EFTIRSKÚLIN Nr. 3

EFTIRSKÚLIN
23. NOVEMBER 2007 · Nr. 3
Gylti føroyski møguleikin

Í øllum londum, har skapandi mentan er, eru lunnar lagdir undir eftirskúlar – eitt nú háskúlar, skúlar fyri
skapandi list, ítróttarskúlar, tónlistaskúlar og húsarhaldsskúlar. Tosað hevur í mong ár verið um at seta
eftirskúla á stovn í Føroyum. Onki er at ivast í, at tíðin er komin til at gera álvara av hesum.
Søgan vísir, at allar nýskap verður út í heim at bjóða av. tann fíggjarligi parturin er
anir hava trupla byrjan og Á eftirskúlanum kunnu júst væl greinaður, og greitt er,
Nú gerst
hava kravt áhaldni at sann tílík mál vera tikin upp, tí hvussu hetta skal fáast til
eftirskúlin veruleiki
føra umhvørvið, lands onki mark nýtist at vera fyri vega, og hvussu býtið skal
s. 2
myndugleikar og borgarar nýskapandi frálæruháttum. vera millum land, komm
nar sum heild um týdningin, Hjá einum føroyskum unur og næmingagjald.
ein tílíkur stovnur kann eftirskúla er umráðandi at Hetta er ein av grundstein
fáa. Hetta tekur mánaðir og fáa vinarskúlar í granna unum, so tað ikki verður
í mongum førum ár. londum okkara. Her eru neyðugt á hvørjum ári at
Vit uppliva, at nógv av nógvir tættir at troyta, sum berjast fyri at fáa fígging.
okkara ungu fara av land vilja geva eitt meiri litríkt Um so er, verður øll skúla
inum at nema sær útbúgv og mennandi skúlaár. Her ætlanin ótrygg, og fólk fara
ing. Mong fara á eftirskúla, kunnu leiðsla, lærarar og at bera ótta fyri, hvussu
sum gevur teimum eina næmingar fáa íblástur frá komandi ár fer at vera.
góða barlast, bæði tí at tey grannum okkara, sum hava Soleiðis sum kveikjararnir
fara á ein øðrvísi skúla og at eina longri siðvenju við hava lagt upp til, so skal ein
Eftirskúla sjálvandi
tey uppliva umheimin. Tó eftirskúlum. Eisini kann partur fíggjast av landinum
kunnu tað vera mong, sum hugsast, at ein skiftisnæm og kommunum, samstundis
s. 3
ynskja at verða í Føroyum ingaskipan kann setast á sum eitt næmingagjald
eina tíð afturat, áðrenn stovn. verður kravt frá hvørjum
víðari lesnað, og hevði tað næmingi.
tá verið ein gyltur møguleiki List og ítróttur Gjøgnumført arbeiði má
hjá hesum at farið á føroyska ein stovn sum eftirskúlan í serliga á so ungum aldri, at Árini í fólkaskúlanum eru í fyrstu syftu vera gjørt, so
eftirskúlan. Eg vil siga, at Hvalba, bæði í Føroyum og síggja týdningin í at menna ein breið vifta av undirvísing, at allar kommunur binda
hetta er ein sjálvsagdur tátt úti í heimi. Ein íløga í eina grundleggjandi kunnleik hetta fyri at geva næming seg til framyvir at vera við í
ur at víðka um møguleikar tílíka søluvøru kann á an, sum hevur alstóran inum ein grundvøll at fíggingini, soleiðis at
nar av tilboðum í Føroyum. mangan hátt koma okkum týdning fyri teirra egnu standa á, sum teir víðari landskassin við álitið á tað,
væl við í framtíðini. framtíð. Eisini er tað so, at kunnu byggja á til aðrar út ikki á nakran hátt kann
Staðseting um tú ikki hevur fingið búgvingar ígjøgnum lívið. Í sleppa sær undan ábyrgd í
Ein gjøllig verkætlan er Føroyska málið hylling á mállæru og stav eftirskúlanum er møguleiki hesum so týdningarmikla
Eftirskúlin í Hvalba framd um eftirskúla í Føroy og mentanin seting, áðrenn tú ert liðugur at bjóða tær meiri listarligu máli, sum hann sjálvsagt
komin á fíggjarlógina
um. Henda ætlan viðger ein Vit mugu gera okkum greitt, í fólkaskúlanum, so kann og tjóðskaparligu lærig rein eigur at vera ein stórur
s. 4
eftirskúla, sum liggur í Suð at Føroyar er eitt pinkuland, hetta gerast ein trupulleiki, irnar, so sum málningalist, partur av. Í øllum londum,
uroy, nærri staðsett í og hava vit tí enn størri tørv um tú fert beinleiðis út á skaldskap, tónleik, ítrótt har skapandi mentan er,
Hvalba. Flestu føroyingar á gjølla at bera føroyska arbeiðsmarknaðin, víðari at o.s.fr. Tað gevur næming eru lunnar lagdir undir
eru samdir um, at Hvalba er siðaarvin víðari og styrkja lesa ella kanska uttanlands inum breiðari kunnleika til eftirskúlar – eitt nú háskúlar,
eitt av natúrvakrastu støðum um málið og tjóðskaparligu at arbeiða. Hetta ger, at hesi øki og kanska stimbrar skúlar fyri skapandi list,
í Føroyum. Júst hetta kann dygdirnar enn onnur lond. grundarstøðið í føroyska áhugan og dirvið at velja ítróttarskúlar, tónlistaskúlar
vera ein av góðu grundgev Við eftirskúlanum í málinum er ov veikt. Eftir eina annarleiðis lívsleið enn og húsarhaldsskúlar. Tosað
ingunum fyri, at ein tílíkur Hvalba hava vit góðar møgu nógv ár, kanska 10-15 ár tað meiri siðbundnu. hevur í mong ár verið um at
skúli verður lagdur á hesum leikar at styrkja og verja um uttanlands, koma fleiri Neyðugt verður at arbeiða seta eftirskúla á stovn í
stað, sum liggur fjarskotið, føroyska málið, søguna, heima ftur og hava tá sjálv saman við stovnum, virkjum Føroyum. Onki er at ivast í,
tó lutfalsliga atkomuligt. mentanina og tjóðskapar sagt ikki nomið sær størri og praktiska dagligdegnum at tíðin er komin til at gera
Fyri stuttum var SamVit ligu kenslurnar. Frálæran í kunnleika í føroyskum máli innan vinnur og virki. Hetta álvara av hesum. Henda
SAMAN AT HALDA sett á stovn. SamVit er ein føroyskum og øðrum grund og mentan. saman við tí ástøðiliga verkætlanin um eftirskúlan
VAR EI OKKUM GIVIÐ ráðgevandi stovnur innan leggjandi lærigreinum í Á eftirskúlanum kann partinum, sum gevur næm í Hvalba er gylti føroyski
TÍ ER SO LÍTIÐ … s. 7 marknaðarføring, sum mill fólkaskúlanum hevur ofta størri herðsla verða løgd á inginum eina størri breidd í møguleikin.
um annað skal fáa útlend ikki víst seg at fingið nóg málið, mentanina, søguna lærdóminum, hann tekur
ingar at vitja í Føroyum, stóra rúmd, tá vit hugsa um, og Føroyar mótvegis al til sín. Gunvá við Keldu
bæði ferðafólk og øðrvísi hvussu illa og vánaliga nógv heiminum. Í dag verður Formaður í Mentanarnevnd
Klaksvíkar Býráðs
vitjandi. Onki er meiri duga at handfara føroyska nógv tosað um alheimsgerð. Fíggjarligi parturin
natúrligt, enn at ein tílíkur málið. Mangan duga næm Umráðandi er at kenna seg Umráðandi er, um ikki
stovnur tekur lut í at selja ingarnir ikki sjálvir, kanska og sítt væl, áðrenn farið skúlin skal liva í óvissu, at
Er tað søgan,
ið endurtekur seg?
s. 12
FKF Føroyar
standa saman um eftirskúlan!
FKF
2 EFTIRSKÚLIN 23. NOVEMBER 2007
Nú gerst eftirskúlin veruleiki

Fólkaflokkurin hevur frá byrjan fylgt væl við arbeiðinum at stovnseta eftirskúla í Hvalba – vit í Fólkaflokkinum fegnast um, at
arbeiðið nú er komið so væl áleiðis, at tað skjótt kann farast undir at byggja skúlan.
aðrir missa hugin at ganga Undirvísingin á eftirskúl til nakað nýtt, spennandi má undir byggingina av beinanvegin.
í skúla. anum fer at bróta við ta og lærueggjandi. Tí eigur skúlanum. Landsins partur verður
Eftirskúlin hevur neyð vanahugsan, sum vit kenna slíkur skúli ikki at liggja í Skúlin hevur breiða und so goldin aftur til sjálvs
ugu tilboðini til hesar næm frá fólkaskúlanum, og fer at miðstaðarøkinum, og eigur irtøku millum kommun ognarstovnin sum rakstrar
ingarnar, umframt aðrar, geva næmingunum avbjóð fjarstøðan heldur ikki at urnar, sum taka fult undir stuðul yvir eitt ávíst ára
sum vilja royna ein øðrvísi ingar á teimum økjum, har vera ov stutt. Tí er lítið at við ætlanini. mál.
skúla. teir hava møguleikan at ivast í at Suðuroyggin og Ásannandi, at landsins Eftirskúlanevndin og
menna seg. Hvalba er rætta staðið fyri játtanarskipan kann verða kommunurnar taka fult
Eftirskúlin víðkar Eftirskúlin fer eisini at eftirskúlan. Fjarstøðan til ein trupulleiki, er neyðugt, undir við hesum leisti og
sjónarringin geva føroyskum lærarum Miðstaðarøkið er í hesum at nevndin fyri eftirskúlan fegnast um at hava fingið
Okkara børn og ungdómar nýggjar møguleikar og førinum ein fyrimunur. fær betur og øðrvísi karmar hendan møguleikan.
verða einsrættað frá tí tey nýggjar avbjóðingar, har Sermerkta umhvørvið í at virka undir.
fara í vøggustovu/barna- lærararnir veruliga sleppa Hvalba við ríkum vinnulívi, Tí hevur landsstýrismað
garð, til tey koma út úr at brúka síni evni. ríkari natúru og sermerktu urin hjá Fólkaflokkinum Eftirskúlin veruleiki
Eftirskúlin frambrot fólkaskúlanum. Øll skulu Eftirskúlin fer soleiðis at mentaner avgjørt røttu nú gjørt broytingaruppskot Fólkaflokkurin hevur alla
í føroyskari vera eins og halda seg inn geva fólkaskúlanum kapp karmarnir fyri føroyskan í eftirskúlalógini, so at tíðina tikið undir við eftir
skúlasøgu anfyri teir trongu karm ing, eina kærkomna kapp og norðurlendskan ung eftirskúlin kann skipast skúlaætlanini, og tí fegnast
Føroyskur ungdómur hevur arnar, har tað í alt ov lítlan ing, sum í longdini fer at dóm, sum í framtíðini fer at sum sjálvsognarstovnur á vit um, at ætlanin nú er
brúk fyri teimum tilboðum, mun er møguligt at búnast verða til gagns fyri fólka ganga á eftirskúlanum sama hátt sum tekniski skúl komin hartil, at eftirskúlin
sum eftirskúlin kann bjóða, við sjálvstøðugum hugsan skúlan. Eitt og hvørt tiltak hevur in í Tórshavn. skjótt verður veruleiki.
og tí er ætlanin við Atlantic um og ætlanum. At foreldur og næmingar brúk fyri eldsálum, og tað Lógarbroytingin staðfest Vit ynskja tí nevndini fyri
Adventure Eftirskúlanum í Eftirskúlin verður skipað fáa ein valmøguleika er hava fyrireikararnir av Eft ir samstundis, at landskassin, eftirskúlan blíðan byr fram
Hvalba kærkomin. ur sum vistarskúli, og gevur frambrot í mun til fólka irskúlanum víst er til staðar umframt at gjalda helm yvir.
Tað er ein sannroynd, at hetta næmingunum møgu skúlan, har treytin er, at all við hesi verkætlan. ingin av byggikostnaðinum,
tað er trupult hjá føroyska leikan at búnast á ymiskan ir skúlarnir eru eins. skal gjalda 70% av rakstrar Jørgen Niclasen,
fólkaskúlanum at geva, ser hátt. Tá næmingarnir Lógarbroyting útreiðslunum. formaður Fólkafloksins
liga 10. floks næmingunum, búgva saman, búnast teir Staðsetingin av neyðug Við lógarbroytingini
nøktandi avbjóðingar, við tí sosialt, umframt at teir læra eftirskúlanum Arbeitt hevur nú verið við kann nevndin sjálv skaffa
úrsliti, at nógvir næmingar at taka ábyrgd av egnum Ein eftirskúli skal fáa ung ætlanini í fleiri ár, og er sær fígging til byggingina
gevast í 10. flokki, meðan viðurskiftum. úr sínum vanliga umhvørvi tíðin nú komin til at farast og fara undir verkætlanina
Alternativið, sum ikki var til

