Sleyman Demirel niversitesi

ktisadi ve dari Bilimler

Fakltesi Dergisi
Y.2011, C.16, S.1 s.363-377.

Suleyman Demirel University

The Journal of Faculty of Economics
and Administrative Sciences
Y.2011, Vol.16, No.1 pp.363-377.

DUYGUSAL ZEKNIN LETM BECERLER

ZERNE ETKS: NVERSTE RENCLER
ZERNDE BR ARATIRMA
THE EFFECT OF EMOTIONAL INTELLIGENCE ON
COMMUNICATION SKILLS: AN INVESTIGATION ON
UNIVERSITY STUDENTS
Yrd.Do.Dr.zlem ETNKAYA1
Ar.Gr.Ali Murat ALPARSLAN2
ZET
Bu almann amac niversite rencilerinin duygusal zeklarnn
iletiim becerileri zerine etkisinin belirlenebilmesidir. Bu ama
dorultusunda rencilere Schutte ve arkadalarnn hazrlad duygusal
zek lei ile Ersanl ve Balc tarafndan gelitirilen iletiim becerileri
envanteri uygulanarak rencilerin duygusal zek ve iletiim becerileri
arasndaki iliki korelasyon ve regresyon analizleri yoluyla saptanmtr.
Sonularn deerlendirilmesi iin tanmlayc istatistikler, faktr
ortalamalar, korelasyon ve regresyon analizleri kullanlmtr. Regresyon
analizi iin kurulan modelde bamsz deikenler duygusal zek boyutlar,
baml deiken ise iletiim becerisi olarak belirlenmitir. Tm katsaylar
istatistik adan p<.01 dzeyinde anlamldr. Sonu olarak, duygusal
zeknn alt boyutlarndan empatik duyarllk boyutunun iletiim becerileri
zerindeki etkisi istatistiksel adan anlaml dzeydedir.
ABSTRACT
The purpose of this study was estimation of the effect on university
students' communication skills, emotional intelligence. For this purpose,
Schutte and colleagues prepared students with emotional intelligence scale
developed by Ersanl and Balc and communication skills inventory by
applying the relationship between students' emotional intelligence and
communication skills was found through correlation and regression analysis.
For the evaluation of the results, descriptive statistics, factor averages and
correlation and regression analysis were used. Regression analysis model
independent variables were established for the dimensions of emotional
intelligence, communication skills is designated as the dependent variable.
1

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Z. Tolunay Uygulamal Teknoloji ve letmecilik

Yksekokulu, Ynetim Biliim Sistemleri Blm.
Mehmet Akif Ersoy niversitesi Z. Tolunay Uygulamal Teknoloji ve letmecilik
Yksekokulu, Ynetim Biliim Sistemleri Blm.

ETNKAYA ALPARSLAN

2011

All coefficients are statistically p <.01 levels is significant. As a result, subdimensions of emotional intelligence, communication skills, empathic
sensitivity to the impact on the size of the statistically significant level.
Duygusal Zek, letiim Becerisi, renci
Emotional Intelligence, Communication Skills, Student
1. GR
Toplumsal yapnn bir paras olan iletmeler ieride ve darda
oluturulan iliki dzlemlerinde hayatn devam ettirmektedir. hayatnda
duygusal zeknn nemi gn getike daha da artmaktadr. Kendini tanyan,
duygu ve dncelerinin farknda olan, gl ve gelitirilmesi gereken
ynlerini bilen bir kii kendi duygu, dnce ve davranlarn ynetebilir ve
kiiler aras olumlu ve yapc ilikileri kurabilir.
Uzun yllar boyunca, kiilerin zel yaamlarnda nemli bir yere
sahip olan duygular, geleneksel bir yaklamla i yaamnda dikkate
alnmam, pek ok durumda zarar verici saylmtr. Oysa gnmzde
kiinin duygusal farkndal, duygularn ynetebilme ve salkl ilikiler
kurma becerisi baka bir ifadeyle, gelimi bir duygusal zekya sahip olmas
iyerinde baarnn anahtar saylmaktadr. Duygusal zek zellikleri, ie alm
srelerinden, performans ynetimi, kariyer geliimi gibi insan kaynaklar
ynetimi aamasnda belirleyici ve nemli bir lt olarak kullanlmaktadr.
Duygusal zeksn kullanan, baka bir deyile kendi duygularn
tanyan ve ynetebilen, bakalarnn duygularna, istek ve ihtiyalarna
duyarl olan yneticiler ve alanlar iyerlerinde gvene dayal kiileraras
ilikiler kurmaktadrlar. Bu dorultuda fikirlerini ak ve dorudan dile
getirmekte, hem kendilerini hem de birlikte altklar kiileri ve
mterilerini istenilen sonuca ynelik olarak rahat bir biimde harekete
geirebilmekte, zor artlar altnda olumlu dnme tarzn koruyarak
motivasyonun yksek olmasn salamakta ve atmalar, olumlu atmosferi
koruyarak, zme ynelik olarak sonulandrmaktadrlar. Dolaysyla, bu
becerileriyle duygusal zeks gelimi alanlarn irketlerinin baarsnda
rolleri ve katklar byktr. Kurduklar teknik altyap, kapsaml bilgisayar
a, gl pazarlama ve iletiim stratejileriyle temelleri atlan benzer irketler
arasndaki fark bu irketlerde alanlar yaratmaktadr.
alma hayatnda sadece kiinin hangi mesleki bilgi ve becerilere
sahip olmas gerektiinin yan sra birbirleriyle nasl iliki kurduklar ve nasl
anlatklar konular da nem kazanmaktadr. Gnmz ynetim anlaynda
bireysel stn zellikler ve baarlar deil, ekiplerin stnlkleri ve baarlar
daha nemli hale gelmitir. Ekipte birlikte alabilmenin, baarl ve verimli
olabilmenin yolu da, ekip yelerinin duygusal zekya sahip olmalaryla
yakndan ilikilidir. nsan ilikileri irketler iin, alanlarn zihinsel
zelliklerinden daha fazla hayati neme sahiptir. Gnmzde almalar
gstermektedir ki iletme ierisinde en iyi performans gsterenlerin banda
zek dzeyi ya da teknik becerileri yksek olan alanlardan ziyade, i

