Ukiran kayu tradisional Melayu adalah salah satu warisan yang paling rumit dan

menakjubkan dalam masyarakat Melayu. Ia juga merupakan satu simbol yang

mewakili seni Melayu yang kita cintai, dan dengan itu bertindak sebagai pengecam
untuk negara kita. Warisan ukiran kayu warisan diluluskan melalui generasi banyak
sehingga hari ini. Ia hanya logik untuk memelihara dan menegakkan tradisi tersebut.
Tujuan untuk mengkaji struktur Terengganu Melayu ukiran kayu tradisional motif
berdasarkan tafsiran, Melayu Estetik dan elemen yang digunakan untuk reka bentuk
motif baru untuk seni kontemporari, iaitu, lukisan dan seni pemasangan. erkaitan
dengan seorang pengukir induk untuk mencipta reka bentuk motif baru dengan
mentafsirkan priciples estetik Melayu dan elemen!elemen dalam kerja mereka.
"truktur Terengganu Melayu tradisional motif ukiran kayu ditentukan dengan tiga
langkah motif struktur. Ia harus digunakan sebagai garis panduan oleh orang!orang
yang berkaitan dalam bidang seni seperti artis mewujudkan reka bentuk baru, sekali
gus memberi makna dan mendalam untuk kerja secara keseluruhan, tanpa
mengorbankan estetika Melayu yang unik dan identiti. "emua masyarakat telah
mengetahui dan pernah dengar bahawa masyarakat Melayu terkenal dengan
pelbagai aspek dan bentuk seni tradisional dari segi cara mereka
berpakaian,makanan tradisi mereka,tempat tinggal mereka, cara permainan mereka
dan sebagainya.
"alah satu contoh yang terdekat yang boleh dikaji ialah seni ukiran kayu yang
terkenal di Terengganu. Terdapat pelbagai jenis ukiran kayu tradisional yang telah
diterapkan dalam pelbagai elemen seperti ukiran digunakan di dinding rumah,
tingkap, tangga, sampan. Malahan, ukiran trdisional ini juga telah diterapkan dalam
pembinaan surau dan masjid. "eni ukiran kayu Terengganu yang dikenali sebagai
kemahiran tradisional Melayu untuk generasi ke generasi seterusnya.
"ejarah terciptanya seni ukiran tradisional ini ialah pada musim hujan, orang
Melayu Terengganu telah mengambil kesempatan daripada tempoh Monson untuk
mencipta ukiran kayu sebagai pendapatan sampingan. Tetapi kini, seni ukiran kayu
telah menjadi lebih komersil dalam amalan. #engukir kayu beberapa Terengganu
telah berjaya memperkenalkan ukiran kayu yang paling seni mereka untuk
digunakan di bangunan kerajaan. $kti%iti ukiran kayu tidak lagi sangat popular.
"aya telah mendapati ukiran kayu telah menjadi kerjaya pendapatan sampingan
untuk beberapa kraf di &elantan, Terengganu dan #ahang. Ukiran kayu sentiasa
yang berkaitan dengan pengeluaran perabot, pintu utama, rumah, aksesori wanita
dan pembinaan sampan itu. Walau bagaimanapun, kini, ukiran kayu sama yang
ditemui dalam perabot, rumah!rumah dan bangunan!bangunan yang diukir oleh
tukang pengukir kayu yang datang dari luar Malaysia. #embangunan industri ini
telah dibangunkan oleh semua pengukir dari Malaysia dan negara!negara jiran.
'elas kelihatan bahawa seni ukiran kayu Terengganu adalah dilihat daripada dua
aspek yang berbe(a yang aspek struktur dan aspek motif. "truktur bermakna cara di
mana sesuatu yang diletakkan bersama!sama teratur dan dibina atau bagaimana
satu bahagian berkaitan yang lain. Ia juga bermakna apa!apa yang diperbuat
daripada bahagian banyak atau keseluruhan kompleks. &ajian struktur dalam motif
ukiran kayu tradisional Melayu dan bagaimana unsur!unsur disusun atau diatur
untuk membentuk motif keseluruhan
&ajian ini merupakan satu kajian %isual mengenai Terengganu ukiran kayu motif.
