STANBUL TCARET ODASI

TRKYEDE GZLK SEKTR

Temmuz 2004

HAZIRLAYAN:
Mge BULUT
Ett ve Aratrma ubesi
Avrupa Birlii Servisi

NDEKLER
Sayfa No:
1. GZLK TARH, TANIMI VE KAPSAMI
1.1 Tanm
1.2 Tarihi
1.2.1 Douda Gzlklk Tarihi
1.2.2 Batda Gzlklk Tarihi
1.2.3 Trkiyede Gzlklk Tarihi
1.3 Kapsam
1.4 Gzlk Gmrk Tarife statistik Pozisyonu (GTP)
2. SEKTRN GELM VE POTANSYEL
2.1 retim
2.2 thalat
2.3 Perakende
3. SEKTRN GNCEL DURUMU VE PERFORMANSI
3.1 Kapasite
3.2 retim
3.3 Tketim
3.3.1. Trkiyede Gzlk Kullanmnn Yetersiz Olmasnn Sebepleri
3.4 Dier Sektrlerle likiler
3.5 stihdam
3.6 D Ticaret
3.7 Pazarn Bykl
3.8 Rakamlarla Gzlk Sektr
3.9 Sektrn Hacmi
3.10 Yurtii Rekabet
4. SEKTRDEK KURULULAR
4.1 Kamu Sektr
4.2 zel Sektr
4.3 retici, thalat ve Distribtrler
4.3.1 Trkiyedeki Gzlk reticileri
4.3.2 Trkiyedeki ereve ve Cam thalat ve Distribtrler
4.4 Meslek rgtleri
4.4.1 stanbul Ticaret Odas 85 Nolu Meslek Komitesi
4.4.2 Dernekler
4.4.2.1 Tm Optik ve Optometrik Meslekler Birlii Dernei
4.4.2.2 Trk Oftalmoloji Dernei
4.4.2.3 Gzlk malatlar Dernei

1
1
1
1
2
3
4
4
2
6
6
6
7
7
7
8
8
8
8
9
10
11
11
11
12
12
12
12
12
12
13
13
13
13
14
14

5. SEKTRDE YAPISAL VE GNCEL SORUNLAR VE BEKLENTLER

14

5.1 Avrupa Birliine Giri Srecinde Trkiyedeki Optisyenlik Eitiminin

Sorunlar
15
5.2 Uzakdoudan thal Edilen Standart D rnlerin Fazlal
15
5.3 3958 Sayl Meslek Yasasnn Gnn Koullarnda Yetersiz Kalmas 15
5.4 Optometri Eitimi ve Mesleki Dzenlemelere Gerekli nemin
Verilmemesi
16
5.5 Excimer Laser veya Lasik Tedavi Srecinde Gzlk Aleyhine Yaplan
Yanltc Reklamlar
17
6. SEKTRLE LGL YASAL DZENLEMELER
6.1
6.2
6.3
6.4

5193 Sayl Optisyenlik Hakknda Kanun

Sektr lgilendiren Dier Yasalar
TSEnin almalar
ve i Bulma Kurumunun zel Koullar

7. ULUSLARARASI REKABET

18
18
20
22
23
23

7.1 Gmrk Birlii

7.2 Optik rnler Fuar
7.3 Teknolojik Seviye

23
23
24

8. SONU VE DEERLENDRME

24

9. EKLER

26

TABLOLAR
Sayfa No:
Tablo 1

Gzlk GTP Numaralar

Tablo 2

Yerli Gzlk reticilerinin Yllara Gre retim ve

Kapasite Adetleri

Tablo 3

Gzlk thalat

Tablo 4

Gzlk hracat

10

Tablo 5

Toptan Fiyatlarla Sektrn Hacmi

11

Tablo 6

Gzlk Cam Ve erevesi in Kabul Edilen Fire Yzdeleri 22

Trkiyede Gzlk Sektr

1. GZLK TANIMI, TARH VE KAPSAMI

1.1 TANIMI
Kullanma orannn ykseklii, o toplumun gelimilik dzeyinin de bir gstergesi
kabul edilen ve son asrlarn en byk kefi saylan gzlk, gzleri d etkilere kar
koruyan ve insanlarn net grememe sorununu zen bir tedavi aracdr.
Balangta estetik kayglardan uzak sadece net grmeyi salayan bu ara,
moda olgusuyla beraber byk bir deiim gstermi, eskiden ihtiya olarak grlen
gzle gnmzde bu ok nemli salk gereci olmas nitelii yannda estetik
zellii ile de bir aksesuar olarak baklmaya balanmtr.
1.2 TARH
Gzln ilk olarak nerede gelitirildii kesin olarak bilinmemekle beraber, ok
eskilerden beri inde ve Avrupada, okumak iin ereveye tutturulmu bytc
mercekler yaygn olarak kullanlmtr.
1.2.1. Douda Gzlklk Tarihi
Ebu Ali Hasan bnl-Heysem (965-1040)
Optie nemli katklar olan Ebu Ali Hasan bnl Heysem, slam fizikilerinin en
by saylmaktadr. Batda Alhazen olarak bilinen Heysemin fiziki bilimlere ve
zellikle de optie yapm olduu katklar, hem teori hem de pratikte yeni bir a
amtr.
Heysemin optik konusundaki yapt Avrupada bu konuda yaplan almalarn
birouna temel oluturmutur. Optik Hazinesi adl kitabnda daha nce Yunanllarca
ileri srlm olan bir dnceyi,gzn baklan nesneye doru k nlar yayd
dncesini reddetmi, onun yerine k nlarnn baklan nesneden gze geldiini
ileri srmtr. Krlma yasalarn kefeden Heysem ayrca, gzn eitli blmlerini
doru olarak tanmlayan ve grme olgusunun bilimsel bir izahn veren ilk kiidir.
Optikteki kapsaml aratrmalar sayesinde Heysem, modern optiin babas olarak
kabul edilmektedir.
Ayn tarihlerde, (11. Asr) yaam byk ilim adam Mavsili ise, gzn
anatomisi, gz kapaklar, gzya kanallar, saydam tabaka, damar tabaka, mercek
ve gz sinirleri zerinde byk aratrmalar yapm, oftalmoloji dalnda ok deerli iki
eser yazmtr. Bunlarn en mehuru, 18. Asra kadar, gz hastalklar konusunda en
iyi ders kitab olarak kabul edilen Kitab-l-Mntehat Fi lac-l Ayn Gz Tedavisi ve
Kullanlan lalar Kitab asl ad Ebu Kasm Ammar olan Mavsili Katarakt Ameliyatn
ilk defa gerekletiren hekimdir.

stanbul Ticaret Odas

Trkiyede Gzlk Sektr

1.2.2. Batda Gzlklk Tarihi
Avrupada nce talyada ortaya kan gzl, ilk kez Floransal Alessandro
Di Spinann gelitirdii kabul edilmektedir.
lk gzlkl insan resmi ise, 1352de Tommaso Da Modenann yapt
Provenceli Huguesn portresidir. 1480de Domenice Ghrlandajonun bir resminde,
zerinde gzlk bulunan bir srann nnde grlen Aziz Hieronymus gzlk
yapmclar loncasnn kurucusu olarak kabul edilmektedir.
Miyopluk iin kullanlan i bkey camlara ise ilk kez Raphaelin 1517de yapt
Papa X. Leonun portresinde rastlanmaktadr. 1784te, Benjamin Franklin mercekleri
yakn ve uzak gre gre ayrm ve bunlar tek bir erevede birletirerek ift odakl
sistemi bulmutur.
Gzln 13. YYn sonlarna doru Bacon tarafndan icat edildii rivayet
edilmektedir. Bu rivayete gre; Bacon buluundan dostu Goethali haberdar etmiti.
O da talyaya yapt bir seyahat srasnda, bu srr Pisa rahiplerinden Spinaya
am, Salvato dAmarti adnda bir Floransal da gzlk kullanmn yaymtr. 13.
YYn son yirmi senesi iinde gzlk kullanld konusunda tarih vesikalar
hemfikirdir. 14. YYn ortalarnda ise gzlk artk iyice yaygnlamtr.
lk zamanlarda gzln daha ziyade lup ve pens ekilleri kullanlyordu.
Bunlarla beraber, madeni teller ve ince kaylar ile kulaklara ve apkaya tutturulan
besicle adl gzlkler de mevcuttu. Bu ilk montrlere presbiyopluu (yakn
grmezlii) dzeltmeye yarayan konveks camlar taklrd. Miyop camlar 15. YYn
sonlarnda yontulmu ve 17. YYn ortalarnda doru genellemitir.
19. YYa gelinceye kadar gzlklkte; iki yz sferik veya bir yz dz, dier
yz sferik camlar kullanlmaktayd. Bu basit kresel camlarn ancak merkez
ksmlarnn net grd, evrelerinin krelik sapma ve astigmatizma gibi kusurlardan
dolay, yaygn ve bulank hayaller verdii anlalmtr. 19. YYn balarnda, ngiliz
fizik alimlerinden Wollaston, bu kusurlarn giderilmesi arelerini aratrmaya
koyulmu ve 1803te Dollonda yaptrd menisk (bir taraf konveks bir taraf konkav)
camlar vmtr. Ancak Wollastonun neriyat 19. YY optisyenlerinin dikkatini
ekmemi ve bu camlarn yaylmas iin 96 yl beklenmesi gerekmitir.
1899da Fransz oklistlerinden Ostwalt menisk camlar meselesini tekrar ele
alarak uzun hesaplar ve deneyler sonucunda, menisk konkav camlarn miyoplara
byk faydalar saladklarna, buna kar menisk konveks camlarn basit kresel
camlardan pek te stn olmadklarna kanaat getirmitir.
1905te Prof. Tcherning, bkey camlarn n yzlerinin yaraplarn
hesaplayarak astigmatizmay azami derecede dzeltmeye alm ve
astigmatizmasz camlarn muhtelif ekillerini tayin etmitir. 1911de Von Rohr
hipermetroplara, miyoplara, presbiyoplara ve astigmatlara mahsus menisk camlarn
hesaplarn yapm ve katarakt ameliyat geirenler iin aspherique camlar
bulmutur.