364

C.16, S.1

Duygusal Zeknn letiim Becerileri zerine Etkisi: niversite

arkadalaryla salkl iletiim kurabilen, ekip almasna yatkn duygusal

zeks yksek kiiler yer almaktadr. Gnmz rgtlerinde bireyler daha ok
ekipler halinde faaliyet gstermekte, oluan sinerji ile daha byk baarlar
gerekletirmektedirler. Bu balamda ekip almas iin gereken nitelikler
insanlar aras ilikilerin doru ve etkili kurulabilmesidir. Bu ilikilerin doru
ve etkili bir ekilde kurulabilmesinde, bireylerin sahip olduklar duygusal
zek yetilerinin taranan ilgili literatrn nda nemli bir yeri olduu
sylenebilir. Bu sylemi grgl bir alma kapsamnda istatistik veriler ile
dile getirmek adna bu alma gerekletirilmitir.
2. DUYGUSAL ZEK
Salovey and Mayer (1990) ilk defa duygusal zek kavramn
kullanan aratrmaclardr. Duygusal zek uyum salayc yetenekleri,
duygular deerlendirebilme ve ifade edebilme zellii ile duygularn
dzenlenmesini ve hayatta karlaan problemlerin zm iin duygularn
olumlu kullanabilme zelliklerini iermektedir. Duygusal zek duygular
kesin bir ekilde alglamay, deerlendirmeyi ve ifade etme yeteneini, hisleri
idrak etmeyi kolaylatrc duygular oluturma yeteneini, bu duygular ile
sahip olunan bilgileri etkin kullanma becerisini, duygular entelektel geliim
ve iyi ruh hali iin dzenleme yeteneini kapsamaktadr (Druskat, 2006; 28).
Dr. Daniel Goleman (1995) duygusal zeky; bireyin kendisini harekete
geirebilme, aksiliklere ramen yoluna devam edebilme, drtleri kontrol
ederek tatmini erteleyebilme, ruh halini dzenleyebilme, empati kurma, umut
etme, sorunlarn dnmeyi engellenmesine izin vermeme olarak
tanmlamtr. Mayer ve Salovey (1997) ve Mayer, Salovey ve Carusoya
gre (2004) bakalarnn ve kendi duygularn alglayabilme ve dile getirme,
duygular karar vermeyi kolaylatracak ekilde kullanabilme, duygular
anlayabilme ve bakalarnn ve bireyin kendisinin duygularn
dzenleyebilme olarak drt yetenek seklinde ifade etmilerdir.
Duygusal zek temelde iki boyut zerinde vurgulanmaktadr. Bunlar
kiisel yetenekler (kiisel farkndalk ve kiisel ynetim) ve sosyal
yeteneklerdir (sosyal farkndalk ve iliki ynetimi). Kiisel farkndalk
bnyesinde duygusal farkndal (karar vermede duygularn etkisini
anlayabilme), kiisel deerlendirmeyi (kiisel zayflklar ve stnlkleri
bilme ve kabul etme) ve kendine gveni (z sayg ve yetenekler)
iermektedir. Bir dier nemli boyut ise sosyal ilikileri ynetebilme, atma
ynetiminde etkin olabilme, takm almasn ynetebilme gibi nemli
yetenekleri iermektedir (Parthasarathy, 2009; 32,). Genel anlamda kendi
duygularnn farknda olma ve doru anlama, bakalarnn duygularnn
farknda olma ve doru anlama, bu alglamalar sonucu ortaya kan bilgileri
hayata (zel hayat, i hayat) deer katacak biimde kullanabilme yeteneidir
(Thompson, 2009; 118). Duygusal ve entelektel geliim amac ile dnceyi
destekleme, duygular, anlamlar ile fark edebilme ve gzlemleme becerisidir
(Stein ve Book, 2003; 28).