í slipsi onkur jól, ella bara endaðu ikki so fáir sum skúla, men yvirhøvur varð fyrireikingarprógv“, sum EFTIRSKÚLIN SVARIÐ?
soleiðis hissini fyri at verkfrøðingar, arkitektar, tað hildið at vera kostnað merkti, at ein spældi idiot á Sum gløggi lesarin sær, so
irritera okkum bygdasligu, byggimeistarar og ikki at armikið fjas, og hesi neyðars háskúlanum frá januar til manglar okkurt í hesi stuttu
sum enn gingu í ketildrakt gloyma maskinmeistarar og børn høvdu afturkomin juli og afturfyri slapp inn á søguni. Í fyrsta lagi mangl
og tuflum og luktaðu av installatørar. Uttan skipa lært bæði at drekka og HF í august. aði eitt tilboð til okkum
sild ella olju ella báðum. smiðjuna høvdu flestallir roykja. Hetta var gott fóður At ganga soleiðis fyri ungdómar á leiðini. Ein
Hjá okkum fall megin endað sum ófaklærdir sjó til frammanundan vælrøktu onki í eitt hálvt ár høvdu fá eftirskúli kundi havt verið
parturin av dreingjunum menn. fordómarnar um háskúlar ráð til, so nú fullu tey flestu svarið.
út eftir 7. flokk. Mann tos Onkrir okkara byrjaðu nar. frá. Háskúlin var mest eitt Í øðrum lagi leggur helst
aði tá um at hava ráð at realskúlan, men góvust ella spæl, har mann fekk tað onkur til merkis, at eg bara
halda fram í realskúla. Vit fingu fótin. Alternativið var LYKILIN TIL HEIMIN burturúr, mann vildi hava havi skrivað um dreingir.
øvundaðu hesum javnaldr tá onki uttan at fara til So hoyrdu vit knappliga um burturúr. Ábyrgdin var tín Hvat varð av gentunum?
um, sum fóru til skips úr 7. arbeiðis. Valið stóð millum nakað heilt nýtt, sum var og ikki teirra. Sosialt var Jú, tær flestu teirra blivu
Í seksti- og sjeytiárunum flokki, sum vunnu pengar, at lossa á keiini ella at komið – sjálvandi – í Havn. tað eitt gott og sunt upp konur. Tað var tað. Ein
tóktist, sum skúlaskipanin sum afturkomnir vóru trøll arbeiða fisk. Í okkara føri HF kallaðu tey hetta, eitt livilsi, í dag situr tó lítið eftirskúli hevði helst eisini
yvirhøvur takkaði fyri seg, vaksnir og keyptu sær knall sild. Var ein heppin, fekk danskt uppfinnilsi um „høj eftir uttan áhugin, Bárður verið svarið hjá mongum
tá 3. real var liðugur. Sum ert og plátuspælara. Í okk ein fótin innum á Skipa ere forberedelseseksamen“, Jákupsson vakti fyri listini, teirra.
at skúlin segði við teg: Nú ara eygum vóru hesir teir smiðjuni. sum á mangan hátt var og stavsetingin, sum Jóan Í øllum førum kunnu vit
dugir tú at lesa og skriva – skrappu og kulu, sum 17 Fyri teir flestu av okkum síðustillað við studentaút nes av Skarði við harðari staðfesta, at vantaði ein eft
skrubba nú av til arbeiðis! ára gamlir keyptu bil og var galdandi, at nøkur ár búgvingina. Her bar til at hond bukaði inn í okkara irskúli tá, so vantar hann í
Studentaskúlin, sum tá tvey ár seinni settu fót undir seinni angraðu vit, at vit velja nøkur fak, og her var knokkar. Minnist enn, enn størri mun í dag, tí
bara var í Havn, var fyri tey egið borð. ikki fingu eina bókliga einki aldursmark. hvussu hann fekk okkum at revsingin fyri ikki at vera
fínu, børnini hjá teimum útbúgving. Men lítið var at Men pikaríll um tey ikki trampa í takt, meðan vit øll skúlaður er nógv harðari
skúlaðu ella vælbjargaðu. ARBEIÐI EINASTA gera við tað. Kvøldskúlarnir settu so ómøgulig upptøku í tað óendaliga endurtóku: nú enn fyrr, og alternativini
hvørs børn blivu tannlæknar ALTERNATIV royndu, men hjá teimum krøv, at fleiri okkara ikki „Hvørjumfall hevur ongan til tey ófaklærdu eru færri í
ella tey endaðu sum nørdar Skála Skipasmiðja bjargaði flestu var tað bert spæl og í hættaðu okkum at søkja. tíð ð!“ Tað var góður peda dag enn áður.
á almennum skrivstovum í einum stórum parti av besta føri eitt skeið í Nakrir søktu og vórðu send gogikkur!
Havn. dreingjaungdóminum. Har bókhaldi ella enskum. ir út á Føroya Háskúla til So slapst inn á HF, sum Ó. J. Rólantsson
Tey komu ongantíð heim bar til at fáa lærupláss, og Mann hoyrdi um onkran, nakað so fantastiskt sum gjørdist lykilin til heimin. tíðindamaður
aftur á bygd kortini, kanska hóast vantandi realskúla sum fór uttanlands á há „fyrireikingarskeið til hægri
Útgevari: rit – ritstj. Tummas í Dali
23. NOVRMBER 2007 EFTIRSKÚLIN 3
Eftirskúla sjálvandi
talið liggur júst oman fyri aldurin. Tí er tað ikki alt troytt av fólkaskúlanum, og broyttum 10. flokki. amboð.
100. Onnur vilja vera við, at avgerandi, at eftirskúlin halda vit í Tjóðveldinum Og áttu okkara myndug
talið liggur væl hægri. liggur uttanlands, fyri tey ikki, at eftirskúlin og fólka Eftirskúlin – eitt av leikar tí at fegnast um, at
Hvussu er og ikki, so er kann ein eftirskúli í t.d. skúlin skulu metast sum fleiri amboðum hugurin hjá okkara ungu at
eingin ivi um, at nógv Suðuroynni vera eins spenn kappingarneytar. Vit halda Tjóðveldi sær dagsins ung fara á eftirskúla er so stórur,
føroysk foreldur hvørt ár andi og forvitnisligur. ikki, at annað skúlatilboðið dóm sum eitt tað týdning sum hann er. Okkara mynd
lata síni 15, 16 ára gomlu er betur enn hitt. Heldur armesta potentiali í fram ugleikar eiga at taka ímóti
børn fara á eftirskúla eina Tjóðveldi ivaleyst skulu vit síggja eftirskúlan, tíðar menningini av Før initiativinum frá arbeiðs
mest í Danmark. Tá eg skal skriva eina grein, sum eitt tiltrongt og við oyum, og er íløgan í eina bólkinum kring ætlanina
Og hví gera tey so tað? sum umboð fyri Tjóðveldi, hvørt neyðugt framhald til dygga og mennandi skúla um eftirskúla í Suðuroy við
Jú, svarið frá flestu teirra kann eg stutt boða frá, at nakrar av fólkaskúlanæm skipan tí eisini ein tann opnum ørmum.
er, at børnini trívast ikki so flokkurin vil hava ein eftir ingunum. Tað verður ongan týdningarmesta íløgan yvir Tað, okkara landsmynd
væl í skúlanum, tí tey siga skúla í Føroyum sum skjót tíð soleiðis, at øll 15-16 ára høvur. ugleikar hava gjørt higartil,
seg hava tørv og hug at ast, heldur í dag enn í gomul fara á eftirskúla, Vit eru ymisk sum menn er, at teir hava sagt, at ætl
Fyri fleiri enn tjúgu árum uppliva okkurt nýtt og øðr morgin. hetta tí stórsta talið av næm iskju, vit hava ymisk áhuga anirnar síggja spennandi
síðan ikki bert hugsaðu vísi. Ja, nógv foreldur siga Henda støða er eina mest ingunum í fólkaskúlanum mál, vit hava hug til ymist, út, og hava síðan lagt seg á
føroyingar um at seta á bart út, at teirra børn eru grundað á, at vit í Tjóð trívast har og vilja ganga tí eigur samlaða skúlat il hina liðina og sovið víðari.
stovn eftirskúla, teir settu deyðatroytt av skúlanum, veldinum síggja eftirskúlan har, til teir eru lidnir við 9. boðið til okkara ungdóm at Tað er so avgjørt ikki gott
slíkan á stovn. Hesin lá tó og at tey tíma hann ikki sum eitt munagott og dygt ella 10. flokk. vera so fjøltáttað og fjøl nokk, og eigur eyðsýndi
ongan tíð í Føroyum, men í longur. ískoyti í skúlaskipanina, broytt, sum tilber. áhugin frá kommunalu
staðin ymsa staðni í Jyllandi Hesi somu foreldur halda sum eitt mennandi og fjøl Kærkomið at Skúlin skal ikki hava sum myndugleikunum at fingið
í Danmark. Hvør minnist hinvegin, at tað er nokk so broytt tilboð til tey ungu, menna 10. flokk aðalmál at framleiða ein teir í Mentamálaráðnum at
ikki føroyska eftirskúlan í stórt stig at taka, at senda sum eitt tilboð, ið kann Tað frættist í hesum døgum, samlaðan hóp av eins hugs vakna.
Genner. Av orsøkum, sum 15,16 ára gomlu børn teirra menna tey persónliga og at ein arbeiðsbólkur undir andi individum, sum øll Tí fer Tjóðveldi at loyva
ikki skulu viðgerast í hesi uttanlands til ókent um víðka sjónarringin øðrvísi Tórshavnar býráð mælir til, hava sama mál. Heldur skal sær at geva Mentamála
grein, varð tann eftirskúlin hvørvi og millum fremmand og á annan hátt, enn fólka at 10. flokkarnir verða ment samlaða skúlaskipanin ráðnum tey ráðini at fara í
niðurlagdur, men var eingin fólk. Nógv teirra høvdu skúlin kann. ir og broyttir soleiðis, at teir framleiða ungar føroyingar, eitt veruligt og konstruktivt
eina løtu í iva um, at før havt tað betur, um henda Støða okkara í eftirskúla skulu metast sum ein byrjan sum duga at síggja møgu samstarv við arbeiðsbólkin
oyskur ungdómur hevði fyrsta flytanin heiman ikki málinum er eisini bygd á heldur enn ein endi. leikar og mál, sum duga at og kommunufeløgini um at
stóran tørv á einum eft var so ógvuslig. Tí halda tann veruleika, at tørvurin Sami arbeiðsbólkur mæl gagnnýta síni evni til tess at seta eftirskúla á stovn í Før
irskúlatilboði. fleiri av hesum foreldrunum, á eftirskúlatilboðnum er ir eisini til, at allir 10. flokk røkka hesum møguleikum oyum so skjótt til ber.
At tørvurin er stórur sæst at betur var um eftirskúlin rættiliga stórur og tykist ar í Tórshavnar kommunu og málum. Føroyska samfelagið hev
m.a. á talinum á føroyingum, lá her á landi. Og tey skilja vaksandi. skulu savnast undir sama Skúlaskipanin skal fram ur veruliga tørv á minst
sum hvørt ár leita uttanlands ikki, hví vit ikki seta slíkan Tjóðveldi sær tað sum taki. eiða ungar føroyingar, sum einum eftirskúla.
á eftirskúla. Flestu teirra á stovn. Tá tørvurin er so sjálvsagt og umráðandi, at Vit í Tjóðveldinum halda, á sín hátt hava hug og vilja Hugsið og gerið sum
fara til Danmarkar. Hvussu stórur og so eyðsæddur. slíkur tørvur verður nøkt at hetta er góð hugsan, ið til at seta síni fingramerki á nakrir føroyingar hugsaðu
stórt talið er á teimum, Fyri tey ungu er tað fyrst aður. kann enda sum spennandi framtíðina. Við at framleiða, og gjørdu fyri fleiri enn
sum fara niður á eftirskúla, og fremt umráðandi og átak. Tó síggja vit ikki hetta við at skapa, við at broyta tjúgu árum síðandi: eftir
er ikki møguligt at siga spennandi at koma í annað Ikki kappingarneytar sum kapping ella hóttan í ella bara við sínum íkasti. Í skúla ? – ja, sjálvandi !
nakað um við vissu, einfalt og øðrvísi umhvørvi saman Hóast eftirskúlin er eitt mun til eftirskúlan. øllum hesum sær Tjóðveldi
tí, at eingin skráseting er við øðrum enn teimum, tey øðrv ísi tilboð enn fólka Vit eru sannførd um, at eftirskúlaskipanina sum eitt Finnur Helmsdal
hesum viðvíkjandi. Tey eru, hava gingið saman við, skúlin, og hóast nógv ung pláss er fyri bæði eftirskúl av nógvum, men allíkavæl løgtingslimur fyri Tjóðveldi
sum skjóta uppá, at árliga kanska síðan barnagarðs fara á eftirskúla, tí tey eru anum og einum mentum sum eitt týdningarmikið
Eftirskúlin og fólkaskúlin
fyrsta reaktiónin frá lands skotslið. Orð sum bíðistøða, liga byrjað orðaskiftið um bera til at hava ein meiri gerandisdagur fyltur við
myndugleikunum bendir á, slappa av og „visti ikki, hvat samanlegging av framhalds áhugaverdan 10. flokk. aldargamlari siðvenju í
at teir tóku hetta í álvara, eg skuldi gera“ verða ofta deildunum í Suðuroy. Men so fjølbroyttur sum bjørgum, haga og á sjónum.
og peningur fylgdi við. Her nýtt at lýsa hetta tíðarskeiðið Grundgevingin er ynski um ein eftirskúli verður 10. Tað krevur eitt politiskt
varð víst á ein tørv, og økt við. Og tað er spell! økt og øðrvísi tilboð í flokkur í fólkaskúlanum tó útspæl at seta eftirskúlan á
játtan til byrjunarf lokkar Vit síggja eisini, at orða framhaldsdeildini – og ser neyvan. Tí er tað mín vón, fíggjarlógina. Pisa-úrslitini
nar gjørdist so ítøkiliga skiftið millum næmingar í liga í 10. flokki at Atlantic Adventure fær settu yngru flokkarnar á
úrslitið. Hetta var so annar 9. flokki mest snýr seg um, undirtøku frá játtandi fíggjarlógina. Tørvsmeting
endin, men hvussu er so hvar leiðin skal ganga, Eftirskúlin lyftir myndugleikunum. in hjá fólkunum aftanfyri
vorðið við hinum enda gjøgnum ella (helst)uttan 10. flokk upp Modellið er sett upp í Atlantic Adventure vísir, at
num? um 10. flokk. Ein virkin eftirskúli kann samsvari við lógina, og grundarlag er fyri slíkum
Sama skilið ger seg gald Meðan útinnandi mynd eftir mínum tykki verða við undirtøkan runt landið er skúla. Ónøgdin kring fram
andi í hinum endanum, ugleikin á økinum hálv til at hála 10. flokk uppeftir, breið. At útflyta næmingar haldsdeildina vísir, at brúk
nevniliga teir næmingarnir, hjartað hevur latið skinið har hann hoyrir heima. til danskar eftirskúlar er er fyri broytingum.
Úrslitini av fyrstu Pisa- ið ganga í teim eldru flokk ígjøgnum, at teir helst vilja Tær royndir, har verða væl ikki nakað endamál í Eftirskúlin kundi saktans
kanningini settu fleiri orða unum, og serliga er talan skrúva 10. flokk niður, eru gjørdar í einum fjølbroytt sær sjálvum. Hvalba er verið íverksetarin, sum fær
skifti í gongd og góvu um 10.flokk. nøkur tekin um, at ikki øll um umhvørvi, kunnu skjótt ímyndin av einari íverkset millumliðið millum lógar
nakrar niðurstøður, sum Tað sæst týðiliga í sam ynskja tað so. spreiða seg, tí tað er eingin arabygd. Hóast stóra frá kravdu útbúgvingina og
vóru neyðugar, umframt skiftinum við foreldur og Í Tórshavnar Kommunu ivi um, at um skúlar við støðu til miðstaðarøkini víðari útbúgvingina at virka
nakrar, sum meiri luktaðu næmingar, at 10. flokkur eru stig tikin til at leggja samstarvi kunna økja um hava hvalbingar smíðað aftur.
av populismu. minkar í virði fyri hvønn framahaldsdeildir partvís næmingagrundarlagið og upp og hildið viðlíka fyri
Chris Jan Michelsen
Men vit fingu ein annan dag. Frá at vera eitt millum saman, og foreldraumboð í harvið útboðið av læru tøkur, sum virðisskapa og Formaður í skúlastýrinum fyri
vinkul til fólkaskúlan, og lið, er hann vorðin eitt yvir skúlastýrunum eru spaku greinum, so fer aftur at útflyta. Samstundis er teirra Tvøroyrar kommunu
Eftirskúlin í Hvalba komin