)alam kajian ini , seni Terengganu ukiran kayu adalah dilihat daripada dua aspek
yang berbe(a yang aspek struktur dan aspek motif . &amus Melayu pada tahun
*++, menyatakan bahawa - "truktur - bermaksud cara di mana sesuatu adalah
meletakkan bersama!sama , teratur, dan dibina atau bagaimana bahagian adalah
berkaitan yang lain. Ia juga bermakna apa!apa yang diperbuat daripada bahagian
banyak atau mana!mana seluruh kompleks. &ajian ini mengkaji struktur dalam motif
ukiran kayu tradisional Melayu dan bagaimana unsur!unsur disusun atau diatur
untuk membentuk motif keseluruhan.
)alam ukiran kayu tradisional, motif yang merupakan sebahagian daripada
hiasan , diukir dalam dua dimensi atau tiga dimensi, kemudian disusun untuk
mewujudkan reka bentuk hiasan atau corak merupakan pandanan daripada
Muhammad $fandi .ahya.Memahami struktur akan memberi manfaat kepada tukang
pesat dalam motif reka bentuk melalui susunan sebahagian atau keseluruhan
elemen dalam corak.
)alam jurnal ini, "iti /ainon 012345 telah melahirkan pandangan peribadi beliau
sendiri dengan mentakrifkan bahawa tiga perkembangan asas dalam usaha untuk
mencipta motif tradisional Melayu. "usunan unsur!unsur %isual dan motif
mewujudkan satu bentuk keseluruhan dan ini juga dikenali sebagai corak atau reka
bentuk dalam &raf tradisional Melayu. #embangunan bentuk motif yang bermula
dengan unsur!unsur asas %isual seperti bertitik elemen, garis dan warna. eliau juga
telah ditakrifkan tiga fasa asas pembangunan motif yang bermula dengan unsur!
unsur bertitik dan garis!garis, bentuk motif dan fasa terakhir adalah susunan motif .
)alam yang pertama fasa, unsur putus!putus akan membangunkan pelbagai garis
seperti mendatar, menegak, ke sana!sini , persimpangan , lingkaran dan orang lain.
6asa kedua pembangunan mentakrifkan ukiran garis panjang yang berterusan ,
garis ke sana!sini atau garis lengkung dan garisan tepi untuk mencipta beberapa
bentuk. &ebanyakan bentuk motif asas yang digunakan dalam tradisional &raf
Melayu adalah bulatan , persegi, berlian, heksagon, dan segi tiga yang juga dikenali
sebagai rebung dan orang lain. 6asa ketiga adalah gabungan motif yang sama
dalam satu keadaan untuk mewujudkan corak. &epelbagaian meningkatkan
kemunculan corak melalui sebelah positif dan negatif.
)alam fasa ketiga , "iti /ainon Ismail 01234 5 juga ditakrifkan tujuh corak umum
yang digunakan sebagai hiasan. Mereka corak melintang , corak menegak, condong
corak, corak catur , corak kekisi persegi , corak berlian dan corak segi tiga . &ajian
&ajian ini telah menganalisis pelaksanaan teori "iti /ainon ini 01234 5 ke atas tiga
perkembangan asas motif dalam menentukan struktur dalam motif ukiran kayu
tradisional Melayu.
7angkah ketiga dalam kajian ini ialah kajian literatur. 8ari ini, ramai pereka muda ,
artis, dan arkitek menutup kelemahan reka bentuk motif mengikut standard mereka
sendiri tanpa mengambil kira elemen!elemen estetika yang perlu dimasukkan ke
dalam mereka bentuk motif. )ari segi sudut penempatan , struktur, dan
pembangunan idea daripada motif biasanya diabaikan. Tindakan mengabaikan reka
bentuk motif yang sepatutnya makna mereka sendiri , kreati%iti, dan norma!norma
estetika , boleh dianggap yang tidak menghormati ke arah pengukir kayu
sebelumnya dan juga pengetahuan intelektual mereka .