365

ETNKAYA ALPARSLAN

2011

Son yllarda yaplan aratrmalar, IQnun hayattaki baarya

katksnn %10dan fazla olmadn gstermektedir. Yksek IQ, baarnn,
prestijin veya mutlu bir yaamn garantisi olmad halde, okullarda ve
kltrmzde akademik yetkinlik halen n planda tutulmakta; gnlk
hayatmzda byk nem tayan sosyal ve duygusal becerilerin gelitirilmesi
ihmal edilmektedir. Duygusal ve sosyal kapasitesi yksek kiiler yani,
duygularn iyi bilen, onlar kontrol edebilen, bakalarnn duygularn
anlayan ve bunlar ustalkla idare edebilenler hayatlarnn gerek zel gerekse
mesleki alanlarnda daha avantajl bir konuma geerler. Duygusal ve sosyal
becerileri gelimi insanlar hayatta daha mutlu ve retken olmaktadrlar.
Duygularn kontrol edemeyen kiiler ise, net dnebilme ve ilerine
younlaabilme yeteneklerini engelleyen isel bir mcadeleye giriyorlar
(Goleman, 1996: 28).
2.1. Duygusal Zek in Belirleyici Yetkinlikler
Duygusal zek iin zellikle aadaki yetkinlikler belirleyicidir:
Kendini tanmak (zbilin): Kiinin kendi duygularn,
ihtiyalarn, hedeflerini tanmas, tercihlerini yapabilmesi ve sahip
olduu ahsi gcnn ve kaynaklarnn farknda olmas anlamna
gelir.
Kendini ynetmek: Kiinin sahip olduu duygu ve dncelerini
kontrol ederek ynlendirmesidir. Bu beceri ile duygularn esiri
olmaktan kurtulup onlara yn verilebilir.
Motivasyon: nsann kendini motive edebilmesi, daima baarma
isteine ve heyecanna sahip olmas demektir. Bu yetenek zellikle
zorluklarn kmasnda veya ilerin istenilenin dnda gelimesi
durumlarnda ok faydal olur.
Empati: Kiinin baka insanlarn duygularn, ihtiyalarn,
kayglarn anlayabilmesi, kendini onlarn yerine koyabilmesi
demektir. Sz konusu olan onlar anlamak, olduklar gibi
kabullenebilmek, duygu, davran ve dncelerine sayg
gstermektir.
Sosyal Yetkinlik: nsanlarn bakalaryla iliki kurabilmesi ve bu
ilikilerin uzun sre geerliliini koruyabilmesi becerilerini kapsar.
nsanlar aras iyi ilikilerin yan sra bir takm oluturabilme, takm
ruhunu salayabilme ve bu takm ynetme becerisini gsterme de
bu yetkinlik ile olur.
letiim becerisi: Duygusal zek iin, iyi iletiim kurabilme
becerisi, vazgeilmez unsurlarndandr. Bu iki trl aklanabilir.
Birincisi insann kendisini ak ve net olarak ifade edebilme becerisi,
dier taraftan da bakalarn dikkatli dinleme ve ne sylediklerini
tam ve doru olarak anlayabilme becerisidir.

366

C.16, S.1

Duygusal Zeknn letiim Becerileri zerine Etkisi: niversite

3. LETM BECERS
letiim becerileri szel olan ve olmayan mesajlara duyarllk, etkili
olarak dinleme ve etkili olarak tepki verme biiminde zetlenebilir (Korkut,
2004). Ccelolu, iletiimi yle aklamtr: Genel olarak insanlar
arasndaki duygu ve dnce alveriidir (Ccelolu, 1997). letiim
becerilerinin doutan ve sezgi yoluyla gerekletiini dnenlerin yannda
pek ok alma da, iletiim tekniklerinin ou esinin renilebilir ve
retilebilir zelliklere sahip olduunu gstermektedir (Korkut, 2004).
letiimin salkl olmad durumlarda insanlar kendilerini yalnz, dlanm
ya da mesleki yaamlarnda baarsz bulabilirler. Kiileraras beceriler
renilemezse, iliki iin nemli olan retkenlik ve memnuniyet kaybedilir
(Johnson, 1993).
letiim becerisi, kiinin gnderdii mesajlar doru bir biimde
kodlamas ve iletmesi, ald mesajlar hatasz ekilde anlamlandrmasna
yarayan etkili tepki verme ve etkin dinleme becerilerinin tmdr (Deniz,
2003: 8). Hargie ve Dickson (2004: 4) terminolojik bakmdan, kiileraras
ilikiler alann tanmlamak iin farkl ifadelerin e anlaml olarak
kullanldn belirtmiler: Sosyal beceriler, kiileraras iliki kurma
becerileri ve iletiim becerileri ou zaman birbirlerinin yerine
kullanlmaktadr. letiim becerilerinin, kiileraras becerilerin yan sra
yazma becerilerini de kapsamakta olduunu, sosyal becerilerin de genellikle
geliimsel ya da klinik uygulamalar ifade etmek iin kullanldn ve
kiileraras iliki kurma becerilerin, kresel anlamda, dier insanlar ile
etkileirken kullandmz beceriler olarak tanmlandn ancak bu
tanmlamann pek de bilgilendirici olmadn belirtmilerdir. Omololu
(1984) iletiim becerisini; dinleme, anlalabilir bir biimde konuma, gz
konta kurma, konumay tevik etme, vgde bulunma, szel olmayan
davranlar uygun bir biimde kullanma olarak tanmlamtr (akt: Cihangir,
2004: 8).
ekil 1: Kiileraras likilerde Bilisel Ve Davransal Yeterlikler
Bilisel
yeterlikler

Davransal
yeterlikler

Kiileraras ilikilerle ilgili giri

bilgileri
Alglama becerileri
Karar verme becerileri
Bilisel yeniden yaplanma ve
yerine koyma becerileri

Kaynak: Granvold (1994), s. 224

367

Kendini gsterme
becerileri
likiyi balatma
becerileri
likiyi srdrme
becerileri
atma zme becerileri