á fíggjarlógina – 10 ár kenna ein tørv at ligar fíggjarligar umstøður. ein sjálvsognarstovnur? sum ætlar sær hesar lívs at fara í samráð við menta
koma at uppliva nakað ann Nú í nøkur ár hevur talan Hvussu skal fíggjarliga royndir, veit hvat hann fær. málaráðið, sum nú hevur
að enn ta vanligu skúla verið um erftirskúla í Før grundarlagið í hesum Úrvalið av økjum at eitt sløg av peningi at
gongdina. oyum og hevur verið arbeitt stovni skipast, og hvat skal profilera seg á eru nógv, arbeiða við um hvussu løg
Mín fatan er, at ungdómar miðvíst við hesum í Suð innihaldið vera? T.v.s. men sjálvsagt kann ein skúli frøðiliga og fíggjarliga skal
søkja sær skúlar við ymiskum uroynni og nú staðfest í hvussu skal skúlin profilera ikki profilera seg á øllum farast fram fyri at náa
„sereyðkennum“, sum t.d. Hvalba. Tekningar av einum seg? Skal hann venda sær økjum, tí er eftir míni málinum um eftirskúla.
ítrótti, tónleiki og, átrúnaði eftirskúla hava verið frammi bert til føroyskan ungdóm, metan mest natúrligt, at Sum eg nevndi í byrjanini
og onnur mentunartilboð og fundir hava verið millum ella skal hann eisini venda skúlin, sum vendi sær bæði má støða takast til, hvar í
o.s.fr. mentamálaráðið og fyri sær til útlendskan ung til føroyskan og útlendskan samfelagsskipanini skúlin
Hetta er eisini ein háttur reikingarnevnd fyri eftir dóm? ungdóm, hevði náturuna skal liggja, hvussu hann
at koma heimanífrá og fáa skúlan og er komið so langt, Mín fatan er, at skúlin og umhvørvið sum eina skal fíggjast, og hvør kemur
avbjóðingar undir skipaðum at í fíggjarlógaruppskotin eigur at vera ein sjálvognar profilmynd og t.d. ment at hava ræðisrætt og ábyrgd
viðurskiftum. um fyri 2008 standa 500.000 stovnur við fíggjarligari lut anarmun hjá smátjóð í mun ina av skúlanum.
Vit hava royndir frá kr. til at arbeiða víðari við tøku av landi og kommunum, til stórbýarsamfelag sum Vónandi fer hetta arbeiði
Tað er ein sannroynd, at 80´unum og fram til 90´ini eftirskúlanum. umleið helvt um helvt, at eina aðra profilmynd o.s.fr. at eydnast í góðum sam
nógvir ungdómar, kanska við eftirskúlanum í Genner So er spurningurin: hann má finna sær ein Eftir míni metan er støð starvi millum áhugabólk og
eini 100 um árið, fara á og Hygum í Jútlandi, har Hvussu skal hesin eftir eft profil, sum vendir sær til an tann, at tankin um myndugleika.
eftirskúla í Danmark og ein ørgrynna av føroyskum irskúlin skipast. Skal tað bæði føroyskan og útlendsk eftirskúla í Hvalba nú er
øðrum norðanlondum. Or ungdómi var fram til krepp vera ein interkommunalur an ungdóm. At hesin pro búgvin soleiðis, at tann Andrias Petersen,
søkin til hetta er, aftaná at una, tá hesi tiltøk duttu skúli, skal tað vera ein filur má vera nágreinaður nevnd, sum hevur arbeitt formaður í mentunarnevndini.
teir hava gingið í skúla í 9 niðurfyri, helst vegna vána landsskúli, ella skal tað vera soleiðis, at tann ungdómur, við hesum, ítøkiliga eigur
Føroyar mugu taka ábyrgd

av sínum ungu
Núsitandi landsstýri setti grannalondum okkara, og at leggja nakrar tímar krónur um mánaðin fyri at kanska enntá vaksandi. móðir, ómotiveraðir og
sær fyri, at Føroyar skulu tær skulu tryggja ungdómi afturat verandi tímatalvu hava børn síni gangandi á lærutungir frammanund
vera í millum heimsins framhaldandi lestrarmøgu hjá teimum smæstu. eftirskúla, og tey hava ofta Menna sosialar an, tá teir valdu at fara á
fremstu tjóðir í 2015. Og leikar til allan hægri lesnað Skal nakað munagott sjálv gingið á slíkum skúla førleikar eftirskúla.
ikki minst á skúlaøkinum uttanlands. henda á skúlaøkinum, so at og vita tískil, hvussu læru Til dagligt starvist eg sum
skuldu føroyingar ganga Í hesum áliti kemur fram, vit føroyingar ikki fram ríkt og mennandi slíkt studentaskúlalærari. Eg Eftirskúli í Suðuroy
undan. Tá hetta er at rokna at fráfallið á studentaskúl haldandi halta aftaná, men umhvørvi er fyri ung fólk. plagi spyrja næmingar mín Sjálvsagt skulu fólkaskúli
sum eitt endamál, so er anum er stórt. Ein kanning, veruliga fara at seta Tey ynskja børnum sínum ar, hvønn viðførning teir og miðnámsskúli samskipast
eftir at vita, hvat er gjørt á ið var gjørd á Føroya dagsskrá, so skulu vit brúka trygt og læruríkt umhvørvi, hava við sær á miðnáms betur. Men vit eiga at taka
økinum, og hvør ætlan Studentaskúla og HF-skeiði pening upp á skúlaverkið, og við at møta nýggjum skúla. Hesir næmingar foreldur í álvara, ið ynskja
liggur fryri framman til í Hoydølum í 2006, vísti, at ongin annar vegur er. avbjóðingum búnast tey og koma úr 9. flokki, 10. flokki børnum sínum tað besta og
tess at náa hesum máli. triði hvør næmingur fellur Samstundis sum vit skulu menna fakliga førleikan, ella úr eftirskúla. bjóða teimum og børnunum
Vit fegnast um, at nýggjur frá, men byrjar aftur seinni seta skúlanum krøv um áðrenn farið verður á hægri Eg haldi ikki, tað er tann eitt avbjóðandi og mennandi
miðnámsskúli nú verður ella fer undir aðra út dygd, so mugu vit eisini lærustovn. stóri munurin á næmingum umhvørvi í Føroyum.
bygdur í Suðuroynni; hetta búgving. gera okkum greitt, at tað Um vit rokna við, at úr 9. og 10. flokki. Hetta Vit eiga at taka ábyrgd av
er eitt av mongu nýbygging Ein ógvuliga lítil partur helst verða næmingar, ið tørvurin á eftirskúla er kemst helst av, at teir dugna ungdómi okkara og halda
um, bíðað hevur verið eftir av hesum fer als ikki undir koma at hava tørv á øðrvísi tann sami í Føroyum sum í ligastu leypa 10. flokk um; uppat at útflyta trupulleikar
leingi. Men enn hevur aðra útbúgving. Kanningin skúlaskipan. Danmark, sum vit ofta tey verða helst eggjað at til útlandi, men skapa
samgonguni ikki eydnast at ger eisini greitt, at tað er samanbera okkum við, og fara í 10. flokk í fólkaskúl møguleikar hjá okkum
fremja nakað nýbrot á samskipanini í millum Eftirskúli hagar føroyingar ofta fara á unum. sjálvum í heimligum um
skúlaøkinum. Og nú tíðin fólkaskúla og miðnáms alneyðugur eftirskúla, so høvdu oman Men tað sæst týðiliga, hvørvi. Vit eiga at seta
fer at halla hjá samgonguni, skúla, sum vit eiga at geva Og í hesum høpi er fyri 150 næmingar farið á hvussu ógvuliga væl fyri eftirskúla á stovn beinan
so tykist ov seint at vænta gætur. eftirskúlin alneyðugur. Tá eftirskúla í Føroyum árliga. næmingar eru, ið hava verið vegin.
nakað nýtt og øðrvísi. vit seta fólkaskúlanum krøv Hetta vísir, at grundarlag á eftirskúla. Teir eru mentir Og hvat umhvørvi kann
Fyri stuttum kom álitið Skúlaverkinum um dygdarmenning, so er fyri einum eftirskúla í á heilt annan hátt enn hini, vera bæði hugnaligari og
um miðnámsskúlaútbúgv tørvar heildarloysn verður upp aftur truplari at Føroyum. Og hóast talið á ið hava gingið í 10 flokki í meira spennandi enn í
ingar. Hetta leggur upp til, Nú Føroyar dumpaðu so røkka øllum næmingum, næmingum í Danmark, ið fólkaskúlanum. Teir eru føgru natúruni í Suðuroy?
at allir miðnámsskúlar dyggiliga í sambandi við enn longu er. Sosialir førl taka 10. flokk á einum motiveraðir á heilt annan
verða samskipaðir, bæði Pisa undankanningina, ið eikar fylgja ikki altíð við hjá eftirskúla, hevur verið vaks hátt, arbeiðslag teirra er Óluva Klettskarð,
umsitingarliga og inni hvussu er á pappírinum, so øllum á sama hátt, og eft andi, og hóast myndug framúr gott, og teirra studentaskúlalærari
haldsliga. Og eitt av enda eiga myndugleikarnir at irskúlin kann sostatt gerast leikarnir hava tikið stig til sosialu førleikar sera væl
málunum er, at føroyskar gera sær púra greitt, hvat tað kittið, ið føroysku skúla at fáa næmingar at leypa mentir. Teir læra bæði
miðnámsskúlaútbúgvingar teir ætla at gera á økinum. skipanini tørvar. 10. flokk um, so er veru skjótari og lættari enn onn
skulu vera á hædd við sam Tað er alt annað enn nóg Mong foreldur gjalda leikin, at eftirspurningurin ur, og kanska hava teir
svarandi útbúgvingar í gott at kjakast í smáum ella fegin einar tvey túsund framvegis er stórur, ja, harafturat verið bæði skúla
Eftirskúli – hugleiðingar
og endurminningar
práta við tey um teir andi skúlagangi, tí nú vóru inganna er øðrvísi, enn tá
spurningar, sum troðkaðu tey millum nýggjar skúla ið tey gingu heima í tí
á. felagar og nýggjar lærarar, gamla sjabbinum, tey høvdu
Tað vóru tey, sum ongantíð ið ikki vistu um alt tað rurað seg í í 15 ár: nú verða
høvdu tímað at gingið í møðisliga, ið altíð hevði tey sjóðað saman í eina
skúla, men sum knappliga fylgt teirra skúlagangi: lærueind, har dagur og
fingu ein læruhug, tey hvussu illa tey høvdu skikk nátt, frítíð og skúlatíð, virka
ikki trúðu var til. að sær, hvussu illa tey høvdu saman í eina lærumentan,
Tað vóru tey, sum knappliga tímað, og hvussu lítið tey sum er meira enn fak og
fóru at læra at rokna, sum virdu skúla og lærarar, og terparí.
ongantíð fyrr høvdu vitað hvussu uppgevandi foreldr Nú eru tað ikki longur
annað enn, at tað gekk ini høvdu kent seg í øllum í bara foreldur og lærarar, ið
yvir teirra høvd. so mong ár. royna at koyra á og stuðla
Tað vóru tey, sum neyvan Nú máttu tey sjálv vísa, uppundir, nú eru tað hini 2
dugdu at lesa, men sum hvat tey dugdu, og taka sær ella 3, tú býrt á kamari við
nú knappliga høvdu lisið annað skinn um bak. Og og sum eisini royna, hvat
eina bók. hjá summum var tað sum tey kunna at fáa sum mest
Tað vóru tey, sum ikki dagur og nátt millum skúla burturúr og fáa gjørt skúla
orkaðu upp um morgnar gangin fyrr og nú. arbeiðið liðugt hvørt kvøld.
nar, sum nú fingu skil og
ans fyri tí. Og nú 60 ára gamal aftur Og hóast meir enn 30 ár
Tað vóru tey, sum høvdu eftirskúlalærari. Í Norður eru ímillum mítt fyrsta møti
brúkt alla sína frítíð til jútlandi. Gott nokk bara 1 við ein eftirskúla og nú, so
alskyns óvandaskap, sum tíma um vikuna í átrúnað / er kenslan tann sama: hesir
nú fingu annað at hugsa kristni fyri einum stórum ungdómarnir, sum liva og
um og taka sær til. blandaðum flokki av 9. og arbeiða og læra og búgva
10. árgangi. 80 ungfólk í saman í einum eftirskúla
Nógv av hesum ungfólk einum hópi, sum spyrja og líkjast sær sjálvum enn: í
unum minnist tú enn við vilja kjakast. Og sum ivast klædnabúnað og hugburði
gleði og undran og takk og trúgva og ørkymla seg og læruhugi og forvitni og
semi, hóast nú eru liðin 30 og stúra og frøast – um tolsemi við hvørjum
ár. heimin og seg sjálv og um øðrum.
framtíðina, men sum eru Jú, eftirskúlin ger nakað
So vóru tað tey átta árini á komin í eftirskúla til at heilt serligt við ungdómin,
Ungur nýklaktur lærari, 24 dóminum og restini, vóru heima øll. Skúlin var heim háskúlanum í Havn. Gam finna seg sjálv. sum ringt er at fáa í verk
ár, eitt sindur av tilvild ungfólk, sum av einihvørju teirra, lærararnir teirra aní var ta eingin eftirskúli, Her er høvuðslinjan sjón aðrastaðni enn júst í einum
vorðin eftirskúlalærari. Ein orsøk høvdu brúk fyri at samband við vaksin fólk, men summir av næmingun leikur og tónleikur, men so eftirskúla.
eftirskúli var granni til koma burtur úr teim heima bæði í skúlatímunum og í um vóru kortini í eftirskúla øll hini skúlafakini við. Og Men tað krevur nokk
læraraskúlan – hevði brúk vandu umstøðunum. Og frítíðini og um kvøldarnar, aldri – og upplivingarnar altso eisini kristni /átrún eisini lærarar, ið vilja liva
fyri at fáa arbeiði í nánd av tað komu tey eisini – ja, tað ja, kanska eisini um næt við tí, at hesi ungfólkini aður, sum danska skúlalógin seg inn í henda serstaka
læraraskúlanum, tí konan komu tey øll, eisini tey, sum urnar. fingu eina øðrvísi og nógv nýggja hevur gjørt til próv skúlaform og vilja kasta
hevði enn eitt ár eftir í kanska ikki beinleiðis Og hetta árið víðkaðist positivari uppliving av tøkugrein í fjør. bæði arbeiði og frítíð,
læraraskúlanum. Og tað høvdu brúk fyri tí. heimur teirra so merkiliga í skúlagangi og tí at læra Ein uppgerð millum skúlatíð og kvøldprát og
gjørdust í fyrsta umfari til 5 Men á eftirskúlanum var allar mátar. nakað, enn teimum hevði norðurjútskar framhalds kvøldhugna saman í eina
ár sum eftirskúlalærari – og eingin munur: øll vóru eydnast í heimaumhvørv deildir í fjør fann hendan rúgvu, har alt virkar saman
fyri konuna til 4, tí eisini komin hagar úr øðrum Tað vóru tey, sum fingu vin inum og heimaskúlanum, og aðrar eftirskúlar í lands til gleði og gagns fyri hesi
hon fekk arbeiði í sama umstøðum, frá øðrum og ir, sum neyvan høvdu vóru tær somu: fleiri tóku lutinum í tí avgjørt betra ungfólkini.
skúla. heilt øðrvísi skúlagangi – havt tað fyrr. dik á seg til at læra, tí at tey endanum, hvat próvtølum
Skúlin er á Suðursælandi og øll skuldu tey nú royna Tað vóru tey, sum fingu knappliga upplivdu, at nú viðvíkti. Thorben Johannesen
– og helmingurin av teimum at standa á egnum beinum, onkun vaksnan at práta høvdu tey kjansin at byrja Og eg hugsi ikki, at
80 næmingunum er úr mamma ella pápi vóru ikki við, sum neyvan høvdu av nýggjum, teimum nýttist lærararnir her eru øðrvísi
Keypmannahavn. Fleiri av til handa við nøkrum. roynt tað fyrr – og sum ikki longur at hanga føst í enn miðallærarar allar
teimum, bæði av býarung Kortini vóru tey sum funnu onkran, ið tímdi at gomlum ónollum viðv íkj staðir. Men umhørvi næm
Fra m s j ó n 2 0 1 5
Stovnaður verður eftirskúli, sum skal stimbra støðuga útbúgving.
Mál og vegir, s. 39 · Løgmansskrivstovan 2007