8ari ini, ramai daripada kita cenderung untuk menyalin motif tanpa memahami
keindahan motif ukiran kayu tradisional. 'ika ini berterusan, mungkin tidak apa!apa
motif ukiran kayu lebih nyata pada masa akan datang yang mengandungi nilai
estetika sebenar Melayu ialah gaya ukiran kayu tradisional. 9leh itu, adalah penting
bagi kita untuk mengkaji dengan mendalam dan secara terperinci mengenai
kandungan struktur motif sebelum mencipta motif baru yang diilhamkan oleh akti%iti
ukiran kayu . Menurut Mohamad Tajuddin pada *++:, pemodenan adalah isu utama
yang menyebabkan masalah dalam menghasilkan motif ukiran kayu Melayu.
)aripada kajian yang telah saya lakukan,saya mendapati Metodologi
penyelidikan kaedah kualitatif dengan menggunakan kaedah sejarah penyelidikan
dan amalan studio atau kesenian kaedah penyelidikan amat berkesan. &aedah!
kaedah ini membolehkan data yang dikumpul daripada pelbagai sumber.
#enyelidikan kualitatif termasuk pelbagai cara di dalam memahami dan juga
menggunakan pendekatan naturalistik anda menjawab soalan penyelidikan.
&aedah penyelidikan sejarah menggunakan tiga pendekatan yang berbe(a dalam
mengutip data. "alah satu pendekatan ialah temuduga formal dengan Wan #o,
seorang pengukir kayu terkenal tradisional. )okumen dan data dianalisis dengan
menggunakan tiga kaedah adalah dengan mewawancara formal dengan Wan #o,
yang mengukir kayu , penelitian dokumen yang termasuk majalah, risalah , galeri
dan dokumentasi foto daripada lawatan ke galeri ukiran seni di Mu(ium and alai
"eni 7ukis,persembahan %ideo dan juga pameran ukiran kayu di ;aleri Wan #o .
&aedah kedua yang digunakan terlibat adalah penyelidikan studio,diamalkan
mana penyelidik yang digunakan analisis %isual untuk mengumpul data melalui
dokumentasi lakaran,lukisan lakaran imej kecil, #ra! komprehensif
lakaran,&omprehensif,lukisan berskala penuh dan keping akhir dicipta melalui
medium seni kon%ensional atau seni yang baru medium seperti $dobe #hotoshop
atau Illustrator.
&etiga,data juga dikumpul dari kajian yang dijalankan daripada mengkaji keping
dilakukan oleh artis %isual dengan melihat kandungan dan makna di sebalik keping
dihasilkan oleh artis!artis. "alah satu keunikan dan kekuatan dalam mengamalkan
penyelidikan studio diamalkan terletak kepada penyelidik dan keupayaan untuk
memanipulasi %isual. "aya dapati kaedah ini agak berkesan.
"elain daripada itu , berasaskan teori telah digunakan dalam mengumpul dan
menganalisis data rendah dan menengah. Teori ini akan menggabungkan koleksi
sejarah dan latar belakang maklumat mengikut cara yang sistematik dan disusun
seperti yang dicadangkan oleh Edward urke 6eldman dan '. '. Winckelmann iaitu
teknik seperti peta minda yang lengkap dirangka diberi judul Tradisi < Transformasi=
The )es "truktur I;> Terengganu Melayu ukiran kayu motif dalam &raf #endidikan,
Imej ideal dari '. '. Winckelmann 01?4@5.
ermula dari mengumpul semua maklumat dari mana!mana jenis sumber,kategori
data mengikut kumpulan,menyusun data and mula membuat analisis atau lebih
dikenali sebagai kemungkinan baru. Teori "ejarah "eni A "eni &ritikan telah
dipecahkan kepada empat bahagian iaitu menentukan pengarang, tajuk,
tahun,penerbit, tempat, UB7, I">, tahun artikel, dan lain!lain. "eterusnya dari segi
analisis dilihat berdasarkan membincangkan petikan mengikut susunan
waktu,perbandingan, fakta!fakta terhadap fakta, pendapat sebab dan sebab kesan.
"eterusnya,saya dapati langkah untuk mencipta agak penting sebenarnya.
"elepas menganalisis, berdasarkan analisis yang dibuat terhadap data, penciptaan
data ke dalam bentuk data yang lain atau baru akan berlaku.