ETNKAYA ALPARSLAN

2011

letiim etkinliinde iletiim becerileri, zellikle bakalarn

anlamada, onlarn duygu ve dncelerini onlarla zdeleerek grme
duyarll kazanmada ok nemlidir. Davran deiikliini baarmada en
nemli etken iletiim becerisidir. Granvold (1994) iletiim becerilerini sosyal
beceriler iinde ele almakta ve bu becerilerin kiileraras ilikilerde baarya
destek olduklarn belirtmektedir. Kiileraras ilikiler ve sosyal destek iin
drt bilisel ve davransal yeterlii gerekli grmektedir.
Tm meslek gruplarnda belli dzeyde iletiim becerileri
gerekmektedir. Baz mesleklerde iletiim becerileri ok daha nemlidir.
nk bu mesleklerin icraatlar daha ok insan ilikilerine dayanmaktadr
(Dilekman ve Di., 2008; 225). nsan ilikilerini n plana kt mesleklerde
byk nem tayan iletiim becerilerinin, insan ilikilerine dayanmayan
teknik ierikli mesleklerde o kadar nem tamad dnlmektedir.
Dolaysyla farkl dallarda mesleki ilikilerini yrten kiilerin sahip olduu
iletiim becerilerinin de farkl olmas doaldr ( Akyurt ve dierleri, 2009:
2379).
Salkl insan ilikileri ve daha iyi iletiim kurabilmek iin bedenin
iyi kullanlmas yannda, duygusal olgunlua ulama da gereklidir. Duygusal
olgunluk, bireyin kendi duygularn anlamas ve yaam dzeyini
ykseltebilecek ynde dzenlemesi, bakalarnn duygular iin empati
yapabilmesi biiminde tanmlanmtr (Dilekman ve di., 2008; 224). Bunun
yannda salkl iletiim kiilerin olaylara farkl alardan bakabilmelerini
gerekli klar. Bireylerin alglar kendi znel dnyalarna aittir ve bu
alglamalar gnderilen mesajlarn yorumlanmasnda byk rol oynar. Etkin
bir iletiim iin n koul duygusal zeknn da en nemli gerei olan; kiinin
kendi alglarn iyi tanyabilmesidir. Alglamalarn yanllklarnn farknda
olan birey snrlarn bilir ve objektif bak asna sahiptir. Bireyin kendisine,
bakalarna ve iletiimlerine ilikin deer yarglarn da iyi bilmek iletiim
srecini doru deerlendirmeyi salayacaktr (zer, 2000).
Schutte ve arkadalarnn (2001) niversite rencileri zerinde
yaptklar aratrmada sosyal beceri dzeyleri yksek olan rencilerin
duygusal zek dzeylerinin de yksek olduunu, ibirliine dayal
davranlar daha ok sergilediklerini, yakn duygusal ve sosyal ilikilerde
daha baarl olduklarn saptamlardr.
Karlalan kiiler aras ve kiisel sorunlarn bir ksm bireylerin
duygularn anlatmada ya da ilgi ve isteklerini kendileri iin nemli olan
bireylere iletmede baarsz olmalarndan kaynaklanmaktadr. Salkl ve
mutlu bir yaam iin duygu, dnce, istek ve yaantlarn amaladklar
biimde ve doru olarak aktarlmasnn, alnan mesajn doru
anlamlandrlmasnn ve ortak bir anlam oluturulmasnn nemi ortaya
kmaktadr. letiim eylemini etkin bir biimde kurmak, srdrmek ve
bundan bir doyum elde etmek iin, iletiim becerileri gerekmektedir
Demirci, 2002; zerba ve Dierleri, 2007: 125).
Yaplan bu almann da temel amac olan duygusal zekann
iletiim becerisine olan etkisi balamnda sylemek gerekirse; duygusal
368

C.16, S.1

Duygusal Zeknn letiim Becerileri zerine Etkisi: niversite

zek, bireyin evresinde kiileraras iletiiminde etkinlik salamasnda

duygulardan bir rehber olarak yararlanma yeteneidir. Duygusal zek
dzeyleri yksek bireylerin iletiim tarzlarna bakldnda, sosyal
evrelerinin pek ok yesiyle iletiim kurarken, pozitif yaklamlar
sergileyerek hem kendileri hem de kar taraf asndan pozitif sonular elde
ettikleri grlmtr(Yaylac, 2006: 189).
4. NVERSTE RENCLERNN DUYGUSAL ZEKLARI
LE LETM BECERLER ARASINDAK LK
4.1. Evren ve rneklem
Aratrma rneklemini; Mehmet Akif Ersoy niversitesi Bucak
Zeliha Tolunay Uygulamal Teknoloji ve letmecilik Yksekokulu
rencileri (203 kii) oluturmaktadr. Aratrmada anket teknii kullanlm
ve grmeler yz yze gerekletirilmitir. almada bilimsel adan
kullanlabilir 193 anket formu elde edilmitir. Sonularn deerlendirilmesi
iin tanmlayc istatistikler, faktr ortalamalar ve korelasyon ve regresyon
analizleri kullanlmtr.
4.2. Aratrmann Hipotezleri ve Modeli
Aratrmada, duygusal zek ve iletiim
boyutlarndan hareketle u hipotezler gelitirilmitir:

becerilerinin

H1: rencilerin empatik duyarll, iletiim becerisini pozitif

istatistiksel adan anlaml olarak etkilemektedir.
H2: rencilerin duygusal ynetimi, iletiim becerisini pozitif
istatistiksel adan anlaml olarak etkilemektedir.
H3: rencilerin duygularn kullanm, iletiim becerisini pozitif
istatistiksel adan anlaml olarak etkilemektedir.
H4: rencilerin duygusal farkndal, iletiim becerisini pozitif
istatistiksel adan anlaml olarak etkilemektedir.
ekil 2: Aratrmann Modeli

alt

ynde
ynde
ynde
ynde

LETM BECERS
Zihinsel Boyut
Duygusal boyut
Davransal
boyut

DUYGUSAL ZEK
Empatik Duyarllk
Duygusal
Dzenleme/Ynetim
Duygularn Kullanm
Duygusal Farkndalk
ve Deerlendirme

4.3. Aratrmada Kullanlan lekler

Duygusal zeky lme amal oluturulan btn lek almalar
bu lm kapsaml ve tutarl bir ekilde yapmak adnadr. Bu almada
kullanlan elerin (deikenlerin/yarglarn) esas teorik alt yaps Salovey ve