Eftirskúlin
– eitt neyðugt tilboð til ungdómin
Neyvan hevur ein føroysk verkætlan verið so væl fyrireikað sum ætlanin um bygging av eftirskúla í Hvalba, og neyvan hevur
ein slík ætlan verið mett meira neyðug og harvið fingið størri undirtøku kring landið enn júst hendan ætlanin.
at „royna flogið“ og búnast tær kravdu og tær fríu uttanfyri tryggu og væl
mest møguligt ta 10. skúla vallærugreinirnar, sum vit kendu karmarnar.
árið. Soleiðis er tað neyðugt kenna frá fólkaskúlanum, Lítil ivi er um, at fyri
at geva ungdóminum møgu skal eftirskúlin hava um bæði ungdómar og foreldur
leikan at royna á egnum støður at bjóða næming hevði tað, at farið á eftirskúli
kroppi, hvat hugurin stend unum frálæru innan eitt nú í einari føroyskari bygd,
ur til og hvørji evnini eru. leiklist, myndlist og í tón verið eitt kærkomið høvi
Øll hava vit okkara sterku leiki, sjómansskapi, land hjá bæði foreldrum og
síður. Umráðandi er tí, at búnaði, ítrótti og handverki børnum at tikið stigið úr
hvør einstakur av okkum so av ymiskum slag. trygga reiðrinum út í stóru
tíðliga á lívsleiðini sum Við slíkum fjølbroyttum verð.
møguligt fær høvið til at valmøguleikunum fær hvør Sosiala umhvørvið og
royna síni handaligu, fak einstakur gott grundarlag samanhaldið millum bygd
ligu og andaligu evni. Bert at finna fram til, hvat hug arfólkið í søguríku bygdini
við royndum á egnum urin og evnini eru til. Hvalba er gott, eins og
kroppi er møguligt at av Eftirskúlin hevur eisini fjølbroytta bygdarlívið har
dúka eginleikarnar hjá tí tann fyrimun sum sjálvs kundið givið ungdóminum
einstaka – tí einstaka og ognarstovnur, at hann bet á einum eftirskúla høvið til
øllum samfelagnum til ur og skjótari enn fólka- at lært veruliga serføroyska
frama. skúlin, sum er ein størri mentan at kenna. Á henda
landsumfatandi stovnur, hátt høvdu vit verið við til at
Á einum vegamóti kann bjóða ungdóminum varðveitt føroyska mentan
Eftir at okkara ungdómur í meiri fjøltáttaðar og dag og harvið styrkt okkara
heili 9 ár hevur sitið á førdar avbjóðingar. samleika.
skúlabonki, gevur júst eftir Eftirskúlin kann nevni Vit mugu minnast til, at
skúlin við sínum fjølbroyttu liga bæði smidligari og altjóðagerðin, sum vit sjálv
handaligu og fakligu til skjótari enn fólkaskúlin sagt skulu verða partur av,
Við løgtingslógini frá 17. ætlanina. Hendan andsøgn Broytingar og boðum ungdóminum laga seg eftir, hvussu rákið ber í sær vandan fyri, at
mei 2000 um eftirskúlar in millum vælvild og veru avbjóðingar møguleikan at kanna eftir er í føroyska samfelagnum okkara serstaka mentan,
ásannaðu almennu Føroyar, leika hevði sjálvsagt við sær, eru neyðugar og royna, hvat hugurin og og í londunum kring um liviháttur og harvið okkara
at tørvur er á slíkum tilboði at dúgliga varð gitt um Flestu av okkum tilkomnu evnini eru til, nú hann okkum og harvið dagføra samleiki viknar. Eisini her
til føroyska ungdómin. orsøkina til andsøgnina. minnast kensluna av at vera stendur á vegamótinum, síni tilboð so hvørt. hevði eftirskúlin verið før
Kommunufeløgini bæði, Flestu okkara vóna, at talan skúlatroytt, samstundis sum har hann skal gera sær sínar oyska samfelagnum ein
sum saman umboða allar var um eitt mistak. Tí tænir ein kendi á sær, at nú var tankar um, hvagar leiðin Persónlig menning styrkur.
kommunurnar í landinum, tað í skrivandi stund – stundin komin at gera sær skal ganga. Av ikki minni týdningi er
taka undir við ætlanini, dagin eftir at Føroyar gjørd sínar tankar um, hvagar Eftirskúlatilboðið kann tí tað, at tann ungi mennist Ein neyðug íløga
eins og sitandi samgongu ust eitt valdømi – neyvan lívsleiðin skuldi ganga eftir sigast vera eitt tilboð um sum sjálvstøðugur persónur Árliga fara tíggjutals ung
flokkar umvegis uppskotið nøkrum endamáli at út lokið prógv frá fólkaskúl eitt „umhugsanar- og roynd og sosialt til at virka millum dómar úr Føroyum á út
um fíggjarætlan fyri 2008 greina gitingarnar nærri anum, eins og vit, sum í arár“, har støða skal takast onnur og til at trívast saman lendskar háskúlar. Mong
hava stungið út í kortið, at her í blaðnum. mong ár hava verið á sama til, hvat arbeiði ella hvørja við øðrum. ung sita tó eftir heima, tí
ætlanin skal setast í verk. Nú Føroyar eru eitt val arbeiðsplássi, til tíðir hugsa útbúgving tann einstaki Unglingin, sum fer á unglingin ella foreldur
Eisini úr andstøðuf lokkun dømi, er tó einki meira við okkum sjálvum, um ikki skal fara undir at fyrireika eftirskúla og har kemur at halda, at tað er ov langt at
um á Løgtingi hevur ætlan natúrligt, enn at allar git tað hevði stimbrað og ment seg til eftir 10. skúlaárið, liva og virka tætt saman við fara. Vilja vit fjøldini heldur
in fingið stuðul. ingar verða gjørdar til okkum í sál og sinni at tikið ella um tørvur er á einum øðrum ungum, kann ikki enn teimum fáu væl, er eitt
Samanumtikið kunnu vit skammar, og at tað á við nýggjum avbjóðingum skotbrái at hugsa seg betur annað enn búnast og menn føroyskt eftirskúlatilboð
soleiðis staðfesta, at helst er fíggjarlógini fyri 2008 verð og eitt nú roynt nýggjar um og møguliga royna ast sosialt og sum einstak neyðugt.
talan um eindømi í før ur avsett ein verulig upp leiðir á arbeiðsmarknað aðrar avbjóðingar, áðrenn lingur av samveruni á eftir Vit plaga at siga, at ung
oyskari politiskari søgu, at hædd til eftirskúlaætlanina, inum ella farið undir eitt endaliga kósin út á arbeiðs skúlanum. dómurin er okkara framtíð.
ein so stór verkætlan hevur sum so breið semja er um hvørt øðrvísi og harvið marknaðin verður sett. Sum sagt verður í Harvið ásannað vit, at ein
fingið so breiða undirtøku, kring allar Føroyar. avbjóðandi virksemi. Ikki tí, 10. flokkur í fólka hugsjónarliga grundarlagn íløgu í ungdómin er ein
bæði kommunu- og lands Vallóg okkara er júst Út frá hesum okkara skúlanum er – og skal fram um undir skúlanum, so íløga í framtíð Føroya.
politiskt. broytt, og vænta vit tí av einføldu lívsroyndum og yvir vera – ein avbjóðing hjá „verður daglig virki og frí Stundin er tí komin at
Tí skuldi heldur ikki landspolitikarunum, at teir havandi í huga tær fjøl teimum ungu. Tó eru tað tíðin, álvara og gaman, lata føgur orð føra til gerð
verið nøkur orsøk til at vísa í verki, at føroyska broyttu útbúgvingar- og mong ung, sum eftir 9. frælsi og ábyrgd, læra og og í verki vísa neyðuga vilj
drála. politiska skipanin er búgvin arbeiðsmøguleikar, sum skúlaárið í sama umhvørvi, uppliving fatað sum ein an!
til eitt valdømi, og at lands samt íðin hevur at bjóða hava tørv á øðrv ísi av heild“.
Andsøgn millum politikararnir hugsa lands okkara ungdómi, og hvussu bjóðingum, enn 10. flokkur Jaspur Vang
vælvild og veruleika politiskt og tí eru til reiðar avgerandi og samstundis í fólkaskúlanum hevur at Unglingin flytur Tvøroyri.
Tá so uppskotið til fíggjarlóg at fremja skilagóðar ætlanir trupult eitt slíkt val kann bjóða. heimanífrá
fyri komandi ár varð borið í verki, uttan mun til, hvar í vera, mugu vit ásanna, at Fyri bæði foreldur og børn,
niðan í Løgtingið fyri stutt landinum tað verður gjørt tað er av størsta týdningi, at Eftirskúlin er ein er tað ein rættliga avgerandi
um, fingu vit tíverrri ein – bert tað tænir heildini ungdómurin eftir 9-ára valmøguleiki. stund, tá dótturin ella son
minni skelk. Einans kr. 500 sum best. skúlagongd í sama um Júst her er tað, at eftirskúlin urin fyrstu ferð flytur heim
túsund vóru settar av til hvørvi, fær bestu møguleikar hevur sína styrki. Umframt anífrá og skal royna seg
Saman at halda varð ei okkum givið –

