Roman

Za ostala znaenja v. Roman (razvrstavanje).

Roman je najopirnija prozna knjievna vrsta, a u dananje vrijeme i najpopularnija. Prvotno

se tako nazivao svaki spis koji je pisan pukim (romanskim) jezikom (za razliku od
latinskog).
Romanom se kolokvijalno nazivaju i neka druga umjetnika djela. Tako se svaki strip ija je
radnja inila koliko-toliko zaokruenu cjelinu nazivao crtanim romanom. Odnedavno se za
stripove koji po svojoj strukturi, sadraju i opsegu odgovaraju romanu koristi izraz grafiki
roman (engleski: graphic novel). Za televizijske sapunice koje ine zaokruenu narativnu
cjelinu se ponekad koristi izraz teleroman, to je doslovan prijevod panskog izraza
telenovela. Roman moze biti avanturisticki.

Sadraj/
[sakrij/]

1 Antiki roman
2 Srednjovjekovni roman
3 Klasini roman
o 3.1 Karakteristike
o 3.2 Podjela
4 Moderni roman
o 4.1 Karakteristike
o 4.2 Podjela
5 Suvremeni roman
6 V. takoer

Antiki roman [uredi - ]

Glavni lanak: Starogrka knjievnost
Nastao je jo u staroj Grkoj u 2. stoljeu i povezan je sa razvojem filozofije. Tematika
privatnog ivota i intimnih osjeaja obrauje novi oblik, koji su antiki teoretiari nazvali
"pripovijeu o osobama", a koja je danas dobila naziv roman.
Od grkih romana sauvani su uglavnom oni koji obrauju ljubavnu tematiku: obino se
opisuju izmiljeni likovi, i to zaljubljeni par koji se mora rastati, a zatim nakon mnogih
pustolovina i muka ponovo nalaze jedno drugo i nastavljaju sratan ivot. Najvaniji od
sauvanih antikih grkih romana jesu Haritonova (, 2. stoljee) Povijest o Hereji i
Kaliroji ( ) te Efeske prie () Ksenofonta iz Efesa

(, 2. stoljee). Sredinom 2. stoljea, roman postaje jedan od oblika sofistike proze,

kako se najbolje vidi iz djela Longa (, 23. stoljee), autora pastirskog ljubavnog
romana Dafnis i Hloja ( ). Novina u prikazu ljubavnih zgoda sastoji se tu u
tome to je za pozadinu radnje uzeta pastirska sredina i to se umjesto uobiajenih lutanja i
pustolovina opisuju etape otkrivanja ljubavnih osjeaja. Meu sofistike romane pripadaju jo
Heliodorove (, 3. stoljee) Etiopske prie o Teagenu i Harikleji i Prie o Leukipi i
Klitofontu Ahileja Tatija ( , 3. stoljee).

Srednjovjekovni roman [uredi - ]

U srednjem vijeku postoji roman u stihu, obino antike ili viteke, uzviene tematike. Neki
od njih su: Roman o Tristanu i Izoldi, Aleksandrida (Roman o Aleksandru Velikom), Rumanac
Trojski (Roman o Troji). Pojavljuju se i viteki i pikarski roman. Viteki roman opisivao je
djela slavnih viteza i plemenitost njihovih dama, te njihov ivot put romantike, arobnih
dogaaja i slino. U pikarskom romanu, glavni lik bio je neto prizemniji, picaro - sitni lopov,
objeenjak ili slino, koji se lukavstvom provlai kroz ivot (popularna tema do dananjih
dana).

Klasini roman [uredi - ]

U renesansi roman dolazi do veeg izraaja, te se u potpunosti razvija onakav kakvog danas
poznajemo kao klasini roman. Najpoznatiji renesansni roman je Bistri vitez Don Quijote od
Manche, kojeg je napisao Miguel de Cervantes Saavedra 1605. godine. Roman je zapravo
parodija na viteke romane koji su tada bili popularni.

Karakteristike [uredi - ]

vrsta fabula
kronoloki slijed dogaaja
due vrijeme radnje
jednostavnost
sveznajui pripovjeda u 3. licu

Podjela [uredi - ]
1. prema temi: drutveni, obiteljski, psiholoki, povijesni, pustolovni, ljubavni, viteki,
kriminalistiki, djeji, ...
2. prema tonu: humoristini, satirini, didaktini, herojski, sentimentalni
3. prema postojanju: klasini, moderni i suvremeni roman.
4. prema formi:

lika - strukturom dominiraju povezani likovi (ili jedan lik)

zbivanja - zbivanje ujedinjuje ono to roman obrauje
prostora - bitna veza je neki zamiljeni ili stvarni prostor
lanani (stupnjeviti) - prie se kao djelovi romana nadovezuju jedna na drugu,
zavretak jedne je poetak druge
prstenasti - jedna uokvirena pria koja obuhvaa sve ostale, neki dogaaj
omoguuje okvir unutar kojeg se pripovijeda cijeli roman
paralelni - nekoliko pria se razvija usporedno

roman-rijeka - obuhvaa ciklus povezanih romana

Moderni roman [uredi - ]

Moderni roman se javlja u 20. stoljeu i vue korijene u djelu F.M.Dostojevskog Zloin i
kazna, a prvi pravi moderni roman je ciklus U traganju za izgubljenim vremenom Marcela
Prousta. On u svom djelu stvara posebnu vrstu romana (monoloko-asocijativni roman roman esej i roman struje svijesti), ulazi u svijet podsvijesti te razvija tehniku solilokvija
(unutarnji monolog, govor o sebi objektivno i hladno). Takoer, uvodi psiholoko vrijeme
(unutarnje, razliito od stvarnog).

Karakteristike [uredi - ]

psiholoko (subjektivno) vrijeme (u stvarnosti obino nekoliko dana ili sati)

reprodukcija ovjekove svijesti
unutarnji, pripovjedni monolog (solilokvij)
teite na liku, a ne na dogaaju (zbog to boljeg otkrivanja ovjekovog unutarnjeg
svijeta)
defabulativnost (fabula slabi ili nestaje, radnja bez uzrono poslijedine veze, ovisi o
subjektivnim doivljajima lika)
este teme su traganje za ivotnim smislom, promiljanje o sebi, pitanja o svijetu i
njegovu smislu
pripovjeda je nepouzdan i subjektivan, pripovijeda u 1. licu jednine
jezik filozofije, simbola (metajezik)

Podjela [uredi - ]

roman-esej - tip modernog romana u kojem se epsko pripovijedanje nadopunjuje

osjeajima i asocijacijama
struje svijesti - moderni roman koji nema prave radnje, pripovjeda je u 1. licu i
govori o vlastitom unutarnjem svijetu u monologu
ideja - osloboen potinjenosti stvarnosti, u njega ulazi sve
filozofski - filozofija se popularizira pomou knjievnog djela u koje je pretoena

Suvremeni roman [uredi - ]

Suvremeni ili postmoderni roman nastaje 60-ih i 70-ih godina 20. stoljea. Djelo se poinje
tretirati kao promjenjivo, vieznano, struktura koja je potpuno otvorena itatelju i njegovoj
interpretaciji. U postmodernom romanu ukida se povijesni tok, a sama pria se gradi iz
fragmenata te iz drugih pria i anrova, spajaju se razni prijanji stilski pravci. Izbjegava se
apsolutni kraj, gube se granice, pria stoji izmeu realnog i imaginarnog. Tako nastaju mnogi
sitniji, obino nacionalni pravci, ovisno o izboru anrova i stila.