Κάθε μέρος στην Ελλάδα έχει την δική του ξεχωριστή ομορφιά και την

σπουδαιότητα του. 52 νομοί, χιλιάδες περιοχές για να εξερευνήσετε με

την Αθήνα (Athens) να πρωταγωνιστεί, την Θεσσαλονίκη (Thessaloniki)
συμπρωτεύουσα και το Ναύπλιο (Nafplio) να έχει αποτελέσει την πρώτη
πρωτεύουσα της χώρας.
 ΜΥΘΩΔΙΑ
ΔΙ…Α Ε…ΛΑ(10 ΦΟΡΕΣ)

ΕΛΑ

ΔΙ…Α Ε…ΡΩ…ΤΑ

ΕΣΥ ΠΑΙ ΔΕΙ…ΕΛΑ

ΕΣΥ ΠΑΙ ΔΕΙ

ΖΗ…ΤΩ ΣΥ Ε…ΛΑ

ΕΣΥ ΠΑΙ ΔΕΙ (2 ΦΟΡΕΣ)

ΔΙ…Α ΣΥ ΘΕ ΜΟΥ
ΕΣΥ ΠΑΙ ΔΕΙ(3 ΦΟΡΕΣ)

ΕΣΩ ΜΕΝ ΣΥ

ΕΣΥ ΠΑΙ ΔΕΙ(3 ΦΟΡΕΣ)

ΕΝ ΖΗΝ ΘΕ…ΟΣ(2 ΦΟΡΕΣ)

ΖΗ…ΤΩ ΤΕ ΤΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΘΕΕ(2 ΦΟΡΕΣ)

ΜΟΝΗ ΤΕ ΤΟΥ ΔΙΑ ΜΕΝ (2 ΦΟΡΕΣ)

ΠΑΙ ΖΕΥ ΠΑΙ ΔΗ ΠΑΙ ΔΗ (2 ΦΟΡΕΣ)

ΔΕΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟΝΤΩΣ ΔΙΗ(4 ΦΟΡΕΣ)

ΔΙ

ΔΕΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟΝΤΩΣ ΔΙΗ

Α ΤΕ

ΔΕΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟΝΤΩΣ ΔΙΗ

ΤΗΝ ΔΗ

ΔΕΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟΝΤΩΣ ΔΙΗ

ΜΗ ΤΡΑ

ΔΕΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟΝΤΩΣ ΔΙΗ

Ε…ΛΑ

ΔΙ…Ι…ΑΑ…ΑΑ

ΔΕΙ

ΔΕΟΜΕΝΟΙ ΔΕΩΜΕΝ ΣΟΙ

ΔΕΟΜΕΝ(?) ΔΕΟΜΕΝΟΙ (4 ΦΟΡΕΣ)

Το Ρίο Αντίριο (Rio Antirio), η Ρόδος (Rhodes), η Κνωσός / Κνωσσός
(Knossos), οι Δελφοί (Delphi), ο Μυστράς (Mystras), η Βάλια Κάλντα στην
Πίνδο (Valia Kalnta -- Pindos), η Άρτα (Arta), η Σαντορίνη (Santorini), η
Μύκονος (Mykonos), η Επίδαυρος (Epidavros), η Θάσος (Thasos), ο Έβρος
(Evros), τα Καλάβρυτα (Kalavrita), η Χίος (Chios), η Κοζάνη (Kozani), οι
Πρέσπες (Prespes), η Κέρκυρα (Kerkyra / Corfu), η Σαμαριά (Samaria), o
Ισθμός (Isthmos), η Μαρώνεια (Maronia), η Ιθάκη (Ithaki), η Αρχαία Κόρινθος
(Ancient Corinth), η Δήλος (Dilos), η Κεφαλονιά (Kefalonia), η Αράχωβα
(Arahova), το Καρπενήσι (Karpenisi), η Σητεία (Sitia), ο Νέος Μαρμαράς
(Neos Marmaras), το Πήλιο (Pilio), τα Μετέωρα (Meteora), οι Μυκήνες
(Mykines), η Αρχαία Ολυμπία (Ancient Olympia), ο Όλυμπος (Olympus), το
Σούνιο (Sounio), η Χαλκίδα (Chalkida), η Φαιστός (Phaistos), το Ηράκλειο
(Heraklion), η Λίνδος (Lindos), η Πάργα (Parga), η Φλώρινα (Florina), η Λίμνη
Κερκίνη (Kerkini Lake), η Λευκάδα (Lefkada), το Ηραίον (Ireon), η Λίμνη
Πλαστήρα (Plastira Lake), η Μυτιλήνη (Mytilini), τα Ιωάννινα (Ioannina), η
Πύλος (Pylos), η Έδεσσα (Edessa), τα Καμένα Βούρλα (Kamena Vourla), η
Ζάκυνθος (Zakynthos / Zante), το Μεσολόγγι (Mesologi), το Φαλακρό
(Falakro), η Κάρυστος (Karystos), ο Νέστος Ποταμός (Nestos River), ο
Ψηλορείτης (Psiloritis), o Αξιός Ποταμός (Aksios River), η Ηγουμενίτσα
(Igoumenitsa), η Σαμαρίνα (Samarina), τα Τέμπη (Tempi), η Κυνουρία
(Kunouria), η λίμνη της Καστοριάς (Kastroria Lake), η Νεμέα (Nemea), το
Βέρμιο (Vermio), η Ελάτη (Elati), το Βάι (Vai), το Άγιον Όρος (Agion Oros), η
Πέλλα κι η Αρχαία Πέλλα (Pella, Ancient Pella), η Βεργίνα (Vergina), το Δίον
(Dion), οι Φίλιπποι (Filippoi) και η Αμφίπολη (Amfipoli) είναι λίγες μόνο από τις
χαρακτηριστικότερες περιοχές της Ελλάδας, μία τουλάχιστον περιοχή από
κάθε νομό από τους 52 νομούς της χώρας - Αιτωλοακαρνανία
(Aitoloakarnania), Αργολίδα (Argolida), Αρκαδία (Arkadia), Άρτα (Arta), Αττική
(Attica), Αχαΐα (Achaia), Βοιωτία (Voiotia), Γρεβενά (Grevena), Δράμα
(Drama), Δωδεκάνησα (Dodecanese), Έβρος (Evros), Εύβοια (Evia),
Ευρυτανία (Evritania), Ζάκυνθος (Zakynthos), Ηλεία (Ileia), Ημαθία (Imathia),
Ηράκλειο (Heraklion),
Θεσπρωτία (Thesprotia),
Θεσσαλονίκη (Thessaloniki),
Ιωάννινα (Ioannina), Καβάλα
(Kavala), Καρδίτσα (Karditsa),
Καστοριά (Kastroria), Κέρκυρα
(Kerkyra), Κεφαλονιά
(Kefalonia), Κιλκίς (Kilkis),
Κοζάνη (Kozani), Κορινθία
(Korinthia), Κυκλάδες
(Cyclades), Λακωνία (Lakonia),
Λάρισα (Larisa), Λασίθι
(Lasithi), Λέσβος (Lesvos),
Λευκάδα (Lefkada), Μαγνησία
(Magnisia), Μεσσηνία (Messinia), Ξάνθη (Xanthi), Πέλλα (Pella), Πιερία
(Pieria), Πρέβεζα (Preveza), Ρέθυμνο (Rethimno), Ροδόπη (Rodopi), Σάμος
(Samos), Σέρρες (Serres), Τρίκαλα (Trikala), Φθιώτιδα (Fthiotida), Φλώρινα
(Florina), Φωκίδα (Fokida), Χαλκιδική (Chalkidiki), Χανιά (Chania), Χίος
(Chios) και το Άγιο Όρος (Agion Oros) συγκροτούν τα 9 γεωγραφικά
διαμερίσματα της Ελλάδας το Αιγαίο με τα νησιά του (Egeo), την Ήπειρο
(Epirus), τη Θεσσαλία (Thessalia), τη Θράκη (Thraki) το Ιόνιο με τα νησιά του
(Ionio), τη Κρήτη (Crete), τη Μακεδονία (Macedonia), τη Πελοπόννησο
(Peloponnise) και τη Στερεά Ελλάδα (Central Greece) τα οποία όλα μαζί
αποτελούν αυτήν την υπέροχη χώρα με το απέραντο γαλάζιο την Υπέροχη
Ελλάδα!

Μια χώρα εκπληκτική, μαγευτική... Μια χώρα Ιερη… Μια χώρα…. Μυστική

Ελλαδικός χώρος Η συνολική επιφάνεια του ελλαδικού χώρου είναι 131.957

τ.χλμ. και διακρίνεται σε ηπειρωτική 82% και νησιώτικη 18%. Η θάλασσα τον
περικλείει από τρεις πλευρές , ανατολικά , δυτικά και νότια. Το 64,5% της
συνολικής ελλαδικής επιφάνειας έχει υπερθαλάσσιο ύψος μεγαλύτερο των
200 μ και το 13% περίπου βρίσκεται από τα 1000μ. Η πραγματική περιοχή
της Ελλάδας που προσφέρεται για καλλιέργεια περιορίζεται στο 25% , αφού
γενικά κυριαρχούν οι λοφώδεις και ημιορεινές περιοχές 54,4%. Το υψομετρικό
εύρος της χώρας , από τη θάλασσα μέχρι την κορυφή Μύτικας του Ολύμπου
στα 2917μ φτάνει σχεδόν τα 3000μ.κανένα μέρος της χώρας δεν απέχει
περισσότερο από 124 χλμ από την θάλασσα.. Το μεγαλύτερο μήκος της είναι
992 χλμ. Και το μεγαλύτερο πλάτος 793χλμ. Η Ελλάδα περικλείεται μεταξύ
των βόρειων παραλλήλων 38ο 48' 11'' και 41ο 45' 01'' και των Ανατολικών
μησημβρινών 19ο 22' 01'' και 29ο 38' 11''. Τα χερσαία σύνορα με την Αλβανία
έχουν μήκος 247 χλμ, με τα Σκόπια 256 χλμ, με τη Βουλγαρία 475 χλμ και με
την Τουρκία 203 χλμ. Τα 217 από αυτά βρίσκονται πάνω σε ποταμούς
(Έβρος) και τα 26 σε λίμνες (Πρέσπες και Δοιράνη). Η Ελλάδα έχει 9.835
θαλάσσια νησιά και 3 λιμναία.

Σε εμάς τους Έλληνες , που

κατοικούμε τούτη τη χώρα
και είμαστε εξοικειωμένοι με
τις μορφές των τοπίων που
συναντάμε γύρω μας κάθε
τόσο , τα χιονοσκέπαστα
βουνά, οι άδενδροι λόφοι ,
οι πράσινοι μπαξέδες , τα
δασωμένα ρουμάνια , τα
άγρια φαράγγια , οι
αμμουδερές παραλίες , τα
ποικίλα νησιά και νησάκια , τα ποτάμια και οι χείμαρροι , οι γεμάτες ζωή
ρεματιές , αποτελούν αυτονόητα στοιχεία που φτιάχνουν τη μορφολογία μιας
χώρας.

Κι όμως μια προσεκτική ματιά , σε σύγκριση με τα άλλα μέρη της Γης, θα

έδειχνε πως είμαστε τυχεροί , γιατί ζούμε σε μια μικρή χώρα που
χαρακτηρίζεται από θαυμαστή γεωομορφολογική ποικιλία. Θα το
καταλάβουμε πιο καλά τούτο το γεγονός αν φέρουμε στο μυαλό μας τις
επίπεδες εκτάσεις της Ολλανδίας η του Βελγίου, όπου τα ψηλότερα βουνά δεν
περνούν τα 75 και τα 710 μέτρα, αντίστοιχα, την επίσης επίπεδη ατελείωτη
τάιγκα της Ρωσίας και των σκανδιναβικών χωρών κλπ.

Αντίθετα , όταν φέρνει κανείς

στο μυαλό του την Ελλάδα ,
κανένα γεωμορφολογικό
γνώρισμα δεν κυριαρχεί ,
κανένα δεν επιβάλλεται στα
άλλα για να προσδώσει
κάποιο χαρακτήρα στη χώρα.
Το κύριο χαρακτηριστικό του
ελλαδικού χώρου είναι
ακριβώς η ποικιλία , ο
διαμελισμός , η μικρή κλίμακα , η διασπορά. Το τοπίο δεν είναι ποτέ ίδιο η
παρόμοιο στην επόμενη στροφή του δρόμου, δεν υπάρχουν απέραντες
εκτάσεις που να χάνονται στον ορίζοντα. Οι ορίζοντες στην Ελλάδα κρύβονται
από τα βουνά και μόνο οι θάλασσες τους επιτρέπουν να υπαινιχτούν την
απεραντοσύνη τους , γιατί τις πιο
πολλές φορές μικρές βράχυνες
κουκίδες κηλιδώνουν την
ομοιομορφία τους.! Τα χιλιάδες
νησιά των ελληνικών
αρχιπελάγων.

Λίγες χώρες μπορούν να

καυχηθούν για μία τέτοια
γεωμορφολογική ποικιλία όπως η
Ελλάδα, ένα κομμάτι γης που
εισχωρεί βαθιά στην θάλασσα , όχι
ήρεμα και μονότονα αλλά με
εντάσεις που παίρνουν τη μορφή ακρωτηρίων, χερσονήσων , κόλπων ,
κολπίσκων , εξάρσεων και υφέσεων. Με 16000 χλμ ακτές τη δεύτερη
μακρύτερη ακτογραμμή στην Ευρώπη ύστερα από εκείνη της Νορβηγίας. Η
Ελλάδα είναι η πιο θαλασσινή από τις μεσογειακές χώρες , αυτή που
αγκαλιάζει η θάλασσα πιο πολύ από όλες τις άλλες , με τα 9835 νησάκια και
βραχονήσια διασπαρμένα σε τέσσερα αρχιπελάγη (Ιόνιο, βόρειο , κεντρικό και
ανατολικό Αιγαίο), προϊόντα της αλληλεπίδρασης της χέρσου με το υγρό
στοιχείο , είναι και μια από τις χώρες με τα περισσότερα νησιά.

Τι είναι ωστόσο τα νησιά και

τα ακρωτήρια , αν δεν είναι
οι φυσικές καταλήξεις
οροσειρών και των
μεμονωμένων βουνών που
αποτελούν την ελληνική γη
απ' άκρου σ' άκρο!
Αν προσέξουμε καλά, θα δούμε πως ο κορμός της ηπειρωτικής Ελλάδας
αποτελείται, λες, από δύο κομμάτια
με μορφολογικά διαφορετικό
χαρακτήρα , το ένα απλώνεται
ανατολικά και δυτικά από την
Πίνδο και με κατεύθυνση από ΒΒΔ
προς ΝΝΑ καταλήγει στην
Πελοπόννησο , το άλλο εκτείνεται
ανατολικότερα της Θεσσαλονίκης
και από τα βουνά της Χαλκιδικής ,
αποτελείται από εδάφη που με τις
βροχές και τα ποτάμια ξεπλύθηκαν
τα βουνά της Ροδόπης, τα πιο
παλιά βουνά της Βαλκανικής που
ορίζουν με κατεύθυνση από Α
προς Δ τα βόρεια σύνορα της χώρας . Τα
δύο αυτά κομμάτια γης χωρίζονται μεταξύ
τους από την μεγάλη κοιλάδα που έφτιαξε με
το πέρασμα των αιώνων ο ποταμός Αξιός,
κατεβαίνοντας από το βορρά με το όνομα
Βαρδάρης. Τα νερά ξεκινούν από τα χιόνια
της Πίνδου που λιώνουν , χιλιάδες ρυάκια και
πηγούλες και ενώνονται στο δρόμο τους
προς τα χαμηλά , φτιάχνοντας τελικά
εκατοντάδες ρύακες , χείμαρρους και
ποταμούς, η χώρα βέβαια είναι μικρή , οι
αποστάσεις που διανύουν τα νερά είναι
σύντομες , έτσι οι περισσότεροι ποταμοί
είναι ποταμάκια . Ακόμη οι περισσότεροι στεγνώνουν μόλις λιώσουν τα χιόνια
και οι βροχές της άνοιξης σταματήσουν , για να ξαναγεννηθούν με τις πρώτες
μπόρες του φθινοπώρου.

Ο ελληνικός φυσικός χώρος

αποτελείται από μικρές
ενότητες , που τα φυσικά
χωρίσματα τους είναι τόσο
δυσδιάκριτα ώστε πρέπει
σχεδόν να επινοηθούν δεν
επιβάλλονται από το τοπίο ,
απλώς υποβάλλονται διακριτικά.
Οι ενότητες μικρές , οι ορίζοντες
περιορισμένοι , μια κοιλάδα είναι
ένας ξεχωριστός μικρόκοσμος ,
με το ρέμα της , τους λόφους της
, τις πλαγιές και τις κορφές των βουνών που την ορίζουν. Μια σχεδόν
αυτόνομη ενότητα. Καθόλου περίεργη η δημιουργία των πόλεων κρατών στην
αρχαία Ελλάδα.

Η σημερινή μορφή του ελλαδικού χώρου που βλέπουμε γύρω μας και
κοιτάζουμε στους χάρτες είναι κάτι μόνιμο για την ανθρώπινη έννοια του
χρόνου αλλά παροδικό για την γεωλογική. Δε θα είναι έτσι ύστερα από
χιλιάδες χρόνια.

Γι' όλα αυτά που ανέφερα πιο πάνω περιληπτικά , η Ελλάδα κατέχει μία από
τις πρώτες θέσεις στον κόσμο για την ποικιλία των φυτών της ,των ζώων και
των πουλιών. Ποια είναι λοιπόν η φυσική κληρονομιά ης Ελλάδας , ποια είναι
εκείνα τα ξεχωριστά στοιχεία του ελληνικού περιβάλλοντος που
στοιχειοθετούν την ιδιαιτερότητα της χώρας μας .

1-Ως χώρα λοιπόν η Ελλάδα ξεχωρίζει για,

2-Την ποικίλη γεωμορφολογία της, το ευρύ

φάσμα κλιματολογικών τύπων , λόγο
γεωγραφικής θέσης και μορφολογίας.

3-Την ποικιλία των γεωλογικών υποστρωμάτων

διαφόρων τύπων και ηλικιών.

4-Τον πλούτο των σπηλαίων της. (Διότι οι

ασβεστόλιθοι που είναι τα κοινότερα πετρώματα
διαλύονται μέσα στο νερό , με αποτέλεσμα να
είναι από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου σε σπήλαια).

5-Τη συνολική πλούσια σε είδη χλωρίδα της .

6- Τον πλούτο διαφορετικών τύπων βλάστησης.

7-Την συνολικά
πλούσια πανίδα της,
διότι η ποικιλία
βιοτόπων ,
βλάστησης και
κλιματολογικών
συνθηκών
δημιουργούν ένα
πλούσιο μωσαϊκό
ενδιαιτημάτων για τα
διάφορα είδη ζώων. Τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και σε αναλογία με την
επιφάνεια της.

Κάθε γωνιά αυτής της γης , έχει την ίδια ακριβώς σημασία με κάθε άλλη.
Μόνο αν σκύψουμε και τη γνωρίσουμε καλύτερα , τότε μόνο θα τη
σεβαστούμε , θα την αγαπήσουμε και θα καταλάβουμε ότι αυτή η γη είμαστε
εμείς οι ίδιοι. Γιατί παραφράζοντας λίγο τον Ελύτη ,τοπίο δεν είναι μόνο αυτό
που αντιλαμβάνονται μερικοί, κάποιο απλώς σύνολο της γης , φυτών και
υδάτων., Είναι η προβολή ενός λαού πάνω στην ύλη!

Το Bαλτεσινίκο βρίσκεται στη Γορτυνία της Aρκαδίας

και υπάγεται στον Δήμο Kλείτορος,
που έχει έδρα το χωριό Aμυγδαλιά *
Eίναι χτισμένο στα 1.150 υψόμετρο, μέσα σε δάσος από έλατα, πλατάνια και
καρυδιές κι έχει περίπου 250 μόνιμους κατοίκους, που ασχολούνται με την
γεωργοκτηνοτροφία. O τουρισμός είναι μια υπόθεση αρκετά πρόσφατη κι
αυτός είναι ένας παραπάνω λόγος που το προτείνουμε σαν προορισμό. Oι
άλλοι λόγοι, εκτός από την ίδια την «προσωπική» γοητεία του χωριού με τα
παλιά σπίτια, την άφθονη βλάστηση, τα νερά και τις βρύσες, είναι το ότι
απέχει ελάχιστα από τη Bυτίνα και τη Δημητσάνα και βέβαια βρίσκεται σε
απόσταση «βολής» από την Aθήνα, δηλαδή μόνον 210 χιλιόμετρα από την
Oμόνοια! Aυτό σημαίνει πως σε δυόμισι ωρίτσες μπορείτε να αναπνέετε
έλατο. H διαδρομή δεν θα σας κουράσει καθόλου, εκτός αν σας τύχει κανένα
μποτιλιάρισμα στην Aττική ή την Eθνική Οδό. Tα τελευταία 20 χιλιόμετρα, από
τη Bυτίνα και μετά, θα τα κάνετε μέσα στο ελατόδασος. Eπειδή στην περιοχή
βρισκόταν η αρχαία πόλη Aλούς, από εκεί πήρε το χωριό και τη σημερινή
ονομασία του: από το δασυνόμενο A και σύνοικος= Bαλουσύνοικος,
Bαλουσυνοίκον. Hταν το ορμητήριο, το στρατηγείο και το αγαπημένο μέρος
του Θεόδωρου Kολοκοτρώνη καθ' όλη την διάρκεια της Eλληνικής
Επανάστασης και ιδίως μετά την έλευση του Iμπραήμ και τις σφοδρές
συγκρούσεις με τον αιγυπτιακό στρατό. Eίναι επίσης ιστορικά βεβαιωμένο
πως ο Γέρος του Mωριά θεωρούσε το κατσίκι του Bαλτεσινίκου το πλέον
νόστιμο. Mάλλον όμως δεν ήταν αυτός ο λόγος που επέλεξε το Bαλτεσινίκο
ως στρατηγείο και φρούριό του, αλλά η οχυρή ορεινή θέση του και το γεγονός
πως από το Bαλτεσινίκο και την γύρω περιοχή στρατολογούσε κυρίως τα
παλικάρια του. O Iμπραήμ εκστράτευσε πέντε φορές ενάντια στον
Kολοκοτρώνη και αποκρούστηκε επιτυχώς και τις πέντε. Hταν αυτές οι
νικηφόρες μάχες στις δύσκολες στιγμές της Eλληνικής Eπανάστασης, ιδίως
μετά την πτώση του Mεσολογγίου, που την κράτησαν ζωντανή και το ηθικό
των Eλλήνων ψηλά. Mέσα στο χωριό, θα δείτε τη Mονή της Kοιμήσεως της
Θεοτόκου και τη Mονή του Aγιονικόλα ή Παλιομονάστηρο. Kαι τα δύο είναι
ερημωμένα και σώζονται μόνον οι ναοί. H Mονή της Παναγίας υπολογίζεται
πως κτίστηκε τέλη του 15ου αιώνα, ενώ το Παλιομονάστηρο είναι ακόμη
προγενέστερο. H Mονή του Aγίου Nικολάου βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό
και είναι κτισμένη στην πλαγιά του φαραγγιού μέσα σε σπήλαιο. Mέσα εκεί
βρήκαν καταφύγιο και σώθηκε ο άμαχος πληθυσμός, στις πολλαπλές
επιθέσεις που έκανε ο Iμπραήμ κατά τη διάρκεια της Eλληνικής
Eπανάστασης. Στην τελευταία επίθεση, ο Iμπραήμ κατόρθωσε να κάψει τη
Mονή. Mέσα στις σπηλιές ακόμα και σήμερα μπορείτε να βρείτε καμένους
σπόρους σιταριού. Oι παλαιοί Bαλτεσινικιώτες τους σπόρους αυτούς τους
έβαζαν σε φυλαχτά. Mέσα στο χωριό θα δείτε και τον ναό του Aγίου Γεωργίου
(1850) που θεωρείται αριστούργημα αρχιτεκτονικής. Eχει διαστάσεις 40x12 μ.
και ο τεράστιος τρούλος του δεν στηρίζεται σε κολόνες, δίνοντας έτσι στον
επισκέπτη την εντύπωση πως αιωρείται. Βρισκόμαστε πλέον στη πύλη της
υπόγειας ιερης πελλοπονήσου. Ας περπατήσουμε μαζί στα μυστικά της
μονοπάτια

Σπήλαιο Κάψια Μαντινείας

Πρώτη φορά επισκεφτήκαμε το σπήλαιο με τον Βασίλη Τριζώνη ο οποίος μας
έδειξε τη θέση του στην επιστροφή από την αποστολή σπηλαιοκατάδυσης στο
Σίντζι Αρκαδίας το καλοκαίρι του 2004. Το σπήλαιο ήταν κλειδωμένο. Τα
κλειδιά για το σπήλαιο τα έχουν οι υπεύθυνοι τουριστικής αξιοποίησης του
σπηλαίου. Μετά από επαφή με το κοινοτικό γραφείο βρήκαμε τον κο
Ρουσιώτη, εργάτη-επιμελητή του σπηλαίου, ο οποίος μας άνοιξε το σπήλαιο.
Η τουριστική αξιοποίηση κοντεύει να ολοκληρωθεί. Στο σπήλαιο έχει χαραχθεί
ήδη η τουριστική διαδρομή, ενώ ο επισκέπτης θα μπαίνει από τεχνητή είσοδο,
η οποία έχει διανοιχθεί περίπου στη
μέση της μεγάλης αίθουσας του
σπηλαίου. Η διαδρομή καλύπτει το
μεγαλύτερο μέρος του σπηλαίου.
Γενικά έχει δοθεί μεγάλη σημασία
στην προστασία τόσο του σπηλαίου,
όσο και των ανθρώπινων οστών που
έχουν βρεθεί σε αυτό. Κομμάτια από
αγγεία υπάρχουν σε διάφορα σημεία
του σπηλαίου. Η προστασία αγγείων-
οστών, γίνεται με κόκκινες προστατευτικές κορδέλες γύρω από αυτά. Σε
σημεία που γίνονται διάφορες εργασίες τα οστά είναι καλυμμένα με πλαστικές
επιφάνειες. Το σπήλαιο διαθέτει πολύ ενδιαφέρον διάκοσμο. Οι
ηλεκτρολογικές εργασίες αναμένονται να ξεκινήσουν σύντομα. Στο σπήλαιο η
τουριστική περιήγηση θα γίνεται από ηχεία και ο ξεναγός θα έχει την ευθύνη
να ελέγχει τον φωτισμό ο οποίος δεν θα είναι συνεχής αλλά θα ελέγχεται με
τηλεχειριστήριο. Μετά την επίσκεψη στο σπήλαιο ο κος Ρουσιώτης μας
γνωστοποίησε ότι στην περιοχή υπάρχουν πολλές καταβόθρες
(αρκετές από αυτές βρίσκονται μέσα και έξω από το σπήλαιο), δύο
όμως από αυτές θεωρεί ότι χρήζουν ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και καλεί
όποιον σπηλαιολόγο επιθυμεί να οργανώσει εξερευνητική αποστολή.
Όποιο μέλος επιθυμεί να οργανώσει αποστολή στις καταβόθρες της Κάψιας
ας επικοινωνήσει μαζί μου για περισσότερες πληροφορίες. Έλενα Λάλου

Περισσότερες φωτογραφίες:
Θέλετε να κάνετε ένα Πάσχα διαφορετικό από όσα έχετε περάσει
μέχρι τώρα… αν ναι , κάντε το με σπηλαιολογία. Προτείνω
Λεωνίδιο. Εκτός από τα ιδιαίτερα πασχαλιάτικα έθιμα που έχουν
οι Τσάκωνες έχουν πολλές φυσικές ομορφιές και σπήλαια για
όλα τα γούστα. Hard (core) Πρόπαντες (-318μ) Βάραθρο των
σκορπιών(-210μ)
Medioum Βάραθρο των σκορπιών Σπήλαιο Σύντζας(οριζόντιο)
Eazy Σπήλαιο Σύντζας Φαράγγι Αγίου Βασιλείου. Για να μείνετε
υπάρχουν φθηνά δωμάτια στο Λεωνίδιο (40€ δίκλινο), Ξενώνας
στο Παλαιοχώρι, η ελεύθερο camping στην παραλία της Πλάκας,
… η ρωτήστε την Ελεάνα.