369

ETNKAYA ALPARSLAN

2011

Mayer duygusal zek teorik modelinden esinlenilmitir. Schutte ve

arkadalar da bu ama kapsamnda 346 niversite rencisine ilgili literatr
baznda hazrlad 62 tane yarg maddesinden oluan lei uygulamtr.
Uygulama zerinde yaplan faktr analizinde faktr yk 0.40n stnde
maddeler deerlendirildiinde geriye kalan 33 madde ve bu maddelerin altna
dald 4 faktrn belirdii tespit edilmitir. lek, duygusal farkndalk ve
deerlendirme
(emotional
awareness
and
appraisal),
duygusal
dzenleme/ynetim (regulation of emotion), empatik duyarllk (empathic
sensitivity) ve duygularn kullanm (utilization of emotion) olmak zere drt
boyuttan olumaktadr. lgili lee dair yaplan dier aratrmalarda da
lein gvenirlilik alpha katsays ise 0.84-0.90 dzeyindedir (Schutte ve
Arkadalar, 1998: 171, Chan, 2004: 1785-1786, Austin ve Arkadalar,
2004: 560) . Bu boyutlarn ierdii kavramsal tanmlama aadaki gibidir
(Chan, 2004: 1785-1786, Schutte ve Arkadalar, 1998: 172).
Faktr 1 (Empatik Duyarllk):
Bireylerin bakalarna duygu ve dncelerini ifade etmedeki genel
hassasiyetleri ve empati kurma durumlar olarak tanmlanabilir.
Faktr 2 (Duygusal Dzenleme/Ynetim):
Bu faktr bireylerin kendi ruhsal yapsndaki olumlu bak alar ve
beklentilerini iermektedir. Bu boyut bireyin kendisinin ve bakalarnn
duygularn pozitif dzenlemesini yapabilmesi ile ilgilidir.
Faktr 3 (Duygularn Kullanm):
Yeni fikirler retmek, yeni fikirleri deerlendirmek, yeni tutumlara sahip
olmak ve duygularn problem zmnde kullanlmas iin gereken
koullar duygular kullanarak salamak amacn iermektedir. Duygularn
bu ama kapsamnda olumlu kullanmn kastetmektedir.
Faktr 4 (Duygusal Farkndalk ve Deerlendirme):
Bireylerin kendi ve bakalarnn yaadklar duygulara dair farkndal,
algs, anlayn ve ifade edebilmesini iermektedir.
Bu lek kapsamnda empatik duyarll lmeyi amalayan sorular
4, 13, 14, 24, 30, 33, duygusal dzenleme / ynetimi lmeyi amalayan
sorular 1, 2, 3, 6, 9, 12, 16, 17, 19, 21, 22, 23, 28, duygularn kullanmn
lmeyi amalayan sorular 7, 8, 10, 11, 20, 26, 27, 31 ve son olarak duygusal
farkndal lmeyi amalayan sorular ise 5, 15, 18, 25, 29, 32 dir.
Ersanl ve Balc (1998) tarafndan gelitirilen letiim Becerileri
Envanteri, likert tipi 45 maddeden ve 3 alt boyuttan olumaktadr. Bu alt
boyutlar madde ieriklerine gre; (zihinsel) bilisel, (duygusal) duyusal ve
davransal olarak adlandrlmtr. Her bir boyutu len 15 madde vardr.
Zihinsel boyuta giren maddeler 1, 3, 6, 12, 15, 17, 18, 20, 24, 28, 30, 33, 37,
43 ve 45. sorulardr. Duygusal boyuta giren sorular 5, 9, 11, 26, 27, 29, 31,
34, 35, 36, 38, 39, 40, 42, 44 dr. Davransal boyutu len soru numaralar
ise, 2, 4, 7, 8, 10, 13, 14, 16, 19, 21, 22, 23, 25, 32, 41dir. Test-tekrar test
yntemi ile yaplan gvenirlik almas sonucunda Cronbachs Alfa
gvenirlik katsays .68, test yarlama yntemi ile yaplan almada
Cronbachs Alfa gvenirlik katsays .64 bulunmutur. lein i tutarlln
370

C.16, S.1

Duygusal Zeknn letiim Becerileri zerine Etkisi: niversite

belirlemek amacyla uygulanan Cronbach Alpha katsays .72 olarak

bulunmutur. iletiim becerileri envanterinin toplam puan ile alt lekler
arasnda .001 dzeyinde ve alt boyutlarn kendi iinde .001 korelasyon
bulunmutur (Ersan ve Balc, 1998).
4.4. Verilerin Analizi
Elde edilen veriler SPSS 15 programnda analiz edilmitir. Veriler
istatistik yntemler yardm ile u deerlerden arndrlm, kayp deerlerin
yerine ortalama deerler atanm ve son olarak verilerin lekler baznda
normal dalma uyup uymad test edilmitir. leklerin daha nce
uyguland aratrmalarda amlayc ve dorulayc faktr analizleri
yaplm ve oluan faktrlerin gvenirlilikleri belirtilmitir. Bundan dolay
verilerin analizinde faktrlerin aritmetik ortalamalar zerinden
yorumlamalar yaplm, korelasyon analizi ile deikenler arasndaki iliki
kuvvetlerine ve ynlerine baklm ve son olarak regresyon analizi yntemi
kullanlmtr. Regresyon analizi iin kurulan modelde bamsz deikenler
duygusal zek boyutlar (empatik duyarllk, duygusal dzenleme/ynetim,
duygularn kullanm, duygusal farkndalk) ve baml deiken ise iletiim
becerisi olarak belirlenmitir.
4.5. Aratrma Bulgular
Aratrma ilgili niversitenin 203 rencisi zerinde uygulanmtr.
Verilerin analizi blmnde de bahsedilen verilerin u deerlerden
arndrlmas, kayp deerlerin yerine ortalama deerlerin atanmas ilemleri
gerekletirilmitir. Bu ilemlerden sonra analiz edilebilecek anket says
193e dmtr. Bu kiilerden 76 s erkek, 117si ise kzdr. Ayrca blm
baznda dalmlar incelenmi ve 81 renci muhasebe ve finansal
ynetim, 62 renci ynetim biliim sistemleri ve 50 renci uluslararas
ticaret blm rencisi olarak tespit edilmitir.
Likert lei ile llmeye allan duygusal zek ve iletiim
becerileri leklerinin verilerinin normal dalma uyup uymad
Kolmogorov-Smirnov testi ile analiz edilmitir. Duygusal zeka leinin bu
testte anlamllk deerinin 0.369 olarak ortaya kmas verilerin normal
dalma uyumlu olduunun gstergesidir. letiim becerileri leinin
yaplan bu testteki anlamllk deerine baktmz zaman 0.726 olduu
belirlenmi ve bu anlamda da bu verilerinde normal dalma uyumluluk
gsterdii sylenebilmektedir. Bu anlamda almann devamnda yaplacak
olan korelasyon ve regresyon analizleri salkl sonular verebilecektir.
Duygusal zeka ve iletiim becerilerinin boyutlarnn iliki
kuvvetlerini ve ynlerini tespit etmek amal gerekletirilen korelasyon
analizi bulgular Tablo 1 de gsterilmitir.
Tablo 1deki bulgulara gre, rencilerin empatik duyarll ile
iletiim becerisinin zihinsel boyutu arasnda pozitif ynde anlaml bir iliki
(r=0,270, p<0,01) bulunmaktadr. rencilerin empatik duyarll ile iletiim
becerisinin duygusal boyutu arasnda pozitif ynde anlaml bir iliki
(r=0,200, p<0,01) bulunmaktadr. Yine rencilerin empatik duyarll ile