stanbul Ticaret Odas

Trkiyede Gzlk Sektr

1912de Iena niversitesi, bir optik medikal krss ihdas ederek, Von Rohru
bunun bana geirmitir.
1917 tarihinde de Zeiss Messesesi, Ienada bir
gzlklk mektebi amtr. Astigmat camlar 19. YYda bulunmutur. 1826ta
Chamblant silindirik camlar yapmtr. Torik camlar da 1840ta yontulmu ve
Prenticein 1895te yaynlanan bilimsel almasndan sonra reva bulmutur.
1844te Chevalier prizmatik camlar tavsiye etmitir. Gzlk ekli nceleri az
kullanlmaktayd. Ancak 19. YYda Dollond, Ramsden ve Adams gibi tannm ngiliz
optisyenlerinin almalar sayesinde gelimitir. lk gzlk montrlerinin kpr ve
saplar deriyi kestikleri iin hastalara eziyet verirlerdi. Sonralar gzlk erevelerinin
kpr ve saplar rahat kullanlabilir hale getirilmi ve plaketli kprler ve esnek
pensler de yaplmtr.
1885te, Ernst Abbe ile Otto Schott, erimi cama yeni elementlerin katlmasyla
mercein krma indisinin ve ayrma gcnn istenilen biimde dzenlenebileceini
bulmulardr. 1910da, tek para ift odakl camlar retilmeye balanm ve ilk
retimler Nurnberg ve Venedikte yaplmtr. Bugn dnyadaki en hafif gzlk 1.5
gramdr.
1.2.3. Trkiyede Gzlklk Tarihi
Trkiyede gzlklk, 1940 tarihli, 3958 Sayl Kanun ile yasal bir meslek
kimliini kazanmtr. Osmanlnn deiik kltr ortamndan gelen meslek ustalarnn,
Cumhuriyet Dneminde de gzlklk dalnda devam ettiini grmekteyiz.
nceleri stanbulda Eminn ve Karakyde ve Anadolunun birka ehrinde
baz saati ve eczanelerde Pince Au Nez veya Ront tipinde Avrupa meneli ok
az miktarda bulundurulurdu.
1941 ylndan sonra Shhat ve timai Muavenet Vekaletince dzenlenen
kurslar sonucu, edinilen ruhsatnameler ile, mesleki uygulama yaygnlamaya
balamtr. Bu dnemde, meslein geliimi asndan, her firmann bir okul
olduunu grmekteyiz.
Gelien toplum dzeyinin gerei gzlk talebinin artmasna paralel olarak yeni
perakende firmalar kurulmaya balam ve her kesimi tamamen ithalata dayal
sektrde gzlk cam ve ereve toptan satclar olumutur.
Bu toptanc-ithalat firmalar 1945-1955 aras stanbulda Sultanhamam,
Sirkeci ve Eminnnde kmelenmitir. Bu firmalardan nde gelenlerden bazlar,
Sultanhamam Havuzluhanda LigorAnestidis, yine Sultanhamam Camcba Han
Pipo Pazar kurucusu Yervan tcyan ve bu aileden Yegiya tcyan, Vade
tcyan, kurucusu Yordan Eumopulidis olan Faros firmas halen Kuzikolu
Ailesindedir. Eminn Celal Bey Handa Juan Saragossi, Sava Savaidis, Yorgi T.
Pangiris, Sirkecide Essel Gzlk Deposu, Aristodimos Emmanoilidisin Ariko Zeiss
Firmas, Sirkeci Nafz Bey Handa Kiryako, Toma Sifiropulos Kardeler gzlk Cam
ve ereve Depolardr.
1941-1950 yllar arasnda ruhsatnameli perakende gzlk firmalarndan
bazlar unlardr; 1936 tarihinde stanbul Ticaret ve Sanayi Odas kaytl Ankara Cad.

stanbul Ticaret Odas

Trkiyede Gzlk Sektr

143 Sirkeci Adresinde Fevzi Toksoy Firmas bugn ayn adreste Modern Optik
Yksel Toksoy ve Orta Koll. ti olarak devam etmektedir; Ecz. Salih Necati Emgen
Bahekap Eczanesi olu Rahmi Emgen tarafndan 1948de Beyolu tiklal
Caddesine tanm, halen torun etin Emgen tarafndan Emgen Firmas devam
etmektedir; Sirkeci Osmaniye Handa Yusuf Sami nleri Oullar Hulusi nlerii
zmirde torun Serdar nleri nteroptik Firmas stanbulda ayrca Ylmaz, Necati,
Erol, Metin ve Ethem nleri de ayn meslei devam ettirmektedir; Beyolu stiklal
Caddesinde Yorgo Lettas Kardeler (Yorgo, Kosta, Niko) Sirkeci Msr ars
karsnda; 1944 ruhsatnameli, halen Tm Optik ve Optometrik Meslekler Birlii
Dernei Onursal Bakan Tevfik Aydn Firmas stanbulda Ankara Shhyede;
Mehmet Salim Diker Firmas oullar Alev ve Anl Diker, torun Atl Diker stanbulda
devam etmekte; yine Ankarada Tevfik Rza Gzlk olu Hazm Rza Gzlk;
Ulusta torunlar Cafer, Rza Gzlk ve Kadir Haluk Gzlk stanbulda meslei
srdrmekte; Nurettin Saatiolu 1940 ylnda Erzurumda; olu Necip Saatolu
stanbulda, Sra Altnda nce Diyarbakr, halen oullar Cem ve Fatih Altnda ile
stanbulda Adil Kahraman Gaziantepte Satmanlar ise Kayseride meslein ilkleri
arasnda saylmaktadr. Ayrca Tm Fenni Gzlkler Dernei Bakanln uzun
yllar yapm, gzlkba Sedat Ertun da meslein emektarlarndandr.
Tm girdileri ithalata dayal sektrde Milli Korunma Kanunu ile 1956-1960
yllar aras byk durgunluk yaanm ve imalatn ilk admlar atlmtr. Bunlardan
zmirde 1962 ylnda Yatrmlar Holding nderliinde Gzlk Sanayi A.. kurulmu,
asetat ve selloit gzlk erevesi retimine balamtr. stanbulda 1931 ylndan
beri faaliyet gsteren Barika Afar ve Oullar Tarak Sanayi 1960 ylnda Uygun Afar
nderliinde selloit hammaddesinden Luxor gzlk ereveleri retimi balamtr.
1972 ylndan itibaren Yaln nan, Uygun Afar ve Argun Afar nan Limited irketini
kurup metal gzlk erevesi retimine gemitir. Yine ayn yllarda, 1962de Pan
Koll. ti. Nazaret Zergerolu, Garbis Zergerolu ve Muharrem Cmert ortaklyla
OP-SA adyla faaliyete balamtr.
Rengin Anadol Cel Optik EM OP vs. gibi pek ok firma kurulmu ve i
tketime ynelik almlardr. Sektrde her ynyle yenilenme ve gelime 1980li
yllardan sonra balam, sektrn her katman retimden perakende ve laboratuar
alma dzeyini ileri lkeler seviyesine tama gayretiyle byk aama
kaydedilmitir. Byk alveri merkezlerinin yaygnlamas, stanbul ilelerinde hzl
nfus art ve ticari potansiyelin gelimesi sonucu baz firmalar ubelemeye
balam ve optik firma gruplar olumutur. Bu kurululardan bazlar Fahri Kuz
Optik, ili Optik, Gz Grup, Eksen Grup maazalardr.
1.3

KAPSAMI

Gzl;
1. Optik (Numaral),
2. Gne,
3. Sportif faaliyetlerde, alma ortamnda kullanlan koruyucu gzlkler,
olarak gruba ayrabiliriz.
Gzlk maazalarnda satlan optik ve gne gzlklerinin ereveleri metal
trleri, asetat, plastik, optyl ve karbon materyallerden olumaktadr. Koruyucu i

stanbul Ticaret Odas

Trkiyede Gzlk Sektr

gzlklerine, rnek olarak kaynak gzlkleri, i gvenlii gereleri temin edilen i
yerlerinde satlmaktadr.
1.4

GZLK GMRK TARFE STATSTK POZSYONU (GTP)1

Gzlk sektrnn Gmrk Tarife statistik Pozisyonu (GTP) 90.01 ile 90.05
arasnda yer almaktadr.
TABLO 1
Gzlk GTP Numaralar
90.01

Optik lifler ve optik lif demetleri; optik lif kablolar (85.44 pozisyonundakiler
hari); yaprak veya levha halinde polarizan maddeler; her trl maddeden
mercekler (kontakt lensler dahil), prizmalar, aynalar ve dier optik elemanlar
(monte edilmemi) (optik tarzda ilenmemi camdan bu tr elemanlar hari);

9001.30.00.00.00
9001.40
9001.40.20.00.00

- Kontakt Lensler
Camdan Gzlk Camlar;
-Grme kusurunun giderilmesine mahsus olmayanlar
Grme kusurunun giderilmesine mahsus olanlar; her iki yz de ilenmi
olanlar;
- Tek odakllar
- Dierleri
- Dierleri
Dier maddelerden gzlk camlar:
- Grme kusurunun giderilmesine mahsus olmayanlar
Grme kusurunun giderilmesine mahsus olanlar; Her iki yz de ilenmi
olanlar;
-Tek odakllar
- Dierleri
Gzlklere veya Benzeri Eyaya Ait ereveler ve Bunlarn Aksam Paralar:

9001.40.41.00.00
9001.40.49.00.00
9001.40.80.00.00
9001.50
9001.50.20.00.00
9001.50.41.00.00
9001.50.49.00.00
90.03
9003.11.00.00.00
9003.19
9003.19.10.00.00
9003.19.30.00.00
9003.90.90.00.00
9003.90.00.00.00
90.04
9004.10
9004.10.10.00.00
9004.10.91.00.00
9004.10.99.00.00
9004.90
9004.90.10.00.11
9004.90.10.00.12
9004.90.10.00.19
9004.90.90.00.12
9004.90.90.00.19

ereveler;
- Plastik maddelerden olanlar
Dier Maddelerden olanlar
- Kymetli metallerden veya kymetli metallerle kaplama metallerden olanlar
- Adi metallerden olanlar
- Dier metallerden olanlar
- Aksam ve paralar
Gzlkler ve benzerleri (grme kusurunun giderilmesine mahsus gzlkler,
koruyucu gzlkler ve dier gzlkler);
Gne Gzlkleri;
- Optik tarzda ilenmi caml olanlar
- Plastik caml olanlar
- Dierleri;
- Dierleri;
- Optik tarzda ilenmi camlar olanlar (plastik caml olanlar)
- Rntgen gzlkleri (plastik caml olanlar)
- Dierleri (plastik caml olanlar)
- Optik tarzda ilenmi camlar olanlar
- Rntgen gzlkleri
- Dierleri

2. SEKTRN GELM VE POTANSYEL

Sektr, 1982 ncesi ve sonras olarak iki dnemde deerlendirmemiz doru
olur. 1982 ncesi ithalat ok kstl, d dnyaya kapal sektrn, sk koruma
altndaki yerli sanayi tekel konumunun verdii rehavetle gerek materyal, gerek
aksesuar ve de en nemlisi model baznda son derece geri kalm ve tketici

stanbul Ticaret Odas

Trkiyede Gzlk Sektr

beenisinden uzak bir retim izgisinde ne yaparsam satarm konumundan, 1982
sonrasnda birden inanlmaz bir deiim ve geliim srecine ulamtr.
Sektrn gelime olanaklar ve potansiyeli, 3 deiik konu balyla
deerlendirilmelidir; (1) retim, (2) thalat, (3) Perakende.

2.1. RETM
Cam : Mkemmel ekolojik alt yapsyla i talebi karlayan yerli ve yabanc
sermayeli irketler, zellikle cam retiminde ileri teknoloji rn hammadde
kullanarak, tketici ihtiyalarna cevap verebilecek nitelikte ve yetenektedir.
ereve: Serbest piyasa ekonomisi ve bilgi iletiiminin yaygnlat gnmzde
retim kalitesi ok ykselmitir. zellikle metal erevelerde yabanc firmalara fason
retim yapacak kadar gelimi durumdadr. Ayrca, asetat modasnn ykselie
getii gnmzde, Avrupada el iilik maliyetinin son derece pahal olmas yerli
reticileri olumlu etkilemektedir.
Son yllarda ucuz Uzakdou mallarnn iporta ve semt pazarlarnda kayt d
olarak piyasaya girmesi, yerli reticiler iin nemli bir sorun yaratmtr. Standart d
bu mallarn kalite eksiklii, perakendeci optik firma ve tketicileri olumsuz
etkilemektedir.