Η σπηλαιοθεραπεία και οι προεκτάσεις της

Έχετε ποτέ φανταστεί ότι με την επίσκεψή σας σ΄ένα σπήλαιο θα μπορούσατε
να αντιμετωπίσετε αναπνευστικά προβλήματα, δερματοπάθειες κι άλλες
πολλές ενοχλήσεις; Αν όχι, διαβάστε παρακάτω!
Είναι μυστηριώδη, απόκοσμα, μαγευτικά, αλλά και θαυμάσια φυσικά υπόγεια
αναρρωτήρια. Τα σπήλαια σίγουρα θα σας εντυπωσιάσουν με τη ομορφιά και
τις ιαματικές ιδιότητές τους. Όσοι τα εξερευνούν σαγηνεύονται από το φυσικό
κάλλος τους, όμως τα σπήλαια δεν αποτελούν μόνο τόπο γεωλογικού
ενδιαφέροντος, αλλά και τόπο ίασης. Τα τελευταία χρόνια αρκετοί
επιστήμονες έχουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον τους στην έρευνα των
ευεργετικών επιδράσεων των σπηλαίων στον ανθρώπινο οργανισμό και
βρήκαν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι αυτοί οι υπόγειοι
φυσικοί χώροι μπορούν να μετατραπούν σε αξιόλογα θεραπευτήρια χωρίς
τεχνικές επεμβάσεις. Ο σπηλαιολόγος –μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής
Εταιρίας - και γιατρός κ. Κώστας Μερδενισιάνος, επίκουρος καθηγητής
Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, που έχει μελετήσει αρκετά ελληνικά
σπήλαια μας μιλά γι΄ αυτήν την πρωτότυπη εναλλακτική θεραπευτική μέθοδο.

Τι είναι η σπηλαιοθεραπεία ; Η σπηλαιοθεραπεία είναιι η εναλλακτική

θεραπευτική αντιμετώπιση ορισμένων ασθενειών μέσα στο χώρο των
σπηλαίων, εκμεταλλευόμενη τις φυσικο-χημικές ιδιότητες κυρίως της
ατμόσφαιρας τους και των υπόγειων νερών τους».

Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται; Θεωρείται ιδανική σε περιπτώσεις

χρονίων βρογχοπνευμονικών παθήσεων, άσθμα με ιδιαίτερα καλά
αποτελέσματα στα πάσχοντα μικρά παιδιά καθώς και σε δερματικές νόσους
αλλεργικής κυρίως αιτιολογίας. Βεβαια θεωρείται ιδανική και για την
αναζωογόνηση ολόκληρου του οργανισμού.

Που οφείλονται οι ιαματικές ιδιότητες των σπηλαίων; «Στα ιαματικά

σπήλαια επικρατούν συνθήκες ειδικού μικροκλίματος. Μ΄ ένα απόλυτα φυσικό
μηχανισμό η ατμόσφαιρα των σπηλαίων, ειδικά δε των λιμναίων, που
βρίσκονται σε υπερκορεσμό υδρατμών, είναι απαλλαγμένη από κάθε
αιωρούμενο σωματίδιο είτε αυτό αποτελείται από ανόργανα στοιχεία, είτε από
οργανικές ενώσεις και βιολογικά υλικά (π.χ. γύρις). Εκτός των άλλων το
περιβάλλον στα ιαματικά σπήλαια παρουσιάζει απουσία όζοντος,
ραδιενεργά σωματίδια (προϊόντα ραδίου και ακτίνες Γάμα) και όξινη
αντίδραση, γεγονός που από μικροβιολογικής πλευράς σημαίνει ότι οι χώροι
των σπηλαίων είναι απολύτως ακατάλληλοι για πολλαπλασιασμό - ανάπτυξη
βακτηριδίων.

Πώς ακριβώς λειτουργεί η σπηλαιοθεραπεία; Κάτω απ’ αυτές τις μικρο-

κλιματολογικές συνθήκες, ο ασθενής εισπνέει αέρα με υδρατμούς, στείρους
μικροοργανισμών και άλλων αλλεργιογόνων (οργανικών) παραγόντων, που,
σε συνδυασμό με την αυξημένη θερμοκρασία, που παρουσιάζεται στο
περιβάλλον πολλών σπηλαίων, λειτουργούν θεραπευτικά στην απέκκριση
των κολλωδών βρογχικών εκκριμάτων, δηλαδή στην ταχεία απόχρεμψη. Αν
συνυπολογίσουμε δε, ότι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή
γενικότερα οι χρόνιες βρογχοπνευμονικές παθήσεις έχουν κατά ένα μεγάλο
ποσοστό αλλεργική αιτιολογία, τότε είναι εύκολο να κατανοήσουμε τον
θεραπευτικό μηχανισμό του μικροκλίματος των ιαματικών σπηλαίων. Επίσης,
μέσω της λουτροθεραπείας, το θείο του υδρόθειου, που υπάρχει σε ορισμένα
σπήλαια, επιδρά και τοπικά στο δέρμα με συχνά αξιόλογα θεραπευτικά
αποτελέσματα στις περισσότερες δερματοπάθειες, έστω κι αν δεν έχει γίνει
ακόμα τελείως γνωστός ο θεραπευτικός μηχανισμός τους».

Πόσο διαρκεί η θεραπεία; H σπηλαιοθεραπεία διαρκεί περίπου 21 ημέρες

και γίνεται για 4 ώρες ημερησίως. Η ίδια θεραπεία εφαρμόζεται επίσης σε
ορυχεία και σε αλατορυχεία. Μπορεί κάλλιστα να εφαρμοστεί και σε παιδιά
ηλικίας 5 έως 15 ετών, πάντα όμως με την παρακολούθηση κάποιου ειδικού.

Υπάρχουν περιπτώσεις που αντενδείκτυται; H σπηλαιοθεραπεία και

ειδικότερα η εισπνευσοθεραπεία μέσα στα σπήλαια, αντενδείκνυται για όλες
τις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος όταν βρίσκονται σε οξεία φάση.
Κατά του άσθματος, αλλά όχι δια πάσα νόσον. Κατά καιρούς έχουν ακουστεί
πολλά για τα αποτελέσματα της σπηλαιοθεραπείας σε μια σειρά ασθενειών,
όμως όπως μας διευκρινίζει ο κ. Μερδενισιάνος:
«Η σπηλαιοθεραπεία μπορεί να έχει ευεργετικά οφέλη σε αναπνευστικά και
δερματικά προβλήματα, αλλά είναι αμφιλεγόμενα τα αποτελέσματά της στη
βελτίωση του σακχαρώδους διαβήτη, της παχυσαρκίας και των χρόνιων
ηπατοπαθειών –όπως κάποιοι ισχυρίζονται-, με θεραπευτικούς μηχανισμούς
που οφείλονται πιθανόν περισσότερο στη ψυχολογική υποβολή παρά στις
πραγματικές ιδιότητες των νερών των σπηλαίων. Γενικά, είναι αναμφίβολο ότι
για ορισμένες τουλάχιστον κατηγορίες νόσων, η σπηλαιοθεραπεία έχει
αποτελέσματα ευνοϊκά έως, μερικές φορές και θεαματικά. Παρ’ όλα αυτά, θα
πρέπει να επισημανθεί η ανάγκη της συστηματικότερης μελέτης των
θεραπευτικών ιδιοτήτων των σπηλαίων, έτσι ώστε να προκύψουν
επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία που θα διαχωρίσουν τις εμπειρικές και
ανεύθυνες θεραπευτικές μεθόδους από τις υπεύθυνα αποδεδειγμένες της
ιατρικής επιστήμης».

Για τις αρθρίτιδες, δερματοπάθειες & τη χρόνια βροχίτιδα Σπήλαια

Καϊάφα και Κουνουπελίου Ηλείας Πρόκειται για δύο σπήλαια που
αποτέλεσαν αντικείμενο έρευνας για τον κ. Μερδενισιάνο. «Ο ασθενής
λουόμενος εισπνέει συγχρόνως και υδρόθειο σε σημαντική αναλογία, με
συνέπεια να απορροφάται αυτό από το αναπνευστικό σύστημα και
εισερχόμενο στον οργανισμό να επιδρά σε αρρώστιες της θρέψεως (π.χ.
παχυσαρκία, διαβήτης). Επίσης η λουτροθεραπεία έδειξε ότι βοηθά στη
θεραπεία δερματοπαθειών. Απ΄ότι φαίνεται οι διάφορες θειϊκές ενώσεις των
δύο σπηλαίων διαθέτουν ισχυρές αντισηπτικές, παρασιτοκτόνες και
αντιαλλεργικές ιδιότητες. Συμπέρασμα; Και τα δύο σπήλαια έχουν βάσιμες
ενδείξεις για τη θεραπεία:

• Χρόνιας αρθρίτιδας των άκρων

• Ισχιαλγίας, των σπονδυλαρθροπαθειών,
• Χρόνιων ρευματισμών,
• Δερματοπαθειών κυρίως αλλεργικής αιτιολογίας,
• Παρασιτώσεων του δέρματος και
• Νόσων του αναπνευστικού συστήματος με καθ’ υπεροχή τη χρόνια
βρογχίτιδα.

Σπήλαιο Γλυφάδα Δυρού Μάνης Iδανικό για το παιδικό άσθμα

Θεωρείται ένα από τα ωραιότερα λιμναία σπήλαια του κόσμου αφού ο
υπόγειος ποταμός του κατά την πορεία του στα σπλάχνα της γης δημιουργεί
αναρίθμητες λίμνες με διάφανα νερά στολισμένες με πολύχρωμες κολώνες,
αλαβάστρινα συμπλέγματα, κρυστάλλινους πολυελαίους και πέτρινους
καταρράχτες. Το εσωτερικό του περιβάλλον χαρακτηρίζεται ως ειδικό για τη
θεραπεία νόσων του αναπνευστικού συστήματος και κυρίως των μικρών
παιδιών που πάσχουν από βρογχικό άσθμα. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζεται ο
Τσεχοσλοβάκος σπηλαιολόγος και παιδίατρος Δρ. Emil Cufalik που
επισκέφθηκε και μελέτησε το σπήλαιο το 1969. Τις πιο πάνω ιδιότητες του
σπηλαίου επιβεβαιώνει και ο κ. Μερδενισιάνος, ο οποίος, εκτός του ότι
συνέχισε τις εξερευνήσεις στην «Γλυφάδα», από το 1965, μελέτησε
επισταμένως και τις ειδικές μικροκλιματολογικές του συνθήκες που
επικρατούν στην ατμόσφαιρά του και το καθιστούν μοναδικό για
σπηλαιοθεραπεία.
 Σπήλαιο «Αγίου Γεωργίου» Κιλκίς Για αναπνευστικές & δερματικές
παθήσεις Το σπήλαιο μελετήθηκε από Τσέχους επιστήμονες και αποδείχτηκε
ότι η επίσκεψη σε αυτό μπορεί να συμβάλει στη θεραπεία του παιδικού
άσθματος, αλλά και δερματολογικών ασθενειών που προέρχονται είτε από
μολύνσεις είτε είναι αλλεργικής αιτιολογίας. Σύμφωνα με μελέτες του κ.
Μερδενισιάνου, εκτός των προαναφερθέντων σπηλαίων και άλλα ελληνικά
σπήλαια έχουν θεραπευτικές ιδιότητες λόγω του ειδικού μικροκλίματος που
παρουσιάζουν, όπως τα σπήλαια:

-Κάψια Τριπόλεως (Μαντινεία)

-«Λίμνης» Κολλινών Αρκαδίας
-«Λυκούργου» Δολών (Καλαμάτα)
-«Μπουντρούμι» στο Φαράγγι της Ροδινής (Αχαϊα)
-«Κουκούρι» Δυρού Λακωνίας
-«Λιμνών» Καλαβρύτων
-«Δρογγοράτη»Κεφαλληνίας
-«Δρακότρυπα» Αναβρυτής Ναυπακτίας

Πρωτοπόρος στην εφαρμογή της σπηλαιοθεραπείας είναι η Τσεχία, όπου

υπάρχει εμπειρία 30 χρόνων, καθώς γι΄ αυτόν τον σκοπό συνεργάζονται το
Πανεπιστήμιο με την Πανεπιστημιακή Κλινική του, η Σπηλαιολογική Εταιρεία,
το Υπουργείο Πολιτισμού και οι Υγειονομικοί φορείς της χώρας. Επίσης ως
θεραπευτική μέθοδος χρησιμοποιείται στην Ουγγαρία, Ρωσία, Αυστρία,
Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Γαλλία και Ρουμανία

Ο Αθλητικός Τουρισμός είναι μια εναλλακτική μορφή τουρισμού στην οποία

περιλαμβάνονται οι μεγάλες αθλητικές εκδηλώσεις (π.χ Ολυμπιακοί αγώνες),
οι αθλητικές δραστηριότητες με επαγγελματικό χαρακτήρα που σχετίζονται με
τουρισμό, όπως για παράδειγμα αγώνες και αθλητικές εκδηλώσεις,
προετοιμασία αθλητικών ομάδων σε ειδικές εγκαταστάσεις κ.α. Επίσης,
περιλαμβάνονται πολλές δραστηριότητες αθλητισμού με ερασιτεχνικό
χαρακτήρα, οι οποίες υλοποιούνται στο πλαίσιο των ταξιδιών, π.χ wind
surfing, ορειβασία, ποδήλατο βουνού, καγιάκ, υποβρύχιο ψάρεμα κ.α. Στο
πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και ο τουρισμός περιπέτειας που αναπτύσσεται σε
ορεινές περιοχές του οποίου οι δραστηριότητες έχουν μικρό ή μεγάλο βαθμό
επικινδυνότητας και εμπεριέχουν ένα βαθμό κινδύνου, είτε πραγματικό είτε
νοητό. Συνεπώς, ως τουρισμό περιπέτειας ορίζεται «η δραστηριότητα
αναψυχής που λαμβάνει χώρα σε έναν ασυνήθιστο, εξωτικό, απομονωμένο ή
δυσπρόσιτο προορισμό και χαρακτηρίζεται από έναν βαθμό ρίσκου και
συγκίνησης για αυτόν που την πραγματοποιεί αλλά και από την ανάγκη για
βαθύτερη γνώση του κόσμου και του ίδιου του ανθρώπου» (ΕΤΑ 2001:21)
Ανάλογα με τον βαθμό ρίσκου και το επίπεδο των ικανοτήτων που
απαιτούνται για τέτοιου τύπου αθλητικές τουριστικές δραστηριότητες, αυτές
διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: στον τουρισμό ήπιας περιπέτειας (soft
adventure tourism) ο οποίος απαιτεί στοιχειώδεις δεξιότητες και εμπεριέχει
μικρό ρίσκο και στον τουρισμό ακραίας περιπέτειας (extreme ή hard
adventure tourism) ο οποίος απαιτεί σημαντική εμπειρία, εξοικείωση με την
φύση και τους κινδύνους της και καλή φυσική και πνευματική κατάσταση. Ο
τουρισμός περιπέτειας είναι μια νέα, συνεχώς αναπτυσσόμενη, μορφή
τουρισμού που προσελκύει κυρίως κατοίκους των μεγαλουπόλεων με υψηλή
οικονομική επιφάνεια, οι οποίοι αναζητούν μια διέξοδο από τους έντονους
εργασιακούς ρυθμούς, το στρες και την ρουτίνα που αντιμετωπίζουν στην
πόλη. Εντάσσεται στο λειτουργικό πλαίσιο των αθλητικών δραστηριοτήτων με
επαγγελματικό ή ερασιτεχνικό χαρακτήρα που ενεργοποιούν την τουριστική
δραστηριότητα και δεν σχετίζεται με τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα που
λαμβάνουν χώρα σε τακτά χρονικά διαστήματα
Σήμερα, τέτοιου τύπου τουριστικές δραστηριότητες είναι εφικτές για όλες τις
ηλικίες και προσφέρονται σε όλα τα μέρη του πλανήτη (π.χ. Ν. Ζηλανδία, το
Νεπάλ, η Κένυα, η Τανζανία) όπου υπάρχουν αξιόλογοι περιβαλλοντικοί
πόροι (Jafari 2000). Οι πιο γνωστές αθλητικές δραστηριότητες τουρισμού
περιπέτειας που διεθνώς καταγράφονται παρουσιάζονται στον πίνακα 1.

Πεζοπορία (trekking)
Ορειβασία (mountaineering)
Διάσχιση φαραγγιών (canyoning)
Τουρισμός Κάμπινγκ
Χειμερινή διαβίωση (winter wilderness survival)
ήπιας
Πλεύση σε ποταμό με σχεδία (rafting)

περιπέτεια Θαλάσσιο κανό – καγιάκ ( sea kayaking)

ς Διαδρομές με άλογα ή γαϊδούρια (horse riding, mule trekking)
Ιστιοπλοΐα (sailing)
Εξερεύνηση σπηλαίων (caving)
Παρακολούθηση της άγριας πανίδας (wildlife watching)
Αναρρίχηση (climbing)
Κατάβαση απότομων βράχων (rappel)
Τουρισμός Πέταγμα με αλεξίπτωτο πλαγιάς (paragliding ή parapente)
Πλεύση σε ποταμό με κανό ή καγιάκ (canoeing, kayaking)
ακραίας Διαδρομές με ποδήλατο βουνού (mountain biking)
Διαδρομές με οχήματα με κίνηση σε 4 τροχούς (jeep 4x4)
περιπέτεια
ς Διαδρομές με μοτοσικλέτες χώματος (off road motor biking)

Κατάβαση ορμητικών ποταμών με σχεδία (white water rafting)

Πεζοπορία (trekking)
Με τον όρο αυτό εννοούμε κάθε είδους πορείας με τα πόδια στη φύση, από
έναν απλό περίπατο σε μονοπάτια, δασικούς δρόμους ή στις όχθες ποταμών
(river trekking), μέχρι πολυήμερες διασχίσεις οροσειρών. Αποτελεί ίσως τον
πιο άμεσο τρόπο επαφής με την φύση αφού συνδυάζει την απλότητα και
σχετική ευκολία του περπατήματος με την δυνατότητα πρόσβασης σε, κατά
τα’ άλλα, δυσπρόσιτες περιοχές, υψηλής οικολογικής αξίας.

Ορειβασία (mountaineering)

Είναι η ανάβαση, διάσχιση και κατάβαση οποιουδήποτε μέσου ή ψηλού

βουνού που χαρακτηρίζεται από τις διακυμάνσεις στο βαθμό δυσκολίας που
μπορεί να συναντήσει αυτός που την πραγματοποιεί. Τα βατά τμήματα του
βουνού δεν απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις και σύνεργα, ενώ στα δύσβατα
είναι απαραίτητη η χρήση ειδικού εξοπλισμού και η ανάλογη εμπειρία από
τους ορειβάτες.

Διάσχιση φαραγγιών (canyoning)

Eίναι μια εξειδικευμένη τουριστική δραστηριότητα περιπέτειας η οποία μπορεί

να συνδυάσει πάνω από μια από τις υπόλοιπες μορφές. Συνήθως απαιτεί
χρήση εργαλείων και τεχνικών ορειβασίας, πεζοπορίας αλλά και κατάβαση
απότομων βράχων (rappel) και αναρρίχησης, για παράδειγμα σε απότομους
καταρράχτες. Οι διαδρομές σε φαράγγια ποικίλουν σε βαθμό δυσκολίας.

Αναρρίχηση (climbing)

Είναι η προώθηση πάνω σε βράχο με χρήση μόνο του ανάγλυφου του,

δηλαδή των τυχαίων εσοχών και προεξοχών του. Υπάρχουν βέβαια
ασφάλειες και σχοινιά, όχι όμως για την υποβοήθηση της ανάβασης, αλλά για
την αποφυγή ατυχήματος σε περίπτωση πτώσης. Η αναρρίχηση μπορεί να
λάβει χώρα και σε πάγο ή σε μικτά πεδία (πάγο και βράχια) οπότε εμπίπτει
στην κατηγορία του αλπινισμού.

Κατάβαση απότομων βράχων (rappel)

Είναι η κατάβαση κάθετων βράχων, μικρού η μεγάλου υψόμετρου με την

χρήση σχοινιών και ειδικού εξοπλισμού. Και το rappel όπως και η αναρρίχηση
απαιτούν την ομαδική προσπάθεια και την συνεργασία.

Ποδήλατο βουνού (mountain bike)

Είναι ένας ιδανικός συνδυασμός σωματικής άσκησης και επαφής με την

φύση. Τα ειδικά σχεδιασμένα ποδήλατα μπορεί κανείς να τα προμηθευτεί από
εξειδικευμένες σχολές. Και στο mountain bike είναι απαραίτητος ο
ενδυματολογικός εξοπλισμός.
Εξερεύνηση σπηλαίων (caving)

Είναι η ξενάγηση και εξερεύνηση των σπηλαίων και των ορυχείων υπό την
καθοδήγηση, συνήθως, έμπειρων σπηλαιολόγων. Είναι απαιτούμενες οι
τεχνικές γνώσεις σε θέματα κυρίως αναρρίχησης και rappel αλλά και ο
κατάλληλος εξοπλισμός.