371

ETNKAYA ALPARSLAN

2011

iletiim becerisinin davransal boyutu arasnda pozitif ynde anlaml bir

iliki (r=0,294, p<0,01) bulunmaktadr.
Duygusal zeknn duygusal dzenleme/ynetim boyutu ile iletiim
becerisinin zihinsel boyutu arasnda pozitif ynde anlaml bir iliki (r=0,477,
p<0,01) vardr. Yine ayn eklide duygusal dzenleme/ynetim boyutu ile
iletiim becerisinin duygusal boyutu arasnda pozitif ynde anlaml bir iliki
(r=0,212, p<0,01) bulunmaktadr. Son olarak, duygusal dzenleme/ynetim
boyutu ile davransal boyut arasnda pozitif ynde anlaml bir iliki
(r=0,479, p<0,01) mevcuttur.
rencilerin duygularn kullanm boyutu ile iletiim becerisinin
zihinsel boyutu arasndaki ilikiye bakldnda pozitif ynde anlaml bir
iliki (r=0,392, p<0,01) olduu grlmektedir. Duygularn kullanm ile
duygusal boyut arasnda ise yine pozitif ynde anlaml bir iliki (r=0,209,
p<0,01) vardr. Duygularn kullanm ile iletiim becerisini davransal
boyutu arasnda da pozitif ynde anlaml bir iliki (r=0,409, p<0,01) tespit
edilmitir.
Duygusal zeknn alt boyutlar arasnda yer alan duygularn
kullanm ile iletiim becerisinin zihinsel, duygusal ve davransal boyutlar
arasnda srasyla (r=0,392, p<0,01), (r=0,209, p<0,01) ve (r=0,409, p<0,01)
pozitif ynde anlaml bir ilikinin var olduu belirlenmitir.
Son olarak, duygusal zeknn bir dier boyutu olan duygusal
farkndalklar ile iletiim becerisinin zihinsel boyutlar arasnda istatistiksel
adan anlaml bir iliki olup olmad sorgulanmtr. Tablo 1e gre bu iki
boyut arasnda pozitif ynde anlaml (r=0,275, p<0,01) bir ilikinin olduu
tespit edilmitir. Ayrca, duygusal farkndalklar ile davransal boyut
arasnda da (r=0,318, p<0,01) pozitif ynl anlaml bir iliki bulunmaktadr.
Dier taraftan duygusal farkndalk ile duygusal boyut arasnda istatistiksel
anlamda herhangi bir ilikiye rastlanmamtr.

372

C.16, S.1

Duygusal Zeknn letiim Becerileri zerine Etkisi: niversite

P,

3,5946

Duygusal
Farkndalk

Davransal
Boyut

Duygusal
boyut

Zihinsel Boyut

Duygusal
Dzenleme
/Ynetim

Empatik
Duyarllk

Duygularn
Kullanm

Faktr
Ortalama
Deerleri
(Mean)
Cronbach
Alpha

Duygusal
Farkndalk

Tablo 1: Boyutlar Aras Korelasyon Bulgular

Anl.

Duygularn
Kullanm

P,

4,0262

Anl. ,000
.78

Empatik Duyarllk

3,6653

P,

3,8612

P,

Duygusal boyut

3,3694

Davransal Boyut

3,5557

.74

,470(**) 1
,000

,429(**) ,655(**) ,352(**) 1

Anl. ,000

3,7300

Zihinsel Boyut

,181(*)

Anl. ,012
P,

Duygusal
Dzenleme
/Ynetim

,275(**) 1

,000

,000

,275(**) ,392(**) ,270(**) ,477(**) 1

Anl. ,000

,000

P,

,209(**) ,200(**) ,212(**) ,296(**) 1

,127

Anl. ,078
P,

,004

,000

,005

,000

,003

,000

,318(**) ,409(**) ,294(**) ,479(**) ,595(**) ,429(**) 1

Anl. ,000

,000

,000

,000

,000

,000

Aratrmann hipotezlerinin snanmas iin duygusal boyutlar

(bamsz deikenler) ile iletiim becerisi (baml deiken) arasnda
regresyon analizi gerekletirilmitir. Bu analiz ile duygusal zek
boyutlarnn bireylerin iletiim becerileri zerindeki etkisini mevcut
rneklem baznda tespit edebilmek amalanmtr.
Tablo 2: Boyutlar Aras Regresyon Analizi
Model
1

Bamsz
Baml
R2
Deikenler
Deiken
Duygusal
Farkndalk
Duygularn
letiim
kullanm
.283
Becerileri
Duygusal
Dzenleme
Empatik Duyarllk
ANOVA testi: F= 18,547; p<0,001

Beta

Anl.