2.2. THALAT
Cam : Her trl mineral ve organik cam eidinin retildii sektrde, ileri teknoloji
kullanlmaktadr. Son yllarda pazarda organik cam hakimiyeti n plana kmaktadr.
Ancak, ucuz ve standart d uzak dou retimi antirefleli organik camlar nemli sat
grafikleri izmektedir. erevesiz gzlk modas srdke, krlmayan polikarbonat
camlar yakn gelecekte cam pazarnn favori rn olacaktr. Bunlarn dnda,
Avrupa ve Japonyadan nl markalarn ok grl camlarnda da ithalat nemli bir
yer tutmaktadr.
ereve
: Pazarda nemli bir ithal ereve hakimiyeti vardr. Pazar, zellikle
ABde ereve retimini ele geiren talyan markalarnn hakimiyeti altndadr. Ayrca
pek ok nl marka retimlerini ucuz iilik ve subvansiyon nedeniyle Uzakdou ve
zellikle ine tadklarndan, ithalatn yn byk oranda Douya evrilmitir.

2.3. PERAKENDE
Son yllarda hzla devreye giren al veri merkezleri, optik sektrnde ciddi
kabuk deiimlerinin yaanmasna sebep olmu ve olmaktadr. Bu merkezlerdeki
optik maazalarla rekabet etmek iin dier optik maazalarnda da nemli gelimeler
gzlenmektedir.
Optik firmalarn vitrin, tehir dzenlemeleri ile maaza
dekorasyonlar ve gzlk hazrlanmasndaki teknolojik gelime, makine ve mteriye
hizmet eklinde deimitir.
Halen pazarda grlmeyen yabanc sermayeli byk maaza zincirleri yakn
gelecekte Trkiyede de gndeme gelecektir. Bu bymenin doal sonucu olarak
rekabet ortam ve reklamlarla kampanyalar dnemi de balayacaktr.
stanbul Ticaret Odas

Trkiyede Gzlk Sektr

Sonu olarak, nfusunun maksimum % 15i gzlk kullanan bir lkede

yaamaktayz. Bu oran, Trk insannn gz salnn mkemmelliinden deil, bu
konudaki bilin ve sistem eksikliinden kaynaklanmaktadr. Ancak, optometri eitimi
veren okullarn faaliyete balayp yaygnlatrlmas ile gelecekte dnya ortalamalar
olan % 55-60 seviyelerine kacaktr. Bu oranlar ise pazarda olumlu bir gelecek
iaretleridir.
Gzlk sanayi, 21. YYn en nemli sanayilerinden biri olarak kabul
edilmektedir. nemli bir salk gereci olmasnn yannda estetik ve moda unsuru da
gzlk kullanmn yaygnlatrmaktadr.

3. SEKTRN GNCEL DURUMU VE PERFORMANSI

3.1. KAPASTE
Genelde pek ok sektrde olduu gibi istatistiki bilgi eksiklii, gzlk
sektrnde de byk bir sorun tekil etmektedir. retimden ithalata, istihdamdan
yatrma dek birok konuda doru bilgi edinmek mmkn deildir. Zira, baz firmalar
istatistiki bilgi taleplerine doru yant vermemeyi tercih etmektedirler.
Hastanelerde ve zel poliklinik muayenelerinde de istatistik bilgi
toplanmadndan dolay, gz hastas, hastalklar ve refraksiyon kusurlar ve
dalmlar hakknda bilgi derlenememekte, dolaysyla sektr yatrmcsna yol
gsterecek n bilgi birikiminden yoksun kalnmaktadr. Bu belirsizlik, firmalarn stok
maliyetlerini de ciddi oranda etkilemekte, rasyonel almay engellemektedir. Salkl
bir sektr profiline ulalamamaktadr.

3.2. RETM
Gnmzde cam ve ereve retiminde kapasite fazlal mevcuttur. Pazara
hakim reticiler belirli dnemler haricinde hala tek vardiya almaktadr. Trkiyede
gzlk cam ve erevesi retimi son derece snrl sayda firma tarafndan
gerekletirilmektedir. Birok firmann retimi de istatistiklere yansmamaktadr.
TABLO 2
YERL GZLK RETCLERNN
YILLARA GRE RETM VE KAPASTE ADETLER
retim/Kapasite
retim (Adet)
Kapasite (Adet)

1998
1999
2000
2001
2002
761.378
758.236
653.880
690.167
781.054
2.744.600
3.044.600 3.044.600
3.044.600 3.044.600
Kaynak: Tm Optik ve Optometrik Meslekler Birlii Dernei

2003
924.552
5.354.000

malat Birimlerinin byk ounluu KOB tanmnda olan sektr firmalarnn

AB-KOSGEB Finansman Destek Sreleri Grubu cra Komitesinin 21.05.2003 tarih,
2003/18 Nolu Kararna istinaden, eitli konu, kapsam ve unsurlar ieren destek
programlarndan yararlanmalar gerekmektedir.
Gzlk endstrisinin katma deerinin ok yksek olduu herkese
bilinmektedir. Trk ekonomisi, sadece in Halk Cumhuriyetinden yaplan ithalattan
dolay bile her yl en az 100 milyon dolarlk bir kayba uramaktadr. Kota, TSE
stanbul Ticaret Odas

Trkiyede Gzlk Sektr

mecburi standart, garanti belgesi gibi uygulamalar ithalattn hzn kesmekte baarl
olamamtr.
Ankara Ticaret Odasnn, 2003 ylnda yapm olduu "in Mallar Piyasa
Aratrmas"na gre, gzlklk sektr de in mallarnn istilasna uram olup,
bugn piyasadaki mallarn % 40 in Halk Cumhuriyetinden ithal edilmektedir.

3.3. TKETM
Gzlk tketiminde arz talep dengesi arzn kendini denetlemesiyle dengede
grnmekle birlikte, tketicinin bilinlenmesiyle talep genilemesi yaanacak ve
retimde ok vardiyal rasyonel sisteme geilebilecektir.

3.3.1. TRKYEDE GZLK KULLANIMININ YETERSZ OLMASININ

SEBEPLER:

Gz salna birey olarak nem verilmemektedir,

Halkmz gz sal ve gzlk kullanma konusunda yeterli dzeyde bilinli
deildir,
Trkiyede yaygn gz taramalar yaplamamaktadr,
Gz doktorlarnn says dktr ve belli merkezlerde younlamlardr.

Gzlk konusunda % 90 bilinsiz durumda olan halkn, gz sal konusunda

bilinlenmesi gzlk tketimini artracak bir etkendir. nk, gzlk tketimi art
insanlarn sosyal statlerindeki ykselme, okuma alkanl, bilgisayar ve benzeri
aralarn kullanmlarnn yaygnlamas, zet olarak bilinlenmeyle doru orantldr.

3.4. DER SEKTRLERLE LKLER

Yan sanayii da baml bir sektr olan optik endstrisinin, bu bamllndan
kurtulmas teknik ve teknolojik ilerlemesiyle mmkndr. Gzlk sektrnn ilgili
olduu dier sektrleri u ekilde sralayabiliriz;
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Deri, kuma, torba ve plastik kutu muhafazalar,

Aksesuar,
Gzlk cam temizleyici kuma ve spreyler,
Tel, vida, plaket, yay ve ss gibi metal ve silikon maddeler,
Cam ve erevelerin zelliklerini belirten ve koruyan ambalajlar,
ereveye cam montaj hazrlnda kullanlan optik-optometrik lm,
kesme makine, alet avadanlk ve aksesuarlar.

3.5. STHDAM
Gzlk sektrnn istihdam durumu, dnya standartlarndaki rakamlarla
karlatrldnda, atlye bazndaki istihdam rakamlar grlmektedir. retimde
geni bir istihdam olana mevcut deildir. Perakende sektrnde yetimi eleman
a vardr. 5 niversite bnyesinde alm bulunan Optisyenlik Meslek Yksek
Okullar mezun vermektedir. Fakat 11 yldr diploma veren bu okul mezunlarna
maalesef T. C. Salk Bakanl 3958 Sayl Gzlklk Hakknda Kanunun bir

stanbul Ticaret Odas

Trkiyede Gzlk Sektr

maddesinde gereken dzenleme uzun yllar, meslek rgtleri ve niversitelerin tm
abalarna ramen yaplamad iin i yeri ama ruhsat verilememekteydi. Ancak
2004 ylnda kartlan 5193 sayl Yasa ile bu yanl ksmen dzeltilmitir.
Trkiyede optik ve optometrik meslekler alannda bir insan gc planlamas
ve ileriye dnk perspektifleri yaplmamtr. nsan gc eitleri belli deildir. Dnya
Optometri Konseyi ve Avrupa Optometri ve Optik Konseyinin ekonomik insan gc
istihdam iin yapt aratrmalar sonunda, kesin grev ve yetki tanmlar yaplarak
uygulamaya konulabilmitir.
Bu aratrmalarla, gelimi lkeler iin, her 100 bin kiiye bir gz doktoru, her
10 bin kiiye bir optometrist ve her 5 bin kiiye bir optisyen istihdamnn salk
hizmetleri ekonomisi asndan ve halkn koruyucu gz ve grme sal hizmetlerine
eriebilmesi ynnden optimal zm olduu sonucuna varlmtr.
Oftalmoloji faklteleri dnda, 20 kadar optometri kolej veya fakltesi ile
optisyen yksek okullarnn almas ynnde aba harcayarak, bugn 6,5 milyar
nfuslu dnya iin, 110 bin oftalmoloa ilaveten bir bu kadar optometrist ve 250 bini
akn optisyen yetitirilmesine allmtr.
Bugn, optometri ve optisyenlik mesleine kanunla yer vermeyen gelimi bir
lke kalmad gibi, gelimekte olan lkelerin ounda, Trkiyeden ok daha ileri
dzeyde, bu elemanlarn yetitirilmelerine gayret edilmektedir.1

3.6. DI TCARET
TABLO 3
GZLK THALATI
GTP

MODEL

900311000000
900319100000
900319300000
900319900000

Plastikten Gzlk ereveleri

Kymetli Metal Kapl Gzlk ereveleri
Adi Metallerden Gzlk ereveleri
Dier Maddelerden Gzlk ereveleri
Gzlk ereveleri ve Gne Gzl
Aksam Paralar
Optik Tarzda lenmi Camlar Olan
Gne Gzlkleri
Plastik Caml Gne Gzlkleri
Dier Gne Gzlkleri
Optik Tarzda lenmi Plastik Dier
Gzlkler
Plastik Caml Rntgen Gzlkleri
Plastik Caml Dier Gzlkler
Optik Tarzda lenmi Camlar Olan
Dier Gzlkler
Dier Rntgen Gzlkleri
Dier Gzlkler

900390000000
900410100000
900410910000
900410990000
900490100011
900490100012
900490100019
900490900011
900490900012
900490900019

2000

Deer (ABD Dolar)