Πλεύση σε ποταμό με σχεδία (rafting)

Είναι η κατάβαση ποταμού με φουσκωτή βάρκα. Διακρίνεται σε rafting

ορμητικών ποταμών (white river rafting) και rafting σε ήπιους ποταμούς. Το
πλήρωμα αποτελείται από 6 έως 8 κωπηλάτες και υπάρχει πάντα
επαγγελματίας οδηγός που κατευθύνει την βάρκα. Προϋποθέτει την καλή
φυσική κατάσταση των συμμετεχόντων και τη στοιχειώδη γνώση κολύμβησης.

Πέταγμα με αλεξίπτωτο πλαγιάς (paragliding ή parapente)

Πρόκειται για την απλούστερη πτητική

συσκευή χωρίς κινητήρα. Ο πιλότος
έχει τη δυνατότητα να πλοηγήσει το
αλεξίπτωτο πλαγιάς με δυο χειρολαβές
που πάντα κρατάει κατά την πτήση.
Έγινε πολύ δημοφιλές εξ’ αιτίας του
μικρού βάρους και όγκου του.
Προσφέρει μεγάλες δυνατότητες
ανεμοπορίας για όσους επιθυμούν να
ασχοληθούν βαθύτερα αλλά απαιτεί και
την κατάλληλη εκπαίδευση. Οι
δυνατότητές του είναι κάπως
περιορισμένες στις δυσμενείς καιρικές
συνθήκες. Με το Parapente μπορεί
κανείς να ασχοληθεί όλο το χρόνο,
εφόσον οι καιρικές συνθήκες το
επιτρέπουν (άνεμος
κάτω από 3 μποφόρ
και ποτέ με βροχή).

Μονή Αγίου
Νικολάου
Βαλτεσινίκου
Παλιό και ιστορικό δίδυμο μοναστήρι-ασκηταριό στη δυτική πλευρά του
φαραγγιού του Κάψαλη, 3 χιλ. έξω από το Βαλτεσινίκο, στο δρόμο προς το
χωριό Ολομάδες. Είναι χτισμένο στην πτύχωση του βράχου μέσα σε σπήλαιο
και είναι σήμερα εγκαταλειμμένο. Γνωστό και σαν Παλαιομονάστηρο το
μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο και την Ανάληψη. Κτίστηκε
γύρω στα 1500-1550, εποχή φυγής προς το μοναχισμό. Κάηκε μερικά το
1826 από τον Ιμπραήμ. Η επίσημη
διάλυσή του έγινε το 1833. Το
συγκρότημα του μοναστηριού έχει
δεχτεί μετασκευές με σειρά από
πολεμίστρες (που είναι χωνοειδείς,
εσωτερικά 60x70 και εξωτερικά 12x15)
και μικρά παράθυρα κατά τη διάρκεια
του αγώνα του 21. Καλύπτεται μάλιστα
σχεδόν ολόκληρο από τεράστια σπηλιά.
Ένα μικρό μέρος του έχει τεχνητή στέγη
και μόνο η πρόσοψη έχει κτιστεί.
Μάλιστα, λόγω της δυσπρόσιτης θέσης
του, αποτέλεσε οχυρό και καταφύγιο
των αγωνιστών και των κατοίκων.Η
είσοδος στο μοναστήρι γίνεται σήμερα
από μια πέτρινη σκάλα που οδηγεί σε
μια μικρή αίθουσα, τον εξωνάρθηκα,
23τ.μ. Οι δύο ναοί είναι χτισμένοι σε
δύο επίπεδα-ορόφους. Μια σκάλα
ανεβάζει στο πάνω επίπεδο όπου είναι ο ναός της Ανάληψης, λαξεμένος στον
βράχο. Ο ναός σώζει, αν και σε κακή κατάσταση από το χρόνο, την υγρασία
και την έλλειψη συντήρησης, υπέροχες τοιχογραφίες των μέσων του 16ου
αιώνα. Το ιερό χωρίζεται με μικρό ξύλινο τέμπλο. Σε μια κοιλότητα του
βράχου που έχει τη μορφή τρούλου εικονίζεται ο Παντοκράτωρ με τους
Ευαγγελιστές. Πάνω από την είσοδό του διακρίνεται εντοιχισμένο αγγείο που
λειτουργούσε σαν ηχείο. Από τον εσωνάρθηκα ένας στενός διάδρομος οδηγεί
στο ναό του Αγίου Νικολάου. Είναι ένας μικρός ναΐσκος που μόλις χωράει
τους παπάδες και δύο ψάλτες. Η αγιογράφηση είναι κατεστραμμένη. Σώζονται
μόνον ίχνη δύο αγιογραφιών.

Στη δεξιά πλευρά του εξωνάρθηκα, μια

ξύλινη σκάλα οδηγεί σε ένα εξώστη, από
όπου μια σήραγγα 50μ. βγάζει έξω από
το μοναστηριακό συγκρότημα. Η δίοδος
αυτή χρησίμευε για να επικοινωνεί η μονή
με τα κτίσματα που υπήρχαν έξω από τη
αυτή. Ο διάδρομος που οδηγεί στο ναό
του Αγίου Νικολάου συνεχίζοντας οδηγεί
σε ένα ανοικτό χώρο, στον "εξώστη".
Δίπλα υπάρχει μια μεγάλη σπηλιά, όπου το 1826 είχαν αποθηκεύσει οι
χωριανοί γεννήματα.

Το μοναστήρι είναι συνδεδεμένο με ένα αξιόλογο επεισόδιο κατά την

Επανάσταση. Το Σεπτέμβριο του 1826 κατέφυγαν εκεί εκατοντάδες
γυναικόπαιδα και λίγοι αγωνιστές από το Βαλτεσινίκο για να σωθούν από την
επιδρομή του στρατεύματος του Ιμπραήμ. Προΐστατο ο ίδιος ο Ιμπραήμ που
εισέβαλε στο χωριό για να εκδικηθεί το φόνο του ανιψιού του, του
Μπεόπουλου, από επαναστάτες κοντά στο Αγριδάκι. Οι Τούρκοι επέδραμαν
κατά του μοναστηριού
μετά από προδοσία. Οι
έγκλειστοι όμως
αμύνθηκαν γενναία
προκαλώντας τους
μεγάλες απώλειες.
Μάλιστα απέκρουσαν
την απόπειρα των
πολιορκητών να
εισβάλουν από τρύπα
που αποκάλυψαν στην
οροφή του σπηλαίου,
πάλι μετά από
προδοσία. Στη συνέχεια
κατόρθωσαν να
απομονώσουν με
βρεμένες λινάτσες τη
φωτιά που έβαλαν οι Τούρκοι, οι οποίοι έριξαν από την τρύπα αναμμένα
ξύλα. Αποτέλεσμα ήταν να καεί ένα μέρος του μοναστηριού. Μετά από τρεις
μέρες πάντως οι Τούρκοι έλυσαν την πολιορκία λόγω απωλειών αλλά και της
σπουδής τους να αποχωρήσουν προς την Πάτρα. Και σήμερα ακόμα βρίσκει
κανείς στην μεγάλη σπηλιά μετά τον εξώστη καμένα σπυριά σιταριού. Επίσης,
φαίνεται ακόμα ο ογκόλιθος που έριξαν οι Τούρκοι από την τρύπα, ο οποίος
και σκάλωσε ανάμεσα στους βράχους. Η μονή εορτάζει δύο φορές το χρόνο,
στις 9 Μαΐου, του Αγίου Νικολάου, και της Αναλήψεως.

ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ/Αρχαίοι Λουσοί

Ο Αρχαιολογικό Χώρος Αρχαίων Λουσών βρίσκεται κοντά στο χωριό

Λουσικό, περίπου 15χλμ. από τα Καλάβρυτα. Το Αυστριακό Αρχαιολογικό
Ινστιτούτο έχει φέρει στο φως τη σπουδαία αρκαδική πόλη Λουσοί, ενώ οι
ανασκαφές συνεχίζονται. Ήδη έχουν ανασκαφεί ο ναός της Αρτέμιδος
Ημερησίας κτίσμα του 3ου αιώνα π.Χ., Μυκηναϊκοί τάφοι, η αγορά της πόλης
και αρκετές ιδιωτικές οικίες. Οι Λούσοι φημίζονται για την ομορφιά και την
ιστορία τους.
ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ/Αρίσταρχος

Στο Νεραϊδοχώρη, στην κορυφή του όρους Χελμού και σε ύψος 2.340 μ. έχει
εγκατασταθεί το νέο τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος», ένα από τα μεγαλύτερα και
σημαντικότερα της Ευρώπης με διάμετρο κατόπτρου 2,3μ.

ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ/Μοναστήρι Μέγα Σπηλαίου

Ιερά Μονή Μέγα Σπηλαίου βρίσκεται στο 10ο χιλιόμετρο του δρόμου
Καλαβρύτων – Πούντας – Ε.Ο. Πατρών – Αθηνών και είναι χτισμένη το 362,
σε ένα εντυπωσιακό τοπίο στην είσοδο μιας φυσικής σπηλιάς σε ύψος 924
μέτρων.Οι τοίχοι της εκκλησίας στο μοναστήρι καλύπτονται με νωπογραφίες
από το 1653. Επίσης εκεί φυλάσσονται και χειρόγραφα Ευαγγέλια και άμφια.

ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ/Ύδατα Στυγός

Τα Ύδατα Στυγός βρίσκονται στην επιβλητική, βραχώδη Νεραϊδοράχη του
όρους Χελμός και σε υψόμετρο 2.100μ. Ένας εντυπωσιακός καταρράκτης
σχηματίζεται από την πτώση νερών από 200 περίπου μ. και χύνονται στον
ποταμό Κράθι. Οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι τα νερά της Στύγας
φρουρούσαν τον Άδη και τρομοκρατούσαν θεούς και θνητούς που ορκίζονταν
ψέματα.

ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ/Αρχαίος Κλείτωρας

Ο Αρχαιολογικό Χώρος Αρχαίου Κλείτωρα βρίσκεται κοντά στην Κλειτορία
του δήμου Λευκασίου. Εκεί σώζονται ευρήματα όπως επιτύμβια, αρχαίο
θέατρο, επιγραφές κ.α. της αρχαίας πόλης Κλείτωρ, μια από τις πλουσιότερες
και ισχυρότερες αρκαδικές πόλεις από το 1600 π.Χ. έως το 395 π.Χ.
ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ/Σπήλαιο Λιμνών
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει για το «Σπήλαιο των Λιμνών», το οποίο είναι
ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης και δύσκολα μπορεί κάποιος να
συναντήσει όμοιό του. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Καστριά, επί του
επαρχιακού δρόμου Πατρών-Καλαβρύτων-Κλειτορίας-Τριπόλεως, και απέχει
περίπου 17χλμ. από τα Καλάβρυτα, 9χλμ από την Κλειτορία και 60 χλμ. από
την Τρίπολη.

Το σπήλαιο διαθέτει λαβυρινθώδεις διαδρόμους, μυστηριώδεις στοές και

ιδιαίτερους σταλακτικούς σχηματισμούς, αλλεπάλληλες κλιμακωτές, σε τρείς
ορόφους λίμνες και αυτό το καθιστούν μοναδικό στο είδος του στον κόσμο. Η
διάβαση των λιμνών γίνεται από υπερυψωμένες τεχνητές γεφυρούλες. Στον
κάτω όροφο του Σπηλαίου βρέθηκαν απολιθωμένα οστά ανθρώπου και
διαφόρων ζώων μεταξύ των οποίων και ιπποπόταμου.
Το Χειμώνα τα χιόνια λιώνουν και το Σπήλαιο μετατρέπεται σε υπόγειο
ποταμό με φυσικούς καταρράκτες. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ένα τμήμα
του ξηραίνεται και αποκαλύπτονται πρωτότυπες δαντελωτές λιθωματικές
λεκάνες και φράγματα ύψους μέχρι 4 μέτρα. Το υπόλοιπο Σπήλαιο διατηρεί
μόνιμα νερά σε δεκατρείς λίμνες. Το αξιοποιημένο μήκος του Σπηλαίου, που
είναι επισκέψιμο, είναι 500μ. 1943 - «Επιχείρηση Καλάβρυτα»
Η Κατοχή αποτελεί μια οπό τις πιο συγκλονιστικές περιόδους της νεότερης
ελληνικής ιστορίας. Ο λαός μας, εξαντλημένος από την πολεμική εποποιία του
1940, υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει πολλαπλές περιπέτειες και κακουχίες.
Το καλοκαίρι του 1943, άρχισαν εκτελέσεις, βομβαρδισμοί και καταστροφές
χωριών: - Ιούλιος 1943 (29/07): Βομβαρδισμός των χωριών Λαπάτα,
Τρεχλό, Μάνεσι. Μεταξύ των 16 θυμάτων και μικρά παιδιά.

- Αύγουστος 1943 (31/08): Πυρπόληση του χωριού Άνω Λουσοί. Εκτέλεση 4

κατοίκων. Απαγχονισμός στην πλατεία του Χελμού των Καλαβρύτων του
νεαρού Ντίνου Παυλόπουλου.

- Νοέμβριος 1943 (29/11): Βομβαρδισμός του χωριού Βυσωκά. 13 νεκροί,

τραυματίες και καταστροφή οικιών. Οι εγκληματικές πράξεις των Γερμανικών
στρατευμάτων Κατοχής κορυφώθηκαν το Δεκέμβριο του 1943, σε μια
οργανωμένη εκκαθαριστική επιχείρηση της περιοχής των Καλαβρύτων,
γνωστή ως «Επιχείρηση Καλάβρυτα» («Unternehmen Kalawrita», από 5 έως
15 Δεκεμβρίου 1943). Μια από τις πιο σκληρές επιχειρήσεις της Βέρμαχτ, όχι
μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, γενικότερα. Από τις αρχές του
1943, στο χώρο της Αιγιαλείας και των Καλαβρύτων συνέβησαν σημαντικά
αντιστασιακά γεγονότα, μεταξύ των οποίων η Μάχη Ρογών-Κερπινής (16-
17/10/1943), η οποία είχε σαν αποτέλεσμα τη συντριβή του Γερμανικού λόχου
και τη σύλληψη 86 Γερμανών αιχμαλώτων. Μετά τη διαμόρφωση ενός
γενικότερου κλίματος ανησυχίας για την αντιστασιακή δράση στην περιοχή
των Καλαβρύτων, η 117 Μονάδα Κυνηγών αποφασίζει να δράσει. Τα
Γερμανικά στρατεύματα, που ξεκίνησαν από Τρίπολη, Αίγιο, Πάτρα,
ακολούθησαν ακτινωτή πορεία σύμφωνα με τους γερμανικούς χάρτες, με
κατεύθυνση την επαρχία Καλαβρύτων και κατάληξη τα Καλάβρυτα. Οι
Γερμανικές δυνάμεις, μηχανοκίνητες και πεζοπόρες, που ξεκινούν από την
Πάτρα, στις 05/12/1943 με κατεύθυνση τα Καλάβρυτα, είχαν επικεφαλής τον
αντισυνταγματάρχη Γιούλιους Βόλφιγκερ (G. Wolfinger) και ακολούθησαν το
δρόμο Πάτρα - Χαλανδρίτσα - Καλάβρυτα, απόσταση 77 χιλιομέτρων. Στο
ξεκίνημά τους λεηλάτησαν και πυρπόλησαν τη Μονή Ομπλού, σε μικρή
απόσταση νότια της Πάτρας.

- Στις 06/12, μετά από ένα ατύχημα του Wolfinger, διοικητής ορίστηκε ο
Εμπερσμπέργκερ (Ebersberger), διοικητής του συντάγματος Αιγίου.

- Στις 07/12, τα πεζοπόρα τμήματα χτένισαν στο πέρασμά τους όλα τα χωριά
και σκόρπισαν τη φωτιά και το θάνατο. Στην Κάτω Βλασία σκότωσαν 3
άνδρες και 1 γυναίκα και στον Κάλανο 3 βοσκούς από τα Καλάβρυτα και έναν
ακόμη πολίτη. Μετά χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η μία πήγε προς Λεχούρι -
Τριπόταμα - Δίβρη και επέστρεψε από Μορόχοβα - Λειβάρτζι και η άλλη
συνέχισε προς Καλάβρυτα.

- Στις 08/12, πέρασαν από το Μάνεσι και το Σαραδί, σκότωσαν 1 άνδρα.

- Στις 09/12, έφταοαν στη διασταύρωση του δρόμου Σκεπαστού-Κλειτορίας.

Στο εκκλησάκι της Αγίας Άννας, συγκέντρωσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό
του χωριού Βυσωκά και, μετά από μια σύντομη ομιλία, τους άφησαν
ελεύθερους. Την ίδια μέρα, μπήκαν στα Καλάβρυτα.

- Στις 10/12, εκτέλεσαν στο χωριό Συρμπάνι (Πριόλιθος) 5 άνδρες. Οι

Γερμανικές δυνάμεις από Αίγιο προς Καλάβρυτα, με επικεφαλής τον
αντισυνταγματάρχη Εμπερσμπέργκερ (Ebersberger), εφόρμησαν στα
Καλάβρυτα, με 3 πεζοπόρα τμήματα.

- Στις 06/12 άλλη πεζοπόρο ομάδα, από το Αίγιο, προχώρησε με πορεία από
τον Κερενίτη ποταμό προς Πλατανιώτισσα, Βιλιβίνα και Μαμουσιά, στην
οποία, αφού εγκαταστάθηκε, έστησε ενέδρα.

- Στις 07/12 , πεζοπόρες φάλαγγες από το Αίγιο προχωρούν κάνοντας

εκκαθαριστικές επιχειρηθείς και αφού κατέβηκαν από την οροσειρά Σταυριά
πάνω από το χωριό Ρογοί, τοποθέτησαν μυδράλια και όλμους.

- Στις 08/12, ο Ebersberger χώρισε το στρατό σε δύο ομάδες και μπήκαν το

πρωί στους Ρογούς. Έκαψαν ολοσχερώς το χωριό και εκτέλεσαν 65 άνδρες
και παιδιά.

- Άλλη ομάδα μπήκε την ίδια ημέρα στην Κερπινή, έβαλαν φωτιά και
εκτέλεσαν 38 άνδρες και παιδιά,
- Στη συνέχεια, έκαψαν την Άνω και Κάτω Ζαχλωρού και σκότωσαν 19
άνδρες. Ακολούθως έφτασαν στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου και σκότωσαν
16 άτομα, μοναχούς, επισκέπτες και υποτακτικούς, ενώ εκτέλεσαν και 9
μοναχούς, στη θέση Ψηλός Σταυρός.
- Στις 09/12, έφτασαν στο χωριό Σούβαρδο, όπου έβαλαν φωτιά και
σκότωσαν 5 άνδρες, το ίδιο και στο χωριό Βραχνί, όπου σκότωσαν 6 άνδρες.
Στη στάση της Κερπινής εγκαταστάθηκε Γερμανική διμοιρία. Στη θέση αυτή
εκτελέστηκαν 4 άνδρες.

- Στις 09/12, περνώντας από τις Αυλές των Καλαβρύτων, Γερμανικές

δυνάμεις, με επικεφαλής τον Ebersberger, μπήκε στα Καλάβρυτα, όπου είχαν
φτάσει και οι δυνάμεις από την Πάτρα.

- Στις 13/12, ολοκλήρωσαν την επιχείρηση, πυρπόλησαν και κατέστρεψαν

ολοκληρωτικά την πόλη των Καλαβρύτων, λεηλάτησαν ό,τι πολύτιμο
υπήρχε και εκτέλεσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης από 14 χρονών
και πάνω, στη Ράχη του Καππή.

- Στις 14/12, ανέβηκαν στο Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, το λεηλάτησαν,

το πυρπόλησαν και εκτέλεσαν 6 άνδρες, μοναχούς, επισκέπτες και
υποτακτικούς. Την ίδια ημέρα, λεηλάτησαν το χωριό Βυσωκά, σκότωσαν 3
άνδρες και έφυγαν για την Πάτρα. Επίσης πέρασαν από το Μοναστήρι του
Μεγάλου Σπηλαίου και το έκαψαν. Τα γερμανικά στρατεύματα που κινήθηκαν
από Τρίπολη με επικεφαλής τον ταγματάρχη Gnass, κατευθύνθηκαν προς
Δημητσάνα και Λαγκάδια Αρκαδίας.

- Στις 07/12, δόθηκε διαταγή στην ομάδα μάχης ΚΟΚΕΡΤ να προχωρήσει

από τα Παγκρατέϊκα Καλύβια μέσω του χωριού Φίλια και Τσορωτά στα
Μαζέϊκα (Κάτω Κλειτορία). Την ίδια ημέρα τα Γερμανικά στρατεύματα
μπήκαν στα Μαζέϊκα αναζητώντας την τύχη των Γερμανών αιχμαλώτων της
Μάχης Ρογών-Κερπινής, χτενίζοντας όλα τα γύρω χωριά και τη νύχτα της
07/12 προς 08/12 έφτασαν στο Μάζι. Το ίδιο ίδιο απόγευμα, οι αντάρτες
είχαν ήδη προβεί στην εκτέλεση των αιχμαλώτων.

- Οι Γερμανοί μετέφεραν τους διασωθέντες στα Μαζέϊκα και κατέθεσαν τα

γεγονότα στον Συνταγματάρχη Le Suir, ο οποίος είχε ήδη φτάσει στην
περιοχή.

- Οι Γερμανοί, με 12 έλληνες οδηγούς, το Σάββατο το βράδυ στις 11/12,

κατευθύνθηκαν προς το χωριό Μάζι και στη συνέχεια στη θέση Μαγέρου
στις 12/12, όπου βρήκαν τους εκτελεσθέντες Γερμανούς. Εκεί εκτέλεσαν 10
Μαζαίους.

- Στις 14/12, λεηλάτησαν και έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος των Μαζεϊκων και
μετά έφυγαν προς την Τρίπολη.
Στο απόρρητο ραδιογράφημα της 117 Jager Division (Αρ.1595/43),
καταγράφεται ο τελικός απολογισμός της Επιχείρησης Καλάβρυτα: "(1)
Κατεστράφησαν ολοκληρωτικά τα χωριά: Ρογοί, Κερπινή, Στάση Κερπινής,
Άνω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Καλάβρυτα,
Μοναστήρια Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας, Αγία Κυριακή, Αυλές,
Βυσωκά, Φτέρη, Πλατανιώτισσα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια,
Μοναστήρι Ομπλού, Λαπαναγοί, Μάζι, Μαζέικα, Παγκράτι, Μορόχωβα,
Δερβένι, Βάλτος, Πλανητέρου, Καλύβια. (2) 696 Έλληνες εκτελέστηκαν...".

Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων Οι Γερμανοί μπήκαν στα Καλάβρυτα στις

09/12. Δημιούργησαν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη, προκειμένου
να μην μπορεί κανείς να ξεφύγει. Την έντονη ανησυχία των κατοίκων
κατάφερε, παραπλανώντας τους, να κατευνάσει ο Γερμανός Διοικητής, ο
οποίος τους διαβεβαίωσε ότι δεν πρόκειται κανείς να πάθει τίποτε και ότι ο
στόχος τους ήταν η εξόντωση των ανταρτών. Προχώρησαν αρχικά στην
πυρπόληση σπιτιών που ανήκαν σε αντάρτες και αναζήτησαν την τύχη των
Γερμανών τραυματιών της Μάχης της Κερπινής. Στις 12/12, οι Γερμανοί
άρχισαν να ετοιμάζονται για να αποχωρήσουν την επομένη. Το πρωί στις
13/12, ημέρα Δευτέρα, πριν καλά καλά ξημερώσει, χτύπησαν τις καμπάνες
της κεντρικής εκκλησίας και Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες διέταξαν να
συγκεντρωθούν όλοι οι κάτοικοι στο Δημοτικό Σχολείο, αφού πάρουν μαζί
τους μια κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας. Στο κτίριο του σχολείου έγινε ο
χωρισμός και ο αποχωρισμός. Τα γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο σχολείο και οι
άνδρες από 14 χρονών και πάνω οδηγήθηκαν σε φάλαγγες στην κοντινή
Ράχη του Καππή. Ο χώρος ήταν προσεκτικά επιλεγμένος. Η αμφιθεατρική του
διαμόρφωση δεν θα επέτρεπε σε κανένα να γλιτώσει. Οι Καλαβρυτινοί ήταν
αναγκασμένοι να βλέπουν τις περιουσίες τους, τα σπίτια και ολόκληρη την
πόλη, να καίγονται και, μαζί τους, να παραδίδονται στη φωτιά οι γυναίκες και
τα ανήλικα παιδιά τους έγκλειστα στο κτίριο του Σχολείου, το οποίο
φρουρούσαν πάνοπλοι στρατιώτες. Ο Γερμανός Διοικητής, για να
καθησυχάσει και να παραπλανήσει τους συγκεντρωμένους, έδωσε το λόγο
της στρατιωτικής του τιμής ότι δεν πρόκειται να τους σκοτώσουν. Ολόκληρη η
πόλη παραδόθηκε σης φλόγες. Την ίδια στιγμή ο Οδοντωτός κατηφόριζε
κατάφορτος με τις σοδιές από το πλιάτσικο των Γερμανών στα σπίτια, στα
μαγαζιά και τις αποθήκες, απ΄ όπου άρπαξαν ότι πολύτιμο υπήρχε. Μαζί και
τα χρήματα και τα αποθέματα των Τραπεζών και των Δημοσιών Υπηρεσιών,
αφού προηγουμένως ανάγκασαν τους Διευθυντές να τα παραδώσουν. Από το
ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος», με μια πράσινη και ύστερα μια κόκκινη
φωτοβολίδα, δόθηκε το σύνθημα της εκτέλεσης. Τα πολυβόλα θέρισαν τους
Καλαβρυτινούς. Ακολούθησε η χαριστική βολή που ολοκλήρωσε το έγκλημα.
Διασώθηκαν 13 άτομα. Στο δημοτικό σχολείο, τα γυναικόπαιδα έζησαν
στιγμές αγωνίας και τρόμου, καθώς οι φλόγες έζωναν το κτίριο του σχολείου.
Σπάζοντας πόρτες και παράθυρα κατάφεραν τελικά να ξεφύγουν τρέχοντας
μακριά από τα σπίτια που φλέγονταν, άρχισαν να αναζητούν τους δικούς
τους, Μία από τις γυναίκες, η ηλικιωμένη Κρίνα Τσαβαλά, ποδοπατήθηκε από
το πανικόβλητο πλήθος των γυναικόπαιδων και ξεψύχησε πριν αντικρίσει το
αποτρόπαιο έγκλημα. Ύστερα, οι γυναίκες ανηφόρισαν προς το μέρος που
είχαν οδηγήσει τους άνδρες και βρέθηκαν μπροστά στο πιο φρικιαστικό και
απάνθρωπο θέαμα. Άνδρες, πατεράδες, γιοι και αδελφοί κείτονταν νεκροί
πλημμυρισμένοι στο αίμα. Το μεγάλο Δράμα των Καλαβρύτων είχε ξεκινήσει.
Τα νιάτα, οι δημιουργικές δυνάμεις της πόλης, περιουσίες και κόποι χρόνων
αφανίστηκαν στις 2:34΄ της 13ης Δεκεμβρίου 1943, όπως δείχνουν οι δείκτες
του σταματημένου ρολογιού της εκκλησίας. Η συνέχεια του δράματος βρήκε
τις γυναίκες να προσπαθούν με τα νύχια να σκάψουν πρόχειρους τάφους
στην παγωμένη γη του Δεκέμβρη, για να θάψουν τους νεκρούς τους. Με τις
κουβέρτες που είχαν κοντά τους, μετέφεραν τους σκοτωμένους στο
νεκροταφείο και άλλους έθαψαν εκεί στο λόφο, μια τραγική σκηνή που
κράτησε μέρες. Ακολούθησε η προσπάθεια της επιβίωσης μέσα στα
χαλάσματα, που έμελλε για χρόνια να στεγάσουν τις απορφανισμένες
οικογένειες.Το
Ολοκαύτωμα των
Καλαβρύτων
«συγκίνησε και
συνένωσε τους
Έλληνες - δυνάμωσε
τον αγώνα τους κατά
του κατακτητή»,
ομολογεί ο τότε γενικός
στρατιωτικός διοικητής
των Γερμανών στην
Ελλάδα.Οι
Καλαβρυτινές Γυναίκες,
οι Καλαβρυτινές
Μανάδες, μορφές
ηρωικές, παλεύοντας
κάτω από δύσκολες
συνθήκες, κατάφεραν
να αναθρέψουν τα
παιδιά τους και να
ξαναχτίσουν την πόλη μέσα από τα ερείπια. Στον Τόπο της Εκτέλεσης, ο
Λευκός Σταυρός και η Πετρωμένη Καλαβρυτινή Μάνα, αιώνια σύμβολα του
μαρτυρίου, εξακολουθούν να στέλνουν μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης
των λαών του κόσμου Μήπως οι Γερμανοι ακολουθούσαν τους δρομους
του νερου κι εκτελούσαν οποιον γνώριζε την υπαρξη σπηλαίων? Ας
ζωγραφίσουμε λίγο τη διαδρομη θανατου που εσπειραν στο χάρτη να
δούμε αν συμπίπτουν

Σπήλαιο Κάψια κατατάσσεται στα 10 πιο αξιόλογα σπήλαια της

Ελλάδας και συγκαταλέγεται στα 100 κατάλληλα για αξιοποίηση
σπήλαια του Ελληνικού χώρου (από τα 7500 συνολικά).
Βρίσκεται 1,5 χιλιόμετρο βόρεια του χωριού Κάψια και ανήκει
στο περίπλοκο σύστημα καταβόθρων του οροπεδίου της
Μαντινείας. To σπήλαιο είναι γνωστό με το όνομα
"καταβόθρες του Κάψια" και εξερευνήθηκε για πρώτη
φορά το 1892. Η μέχρι σήμερα εξερευνημένη του έκταση είναι
περίπου 6500 τμ. Το σπήλαιο έχει μήκος σε ευθεία 380 μ. και ο
διάκοσμός του αποτελεί ένα σπάνιο μεγαλειώδες θέαμα
συνδιασμού χρωμάτων, σχεδίων και συμπλεγμάτων των
σταλακτιτών και σταλαγμιτών. Η οροφή είναι γεμάτη από
κατάλευκους σα χιόνι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες ύψους 1 -
1.20 μ. σχηματίζουν ένα αληθινό δάσος. Στο σπήλαιο βρέθηκαν
ίχνη παλαιάς πλημμύρας και πλήθος από τμήματα
ανθρώπινων οστών και κρανίων, σκεπασμένα από λάσπη
(πάχους μισού μέτρου) που καλύπτει το δάπεδο του σπηλαίου.
Επίσης βρέθηκαν λυχνάρια που πιθανόν ανήκουν στους
ύστερους ελληνικούς χρόνους (4ος και 5ος αι. μ.Χ. ). Στην
αίθουσα “των Θαυμάσιων” παρουσιάζονται οι σπανιότεροι
χρωματισμοί λιθωματικού υλικού από κάθε άλλο γνωστό
ελληνικό σπήλαιο. Κόκκινα της φωτιάς κίτρινα της ώχρας και
πρασινογάλαζα ανάμικτα με το κατάλευκο των σταλακτιτών,
προσφέρουν ένα μοναδικό θέαμα φυσικής τέχνης που
περιμένει να βγει στο φως …Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση
Αρκαδίας υπογράφει Προγραμματική Σύμβαση με το Εθνικό και
Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Γεωλογίας,
Τομέας Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας) για
την εκπόνηση της μελέτης αξιοποίησης του σπηλαίου Κάψια
Μυστηριώδεις τόποι στην Ελλάδα Υπάρχουν μέρη στον κόσμο
που έχουν αποκτήσει (ή δημιουργήσει) τη φήμη του
μυστηριώδους και ζουν από τη φήμη αυτή, εκμεταλλευόμενοι
τον τόπο τους για τουριστικούς σκοπούς. Ένα πασίγνωστο
τέτοιο παράδειγμα είναι το Λοχ Νες με το τέρας του και δεν
είναι λίγοι εκείνοι που επαινούν την ευστροφία των ανθρώπων
σε ό,τι αφορά στο κέρδος. Οι πραγματικά μυστηριώδεις τόποι,
όμως, δεν βρίσκονται σε τουριστικούς χάρτες και συνήθως δεν
είναι μυστηριώδεις για αυτό που τους αποδίδεται. Συνεχίζοντας
το μεταφυσικό μας οδοιπορικό στην Ελλάδα, θα σας
παρουσιάσουμε τόπους μυστηρίου, διατηρώντας σε κάθε
περίπτωση τις επιφυλάξεις μας για το κατά πόσο όντως
κρύβεται μυστήριο και όχι μια συνηθισμένη φημολογία.
Πελοπόννησος, το τεχνητό αυτό νησί κατοικείται από περίπου
ένα εκατομμύριο κατοίκους διάσπαρτους στους 7 νομούς του.
Η πρόσβαση από την Αθήνα είναι εύκολη και χρειάζονται
μερικές ώρες για να φτάσει κανείς στα πλέον απομακρυσμένα
του σημεία, ευνοώντας με τον τρόπο αυτό ακόμη και μια
μονοήμερη εκδρομή. Πυραμίδα Ταϋγετου(Λακωνία). Έντονες
αντιγνωμίες έχει προκαλέσει μια από τις βουνοκορυφές του, για
την οποία αρκετοί υποστηρίζουν ότι αποτελεί στην
πραγματικότητα μια τεράστια τεχνητά λαξευμένη πυραμίδα που
είναι ορατή από χιλιόμετρα μακριά. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που
επισκέπτονται την Πυραμίδα πρώτον για να δουν από κοντά αν
όντως πρόκειται για τεχνητό έργο, άγνωστο από ποιό λαό
φτιαγμένο και πότε ή για ένα απλό φυσικό φαινόμενο λόγω της
δράσης του αέρα. Κάποιοι άλλοι τον θεωρούν τόπο Δύναμης
και τρέχουν εκεί για να επωφεληθούν… Ναός Αγίας Φωτεινής
(Αρκαδία). Ένα από τα πιο παράξενα εκκλησάκια στην Ελλάδα
βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα έξω από τη Μεγαλόπολη της
Αρκαδίας. Στη σκεπή του έχουν φυτρώσει περίπου 18 μεγάλα
δέντρα, των οποίων οι ρίζες δεν φαίνονται πουθενά και
προσδίδουν στο ναϊσκο ένα δυσανάλογα μεγάλο για το μέγεθός
του βάρος, που λέγεται πως αποτελεί αίνιγμα για τους ειδικούς.
Η παράδοση αναφέρει ότι στην πραγματικότητα είναι το σώμα
της Αγίας Φωτεινής που μαρτύρησε άδικα και το σώμα της
έγινε ναός, τα μαλλιά της δέντρα και το αίμα της ποτάμι. Είναι
μια μαγευτική τοποθεσία με πολλή θετική ενέργεια, που αξίζει
να επισκεφτείτε. Ασκληπιείο Επιδαύρου (Αργολίδα). Τυχερός
όποιος έστω και μια φορά στη ζωή του έχει επισκεφτεί ένα από
τα μεγαλύτερα θεραπευτήρια της αρχαίας Ελλάδας, τον τόπο
που ο θεός Ασκληπιός θεράπευε τους πιστούς του. Σε μια
κατάφυτη τοποθεσία, που κάποτε έτρεχαν ρυάκια και κρήνες,
το θεραπευτήριο γειτνιάζει με το θέατρο της Επιδαύρου.
Πολλές είναι οι ιστορίες από τη γύρω περιοχή. Θετική ενέργεια,
θεάσεις άγνωστων ιπτάμενων αντικειμένων και πλασμάτων,
θρύλοι και παραδόσεις στέκονται δίπλα από τον αρχαιολογικό
χώρο που τώρα έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο εργοτάξιο Το
1996 μια μικρή, πλην όμως έμπειρη ομάδα σπηλαιοδυτών του
ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο, πραγματοποίησε τις πρώτες εξερευνητικές
διεισδύσεις στην πηγή Σίντζι Αρκαδίας. Εκείνη την περίοδο
κατάφεραν να διεισδύσουν περίπου 120 μέτρα , ενώ
ερεύνησαν και κάποια παρακλάδια του σπηλαίου. Το σπήλαιο
έδειχνε να μην σταματά εκεί, όμως η έλλειψη εξοπλισμού δεν
επέτρεψε να ανακαλύψουν όλα τα μυστικά της πηγής. Η
εξερεύνηση σταμάτησε εκεί με την υπόσχεση να γυρίσουν στο
μέλλον και να συνεχίσουν την εξερεύνηση.

Οχτώ χρόνια αργότερα, την καλοκαιρινή περίοδο του 2004 ο Βασίλης

Τριζώνης επιστέφει με τον Γιώργο Τριανταφύλλου και τον Γιάννη Καλοπίση
για τις πρώτες αναγνωριστικές καταδύσεις.

Οι πρώτες διαπιστώσεις είναι ότι δεν εντοπίστηκαν ψάρια στην πηγή, σε

αντίθεση με τις αποστολές του 1996, ενώ για την πρόσβαση στην είσοδο της
πηγής χρειάστηκε να απομακρυνθούν πολλά κλαδιά δέντρων και χορτάρια…

Προχωρήσαμε άλλα 100 μέτρα και ξεκινήσαμε τη χαρτογράφηση του μέχρι

τότε εξερευνημένου τμήματος. Η αποστολή εξερεύνησης συνεχίστηκε το
Δεκέμβριο του 2005. Με υπεύθυνο αποστολής το Βασίλη Τριζώνη, η νέα γενιά
σπηλαιοδυτών του ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο, Jan Van Driel , Καλοπίσης Γιάννης ,
Πρωτόπαππας Γιάννης και Τριανταφύλλου Γιώργος με τη σημαντική
υποστήριξη της Έλενας Λάλου πραγματοποίησε μία σειρά από καταδύσεις με
θεαματικά αποτελέσματα. Από την τελευταία επίσκεψη, ο περιβάλλων χώρος
της πηγής αναδιαμορφώθηκε με την κατασκευή πέτρινων τοιχίων και
υποδομής αναψυχής με παγκάκια, παιδική χαρά και τραπέζια πικ-νικ από το
Δήμο της περιοχής. Η όλη κατασκευή είναι από πέτρα και ξύλο και το
αισθητικό αποτέλεσμα μας εντυπωσίασε. Η μικρή λίμνη που υπήρχε μετά την
έξοδο της πηγής έχει οριοθετηθεί από πέτρινο χαμηλό τοίχο και καταλήγει σε
αρδευτικό κανάλι. Επιπλέον, η έξοδος της πηγής είχε καθαριστεί από τα
χόρτα και τα δέντρα. Από τις εργασίες διαμόρφωσης δεν παρατηρήθηκαν
επεμβάσεις στη φυσική είσοδο του σπηλαίου. Η είσοδος είναι μια στενή
διάκλαση και βρίσκεται πίσω από ένα μικρό βράχο. Έχει κλίση σχεδόν 45
μοίρες και καταλήγει σε μια μικρή αίθουσα διαστάσεων 4 x 3 μέτρων με βάθος
4,5 μέτρων . Όπως και στην αποστολή του 2004 δεν παρατηρήσαμε ίχνη
ψαριών, όπως είχαν δει το 1996, παρατηρήσαμε όμως μικρές καραβίδες
μήκους μερικών εκατοστών σε απόσταση 50 – 60 μέτρων από την είσοδο.
Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να πάρουμε δείγμα, λόγω της έλλειψης
κατάλληλων δοχείων. Η κύρια διαδρομή έχει κατεύθυνση 220° . Υπήρχε
σχετική ροή, τα τοιχώματα είναι ασβεστολιθικά με πολύ κοφτερά σημεία,
καθόλου σταλακτιτικό διάκοσμο και σχετικά μικρή ποσότητα ιζήματος. Η
διαύγεια του νερού σε γενικές γραμμές ήταν καλή, όμως σε κατάδυση μετά
από βροχή η ορατότητα μειώθηκε σε 1 με 2 μέτρα λόγω αύξησης του
ιζήματος. Η μέση θερμοκρασία του νερού το μήνα Δεκέμβριο ήταν σχεδόν 10
°C. Ο κύριος άξονας του σπηλαίου μέχρι τα 100 μέτρα , έχει αρκετές στροφές.
Σε εκείνο το σημείο υπάρχει μια μικρή αίθουσα όπου ο βασικός άξονας του
σπηλαίου αλλάζει κατεύθυνση (5 °), γίνεται πιο στενός και βαθαίνει, περίπου
στα 11 μέτρα . Ο διάδρομος τελειώνει στα 211 μέτρα σε μια αίθουσα με
αρκετό ίζημα, το οποίο με την παραμικρή κίνηση θολώνει και μειώνει
δραματικά την ορατότητα. Η πιθανή συνέχεια του σπηλαίου δείχνει να είναι
στο παρακλάδι στα 160 μέτρα , το οποίο και ακολουθήσαμε. Η κατεύθυνση
του είναι 90 ° , στην αρχή του έχει μια σχετικά μεγάλη αίθουσα (3 x 4 μέτρα)
και μέγιστο βάθος 20 μέτρα . Στην παρούσα φάση της εξερεύνησης
σταματήσαμε στα 140 μέτρα μήκος. Σε όλο το μήκος του βασικού άξονα
παρατηρήσαμε, εντοπίσαμε και καταγράψαμε αρκετές διακλαδώσεις τις
οποίες σκοπεύουμε να εξερευνήσουμε σε επόμενες αποστολές. Η
χαρτογράφηση για αυτά τα 480 μέτρα έχει ολοκληρωθεί, ενώ έχει ήδη
εγκατασταθεί μίτος σε όλη τη χαρτογραφημένη περιοχή. Κάθε μία από τις
επτά συνολικά αποστολές που πραγματοποιήσαμε μέσα στο 2005,
συνοδεύτηκε από σειρά αντίξοων καταδυτικών και καιρικών συνθηκών.
Ενδεικτικά αναφέρω: Οι Van Driel και Πρωτόπαππας μετά από ένα στενό
πέρασμα σε παρακλάδι στα 350 μέτρα δυσκολευτήκαν να επιστρέψουν στον
κυρίως αγωγό καθώς η μηδενική ορατότητα που επικράτησε στο χώρο λόγω
του ιζήματος και τα πολλά υλικά που έφεραν επάνω τους, τους εμπόδιζαν να
τοποθετήσουν το σώμα τους σε κατάλληλη κλίση για να περάσουν την
στενωπό. Μοναδική εμπειρία όπως είπαν… Αλλά και οι κακές καιρικές
συνθήκες δεν εμπόδισαν την προσπάθεια των Van Driel , Πρωτόπαππα,
Τριανταφύλλου και Τριζώνη να ετοιμαστούν και να καταδυθούν με
καταρρακτώδη βροχή και με το θερμόμετρο να αγγίζει τους 6 ο C .
ικροπροβλήματα κατά τη διάρκεια της εξερεύνησης όπως πλημμύρισμα
στεγανών στολών, απώλεια ή καταστροφή υλικών κλπ ξεπεράστηκαν και η
ομάδα κατάφερε όλες τις φορές να φέρει εις πέρας τη δύσκολή αποστολή της.

Είναι στους μελλοντικούς σκοπούς μας να προγραμματίσουμε

νέες εξερευνητικές καταδύσεις στην πηγή του Σίντζι, ώστε να
ολοκληρωθεί η εξερεύνηση του σπηλαίου. Τη σχέση των
σπηλαίων με τον άνθρωπο τη συναντά κανείς πολύ πίσω στους
αιώνες, στα πρώτα μόλις βήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κρητικά σπήλαια, καθώς
συνδέονται με την αρχαία ελληνική μυθολογία και ιστορία.
Πρώτος ο Όμηρος αναφέρει ιερό σπήλαιο στην Κρήτη, στην
Οδύσσεια. Από τη μυθολογία γνωστά είναι άλλωστε το Ιδαίον
Άνδρο και Δικταίο , στα οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε ο
πρώτος των θεών της αρχαιότητας, ο Δίας. Την πρώτη λοιπόν
αποτύπωση σπηλαίου, την
έχουμε από τον
Φλωρεντίνο περιηγητή
Cristoforo Buondelmonti, ο
οποίος την άνοιξη του 1415
ξεκίνησε το ταξίδι του στην
Κρήτη, προσπαθώντας να
διαπιστώσει αν όσο είχε διαβάσει από τους δύο αρχαίους
γεωγράφους, Πτολεμαίο και Πλίνιο, ανταποκρίνονταν στην
πραγματικότητα. Στην περιήγηση του στην Κρήτη, ο
Buondelmonti φτάνει και στην περιοχή της Γόρτυνας, όπου
σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ντόπιων φτάνει στο φημισμένο
Λαβύρινθο. Αν και η περιήγηση του στην Κρήτη δεν είχε
χαρακτήρα επιστημονικό αλλά περιηγητικό, διαπιστώνει ότι
πρόκειται για ένα αρχαίο λατομείο. Στο συμπέρασμα αυτό
έφτασε διότι παρατήρησε ότι τα τοιχώματα των στοών ήταν
λαξευμένα από ανθρώπινο χέρι και οι πέτρες έμοιαζαν πάρα
πολύ με τα αρχαία μνημεία που είχε επισκεφθεί. Με τα μέσα που
διέθετε και χωρίς καμία γνώση σπηλαιολογικών τεχνικών
προσπάθησε να αποτυπώσει την μορφολογία του σπηλαίου στο
χαρτί. Μετρώντας τις αποστάσεις με βήματα και έχοντας μια
δάδα στα χέρια για φως έκανε την πρώτη αυτή αποτύπωση.

Το πέρασμα της Νέδας

Η πεζοπορία στη Νεδα πράγματι αποτελεί μια συγκλονιστική εμπειρία για

κάθε φυσιολάτρη. Το ποτάμι κρύβει μια τεράστια ποικιλία εικόνων. Τα νερά
του με εξαίρεση τους καλοκαιρινούς μήνες είναι ορμητικά και η υψηλή τους
στάθμη τα καθιστά επικίνδυνα σε κάποια σημεία. Οι όχθες είναι πανέμορφες,
γεμάτες πυκνή βλάστηση, πλατάνια, αγριοβελανιδιές, συκιές και πουρνάρια.
Το ποτάμι αλλού στενεύει και βαθαίνει, αλλού πλαταίνει και γίνεται ρηχό. Τα
τοπία που σχηματίζονται στη διάρκεια της διαδρομής είναι ονειρεμένα, η
χλωρίδα και η πανίδα χαρακτηριστικές των ποταμών. Τα νερά του ποταμού
στο διάβα τους σχηματίζουν καταρράκτες, λιμνούλες, συναντούν χωριά και
αρχαίες πόλεις και διασχίζουν φαράγγια αποδεικνύοντας σε κάθε κομμάτι της
διαδρομής το αξεπέραστο μεγαλείο της φύσης. Οι πλαγιές της Μίνθης και του
Τετράζιου φτάνοντας πάνω από τη Νέδα κατρακυλούν απότομα
δημιουργώντας ένα στενό και απόκρημνο φαράγγι που μέχρι πριν από λίγα
χρόνια μόνο μερικά παλιά πέτρινα γεφύρια το ένωναν. Σήμερα μόνο δυο
οδικές διαβάσεις ενώνουν τα χωριά της βόρειας και νότιας πλευράς του
ποταμού. Η πυκνή βλάστηση που καλύπτει τις πλαγιές των βουνών κάνει
ακόμη πιο δύσκολη την πρόσβαση προς τη Νέδα. Στην αρχαιότητα δυο
πόλεις βρίσκονταν δίπλα στο ποτάμι, η Φιγαλεία που τότε ανήκε στην
Αρκαδία, ενώ από την πλευρά της Μεσσηνίας η Είρα από την οποία δεν
απέμεινε τίποτα. Η Αρχαία Φιγαλεία ήταν χτισμένη σε υψόμετρο 500μ. πάνω
από τις απόκρημνες πλαγιές της Νέδας.

ΤΟ ΠΕΖΟΠΟΡΙΚΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΝΕΔΑΣ: μέτριας δυσκολίας μονοπάτι,

που ξεκινά στα όρια των τειχών της Αρχαίας Φιγαλείας από την αρχαία κρήνη
και κατηφορίζει προς το φαράγγι βυθιζόμενο μέσα στις απότομες πλαγιές του.
Φτάνοντας, μερικά μέτρα πάνω από την κοίτη του ποταμού, συνεχίζει
οριζόντια και συναντά τους δυο γραφικούς καταρράκτες της Νέδας.

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΤΗΣ ΝΕΔΑΣ, εκ των οποίων

ο ένας καταρράκτης που ονομάζεται «Άσπρα νερά» ή «Ασπρονέρι» πέφτει
από ύψος 60μ σχηματίζοντας λίμνη με όμορφα χρώματα καθώς το φως του
ήλιου περνάει μέσα από τα φυλλώματα των πλατανιών και πέφτει στα νερά.
Ιδανικό μέρος για κολύμπι, κατασκήνωση και μοναδικές στιγμές χαλάρωσης.
Ο καταρράκτης προσεγγίζεται και από άλλο δρόμο που ξεκινάει από το χωριό
Πλατάνια και καταλήγει στο σημείο όπου το μονότοξο γεφύρι του Τσουλούχα
συνδέει τους γειτονικούς νομούς, τη Μεσσηνία και την Ηλεία.

