ISTORIJA FUDBALA

THE HISTOTY OF FOOTBALL

Boidar Bozilovi 11794/11

Izvod: Ne postoji aspekt ljudskog ivota i ovekovog mesta u drutvu koji nije bio pod uticajem fudbala. Jo od
nastanka ove plemenite igre postoji neodoljiva privlanost prema istoj od strane ljudi iz svih podruja, nacija,
vera, iz svih slojeva drutva. Razlog za to je mozda to to fudbal mogu da igraju pripadnici svih ovih grupacija,
svih godita i polova. Istorija fudbala i njegov razvoj prati niz slinih igara i burne dogaaje koji su posle
odreene svojevrsne evolucije proizveli fudbal onakvim kakav je danas.
Kljune rei: Fudbal, razvoj fudbala, istorija fudbala, pravila igre, savremeni fudbal .

Uvod
Novija istorija fudbala obuhvata neto vie od
100 godina. Sve je poelo 1863. Godine u
Engleskoj kada su ragbi i fudbal krenuli
razliitim putevima i kada je osnovan prvi
fudbalski savez, Fudbalski savez Engleske
(Football Association). Oba oblika fudbala
potiu od istog korena i imaju dugo i zamreno
porodino stablo. Njihova rana istorija
ukljuuje veliki broj razliitih igara. injenica
je da se igra s loptom u kojoj se lopta udara
nogom igra ve hiljadama godina i nema
razloga da se veruje da je to samo odstupanje
od prirodnog oblika igre s loptom u kojoj se
koriste ruke. U fizikoj tui za loptu, esto bez
pravila, nema sumnje da je na poetku
umetnost kontrolisanja lopte bila izuzetno
teka i zahtevala posebnu taktiku i talent.
Kina
Najraniji oblik igre za koji postoji nauni
dokaz je tshu chu (slika 1.), igra slina fudbalu
koja se igrala u Kini u 2. i 3. veku p.n.e. igrai
su loptu napravljenu od ivotinjske koe
morali provui kroz rupu u mrei razvuenoj
izmeu bambusovih tapova visokih oko 10 m.
Tshu chu se intenzivno igrao tokom dinastije

Han i predstavljao vebu fizikih sposobnosti

kineske vojske.

Slika 1. Japanska igra tshu chu (izvor

Wikipedia)
Japan
Jo jedan oblik igre koji potie sa Dalekog
istoka je japanski kemari (slika 2.) koji se
pojavljuje 500-600 godina kasnije. To je
kruni tip fudbalske igre, mnogo manje
spektakularan. Kemari je predstavljao vie

asnu, ceremonijalnu aktivnost. Zahtevao je

odreene sposobnosti ali ne i takmiarski duh
kao to je bilo u kineskoj igri. U kemariu nije
postojao ni najmanji znak borbe za posed nad
loptom. Igrai su morali da dodaju loptu jedan
drugome na prilino malom prostoru,pri emu
im ona nije smela pasti na tlo.

Americki indijanci
U XVI vijeku ameriki Indijanci igrali su igru
zvanu psuschuakohowog to znai skupiti se i
udarati loptu nogom. Plae iroke skoro 1
kilometar sa golovima udaljenim i do 2
kilometra bile su igralite za ak 1000 ljudi
istovremeno. Igra je bila veoma gruba i esto
je rezultirala slomljenim kostima igraa koji se
nisu mogli ni raspoznavati, jer su se ukraavali
raznim nakitom i farbali lice ratnikim bojama.
Razvoj modernog fudbala

Slika 2. Tip japanske igre slican fudbalu i

predhodnik istog Kemari ( izvor Wikipedia)
Meksiko i centralna amerika
Gumena lopta pojavljuje se u Meksiku i
Centralnoj Americi u periodu od 600. do 1600.
godine. Igra koju su igrali stanovnici tih
prostora igrala se na terenu u obliku slova I.
On je bio dugaak 12-15 m sa uspravnim
zidovima visokim par metara. (Slika 3.) Na
sredini svakog zida je bio probuen kamen ili
drveni prsten. Cilj igre je bio da se teka
gumena lopta provue kroz prsten.