#enilaian data pula mesti memilih data yang tepat untuk mengaturnya dan
diperlukan untuk kegunaan selanjutnya. $khir sekali, menggunakan semua data
berdasarkan kepda hasil pencarian dengan memilih data untuk membuat struktur
dan merangka kerja seni.
)alam artikel ini, borang asas dari segi struktur $sas dari ulatan, "Cuare atau
#oligon juga dititikberatkan. "ebelum merangka , kedua!dua struktur asas merujuk
kepada sebagai rangka asas untuk merancang motif 0 bulatan dan polygon
membentuk 5.
Menurut teori "iti /ainon ini 012345, fasa pertama dan kedua penciptaan motif
dalam Melayu kraf tradisional menggunakan bulatan dan poligon bentuk sebagai
rangka asas . ulatan biasanya bentuk manakala asas yang lain seperti kuasa dua,
heDagon, segi tiga dan poligon boleh digunakan juga. "emua bentuk asas juga
digunakan sebagai bingkai , berkhidmat sebagai sempadan atau sempadan dalam
pembinaan struktur motif . #emilihan bentuk sebagai asas struktur bergantung
kepada fungsi yang muktamad sama ada sebagai hiasan atau penempatan.
$bdullah Mohamed atau itu >akula konsep tahun 12?3 , kira!kira Tuhan dan
$lam "emesta telah menyatakan bahawa bulatan adalah intipati $llah. ulatan ,
berdasarkan bentuk bulan, melambangkan - hati- di mana sebagai matahari
melambangkan - intipati Tuhan-. &ebanyakan konsep beliau bermula dengan bulatan
mewujudkan simbol bunga teratai, bulan dan Wau 0 layang!layang tradisional5 . ini
jelas menyatakan bahawa bentuk bulatan mempunyai sebab!sebab dan makna
dalam konsep Tuhan dalam tafsiran seni Melayu.
&eith Eritchlow pada tahun 12?4 menghuraikan dalam kajiannya mengenai Eorak
Islam berdasarkan pendekatan analitikal dan kosmologi telah ditakrifkan bahawa
bulatan adalah bentuk asas untuk poligon lain seperti persegi, heksagon , segitiga
dan lain!lain poligon . 9leh kerana kemampuan yang dibahagi itu , bulatan adalah
asas bagi semua reka bentuk geometri poligon.
Walau bagaimanapun , "yed $hmad 'amal pada tahun 122* telah
mendefinisikan unsur kosmos sebagai salah satu elemen ukiran kayu Melayu. )ari
asas bulatan, ia terbahagi kepada struktur separuh bulatan umum dikenali sebagai
#otong 7imau 0 limau keping 5 dan kuadran. .ang separuh bulatan biasanya
digunakan sebagai gumuk motif di atas pintu pintu masuk. "truktur persegi asas
adalah biasa digunakan dalam ukiran kayu tradisional Melayu. &uasa dua adalah
satu unit struktur bagi semua reka bentuk poligon , digunakan secara meluas dalam
gandaan empat. ia adalah sama dengan unsur geometri yang digunakan dalam
ukiran kayu motif Melayu seperti yang ditakrifkan oleh "yed $hmad 'amal pada
tahun 122*. entuk persegi mewakili simbol bumi, materialiti , dan sempadan di
antara dunia dalaman dan luaran di mana tingkah laku manusia mempunyai had dan
panduan mereka.
#andangan ini turut disokong oleh /akaria $li 012325. Ia adalah dari dataran asas
yang asas reka bentuk boleh berkembang menjadi pangkalan reka bentuk, mereka
segi empat tepat mendatar, persegi panjang menegak, kuadran dan segi tiga dalam
bentuk. "egi tiga mewakili simbol kesedaran manusia. Ia biasanya digunakan
sebagai asas untuk kurungan 0 sesiku 5 mengurangkan tajam sudut 2+ darjah , satu
prinsip yang bertentangan 0 berlawan 5 dalam estetika Melayu. "elepas memilih
struktur asas , sama ada salah satu struktur empat arabesCue adalah diperlukan
dalam motif ukiran kayu tradisional Melayu.