ΤΟ ΣΤΟΜΙΟ, ένα
εντυπωσιακό σπήλαιο
που διαπερνά το ποτάμι
της Νέδας. Η σπηλιά
που θα πρέπει να
προσπεραστεί είναι μια
δοκιμασία για τολμηρούς
λάτρεις της περιπέτειας.
Λίγο πριν την είσοδο θα
νιώσετε τη δυνατή
μυρωδιά των σπηλαίων
και στον προθάλαμο θα
δείτε έναν μικρό
καταρράκτη να πέφτει
από μια τρύπα ψηλά
στην οροφή. Το λιγοστό
φως κάνει την
ατμόσφαιρα πιο υποβλητική. Στο κέντρο της σήραγγας το βάθος του νερού
είναι μεγάλο, γι' αυτό θα πρέπει να κολυμπήσετε στα σκοτεινά ορμητικά νερά.
Στην οροφή του σπηλαίου πετούν νυχτερίδες και αγριοπερίστερα. Χρειάζεται
λοιπόν ψυχραιμία και καλή παρέα για να διασχίσει κανείς κολυμπώντας το
σπήλαιο. Ευτυχώς δε διαρκεί πολύ. Βγαίνοντας στο φως μπορεί κανείς με τη
φαντασία του να δει τα πλεούμενα των Αρχ. Φιγαλέων να φτάνουν ως εδώ και
να δένονται σε κατάλληλα διαμορφωμένους βράχους της όχθης τότε που η
Νέδα ήταν πλωτή από τον Κυπαρισσιακό κόλπο ως εδώ.
Από το σημείο αυτό ακολουθώντας κανείς την κοίτη της Νέδας μέχρι τις
εκβολές δε θα έχει ιδιαίτερες εκπλήξεις. Συνεχίζεται πιο ήπια χωρίς βαθιά
κομμάτια. Οι όχθες είναι προσιτές, γεμάτες στρογγυλά βότσαλα και
πικροδάφνες. Οι πλαγιές της κοιλάδας ανοίγουν καταλήγοντας σε πλατύ
λιβάδι. Από το νερό της Νέδας ποτίζονται οι διάφορες καλλιέργειες και γι' αυτό
το νερό είναι λιγοστό. Το να αποφασίσει κανείς να κάνει όλη τη διαδρομή
ξεκινώντας από τις πηγές δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο. Χρειάζονται τουλάχιστον
2-3 μέρες καθώς η πορεία είναι αργή. Οι έξοδοι από το ποτάμι είναι λίγες, τα
χωριά απομακρυσμένα για να ζητήσει κάποιος βοήθεια σε περίπτωση που
συμβεί κάτι. Κάτι που δυσκολεύει τα πράγματα για όποιον θέλει να διασχίσει
ολόκληρο το ποτάμι είναι ο εξοπλισμός που πρέπει να κουβαλάει μαζί του για
διανυκτέρευση αλλά και απαραίτητα για ασφαλές κολύμπι και πεζοπορία
(αθλητικά παπούτσια, ορειβατικά μπαστούνια, πέδιλα κ.λ.π.).

Ο πλέον κατάλληλος χρόνος γι΄ αυτή την εξόρμηση είναι αργά την άνοιξη που
τα νερά της Νέδας δεν είναι ορμητικά μέχρι αρχές φθινοπώρου για να
μπορέσει να απολαύσει την ομορφιά των τοπίων και τα νερά. Καλύτερη λύση
είναι να ακολουθήσει κανείς έναν από τους ορειβατικούς συλλόγους που
πραγματοποιούν τη διάσχιση τους πρώτους μήνες του καλοκαιριού.
Κλείνοντας πρέπει να επισημανθεί πως η κοιλάδα της Νέδας και οι γύρω
κοντινές περιοχές έμειναν ανέπαφες από βίαιες ανθρώπινες παρεμβάσεις. Οι
μελλοντικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν προκειμένου να επιτευχθεί η
ασφαλής διάβαση του ποταμού (χάραξη μονοπατιών και διαδρομών, ξύλινα
κιόσκια και μικροί σταθμοί ανεφοδιασμού, σηματοδότηση και πληροφόρηση
για τα σημαντικότερα μνημεία και τοποθεσίες) θα πρέπει να μεριμνήσει η
πολιτεία ώστε να αφομοιωθούν διακριτικά από το εκπληκτικό αυτό φυσικό
περιβάλλον και να μην προκληθούν καταστροφές. Το παρθένο οικοσύστημα
της Νέδας, οι εκβολές της που φιλοξενούν τις θαλάσσιες χελώνες αλλά και οι
γύρω αρχαιολογικοί χώροι μπορούν να προσελκύσουν και τους πιο
απαιτητικούς επισκέπτες, δίνοντας την ευκαιρία να αναπτυχθεί μια ήπια
μορφή τουρισμού στην περιοχή και να ζωντανέψουν όλα αυτά τα γραφικά
χωριά που υπάρχουν κτισμένα από τις πηγές ως τις εκβολές του ποταμού
που φαίνεται να ερημώνουν. Το μόνο που χρειάζεται από όλους (πολιτεία,
φορείς, επισκέπτες) για να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τον τελευταίο αυτό
παράδεισο και τα μυστικά του είναι να σκύψουν με αγάπη και σεβασμό πάνω
από το ποτάμι συμβάλλοντας στη διατήρηση της συγκλονιστικής ομορφιάς
του

ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ ΚΑΣΤΡΙΩΝ

Το «Σπήλαιο των Λιμνών» βρίσκεται κοντά στο χωριό Καστριά του Δήμου
Λευκασίου, επί του επαρχιακού δρόμου Πατρών - Καλαβρύτων - Κλειτορίας -
Τριπόλεως. Απέχει περίπου 17 χλμ. από την πόλη των Καλαβρύτων, 9 χλμ.
από την Κλειτορία και 60 χλμ. από την Τρίπολη (σήραγγα Αρτεμισίου).
Το Σπήλαιο είναι ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης. Εκτός από τους
λαβυρινθώδεις διαδρόμους, τις μυστηριώδεις στοές και τους παράξενους
σταλακτιτικούς σχηματισμούς, το «Σπήλαιο Λιμνών» έχει κάτι το αποκλειστικά
δικό του, που δεν υπάρχει σε άλλα γνωστά σπήλαια.
Είναι οι αλλεπάλληλες κλιμακωτές και μάλιστα σε τρεις ορόφους λίμνες του,
που το καθιστούν μοναδικό στο είδος του στον κόσμο. '
 Αποψη απο το εσωτερικό του
Σπηλαίου

Πρόκειται για παλιά κοίτη υπόγειου

ποταμού με εξερευνημένο μήκος
1.980 μέτρων.
Το χειμώνα που λιώνουν τα χιόνια
το Σπήλαιο μετατρέπεται σε υπόγειο
ποταμό με φυσικούς καταρράκτες.
Κατά τους θερινούς μήνες ένα
τμήμα του ξηραίνεται και
αποκαλύπτονται πρωτότυπες
δαντελωτές λιθωματικές λεκάνες και φράγματα ύψους μέχρι 4 μέτρα. Το
υπόλοιπο Σπήλαιο διατηρεί μόνιμα νερά σε δεκατρείς λίμνες.

Το αξιοποιημένο μήκος του Σπηλαίου,το οποίο προσφέρεται και για

επίσκεψη, ανέρχεται σε 500 μέτρα. Ο επισκέπτης μπαίνει στο Σπήλαιο από
τεχνητή σήραγγα που καταλήγει κατευθείαν στο δεύτερο όροφο. Οι διαστάσεις
του τμήματος αυτού προκαλούν δέος, έκσταση, θαυμασμό. Η διάβαση των
λιμνών γίνεται από υπερυψωμένες τεχνητές γεφυρούλες.
Στον κάτω όροφο του Σπηλαίου βρέθηκαν απολιθωμένα οστά ανθρώπου και
διάφορων ζώων μεταξύ των οποίων και ιπποπόταμου.

• ΦΑΡΑΓΓΙ ΒΟΥΡΑΪΚΟΥ

Καταρράκτες χειμάρρων, σπήλαια με

σταλακτίτες και σταλαγμίτες, η πλούσια
εναλλασσόμενη βλάστηση από πλατάνια,
έλατα, ελιές και πικροδάφνες φτιάχνουν
ένα πρωτόγονης ομορφιάς τοπίο μοναδικό
στην Ελλάδα.
Αυτό το απροσπέλαστο μέρος το
«δάμασε» με απόλυτο σεβασμό στη
μοναδικότητά του, η τεχνολογία στις 10
Μαρτίου του 1896, όταν άρχισε το ταξίδι
του ο οδοντωτός σιδηρόδρομος.Την
κατασκευή του αποφάσισε ο Χαρίλαος
Τρικούπης το 1889 οπότε και άρχισε να
κατασκευάζεται το έργο και το κόστος του
έφτασε τα 3.900.000 χρυσές δραχμές. Το
τρενάκι συνεχίζει το ταξίδι του στο χρόνο
χαρίζοντας υπέροχες στιγμές στους
επιβάτες ξεκινώντας από το Διακοπτό και
περνώντας από κροκαλοπαγή πετρώματα που προκαλούν ρίγη και δέος,
μέσα από γέφυρες και σήραγγες αλλά και από μέρη όπου η γαλήνη
απλώνεται κάτω από το αργόσυρτο αγκομαχητό του οδοντωτού. Τα
στενότερα και ωραιότερα σημεία του φαραγγιού είναι στις θέσεις Νιάματα,
Πόρτες, Τρικλιά, Σιφώνι και το «δικαστήριο», μια σπηλιά με σταλαγμιτικούς
βράχους που μοιάζουν με αίθουσα δικαστηρίου. Ποτέ στη διάρκεια
λειτουργίας του Οδοντωτού δεν έχει σημειωθεί ατύχημα. Από το φαράγγι του
Βουραϊκού περνά ακόμη ο μύθος που θέλει τον Ηρακλή να τραβά μια
μαχαιριά με το σπαθί του στη θέση «Πόρτες» κόβοντας στα δύο το βράχο που
του έκλεινε το πέρασμα για να φτάσει κατ’ άλλους στον Ευρυσθέα, κατ’
άλλους στην αγαπημένη του Βούρα την κόρη της Ελίκης. Από τη Βούρα, πήρε
το όνομά του ο Βουραϊκός, που οι αρχαίοι τον έλεγαν Ερασίνο. Άλλο όμως ο
μύθος και άλλο ο νόμος της φύσης που δίνει στο μοναδικό αυτό φαινόμενο
αξεπέραστη ομορφιά και στην περιοχή χιλιάδες τουρίστες. Η κοιλάδα του
Βουραϊκού ήταν λίμνη όπως και όλη η περιοχή γύρω από τα Καλάβρυτα. Τα
νερά της «αναζήτησαν» διέξοδο προς τη θάλασσα και «έπλασαν» το
μεγαλόπρεπο αυτό φαράγγι το οποίο αργότερα παραδόθηκε στην ορμή του
ομώνυμου ποταμού που το βαθαίνει χρόνια τώρα με τρόπο που θα ζήλευε και
ο μεγαλύτερος γλύπτης.
Το φαράγγι του Βουραϊκού ξεκινά 3 χλμ. βόρεια του χωριού Κάτω Ζαχλωρού
σε υψόμετρο 730 μέτρων και συνεχίζει παράλληλα με το ποτάμι διανύοντας
απόσταση 20 χιλιομέτρων για να καταλήξει στο χωριό Διακοπτό.

ΔΑΣΟΣ ΣΤΡΟΦΥΛΙΑΣ - ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ - ΛΙΜΝΗ ΤΟΥ

ΠΡΟΚΟΠΟΥ - ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ ΚΟΤΥΧΙΟΥ
Ένα μοναδικής οικολογικής αξίας οικοσύστημα απλώνεται γύρω από το
υπέροχο δάσος της Στροφυλιάς, που είναι και ένα από τα μεγαλύτερα δάση
της Μεσογείου. Ο Θεός ...είχε κέφια όταν έφτιαξε τη
Στροφυλιά και το κέφι του μεταδίδεται κάθε φορά στον
επισκέπτη αυτής της αχανούς έκτασης των 20.000
στρεμμάτων, του δάσους με τα «ομπρελοειδή» πεύκα,
τα κουκουνάρια, τις μυρτιές, τα ρείκια και τα βελανίδια,
που απλώνεται λίγα χιλιόμετρα δυτικότερα του Αράξου,
σε ζώνη παράλληλη με το γαλανό ατελές της θάλασσας της Καλογριάς, και
αποτελεί ιδανικό τόπο για να απολαύσει κανείς απέραντη αμμουδιά με σκιά
στα λίγα μέτρα.
Ανάμεσα στα πυκνά δέντρα της Στροφυλιάς «συνωμοτούν» κουνάβια,
νυφίτσες, κούκοι, ξεφτέρια, νανόμπουφοι, καρδερίνες, κουρούνες, καρακάξες,
χουχουριστές και άλλα σπάνια είδη ορνιθοπανίδας στην Ευρώπη που
προστατεύονται από τη διεθνή συνθήκη Ραμσάρ. Η περιοχή αποτελεί πόλο
έλξης χιλιάδων επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Στις αμμουδιές
της Καλογριάς γεννούν τα αυγά τους οι χελώνες καρέτα-καρέτα. Το δάσος της
Στροφυλιάς χωρίζει σαν λωρίδα από κουκουνάρια τη λίμνη του Πρόκοπου
από το Ιόνιο πέλαγος. Λοφίσκοι από άμμο κατά μήκος της ακτής «φτιαγμένοι»
από το κύμα και τα θαλάσσια ρεύματα δεν αφήνουν τα γλυκά νερά των
χειμάρρων να βγουν στη θάλασσα. Έτσι σχηματίστηκαν η λίμνη του
Πρόκοπου και η λιμνοθάλασσα Κοτύχι. Τα γλυκά νερά των εξαιρετικών για
την Ευρώπη αυτών βιότοπων έλκουν πολλά σπάνια είδη από υδρόβια και
παροδικά πουλιά που φθάνουν να ξεχειμωνιάσουν, πολλά αμφίβια και ερπετά
αλλά και σπάνια φυτά.

Λιμνοθάλασσα του Πάπα

Η περιοχή είναι φυσικό ιχθυοτροφείο με λαβράκια, κέφαλους και χέλια και

προστατεύεται από τη συνθήκη Ραμσάρ (1971).Στις όχθες της λίμνης υπάρχει
παρατηρητήριο πουλιών. Το σύμπλεγμα της Στροφυλιάς, της λιμνοθάλασσας
Κοτυχίου και της λίμνης του Πρόκοπου που εκτείνεται σε μήκος 15 χλμ.
συμπληρώνει η λιμνοθάλασσα του Πάπα, η οποία αποτελεί από παλιά πολύ
σημαντικό φυσικό ιχθυοτροφείο. Το όνομα Πάπας δεν βγήκε τυχαία. Λέγεται
ότι επί Ενετοκρατίας το Βατικανό τροφοδοτούνταν από εδώ με λαχταριστές
τσιπούρες Για τους πεζοπόρους υπάρχουν πολλές διαδρομές που περνούν
από διαφόρων τύπων βιότοπους. Στην περιοχή υπάρχουν και μικρά χαμηλά
υψώματα με πιο σημαντικά τα Μαύρα Βουνά (ύψος 240 μέτρα).

• ΒΡΑΧΟΣ ΕΒΡΟΣΤΙΝΑΣ

Ο βράχος αυτός είναι του όρους Εβροστίνα που χωρίζει τους Νομούς Αχαΐας
και Κορινθίας. Κάτω από το βράχο «περνάει» η υδροδότηση της αρχαίας
πόλης της Αιγείρας. Το ύψος του είναι πάνω από 500 μέτρα.

• ΔΑΣΟΣ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ – ΖΑΡΟΥΧΛΑΣ

Το δάσος αυτό είναι ενοποιημένο με το δάσος της Ζαρούχλας και είναι το

μεγαλύτερο του Νομού Αχαΐας, με μαύρη πεύκη, έλατα και καστανιές. Το
δάσος ξεκινά απο τη Σελιάνα και απλώνεται έως Σαραντάπηχο, Περιθώρι,
Ταρσό, Ζαρούχλα και Αγία Βαρβάρα.

• ΔΑΣΟΣ ΜΠΑΡΜΠΟΥΣ

Κοντά στο χωριό Νάσια στο Αφροδίσιο βουνό βρίσκεται το δάσος της
Μπαρμπούς που με την τροπική του βλάστηση αποτελεί μια πραγματικά
αξιοθαύμαστη ορεινή όαση. Αιωνόβιες καστανιές, από την εποχή της
Ενετοκρατίας, κρανιές και βελανιδιές προσφέρουν τη δροσιά και τα κλαδιά
τους σε σπάνια πουλιά και ζώα, ιδίως αγριογούρουνα.

• ΔΑΣΟΣ ΚΑΝΙΣΚΑΣ

Δασική έκταση 12.860 στρεμμάτων στο δημοτικό διαμέρισμα Μ. Ποντιά του

Δήμου Καλαβρύτων. Το μεγαλύτερο δρυόδασος του Νομού με πλούσια
φυσική ομορφιά το οποίο συντηρεί πληθυσμούς διάφορων ζωϊκών ειδών και
αγοράστηκε πρόσφατα από τη Δημοτική Επιχείρηση «Χιονοδρομικό Κέντρο
Καλαβρύτων» προσφέρεται για την ανάπτυξη αθλητικών δραστηριοτήτων
(Mountain bike, αθλημάτων βουνού) και ήπιων μορφών τουρισμού, ενώ η
σχεδιαζόμενη αξιοποίηση του θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της ευρύτερης
περιοχής.
• ΚΛΗΜΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑ

Ο Παυσανίας το έκρινε ως «φαινόμενο αξιοπερίεργο» και το συμπεριέλαβε

στα «Αρκαδικά» του, ο λαός όμως είχε όρεξη για ακόμη πιο στενή σχέση
μεταξύ του Κλήματος που βρίσκεται στο χωριό Παγκράτι και του περιηγητή. Η
παράδοση μάλιστα «έβαλε» τον Παυσανία να το φυτεύει κιόλας ο ίδιος με τα
χέρια του. Το Κλήμα όμως αυτό το περιέλαβε και η μυθολογία που το ανέμειξε
σε πολλούς και διάφορους μύθους με προεξάρχοντα έναν άλλο, του Ηρακλή,
ο οποίος κυνηγούσε τη χρυσόκερο κερυνίτιδα έλαφο και έφτασε μέχρι το
Κλήμα στο οποίο μπερδεύτηκαν τα μακριά μαλλιά της ελάφου και τη
συνέλαβε. Εξ ου και το όνομα της θέσης «Κυνηγάρι».
Εικάζεται λοιπόν ότι η ηλικία του Κλήματος βάσει του μύθου πρέπει να
ξεπερνά τα 3.000 χρόνια. Η Κληματαριά έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο
μνημείο της φύσης και είναι επιβλητική, μπερδεμένη στις πετρόμαντρες και
κρεμασμένη σε αιωνόβιες πουρνάρες, σε μια τεράστια επιφάνεια στο
προαύλιο του Ναού του Αγίου Νικολάου.

• ΥΔΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΥΓΟΣ

Στη βραχώδη και επιβλητική Νεραϊδόρραχη του όρους Χελμός και σε

υψόμετρο 2.100 μέτρων βρίσκονται τα Ύδατα της Στυγός.
Τα νερά σχηματίζουν έναν εντυπωσιακό καταρράκτη σε ύψος 200 μέτρων
περίπου και εισβάλλουν στην κοίτη του Κράθι ποταμού.
Η μυθολογία έπιασε μολύβι και χαρτί και ξέχασε να σταματήσει το γράψιμο.
Οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι τα νερά της Στύγας φρουρούσαν τον Άδη
και τρομοκρατούσαν θεούς και θνητούς που ορκίζονταν ψέματα.
Με τη Στύγα έχουν καταπιαστεί ο Ησίοδος, ο Όμηρος, ο Ηρόδοτος, ο
περιηγητής Παυσανίας που διατείνεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος
δηλητηριάστηκε με Στύγιο Ύδωρ, ενώ οι αδερφές του μάλλον πιο έξυπνες,
λούστηκαν με αυτό το νερό και έγιναν αθάνατες.
Για να φτάσετε σε αυτά τα
φοβερά και τρομερά νερά
ξεχάστε το αυτοκίνητο. Η
πρόσβαση είναι οδική και
αρκούντως ανηφορική από το
χωριό Περιστέρα και κατηφορική
από την κορυφογραμμή του
Χελμού.
Σήμερα η εν λόγω πηγή
ονομάζεται και Μαυρονέρι.

• ΛΑΔΩΝΑΣ ΠΟΤΑΜΟΣ

Ο Λάδωνας είναι ο υδάτινος

«δεσμός» των Νομών Αχαΐας και
Αρκαδίας, και ένας από τους
αρχαιότερους ποταμούς που η μυθολογία τον ήθελε «δράκοντα», τόπο για
θεϊκά ραντεβού και μάχες αναρίθμητες από τις οποίες έχει παρελάσει όλο το
δωδεκάθεο. Ξεχωρίζει το επεισόδιο μεταξύ Δάφνης και Λεύκιππου. Το μήκος
του ξεπερνά τα 60 χιλιόμετρα και το «σώμα» του στο χάρτη μοιάζει με φίδι
που ελίσσεται. Καθ’ οδόν εμπλουτίζεται με τα νερά του Αροανίου και μαζί
φτάνουν μέχρι τα σύνορα των δύο

• ΑΡΟΑΝΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ

Ο Αροάνιος έχει τις πηγές του καλά προστατευμένες στους πρόποδες του
Χελμού στα όρια του Πλανητέρου, διασχίζει την κοιλάδα της Κατσάνας και
δίνει στη ροή του «ραντεβού» με το χείμαρρο Κλείτορα και τον αρχαιότερο
των πελοποννήσιων ποταμών το Λάδωνα με τον οποίο ενώνεται για να
φτάσει στην τεχνητή λίμνη της Δάφνης.
Όλη η περιοχή που δροσίζεται από τον Αροάνιο χαρακτηρίζεται από
βλάστηση που οργιάζει και έχει χαρακτηριστεί μνημείο της φύσης.
Υπεραιωνόβια πλατάνια, πεντακάθαρα νερά, νεροτριβές και νερόμυλοι
υψηλής αρχιτεκτονικής αισθητικής, συντροφεύουν τον Αροάνιο των δεκάδων
μύθων και παραδόσεων Νομών για να απλώσουν τη δροσιά τους στην
υπέροχη τεχνητή λίμνη, με τα νερά της οποίας λειτουργεί το υδροηλεκτρικό
εργοστάσιο.
Οι πηγές του Λάδωνα βρίσκονται πριν από το χωριό Λυκούρια. Ο ποταμός
αναφέρεται από τον Παυσανία ο οποίος ταξιδεύοντας στα μέρη μας (περίπου
το 174 μ.Χ.) έγραψε στα «Αχαϊκά» του «Κάλλους γαρ μεν ένεκα ουδενός
ποταμού δεύτερος ούτε των βαρβαρικών εστί ούτε Έλληνος» δηλ. «δεν
υπάρχει άλλος ποταμός πιο ωραίος ούτε στην Ελλάδα ούτε αλλού». Ο
Λάδωνας των αρχαίων, έχει γίνει εσχάτως ο ποταμός των σπορ, (ράφτινγκ,
καγιάκ, ψάρεμα, πεζοπορία). Ονομαστός είναι ο υδροβιότοπος του Λάδωνα
και της λίμνης του, με σπάνια πουλιά, ψάρια και φυτά.

• ΠΗΓΕΣ ΑΡΟΑΝΙΟΥ - ΛΑΔΩΝΟΣ (Πλανητέρο - Λυκούρια)

Στις πηγές του Αροανίου, ο οποίος είναι υδροδότης του Λάδωνα και 7,5 χλμ.
από την Κλειτορία μυρίζει πέστροφα. Ο λόγος; Το ιχθυοτροφείο που
λειτουργεί στην περιοχή του Πλανητέρου κάτω από την προστατευτική
ομπρέλα των πλατάνων και το ψιθυριτό του νερού. Εδώ έχει αρχίσει ακόμη
και η παραγωγή σολομού, ποικιλίας του Ειρηνικού Ωκεανού. Από την
αρχαιότητα ακόμη ήταν φημισμένο το ψάρι του Αροανίου και του Λάδωνα,
αφού ο Παυσανίας κάνει αναφορά σε ψάρια που αντιθέτως με το ρητό «σιγή
ιχθύος» έβγαζαν φωνή πουλιού τσίχλας το ηλιοβασίλεμα, πράγμα που όπως
ο ίδιος σημειώνει δεν είχε ακούσει με τα αυτιά του. Πολλοί ήταν αυτοί πάντως
που απέδιδαν από τότε το φαινόμενο των «φθεγγόμενων ιχθύων» στις
πέστροφες. Το τοπίο εδώ είναι ειδυλλιακό ενώ στην περιοχή υπάρχουν
παλιές νεροτριβές και νερόμυλοι. Μετά από 7,5 χλμ. από τις πηγές του
Λάδωνα, φτάνει κανείς στο χωριό Λυκούρια, που είναι χτισμένο στα 745
μέτρα και πλημμυρισμένο από τα έλατα των βουνών Φραγκο - Μαλιμίγκα.
Είναι χτισμένο στη θέση της αρχαίας Λυκουρίας και φημίζεται για το υπέροχο
κλίμα του.