Slika 3. Tip fudbala u Meksiku i Centralnoj

Americi (izvor Wikipedia)

Najvjerovatnije su ove igre imale uticaja na

fudbal ali razvoj fudbalske igre kakvu danas
poznajemo deavao se u Engleskoj i kotskoj.
Igra koja se razvijala na britanskim ostrvima
od VIII do XIX veka imala je velik broj
lokalnih i regionalnih oblika koji su vremenom
uoblieni i usavreni do dananjeg pojma
fudbala i ragbija. Te igre su bile drugaije od
svih
dotad
poznatih
oblika:
manje
organizovane, vie nasilne, vie spontane i
obino ih je igrao neogranien broj igraa.
Povremeno, igre su bile takmienje izmeu
celih sela i naselja; igralo se na ulicama,
seoskim trgovima i poljima. Udaranje igraa je
bilo dozvoljeno kao ,uostalom, i sve ostalo.
Fudbal (slika 4.) koji se tada igrao bio je
masovni fudbal gde broj igraa nije bio
ogranien a pravila skoro nisu ni postojala
(prema jednom zapisu iz Workingtona u
Engleskoj u cilju postizanja pogotka bilo je sve
dozvoljeno osim ubistva).

Slika 4. Britanski pocetci razvoja fudbala

(izvor Wikipedia)

Zabrane igranja fudbala

Niz zakona i zabrana, ponekad strogih,
ponekad blaih, pokazuje koliki je bio
entuzijazam za fudbal iako je on esto nailazio
na neodobravanje vlasti. Lord Mayor od
Londona 1314. godine izdao je proklamaciju u
kojoj zabranjuje fudbal zbog nereda koji
obino uzrokuje. Tokom Stogodinjeg rata
izmeu Engleske i Francuske od 1338. do
1453. godine fudbal je takoe bio zabranjivan.
Edward III, Richard II, Henry IV i Henry V
zabranjivali su fudbal zato to je omiljena
rekreacija odvraala vojnike od vebanja
korisnijih vojnikih vetina kao streljatvo koje
je imalo vanu ulogu u britanskoj vojsci u to
vreme. Svi kotski kraljevi u XV vijeku su
,isto tako, zabranjivali fudbal. Tako se u
dekretu Dejmsa I 1424. g. kae da nijedan
ovek nee igrati fudbal. (Slika 5.)

Slika 5. Surove kazne za igranje fudbala (izvor

Wikipedia)
Nastanak pravila
Meutim nijedna od ovih mera nije imala
efekta. Popularnost igre je rasla i ljudi su
previe voleli grubu borbu za loptu da bi im to
neko zabranio. Za vreme renesanse u Italiji u
Firenci,Veneciji ali i u drugim gradovima igrao
se oblik fudbala nazvan calcio. On je bio
organizovaniji od fudbala u Engleskoj, igrali
su ga igrai obueni u dresove razliitih boja.
Igrao se na vanijim sveanostima za vreme
praznika u Firenci. U Engleskoj igra je jo
uvek bila gruba i jedva da je bilo nekog
napretka u periodu od 500 godina igranja.
Nita se nije menjalo do poetka XIX vijeka
kada se fudbal poeo igrati u poznatim javnim

kolama. Fudbal se u poetku igrao kao zimska

igra izmeu domova u javnim kolama poput
Winchestera, Charterhousea i Ethona ali ne
tako esto izmeu kola, jer svaka kola je
imala svoja pravila od kojih su neka
dozvoljavala diranje lopte rukom a neka ne.
Maturanti javnih kola koji su ili na
univerzitet tamo nisu mogli igrati fudbal osim
sa svojim starim kolskim prijateljima. Pokuaj
definisanja pravila i otklanjanja razlika uinjen
je na Cambridge univerzitetu 1843. i 1846.
godine . Veina javnih kola prihvatila je ono
to su zvali Cambridge pravila koja su
kasnije bila prihvaena na univerzitetu i nakon
toga kod diplomaca koji su osnovali fudbalske
klubove. Zatim je 1862. i 1863. godine
odrana serija sastanaka kolskih i vankolskih
klubova londonskog podruja i susednih
okruga, koji su se sloili da e objaviti pravila i
tako odvojiti ragbi od novostvorenog
fudbalskog saveza (FA). Nova pravila nisu
odmah univerzalno prihvaena , mnogi klubovi
nastavili su da igraju po svojim naroito u
Sheffieldu i oko njega. 1867. godine formiran
je fudbalski savez Sheffielda, prethodnica
okrunih saveza nastalih kasnije. Sheffield i
London igrali su dva mea 1866. godine i tada
je trajanje igre prvi put ogranieno na sat i po.
1871. godine svih 15 klubova saveza , pozvani
su da se takmie za trofej zajednikog kupa.
Do 1877. taj broj je porastao na 43. Do kraja
1870-ih samo pravila kotskog saveza su
odudarala od pravila od Fudbalskog saveza
Engleske. Poseenost na utakmicama je rasla,
1893 u finalu kupa je bilo 45,000 gledalaca,
1897 vie od 65,000 a 1901. vie od 100,000.
irenje fudbala izvan Britanije uglavnom je
zasluga britanskog uticaja izvan zemlje.
Ispoetka je ilo sporo ali ubrzo je zahvatilo
mase i naglo se proirilo celim svetom. Prve
zemlje posle Britanije koje su oformile
fudbalske saveze su Holandija, Danska, Novi
Zeland, Argentina, ile, vajcarska, Belgija,
Italija, Nemaka, Urugvaj itd.
Istorija fudbala u srbiji
Kao i na mnoge ostale delove sveta, tako i na
nae podneblje, fudbal su doneli i prvi igrali
Englezi.Kao dravljani velike pomorske,
trgovacke i kolonijalne sile, Englezi su se
tragajuci za uslovima to veceg ekonomskog
uspona nali i u naim junoslovenskim
zemljama. Najznacajniji podatak za pocetak