2001
2002
2003
447.240
1.029.863
5.832.522
2.002.649

1.182.254
391.747
6.051.372
1.751.718

2.746.987
44.116
11.112.776
618.075

271
43.396
1.320.162
91.534

2.051.217

1.267.970

1.663.327

3.268.497

540.846

5.026.493

4.045.955

6.444.293

8.924.898

2.742.913

4.400.425
5.604.817

4.119.556
5.680.254

3.985.823
4.179.141

5.381.052
6.168.957

1.491.197
1.386.838

37.483

92.914

148.978

348.581

66.657

2.974
717.391

262
639.953

392
510.555

358
932.630

150.420

418.736

220.731

299.111

164.023

10.652
524.065

4.503
270.080

8.183
580.188

2.651
599.215

72.348

Saat & Optik, Optisyenin Diyen Herkes Bu Yazy Okumal, Ocak-ubat 1999, Say: 6

stanbul Ticaret Odas

2004*

1.129.064
1.826.421
10.850.627
5.759.319

Trkiyede Gzlk Sektr

TABLO 4
GZLK HRACATI
GTP
900311000000
900319100000
900319300000
900319900000
900390000000
900410100000
900410910000
900410990000
900490100011
900490100012
900490100019
900490900011
900490900012
900490900019

MODEL
Plastikten Gzlk ereveleri
Kymetli Metal Kapl Gzlk ereveleri
Adi Metallerden Gzlk ereveleri
Dier Maddelerden Gzlk ereveleri
Gzlk ereveleri ve Gne Gzl
Aksam Paralar
Optik Tarzda lenmi Camlar Olan Gne
Gzlkleri
Plastik Caml Gne Gzlkleri
Dier Gne Gzlkleri
Optik Tarzda lenmi Plastik Dier
Gzlkler
Plastik Caml Rntgen Gzlkleri
Plastik Caml Dier Gzlkler
Optik Tarzda lenmi Camlar Olan Dier
Gzlkler
Dier Rntgen Gzlkleri
Dier Gzlkler

2000

Deer (ABD Dolar)

2001
2002
2003

55.314
21.199
456.343
45.689

41.722
681.693
58.659

61.824
749.687
183.872

80.943
1.547
822.979
160.996

22.802
1.666
22.103

33.106

19.468

230

2004*

799.216

742.769

447.503

921.753

18.026

118.907
188.818

52.539
293.184

42.025
383.586

82.332
258.360

1.297
3.960

3.202

1.858

3.184

23.159

51.201

6.667

31.377

2.662

64

2.210

400

3.794

7.692

65.448

469
17.936

1.459
46.816

5.275

* 01-02 aylar

3.7. PAZARIN BYKL

Bugn Trkiyede gzlk pazar yaklak 300 milyon dolarlk bir bykle
sahip olup, buna numaral gzlk ereveleri ve gne gzlkleri dahildir. Pazardan
yerli markalarn aldklar pay, kamu ve zel kurumlarn alanlarna salad tedavi
giderleri erevesinde gzlk verilmesi ile artmtr. T.C. Emekli Sand, S.S.K.,
BA-KUR, niversite, Silahl Kuvvetler ve bankalarn katklar ile bu pay daha da
bymektedir.
Gzlk firmalar ounlukla stanbul, Ankara, zmir gibi byk kentlerde
toplanmtr. zellikle bugn, gne gzlnde stanbul, Ankara ile birlikte Akdeniz
ve Ege illeri pazarn byk blmne hakim durumdadr.
Gzlk sektr son zamanlarda hzl bir gelime gstermektedir. Gzlk
pazarndaki byme, zellikle gne gzlnde yaanmaktadr. Gne gzl
tketimi art, insanlarn gelir dzeyi art ve bilinlenmeleri ile doru orantldr.
Bugn, Trkiyede gne gzl kullananlarn % 72si 24 yan altndadr. Nfusun
% 65inin 28 yan altnda olduu ve kentleme orannn hzla artt
dnldnde, Trkiyede gne gzl pazarnn gelimeye ak bir pazar
olduu rahatlkla grlmektedir.
Rekabete ak, hzla gelien gzlk sektrnde gelecekte kk iletmelerin
yerini byk gz merkezlerinin almas beklentiler arasndadr.
Ancak butik gzlklk uygulamasnda optisyen ile hastas arasnda diyalog,
rn tantm ve gven ortamnn tesisi ile paramedikal bir messese olan bireysel
optisyenliin her devir ve ortamda sregelmesi kanlmazdr.

stanbul Ticaret Odas

10

Trkiyede Gzlk Sektr

3.8. RAKAMLARLA GZLK SEKTR

Gzlk Kullanm Oran
Yllk ereve Tketimi
Yllk Cam Tketimi
Yllk Gne Gzl Tketimi
Cam ile lgili retim Faaliyeti
Gsteren Firma Says
ereve reten Firma Says
thalatn Yapld lkeler

:
:
:
:

% 15
7 -10 milyon adet
20 25 milyon adet
3 4 milyon adet

: 7 adet
: 13 adet
: talya, Fransa, Almanya, in, Japonya, G. Kore

3.9. SEKTRN HACM

Gzlk sektrnde istatistiki resmi bilgilere ulamak hemen hemen imkansz
olmakla birlikte, tahmini donelerle baz deerler ifade edilebilmektedir. lkemizde
yllk grme kusuru test ihtiyac yaklak 30 milyon kii/yldr. (Amprik kriter 15
milyon renci + 15 Milyon 40 ya st nfus).
70 000 000 - lke Nfusu
10 500 000 - % 15 gzlk kullanan
8 000 000 - Adet/Yl ereve tketimi (ereve kullanm mr ortalama 1,5 yl)
21 000 000 Adet/Yl cam tketimi (krlma, yl iinde numara deiimi, ayn kiinin
uzak yakn kullanm nedeniyle cam 1/1 tutulmutur).
TABLO 5
Toptan Fiyatlarla Sektrn Hacmi
8 000 000 Adet ereve / Yl x 30 000 000 TL Ort.
21 000 000 Adet Cam / Yl x 7 000 000 TL Ort.
3 000 000 Adet Gne Gzlk /Yl x 25 000 000 TL Ort.
TOPLAM

240 000 000 000 000 TL

147 000 000 000 000 TL
75 000 000 000 000 TL
462 500 000 000 000 TL

3.10. YURT REKABET

5 bin dolaynda optik maazasnn faaliyet gsterdii gnmzde, rekabet
daha ok yeni modeller, muhtelif marka paylamlar, doktor muayene promosyonlar,
cam ve ereve, doktor paket programlar konularnda yaanmaktadr.
Kredi kart taksitlendirmesi sektrdeki dier bir rekabet unsurunu
oluturmaktadr. Bankalar aras kart merkezi, yrrlkteki mevzuatlarna gre, kredi
kart ile yaplan alveriin ye iyeri tarafndan taksitlendirilmesinin, bankalar aras
alnan karara uygun olmadn bildirmitir. Buna ramen, baz firmalar, bu yola
bavurmak suretiyle, haksz rekabete sebep olmaktadr.
Resmi zel gz hastane ve poliklinikleri evresinde kmelenen firmalar,
sektrdeki byk potansiyeli oluturan T.C. Emekli Sand, S.S.K. ve Ba-Kur hak
sahiplerini firmalarna ynlendirmek iin uyguladklar sistemler de ou kez meslek
etii ile badamamaktadr.
stanbul Ticaret Odas

11

Trkiyede Gzlk Sektr

4077 Sayl Tketicinin Korunmas Hakknda Kanun ve 4054 Sayl
Rekabetin Korunmas Hakkndaki Kanunlarn aka belirlenmi hkmlerine
ramen, taksitli satlar, kampanyal satlar, etiket ynetmelii, ticari reklamlar ve
ilanlar konularnda, sektrn deiik konum ve kurulutaki eitli firmalar arasnda
haksz rekabete konu pek ok uygulama yaanmaktadr.

4. SEKTRDEK KURULULAR
4.1. KAMU SEKTR

Optik sektrnde kamu, yrtme grevini stlenmektedir. Sektr;

T.C. Salk Bakanl,
T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl,
T.C. Adalet Bakanl,
T.C. ileri Bakanl,
T.C. Maliye Bakanl ile ilikilidir.

4.2. ZEL SEKTR

Bugn Trkiyede, biri ii holding kuruluu olmak zere, yerli ve yabanc
sermayeli toplam 7 cam retimi ve 20 cam ithalat yapan firma mevcuttur.
Ankara, zmir, Isparta, Balkesirde birer, stanbulda tam teekkll
retim yapan 7 firma, ithalatlaryla zenginletirdikleri rnleriyle cam pazarnn hakimi
durumundadr. ereve retiminde ikisi zmirde, biri Mulada, bei stanbulda 20 ila
60 milyona kadar toptan fiyatla satlan gzlk ereveleri ile bu pazarn mutlak hakimi
durumundadr.

4.3. TRKYEDEK RETCLER,THALATILAR,DSTRBTRLER

Sektrde bugn, stanbul Ticaret Odasna kaytl 375 adet irili ufakl retici,
ithalat, toptanc ve perakendeci firma bulunmaktadr. Ancak son zamanlarda kk
firmalarn bir ksm kapanmaktadr. Toptan pazarn yaklak % 70ine, 50 kadar byk
firma sahip bulunmaktadr.

4.3.1. TRKYEDEK GZLK RETCLER

Gzlk reticileri denildiinde, gzlk cam ve erevesi reten firmalar
anlalmaktadr. Aada sunulan gzlk cam reticileri ithal ettikleri ham optik cam
eitli tr ve ekillerde ilemektedirler. retilen bu camlar ve gzlk ereveleri, T.C.
Salk Bakanlndan ruhsatnameli bir gzlk veya optisyen nezaretinde, o ilin
Salk Mdrlnden alnm Yeri Ama Belgesi bulunan optik maazalarda,
doktor reetesi ve tketicinin siparii dorultusunda birletirilerek nihai tketime hazr
hale gelmektedir. Trkiyedeki cam ve ereve reticileri EK3te verilmitir.)
4.3.2. TRKYEDEK EREVE-CAM THALATI VE DSTRBTRLER
Trkiyede bugn, byk ounluu stanbulda olmak zere 60n stnde
ereve ve cam ithalat ve distribtr bulunmaktadr. (Geni bilgi .T.O. 85 Nolu
Optisyenler, Optik ve Optometrik rnler Meslek Komitesinden temin edilebilir.)

stanbul Ticaret Odas

12

Trkiyede Gzlk Sektr

4.4. MESLEK RGTLER

4.4.1. stanbul Ticaret Odas 85 Nolu Meslek Komitesi
1997 ylna kadar optik firmalar stanbul Ticaret Odas bnyesinde Tbbi
Cihaz-Diilik Malzemeleri ile birlikte, 57. Meslek Komitesinde temsil
edilmekteydi.
Ancak, optik sektrnn hzl teknolojik gelimesi ve yaygnlamas,
meslek mensuplarnn srarl giriimleri, 57. Meslek Komitesinde sektr
temsilcilerinin youn takibi ve 8 Mays 1997 Tarih ve 20 Nolu Meclis
Toplantsnda alnan karar ile optik firmalar, stanbul Ticaret Odasnda 85.
Nolu Optisyenler, Optik ve Optometrik rnler Meslek Komitesinde temsil
edilmektedir.
4.4.2. DERNEKLER
4.4.2.1.TM OPTK VE OPTOMETRK MESLEKLER BRL DERNE
Sektrn ilk meslek rgt 1951 ylnda Trkiye Fenni Gzlkler Cemiyeti
adyla, Tevfik Aydn, Anestidis, Ziya Aksu, tcyan ve Rahmi Emgen tarafndan
kurulmutur.
Dernein amalar;

Trkiyede sektrn tm kesimleri arasnda dil ve bilgi birlii ile sosyal

dayanmay salayabilmek,

Fenni gzlkln gelimesine katkda bulunmak ve i hacmini geniletecek

zmler gelitirmektir.

