrapcxnre semn n uyxecrpannnre reorpa]cxn npecrann npes XIII nauanoro na XV nex, Boeuuoucmopu:ecru Coopuur 2 (1984) 17-26. amxnon - anona 2005 B. amxnon H. anona, Onucauue ua usmo:ua Eepona, Hcropnuecxo eme 1-2 (2005) 164-185. euen, 1923 . euen, Eouo cpeouoeeroeuo onucauue ua o.eapcrume se+u, Ionmnnx na Co]ncxnxr Vnnnepcnrer, Hcropnxo-unnonornuecxn uaxynrer 19/4 (1923) 3-42. Homa 1997 A. Homa, Cpncroxpeamcra u+eua ua uua, +u. uue. npee.eo munoea u npoo.e+u r.acuquraufe, Onomaronomxn npnnosn 13 (1997) 1-26. Mapxo Hono 2011 Mapxo Hono, Mu.uou, npeno P. Mannh, peaxnnja npenoa n xomenrapn A. Vsenan, Feorpa 2011. Mnnrenona - Tnxona-3amona 1996 A. Mnnrenona B. Tnxona-3amona, Hcmopuro-anora.unmu:ua ruuruuua e cpeouoeeroeua Busaumu u B.eapu, Co]nx 1996. Mnmnh 1995 C. Mnmnh, doe v cpeonoeeroeuof Cpoufu, Hcropnjcxn rnacnnx 1-2 (1995) 51-66. Hypxonnh 1934 M. Hypxonnh, Aeunoucre nane u cpncre se++e, Hoxapenan 1934. Paojnunh 1967 . Paojnunh, Knureeua soueana u cmeapana roo Cpoa v cpeone+ eerv u v mvpcro oooa, Honn Ca 1967. Coxonon 1978 3vop - Mopqo.oeu, cucme+amura, oeo.mu, oro.oeu, ed. B.E. Coxonon, Mocxna 1978. Cre]an Hpnonenuann Cre]an Hpnonenuann, Caopaua oe.a, npnp. . Jyxac- Ieprnencxa T. Jonanonnh, Feorpa 1999. Tpojanonnh 1908 C. Tpojanonnh, Tvp u svoap v cpncru+ se++a+a u v uapoouof vcno+euu, Copnnx crare, nocnxmenntx nounrarenxmn axaemnxy n sacnyxennomy npo]eccopy B.H. Hamancxomy no cnyuam nxrnecxrnnernx ero yueno exrentnocrn, II, Canxrnerepypr 1908, 925-940. Toponnh 1924 B. Toponnh, Jeoau uoeu useop sa cpncrv ucmopufv us no:emra XIV eera, Hpnnosn sa xnnxennocr, jesnx, ncropnjy n ]onxnop 4 (1924) 67-74.
BPAHHHEBCKH IAACHHK 8 HOAPEBAH 2012
22 SUMMARY
The text commonly known as Descriptio Europae Orientalis is political and geographical tractate written by anonymous churchman at the beginning of the Fourteenth century. It provides interesting info regarding the peculiarities of the fauna of Medieval Balkans and its contrast to the Western Europe. In Serbian historiography the attention was mainly cast to the political aspect of this text; for example, even the fact that its author provided the description of horses in Medieval Serbian lands was hitherto unnoticed. In the chapter of the text related to the Northern Bulgarian lands, the author of the Descriptio obscurely mentions that unicorns, tigers and beavers (unicornia, tygridae, castoria) can be seen there. He also speaks of these animals as characteristic fauna of Poland, further adding the wild horses (equi indomiti). Comparative analysis with other contemporary sources showed that the writer of the Descriptio under the tigers understood wisent or zubr (Bison Bonasus). In the medieval Bohemian and Polish sources tigris was a common latin equivalent for wisent and this fact was also known to the Vincent of Beauvais whose encyclopedia was one of the main sources of the Descriptio. The mention of wisents in this source, albeit as tigers, is chronologically the last indicator of their presence, not only in the area of Northern Bulgaria, but in the Balkans in general. According to archeological evidences, the youngest remains of wisents discovered so far in the Balkan lands belong to the IX-X Century; these are also found in the Northern Bulgaria.
Anexcanap Ysenan 1uepoeu ua oe+ yuaey
23 Regarding the identification of unicorns in the Descriptio, one should bear in mind that the medieval writer focused his attention to the animals not present in Western Europe and the fact that these are also mentioned as representatives of the fauna of Poland. Therefore, it is possible that they may be identified with urus or aurochs (Bos primigenius). However, this opinion needs further corroboration.
Keywords: Anonymi Descriptio Europae Orientalis, Bulgaria, 14 th century, tiger, wisent (Bison bonasus)