tí er so lítið burturúr her blivið
Eitt stórt og gott arbeiði, Norðurlondum. aðrari førleikamenning í
sum eigur at fáa allan neyð Harumframt má tað vera lívinum, og tað er her, vit
ugan politiskan stuðul. klokkuklárt fyri øll, at eitt læra um okkara mentan og
Men, sum onkur hevur ár á eftirskúlanum í Hvalba okkara felags virðisg rund
sagt undan meg, so varð er eitt trygt atgongumerki arlag. Tíverri ber til at
Rom ikki bygt eftir einum víðari í útbúgvingarskipan staðfesta, at fólkaskúlin
degi, og skal ein tílík verk ini bæði í Føroyum og langt frá hevur møguleika
ætlan gerast veruleiki, so uttanlands. fyri at liva upp til hesi
krevst, at partarnir hava Mær tykir, at tað fram endamál.
gott tol, og at alt fyrireik vegis er neyðugt at arbeiða Fólkaskúlanum vantar
ingararbeiðið verður gjørt víðari við at eyðlýsa eftir bæði karmar, innihald, út
til lítar. skúlan í mun til hesar mál búgving og eftirútbúgving.
setningar eins og í mun til Og tað fer at taka nógv ár at
Ábyrgd av egnum lívi 9. flokk og 10. flokk bæði koma upp á eitt nøktandi
Tá ið vit skulu taka støðu nú og í framtíðini. At tað er støði. Tað vil tí altíð vera
til, um ein ávís íløga skal neyðugt at finna júst tær ein spurningur um rað
fremjast, verður altíð roynt meginkompetansur, sum festingar, tá ið støða skal
at seta upp fyrimunir og skulu gera eftirskúlan í takast til, hvar vit velja at
vansar. Hvalba til eina heilt serstaka fremja ábøtur og neyðug
Í roknistykkinum um ein uppliving fyri lívið. átøk. Sambært tilfarinum
eftirskúla í Føroyum, er Ein partur av hesum fyri um eftirskúlan, so tosa vit
eingin ivi um, at fyrimun reikandi arbeiði er eisini at um eina rættiliga stóra
irnir hava stóra yvirvág. gera neyvar tørvskaningar íløgu í Hvalba. Skal hon
Ein fyrimunur er, at dent millum tey ungu í Føroyum. fremjast, má eingin ivi vera
ur verður lagdur á at menna Hvør og hvussu mong um innihald, dygd og
samfelagsborgaran og ikki høvdu valt eitt eftirskúlat il atdráttarmegi skúlans.
bert einstaklingin. Hetta, at boð í Føroyum, og hevur
næmingar ikki ganga í tað týdning, hvørji fak, Hvalba á heimskortið
skúla av plikt, men at tey hvørjar upplivingar og Eg ivist onga løtu í, at eitt av
Soleiðis yrkti okkara mæta eftirskúlar í Føroyum. Er hevði verið gagnligt fyri koma sjálvboðin, og at tey hvørjar førleikar, ið júst teimum mongu neyðugt
skald, Hans Andrias Djur tað rætt skilt, so ivist eg okkara ungdóm, um vit sjálvboðin taka á seg skyldur hesin eftirskúlin kann tiltøkunum í samlaðu skúla-
huus, og sipaði til, at tað onga løtu í, at verkætlanin høvdu eitt øðrvísi og menn av egnum lívi og fáa ábyrgd bjóða? og útbúgvingarskipan okk
mangan hevur verið sund verður veruleiki, hóast spak andi skúlatilboð, ið bæði ir fyri, at felagsskapurin Eg havi við áhuga lisið ara er ein eftirskúli, ið kann
urlyndið í okkum føroying in enn ikki er settur í jørð ástøðiliga og ikki minni í verður góður fyri øll, eru kanningarnar hjá fyrireik draga bæði føroyskar og út
um, sum hevur sett dags ina. verkliga mennir næmingin grundleggjandi lívsvirði, ingarbólkinum um, hvussu lendskar næmingar at sær.
skráina heldur enn saman Tað er ómetaliga gleðiligt frá ungdómi til at vera sum innan vanliga fólka nógv ung fara á eftirskúla í At allar tær føroysku
haldið, og at ov fá úrslit og eitt stórt frambrot, at vaksin. Eitt skúlatilboð, ið skúlagátt ikki spæla ein so øðrum norðurlondum. Vit kommunurnar standa sam
síggjast eftir, hóast umstøð kommunala samstarvið á vísir á møguligar slóðir eyðsýndan leiklut. vita, at heilt nógv ung í an um, at hesin skúlin skal
ur og fortreytir áttu at verið einum so týðandi øki sum á frameftir í lívinum, tá ið Føroyum leita sær uttan gerast veruleiki, og at hann
fyri tí øvugta. skúlaøkinum, er so gott, at umræður at velja útbúgving Eftirskúlin í Hvalba lands á eftirskúla og á skal vera í Hvalba, er besta
fleiri úrslit eru í eygsjón. og starv, og á nýggjar leiðir skal hava eitt háskúla. Eg hugsi, tað er trygdin fyri, at so verður, og
Allar kommunur Og tað boðar frá góðum og í samstarvi í við ungdómi serstakt brand neyðugt, at gera neyvar at eftirskúlin verður við til
samdar um ein nýggjum tíðum í Føroyum. og fólki við serligum før – men hvat? kanningar her heima eisini, at seta Føroyar á heims
eftirskúla Tíðum har uppgávu- og leikum úr øðrum londum. Men tað er ikki nóg mikið tí kappingin er hørð. kortið.
Í málinum um ein eftirskúla ábyrgdarbýtið millum land Alt hetta eru tankar, ið at veita eitt tilboð, sum Eitt stór herðaklapp til
í Hvalba hefti eg meg og kommunu verður nógv eg síggi aftur í álitinum um er persónligheitsmennandi. Raðfestingar øll tey mongu, sum hava
serstakliga við, at allar tær greiðari, enn tað er í dag, eftirskúlan í Hvalba, og Skulu næmingar koma á Fólkaskúlin er sjálvt funda tikið hetta stig.
føroysku kommunurnar og har partarnir, sambært sum Eftirskúlanevndin, skúlan í nóg stórum tali, so mentið og grundarlagið
standa saman um málið, yvirskipaðum avtalum, fáa sum er settur saman av um er neyðugt at skúlin brandar undir øllum øðrum í sam Helena Dam á Neystabø
eru samdar um, at stovna møguleika fyri at fremja boðum fyri Arbeiðsbólk in seg við øðrum upplivingum felagnum. Tað er í fólka
ein eftirskúla í Hvalba og tær verkætlanir, sum tørvur og allar kommunurnar í og førleikum eisini. Upp skúlanum, at hvør einstakur
vilja fíggja henda skúla er á. Føroyum, hevur latið úr livingum og førleikum, sum mennist, her verður grund
sambært lóggávuni um Eg ivist onga løtu í, at tað hondum. ikki fáast aðra staðni í arlagið lagt undir allari
Fra m s j ó n 2 0 1 5

Eftirskúlin
– ein íløga við
avkasti Men tíðin er farin frá Kampurin um ymisk øki. Tað verður í fylgja rákum í tíðini, men
minimalloysnum, eisini á ungdómin hesum bløðum til fulnar heldur finna sítt egna stev
skúlaøkinum. Ongantíð fyrr er utboðið av víst á, at nýggjar tíðir krevja og skapa fjølbroytni, bæði
útbúgvingum so stórt og nýggjar stovnar og nýggjar sum einstaklingur og sum
Rák í tíðini fjølbroytt sum í dag, og tað mátar at læra uppá. samfelag. At hetta eisini er
Rákini í tíðini knýta vit í er framvegis vaksandi. Sosiala læran í einum ein samfelagsbúskaparligur
dag vanliga at hugtakinum Gjøgnum danskar – og aðr eftirskúla, er ein serliga fyrimunur er langt síðani
‘globalisering’. Stutta útgáv ar – skúlaskipanir hava vit týdningarmikil grundar prógvað, og tí eru tær
an av hesum boðskapi er, at eisini nøkur amboð til at steinur fyri víðari menning sosialu kompetansunar ein
vit mugu tillaga okkum, útbúgva okkum og til at av ungfólki. Tað gevur eitt Eftirskúli kann bjóða, eisini
seta ferð á hjólini og vera røkka út í heimin. Spyrjast nú: ein vinnuligur kappingar
‘fleksibul’, sum tikið verður kann tí sjálvandi, hví gevast • møguleika fyri, at tey, fyrimunur fyri framtíðina.
til. Annars tapa vit altjóða skal eitt tilboð afturat teim sum ikki eri klár til at
kappingina! Mátin at klára um mongu, sum longu fylgja streymlinjaða rák Endi
hesa avbjóðingina uppá – eru? inum gjøgnum studenta Føroyska samfelagið hevur
tað hevur mann vita leingi Einfalda forkláringin er skúla og hægri lesnað, stóran tørv á nýhugsan
Málið um Eftirskúlan hevur mun til at skapa eitt – er útbúgving, útbúgving tann, at ungdómurin er kunnu steðga á og finna kring skúlaskap, útbúgving
higartil havt eina gongd, munardygt átak. Tað ber og aftur útbúgving. tann mest altjóðagjørdi sítt egna stev. og gransking. Tí nyttar ikki
sum er rættiliga vanlig í kanska so dánt til at koma í Tí eru læring og skúla aldursbólkurin, vit hava, og • tryggar rammur, soleiðis at síggja ein kjølfestan og
Føroyum, tá um skúla og gongd, men frástøðan til skapur ikki longur bara longu í dag kenna vit í at ein ávísur aldursbólkur altjóða mennandi Eftirskúla
útbúgving ræður. Fyrst upprunaligu ætlanina er nakað, ein tekst við eitt stóran mun trupulleikan av fær betri lært at flyta seg einans sum eina útreiðslu á
verður ein ætlan sett í somikið stórur, at bæði teir styttri bil á yngri árum. Nú ikki at fáa hetta tilfeingið at í meldrinum og skapa fíggjarlógini, men sum eina
gongd av fólki uttanfyri verkligu karmanir og er talan um ‘lívslanga venda heimaftur. samanhang í tilveruni. yvirskotsgevandi íløgu í nú
politisku skipanina – fólki, innihaldið í hugskotinum læru“. Kampurin um at vinna ta • tilboð til okkara egna tíðina og langt inn í fram
sum hava hugflog og dirvi gerast langt frá tí, sum Í ES er fyri fleiri árum útbúnu arbeiðsmegina er í ungdóm at verða verandi tíðina.
til at hugsa nýtt. Ætlanin upprunaliga varð ætlað. síðani løgd ein ætlan, har dag ein partur av globalu her á landi, men sam Lat okkum tí vóna, at
fær gjarna breiða politiska Framhaldið kemur sostatt Evropa skal verða mest kappingini, og hjá einum stundis eitt amboð at hendan greinin er óvið
undirtøku, umframt eina eisini at dúva uppá nakrar kappingarføra økið í heim samfelagi, sum útflytur ein røkka út í heimin við. komandi, longu áðrenn
breiða undirtøku millum fáar treiskar eldsálir, sum inum. Tí skal gjøgnum end rættiliga stóran part av hon er útkomin. Livst so
ymiskar áhugabólkar. Síð av tí sama fáa ringt við at urnýggjan av skúlaskip sínum týdningarmesta til Grundgevingin, eg her spyrst!
ani verður roynt at fremja fáa innihald, ambisjónir og anum og gransking satsast feingi, er tað enn týdning kann leggja afturat, er, at
ætlanina í verki, har fólkini persónligar kreftir at røkka uppá „lívslanga læru“. armiklari at hava ætlanir búskaparlig rasjonalisering Gestur Hovgaard
aftanfyri sjálvsagt hava til. Limalondini hava bundið fyri at vinna hesa aftur. shugsan við ‘ferð’, ‘umstill adjunktur í vinnubúskapi
góðar vónir, júst tí at Nevndu gongd eru tað seg til at gera egnar strate ing’ og ‘kapping’ bert
politiska undirtøkan er fleiri dømi um! Og hóast giir til tess at røkka hesum Ein eftirskúli kunnu gerast samfelagsligir
stór. tað í skrivandi stund ikki máli. Eitt dømi um hetta er ger mun fyrimunir, um tey verða
Men so hendir tað van ber til at siga, hvør lagnan „Danmarks Globaliserings Í bløðunum Eftirskúlin nr. kjølfest í nøkrum grund
liga! Okkara institusjonella hjá Eftirskúlanum verður, trategi“, har júst ein tílík 1 og 2 eru grundgevingar leggjandi virðum sum ‘álit’,
skipan megnar ikki at lofta so eri tekin um, at ein menning av menniskjaliga nar fyri Eftirskúlanum væl ‘samleika’ og ‘samstarv’.
átakinum. Fíggjarliga til langdrigin „minimalloysn tilfeinginum verður tikið og virðiliga endavendar av Av tí sama er tað ongin
skotið gerst alt ov lítið í in“ kann verða úrslitið. fram sum altavgerandi. kønum fólki innan fleiri fyrimunur bara blint at
Fra m s j ó n 2 015