,077

,261

,108

,217

,124

,078

,354

,000

Regresyon modelindeki R2 determinasyon katsays deerine gre,

iletiim becerilerindeki deikenliin %28,3 drt bamsz deiken
(duygusal zek boyutlar) tarafndan aklanabilmektedir. Hesaplanan F
deeri 0,001 dzeyinde (p<0,01) geerlidir. Baml ve bamsz deikenler
arasndaki tm ilikiler anlaml deildir. Bulgulara gre, iletiim becerileri
istatistiksel olarak da anlaml dzeyde duygusal zek boyutlarndan sadece
373

ETNKAYA ALPARSLAN

2011

empatik duyarllk boyutundan etkilenmektedir. Dier bamsz deikenlerin

etkileri anlaml grlmemitir. rneklemi oluturan rencilerin empatik
duyarllk zelliklerindeki bir birimlik art, dier bamsz deikenler sabit
kalmak artyla, iletiim becerileri zerinde 0,354 birimlik art
salamaktadr. Bu anlamda bireylerin kendilerini ifade etmeleri ve dier
insanlar anlayabilme yetenekleri iletiim becerileri zerinde etkili bir unsur
olarak gzkmektedir. Rasyonel bir mantkla da anlaml bir bulgu olarak
grlebilecek bu sonu ile birlikte bireylerin dier bireyleri anlamas ve
onlara kendini doru iletiim noktalarndan ifade edebilmesi zelliinin etkin
bir ekilde kurulabilecek iletiimde ne kadar nemli olduu veriler ile de
dorulanmtr. Dier taraftan, %95 gven aralnda anlaml olmasa dahi
ortaya kan bulgulardan bir yorum yapmak gerekirse empatik duyarllk
zelliinden sonra srasyla bireylerin duygularn dzenleme zellii,
duygularnn kullanm ve duygusal farkndalklar iletiim becerileri
zerinde etkilidir.
5. SONU
niversite rencilerinin duygusal zeklar ile iletiim becerileri
arasndaki ilikinin test edilmeye alld bu almann sonularna gre;
duygusal zekann alt boyutlar ile iletiim becerisinin alt boyutlar arasnda
korelasyon analizi sonularna gre pozitif ynde anlaml iliki olduu
sonucu kmtr. Ancak Tablo 1.de de grld zere, korelasyon
katsaylar genel olarak pozitif anlaml olup zayftr. Buna gre almann
modeli dorultusunda oluturulan H1, hipotezi kabul edilmi, H2, H3, H4
hipotezleri ise reddedilmitir. Buna gre regresyon analizi sonularna gre;
iletiim becerileri istatistiksel olarak da anlaml dzeyde duygusal zek
boyutlarndan sadece empatik duyarllk boyutundan etkilenmektedir. Dier
bamsz deikenlerin etkileri anlaml grlmemitir. Ancak aratrmann
lmeye alt duygusal zeka ve iletiim becerileri boyutlar arasnda
beklenen gibi pozitif ynl anlaml bir iliki vardr. rneklemin leklerin alt
boyutlarndan aldklar puanlar arasndaki korelasyon incelendiinde, her iki
lein tm alt boyutlarndan alnan puanlar arasndaki korelasyonun dk
dzeyde, pozitif ve anlaml olduu grlmektedir. Sadece duygusal zekann
duygusal farkndalk boyutu ile iletiim becerisinin duygusal boyutu
arasndaki korelasyon katsays (r=0,127, p<0,01) pozitif anlaml olup ok
zayf kmtr.
Bulgulara gre empati olgusunun iletiim yaps zerine etkisi
istatistiksel olarak da sylenebilmektedir. Bu balamda bireylerin birbirlerini
anlayabilmesi ve kendilerini daha iyi ifade edebilmeleri iletiim becerisinin
nemli bir gereidir. Bireylerin empatik duyarllklarna nem vermeleri
iletiim becerilerini gelitirebilmek adna gerekli olabilmektedir.
Korelasyon bulgular kapsamnda boyutlar aras en kuvvetli iliki
duygusal zeka boyutlarndan duygularn dzenlenmesi ve ynetimi ile
iletiim becerileri boyutlarndan davransal boyut arasnda grlmektedir.
Bireyler duygularn doru dzenleyip, hayatlarnda bu duygular olumlu

374

C.16, S.1

Duygusal Zeknn letiim Becerileri zerine Etkisi: niversite

ynde doru kullanabildikleri dzeyde iletiim davranlar da o kadar etkili

gerekleebilecektir.
Aratrmann genel bazda nerebilecekleri u ekilde ifade
edilmitir.

Yneticilik eitimi veren niversitelerde ve rgtlerin hizmet ii eitim

programlarnda, duygular, duygularn ynetilmesi, duygusal zek ve
iletiim becerileri konularna yer verilebilir.

niversitelerde rencilere duygusal zeklarn gelitirmeye ynelik

dersler verilebilir. Yine niversite rencilerine, sosyal ilikileri
gelitirici ortamlar sunmak, onlarn birbirleri ile yaknlamasn ve
arkada ortamlarna katlmasn salayacaktr.

rencilerin duygusal zek ve iletiim becerilerine ilikin yeterlilikleri

ve bunlar etkileyen eitli deikenlere ilikin daha geni kapsaml
almalar yaplmaldr. Ayrca, benzer aratrmalarn, duygusal
zeknn dier boyutlarnda, farkl i kollarnda ve farkl aratrma
evrenlerindeki ynetici ve dier alanlar zerinde de yaplmas,
sonularn karlatrlmasna imkn salayacandan nemlidir.
KAYNAKA

1.

AKYURT, N., ZNAZ, D., BALIKI M. , EKERCOLU, Y.,

SARI, O., ALTIKARDE, A., BEKROLU, N. (2009), Mesleki
Eitimde letiimin nemi ve Marmara niversitesi rnei, I.
Uluslararas V. Ulusal Meslek Yksekokullar Sempozyumu, 27-29
Mays, Konya, s.2372-2392.