Ismail B. 7amya $l 6aruCi 0122*5 telah mendefinisikan empat struktur yang
berbe(a seperti struktur berbilang unit , struktur saling , struktur ke sana!sini dan
mengembangkan struktur. .ang pertama dua struktur adalah tidak berterusan dan
selebihnya adalah berterusan. kebanyakan Melayu motif ukiran kayu menjalankan
satu struktur ini. )alam 0123? 5 $nalisis $bdul 8alim >asir , empat struktur ini
mempunyai persamaan. eliau telah ditakrifkan tiga corak dalam motif ukiran kayu
itu. Mereka adalah lengkap corak 0 pola lengkap5 , corak tunggal 0 pola bujang 5 dan
corak gabungan.
Bangka seterusnya ialah Bangka $sas dari segi "truktur #angkalan daripada
"piral. 6asa seterusnya adalah lingkaran dan sinusoids garis digunakan sebagai
struktur asas untuk menyokong struktur motif utama. )alam fasa pertama , "iti
/ainon pada tahun 1234 mendefinisikan bahawa penciptaan lingkaran dan pergi ke
sana! garis 0sinusoids5bermula dari elemen!elemen asas bertitik atau talian dalam
unsur!unsur %isual asas.
)alam ukiran kayu Melayu, unsur tumbuh!tumbuhan dan kosmos disepadukan
dalam motif sebagai manifestasi keindahan alam semula jadi dan ciptaan hebat
$llah. Tumbuh!tumbuhan dan bentuk kosmik diterjemahkan kepada bentuk atau
struktur berasaskan lingkaran.
Menurut Elaude 8umbert 0123+ 5 dalam penyelidikan beliau yang berasaskan
kepada pendekatan geometri matematik, lingkaran akan menyempurnakan sinusoid
sebagai struktur asas bagi dedaunan dan hiasan. >amun menurut "yed $hmad
'amal 0122*5, elemen kosmik $wan 7arat adalah %ariedly diterjemahkan sebagai
awan terapung, pun cuba awan dan awan berliku!liku tetapi unsur!unsur bunga
adalah berdasarkan kepada sifat orang sulur paut dan batang sebagai sebahagian
daripada reka bentuk Melayu. #erubahan garis struktur 0 lingkaran dan sinusoid 5
telah memberikan satu julat kemungkinan, terutamanya dalam hiasan dedaun.
Idea ini juga diwakili dalam kesusasteraan Melayu oleh $bdullah Mohamed atau
I$> 012?3 5 F... ercambah , membongkok tidak menunjuk ke atas, menunjuk ke
bawah tetapi tidakGdan pada tahun 12?3 diterangkan bahawa dedaunan dalam motif
ukiran kayu mewakili sifat tumbuhan biologi watak dan ia berkaitan dengan
perwatakan lingkaran dan garis berstruktur sinusoid.;aris struktur sinusoid datang
sebagai tiga watak asas, yang tunggal terkandas 0sempit atau lebar5, kepang dua
terkandas dan dianyam dengan dua helai selari. Eiri!ciri ini biasanya digunakan
dalam ukiran kayu tradisional Melayu untuk mentafsirkan loji dan elemen kosmik
daripada motif ukiran kayu Melayu. ;abungan dua baris struktur juga mewujudkan
struktur persimpangan !suka dan struktur lain dalam motif ukiran kayu itu.
7angkah ketiga yang dilihat ialah dari segi tafsiran terperinci dan dilambangkan
motif 6asa terakhir dalam struktur asas ukiran kayu motif adalah gabungan fasa
pertama dan kedua struktur dengan butir!butir ditambah pada setiap motif. ulatan,
garisan struktur spiral digunakan untuk membina butiran.6asa ini juga mewakili
unsur!unsur yang rumit , beautifications dan kehalusan estetika Melayu. setiap motif
melambangkan makna ukiran itu sendiri. "ebagai contoh, bunga teratai
melambangkan kesucian dan iman. "imbolisme adalah sebahagian daripada
prinsip!prinsip estetika Melayu.
