1.

POJMOVNIK GOTIKE ARHITEKTURE I UMETNOSTI Krstasti svod-nastaje

presecanjem dveju poluobliastih svodova jednake veliine pod pravim uglom
Krstasto-rebrasti svod-ovom krstastom svodu su dodata rebra zbog vrste konstrukcije
i ukrasa. U gotici se javlja etvororedni i estoredni svod, dok se u Engleskoj javlja
lepezati svod Arhivolta- oblikovana traka koja uokviruje luk portala ili takvih traka
koje uokviruju lunetu, esto ukraena skulpturama.
2. Arkade- niz lukova koje podupiru stubovi, kada su priljubljene uz zid formiraju
slepe arkade Boni brod- prolaz za vernike koji ide paraleleno sa glavnim brodom rim.
Ili hri. bazilike, odvojen od nje arkadama ili kolonadom. Obino po jedan sa svake
strane glavnog broda(trobrodna bazilika) ili po dva-spoljanji I unutranji petobrodna
bazilika Boni potisak- boni potisak koji potie od teine luka, svoda, i kupole, a
kojem se treba suprostaviti na taki najaeg delovanja-bilo nekom masom zida ili
nosaa Kontrafore istaknuti nosa luk sagraen uz spoljanji zid, obino postavljen
da se suprostavi bonom potisku
3. Deambulatorijum- prekriveno etalite-u bazilici polukruni prolaz oko apside. U
klaustru- etalite sa stubovima ili svodovima oko otvorenog dvorita Dovratnikvertikalna strana otvora vrata. U romanikim I gotikim crkvama dovratnici I
doprozornici esto se izvijaju ka spoljanjoj strani, ime ostavljaju iri prostor za
skulptoralne ukrase. Dvoranska crkva- bazilika u kojoj su glavni i boni brodovi iste
visine. Taj tip crkve razvilo je romaniko graditeljstvo. Fasada- glavno proelje crkve,
obino je trospratno sa tri portala na prvom spratu, rozetom i prozorima na drugom i
dva zvonika
4. Galerija- drugi spratni prostor smeten iznad bonog broda crkve, a ispod zida sa
prozorima ili u crkvi sa etvorodelnim zidom ispod triforijuma, a iznadarkada glavnog
broda koje podupiru sa otvorene strane Hodoasniki hor-celina u romanikoj crkvi
koja se sastoji od apside, deambulatorijuma i zrakastih kapela, u gotici ovaj prostor
vie nema zidove i postaje jedinstven prostor Kamena ipka- na gotikim prozorima: u
ranijij fazi izgledalo je kao da su prozori probijeni kroz puni kamen. Kasnije
preovladava staklo, a prozorima su dodati tanki stubii I elementi nalik kamenoj
mrei. Slini ukrasi izvedeni su na zidovima, svetilitima, proeljima, etc. Kapelaprivatni ili sporedni prostor za molitvu. Prostor za molitvu unutar crkve, esto
uglednih porodica posveeni nekom svetitelju
5. Klauster-mesto izdvajanja vernika u osamu, npr. Manastir. Pravougaono dvorite uz
crkvu ili manastir, uokvireno natkrivljenim etalitem, tremom sa arkadama. Slui za
odmor, itanje, meditaciju, etc. Konzola-kameni, drveni, ili metalni podupirakoji stri
iz zida ima ravnu gornju povrinukako bi mogao da nosi teinu skulpture, venca,
grede. Donji deo je obino profilisan Kripta- u crkvi: nadsvoeni deo ispod hora crkve
Luneta-polukruna ili prelomljena povrina zida, npr. Ispod svoda ili iznad vrata I
prozora. Po pravilu se nalazi iznad portala srednjovekovne crkve I naziva se timpanon
6. Majesta (maesta) ital. re za velianstvo koja se u 14 i15. veku upotrebljavala za
likovni prikaz Bogorodice sa detetom na prestolu okruena nebeskom svitom anela i
svetaca Meseni radovi- razliita zbivanja, poljoprivredni radovi koji se obavljaju u
odreenom mesecu u godini; obino 12 prizora i figura koji ih predstavljaju ponekad
prizore prate znaci zodijaka (rukopisi, portali) Minijatura-jedna od ilustracija u
iluminiranom rukopisu. Vrlo mala slika, naroito portret u slonovai, staklu ili metalu
(ista reprodukcija) Molitvenik-sadri molitve za sedam kanonskih doba za molitvu
tokom dana u rimokatolikoj crkvi-jutrenje, veernje, liturgije za mesne svece,
ponekad I crkveni kalendar. esto su bile oslikane za osobe na viem poloaju po

kojima ponekad dobijaju ime-naziv (molitvenik vojvode de Berija-ista reprodukcija)

Oltarska slika- slika ili um. delo smeteno iznad ili iza oltara, moe da se sastoji od
daske ili tri-triptih, ili vie-politiptih, sa uglavljenim krilima oslikanim sa obe strane.
Pijeta-ital. re za milosre i pobonost. Prizor Bogorodice koja tuguje nad mrtvim
telom Hristovim. Prizor koji prikazuje trenutak nakon Raspea, naziva se Oplakivanje
7. Pilaser- ravni vertikalni element-pravougaonog preseka-koji stri iz zidne povrine I
obino ima stopu, stablo, kapitel Popreni brod-transept- popreni krak bazilike,
postavljen pod pravim uglom u odnosu na glavni brodkoji obino deli prostor za
vernike od hora I apside Portal-kameni okvir vrata, obino monumentalan, s bogatom
skulptoralnom dekoracijom Psaltir-knjiga psalma u Starom zavetu koja se pripisuje
kralju Davidu Trimo- sredinji stub velikih vrata na koji se oslanja nadvratnik kao u
romanikim I gotikim portalima, esto je ukraen reljefima ili skulpturama
8. Rebro-vitki istaknuti luni element koji podupire svod, bilo popreno ili unakrsno,
pa tako deli povrinu na odseke. U poznogotikoj arhitekturi njegova namena je
dekorativna Rozeta-veliki okrugli prozor sa kamenom ipkom I vitraima koji se esto
postavlja na proeljima I na krajevima bonog broda gotikih stubova Sakristijaprostor blizu oltara ili mala graevina u kojoj se ostavlja posue I odea potrebna za
slubu boiju Triforijum-deo zida glavnog broda iznad arkada, a ispod zida sa
prozorima laterne. esto se sastoji od slepih arkada I tri otvora u svakom polju. Kada
postoji galerija dobijamo etvorodelno visinsko raslanjavanje glavnog broda
9. Fijala-mala konstrukcija na vrhu tornja, stuba, kontrafora, est na gotikim
graevinama Timpanon-luneta- povrina izmeu grede I luka vrata ili prozora-esto
ispunjena reljefom, vidi luneta. Napomena: Pojmovnik je autorski rad i moe se
koristiti samo kao prirunik u nastavi istorije umetnosti Art2You
10. Fijala-mala konstrukcija na vrhu tornja, stuba, kontrafora, est na gotikim
graevinama Timpanon-luneta- povrina izmeu grede I luka vrata ili prozora-esto
ispunjena reljefom, vidi luneta. Napomena: Pojmovnik je autorski rad i moe se
koristiti samo kao prirunik u nastavi istorije umetnosti Art2You