Hvorfor er de danske
K
efterskoler så populære? S
håndværk, mens pigerne
fik plads i huset. Alle steder
var det under nogenlunde
utroligt, så meget ens for
ældre kan forandre sig på
tre uger“, når eleven komm
modenhed, men som ved al
anden indlæring handler
det om øvelse og træning;
F
betryggende forhold, fordi er tilbage på skolen efter begynde med de lettere
·
de boede de steder, hvor de for første gang at have været opgaver og bevæge sig til de
var i huset, på gården, hvor hjemme på weekend siden sværere. Det er den samme
de hjalp til, eller hos Mester, starten på efterskoleop situation, de senere som
som havde værkstedet eller holdet. borgere i det danske – eller
den lille fabrik. De var Imidlertid indbyder kost færøske – samfund kommer
E
sammen med andre unge, skoleformen og det pæda til at deltage i. De vil som
og der var som regel en gogiske miljø, der eksisterer borgere f. eks. skulle træffe
voksen i nærheden. På den i kostskoleformen, til at et valg i spørgsmål som:
måde kunne forældrene arbejde med en side mere
nogenlunde trygt lade deres
barn begynde at flytte
hjemmefra, uden at de med
af de unges frisættelse fra
hjemmets autoritet til en
tilværelse som selvstændige
• Hvilken uddannelse vil
jeg vælge?
• Hvor vil jeg lægge min
F
T
det samme blev kastet ud individer. Det er oplæringen arbejdskraft?
på det dybe vand. i de demokratiske processer • Hvad vil jeg bruge min
Den mulighed eksisterer og færdigheder – eller op fritid til?
ikke længere. Undervisn læringen i medborgerskab, • Hvordan vil jeg forme
I
ingspligten i Danmark blev om man vil. mit familieliv – og
i 1972 udvidet til 9 år, og Mulighederne i denne sammen med hvem?
erhvervsstrukturen i sam del af efterskolepædagogik • Hvad skal jeg stemme på
R
fundet har ændret sig ken ligger i, at efterskolen ved næste valg?“
meget. Oplæringen i land udgør et lille samfund, • og de vil som eventuelt
I Danmark har efterskole folkeskolen ikke har på brug, håndværk og industri hvori en række „borgere“ folkevalgte i kommune,
formen i næsten hele sin paletten. Det er som nævnt er blevet et meget kom efter et tilfældighedsprincip lagting, landsstyre eller
S
levetid år for år fået større inden fagområder som pliceret foretagende, som er blevet anbragt i en slags folketing, dagligt blive
og større tag i de danske kreat ive, idrætslige, musi kræver en solid faglig skæbnefællesskab. Dette stillet i situationer, hvor
14-18 årige. Specielt hurtigt ske, sproglige og andre. skolebaggrund, og plads samfund skal bringes til at der skal træffes valg
K
er det gået siden 1978. I Eleverne er også glade erne som ung pige i huset fungere. Det kan selvfølgelig mellem muligheder.
1978 var der 127 efterskoler for deres sociale udbytte af er indskrænket til et absolut gøres ved, at lærerne på
med ca. 9.500 elever. I dag opholdet, og det gælder, minimum. stedet udstikker en længere Disse valgsituationer, hvor
er der 258 skoler med ca. hvad enten udbyttet har Men de unge menneskers række retningslinjer for, valg, beslutning og ansvar
Ú
25.000 elever. bund i positive eller mere overgang fra barndom til hvad eleverne – borgene – er knyttet sammen, vil for
Hvad er årsagen til denne negative oplevelser. Mit ungdom – puberteten – skal foretage sig. Det bliver de unge på efterskolen
vækst? ældste barnebarn, Andreas, eksisterer stadigvæk. De til en slags oplyst enevælde, bidrage stærkt til modn
L
Der er flere. Den mest kom i sommer hjem fra et unges begyndende trang til som vil kunne bringes til at ingen og til karakterdan
håndgribelige er nok, at efterskoleophold, som ikke selvstændighed og løsrivelse fungere forholdsvis nemt nelsen. Jo større modenhed
der i 1975 blev gennemført var det bedste skoleår, fra hjemmets autoritet og og smertefrit på alle måd og jo stærkere karakter, jo
en ny folkeskolelov, som skolen havde haft. Andreas trygge omgivelser eksisterer er. bedre beslutninger bliver
I
indførte udelt skole til og sagde, at han var lidt ked af, også stadigvæk med de Men det kan også lade sig der taget. I sidste ende
med 9. skoleår, en 10. klasse at han ikke havde haft en indbyggede konfliktmulig gøre at inddrage eleverne, kommer det for det enkelte
med prøvemuligheder på to 100 % positiv oplevelse, heder, der ligger i denne „borgerne“, i beslutnings menneske til at dreje sig om
niveauer, og – ikke mindst – som han ellers havde hørt proces. Derfor trænger de processerne på skolen. Det evnen til at vælge mellem
at efterskolerne fik adgang
til at tilbyde de samme prøv
er som folkeskolen, hvad de
så meget om. „Men psykisk
og socialt er jeg kommet i
topform – jeg kan klare alt,
unge – og hjemmet for så
vidt også – til en begyndende
adskillelse efter de første
kan i sagens natur ikke
være alle beslutningsproces
ser; der er på de fleste
skidt og kanel, mellem ondt
og godt.
Uanset om disse mulig
N
ikke havde før 1975. hvad gymnasiet har at byde 15-16 år i den unges liv. Her efterskoler – som i sam heder i efterskolernes
·
En anden årsag er, at på af den slags problemer!“, kommer efterskolerne ind fundet – en slags grundlov, pædagogiske miljø er
efterskolerne har formået sagde han. med deres tilbud og ud man ikke lige kan ændre bevidste for de unge eller
at give eleverne et ophold, Imidlertid er det min fylder den plads, som før uden videre. Men der dukk ej, er det uomtvisteligt, at
som ca. 90 procent af opfattelse, at efterskolerne i hen blev varetaget af er altid en række spørgsmål de giver de unge et udbytte
eleverne er meget glade for. nogen grad har overtaget lærepladserne. De unge og og problemer op i den af opholdet, som er svært at
K
De er glade for at kunne rollen som formidler af deres forældre kommer lidt daglige færdsel på skole, finde andre steder. Det er
udfolde sig på områder, overgangen fra den trygge på afstand af hinanden. som vedrører fællesskabet. sikkert ikke klart for dem
som folkeskolen ikke har barndom i hjemmet til Som efterskolelærer har jeg Man kan naturligt inddrage den dag, de forlader efter
muligheder for at tilbyde i ungdoms- og voksent ilvær hørt elever fremføre syns eleverne i behandlingen af skolen, men senere i livet vil
S
kraft af de korte skoledage elsen. For år tilbage, da punkter, som de utvivlsomt disse problemer. det ligge som en ressource
(musik, idræt, kreative fag Danmark var et landbrugs-, har overtaget fra forældrene Det kommer her til at hos dem i de tilskikkelser,
osv.). industri- og håndværker – synspunkter, som de der dreje sig om at lade eleverne livet vil give dem.
F
Efterskolerne har i kraft samf und, kom drengene hjemme givetvis ofte har træffe nogle valg mellem
af den døgnlange skoledag (for det var mest dem) efter opponeret imod. Nu frem flere muligheder og lade Arne Kristiansen
og 7-dages ugen mulig endt skolegang efter 7 fører de dem som deres eleverne tage ansvaret for forhv. konsulent for
Efterskoleforeningen
hederne for ud over den skoleår ud i lærepladser, egne, og de argumenterer de trufne beslutninger.
almindelige undervisning eller de kom ud som arbejds for dem. Mulighederne og valgene
at give de unge et udvidet drenge, medhjælpere og Eller vi har hørt en be skal selvfølgelig afpasses
undervisningstilbud, som ungarbejdere i landbrug og mærkning som: „Det er da efter elevholdets evner og
Atlantic Adventure Eftirskúli