• ΚΡΑΘΙΣ ΠΟΤΑΜΟΣ – ΚΛΟΥΚΙΝΟΧΩΡΙΑ

Ο Κράθις βρέχει τα περίφημα Κλουκινοχώρια (Ζαρούχλα, Αγία Βαρβάρα,

Σόλο, Περιστέρα, Μεσορούγι και Βουνάκι), έχει ως βασικό υδροδότη του τα
νερά της Στύγας και τη λίμνη του Τσιβλού και καταλήγει στον Κορινθιακό
Κόλπο. Ο Κράθις δρόσιζε τους ξακουστούς Βαρβαρίτες μαστόρους που
έδρασαν εδώ φτιάχνοντας υπέροχους αμυντικούς πύργους.
Ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας ξάφνιαζε και τον Παυσανία ο οποίος
αναφέρει ότι ρέουν δύο ποταμοί, ο ένας υπέργειος και ο άλλος υπόγειος.

• ΤΕΥΘΕΑΣ ΠΟΤΑΜΟΣ

Πηγάζει απ’ την καρδιά του Ερύμανθου, κάτω από τις ψηλότερες κορυφές του
βουνού. Στον άνω ρου διαρρέει ορμητικά τη βαθιά εντυπωσιακή χαράδρα
μεταξύ Ωλενού (2.221 μ.) και Προφήτη Ηλία (2.124 μ.) κρατώντας μόνιμα
νερά πολύ ψηλά ακόμη και το καλοκαίρι. Μεγάλοι καταρράκτες σχηματίζονται
στην κοίτη του ποταμού και στα ρέματα που χύνονται σ’ αυτόν από την
πλευρά του απόκρημνου όγκου του Προφήτη Ηλία.
Πιο κάτω από το Αλεποχώρι το ποτάμι εξελίσσεται σε τοπίο με ηπιότερο
ανάγλυφο και οι όχθες συχνά καλύπτονται από πυκνά πλατάνια (Acer
helbreichi), για να συμβάλλει τελικά με τον Πείρο στη ΒΙ.ΠΕ. Πατρών κοντά
στον Άγιο Στέφανο.

• ΚΡΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ

Ο Κριός πηγάζει από το δάσος Περιθωρίου και Σαραντάπηχου, διασχίζει όλο

το Δήμο Αιγείρας από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα δίνοντας ζωή στα
γύρω χωριά του
Δήμου.

• ΛΙΜΝΗ ΛΑΔΩΝΑ

Νοτιοδυτικά της
Δάφνης, «ακουμπά»
το Δήμο Παΐων η
τεχνητή λίμνη του
Λάδωνα. Πρόκειται για
μια λίμνη που
προβάλλει ανέλπιστα
μέσα από τον
καταπράσινο ορεινό
όγκο που
καθρεφτίζεται στα νερά
της. Προσφέρεται για
κολύμπι, ψάρεμα και περισυλλογή. Ο Ναυτικός Αθλητικός Όμιλος Δάφνης,
αξιοποιεί τη λίμνη του Λάδωνα όπως και τον ίδιο τον ποταμό με
εγκαταστάσεις καγιάκ, ράφτινγκ και κωπηλασίας.

• ΛΙΜΝΗ ΤΣΙΒΛΟΥ

Είναι ίσως από τις πιο βαθιές αναπνοές που παίρνει το τοπίο στην ορεινή
Αχαΐα, η αλπική λίμνη του Τσιβλού που με την αναπάντεχη παρουσία της
συναγωνίζεται και σχεδόν ξεπερνά σε ομορφιά το περίφημο ελατόδασος της
Ζαρούχλας που περιβάλλει με πράσινα «τσίνορα» το βαθύ της μπλε. Η
Τσιβλού βρίσκεται σε υψόμετρο 800 μέτρων και είναι από τις ελάχιστες που
υπάρχουν στην ορεινή Πελοπόννησο. Αιτία για όλη αυτή την ομορφιά ήταν
ένα λάθος της φύσης, μια κατολίσθηση που έγινε το 1912 όταν φράχτηκε ο
αρχαίος ποταμός Κράθις, που ...γουργουρίζει ακόμα και σήμερα δίπλα της.

Επιστροφή από τη λήθη για το στρατό του

Καμβύση...
Οστά που υποστηρίζεται ότι ανήκαν στους χαμένους Πέρσες
στρατιώτες
«Όταν οι Πέρσες
ξεκίνησαν από την
πόλη Όαση εναντίον
των Αμμωνίων
διασχίζοντας την
έρημο και ήταν
περίπου στα μισά της
διαδρομής μεταξύ της
πόλης τους και της
Όασης, κατά τη
διάρκεια του φαγητού,
φύσηξε ένας δυνατός
άνεμος και τους έθαψε
όλους. Έτσι
χάθηκαν...». Έτσι
περιγράφει ο
Ηρόδοτος (Γ, 26, μτφ.
Λευτέρης Δρακόπουλος) την καταστροφή του περσικού στρατού που επλήγη
από αμμοθύελλα κατά την πορεία του προς την όαση της Siwa, στην
αιγυπτιακή έρημο το 525 π.Χ. Καθοδηγούμενοι από τον Πέρση κατακτητή της
Αιγύπτου Καμβύση Β΄, γιο του Κύρου του Μεγάλου, 5.000 στρατιώτες βάδιζαν
εναντίον του διάσημου μαντείου της όασης, καθώς οι ιερείς του Άμμωνα εκεί
είχαν αρνηθεί να αναγνωρίσουν τον Καμβύση ως ηγεμόνα της Αιγύπτου. Δεν
μπόρεσαν όμως ούτε καν να φτάσουν στο μαντείο. Η τραγική μοίρα τους, ως
γεγονός αλλά και ως αποτέλεσμα της έπαρσης ενός φιλόδοξου ηγεμόνα,
μετατράπηκε μέσω και της διήγησης του Ηροδότου σε μια από τις πιο
θρυλικές ιστορίες καταστροφής του παγκόσμιου πολιτισμού ενώ η
αποκάλυψη του χαμένου στρατού αντιπροσωπεύει μέχρι και τις μέρες μας μια
από τις διασημότερες αρχαιολογικές προκλήσεις.
Σήμερα, μια ομάδα Ιταλών επιστημόνων, καθοδηγούμενοι από τους δίδυμους
αδελφούς Angelo και Alfredo Castiglioni, υποστηρίζει ότι εντόπισε τελικά τον
χαμένο στρατό, κατά τη διάρκεια ερευνών τους στη δυτική έρημο. Εκεί, στη
μικρή όαση Bahrin, σχετικά κοντά στη Siwa, οι αδελφοί Castiglioni είχαν
εντοπίσει ήδη από το 1996 ένα σπήλαιο μήκους 35 μ. , ύψους 1.8μ. και
βάθους 3 μ. Στο εσωτερικό του αποκάλυψαν αμέσως ένα χάλκινο εγχειρίδιο
και αιχμές δοράτων περσικού Αχαιμενιδικού τύπου, οι οποίες είναι και οι
μοναδικές παρόμοιου τύπου που έχουν εντοπιστεί τόσο κοντά στη Siwa. Στον
εντοπισμό του σπηλαίου είχε οδηγήσει η αποκάλυψη ανθρώπινων
καταλοίπων και κεραμικής σε κοντινή απόσταση προς το χώρο.
«Το μέγεθος και το σχήμα του το καθιστούν ως το τέλειο καταφύγιο σε
περίπτωση αμμοθύελλας» δηλώνει ο Alfredo Castiglioni για το σπήλαιο, που
είναι μοναδικό τυπολογικά για την ευρύτερη περιοχή. Στα δεκατρία χρόνια
που ακολούθησαν, οι αδελφοί Castiglioni διεξήγαγαν έρευνες μέσω του
ιταλικού ερευνητικού κέντρου CeRDO για οδηγηθούν σε συγκλονιστικά
ευρήματα: χάλκινα όπλα, κοσμήματα (αργυρό περικάρπιο, ενώτιο) και
εκατοντάδες οστά που υποστηρίζεται ότι ανήκαν στους άτυχους στρατιώτες.
Η δραστηριότητα των διάσημων ιταλών αδελφών, που είναι γνωστοί για τον
εντοπισμό της πόλης Βερενίκης Παγχρύσου 20 χρόνια πριν, προβλήθηκε
μέσα από σχετική αρχαιολογική ταινία η οποία και προκάλεσε αίσθηση
πρόσφατα στο ιταλικό φεστιβάλ του Roverto. Πάντως, η ιταλική αποστολή
είναι η δεύτερη ομάδα που ισχυρίζεται ότι εντόπισε το χαμένο στρατό μέσα σε
διάστημα 9 χρόνων. Το 2000, μια ομάδα γεωλόγων από το αιγυπτιακό
Πανεπιστήμιο Helwan δήλωσε ότι βρήκε ίχνη των άτυχων Περσών όταν
αποκάλυψε ανθρώπινα οστά και υλικά κατάλοιπα κατά τη διάρκεια ερευνών
για πετρέλαιο στη Δυτική Έρημο.

Αργολίδα Δίδυμα: ΤΑ ΔΥΟ ΣΠΗΛΑΙΑ (Δολίνες)

Τα συναντάμε λίγο πριν από την είσοδο του χωριού, περίπου 1 χλμ δυτικά.
Το μεγαλύτερο από τα δύο σπήλαια, έχει διάμετρο 150 μέτρων και βάθος
80 μέτρων. Εντυπωσιάζουν αμφότερα με το μέγεθος και το σχήμα τους.

Κοιλάδα: ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ (Φράγχθι)

Το σπήλαιο περιέχει σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα.

Αρκαδία Λεωνίδιο: ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΟΥ "ΔΙΟΝΥΣΟΥ" (ΣΙΝΤΖΑΣ)

Διαθέτει σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Εκεί βρέθηκαν αγγεία και οστά

διαφόρων περιόδων.
Παραλία Τυρού - Σαπουνακαίικων: Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΩΝ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΩΝ

Τη συναντάμε στην παραλία Τηγάνι. Πρόσβαση υπάρχει με βάρκα.

Αχαϊα Καλάβρυτα: ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ

Τηλέφωνο: 31588, 31633, 31001

Βρίσκεται σε απόσταση 1.500 μέτρων βόρεια από το χωριό Καστριά. Εχει

δεκατρείς κλιμακωτές λίμνες σε τρεις ορόφους και είναι μοναδικό στον
κόσμο. Στα ήσυχα νερά των λιμνών καθρεφτίζονται πανέμορφες και
πολύχρωμες σταλακτιτικές δημιουργίες που έχουν αναπτυχθεί στους
τοίχους και στις οροφές. Η ύπαρξη του σπηλαίου ήταν γνωστή από την
αρχαιότητα, αλλά μόλις το 1964 κάτοικοι των Καστριών ανέβηκαν με
ξυλόσκαλες και ανακάλυψαν το δεύτερο όροφο. Η εξερεύνηση έγινε από
τον ΕΟΣ (με επικεφαλής τον καθηγητή Ιωάννη Μελέντη και τη
σπηλαιολόγο Άννα Πετροχείλου), ενώ το 1981 άρχισε η αξιοποίησή του
από τον ΕΟΤ. Τα νερά του σπηλαίου προέρχονται από το οροπέδιο
"Απανώκαμπος" (4 χλμ ψηλότερα από το σπήλαιο) και διοχετεύονται από
καταβόθρες και από υπόγειους φυσικούς αγωγούς, που καταλήγουν στις
πηγές του Αροάνιου ποταμού. Η συνολική επιφάνεια του σπηλαίου
υπολογίζεται σε 20.000 τ.μ. Από αυτά έχουν εξερευνηθεί τα 1.980 μ.,
έχουν αξιοποιηθεί τουριστικά τα 350 μ., ενώ τα έργα συνεχίζονται. Στον
κάτω όροφο (μη επισκέψιμος) βρέθηκαν απολιθωμένα οστά ανθρώπων
και ζώων τεράστιας παλαιοντολογικής σημασίας καθώς και όστρακα
Νεολιθικών και Πρωτελλαδικών Χρόνων. Το σπήλαιο για το κοινό είναι
ανοιχτό όλο το χρόνο, ενώ στις εγκαταστάσεις υπάρχουν αίθουσα
αναμονής επισκεπτών και τουριστικό περίπτερο.

Κλειτορία: ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ

Βρίσκεται στην Καστριά, 9 χλμ βόρεια.

Κάτω Αχαϊα: Η ΣΠΗΛΙΑ (ΝΕΡΑΪΔΟΤΡΥΠΑ)

Είναι κοντά στο χωριό Πόρτες, 5 χλμ νότια από το Σαντομέρι.

Λακωνία Νεάπολη: ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ

Διαθέτει πλούσιο σταλακτιτικό διάκοσμο. Βρίσκεται 17 χλμ

βορειοανατολικά.

Πύργος Διρού: ΤΑ ΠΕΡΙΦΗΜΑ ΣΠΗΛΑΙΑ ΑΛΕΠΟΤΡΥΠΑ και ΒΛΥΧΑΔΑ

 Τα συναντάμε 5 χλμ βορειοδυτικά. Τα εξερεύνησαν οι σπηλαιολόγοι
Ιωάννης και Άννα Πετροχείλου. Το σπήλαιο Αλεπότρυπα ανακαλύφθηκε το
1958. Οι αρχαιολογικές έρευνες άρχισαν το 1970 υπό τη διεύθυνση του
αρχαιολόγου Γεωργίου Παπαθανασόπουλου. Η σπηλιά, κατά τη διάρκεια
της Νεότερης Νεολιθικής Περιόδου (4000 3000 π.Χ.), χρησιμοποιήθηκε
σαν καταφύγιο, κατοικία, εργαστήριο, αποθήκη αγαθών, νεκροταφείο και
τόπος λατρείας. Ο πλούτος και η ποιότητα των ευρημάτων αποδεικνύουν
ότι στην Αλεπότρυπα αναπτύχθηκε μια πολυάνθρωπη κοινωνία που
εξελίχθηκε σε σημαντικό κέντρο, με έντονο εμποροναυτικό και
γεωργοκτηνοτροφικό χαρακτήρα. Το παράδοξο, σύμφωνα με τον
αρχαιολόγο Γ. Παπαθανασόπουλο, είναι ότι βρέθηκαν στην επιφάνεια
σκελετοί που δεν είχαν ενταφιαστεί, γεγονός που τον οδήγησε στο
συμπέρασμα ότι οι νεολιθικοί άνθρωποι είχαν πεθάνει από ξαφνικό
σεισμό, ο οποίος προκάλεσε μεγάλης έκτασης καταπτώσεις βράχων από
την οροφή και έφραξε και την είσοδο της σπηλιάς. Οι διάδρομοι της
Αλεπότρυπας, στολισμένοι με σταλαγμίτες και σταλακτίτες, έχουν μήκος
500 μ. Η έκτασή της είναι 6.500 τ.μ. Η κεντρική σπηλιά καταλήγει σε μια
πανέμορφη λίμνη βάθους 6 μ. Η επίσκεψη στο σπήλαιο δεν έχει ακόμα
επιτραπεί στο κοινό.Το σπήλαιο Βλυχάδα έχει έκταση 16.700 τ.μ. και από
το 1949 έχουν εξερευνηθεί περίπου 2.800 υδάτινοι διάδρομοι. Ο
επισκέπτης θα ακολουθήσει μια υπέροχη λιμνιαία διαδρομή μήκους 2,5
χιλιομέτρων (περίπου 40') μέσα από δαιδαλώδεις μυστηριακούς χώρους,
στολισμένους με πανύψηλους σταλαγμίτες και σταλακτίτες, που το
καθρέφτισμά τους στο νερό πολλαπλασιάζει την εντυπωσιακή ομορφιά
τους. Η ξενάγηση στο σπήλαιο Βλυχάδα γίνεται με βάρκα και με τα πόδια
ένα τμήμα του είναι στη στεριά.Πληροφορίες στο τηλέφωνο: 52222, 52223.

Μεσσηνία Αγιος Νικόλαος: ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ Βρίσκεται 3,5 χλμ

νοτιοανατολικά. Περιλαμβάνει εντυπωσιακούς σταλακτίτες

Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ

Ο μύθος λέει ότι ο Οδυσσέας, φεύγοντας από την Τροία, έφτασε στο
βασίλειο των Κικόνων, του θρακικού λαού που κατοικούσε ανάμεσα στη
σημερινή λίμνη Βιστονίδα και τις εκβολές του ποταμού Έβρου. Εκεί έδεσε
το καράβι του στο Οδύσσειο ρείθρο, που διατηρείται και σήμερα, νότια της
προϊστορικής Ισμάρας, έδρας του βασιλείου. Ο βασιλιάς Μάρων τού έδωσε
το κρασί με το οποίο ο ήρωας της Οδύσσειας μέθυσε τον κύκλωπα
Πολύφημο. Αυτός ο κύκλωπας χάρισε το όνομά του στο σπήλαιο της
Μαρώνειας που βρίσκεται 25 χιλιόμετρα ανατολικά της Κομοτηνής, κοντά
στον ιστορικό οικισμό της Μαρώνειας, και αποτελεί σήμερα το επίκεντρο
συστηματικών προσπαθειών για την αξιοποίησή του. «Δεν γνωρίζουμε
πότε ανακαλύφθηκε το σπήλαιο του Πολυφήμου. Ξέρουμε όμως ότι
πάντα κατοικούνταν καθώς υπάρχουν προϊστορικά ευρήματα
ανθρώπινης παρουσίας όπως και αντίστοιχα ευρήματα από την
νεολιθική εποχή και την περίοδο της βυζαντινής κυριαρχίας»,
αναφέρει στο Εθνικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο αντινομάρχης υποδομών
της νομαρχίας Ροδόπης Κώστας Κατσιμίγας. Τα τελευταία χρόνια η
είσοδος του σπηλαίου χρησίμευε ως κατάλυμα για κοπάδια ζώων με
αποτέλεσμα τα κοντινά σε αυτήν τμήματα να καταστραφούν. Ωστόσο, το
ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας
για το σπήλαιο είναι μεγάλο όχι μόνο για τους πολύχρωμους σταλακτίτες
του, αλλά και γιατί αποτελεί την κατοικία δύο σπάνιων ειδών νυχτερίδας
που δεν ζουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Εκεί ξεχειμωνιάζουν και
αναπαράγονται και πολλά άλλα είδη νυχτερίδας που έχουν φανεί μάλιστα
ιδιαίτερα χρήσιμα για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, οι οποίοι
εμπορεύονταν για χρόνια το λίπασμα από τα κόπρανα των νυχτερίδων, το
λεγόμενο γουανό. Tο σπήλαιο της Μαρώνειας είναι ο μοναδικός χώρος
στον πλανήτη μας που ζουν οι επίσης μοναδικοί πληθυσμοί του ισόποδου
Alpioniscus thracicus, του κολεοπτέρου Maroniella beroni και του χερσαίου
σαλιγκαριού Balcanodiscus cerberus. Ειδικότερα, έχουν βρεθεί πάνω από
30 διαφορετικά είδη ασπονδύλων, εκ των οποίων τα 25 έχουν μόνιμους
πληθυσμούς και 5 από αυτά είναι νέα για την επιστήμη. Ιδιαίτερη αξία στο
σπήλαιο προσδίδει η παρουσία 8 αποκλειστικά σπηλαιόβιων ειδών (6
τρωγλόβια και 2 στυγόβια) και τουλάχιστον 10 ειδών που είναι ενδημικά
στο σπήλαιο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το σπήλαιο δημιουργήθηκε
πριν από 8 με 10 εκατομμύρια χρόνια, όταν η περιοχή αναδύθηκε από τη
θάλασσα και άρχισε να διαβρώνεται από το νερό της βροχής. Η κίνηση
των υπόγειων υδάτων δημιούργησε κοιλότητες που εποικήθηκαν από
χερσαίους οργανισμούς. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 το σπήλαιο
εξερευνήθηκε από το ζεύγος Πετρόχειλου και προέκυψαν οι πρώτες
καταγραφές του εσωτερικού του. Μια πιο συντονισμένη προσπάθεια για
την αξιοποίησή του ξεκίνησε το 2000, οπότε η Περιφέρεια Ανατολικής
Μακεδονίας και Θράκης, σε συνεργασία με τον Δήμο Μαρώνειας ανέθεσε
σε ομάδα καθηγητών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
(ΑΠΘ) να πραγματοποιήσει βιολογικές, γεωλογικές και βραχομηχανικές
έρευνες. Τα αποτελέσματα των ερευνών παραδόθηκαν στην Περιφέρεια,
το υλικό εκχωρήθηκε στη νομαρχία και η ίδια ξεκίνησε τις διαδικασίες για
την ανάδειξη του σπηλαίου, σε συνεργασία με ειδικούς από το Μουσείο
Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης, αλλά και τα σπήλαια της Αλιστράτης
Σερρών και του Μαρά Δράμας. Πριν από λίγες μέρες, το νομαρχιακό
συμβούλιο Ροδόπης ενέκρινε την προγραμματική σύμβαση για την
ανάθεση της μελέτης ανάδειξης του σπηλαίου που θα υπογραφεί από την
Περιφέρεια, τη Νομαρχία και το Δήμο. Η μελέτη αυτή περιλαμβάνει και το
κομμάτι της δημιουργίας φορέα διαχείρισης. «Σχεδιάζουμε, σε συνεργασία
με την εφορία Σπηλαιολογίας και Παλαιοντολογίας, να δημιουργήσουμε μια
διαδρομή τριακοσίων περίπου μέτρων στο σπήλαιο από όπου ο
επισκέπτης θα μπορεί να δει το εξαιρετικό θέαμα των σταλακτικτών και
σταλαγμιτών. Στην είσοδο θα κατασκευαστούν, με σεβασμό πάντα στο
περιβάλλον, ένα εκδοτήριο εισιτηρίων, ένα μικρό αναψυκτήριο, μία
αίθουσα σουβενίρ και μια αίθουσα προβολών», αναφέρει ο κ.
Κατσιμίγας.Επιπλέον σημειώνει πως θα δημιουργηθεί μια εφαρμογή,
 γνωστή στο εξωτερικό αλλά πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα.
Συγκεκριμένα, ειδικοί του τμήματος Αγρονόμων Τοπογράφων του
Πολυτεχνείου του ΑΠΘ θα καταγράψουν με τεχνολογία λέιζερ τις εικόνες
από τα τμήματα του σπηλαίου που δεν είναι προσπελάσιμα ώστε να
δημιουργήσουν στη συνέχεια μια εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας
που θα δίνει στον επισκέπτη μια ολοζώντανη εμπειρία. Με αντίστοιχο
τρόπο θα βιντεοσκοπηθούν οι κινήσεις των νυχτερίδων και το υλικό θα
προβάλλεται στην αίθουσα προβολών. Έτσι, η καταγραφή θα γίνει μόνο
μία φορά και η πανίδα του σπηλαίου θα υποστεί την ελάχιστη δυνατή
όχληση. Η νομαρχία Ροδόπης εκτιμά ότι ο ορίζοντας υλοποίησης του
έργου ανάδειξης του σπηλαίου Πολυφήμου «αγγίζει» περίπου τα πέντε
χρόνια και προσδοκά η όλη περιοχή να αποτελέσει πόλο έλξης
επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Σήμερα, δίπλα από τα ευρήματα του νεολιθικού οικισμού αναπτύσσεται ο