1980 ylndan sonra, Dernekler Kanununda yaplan deiikliklerle Trkiye

Fenni Gzlkler Dernei ismi Tm Fenni Gzlkler Dernei olarak
deitirilmitir. Dernein, stanbuldaki merkezi dnda, Ankarada da ubesi vardr.
Bugn, Adana, Ankara, zmir, Kayseri, Konya, Gaziantep, Samsun bata olmak
zere 20 adet Yerel Fenni Gzlkler Dernei ve iki adet optisyenler dernei
mevcuttur.
Yurt genelinde 2565 kaytl yesi (794 stanbul, 564 Anadoluda olmak
zere, toplam 1398 faal ye, 290 fahri ye ve 399 pasif ye) olan Tm Fenni
Gzlkler Dernei, 17.09.2003 tarihinden itibaren adn Tm Optik ve
Optometrik Meslekler Birlii Dernei2 olarak deitirmitir. sim ile birlikte,
Dernek tznde de yaplan deiikliklerle oluturulan yeni organlarla, yelerin
sorunlarna ve mesleki konulara daha gereki yaklamlar salanmaktadr.

Dernee stanbulda 352, Anadoluda 285 ruhsat sahipli messesesi; stanbulda 442, Anadoluda da 279 adet
mesul gzlkl messesesi kaytldr.

stanbul Ticaret Odas

13

Trkiyede Gzlk Sektr

ECOOnun 15-16/05/2004 tarihli Jolly HOtel St. Ermins Londrada yaplan
genel kuruluna, Tm Optik ve Optometrik Meslekler Birlii Dernei Bakan Sayn
Abdullah Aydn ve Genel Sekreteri Sayn Serdar aldran katlm ve yaplan sunumu
sonucu tm delegelerin oy birlii ile tam yelie kabul olunmutur. Bu olay, meslein
AB normlarna uyumda nemli bir aamadr.
4.4.2.2. Trk Oftalmoloji Dernei
Trk Oftalmoloji Cemiyeti 16 Temmuz 1928de stanbul'da kurulmu ve
almalarn gnmze kadar srdrmtr. Trkiyenin birok yerinde Lokal
Derneklerin de kuruluuna imkan salamtr. Trk Oftalmolojisinin gelimesinde
Eitim Hastanelerinin yannda Oftalmoloji Dernei'nin de nemli rol ve katklar
olmutur.
4.4.2.3. Gzlk malatlar Dernei
1983 ylnda kurulan, cam ve ereve imalat firmalarn bnyesinde toplayan
dernein amalar;
1. Meslektalar arasnda, dayanma ve ibirliini salamak,
2. Gzlk standard kanununun kartlmas,
3. Dernek merkezinde doru bilgi ve istatistiki almalarn yaplabilmesi iin bilgi
bankalarnn oluturulmas,
4. Dier meslek rgtleriyle dayanmann salanarak, bilgi transferi yaplmas,
5. hracatn gelitirilmesi iin gerekli yazmalarn yaplmas,
6. Dernek ayrca, TS.EN 1836 ve TS.EN 12870 standart rn kontrol iin imalat
ve ithalat firmalarn destei ile, TSE Gebze ve zmirde laboratuar kurulmasna
yardmc olmutur,
7. Sz edilen standartlar, zorunlu standart konumuna getirilmitir,
8. 18.04.2004 tarihinden itibaren D Ticaret Mstearl, 2004/10 Nolu Teblii ile
gne gzlkleri ve optik gzlklerde taban fiyat uygulamas balattrlmtr.

5. SEKTRDE YAPISAL VE GNCEL SORUNLAR VE BEKLENTLER

Sektrn balca sorunlar u ekilde sralanabilmektedir;
1. Gz salnn korunmas konusunda bilgi eksiklii neticesi tketimin bilinsiz
olarak yaplmas,
2. Uzakdoudan ithal edilen standart d rnlerin fazlal,
3. 3958 Sayl Meslek Yasasnn, gnn koullarnda yetersiz kalmas, uzun yllar
yenilenememesinden kaynaklanan mesleki yasal ve uygulama dengesizlikleri,
4. Optometri eitimine geilmemesi ve mesleki dzenlemelere gerekli nemin
verilmemesi,
5. Eximer laser veya lasik tedavi srecinde gzlk kullanm aleyhine yaplan
gerek d yanltc reklamlar.

stanbul Ticaret Odas

14

Trkiyede Gzlk Sektr

5.1. Avrupa Birliine Giri Srecinde Trkiyedeki Optisyenlik

Eitiminin Sorunlar
Bugn Trkiyedeki Optisyenlik Eitimi, gzlklerin gemite sahip olduu
mesleki tecrbesi dikkate alnarak incelendiinde, teorik derslerde baz eksikliklerin
bulunduu grlecektir. Bu eksikliklerin meslei, uluslararas Optisyenlik seviyesine
karacak ekilde giderilmesi, gerekli eitim ve mesleki altyap konularnn imdiden
oluturularak, AB lkeleri ile Trkiye arasndaki serbest dolam aamasna
varldnda, uluslararas mesleki eitliin yakalanmas asndan nemlidir. Ayrca
optometri eitiminin niversite programlarna alnarak, drt yllk lisans dzeyinde
eitim salanmaldr.

5.2. Uzakdoudan thal Edilen Standart D rnlerin Fazlal

nsanlarn alm gcnn dkl gzlk kullanmn olumsuz olarak
etkilemektedir. Bu da taklit mallara ynelmelerine sebep olmaktadr. Her rnde
olduu gibi, standart d mallar sektr iin byk tehlike oluturmaktadr.
nsan saln dorudan ilgilendiren bu rnlerin mutlaka salk standartlarna
uygun olmas gerekmektedir. zellikle gne gzlklerinde, yerli veya yabanc
meneli nl markalarn model taklitli gne gzlkleri, bunlar kullanan insanlar iin
ciddi tehlikeler yaratmaktadr. Gnein zararl UV nlarn kesmeyen bu gne
gzlkleri gz dibindeki sinirlerin tahrip olmasna neden olmaktadr. Ayrca antirefle
zellii olan gzlk camlar tercih edilmelidir.
Bu yzden, insanlarn zellikle gne gzl alrken camlar gerek CE
normlarna uygun tercih etmeleri gerekmektedir. Organik caml gne gzlkleri ksa
zamanda izilmekte ve gerek koruyuculuk zelliklerini kaybetmektedir. Ancak bu tr
camlar, hafif olmalar ve istenilen tonda renklendirilmeleri nedeniyle yaygn ekilde
tercih edildiinden, kullanmda d etkenlerden ok iyi korunmaldr.
Baz Uzakdou lkelerinden ithal edilen standartlara uygun kaliteli optik ve
gne gzlkleri dnda, bugn Uzakdoudan ok sayda ithal edilen standart d
rnler nedeniyle, gzlk sektrnde ciddi skntlar yaanmaktadr. Bu mallarn
piyasaya srlmesi sonucu, daha nce standartlara uygun mal ithal eden fakat
kuvvetli sermayesi olmayan baz firmalar ithalatlar durdurmak zorunda kalmaktadr.
Bugn, kalite ve standartlar dikkate alnmadan piyasaya srlen szkonusu
mallar iin herhangi bir cezai meyyide bulunmamaktadr. Bu yzden, iporta ve
semt pazarlarnda byk boyutlara ulaan belgesiz ve salksz gzlk satnn
nne geilememektedir.
Standart d, ultraviyole blokaj olmayan gne
gzlklerinin kullananlarda gz dibi kzarklklar ve katarakta varan salk sorunlarna
sebep olduu bilinmektedir.
Uzakdoudan standart d mallarn ithalatnn
nlenmesi iin bu tr dampingli mallara bir nlem olarak konulan kota ve standartlara
uyumluluk, titizlikle uygulanmaldr.

5.3.3958 Sayl Meslek Yasasnn Gnn Koullarnda Yetersiz Kalmas

Optik sektr 22/6/2004 tarihine kadar, 1940 ylnda kartlan 3958 Sayl
Gzlkler Hakknda Kanun erevesinde faaliyet gstermekteydi. Bu kanunda,
Fenni Gzlk tabiri gemekte, fakat optisyene yer verilmemekteydi.
stanbul Ticaret Odas

15

Trkiyede Gzlk Sektr

1960 ylnda kartlan bir ynetmelikle, (4 aylk kurslarla) elde edilen

meslein, 1992/1993 yllarnda yaplan iki imtihanla, mevcut gzlk ruhsat says
2700den 5000e ykselmi ve bu tarihten sonra, kurs tatbikatna son verilerek,
YKn 1989 ylnda ald bir kararla, n lisans dzeyinde (optisyenlik) program
uygulayan (Sivas, Mula, Samsun, Eskiehir, zmir 9 Eyll niversitesi) yksek
meslek okullar faaliyete gemi, ancak bunlarn mesleki eitim muhtevas ve grev,
yetki, istihdam alanlar zerinde bir mutabakat salanamadndan ve 3958 Sayl
Kanunda gerekli deiiklikler yaplamadndan, bu okul mezunlar mesleklerini icra
edememekteydiler.
Bugn, Trkiyede T.C. Salk Bakanlnca verilmi 5000 gzlk
ruhsatnamesi bulunmaktadr. Bunlardan yaklak 2800 adedinin iyeri bulunmakta,
dierlerinin mstakil alp almadklar bilinmemektedir. Burada karmza Mesul
Mdrlk kavram kmaktadr. T.C. Dantay 1. Daire Bakanlnn 1994/69 Nolu,
1994/51 Esasl Kararnca; ruhsatname sahibi olmayan kiilerin ruhsatnameli mesul
bir gzlk istihdam etmek suretiyle gzlklk ticareti yapmalarna engel bir
hkm bulunmadna, 20/04/1994 gn oybirliiyle karar verilmitir. Gzlkln,
Tabibler Birlii ve Eczaclar Odas gdml Uydu Meslek yerine, AB lkeleri
dzeyinde zenilir bir meslek konumuna gelmesi gerekmektedir.