razvoja fudbalske igre na prostore dananje

Srbije nalazimo na samom kraju XIX veka, ili
tacnije 1896. godine.Tada je Hugo Buli, iz
Hamburga, gde je studirao trgovinu, doneo
prvu fudbalsku loptu sa sobom, u svoj
Beograd. Iste godine, Hugo Buli je osnovao
"loptacku sekciju" Beogradskog gimnastickog
drutva "Soko" i organizovao je demonstraciju
fudbalske igre, kod Nebojine kule ispod
Kalemegdana. Ali, prvi zvanicni fudbalski
klub, ne samo na teritoriji dananje Srbije,
nego i na teritoriji prethodne Jugoslavije,
osnovan je u Subotici 1901. godine pod
imenom "Backa". 1903. godine u Beogradu je
osnovan fudbalski klub "Soko", a iste te godine
u Kragujevcu i "umadija". Posle Prvog
svetskog rata, u novoj dravi Srba, Hrvata i
Slovenaca, u Zagrebu je 1919. godine osnovan
Nogometni Savez Jugoslavije, a dr Hinko Virc
izabran je za prvog predsednika.
Prvo
prvenstvo Jugoslavije odrano je tek u sezoni
1922/23. godine po Kup sistemu. Prvi naslov
prvaka Jugoslavije osvojio je "Gradanski" iz
Zagreba 1923. godine. I, konacno, 1923.
godine, na Fudbalski savez je bio primljen i u
savez Fife, poto je prethodno 1921. godine
bio primljen kao privremeni clan svetske
fudbalske organizacije. Prve borbe za titulu
prvaka Jugoslavije odrane su 1923., a vodilo
ih je est klubova - prvaka ondanjih
podsaveza. Igralo se po jednostrukom Kupsistemu, jo pet puta su prvenstva odravana
po Kup-sistemu (1924, 1925, 1926, 1932 i
1936), dva puta po jednostrukom (1927. i
1928), i devet puta po dvostrukom bodsistemu, uz ucestvovanje od 6-12 klubova.
Prva prvenstva su se odvijala po podsavezima,
pa bi prvaci nastavljali takmicenje na nivou
drave. Kada su se stekli uslovi, kada je i
kvalitet fudbala poboljan, formirana je 1927. i
prva liga Jugoslavije sa 10, a ubrzo potom
povecana je na 12 klubova. Fudbalski Savez
seli se iz Zagreba u Beograd 1929. godine i od
tada do dananjih dana nalazi se na istom
mestu na adresi Terazije 35.
Za tako
omasovljen fudbalski sport u Jugoslaviji, a
posebno za beogradske, zagrebacke i splitske
klubove, u kojima su se pojavljivali izuzetno