Undirritaðu nevndarlimir, møguleikar fyri variatión í skúlin gevur hesi tilboð í næminginum at finna teirra stovur hevur eftirskúlin væl Danmark.
umboðandi stigtakarar til lærugreinunum. kreativum lærugreinum: egna identitet, vegna tess at útgjørdarverkstaðir og onn
stovnsetan av eftirskúla í Hinvegin skal eftirskúlin Verkstaður: teir eru saman við bæði ur kreativ arbeiðsrúm. Har Leiðsla
Suðuroy, Kommunusam til eina og hvørja tíð verða 1. Træ ungum og vaksnum, sum umframt hevur eftirskúlin
skipan Føroya (KSF) og pedagogiskt til reiðar at 2. Jarn, plátur hava ymiskar meiningar bústaðir til næmingarnar, • Eftirskúlafelag
Føroya Kommunufelag hýsa 9. floks næmingum. 3. Maskinrúm*) um tingini. Hetta er við til køk, stóran matarsal, ymisk • Kommunurnar
(FKF), søkja Mentamála *)Næmingarnir kunnu við at lata sjónaringin upp fyri uppihaldsrúm og auditorium. • Skúlastýri
ráðið Viðmerking: øðrum orðum byggja alt frá tilveruni og soleiðis geva Einki er at ivast í, at tað • Leiðari
• um góðkenning av stovn Vansin við einum reinum kajakkum, bátum til bilar næmingunum roynsluna av er ein pedagogisk styrki um • Starvsfólkaráð
setan av einum eftirskúla 10. floksskúla er, at eftir o.s.fr. Eftirskúlin skal hava at taka avgerðir – serliga tí lærarabústaðir eru knýttir • Næmingaráð
í Hvalba, skúlauppihaldið ikki verður eitt neyst, ið eisini kann tað er skúlans uppgáva at at skúlanum. Minsta krav
• um 50% av byggikostn relevant fyri næmingar, nýtast sum verkstaður, til læra næmingarnar at velja, er, at skúlaleiðarin býr tætt Nógv bendir á, at føroyska
aðinum uppá áleið 80 sum hava nátt eitt búning eitt nú trolbøting, hagreið við at geva teimum frælsi og hjá skúlanum. eftirskúlalógin krevur eina
mió. kr. sum rentu- og av arstøði, ið ger næmingarnar ing av reiðskapi o.a.) ábyrgd. Tankin er at skapa eina endurnýggjan. Grundirnar
dráttarfrítt lán til bygging til reiðar at fara undir eina Media (filmsgerð, foto Tær umstøður, at næm skúlabygging, har bústaðar-, eru fleiri:
av húsum og kostnaðinum ungdómsútbúgving aftaná o.a.). ingar í eina tíð gerast partur uppihaldsog undirv ísingar Foreldraumboð skulu
fyri lendi, og 9. flokk. Byrgjast kann upp Drama av einum felagsskapi, gevur fasilitetir ganga uppí eina velja st av foreldrum, sum
• um stuðul til keyp av inn fyri hesum við at skúlin Sangur/dansur møguleikar fyri at læra teir hægri eind. ikki kenna hvør annan.
búgvi og undirv ísingar gevur tilboð um royndar- Tónleikur/studio at virka í felagsskapinum, Innrættningur og sniðið Verða foreldraumboðini
amboðum, 50% av útveg flokkar, ið miða eftir próv- Myndlist m.a. at læra og venja teir at á bygninginum eigur at vald seint í skúlaárinum, er
anarkostnaðinum uppá tøku. Ítróttur og náttúra virða demokratiskar manna stuðla undir pedagogikkina hetta ikki nakar trupulleiki,
áleið 10 mió. kr. Vansin við einum bland Harumframt hevur føroyski gongdir, sum teir sum hjá skúlanum. Sama ger seg men ein annar trupulleiki
ingi av 9. og 10. flokki er, at eftirskúlin eitt sokallað vaksnir skulu kunna hond galdandi fyri litásetingar vil stinga seg upp, nevniliga
Bakgrund: størri aldursspenni elvir til eksperimentarium, ið um tera í føroyska samfelagnum og listarlig prýði. Alt í alt tann sannroynd, at foreldra
• Løgtingslóg nr. 83, fløktari pedagogiska til- fat ar alisfrøði, evnafrøði, – bæði lokalt og globalt. eigur talan at vera um eina umboðini ikki koma í
dagfest 17. mai 2000 rættisleggjan. Vansin er eis lívfrøði og simulatorar, so Stórur partur av virksemi arkitektoniska og peda skúlastýrið fyrr enn teirra
• Stigtakarnir í Suðuroy ini, at undirv ísingarskyldan næmingar kunnu læra eftirskúlans hvílir á um gogiska heild, sum skapar næmingar eru á veg út úr
• V itjan av eftirskúlaráð elvir til fakligar bindingar, navigatión. boðandi demokrati, so heimligan hugna, trivna, skúlanum.
geva úr Danmark oktober ið redusera tey tilboð, sum Føroyski eftirskúlin miðar næmingarnir á egnum virðing fyri umhvørvinum Starvsfólkaumboð ber
2000 skúlin kann geva. eisini eftir at geva næm kroppi merkja at ábyrgd – og ikki minst, eggjar til tann vansa í sær, at við
• Námsvitjan í Danmark Nevndin metir, at rættast ingunum tilboð um eitt fylgir í kjalarvørrinum á menning og ábyrgd hjá tí komandi eru inhabil tá ið
apríl 2001 er at byrja við 10. flokki. uppihald á eftirskúla í øðr persónligari støðutakan. einstaka mótvegis felags innanhýsis viðurskifti verða
• Námsvitjan í Danmark Nevndin ivast ikki í, at hesin um londum onkustaðni skapinum. viðgjørd – m.a. týdningar
september 2006 árgangurin hevur størsta millum 4 og 6 vikur. Danskir Etablering: mikil viðurskifti í samband
• Fundir við Mentamál tørvin á avbjóðandi skúla eftirskúlar hava longu víst Staðseting Kostnaður fyri við rakstur. Við støði í
aráðið, KSF og FKF. skapi, soleiðis sum støðan hesi ætlan stóran áhuga. Nevndin mælir til, at skúlin bygning og lendi royndum við donskum efti
• Nógvir ungir føroyingar er í Føroyum í dag. liggur í Hvalba, tengdur at Sambært hjáløgdu hølisskrá rskúlum er tað torført hjá
fara hvørt ár á eftirskúla í Hinvegin er tað ein fyri Kostskúla ítróttarhøllini, sum longu og skitsum, er talan um skúlum við flatari leiðslu,
Danmark munur, at skúlin, frá byrjan pedagogikkur: er á staðnum. Nevndin bygging uppá áleið 4.000 har starvsfólkini hava stóra
av, hevur møguleikan at Størstu pedagogisku møgu metir hesa loysn verða so m². Talan er um skúlabygg ávirkan, at fáa nøktandi
Málsetningur: veita 9. floks næmingum til leikarnir liggja í kostskúla gagnliga fyri verkætlanina ing við m.ø. 40 kømrum til rakstur í skúlarnar.
• § 3 í lógini boð, um tørvur vísir seg at umhvørvinum. Tað er veru og eina so stóra sparing, at 80 næmingar og tveimum Næmingaumboð við
• Heimlig viðurskifti – sam vera á hesum liga her, at eftirskúlin kem eingin ivi er um at stað íbúðum til gestalærarar. fullum atkvøðurætti vil elva
ansjóðing av skúlav irk ur til sín rætt. Skúlin tekur setingin í Hvalba er tann Námsferðin í Danmark til, at næmingarnir fáa
semi og praktiskari Undirvísingarøki ímóti næmingum, sum í rætta. sannførdi okkum um, at álagt stýrisábyrgd, hóast
ábyrgd og uppgávum, eitt – profilur: aldri eru í eini búning Hvalba er eitt ómetaliga skúlin skal liðugt byggjast teir ikki hava myndugan
nú matgerð, reingerð og Skúlin er hvørki bundin at artilgongd, har teir gerast náttúruvakurt og liviligt áðrenn hann verður tikin í aldur, og hetta er vónleyst
minni viðlíkahaldsar kirkjum ella samkomum, meiri og meiri sjálvstøðugir pláss. Har er nógv ídnaðar nýtslu, at byggjaríið skal hjá hesum næmingum at
beiði. men er fyri øll. og kenna tørv á at ganga virksemi bæði á sjógvi og vera á rímuliga høgum umsita.
• Skúlin samansjóðar teo Eftirskúlin byggir á egnar leiðir, samstundis landi, og Hvalba er ein av støði og lagað til pedagog Nevndin mælir til, at
retiska og kreativa undir grundtv igska frískúlat ank sum foreldrini ynskja sínum teimum bygdunum í Føroy iska profilin. mentamálaráðið umhugsar
vísing an, har virðingin millum børnum eitt trygt stað at um, har náttúrut ilfeingi Byggikostnaðurin fyri eina lógarbroyting, so at
• Royndir fólkaskúlans lærara og næming er í vera. Eftirskúlin lýkur ynsk verður gangnýtt, sum aðra skúla- og íbúðabygningar starvsfólk og næmingar fáa
hásæti, og har kristindóm ini hjá báðum pørtum. Á staðni er farið í søguna; har við útgerð sambært hølis umboð í stýrið, men uttan
Innihald: urin er ein nátúrligur part eftirskúlanum læra næm eru eitt nú bæði kolavinna skránnið er mettur til atkvøðurætt. Hinvegin eiga
Í fyrstu syftu er ætlanin, at ur av tilverug rundarlag ingarnir at virka í einum og fuglaveiða, og Lítla Dím 20.000,- kr. fyri m². Samlaði KSF og FKF at fáa umboð í
skúlin skal vera eitt tilboð num. Morgunsangur er ein felagsskapi; teir læra at taka un er ein mentanarheimur byggikostnaðurin verður stýri eftirskúlans.
fyri næmingar, sum hava fastur táttur í gerandisdegi ábyrgd og at fylgja ásettum fyri seg sjálva. Í Hvalba er sostatt 80 mió kr.
rokkið undirv ísingarkravd skúlans. reglum, ið tæna tí einstaka eisini trolvirki, sum hevur Kostnaður fyri innbúgv Rakstrarkostnaður
an aldur. Talan er sostatt Tankin er at kombinera og heildini. Næmingarnir sýnt eftirskúlanum stóran og undirvísingaramboð Talan er um fyrsta kostskúla
um 10. flokk og 11. skúla siðbundnar, kravdar læru læra eisini slíkt, sum for áhuga við atliti at møguligari Ætlanin er, at skúlin skal av hesum slagi í Føroyum;
aldur (upp til 18 ár). greinar og kreativar læru eldrini tóku sær av; teir frálæru. Harumframt eru útgerast við innbúgvi og hóast vit hava háskúla her,
Ein slíkur skúli hevur greinar, sum vanliga liggja læra at vaska síni egnu Hvalbiarfjørður og Tvørá undirvísingaramboðum til hava vit ikki nakað beinleiðis
tann fyrimunin, at aldurs uttanfyri tey tilboð, sum klæði, at halda skúlan rein fjørður vælegnaðir til øðr 10. skúlaflokk. Av hølis føroyskt grundarlag at
spennið í næmingaf lokkun fólkaskúlin kann bjóða, an, at gera mat. Men fyrst vísi uttanduraítrótt, eitt nú skránni framgongur, at halda okkum til, rakstri
um verður minni, soleiðis smb. eftirskúlalógina § 5, og fremst læra teir, at tað kajakrógving o.a. hesin skúlin, eins og eftir viðvíkjandi. Í Danmark eru
at pedagogiska tilrættis stk. 2, nr. 1 og 2. kann vera bæði stuttligt, Nevndin miðar eftir at skúlarnir í Danmark, fær samlaðu rakstrarútreiðslur
leggjanin verður einfaldari. Tað er júst henda kom spennandi og mennandi at hava skúlan lidnan til skúla verkstaðir og onnur kreativ nar fyri hvønn næming
Fyrimunurin er eisini, at binatión, sum fakliga ger ganga í skúla, tí at tilboðini árið 2009/10, ella í august arbeiðsrúm, sum skulu 125.000,- kr.
tilboð skúlans ikki eru eftirskúlan til ein eftir eru so nógv og øðrvísi enn 2009. útgerast við innbúgvi og Mett verður, at miðal
bundin at undirv ísingar skúla. tað, sum teir eru vanir við. amboðum. Nevndin metir kostnaðurin fyri lærarar,
skylduni, og gevur hetta Umframt siðbundnu Uppihaldið á kostskúl Bygningur – at kostnaðurin verður áleið tænastur, olju, el, kost o.a.,
størri pedagogiskt frælsi, kravdu lærugreinarnar, er anum kann eisini vera ein lærarabústaðir 10 mió. kr. eftir tí vit vórðu er nøkunlunda á sama støði
meiri rásarúm og fleiri ætlanin, at føroyski eftir hjálp hjá teimum ungu Umframt vanligar skúla kunnað um á námsferðini í sum í Danmark.
Við støði í omanf yri mennandi skúlaumhvørvi.
standandi er okkara besta Undir øllum umstøðum er Hølisskrá
boð uppá árliga rakstrar greitt, at eftirskúlin, arki Tal Heiti Tils. Viðmerkingar
kostnaðin 10 mió. kr. Sam tektoniskt, er gjørdur til
4 Stovur 50 m² 200 m² Vanligt flokkshøli
bært § 17 í eftirskúlalógini, endamálið at hýsa brek
letur landið í mesta lagi aðum. 1 Eksperimentarium 80 m² 80 m² Kann eisini brúkast sum floksstova
70% av kostnaðinum. Hini Høvuðsendamálið er at 2 Goymslur 10 m² 20 m² Goymslur til útgerð og vandamikil evnir
30% skulu rindast av heim fáa ein nýggjan og slóð 1 Mediaverkstaður 50 m² 50 m² Mediaverkstaður er „teldurúm“ og aðrari neyðugari útgerð
staðarkommununum og brótandi skúla í føroyska
1 Goymsla 5 m² 5 m² Goymsla til upptøkuútgerð sum skal læsast inni
næmingunum. Í § 17, stk. 6 samfelagnum. Við tí stóra
1 Dramaverkstaður 80 m² 80 m² Dramaverkstaðurin er í høvuðsheitinum til drama men kann eisini brúkast
er ásett hvussu kommunali fyrireikingararbeiði, sum til mangt annað t.d. Dans og sang
stuðulin verður útroknað er farið fram, tí stóra vilja
1 Goymsla 10 m² 10 m² Goymslan er til útgerð
ur. til samstarv, sum Menta
1 Tónleikur 60 m² 60 m² Tónleikahølið skal verða til instrumentalan tónleik og samanspæl.
Næmingagjaldið verður málaráðið og væl etableraðir Hølið er ljóðbjálvað Ljóðførir standa frammi
ásett av skúlastýrinum. danskir eftirskúlar hava
1 Tónleikur 20 m² 20 m² Afturat tónleikahølinum skal verða venjingarhølið til einstakavenjing
sýnt verkætlanini, og teirri
1 Studio 8 m² 8 m² Millum tónleikahølini er upptøkurúm og redigeringsrúm
Samanumtikin undirtøku, sum eftirskúlin
viðmerking hevur fingið frá bæði 1 Goymsla 10 m² 10 m² Goymslan er til ljóðførir
Føroyski Eftirskúlin skal Kommunusamskipan Før 1 Træverkstaður 110 m² 110 m² Træverkstaður er til vanligt træarbeiði, men skal eisini húsa størri
verkætlanir sum t.d. Bátasmíð
hava eina góða byrjan, og tí oya og Føroya Kommunu
er alneyðugt at byggja hann felag, er nevndin sannførd 1 Metallverkstaður 110 m² 110 m² Metallverkstaðurin er eitt multirúm til ymiskt metallarbeiðir, men eisini til
mortorlæru og umvælingararbeiðir av motorum, knallertum o.l
upp frá grundini av, soleiðis um at settu mál verða
1 Maskinrúm 40 m² 40 m² Tað eru til træ- og metallarbeiðir maskinur, sum bert kunnu handfarast
at skúlabygningurin og rokkin – Føroya ungdómi at undir umsjón
pedagogiska innihaldið eru gagni og frama.
1 Tiflarsgoymsla 20 m² 20 m² Bæði til metall- og træverkstaðin skal verða goymsla til við og metallutir
í neyvum samljóði.
1 Myndlist atelier 80 m² 80 m² Atelierið skal verða við góðum nátúrligum ljósi
Innihaldsliga lýsingin í Ólavur Rasmussen
hesum áliti skal ikki skiljast Stigtakaraumboð 1 Tilfarsgoymsla 10 m² 10 m² Goymsla til tilfar
sum ein endalig niðurstøða, Jens Marius Poulsen 1 Auditorium 150 m² 150 m² Auditorium skal kunna húsa øllum næmingum og starvsfólkum. Høvið
verður brúkt til morgunsang, fyrilestrar, felagstímar og framløgum
men sum ein ábending um, KSF umboð
hvørji tilboð eftirskúlin Anna Djurhuus 1 Námsfrøði. tænastude 50 m² 50 m² Til einhvønn skúla er neyðugt við staði til undivísingarmiðlar
so sum bøkur, fløgur o.l
hevur til næmingarnar. Um FKF umboð
1 Skrivstova 15 m² 15 m² Vanlig skrivstova til dagliga virksemið, pláss er til 2 fólk
Mentamálaráðið, komm
unurnar ella aðrir áhugaðir Viðmerkingar 1 Fyristøðufólk 15 m² 15 m² Skúln hevur leiðara, sum skal eisini kunna hava smærri fundir,
samrøður o.l
partar í føroyska sam til uppskotið
1 Lestrarvegleiðari 12 m² 12 m² Lestrarvegleiðarin skal hava egið rúm, men kann eisini brúkast
felagnum meta, at neyðugt Uppskotið, sum fyriliggur, til annað virksemi
er við øðrum tilboðum, er ein ábending hvussu
1 Starvsfólkarúm 50 m² 50 m² Starvsfólkarúm ella „læraraverilsi“ har lærarar hava møguleika til socialan
standa møguleikarnir púra bygningurin kann skipast, felagsskap. Ofta verða hesi rúm eisini brúkt til „leksiuhjálp“
opnir. har umhvørvið og grund 1 Húsavørður 12 m² 12 m² Stórur partur av arbeiðinum hjá einum húsavørði er at umsita bygningin
Tó er greitt, at eftirskúlin økið spæla avgerandi leik og viðlíkahald
ikki er fyri atferðartruplar lut. Ein skúli, sum hesin, er 2 Lærarafyrireiking 20 m² 40 m² Í lærarafryireikingin hava lærarar sítt arbeiðspláss har tað ber til at
fyrireika seg og hava eitt fakligt umhvørvi
næmingar. stórur í bygdamyndini .
Ásettar ella óásettar regl Fyri at ein slík verkætlan 1 Ráðlegging 30 m² 30 m² Læraratoymið skal kunna ráðleggja og tilrættisleggja skúlavirksemið
ur, sum næmingar uttan ikki skal virka fremmand í 1 Vaktarrúm 12 m² 12 m² Ein lærari er altíð á vakt og gistir á skúlanum
stórvegis hóvasták kunnu bygdamyndini, er støðið 1 Skjalagoymsla 20 m² 20 m² Innrættað sum rulliarkiv r
halda, er ein fastur táttur í tikið úr nátturuni, hvat til
4 Vesir 4 m² 16 m² Starvsfólkavesir
eftirskúlaumhvørvinum. fari og skapi viðvíkur.
1 Uppihaldsstova 50 m² 50 m² Uppihaldstovan er innrættað sum stova við „bleytum“ møblum
Atferðartruplir næming Eyðkennið fyri skúlar er,
ar høvdu gjørt eftirskúlan at teir skulu hava nógva 1 Aktivitetsrúm 30 m² 30 m² Rúmið er innrættað við poolborði o.l. Eisini við teldum
ómøguligan at umsita ella framsíðu soleiðis, at tað er 2 Gestaíbúðir 30 m² 60 m² Roknað verður við at tað verður neyðugt við gestalærarum, sum koma
aðrastaðni frá enn av oynni
stýra – og høvdu gjørt tað nógmikið av vindeygaopum
ómøguligt hjá øðrum næm og harvið ljós í undirv ísing 1 Kantinukøkur 70 m² 70 m² Allur matur verður tilvirkaður her
ingum at virka á skúlanum. arhølunum. Hetta kravið 1 Grovkøkur 15 m² 15 m² smb. Ásetingum frá Heilsufrøðiligu starvsstovuni
Ynskiligt er, at eftirskúlin ger, at skúlar ofta verða 1 Køli- og frystirúm 12 m² 12 m²
í næstum fær sína egnu langir og óhóskandi. Upp
1 Uppvaskirúm 15 m² 15 m² smb. Ásetingum frá Heilsufrøðiligu starvsstovuni
heimasíðu. So skjótt sum skotið trýstur tann langa
1 Matgoymsla 10 m² 10 m² smb. Ásetingum frá Heilsufrøðiligu starvsstovuni
projekteringin er boðin út skúlan saman soleiðis, at
fáa fólk høvi til at melda framsíðan er líka long sum 1 Køksleiðari 12 m² 12 m² Køksleiðarin skal hava skrivstovu beint við køkin til ráðlegging av
innkeypi o.l
næmingar inn á skúlan. áður, men frástøðurnar
1 Vesi 5 m² 5 m² til starvsfólkini
Hetta gevur leiðsluni eitt verða styttri. Hetta gevur
langt skotbrá at skipa skúlan eisini spennandi rúm eins 1 Matarsalur 200 m² 200 m² Næmingar eta allar máltíðir í matarsalinum.
í samsvar við eftirspurning og krókar og skot, sum eru 2 Reingerðarrúm 10 m² 20 m² Næmingar gera reint á skúlanum. Tað skal verða gott pláss
til reingerðarútgerð evnir o.l
in, harímillum eisini at taka vælegnað til uppihald – úti
støðu til, um skúlin skal og inni. Eisini skapa skotini 10 Vesir 4 m² 40 m²
byrja við ella uttan 9. lívd til uttandura tiltøk 3 Goymslur 20 m² 60 m² Goymsla til borð, stólar, innbúgv og úgerð
flokk. Bygningurin er í einari 1 Goymslur 50 m² 50 m² Goymsla til stórar lutir
Skotbrá er eisini at taka hædd, men onkustaðni er
1 Rusk 10 m² 10 m²
støðu til, um eftirskúlin hann í tveimum hæddum
40 kømur 14 m² 560 m² Kømrini eru til tveir næmingar
skal hýsa næmingum við Tøkini eru ímynd av
hoyribreki ella rørslut rupul teigum. Takið er tí við flag 8 hjárúm og vesir 30 m² 240 m² Á næmingagongini eru vesir, reingerðarrúm og lítil goymsla
leikum. Verður henda loysn taki og hava ymisk 4 Felagsrúm 20 m² 80 m² Millum kømrini eru felags te-køkur borð og stólar
in vald krevur tað størri hall. Eisini er tikið hædd 1 Fýrrúm 20 m² 20 m²
játtan til lærarakreftir enn fyri at tað ber til at síggja
1 Tøkni 20 m² 20 m²
vanligt, men harafturímóti millum tekjurnar, so útsýnið
2 Goymslur 20 m² 40 m²
fáa vit ein skúla, sum lærir frá bygdini verður varðveitt
næmingarnar at sýna størri sum mest. 1 Garaga 100 m² 100 m² Pláss skal verða til súkklur, knallertir trailarar o.a. Líknandi. Eisin skal
pláss verða fyri kajakkum bili sum undirvísingartilfar o.l.
sosiala ábyrgd, samstundis 1 Gongir og veggir v.m 1 stk 1.000 m²
sum tað stendur ungdómum
Tilsamans 4.054 m²
við ávísum breki í boði at
sleppa í eitt spennandi og Fermetrar tilsamans fyri hvønn næ 51 m²
Er tað søgan,
E ið endurtekur seg?
F
Tað er púra vanligt, at er til staðar. Fólk við dirvi eftir mínum tørvi og huga.
eftirskúlar eru á smáplássum og áræði hava nú í rúma tíð Líka týdningarmikið er tað
og ikki í býum, hetta tí, at fyrireika ein eftirskúla í fyri øll onnur, at fáa so
skúlin skal hava eitt serligt Hvalba, sum skal verða eitt nógvar og góðar møguleikar
umhvørvi, har trivnaður er alternativt tilboð til verandi sum gjørligt. Men ikki veit
eitt lyklaorð. fólkaskúla. Um skúlin skal eg, illa gongst við eftirskúl
T
Eftirskúlafelagið søkti liggja í Hvalba ella onkrum anum. Nú er tað ikki lóg
fleiri ferð landstýrið um øðrum smáplássi er ikki arverkið, sum forðar. Nei,
loyvi at seta nevnda eftir upp til mín at taka støðu til sum ikki einaferð er tað
skúla á stovn og søkti eisini nú, men eg meini, at skúlin pengarnir. Landstýrið vil
um loyvi at byggja til enda má koma. Tað er ov lítið ikki játta neyðugu upp
málið, men málið fann ikki bert at hava fólkaskúlan at hæddina á løgtingsins fíggj
I
frama í táverandi Lands bjóða. arlóg. Aftur hesa ferð er tað
skúlaráðnum. Tað kunnu vera so nógvar nakrar fáar hundrað túsund
Fyrireikararnir leitaðu tí orsøkir til, at ein eftirskúli krónur, sum liggja ímillum.
út um landoddarnar til er góður. Summi hava brúk Tað haldi eg er stórt spell.
Genner í Suðurjútlandi, fyri at skifta skúla av Eg vænti heldur ikki, at
R
har Norrøni Eftirskúlin var sosialum og trivnaðarligum fólk kunnu orka at halda
veruleiki seinast í áttatiár orsøkum. Viðhvørt letur fram við at arbeiða við
unum. Skúlin fekk stuðul hetta seg gera innanfyri góðum ætlanum, sum síð
úr danska statskassanum og kommunumark við góðum ani verða steðgaðar av
føroyska landskassanum og úrsliti t.d. í Klaksvík ella játtandi myndugleikanum.
harafturat næmingagjald. Tórshavn. Ella eisini hava Er tað søgan, sum endur
S
Skúlin var rikin eftir dansk tey ommu og abba e.l í tekur seg? Vónandi ikki. Tá
Eg eri uppvaksin og havi kendi meg sera hepna, tí eg ari lógávu, men í 1990 var aðrari bygd og kunnu tí ið Bøgesvang á sinni bleiv
gingið í skúla í Klaksvík. fekk møguleikan at velja nevnd sett at fyrireika at skifta í annan vanligan spurdur um, hvussu tað
Mín skúlatíð byrjaði í 1966, skúla. HF tíðin stendur fyri flyta Norrøna Eftirskúlan skúla, men fleiri noyðast til gekk við arbeiðinum at
tá eg fór í 1. flokk. Skúla mær sum ein tann besta til Føroyar, tí man ásannaði, Danmarkar, av tí at einki skipa ein føroyskan eftir
skyldan tá var 7 ár, og tíðin í mínum ungdómi. at brúk var fyri einum tilboð er til teirra í Føroyum, skúla, svaraði hann,, at nú
K
kundu børnini tískil fara úr Um sama mundið kom slíkum. Heldur ikki á hesum og tað er als ikki optimalt í røkist tað fyri einum úrsliti
skúlanum og royna aðrar nýggjur prestur til Klaks sinni kom skúlin til Føroyar, dagsins samfelag, sum vit nakað skjótt, tí nú liggur
leiðir longu sum 14 ára víkar, nevniliga tann væl men flutti til Hygum og siga okkum at stremba fyri álitið hjá landsins myndug
gomul. Tað vóru tó tey fáu, dámdi og fólkakæri virkaði har til 1999, tá hann at gera alsamt betri, so rúm leikum. Eg meini tað, vit
sum gjørdu brúk av hesum Henning Bøgesvang. Hann læt aftur, tí fíggjarligt verður fyri øllum. Eg vil tó kenna søguna. Fyri at verða
møguleikanum. Orsøkirnar var nógv saman við ungum grundarlag var ikki at halda leggja dent á, at møguleikin eitt sindur bjartskygd, fari
Ú
vóru helst fleiri. Valmøgu fólki, undirvísti m.a. í latíni fram við virkseminum. fyri at fara uttanlands á eg at enda við at vóna, at
leikarnir at finna arbeiði í skúlanum og var í fleiri ár Nevndin ynskti, at lands eftirskúla eisini eigur at kanska okkurt gott hendir
sum 14 ára gomul vóru sera valdur í skúlanevndina í kassastuðilin vaks úr kr vera har í framtíðini. tær komandi vikurnar, nú
avmarkaðir, og tað lá líka Klaksvík. Bøgesvang hevur 200.000 til kr 500.000 ár Nú havi eg skrivað, sum fíggjarlógin skjótt skal sam
sum í luftini, at vit máttu skjótt lagt til merkis, at ung liga. Hetta eydnaðist ikki, um tað bert eru næmingar, tykkjast og val er í hond
L
ganga í skúla, um vit ætlaðu í skúlaaldri tørvaðu tilboð, og skúlin læt aftur á heysti sum ikki trívast í vanliga um.
okkum at fáa eina útbúgving tí ikki øll vóru so heppin 1999. skúlanum, ið vilja sleppa á
seinni. Sostatt valdu tey sum eg at koma á røttu hill Á vári ár 2000 legði eftirskúla, men so er ikki. Jórun Høgnesen,
flestu at ganga minst 9 ár í beinanveg. Hann fór tí Signar á Brúnni, vegna Tað eru nevniliga fleiri lærari og býráðslimur í
Klaksvik
skúla og 10 ár við, hóast saman við øðrum, nevniliga: landsstýrið fram uppskot til næmingar, sum trívast væl
fleiri gramdu seg um, at tey Hans Dávid Matras, Peter løgtingslóg um eftirskúlar. og klára seg væl í allar
I
vóru skúlatroytt. Ova Ellingsgaard, Jaspur Hetta lógaruppskot var mátar. Hóast tað hava tey
Hjá mær var eingin ivi, Petersen og Karstin Hansen, samtykt við ávísum broyt hug til at royna okkurt nýtt.
eg mátti fáa eitt brúkiligt at arbeiða fyri at fáa ein ingum í mai 2000. Við hesi Royna nýggjar leiðir og
realprógv og síðani eitt eftirskúla settan á stovn í lóg hava vit fingið eitt nýggjar avbjóðingar. So vit
miðnámsprógv, sum skuldi Føroyum. týdningarmikið amboð í kunnu siga, at eftirskúlin er
vera á slíkum støði, at tað Eftirskúlafelagið var strembanini eftir at seta á fyri øll. Øll tey, ið søkja sær
N
skuldi brúkast sum grund stovnað í 1979 og arbeitt stovn eftirskúla í Føroyum. øðrvísi avbjóðingar enn
arlag fyri víðari útbúgving. var fyri at fáa ein kostskúla Nú er árið 2007 farið at vanligi skúlin bjóðar.
Í 1976 fór eg á HF í Klaksvík. á Viðareiði. Hetta skuldi halla, og framvegis er einki Eg byrjaði við at skriva
HF skúlin var bert 2 ára verða eitt øðrvísi skúlatilboð føroyskt eftirskúlatilboð til um mína egnu skúlatíð.
gamal í Føroyum um hetta til ung, sum av onkrari okkara ungdóm. Fleiri Tað er tí, at eg vil vísa á,
mundið. Eg hevði harvið orsøk vóru troytt av vanliga ungdómar fara framvegis hvønn týdning tað hevði
møguleika at velja ímillum skúlanum ella trongdu til at av landinum á eftirskúla og fyri meg, at eg hevði nakrar
students- og hf-prógv. Eg skifta umhvørvi eina tíð. prógvar hetta, at ein tørvur møguleikar at velja skúla
FKF Føroyar
standa saman um eftirskúlan!
KSF