5.4. Optometri Eitimi ve Mesleki Dzenlemelere Gerekli nemin

Verilmemesi
Trkiyede gzlk kullanm, olmas gerekenin ok altndadr. Gelimi
lkelerde, gzlk kullanm oran % 55 60 arasnda seyrederken, bu oran Trkiyede
henz % 15lerdedir.
Bugn gzlk kullanm orannn dk olmas, Trk halknn gzlerinin salkl
olduu anlamna gelmemektedir. Bunun sebebi, halkn gzle ulaamamasndan
kaynaklanmaktadr. Sorunun kkenine inildiinde ise, karmza gzlk reetesi
retiminin kstl kalmas kmaktadr. Trkiyede yasa gerei gzlkler reetesiz
satlamamaktadr. Ancak reete yazmada, tek yetkili olan oftalmologlarn says ne
yazk ki ok yetersizdir.
Bu sorunun zm iin, paramedikal bir meslek olan optometristliin,
niversitelerin eitim programna alnmas gerekmektedir.
nk, optometri
eitiminin olmamas, sektrn gelimesini engelleyen nemli bir nedeni
oluturmaktadr. Optometri eitimi, en ksa zamanda balatlmaldr.
Bunun iin ncelikle Trkiyede, gz hastalklar ve bunlarn tedavileri, gz ve
grme kusurlar ile uraan kiilerin uzmanlk dallarnn btn dnyada olduu gibi
ayrlmas gerekmektedir. Gelimi lkelerde gz sal, Oftalmolog, Optometrist ve
Optisyen lsnn uyumlu almalar ile gerekletirilmektedir.
Ayrca, optometri eitiminin AB lkelerine uygun hale getirilmesi
gerekmektedir. Buradaki eitimin Avrupadaki eitime denk olmas salanabilirse,
ABye girildiinde, hizmet ve mesleklerin serbest dolamnda bir sorunla
karlalmam olunacaktr.

stanbul Ticaret Odas

16

Trkiyede Gzlk Sektr

Bugn, Sivas, Mula, Samsun, zmir (9 Eyll) ve Eskiehirde olmak zere,
optisyenlik eitimi veren 5 yksek okul bulunmaktadr. Ancak bu okullardan mezun
olan kiiler de, 3958 Sayl Gzlklk Kanununa gre ruhsatname
alamamaktayd. nk, kanunun 2. maddesine gre, T.C. Salk Bakanlnn
dzenledii 2 4 aylk kurslardan mezun olan kiiler, bu ruhsatnameyi
alabilmekteydi.
Eitim dzeyi 2 yllk n lisans seviyesine karldndan, T.C. Salk
Bakanlnn mesleki kurs uygulamas kaldrlmtr. Fakat 3958 Sayl Kanun,
ruhsatname alnmasn, kurs sonucuna baladndan, Bakanlk n lisans mezunu
bin gen optisyene, ruhsatname verememekteydi. Yani mesleki eitim verilmekte,
ancak o meslei uygulama izni verilmemekteydi.
niversite n lisans 2 yllk eitimi alarak mezun olan bu kiiler, mesleklerini
serbeste yapamamaktayd. Trkiyede optisyenlik eitimi veren okullarn
yaygnlamas ve buradan mezun olan kiilerin grevlerini yapabilmeleri iin
Gzlklk Kanununun deimesi ve AB optisyenlik optometrik meslek kanunlarna
uygun hale getirilmesi gerekmekteydi. 3
22.06.2004 tarihinde T.B.M.M.de kabul edilerek T.C. Resmi Gazetenin 25504
Sayl nshasnda yaynlanarak yrrle giren 5193 Sayl Optisyenlik Hakknda
Kanun bu konulara ksmen zm getirmitir.

5.5. Excimer Laser veya Lasik Tedavi Srecinde Gzlk Aleyhine Yaplan
Yanltc Reklamlar
Bu operasyonlarn, 18 ya ncesi ve gz diyoptrisi sabitlememi, hastalarda
asla uygulanmamas gerektii, ayrca operasyon srasnda kornea delinmesi, ar
kanama, katarakt ve krlk olabildii, ameliyat sonrasnda da gz kapa dmesi,
parlama, dalgalanma, gz kuruluu gibi ciddi sorunlar yaanmakta ve gece vasta
kullanmnn riskli olduu bilinmektedir.
Gz krma kusurunun sfrlanmas garanti edilemeyen bu ameliyat gereklerine
ramen, baz zel gz klinii ve gz hastanelerince;

Gzlklerinizi pe atn,
Gzlklerinizden ve lensten kurtuluyorsunuz trnden tketiciyi yanltc reklamlar
srdrlmektedir.
Sz konusu ilanlar ayrca, 14.06.2003 tarihinde yrrle giren T.C. Sanayi ve
Ticaret Bakanl Ticari Reklam ve lanlara likin lkeler ve Uygulama Esaslarna Dair
Ynetmeliin Temel lkeler balkl 5. Maddesi ve Drstlk ve Doruluk balkl 7.
Madde hkmlerine aka ayrlk tamaktadr.

Optometrist : niversitede 4 yllk lisans eitimi sonucu, sadece gzn refraksiyon testini yaparak grme
kusurunu giderecek gzlk reetesi yazabilen ve bir hastalk phesinde de hastay kesin tehis iin gz
doktoruna sevk eden kii.
Optisyen
: niversitede 2 yllk n lisans eitimi alan ve optometristin bir altndaki teknisyendir.
Refraksiyon hastanelerinde, optik maazalarnda cam-ereve imalat yapan, kontak lens retim yerlerinde, optik
gere satan depo ve niversitelerde alan, isterse serbest gzlk maazas ap ileten kiidir.

stanbul Ticaret Odas

17

Trkiyede Gzlk Sektr

Ayn ynetmeliin Ktleme balkl 14. Maddesi ise Reklamlar hibir
firmay, kurum ve kuruluu, hibir endstriyel ticari veya dier bir faaliyet veya
meslei, hibir mal veya hizmeti aalayarak, ya da alay konusu ederek
ktleyemez hkmne yer vermektedir.
Optik sektrnn meslek rgt, nceleri Tm Fenni Gzlkler Dernei,
sonrada Tm Optik ve Optometrik Meslekler Birlii Derneinin giriimleri sonucu,
Reklam zdenetim Kurulu 30.12.2003 tarih, 02/ROK-K 445/148 Sayl yazlar ile bu
nemli konuyu belgelemektedir.
Konunun arpc bir baka yn de, eyll 2003 tarihinde Mnihte yaplan
Dnya Ofralmoloji Kongresinde aklanan kararlarla, gelecek on yl iinde lasik
cerrahi ynteminin mlti-milyar dolarlk global bir i olduu aklamasdr.
Bu konuda gerekli istatistik bilgi yetersiz olduu iin, deney lke olarak az
gelimi lkeler tercih edilmektedir. Cazip reklamlarla tantlan lasik teknolojisinin
sakncal yanlar, kamuoyuna eksik anlatlmaktadr. Kampanyalar, tketim
toplumunun genel bak asna gre ynlendirilmektedir. Bu teknolojinin yaratclar
lkelerindeki yasalar nedeniyle lasik teknolojisini kstl uygulamak zorunda
kaldklarndan, yasal a bulunan dier az gelimi lkeler ise ak pazar
oluturmaktadr. (Bu konuda daha geni bilgi iin FDAnn (US Food and Drug
Administration

http://www.fda.gov/cdrh/LASK/risks.htm)
web
sayfasna
bavurabilinir).
Bu rant pazarndan pay alabilmek amacyla saylar artan zel gz sal
irketlerinde yaanan kyasya rekabet sonucu, yakn zamana kadar 3000 US Dolara
yaplan, halk arasnda Gz izdirme olarak ta tanmlanan bu operasyonlar 300 500 Dolara kadar dmtr.
Konunun giderek kontrolden kma noktasna yaklamas, T.C. Salk
Bakanln da harekete geirmi ve Resmi Gazetenin 09 mart 2004 tarih ve 25397
Saysnda bir tebli yaynlanmtr. Eksimer Laser Cerrahisi, uygulanacak cerrahi
Mdahale Birimleri Hakknda Teblide Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli ile
Uygulama zin Belgesi ve Uygulama Birim Sorumluluu ykmllkleri getirilmitir.

6. SEKTRLE LGL YASAL DZENLEMELER

6.1. 5193 Sayl Optisyenlik Hakknda Kanun
Gzlklk meslei, 1940 ylnda kabul edilerek Resmi Gazetede
yaynlanarak, 1941 ylnda yrrle giren 3958 Sayl Fenni Gzlklk Hakknda
Kanun ile yasa erevesine alnmtr.
1 Haziran 1990 tarihli T.C. Resmi Gazetede Mezuniyet belgesine sahip
olmadan mesleklerini icra etmekte olan gzlklere ehliyet snav ile gzlklk
nvan kazandrlmasna dair ynetmelik yaynlanmtr. Ynetmelik gereince, en
az 4 yl sreyle gzlk olarak altn belgeleyen ve en az orta okul mezunu
olanlarn bu snava katlabilecekleri belirtilmitir.
Ancak, 1992 ylnda Trkiyede mevcut 2700 ruhsatname sahibine, bu snavlar
sonucu 2500n zerinde yeni meslekta katlmtr. Uzun yllar meslee hizmet

stanbul Ticaret Odas

18

Trkiyede Gzlk Sektr

vermi, fakat eitim dzeyi orta okul seviyesinde olan meslek madurlarna tannan bu
hak, amacndan sapm ve meslek uygulamasnda byk dengesizlikler
dourmutur.
Trkiyede mevcut fakat dalm dengesiz 2500 kadar gz hekimi ile halkn
grme kusuru test ihtiyacn karlamak mmkn olmad gibi rasyonel de deildir.
Uzun ve pahal bir eitim srecinden sonra elde edilen gz doktorluu mesleinin,
gnmz teknolojisinde, otorefraktometre ve benzeri aletlerle % 98 dorulukla elde
edilen gz grme kusurlarnn tespitinde kullanlmas, lke ekonomisi ve gz sal
asndan kayptr. Bu doktorlarn yurt apnda dalm dzenli deildir. Krsal
kesimler ve kk yerleim birimleri gz doktorlarndan yoksun kalrken, doktorlarn
ounluunun byk ehirlerde toplanm olmas dikkat ekmektedir.
Sonu olarak, Trkiyede % 15lik gzlk kullanm verileri esas alndka, 70
milyon nfusun en ok 10 milyonuna doktor yolu ile hizmet sunulmaktadr. Mesleki
eitim yetersizliini yan sra meslek kanunlarnn eskimilii sorunlarn temelini
oluturmaktadr.
Numaral gzlk cam satmak ve gzlk nvann kullanabilmek iin
kanunda yazl olan artlar unlardr,

Trk olmak,
20 yan bitirmi olmak,
En az orta tahsilini ikmal etmi bulunmak, 4
Gzlkl yapmaya mani vcuta veya aklca bir arzas bulunmamak,
Shhat ve itimai muavenet vekaleti tarafndan verilen gzlklk
ruhsatnamesini haiz bulunmaktr.

Deiik zamanlarda, eitli meslek rgtleri giriimleri ile T.C. Salk Bakanl
tarafndan hazrlanan kanun tadil ve teklifleri gndeme gelmi fakat
gerekleememitir. Ancak, Nisan 2004te hazrlanan Optisyenlik Hakknda Kanun
T.B.M.M. Aile, alma ve Salk Sosyal ler Alt Komisyonundan gemi,
22.06.2004 tarihinde T.B.M.M. Genel Kurulunda kabul edilmitir.
Teklif yksek okul mezunu genlerin beklentisini karlayacak ve mesleki
sorunlara ksmen zm getirecektir. Esasen AB lkeleri ortak normuna uygun bir
yasa ile optometri eitiminin nn amak ve sektr arzulanan yasal dzeye
ulatrmaktr.
22.06.2004 Tarihli, Esas 5193 Nolu Optisyenlik Hakknda Kanun Tasars Metni
ile Mesleki uygulamaya getirilen yeniliklerden nemli olanlar;
Numaral Gzlk Cam ve Gzlk erevesi Satmak ve gzlk montaj yapmak
zere optisyenlik mesleini icra edebilmek iin, optisyenlik alannda en az n lisans
seviyesinde mesleki eitim ve retim veren yksek okul mezunu olmak gerekir,
Optisyenler, yalnz koruyucu gzlkleri, gne gzlklerini ve gz hastalklar
uzman tabibler tarafndan verilen reetelerde yazl numaral gzlk camlarn ve
erevelerini ve her trl kontak lensleri satabilirler,
4

Orta Tahsil tanmlamas nceleri orta okul olarak deerlendirilirken, 1970lerden sonra ilk-orta eitimyksek eitim sralamas erevesinde, lise mezuniyeti olarak deerlendirilmitir.