2.

AUSTIN, E. J., SAKLOFSKE, D. H., HUANG, S.H.S., MCKENNEY,

D., Measurement of Trait Emotional Intelligence: Testing and CrossValidating A Modified Version of Schutte et al.s (1998), Measure,
Personality and Individual Differences, C.36, 2004, s.555562.

3.

CHAN, David W. (2004), Perceived Emotional Intelligence and SelfEfficacy Among Chinese Secondary School Teachers in Hong Kong,
Personality and Individual Differences, 36, s. 17811795.

4.

CHANGR, Z. (2004), Kiileraras letiimde Dinleme Becerisi, Nobel

Basmevi. Ankara.

5.

CCELOLU, D. (1997), Yeniden nsan nsana, stanbul, Remzi

Kitapevi.

6.

Demirci, E. E., (2002), letiim Becerileri Eitiminin Merkez Eitim

Merkezine Devam Eden Gen ilerin letiim Becerilerini
Deerlendirmelerine Etkisi. Ankara: Hacettepe niversitesi Sosyal
Bilimler Enstits. (Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi).

7.

DENZ, . (2003), letiim Becerileri Eitiminin lkretim 8. Snf

rencilerinin letiim Becerisi Dzeylerine Etkisi, , Yaynlanmam

375

ETNKAYA ALPARSLAN

2011

Ykseklisans Tezi, Gazi niversitesi, Eitim Bilimleri Enstits,

Ankara.
8.

DLEKMAN, M., BASCI, Z., BEKTAS, F. (2008), Eitim Fakltesi

rencilerinin letiim Becerisi, Atatrk niversitesi Sosyal Bilimler
Enstits Dergisi / Journal Of Graduate School Of Socal Scences, Cilt
12, Say 2 , s.223-231

9.

DRUSKAT, V. U., SALA, F., MOUNT G., (2006), Linking Emotional

Intelligence And Performance At Work Current Research Evidence with
Individuals and Groups, Lawrence Erlbaum Assocates, Publshers,
Mahwah, New Jersey London.

10. ERSANLI, K., BALCI, S. (1998), iletiim Becerileri Envanterinin

Gelitirilmesi. Geerlik ve Gvenirlik almas, Trk Psikolojik
Danma Ve Rehberlik Dergisi, Eyll, 10 (2), s.7-12.
11. GOLEMAN, D.P. (1995), Emotional Intelligence: Why It Can Matter
More Than IQ for Character, Health and Lifelong Achievement,
Bantam Books, New York.
12. GOLEMAN, D.P. (1996), Duygusal Zek Neden IQdan Daha
nemlidir? stanbul: Varlk Yaynlar (Derleyen: Beceren, E./Aralk,
2004).
13. GRANVOLD, D. K. (1994), Cognitive and Behavioral Treatment,
California: Brooks-Cole Company.
14. HARGIE, O., DCKSON, D. (2004). Skilled Interpersonal
Communication:
Research,http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/
SBED/article/viewFile/548/540) s. 223-231, E.T. 12.12.2010
15. JOHNSON, D. W. (1993), Reaching Out: Interpersonal Effectiveness
and Self-Actualization. Boston: Allyn and Bacon, 15. Edition.
16. KORKUT, F.(2004), Okul Temelli nleyici Rehberlik ve Psikolojik
Danma. Ankara: An Yaynclk.
17. MAYER, J.D. SALOVEY, P., CARUSO, D.R.,(2004) Emotional
Intelligence: Theory, Findings and Implications, Psychological
Inquiry, C.15, N.3, s.197-215.
18. MAYER, J.D., SALOVEY, P. (1997), What is Emotional
Intelligence? In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional
Development and Emotional Intelligence: Implications for Educators,
New York: Basic Books, s.3-31.
19. ZER, A. K., (2000), letiimsizlik Becerisi, stanbul Sistem Yaynclk.
20. ZERBA, M. A., BULUT, M., USTA, E., (2007), retmen
Adaylarnn Algladklar letiim Becerisi Dzeylerinin ncelenmesi,
Ahi Evran niversitesi Krehir Eitim Fakltesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8,
Say 1, s. 123-135.

376

C.16, S.1

Duygusal Zeknn letiim Becerileri zerine Etkisi: niversite

21. PARTHASARATHY, R., (2009) Emotional Intelligence and the

Quality Manager Beauty and the Beast?, The Journal For Quality &
Participation January.
22. SALOVEY, P. , MAYER, J. D. (1990), Emotional intelligence.
Imagination, Cognition and Personality, 9, s. 185-211.
23. SCHUTTE N. S. , MALOUFF J. M., HALL L. E., HAGGERTY D. J.,
COOPER J. T. , GOLDEN C. J.,
DORNHEIM L. (1998),
Development And Validation of A Measure of Emotional
Intelligence, Personality and Individual Differences, 25, s.167-177.
24. SCHUTTE N. S., MALOUFF J. M., BOBIK C. and OTHERS, (2001)
Emotional Intelligence and Interpersonal Relations, The Journal of
Social Psychology, 141 (4), s.523-536.
25. STEIN, S. J., (2009) From Individual to Organizational Emotional
Intelligence, Handbook for Developing Emotional and Social
Intelligence Best Practices, Case Studies,and Strategies, Pifeiffer
Editor:James m. Kouzes, United States of America, Theory and
Practice, London : Roudlege
26. THOMPSON, H. L., (2009) Emotional Intelligence, Stress, and
Catastrophic Leadership Failure, Handbook for Developing Emotional
and Social Intelligence Best Practices, Case Studies,and Strategies,
Pifeiffer Editor: James M. Kouzes, United States of America,

377