EFTIRSKÚLIN Nr. 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

EFTIRSKÚLIN Nr. 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EFTIRSKÚLIN

23. NOVEMBER 2007 · Nr. 3

Gylti føroyski møguleikin

Nú gerst eftirskúlin veruleiki

Alternativið, sum ikki var til

Eftirskúlin í Hvalba komin

Føroyar mugu taka ábyrgd

Mál og vegir, s. 39 · Løgmansskrivstovan 2007

Saman at halda varð ei okkum givið –

Mál og vegir, s. 39 · Løgmansskrivstovan 2007

Mál og vegir, s. 39 · Løgmansskrivstovan 2007

Atlantic Adventure Eftirskúli

You might also like

EFTIRSKÚLIN Nr. 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

EFTIRSKÚLIN Nr. 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EFTIRSKÚLIN

23. NOVEMBER 2007 · Nr. 3

Gylti føroyski møgu­leikin

Nú gerst eftirskúlin veruleiki

Alternativið, sum ikki var til

Eftirskúlin í Hvalba komin

Føroyar mugu taka ábyrgd

Mál og vegir, s. 39 · Løgmansskrivstovan 2007

Saman at halda varð ei okkum givið –

Mál og vegir, s. 39 · Løgmansskrivstovan 2007

Mál og vegir, s. 39 · Løgmansskrivstovan 2007

Atlantic Adventure Eftirskúli

You might also like

Gylti føroyski møguleikin