&ebanyakan unsur!unsur yang digunakan dalam motif ukiran kayu mempunyai
maksud mereka sendiri dan tafsiran. Makna simbolik dalam motif ukiran kayu
dipengaruhi oleh adat Melayu , agama, akti%iti kehidupan harian dan alam semula
jadi. Eontoh unsur tumbuhan yang digunakan dalam motif ukiran kayu adalah unga
Eengkih 0 cengkih bunga5 yang digunakan sebagai herba dan rempah untuk rasa
dan bau manis dalam masakan tradisional. unga Teratai 0bunga teratai 5 digunakan
dalam motif ukiran kayu untuk melambangkan iman, kepercayaan dan ketulenan
watak manusia.
The &etam ;uri , bunga biasanya digunakan dalam motif ukiran kayu untuk
melambangkan "emangat atau roh. "truktur kemestian seimbang dan harmoni
dengan struktur keseluruhan. erdasarkan ciri motif , ia disusun berkadaran dengan
dirangka atau di sempadan semasa fasa pertama. ;aris struktur utama harus
bergerak selari dan interlaid dengan bunga dan motif daun untuk membuat tumpuan
mata di kawasan dalaman motif . Bajah @.: menunjukkan gambarajah langkah
ketiga dalam struktur pemahaman yang digunakan dalam ukiran kayu motif Melayu.
7angkah seterusnya dari segi pendidikan seni kerja kraf .Topik mewujudkan motif
dan corak mengikut budaya, tradisi dan warisan perlu diperkenalkan dalam sukatan
)unia "eni Hisual di sekolah rendah dan #endidikan "eni Hisual di sekolah
menengah. )i sekolah rendah sukatan pelajaran sama ada &"B atau &""B,
pelajar digalakkan untuk menghasilkan karya seni untuk menunjukkan penghargaan
mereka terhadap seni dan warisan kita. )alam #endidikan "eni Hisual &"M ,
pengenalan dan tekanan pada seni kraf seperti batik, sulaman 0 Tekat Tekat 5 , salib!
punaran , seramik dan lain!lain memerlukan kreati%iti pelajar dalam mewujudkan dan
menginterpretasi kraf masing!masing dan motif tradisional mereka.
9leh itu, melalui kajian yang dilakukan pada struktur ukiran kayu Melayu, pelajar
akan dapat mewujudkan motif baru mengikut langkah!langkah yang dibincangkan di
atas. )i peringkat pengajian tinggi , Uni%ersiti Teknologi M$B$ contohnya
menawarkan program!program seperti "eni dan Bekabentuk #endidikan di 6akulti
#endidikan dan juga sebagai 6akulti "eni dan Bekabentuk di mana pelajar diberi
kursus seperti $)E 4,+= )esign &raf dan 6ungsi dan $)E 43+ iaitu Beka bentuk dan
#ersatuan &raf. &edua!dua kursus memerlukan pelajar menerokai ide mereka dalam
mewujudkan motif baru untuk seni dan kraf produk seperti batik, sulaman 0 Tekat
Tekat 5 dan sulaman manik , seramik, kraf buku, wayang kulit dan lain!lain 9leh itu,
dengan tiga langkah pendekatan dalam mewujudkan motif melalui struktur ukiran
kayu Melayu, pelajar akan dapat memohon mereka dalam mewujudkan motif baru
dalam karya seni mereka.
&esimpulannya , kajian ini menerangkan hubungan antara motif daripada
Terengganu tradisional Melayu karya seni ukiran kayu dengan nilai!nilai falsafah
orang Melayu. >ilai aesthetical tradisional Melayu gaya juga sedang tertekan dan
tidak diabaikan. $dalah penting bagi generasi baru untuk benar!benar memahami
proses mewujudkan motif. Ini akan memastikan bahawa motif membawa nilai!nilai
asal dan supaya warisan dan budaya tradisional dapat dikekalkan.
$dalah diharapkan dengan menjalankan penyelidikan masa depan lagi yang lebih
menyeluruh dalam alam semula jadi, pengeluaran motif oleh generasi muda akan
dilakukan dengan pemahaman sebenar tradisional motif, salah satu yang tidak
terjejas oleh pemodenan global kerana ia mempunyai menjadi inspirasi kepada
karya seni saya.