σύγχρονος οικισμός των Μύλων, όπου μαζί με το Κιβέρι, το Σκαφιδάκι και την
ορεινή Ανδρίτσα αποτελούν τα Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου Λέρνας.
Από τις ανασκαφές προέκυψαν σημαντικά ευρήματα των πρώτων χρόνων
μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας που αξίζει να επισκεφθείτε. Κατά τους
χρόνους της φραγκοκρατίας στην περιοχή της Λέρνας κοντά στο Δημ.
Διαμέρισμα των Μύλων και προς τον οικισμό Καλαμάκι, χτίσθηκε
οχυρωματικός Πύργος ο «Πύργος της Βασιλοπούλας» του οποίου ευρήματα
σώζονται μέχρι και σήμερα.Επίσης χτίσθηκε στον λόφο του Ποντίνου το
«Κάστρο της Λέρνας» το οποίο είχε τριπλό
περίφραγμα και χρησιμοποιήθηκε σαν
αμυντικό οχύρωμα κατά τους χρόνους της
Ελληνικής Επανάστασης του 1821 Στην
περιοχή υπήρχε σημαντικός αριθμός
υδρόμυλων όπου αργότερα οι Ενετοί
κατασκεύασαν δίπλα τους μεγάλες θολωτές
οικοδομές για την αποθήκευση
σιτηρών.Επίσης κατασκεύασαν εργοστάσιο
κατασκευής πυρίτιδας όπου για την κίνηση των μηχανημάτων του
χρησιμοποιούνταν την δύναμη του νερού της τεχνητής λίμνης της Λέρνας που
δημιούργησαν, κατασκευάζοντας υδατόφραγμα, ερείπια του οποίου σώζονται
μέχρι και σήμερα. Στην περίοδο της επανάστασης του 1821 το ειδικό βάρος
της περιοχής των Μύλων, αναδείχτηκε με την μάχη των Μύλων στις 13
Ιουνίου 1825. Σε αυτή τη θέση τριγυρισμένη από πηγές, ρυάκια και βάλτους
ανατέθηκε από την κυβέρνηση στον Γιάννη Μακρυγιάννη να αντιμετωπίσει
τον Ιμπραήμ στην επέλαση του προς το Ναύπλιο. γαληνόν εστί και ηρεμαίον
παρεχόμενον δε όψιν τοιαύτην, διανήχεσθαι τολμήσαντα πάντα τινά καθέλκειν
πέφυκε και ες βυθόν υπολαβόν απήνεγκε…» Ακόμα και σήμερα η περιοχή
παρέχει σημαντικές ποσότητες νερού από τις οποίες υδρεύεται και αρδεύεται
σημαντικό μέρος του αργολικού πεδίου. Η Λέρνα πρωτοπαρουσιάστηκε σαν
οικισμός με το όνομα Ύδρα κατά την νεολιθική περίοδο (περίπου 3500 π.χ.),
ο οικισμός διατηρήθηκε σε όλες τις μετέπειτα ιστορικές περιόδους της
πρωτοελλαδικής, μεσοελλαδικής, υστεροελλαδικής εποχής και μέχρι τους
Ρωμαϊκούς χρόνους. Η ανασκαφή του νεολιθικού οικισμού πολύ κοντά στην
λίμνη επιβεβαιώνει το ιστορικό και πολιτιστικό.
Σήμερα, δίπλα από τα ευρήματα του νεολιθικού οικισμού αναπτύσσεται ο
σύγχρονος οικισμός των Μύλων, όπου μαζί με το Κιβέρι, το Σκαφιδάκι και την
ορεινή Ανδρίτσα αποτελούν τα Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου Λέρνας.
Από τις ανασκαφές προέκυψαν σημαντικά ευρήματα των πρώτων χρόνων
μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας που
αξίζει να επισκεφθείτε.
Στο βάθος του μυχού του
Αργολικού κόλπου και Νοτιοδυτικά
του Νομού Αργολίδας, δίπλα στις
ιστορικές πόλεις του Άργους και του
Ναυπλίου, βρίσκεται ο Δήμος Λέρνας.
Τόπος γεμάτος ιστορία , ιδιαίτερο
φυσικό κάλος και πλούσια αγροτική
παραγωγή.
Εδώ «ζούσε» το μυθικό τέρας Λερναία Ύδρα με τα εννέα κεφάλια που ο
ημίθεος Ηρακλής κατανίκησε στον δεύτερο άθλο τ ου μαζί με τον Ιόλαο. Εννέα
ήταν και οι πηγές που σχημάτιζαν την Λίμνη Αλκυόνη που όπως λέει και ο
Παυσανίας:

«…Το ύδωρ της λίμνης, ως ιδόντα εικάσαι Οχυρωματικό τείχος Κατά τους
χρόνους της φραγκοκρατίας στην περιοχή της Λέρνας κοντά στο Δημ.
Διαμέρισμα των Μύλων και προς τον οικισμό Καλαμάκι, χτίσθηκε
οχυρωματικός Πύργος ο «Πύργος της Βασιλοπούλας» του οποίου ευρήματα
σώζονται μέχρι και σήμερα. Επίσης χτίσθηκε στον λόφο του Ποντίνου το
«Κάστρο της Λέρνας» το οποίο είχε τριπλό περίφραγμα και χρησιμοποιήθηκε
σαν αμυντικό οχύρωμα κατά τους χρόνους της Ελληνικής Επανάστασης του
1821 Στον οικισμό του Κιβερίου έχει επίσης ανακαλυφθεί Μυκηναϊκή
Νεκρόπολη με θολοειδείς τάφους, στη θέση του Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου.Στα
όρια του Νομού Αργολίδας και νότια του Οικισμού Κιβερίου βρίσκετε η
υποθαλάσσια δίνη του Αναβάλου που παρέχει σημαντικές ποσότητες νερού
ικανές να καλύψουν το Συνόλου των αναγκών του Αργολικού πεδίου.Στο ΔΔ
Κιβερίου υπάγονται και οι οικισμοί Σπηλιωτάκι και Βελανιδιά. Στην περιοχή
υπήρχε σημαντικός αριθμός υδρόμυλων όπου αργότερα οι Ενετοί
κατασκεύασαν δίπλα τους μεγάλες θολωτές οικοδομές για την αποθήκευση
σιτηρών. Επίσης κατασκεύασαν εργοστάσιο κατασκευής πυρίτιδας όπου για
την κίνηση των μηχανημάτων του χρησιμοποιούνταν την δύναμη του νερού
της τεχνητής λίμνης της Λέρνας που δημιούργησαν, κατασκευάζοντας
υδατόφραγμα, ερείπια του οποίου σώζονται μέχρι και σήμερα. Στον
παραθαλάσσιο οικισμό Κιβερίου σε απόσταση 4 χιλ νότια από τους Μύλους
κατά την Φραγκοκρατία χτίσθηκε «Θερινή έπαυλη-Ανάκτορο», με
οχυρωματικούς πύργους, συγκρότημα μικρότερων οικοδομών, στάβλους και
αποθήκες, για τους Φράγκους Διοικητές του Ναυπλίου λόγω του εξαιρετικού
κλίματος και της καλής παραλίας του. Στην περίοδο της επανάστασης του
1821 το ειδικό βάρος της περιοχής των Μύλων, αναδείχτηκε με την μάχη των
Μύλων στις 13 Ιουνίου 1825. Σε αυτή τη θέση τριγυρισμένη από πηγές,
ρυάκια και βάλτους

Στην περιοχή Σπηλιωτάκι Υπάρχουν κατάλοιπα αρχαίας πόλεως πιθανόν του

Ελαιούντα, καθώς το αρχαίο ιερό της Δήμητρας και κόρης και αρχαίο οχυρό
στην θέση Αγ. Δημήτριος. Σε
απόσταση 2 χιλιομέτρων
από τους Μύλους βρίσκετε
το Δημ. Διαμέρισμα
Σκαφιδακίου. Με τον οικισμό
Φακλαρεϊκα
(Αναζύρι).Περιοχή αμιγώς
αγροτικού χαρακτήρα όπου
σε συνδυασμό με τις
σύγχρονες μονάδες
επεξεργασίας και
συσκευασίας αγροτικών
προϊόντων αποτελεί
σημαντική πηγή οικονομικής
ευημερίας του
τόπου.ανατέθηκε από την κυβέρνηση στον Γιάννη Μακρυγιάννη να
αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ στην επέλαση του προς το Ναύπλιο.

Ανάβαλος
Νότια και δυτικά των Μύλων στον Ορεινό όγκο του
Δήμου υπάρχει ο μικρός όμορφος οικισμός της
Ανδρίτσας. Αξίζει να επισκεφθείτε την καταπράσινη
περιοχή της «Φλέβας» με τα τρεχούμενα νερά.
Στην περιοχή της Ανδρίτσας πρόσφατα ανακαλύφθηκε
σπήλαιο μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας με
σταλακτίτες και σταλαγμίτες του οποίου η αξιοποίηση θα αποτελέσει
σημαντικό πόλο έλξης πολλών επισκεπτών.

Αγ. Γεώργιος Σκαφιδάκι

Όλα τα παραπάνω και

πολλά ακόμα που θα θαυμάσει ο
επισκέπτης αναδεικνύουν τη
σημασία και την αξία ετούτου του
τόπου. Η Ιστορία του, οι ομορφιές
του , οι παραλίες του, το φρέσκο ψάρι,
τα ονομαστά σουβλάκια των
Μύλων, οι άνθρωποι σε κάνουν να ταξιδεύεις…

Ο αρχαιολογικός χώρος της Λέρνας:

Η αρχαιολογική θέση του προϊστορικού οικισμού της Λέρνας βρίσκεται σε

απόσταση περίπου 10 χμ. από το Άργος, κοντά στο χωριό Μύλοι στον
Αργολικό κόλπο. Η θέση προσφέρει πλεονεκτήματα, που ώθησαν τους
πρώτους κατοίκους της να την επιλέξουν για μόνιμη εγκατάσταση. Ο οικισμός
είναι κτισμένος σε λόφο, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα ελέγχου της γύρω
περιοχής και ιδιαίτερα της διόδου από την Αρκαδία προς το Άργος. Η θέση
αυτή του οικισμού σε συνδυασμό με τη μικρή απόστασή του από τη θάλασσα
ευνόησε την ανάπτυξη του εμπορίου της ευρύτερης περιοχής ως τους
νεότερους χρόνους. Τέλος, η αφθονία τρεχούμενου νερού, που αναβλύζει
από τις φυσικές πηγές σχηματίζοντας χείμαρρους, ποταμούς και την ομώνυμη
λίμνη Λέρνα, παρείχε τη δυνατότητα της γεωργικής και κτηνοτροφικής
εκμετάλλευσης της εύφορης πεδιάδας σε όλη τη διάρκεια κατοίκησής της.
Η κωμόπολη της Λέρνας πιθανώς πήρε το όνομά της από το θρυλικό βασιλιά
Λέρνο. Κατοικήθηκε από την Αρχαιότερη Νεολιθική εποχή (6η-5η χιλιετία
π.Χ.) έως τη Μυκηναϊκή εποχή (περ. 13ος-12ος αιώνας π.Χ.). Ιδιαίτερη ακμή
γνωρίζει κατά την Εποχή του Χαλκού.

Περιήγηση στο χώρο:

- Ο περίβολος:
Ο οικισμός είναι κτισμένος στην κορυφή του λόφου, η οποία ισοπεδώθηκε για
αυτό το σκοπό. Περιβάλλεται από οχυρωματικό περίβολο με λίθινα θεμέλια
και πλίνθινη ανωδομή, που μετασκευάστηκε αρκετές φορές. Ο περίβολος
σχηματίζεται από δύο παράλληλους τοίχους και δύο προεξέχοντες πύργους
σε σχήμα πετάλου στην εξωτερική πλευρά του.
- Η «Οικία των Κεράμων»:
Το σημαντικότερο κτίσμα βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του οικισμού.
Ονομάστηκε «Οικία των Κεράμων» εξαιτίας των χιλιάδων πήλινων
κεραμιδιών, που αποκαλύφθηκαν εκεί και προέρχονταν από την ανωδομή της
δίρριχτης στέγης. Πρόκειται για τυπικό κτίριο με διαδρόμους, που συνηθίζεται
κατά την Πρωτοελλαδική περίοδο (3η χιλιετία π.Χ.) στη νότια Ελλάδα.
Κατασκευάστηκε στα ερείπια του προγενέστερου «κτιρίου BG», το οποίο είχε
παρόμοια αρχιτεκτονική δομή και διέθετε μεγάλη κυκλική πήλινη εστία με
εμπίεστη διακόσμηση στο χείλος της.
Η «Οικία των Κεράμων» έχει ορθογώνιο σχήμα (25Χ12μ.). Στο ισόγειο
αποκαλύφθηκαν τρία αλλεπάλληλα δωμάτια, που πλαισιώνονται από
σύστημα διαδρόμων στις μακρές πλευρές και θεωρείται βέβαιη η ύπαρξη
επάνω ορόφου. Τα 143 πήλινα σφραγίσματα, που βρέθηκαν σε ένα από τα
δωμάτια του ισογείου, μαρτυρούν την εμπορική ακμή της κοινότητας και το
σημαντικό ρόλο του κτίσματος σε αυτήν (κατοικία του άρχοντα ή δημόσιο
διοικητήριο). Η κεντρική θέση, η πολύπλοκη αρχιτεκτονική και η κατασκευή
κυκλικού λίθινου τύμβου στα ερείπια του κτίσματος από τους κατοίκους με
σκοπό τη διατήρηση της μνήμης του σε μεταγενέστερες εποχές
υπογραμμίζουν αυτό το σημαντικό του ρόλο.
Οι κατοικίες σε όλη τη διάρκεια ζωής του οικισμού ήταν μικρές σε μέγεθος με
ορθογώνιο ή αψιδωτό σχήμα. Οι πλίνθινοι τοίχοι τους στηρίζονταν σε λίθινα
θεμέλια και η στέγη τους αποτελούνταν από κλαδιά ή καλάμια και πατημένο
χώμα.
Τα πήλινα σκεύη, τα λίθινα, τα οστέινα και τα μεταλλικά εργαλεία μαρτυρούν
την ενασχόληση των κατοίκων της Λέρνας με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το
ψάρεμα, τη μεταλλουργία και τη βιοτεχνία. Παράλληλα τα θραύσματα από
ντόπια και εισηγμένα αγγεία και τα σφραγίσματα, που χρησιμοποιούνταν για
να σφραγίζονται τα κιβώτια με τα προϊόντα αποδεικνύουν την εμπορική ακμή
του οικισμού και τις επαφές του με τα νησιά του Αιγαίου. Σε όλες τις
περιόδους φαίνεται ότι οι νεκροί, ενήλικες και παιδιά, θάβονταν μέσα στα όρια
του οικισμού σε απλούς λάκκους. Η ξεχωριστή περίπτωση δύο λακκοειδών
τάφων (περ. 1700-1600 π.Χ.) του τύπου των αντίστοιχων τάφων των
Μυκηνών (ο ένας μέσα στον τύμβο της «Οικίας των Κεράμων) πιθανώς
πιστοποιεί την εξέχουσα κοινωνική θέση των συγκεκριμένων νεκρών στην
κοινότητα. Η πρακτική της ταφής των νεκρών μέσα στον οικισμό και το
γυναικείο ειδώλιο, που βρέθηκε ως κτέρισμα σε μία από αυτές δείχνουν το
σεβασμό των κατοίκων για τους νεκρούς τους. Παράλληλα η πήλινη
μνημειώδης εστία του κεντρικού κτιρίου πιθανώς να μαρτυρά τη χρήση του
χώρου για λατρευτικές τελετουργίες.

Η λίμνη Λέρνα ή Αλκιονία:

Στην αρχαιότητα η λίμνη Λέρνα ή Αλκιονία ήταν το σημείο συνάντησης των

τρεχούμενων νερών, που ανάβλυζαν από τουλάχιστον εννέα μεγάλες και
μικρότερες πηγές της γύρω περιοχής και εκτεινόταν ανάμεσα στους οικισμούς
της Λέρνας και του Άργους. Οι σύγχρονες έρευνες υπολογίζουν το αρχικό
βάθος της σε 6 μ. καταρρίπτοντας τη φήμη, που την ήθελε απύθμενη και σε
επικοινωνία με τον Άδη. Με την πάροδο των αιώνων οι ανθρώπινες
παρεμβάσεις για τον έλεγχο της ροής των υδάτων συντέλεσαν, ώστε η λίμνη
να περιοριστεί στο σημείο συνάντησης με τον Ποντίνο ποταμό δίνοντας τη
θέση της σε μια εύφορη πεδιάδα.
Στον αρχαίο μύθο η λίμνη συνδέεται με το ορμητήριο της Λερναίας Ύδρας,
ενός φιδόμορφου τέρατος με εννέα κεφάλια, που σκότωναν με φωτιά και
δηλητήριο, όποιον πλησίαζε τη φωλιά της στην πηγή Αμυμώνη. Αυτός, που
κατάφερε να την εξοντώσει, ήταν ο μυθικός ήρωας Ηρακλής στο δεύτερο
άθλο του. Με τη βοήθεια του ξαδέρφου του Ιόλαου έκοβε κάθε κεφάλι της και
έκαιγε την πληγή, ώστε να μην ξαναφυτρώσουν από αυτήν διπλάσια κεφάλια.
Ο μύθος αυτός πιθανότατα αντικατοπτρίζει το διαρκή αγώνα των κατοίκων να
δαμάσουν τα νερά της περιοχής και να τα χρησιμοποιήσουν για την
καλλιέργεια της γης.

Το ιερό άλσος: Στους κλασσικούς και ρωμαϊκούς χρόνους φαίνεται ότι

υπήρχε στις όχθες της λίμνης ιερό άλσος από πλατάνους, το οποίο
επισκέφθηκε ο Παυσανίας και κατέγραψε την ύπαρξη ιερών και αγαλμάτων
των θεών Δήμητρας Πρόσυμνας, Αφροδίτης, Αθηνάς Σαΐτιδος και Διονύσου.
Προς τιμήν αυτών των θεών τελούνταν τα Λερναία μυστήρια μέσα στο ιερό
άλσος. Αυτή ήταν παρόμοια θρησκευτική γιορτή με τα Ελευσίνια μυστήρια και
για αυτό οι λεπτομέρειες της τέλεσής τους παρέμεναν γνωστές μόνο στους
μυημένους. Σύμφωνα με τον Παυσανία και τον Ηρόδοτο περιλάμβαναν
νυχτερινές λαμπαδηφορίες με περιφορά αγαλμάτων, στις οποίες λάμβαναν
μέρος και γυναίκες ιέρειες.

Μύλοι:

Στους ιστορικούς χρόνους φαίνεται ότι ο προϊστορικός οικισμός της Λέρνας

μεταφέρθηκε βόρεια του σημερινού χωριού Μύλοι, όπου αποκαλύφθηκε
οικισμός της κλασσικής και ρωμαϊκής περιόδου. Φαίνεται ότι στα κλασσικά
χρόνια το Άργος χρησιμοποιούσε τη Λέρνα ως προγεφύρωμα για να
προστατευθεί από τις επιθέσεις της Σπάρτης με αποτέλεσμα ο οικισμός να
καταστραφεί αρκετές φορές έως την κατάκτησή του από τους Ρωμαίους.
Αξιοσημείωτη για την κατανόηση του κοινωνικού status των κατοίκων της
Λέρνας στα ρωμαϊκά χρόνια είναι η αποκάλυψη ενός κτιρίου με επιβλητική
αρχιτεκτονική δομή (έπαυλη εμπόρου;).Οι ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή
δείχνουν ότι αυτή είχε χρησιμοποιηθεί και για την ταφή νεκρών ήδη από τη
Μέση Εποχή του Χαλκού έως τα ελληνιστικά χρόνια. Στο α΄ μισό του 14ου
αιώνα οι Φράγκοι κύριοι της περιοχής έκτισαν οχυρωματικό πολυγωνικό
Κάστρο με επτά πύργους, το οποίο πέρασε τελικά στα χέρια των Οθωμανών
και καταστράφηκε στα μέσα του 15ου αιώνα. Το τείχος του χρησιμοποιήθηκε
για αμυντικούς σκοπούς κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ερείπιά
του σώζονται σήμερα στην κορυφή του λόφου Ποντίνου.
Στους χρόνους της φραγκοκρατίας άρχισε η κατασκευή πλήθους
παραθαλάσσιων υδρόμυλων, που αξιοποιούσαν την κινητική δύναμη των
νερών των πηγών της περιοχής για το άλεσμα σιτηρών. Στα τέλη του 17ου
αιώνα η περιοχή περιήλθε στους Ενετούς, οι οποίοι έκτισαν στην ίδια περιοχή
θολωτές αποθήκες σιτηρών και εργαστήριο κατασκευής πυρίτιδας. Για να
εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των υδρόμυλων και του εργαστηρίου
κατασκευάστηκε λίθινο υδατοφράγμα, που εμπόδιζε τα νερά των πηγών να
καταλήξουν στη θάλασσα και τα συγκέντρωνε δημιουργώντας την «τεχνητή
λίμνη» της Λέρνας. Οι κάτοικοι της περιοχής μεταφέρθηκαν σταδιακά στην
τοποθεσία αυτή συγκροτώντας το σημερινό χωριό Μύλοι. Στην περίοδο της
φραγκοκρατίας αποδίδεται λανθασμένα μια οχυρωμένη τριώροφη κατοικία, ο
«Πύργος της Βασιλοπούλας» (τοποθεσία Κουτουζέϊκα). Η έπαυλη
περιλαμβάνει την κατοικία και βοηθητικούς χώρους και συνδέεται με υπόγειες
στοές με παραθαλάσσιο υδρόμυλο. Στην πραγματικότητα πρόκειται για
κατοικία κάποιου πλούσιου γαιοκτήμονα της εποχής της οθωμανικής
κυριαρχίας, όμως ο θρύλος τη συνέδεσε με την Ισαβέλα ντʼ Ενζιέν, Γαλλίδα
αρχόντισσα της περιοχής.

Η «Μάχη των Μύλων»:

Στα νεώτερα χρόνια οι Μύλοι έγιναν γνωστοί εξαιτίας του ρόλου τους στην
Ελληνική Επανάσταση. Το Μάρτιο του 1825 τα Aιγυπτιακά στρατεύματα είχαν
εισβάλει στην Πελοπόννησο. Ο Μακρυγιάννης ως «πολιτάρχης» της
Αρκαδίας, μετά την πτώση του Νεοκάστρου, έσπευσε στους Μύλους με μικρή
στρατιωτική δύναμη αποφασισμένος να προετοιμάσει όσο το δυνατό
ταχύτερα την άμυνα με κατασκευή πρόχειρων οχυρωμάτων και με εφοδιασμό
της θέσης με τρόφιμα και νερό. Στους Μύλους έφθασαν και άλλοι οπλαρχηγοί.
Στη «Μάχη των Μύλων», που ακολούθησε, ο Ιμπραήμ, παρά την αριθμητική
υπεροχή των δυνάμεων του και τις σφοδρότατες επιθέσεις (13-14 Ιουνίου),
αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον αγώνα και αποσύρθηκε από την
Πελοπόννησο.

Κιβέρι:

Η τοποθεσία Κιβέρι αποτέλεσε από τους αρχαίους χρόνους το λιμάνι και

εμπορικό σταθμό της κωμόπολης της Λέρνας και της γύρω περιοχής. Εδώ
έχει αποκαλυφθεί μυκηναϊκή νεκρόπολη με θολοειδής τάφους στη θέση του
Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου και αρχαίος οικισμός στη θέση Αγ. Δημήτριος.
Διάσπαρτα υπάρχουν ερείπια από τα οχυρωματικά έργα, που
δημιουργήθηκαν στους βυζαντινούς χρόνους και ανασκευάστηκαν στις
επόμενες περιόδους. Είναι χαρακτηριστικό ότι Κιβέρι ή Τσιβέρι ονομαζόταν
στη μεσαιωνική εποχή το Κάστρο στο λόφο Ποντίνο.
Κοντά στο σημερινό οικισμό Σπηλιωτάκι υπάρχουν κατάλοιπα αρχαίας πόλης
(Ελαιούντας;) και ιερό της θεάς Δήμητρας και της Κόρης .