stanbul Ticaret Odas

19

Trkiyede Gzlk Sektr

Optisyenlik messesesi ap iletmek isteyenler, messesenin alaca ilin en
yksek salk idaresinden optisyenlik messesesi ruhsat almak zorundadr,
Optisyenlik messesesi ruhsatnamesi tek bir messese iin geerlidir,
Optisyenin mesleini icra ettii messesede bizzat bulunmas esastr,
Mesul Mdr tek bir optisyenlik messesesinde mesul mdrlk yapabilir,
Salk kurum ve kurulularn bnyesinde veya binasnda optisyenlik messesesi
alamaz,
Optisyenlik messeseleri, Bakanln ve mahalin en yksek salk idaresinin
teftiine tabidir,
30.12.1940 Tarih ve 3958 Sayl Gzlklk Hakknda Kanun yrrlkten
kaldrlmtr,
Bu kanunun yrrle girdii tarihten nce 3958 Sayl Gzlklk Hakknda
Kanun Hkmlerine uygun olarak gzlklk ruhsatnamesine sahip olanlar
gzlk nvann kullanarak optisyenlik mesleini icra edebilirler,
Optisyenler messeselerinde mahalin en yksek salk idaresince yaprak adedi
tastikli bir defter tutmaya ve bu deftere reeteleri ve sahiplerinin isimlerini tarih
srasyla kayda mecburdur,
Optisyenlik nvanna haiz olmad halde optisyenlik yapanlar veya optisyen
olduunu ilan edenlerin messesesi kapatlr,
Optisyenler, faturalarnda optisyenlik ruhsatnamelerinin veya diplomalarnn tarih ve
saysn belirtmeye mecburdur.
6.2. Sektr lgilendiren Dier Yasalar
Gzlk sektr, Tketici Yasas ve Rekabetin Korunmas Hakkndaki Kanun
kapsamnda sorumluluk altndadr. 4077 Sayl Tketicinin Korunmas Hakkndaki
Kanunun Aypl Mal ve Hizmetler balkl 4. Maddesinde Ambalajnda, etiketinde,
tantma ve kullanma klavuzunda yer alan veya satc tarafndan vaat edilen veya
standardnda tespit edilen nitelik ve/veya niceliine aykr olan ya da tahsis veya
kullanm amac bakmndan deerini veya tketicinin ondan bekledii faydalar
azaltan veya ortadan kaldran maddi , hukuki veya ekonomik eksikler ieren mal veya
hizmetler aypl mal veya aypl hizmet olarak kabul edilir denmekte ve tketicinin
haklarn koruyan aklamalarla devam ederek aksi takdirde uygulanacak cezai
hkmler belirtilmektedir. Yani Madde 4n znde tketici korunmaktadr.
02.09.1995 tarih ve 22392 Sayl Resmi Gazetede yaymlanan 4077 Sayl
Tketicinin Korunmas Hakknda Kanun uyarnca Garanti Belgesi ile satlmak
zorunda olan Sanayi Mallarnn listesine, 21 ubat 1997 Tarih ve 22912 Sayl Resmi
Gazetede yaymlanan Garanti Belgesi ile Satlmak Zorunda olan Sanayi Mallarnn
ve Bu Mallarn Arzalarnn Tamiri iin Gereken Azami Sreler Hakknda Teblide
Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli ile Gzlkler ve ereveler de dahil edilmitir.
ABnin gzlk ve ereve ile ilgili uygulama ve normlar dikkatle
incelendiinde, gzlk ve erevelerin, birliin imalat iin belirttii norm ve
standartlara uyma mecburiyeti olduu grlmektedir. Bu normlara uygun imalat
gerekletiren firmalar da, rnlerine AB lkelerinde rn pasaportu olan CE iaretii
vurmaktadr. Bu iaret, rnn bu standart ve normlar dahilinde olduunun ve
tketicinin korunduunun bir garantisidir. Yani, AB ve ilgili tm dnya lkelerinde
belirli bir standart ve normlarda imalat mecburiyeti getirildiinden, rn daha retim
aamasnda tketicinin lehine kontrol altna alnmtr.

stanbul Ticaret Odas

20

Trkiyede Gzlk Sektr

lkemizde, 14.02.2004 tarih, 2004/9 Sayl T.C. D Ticaret Mstearl

Teblii ile optik ereveler ve gne gzlklerinde CE iaretlemeleri ile ilgili
uygulamada, AB ii mevzuata uyum salanmtr.
CE iareti ile ilgili uygulamalara aklk getirilmesi amacyla stanbul Ticaret
Odas tarafndan optik sektrne, 20 Mays 2004 tarihinde bir toplant dzenlenmitir.
Ancak, zel durumlar veya lke koullar gz nne alnarak, ilave zellikler
aranabilir ve rnler teste tabi tutulabilir. Yani szkonusu tebli ile, AB lkelerinde
serbest dolamda olan CE iaretli tm optik rnler gmrklerden ekilebilmektedir.
AB Topluluu dndaki lkelerden gelen optik ereve ve gne gzlkleri
ithalatnda mecburi standartlar olan TS EN SO 12870 ve 1836 standart kstaslar
aranmaktadr. Ayrca, bu rnlerde CE iaretinin de olmas n koul olarak
aranmaktadr.
Yurtdndan ithal edildiinde, imalat srasndaki standart ve normlar dnda
hibir garanti belgesi verilmeyen, sadece kullanma klavuzunu havi bir gzle
lkemizde garanti belgesi verme uygulamasnn tatbiki, peinde birok problemleri de
getirmektedir.
Bu problemleri ksaca u ekilde sralayabiliriz:
Garanti belgesi verilen tm mallarn kontrol,
numaralaryla salanmaktadr. Oysa gzlklerde,
yukars) altn kaplamallar hari, byle bir seri
numaras olmayan mal, hangi satcnn satt
tketici arasnda anlamazlklar kabilmektedir.

sahip olduklar para ve seri

belirli bir mikron (2/3 mikron ve
numaras mevcut deildir. Seri
belli olmayacandan, satc ile

Birbirini takip eden birka yl boyunca imal veya ithal edilip satlmakta olan ve ayn
model ve renkteki yzlerce gzlk veya erevenin, sattan sonra geen yllar
iinde hangisinin hangi parti mala ait olduunu belirlemek mmkn deildir.
Gzlk erevesi srekli kullanlan, krlmaya ve anmaya son derece uygun bir
mamldr. Garanti belgesi verilen dier rnlerde, kullanc hatas dndaki
nedenlerle ortaya kan hatalar ve zrler garanti kapsamndadr. Kullanc
hatasndan kaynaklanan hatalar garanti kapsamna giremez. Gzlk ve erevede
ise sorun, maml belirli norm ve standartlarda imal edilme mecburiyetinde
olduundan, daha ziyade kullanc hatalarndan kaynaklanmaktadr. Bunlarn
garanti kapsamna alnmas ortaya daha da byk sorunlar kartabilmektedir.
Vergi Usl Kanununa gre; gzlk ve ereve yllk % 2 orannda fire
gsterilebilecek bir maml olarak kabul edilmektedir. Yani, gzlk ve ereve,
henz depo ve optik perakende firmasndayken dahi fire verebilmektedir.
1. 2002/6 Gne gzl ve optik ereve ithalatnda in Halk Cumhuriyetine
uygulanan kota,
2. Mecburi standart uygulamalar TS EN 12870 TS EN 1836,

stanbul Ticaret Odas

21

Trkiyede Gzlk Sektr

3. 14.06.2003 tarih, 25138 Sayl Resmi Gazetede yaynlanp Garanti belgesi ile
satlmak zorunda olan sanayi mallar listesine alnan optik ereveler ve gne
gzlkleri,
4. Can, mal, evrenin korunmas iin belirtilen kstaslarn gerektirdii zorunlu
iaretlemeler (CE),
Bu uygulamalar; Trkiyede yaayan insanlarmzn daha kaliteli, daha gvenli
gz salna uygun optik ereveleri ve gne gzlkleri kullanmalarn, yerli
sanayinin geliimini haksz rekabet ortamndan uzak tutarak kendi insan iin daha
kaliteli ve gvenli, standartlara uygun, rnle ilgili her trl sorumluluu alabilme
yeteneini salayacaktr.
Bu gelimeler dorultusunda, kaliteyi belirleyen uygulamalardan Trk
insannn gz salndan mahrum edilmesi, onun kendi aln terinin karln
almasn engelleyici eski uygulamalara geri dnlmesi beklenemez. Kaliteyi
belirleyen uygulamalara devam edilmesi bundan hibir ekilde geri dnlmemesi lke
menfaatleri ve Trk insanmzn gz sal iin vazgeilmez kurallardr.
TABLO 6
GZLK CAMI VE EREVES N KABUL EDLEN FRE YZDELER
Gzlk Cam thalatnda
%2-3
Gzlk erevesi Toptan Satnda
%2
Gzlk Cam Toptan Satnda
%3
Gzlk erevesi thalatnda
%2
* Gzlk camlarnn yurt iinde muhtelif sebeplerle yaplan nakil ve paketleme dolaysyla fire
nispetinin % 5 6,
* Gzlklerin perakende satlarnda, camlarn kesilerek ereveye monte edilmesi iin yaplan eitli
iilik safhalarnda ortalama fire nispetinin % 20 civarnda olmas normaldir.
* Gzlk erevesi, iilik esnasnda % 15 nispetinde fire ortaya kartmaktadr.

6.3. TSEnin almalar

TSEnin gzlk sektr ile ilgili olarak belirledii standart numaralar yledir;
TS.EN.ISO. 12870 : Oftalmik optik-gzlk ereveleri - genel zellikler ve deney
metotlar Direktif 93/42/EEC
TS.EN.174 : Kayak gzlkleri
TS.EN.1836: Kiisel gz korumas genel kullanm amal gne gzlkleri ve
gnee kar koruyucu filtreler Direktif 89/686/EEC
TS.EN.ISO 7998 : Terimler listesi
TS.EN.ISO 8624 : Optik ve optikle ilgili gereler, oftalmik optik gzlk ereveleri
iin lm sistemi
TS.ISO 9211-1: Optik kaplamalar tanmlar
TS.EN.ISO 9456 : Optik ve optikle ilgili gereler, oftalmik optik gzlk
ereveleri iaretlenmesi
TS.EN.ISO 11380 : ablonlar
TS.EN.ISO 11381 : Vidalar

stanbul Ticaret Odas

22

Trkiyede Gzlk Sektr

6.4.

ve i Bulma Kurumunun zel Koullar

ve i Bulma Kurumunun, optisyenlik meslei iin ngrd zel koullar

aadaki gibi belirtilmektedir;

Gzlerinde rahatszlk olmamal,

Gz, el egdm yksek performans gstermeli,
Temizlik kurallarna azami itina ve dikkat gstermeli,
Estetie ve gnn modasna nem vermeli,
Mteriye seecei ereve ve gzlk tipi iin doru teknik bilgi verme ve ikna
edebilme yeteneinde olmal,
Optik teknolojisi ve salk bilimleri alannda yeterli bilgi sahibi olmal ve bu
konudaki yazl materyalin dzenli okunmasna merak bulunmal,

7. ULUSLARARASI REKABET
7.1. Gmrk Birlii
Gmrk Birlii ile, retimde aksesuar zenginlii modelleri etkilemi, pazarda
hissedilir bir rn zenginlii olumu ve varolan ithalatn pay artmtr. Ancak
Gmrk Birlii, gzlk sektrnde, gmrklerin indirilmesi veya gmrklerin
sfrlanmasndan daha farkl bir boyutta incelenmelidir. Sektrde, Gmrk Birliinin
sosyolojik etkileri nemlidir. rnein, Avrupa Birlii lkelerinde, optisyenlik eitimi
tek bir program erevesinde yaplmakta iken, Trkiyede eitim taban ayn deildir.
Birka niversitede program kapsamna alnan Optisyen n lisans eitiminin
yaygnlatrlmas, AB lkelerinde uzun yllardr uygulanmakta olan Optometri
lisans eitim programna bir an nce geilmesi ve bu messesenin en ksa zamanda
tesisi gerekmektedir. Ksacas, optometri eitimi AB lkelerindeki gibi bir standarda
balanmaldr.