talentovani fudbaleri, proculo se i u

inostranstvu. Fifa je zbog toga racunala s
Jugoslavijom kao s jednim od prvih ucesnika
buduceg svetskog prvenstva. To se ubrzo i
ostvarilo. Jugoslavija je 1930., zajedno sa jo
tri evropske zemlje, bila ucesnik Prvog
svetskog prvenstva u Urugvaju. Naa dva
najveca kluba FK Crvena Zvezda (Slika.6) i
FK Partizan osnovani su 1945. godine, dakle
odmah po zavretku II Svetskog rata. Potpunu
ekspanziju fudbalska igra doivljava, na naim
prostorima, u periodu od 1950. do 1970.
godine. Tada se na reprezentativnom planu
postiu i najveci rezultati koji su ostavili trag
do dananjih dana. Na dosadanjim velikim
takmicenjima nai najbolji igraci koji su
nastupali za reprezentaciju nae zemlje imali
su promenljive rezultate, ali ti rezultati su, u
odnosu na zemlje po velicini slicne naoj, bili
veoma zapaeni. Od 18 Svetskih prvenstava mi
smo
ucestvovali
na
8
takmicenja
najkvalitetnijih timova. Najznacajnije rezultate
postizali sm na prvom (1930),estom (1962) i
dvanaestom (1990) takmicenju. Na Evropskim
prvenstvima smo bili uspeniji, tako da smo
osvajali dva puta po drugo mesto na naem
kontinentu. Te rezultate postizali smo1960. i
1968. godine. Na Olimpijskim igrama i na
turnirima koji su organizovani na najvecim
sportskim okupljanjima osvajali smo zlatne,
srebrne i bronzane medalje. Od klubskih
rezultata treba istaci osvajanje Kupa ampiona
i Interkontinentalnog Kupa 1991. godine od
strane FK Crvena Zvezda i dva ulaska u
finalne utakmice Kupa ampiona 1966. godine
FK Partizan i u Kup UEFA FK Crvena
Zvezda1979.godine.Veliki trag od pojedinaca
ostavili su sledeci igraci:Mitic, Bobek, Vukas,
Cajkovski, Kostic, Bokov, Stankovic,
Crnkovic, ekularac, Milutinovic, Veselinovic,
Jerkovic, Kovacevic, Vasovic, Dzajic,
Pavlovic,
Savic,
Petrovic,
Stojkovic,
Mihajlovic, Savicevic, Pancev, Miloevic,
ukic, Jugovic, Mirkovic,Stankovic,Keman,
igic, ...

Literatura:
-

Slika 6. Najtrofejniji klub u istoriji naseg

fudbala, F.K. Crvena Zvezda (Izvor Red Star
fan syte)
Zakljuak
Fudbal je u poslednjih pedeset godina postao
najomiljeniji sport na planeti,i ujedno
najvaznija sporedna stvar na svetu. U fudbal je
umesan veliki broj svetske populacije. Igra se
na svim kontinentima,u vecini drzava i u
stalnom je porastu, kako po kvalitetu, atrakciji,
finansijama i po dostupnosti sirokim masama
populacije. Mnogi smatraju da je fudbal ,,vise
od igre, ,,vise od sporta, da svojom
egzistencijom ulepsava zivot prosecnog
coveka i donosi radost sirokim masam ljudi.
Videli smo da se je fudbal kroz istoriju
razvijao na krajnje neobican nacin i dospeo do
sadasnjeg stanja kroz mnoge promene u stilu,
nacinu, pravilima Iako je bio podlozan
uticajima raznih zemalja, naroda, kultura uvek
je predstavljao plemenit nain takmienja
meu ljudima sirom sveta. Uticaj fudbala na
oveanstvo je jak i nezaboravan, ali sto je i
najbitnije, pozitivan. Pojedini teoretiari
smatraju da jesport, a pre svega fudbal, kao
najpopularniji sport na svetu, u mnogo cemu
zamenio potrebu borbi i ratova meu ljudima.
Bilo kako bilo, Fudbal je bio i ostaje
,,najvaznija sporedna stvar na svetu.

www.wikipedia.org
,,Znaaj fudbala, Dr. Petar Bogdanovi,
Fakultet sporta i fizikog vaspitanja u
Beogradu, 2008
www.tvrdjava.org

Abstract: There is no aspect of human life and man's place in society that was not under the influence of football.
Since the creation of this noble game there is an irresistible attraction to the same by people from all regions,
nations, religions, from all areas of life. The reason for this is perhaps the fact that football can play all the
members of these groups, all ages and sexes. The history of football and its development follows a series of
similar games and violent events witch have, after some period of evolution, made football as it is today.
Key words: East and West, relations between East and West, civilization, century,differences,distrust.