7.2. Optik rnleri Fuar

Yerli, ithal rnler ve yabanc sermayeli yatrmlar, ksacas sektrn gc ve
dnya ile btnleme dzeyi en arpc ekliyle fuarlarda grlebilmektedir.
lkemizde, optik sektrnn geliimi, 1984 YILINDAN BER Afeks Firmas tarafndan
dzenlenen Optik rnler Fuar ile izlenmektedir.
Gemite, ithalat, imalat firma sahiplerinin, Kln, Milano ve Pariste takip
ettikleri uluslararas optik fuar etkinliklerinden, Trkiyedeki gzlk sektrnn byk
bir blmn oluturan perakendeci firmalar faydalanamamaktayd. 18 yl nce
stanbulda da balayan ve her yl bir ncekine gre gelierek devam eden optik
fuarlar bugn uluslararas bir kimlie ulamtr.
Sektrn en kapsaml buluma ortam olan fuarlar, ayn zamanda o sektrn
vitrini ve gelimiliini yanstan aynas gibidir.
Yerli, yabanc, imalat, ithalat firmalar ile perakendeci firmalarn rn kalite
model ve fiyat mukayesesinin yapld, sektrel teknolojinin sergilendii Optik 2004
18. Uluslar aras Tm Optik ve Oftalmolojik rnler Fuar 04 07 Mart 2004 tarihleri
arasnda CNR Expo Centerda dzenlenmitir.
stanbul Ticaret Odas

23

Trkiyede Gzlk Sektr

Gzlk ereveleri, optik camlar, gne gzlkleri, spor ve koruyucu gzlkler,

gzlk klf ve aksesuarlar, optometrik ve oftalmolojik cihazlar ve aksesuarlar, optik
atlye ve laboratuar aletleri, rn gruplarnda 92 firmann katld ve 500 civarnda
markann sergilendii fuar, 7500 profesyonel ziyareti izlemitir. Optik 2004n
organizatrln EUF (Uluslararas Fuar Tantm Hizmetleri A..) TE Group PLC
ve Afeks Mtereken stlenmitir.

7.3. Teknolojik Seviye

zellikle son yllarda, perakendeci firmalar, ithal rnlerin sergilenmesi ve
pazarlanmas ynnden modern bir grnm kazanmtr. Yaam dzeyini ykselten
bu gelime, hizmet ekli ve teknolojik imkanlar da beraberinde getirmitir. Baz optik
maazalarda, bilgisayar teknolojisinin yaygn olarak kullanlmas sonucu, artk
ablonlu cam kesme makineleri yerini mikro-bilgisayar kontroll ablonsuz tamotomatik cam ileme makinelerine ve manuel kontroll fokometreler de yerini tam
otomatik dijital fokometrelere brakmaktadr. Rekabetin st dzeyde olduu optik
piyasasnda kalabilmek iin optik firmalarn srekli olarak kendilerini yenilemeleri
gerekmektedir.
Gelecekte, byk maazaclk sistemlerine dn kanlmaz
olacaktr.

7.

SONU VE DEERLENDRME

Trkiyede, Avrupa ve ABDnin aksine, optometriye ve optisyenlie gereken ilgi

gsterilmemekteydi. Alan yksek okullardan mezun olanlar, 3958 Sayl Fenni
Gzlklk Hakknda Kanunda gerekli dzenlemeler yaplamadndan,
mesleklerini icra edememektedir.
Ancak T.B.M.M.de yasalaan 5193 Sayl
Optisyenlik Hakknda Kanun Tasarsndan sonra meslek, yeni bir srece girecektir.
Halkn koruyucu gz ve grme sal tm ile gz doktorunun elinde
bulunmakta, gzlklk meslei eitim muhtevas, bilgi ve uygulama erevesi
asndan gelitirilememektedir. 5000 ruhsat sahibi gzlk iin halen ye toplam
says 2600 olan, sadece 20 adet Fenni Gzlk Dernei, 2908 Sayl Dernekler
Kanununa gre faaliyet gstermektedir.
Bugn baz Uzakdou lkelerinden ithal edilen, standart d, salksz rnler
nedeniyle gzlk sektrnde ciddi skntlar yaanmaktadr. Buna, lkemizdeki
tketimin bilinsiz olarak yaplmas eklenince, sektrdeki sorunlar tehlikeli boyutlara
ulamaktadr.
2000li yllarda sektrn eksikliklerinin giderilmesi iin;
5193 Sayl Optisyenlik Hakknda Kanunun geici 3. Maddesi ile ihlal edilen Eitim
Eitlii lkesinin dzeltilmesi ve yasada eksiklii grlen konularn niversite ve
meslek rgtleri ile fikir birlii eksiklii erevesinde ynetmeliklerle salkl
platforma oturtulmas,
Grme testi ile komple bir gz muayenesinin birbirinden ayrlmas, grme testinin
bir blmn doktorun dnda, sadece refraksiyon dalnda yksek renim

stanbul Ticaret Odas

24

Trkiyede Gzlk Sektr

grecek optometrist nvann alm, paramedikal hizmet salayacak yeni meslek
adamlarna verilmesi,
Mesleki dayanma, gelime ve denetlemenin esasn oluturacak (Tabibler Odas,
Eczaclar Odas gibi) Meslek Odas dzeyinde rgtlenme,
Halkn, gz sal ve gzlk kullanma konusunda yeterli dzeyde bilinlendirilmesi,
konunun nemiyle orantl olarak medya aracl ile eitici ve zendirici yaynlar
yaplmas,
Gnmzn teknolojisinin grme testi ve gzle ihtiyacn tespiti iin yaratt
gelimi aletler yardm ile, lkemizde ok dk olan ve ilerlemilik gstergesi
kabul edilen gzlk kullanma yzdesinin arttrlmas, yani yaygn gz taramalarnn
yaplmas,
Sivas, Samsun ve Mula, zmir, Eskiehir niversitelerinde programa alnan
Optisyen n lisans eitiminin, stanbul, Ankara gibi byk kentlerde
yaygnlatrlmas,
Birok lkede ve zellikle AB lkelerinde uzun yllardr uygulanmakta olan
Optometri Lisans eitim programna sratle geilmesi,
Baz Uzakdou lkelerinden getirtilip, ok ucuz fiyatlarla piyasaya srlen standart
d ve salksz rnlerin ithalatnn nne geilmesi iin, bir an nce optik
rnlerin tespit edilen teknik spesifikasyonlarna ve teknik standartlarna
uygulanmas gerekmektedir,
ok nemli bir salk gereci olan gzln iporta ve semt pazarlarndan
kurtarlmas.

stanbul Ticaret Odas

25

Trkiyede Gzlk Sektr

EKLER
EK 1
2004 YILI DNYA OPTK FUARLARI

International Vision Expo West

Tarih : 09 11 Eyll
Yer : Hilton Birmingham Metropole Hotel, NEC, Birmingham, Birleik
Krallklar

Vision Canada 2004

Tarih : 18 19 Eyll
Yer : Metro Toronto Convetion Centre, Toronto Kanada

China International Optics Fair

Tarih : 22 24 Eyll
Yer : China International Exhibition Centre, Beijing in

OPTI MUNICH
Tarih : 16 -18 Ocak
Yer : Mnih Almanya

SILMO
Tarih : 22 25 Ekim
Yer : Porte de Versailles, Paris Fransa

HONG KONG OPTICAL FAIR

Tarih : 03 05 Kasm
Yer : Hong Kong Convention and Exhibition Centre

OLA Optical Laboratories Association Meeting

Tarih : 11 13 Kasm
Yer : Nashviile, Tennessee, ABD

stanbul Ticaret Odas

26

Trkiyede Gzlk Sektr

EK 2
YARARLI ADRESLER
TM OPTK VE OTPOMETRK MESLEKLER BRL DERNE
Adres
: Sirkeci Doubank Han 5/504 - Eminn - 34420 stanbul
Telefon
: (0 212) 512 56 04-526 84 80
Faks
: (0 212) 512 56 04
Web Adresi : www.gozder.com
E-Posta
: gozder@gozder.com
TRK OFTALMOLOJ DERNE (GENEL MERKEZ)
Adres
: Millet Caddesi Glen Ap. 21/9 Kat Aksaray / stanbul
Telefon
: (0 212) 530 71 33
Faks
: (0 212) 530 71 66
Web Adresi : http://www.tod-net.org/
E-Posta
: webmaster@tod-net.org
GZLK MALATILARI DERNE
Adres
: Yeni Vakf han Kat:2, No: 8, Eminn / stanbul
Telefon
: (0212) 513 59 56
Faks
: (0212) 513 59 56
YARARLI YAYINLAR
Optik ve Optometri, Tm Optik ve Optometrik Meslekler Birlii Dernei

KAYNAKLAR

Yaynlar
Dnya, 26 Ocak 1995
Dnya, 18 Ocak 1996
Dnya, 11 Mays 1998
Dnya, 1 ubat 1999
T.C. Resmi Gazete, 7 ubat 1999, Say: 23604
T.C. Resmi Gazete, 14 ubat 1999, Say: 23583

stanbul Ticaret Odas

27

Trkiyede Gzlk Sektr

EK 3
TRKYEDEK CAM RETCLER

Aklens Optik San. Ve Tic. A..-Essilor zmir

EM-OP : Emin Optik Cam San. Ve Tic. Ltd. ti. - stanbul
High-Tech Optik Turizm San. ve Tic. Ltd. ti. - Ankara
bir Optik Sanayi A.. - Ankara
S OP Isparta Optik San. ve Tic. - Isparta
Kristal Optik - stanbul
Sar Optik Cam San. Ltd. ti. - Balkesir)
TRKYEDEK EREVE RETCLER

Atlm Gzlk Sanayi ve D Tic. A.. - Balkesir

Baaran Gzlk Sanayi - Manisa
Gold Optik Gzlk San. ve Tic. A.. - stanbul
Gzlk San A.. - zmir
nan Optik San. Tic. A.. (Zain Optik Ltd. ti.) - Mula
M.G.S: Metal Gzlk Sanayi Adi Kom. ti. stanbul
Optifashion Optik San. Tic. A.. (Center Ltd. ti) - stanbul
Prestij Optik Gzlk San. ve Tic. Ltd. ti. - stanbul
Rengin Gzlk San. Tic. A.. stanbul
Saray Optik San. ve Tic. A.. - stanbul
Seda Metal Gzlk San. Tic. Ltd. ti. stanbul
Standard Gzlk Endstri ve Tic. A.. - zmir
Vens Optik Gzlk San. Ve Tic. Ltd. ti. (Gznur Optik) stanbul)

stanbul Ticaret Odas

28