Ανδρίτσα:

Ιδιαίτερο φυσιολατρικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το

σπηλαιοβάραθρο της Ανδρίτσας, κοντά στον ομώνυμο οικισμό. Η εξερεύνησή
του το 2004 έφερε στο φως ένα πολύ σημαντικό επιφανειακό κλειστό
αρχαιολογικό σύνολο των πρωτοβυζαντινών χρόνων που διατηρήθηκε στο
εσωτερικό του άθικτο από μεταγενέστερη ανθρώπινη επέμβαση. Πρόκειται
για συστάδες ευρημάτων, αποτεθημένες στα δάπεδο του σπηλαίου σε
τέσσερα επίπεδα που περιλάμβαναν τα σκελετικά κατάλοιπα περισσοτέρων
από 40 άτομα, 119 αγγεία, 59 λυχνάρια, πολλά μετάλλινα αντικείμενα
καθημερινής χρήσης και πολυάριθμα νομίσματα.
Το ανθρωπολογικό υλικό, σε κατάσταση αποσάθρωσης, προέρχεται από
άτομα κατά κανόνα νεαρής και πολύ νεαρής ηλικίας, που πέθαναν στη στάση
που βρέθηκαν ή μετατοπίσθηκαν αμέσως μετά το θάνατό τους. Η κατανομή
των σκελετικών καταλοίπων υποδεικνύει χρήση του χώρου κατά
οικογενειακές ομάδες. Τα αγγεία, που σώζονται σχεδόν όλα ακέραια, είναι για
μεταφορά, αποθήκευση και επιτραπέζια. Στις αβαθείς επιχώσεις των
σκελετών εντοπίσθηκαν πολυάριθμα κυρίως χάλκινα νομίσματα και μεταλλικά
μικροαντικείμενα από την ενδυμασία ή την εξάρτυση των ατόμων: πόρπες,
ωτογλυφίδες, βραχιόλια, απλά δαχτυλίδια και λεπίδες μαχαιριών. Τα
εντυπωσιακότερα ευρήματα ήταν ένας χάλκινος λιτανευτικός σταυρός, τρεις
χάλκινες οινοχόες και ένας θησαυρός νομισμάτων.
Η θέση και κατανομή των ευρημάτων καθώς και η μορφολογία του σπηλαίου
και η βαραθρώδης πρόσβαση στο εσωτερικό του αποκλείουν την
συστηματική ή έστω εποχική κατοίκησή του, ενισχύοντας την πιθανότητα ο
χώρος να αποτέλεσε για μικρό χρονικό διάστημα οργανωμένο καταφύγιο, σε
συνθήκες κινδύνου, ομάδας κατοίκων γειτονικού πιθανότατα οικισμού, οι
οποίοι για αδιευκρίνιστο μέχρι στιγμής λόγο βρήκαν τραγικό θάνατο μέσα σε
αυτό. Το κατώτατο χρονικό όριο για τη χρήση του σπηλαίου δίνει ένα χρυσό
νόμισμα του Τιβερίου Κωνσταντίνου (578-582). Η έρευνα στο σπήλαιο
διεξάγεται από ομάδα επιστημόνων της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας –
Σπηλαιολογίας Ν. Ελλάδος με τη συνεργασία και άλλων επιστημονικών
ιδρυμάτων και φορέων.
Πέρα από το ιστορικό του ενδιαφέρον το σπήλαιο της Ανδρίτσας διαθέτει
πλούσιο λιθωματικό διάκοσμο από σταλακτίτες, σταλαγμίτες, μεγάλες
σταλαγμιτικές κολώνες, δίσκους, λιθωματικές λεκάνες και άλλους
σχηματισμούς.

Στο Λεωνίδιο, κοντά στη μονή Σίντζας, Αρκαδία. Πληροφορίες. Σπήλαιο ...
Στα δάπεδα του σπηλαίου υπάρχουν θραύσματα από ειδώλια και όστρακα.
Στο περίφημο αυτό σπήλαιο ... Δημητσάνα - Χάρτης. Κοντινά ξενοδοχεία
Οικισμός αυτός της Αρκαδίας, ... Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, Μονή Αγίας
Λαύρας, Τόπος Θυσιάς Στέφανου Ξένου: Ο Θρασύβουλος και η
Ανδρονίκη

(Από την «Ηρωϊδα της Ελληνικής Επαναστάσεως»)

 Εις την τερπνήν και ευκραή της Πελοποννήσου
επαρχίαν Αρκαδίαν, την εξ ορέων και ρυακίων γέμουσαν εις την
μικράν ταύτην Ελβετίαν, εν η και το πάλαι ήτο και σήμερον έτι
είναι η Άρτεμις και ο Παν των κατοίκων ή ήσυχος λατρεία,
όχι μακράν του μικρού ποταμού Γορτυνίου, του εις τον Αλφειόν
εισβάλλοντος, κείται η μικρά πόλις Δημητζάνα, πατρίς του
απαγχονισθέντος Γρηγορίου Ε’ Οικουμενικού Πατριάρχου.

Εις την Δημητζάναν ή εις την τερπνήν μάλλον Αρκαδίαν

μεταφέρομεν τον αναγνώστην δύο και επέκεινα έτη προ των
σκληρών σκηνών, τας οποίας είδομεν.

Μίαν λοιπόν ημέραν του έαρος του 1819, ότε ο ήλιος

πορευόμενος να κρυβή εις τον ωκεανόν, εχρύσωνε τας
φαλακράς και δασώδεις κορυφάς της Κυλλήνης και του
Παρασίου, των ορέων τούτων των Πλειάδων και των
χρυσοκέρων ελάφων, ωραία ποιμενίς, οδηγούσα μικρόν ποίμνιον,
κατέβη τον Υψούντα (χαλασμένο βουνό) και εκάθησεν εις μίαν
των τερπνών εκείνων κοιλάδων, αίτινες παρουσιάζονται εις την
υπώρειάν του, ουχί μακράν κρυσταλλώδους πηγής, αφανιζομένης
μετ’ ασθενούς κελαρυσμού υπό την άμμον και τους χάλικας.

Το σώμα της ήτο μάλλον υψηλόν, κομψόν, εύρωστον και

ευλύγιστον ως της δορκάδος.

Ήτο το όντι αληθής τύπος των κυνηγετκών εκείνων

θεοτήτων, αι οποίαι ποτέ συνώδευον την Άρτεμιν επί των
ορέων την γης ταύτης.

Είχε την κόμην καλλίτριχον, εβένιον και μακράν μέχρι

γονάτων, τους οφθαλμούς αμυγδαλώδεις και μέλανας ως δύο
σβεστούς άνθρακας έλαμπον όμως ως αναμμένοι.

Αι δε βλεφαρίδες της μεγαλόκλαδοι, έδιδον εις τους ωραίους

εκείνους λύχνους της ψυχής την ηδυπαθεστέραν έκφρασιν, ότε
σκωπτικώς ή χαύνως πως ημικλείοντο.

Το χρώμα γενικώς του ωοειδούς προσώπου της νέας

ταύτης Αρκάδος ήτο κρινόλευκον και διαυγές. Πλην ότε η
αιδώς ή ο θυμός ετάρρατον ολίγον τούτο, το ερυθρόν του
ανοικτού Αμεθύστου, το αλουργόν της Ηούς έβαφον εναλλάξ τας
παρειάς της. Είχε χείλη ανθηρά, το στόμα αγγελικής
αγαθωσύνης, με μάργαρα οδόντων, τον λαιμόν ελεφάντινον, τους
ώμους αγαλματώδεις, τας χείρας ολίγον τι αρρενωπάς πλην
κανονικάς, και τους πόδας μικρούς και ερμογλυφικούς, ως
τους εις τα του Σκόπα αριστουργήματα.

Εν λόγοις άλλοις ήτο καλλονή ελληνική όχι εξ εκείνων τας

οποίας ο περιηγητής σήμερον πρέπει να ζητήση εις τας
αιθούσας υπό μεταξωτάς αισθήτας και τεχνικούς όλμους
(κορσέδες), αλλ’ εξ εκείνων τας οποίας δύναται να απαντήση
περιπλανωμένας ως νύμφας εις τα όρη και άλση της Αρκαδίας
με τα πρόβατά των, ή εις τας πεδιάδας της Μεσσηνίας, ως
την Ρεββέκαν από το φρέαρ αντλούσας ύδωρ.

Απέσπασεν εκ των ώμων αυτής μικράν πήραν και

αναλαβούσα εκ ταύτης ολίγον άρτον εφώναξε:

- Νύμφαι μου!... εδώ…εδώ πλησίον.

Τα πρόβατα αυτής, ως και δύο μεγάλοι βουκολικοί κύνες την

περιτριgύρισαν.

- Συ, Αγριόπη, τούτο το κομματάκι. Συ, Γαλάτεια, εκείνο. Συ,

Ευρυδίκη, εκείνο. Συ, Καλαθαία, τούτο, έλεγε και ήρχισε να διανέμη
τον άρτον εις τας προβατίνας αυτής, εις εκάστην των
οποίων είχε δώσει εν των ονομάτων των Παρνασσίδων, των
Δρυάδων και Ισμηνίδων νυμφών.

Συντόμως αι νύμφαι και οι κύνες της εξηπλώθησαν επί της

χλοής και τότε ακουμβούσα με τα δύο χείρας επί της
ποιμενικής αυτής ράβδου, γλυκεία και συμπαθητική, ως μία των
εικόνων μεγάλου ζωγράφου, ήρχισε το επόμενον του Ρήγα
Φεραίου άσμα:

Ω παιδιά μου

Ορφανά μου,

Σκορπισμένα δω κ’ εκεί,

Υβρισμένα,

Διωγμένα

Απ’ τα έθνη πανοικί!

Που με κόπους

Κατά τόπους

Τρέχετε για μιαν τροφήν,

Εις δεσπότας

Κ’ Ιδιώτας

Δούλου δέχεσθε μορφήν,

Ξυπνήστε, τέκνα! Κ’ ήλθεν η ώρα,

Ξυπνήστε όλοι, τρέξατε τώρα,

Κ’ ήλθεν ο δείπνος ο μυστικός!

Κτλ. Κτλ.

Η αργυρόηχος και η παθητική φωνή της, η έκτασις του

μελωδικού της ορίζοντος επλήρου με ηχώ την κοιλάδα. Και εις
τους διαπεραστικούς θρήνους της Δήμητρος, ήτις άλλοτε εις
την αυτήν Αρκαδίαν εκ του σπηλαίου της Φιγαλίας εκίνει και
τους λίθους και τα ύδατα εις συμπάθειαν δια την
Περσεφόνην της, ήθελε συγκινήσει την καρδίαν του περιηγητού,
όστις τότε ατυχώς ήθελε ταξειδεύσει την δούλην Ελλάδα.

Το άσμα τούτο εν τούτοις εξύπνησεν εν άλλο ανθρώπινον

πλάσμα, όπερ ήτο αόρατον εις το έτερον της κοιλάδος άκρον,
δηλ. τον νέον Θρασύβουλον, ον εις τα προηγούμενα κεφάλαια
μας είδομεν.

Eκυνήγει την ημέραν εκείνην εις τα όρη και επιστρέφων

εις την Δημητζάναν, είχε καθήσει και ούτος επί λίθου ν’
αναπαυθή.

Ανεσκίρτησε και ησθάνθη σάλον μυστηριώδους ενθουσιασμού

εις το πατριωτικόν εκείνο ελεγείον.
 Ενόμισεν ότι η φαντασία ωρθώθη και ηκολούθησε τα ίχνη
των εκκύνων του και εις την πρώτην στροφήν της κοιλάδος
ευρέθη αντικρύ τη ποιμενίδος.

Επειδή δε οι κύνες αυτοί ώρμησαν κατ’ αυτού είπε προς

την νέαν:

- Μη φοβείσαι! Μη φοβείσαι! δεν είμαι άνθρωπος να σε

βλάψω!....

- Να με βλάψης! Διέκοψεν υπερηφάνως αύτη , να με βλάψης!...

Δε σε φοβούμαι, είσαι εις, και είμαι μία.

- Α βοσκοπούλα! Βλέπω είσαι ανδρεία, όσον και ωραία! Πλην

φίλη μου, άοπλος ως ευρίσκεσαι, αν συναπαντηθής με δύο ή
τρεις των αγρίων και ωπλισμένων εκείνων Τούρκων;…

- Δεν είμαι άοπλος, καθησυχάζουσα τοος κύνας της είπεν η

Ανδρονίκη (τοιούτον ήτο το όνομά της ) έχω δύο πιστόλια και
εν θανατηφόρον εγχειρίδιον εδώ υποκάτω έχω τους δύο μου
κύνας και τους πόδας μου, οίτινες ως πτερά είναι ταχείς.

Του Θρασυβούλου ο θαυμασμός έβαινεν εις έκστασιν.

- Ομοιάζεις την Αθηνάν και κατά το κάλλος και κατά την

ανδρείαν, εψιθύρισεν.

- Ομοιάζω μίαν των γυναικών, αίτινες έζων άλλοτε πέραν

των ορέων εκείνων, είπε, και έδειξε τας εις νεφέλας χανομένας
κορυφάς του Ταϋγέτου της Σπάρτης…

- Μα το γένος, ωραία βοσκοπούλα, οι λόγοι σου και εις

δάκρυα και εις έκστασιν με φέρουν. Πως ονομάζεσαι;

- Ερώτησον τους λύκους των δασών και τα όρνεα των

ακρωρείων… Όλοι ούτοι γνωρίζουν το όνομά μου.

- Βοσκοπούλα, στάσου, είπε προς την φεύγουσαν νέαν ο

Θρασύβουλος. Συγχώρησόν με δια την ερώτησιν… Γνωρίζεις ν’
αναγινώσκης;

- Χα! χα! συγχώρησόν μοι δια τον γέλωτα…Δύνασαι να

εννοήσης το βιβλίον τούτο; Αντηρώτησε και εκ του τρίβωνός
της ανέλαβε και έδειξεν μικρόν τομίδιον η ποιμενίς.
- Είναι ραψωδίαι της Ιλιάδος! Πως! Συ βοσκοπούλα εννοείς το
βιβλίον τούτο, ανέκραξεν ούτος οπισθοδρομών.

- Μα την Παναγίαν, κυνηγέ, ο Διογένης με τον φανόν του

αν απήντα τον άνθρωπον, όν εζήτει, τόσον έκπληκτος δεν
ήθελε μείνει…Χαίρε των βρωτών άριστε, ως λέγει και ο Θείος
ούτος Όμηρος υψηλοφώνως γελώσα επρόσθεσεν. Ο ήλιος
βασιλεύει, σε αφήνω, και προς τους κύνας της στρέψασα,
Μέλαμπε, Ακταίων, Νύμφαι μου, ας φύγωμεν, επρόσθεσε, και εν
ριπή οφθαλμού ήτο μακράν της θέσεως εκείνης.

Ο Θρασύβουλος έπεσεν από έκστασιν εις έκτασιν η

ποιμενίς αύτη ωμοίαζε καθ’ όλα την Ηρωίδα του Καλυδωνίου
κάπρου, την ωραίαν λέγομεν Αταλάντην, ήν άλλοτε η ιδία
Αρκαδία είχε γεννήσει…

- Όχι, μα την πίστην μου, δεν θα μου φύγης

Ανανήφων εκ της γλυκυτάτης μέθης, εις την οποίαν τον

έρριψεν, είπεν ο Θρασύβουλος ότε επλησίαζε να χάση αυτήν
της οράσεώς του και έδραμεν ομοίως και ούτος όπισθέν της.

Εις ολίγα λεπτά εγεύσθη την άπειρον ευχαρίστησιν να την

ίδη μακρόθεν εισερχομένην εις πύργον, όστις προς την
είσοδον της κοιλάδος ανυψούτο εβράδυνε τότε το βήμα, και
ότε οι αστέρες ανήπτοντο εις τον μέγαν του ουρανού θόλον,
ούτος ήτο πλησίον του πύργου.

- Τίνος είναι ο πύργος ούτος, φράγκο; Απετάθη ο

Θρασύβουλος προς μικρόσωμον άνδρα ενδεδυμένον ευρωπαϊστί,
πράγμα λίαν σπάνιον εις την εποχήν εκείνην, και όστις με
δεδεμένας τας χείρας όπισθεν επεριδιάβαζεν έμπροσθεν της
πύλης.

- Του δημογέροντος Αθανασιάδου, ξηρώς απεκρίθη ούτος.

- Τι πράγμα είναι ο δημογέρων;… πλούσιος; πτωχός;…

υπανδρευμένος;…ανύπανδρος;…

- Πλούσιος!... είναι χηρευμένος έχει δύο παιδιά, δηλαδή ένα υιόν

και μίαν κόρην ωραίαν ως την Βασιλικήν του Αλή Πασά…
Αυτής έχω την τιμήν να είμαι καθηγητής.
- Α!...φράγκο, ο διδάσκαλος της ωραίας κόρης του
Δημογέροντος! Είπεν ο Θρασύβουλος.

- Καθηγητής, Κύριε

- Και τι διδάσκεις;

- Την Ελληνικήν . Την έμαθα όλους τους ποιητάς…γνωρίζει εκ

στήθους τον Όμηρον, τον Πίνδαρον… έχει ένα απέραντον
μνημονικόν δια την ιστορίαν και μυθολογίαν.

- Κύριε Καθηγητά, ήρχισα να υποπτεύωμαι, ότι η νέα πρέπει

πολύ να σε αγαπά, είπε μ’ ευτράπελόν τι ύφος ο
Θρασύβουλος.

Πως το εκατάλαβες, στηλόνων ανοικτούς οφθαλμούς

εξεφώνησεν ο καθηγητής.

- Αν η νέα έχει πνεύμα και θαυμασμόν δια τους μεγάλους

άνδρας, δεν ημπορεί να μένη αναίσθητος εις την καθημερινήν
συναναστροφήν εκείνου, όστις διδάσκει προς αυτήν τους
μεγάλους άνδρας… Δεν εννοείς, φαίνεται, την θέσιν σου, κύριε
καθηγητά!... Ο διδάσκων τους μεγάλους άνδρας περνά και
ούτος δια μέγας ανήρ!...

- Έχεις δίκαιον κυνηγέ, το καταλαμβάνω επειδή παρατηρώ ότι

είσαι άνθρωπος με οξύ πνεύμα, δεν ωφελεί να σοι κρύψω,
ότι η ωραία Ανδρονίκη μ’ εράται τόσον εμπαθώς, όσον εγώ
τη λατρεύω.

Η καρδιά του Θρασυβούλου ησθάνθη ακούσιον ζηλείαν.

Έρριψε το βλέμμα προς τον άνδραν εκείνον, και υπό τον
λαμπρόν ουρανόν είδε πρόσωπον ηλικίας φθινοπωρινής, στενόν,
μακρύ, λεμονόχρουν, με ρίνα χονδρήν και ογκώδη και με ωτία
επιμήκη.

Είχε την κεφαλήν σχεδόν τεθαμμένην εις τους δύο ώμους,

και τους οφθαλμούς μικρούς απλανείς, χαρακτηρίζοντας την
βλακίαν αφ’ ενός, πλην και την οξυμωρίαν αφ’ ετέρου.

Ο δεξιός του γόμφος ως οστεώδες μήλον προεξερχόμενος,

έδιδε πλήρη στρεβλότητα εις το σώμα. Δια πλείονα
δυσαναλογίαν δε είχε και τους πόδας ρικνούς.
- Πως ονομάζεσαι, ευτυχή θνητέ; Ηρώτησεν ο Θρασύβουλος.

- Βάρθακας, κύριε μου.

- Βάρθακας!...επεθύμουν, κυρ’ Βάρθακα, να ίδω τον άγγελον

αυτόν…φοβούμαι ότι η ζωηρά φαντασία σου μεγαλύνει τα
πράγματα…

Οι άνδρες πολλάκις αγαπούν μαϊμούδες, και η συνήθεια τους

κάμνει να νομίζουν, ότι είναι αναφυόμεναι Αφροδίται του
Απελλού.

- Από ποίον μέρος του Μωρέος είσαι κυνηγέ;

- Από την Δημητσάναν ο πατήρ μου είναι σανδαλοποιός εις

την πόλιν εκείνην.

- Θα σε κάμω να ίδης την Αφροδίτην τωόντι ταύτην του

Απελλού… Και να είπω την αλήθειαν; Αν δεν ήσο υιός
σανδαλοποιού, ποτέ δεν σε παρουσίαζα προς ταύτην… Είσαι
εύμορφος και ζωηρός και ημπορείς να με κάμης χαλάστραις…
πλην σανδαλοποιός! Έχεις να κάνεις με υπερηφάνους. Και η
Ανδρονίκη και ο πατήρ της είναι υπερήφανοι και δεν σε
φοβούμαι…

Έχεις κυνήγιον εις το δισσάκιον σου;

- Αρκετόν.

- -Προσποιήσου, ότι ζητείς να το πωλήσης…

- Ακολούθει με.

Ο Δημογέρων ήτο ανήρ υψηλός, εύσαρκος, με ψαράς τρίχας,

μεγάλους μέλανας μύστακας, και λαμπρούς οφθαλμούς. Εις την
φυσιογνωμίαν ανεγίνωσκες τον Ελληνικόν τύπον, με πολύν
Τουρκικόν σατραπισμόν.

Η νέα Ανδρονίκη δεν έφερε πλέον την ποιμενικήν της

ενδυμασίαν, αλλά την της οικίας είχε δε το πρόσωπον
ασκεπές υπό την μορφήν ήτο δεκάκις μαγικωτέρα, ή ότε ο
Θρασύβουλος την απήντησεν εις την κοιλάδα.
- Τον ανεγνώρισεν, ηρυθρίασεν, εμειδίασε, και πρόφασίν τινα
ευρούσα αφήκε τον θάλαμον εις τον οποίον ούτος εισήλθεν.

- Τι ζητείς δια το κυνήγι σου; Ηρώτησε ο Δημογέρων.

- Τίποτε άλλο, αυθέντα, ειμή να με παραχωρήσης ένα θάλαμον

ή ένα σταύλόν σου δια να περάσω την νύκτα. Καταβαίνων
το χαλασμένο βουνό, εκτύπησα τα γόνατά μου, και δεν δύναμαι
να εξακολουθήσω τον δρόμον μου μέχρι της πόλεως.

Ο Βάρθακας ήνοιξε τους μικρούς του οφθαλμούς και

κεχηνώς τον εθεώρει.

- Μάλιστα, παλληκάρι μου, είπεν ο Δημογέρων, ευχαρίστως

σε δίδω ένα θάλαμον, και συγχρόνως συνδειπνούμεν το κυνήγιον
σου καλέσας δε την θυγατέρα του.

- Ανδρονίκη, επρόσθεσεν, ο αυθέντης εδώ θα δειπνήση με ημάς

και θα κοιμηθή εις τον πύργον μας, επειδή κτυπήσας τον
πόδα του, δεν δύναται να επιστρέψη εις Δημητζάναν.

Η νέα εχαιρέτισε σιωπηλώς και τεθορυβημένως τον

Θρασύβουλον, έλαβε το κυνήγιον, και, κατά την συνήθειαν του
τόπου, απήλθε να ετοιμάση τα της φιλοξενίας.

Ο καθηγητής ήρχισε να κάθεται εις κάρφους ανησυχίας.

- Ηξεύρεις ότι ο Δημογέρων σ’ επήρε δια κανένα Βεηζεδέ;

Είπε προς τον Θρασύβουλον…Μη φοβείσαι, θα του ομολογήσω
ότι είσαι υιός παπουτσή.

- Έχω σκοπόν εγώ να του το ομολογήσω, απεκρίθη ούτος

αταράχως.

Άφησε συντόνως τα της θήρας ενδύματα, ελούσθη,

εκαθαρίσθη, και καλυφθείς με πλουσίαν ελαφράν μηλωτήν, ήν
ο Δημογέρων του έδωσεν, ήλθεν εις τον δείπνον, εις το
οποίον ο πατήρ, ο υιός, η θυγάτηρ και ο καθηγητής τον
επερίμενον.

Νεστάνη
 Η Νεστάνη είναι ορεινό
γραφικό χωριό χτισμένο
αμφιθεατρικά στους
πρόποδες του
Αρτεμισίου και απέχει 15
χιλ. από την Τρίπολη.
Είναι ο πρώτος οικισμός
της Αρκαδίας που
συναντά ο ταξιδιώτης
ερχόμενος από την
Αθήνα μέσω της νέας
εθνικής οδού και απέχει
5 χιλ. από τη σύραγγα
του Αρτεμισίου.

Tο όνομα Νεστάνη
προέρχεται από την
αρχαιοελληνική λέξη
νόστος-νοστία-νοστέα-Νεστάνη. Το όνομα αυτό πήρε το χωριό μόλις το
1927 . Ως τότε λεγόταν Τσιπιανά από το βυζαντινό τοπωνύμιο Κηπιανά, ή
από την αλβανική λέξη tsip=τσίπουρο, αφού η περιοχή ήταν γνωστός
αμπελώνας.

Συμπαθητική είναι η κεντρική πλατεία με τα γραφικά καφενεία και τα

πετρόκτιστα σπίτια ολόγυρα, σκιασμένη από μεγάλα πλατάνια. Ο οικισμός
έχει αμφιθεατρική δόμηση στους πρόποδες του όρους Λύρκειο και
διακρίνεται για τη λιτή παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών του. Στο
πάνω μέρος του, στην πλαγιά, δεσπόζει η επιβλητική μητροπολιτική
εκκλησία. Πίσω από το χωριό υπάρχει απότομο ύψωμα με χαρακτηριστικό
σχήμα, ο λόφος του Γουλά. Πάνω στο λόφο είναι το μοναστήρι της
Παναγιάς της Γοργοεπήκοου, με έξοχη θέα στο οροπέδιο της Μαντινείας
και περιτριγυρισμένο από δάσος με πεύκα.

Πάνω σε μικρό λόφο δίπλα στο χωριό, σώζονται τα ερείπια της

ακρόπολης της Αρχαίας Νεστάνης, μιας από τις κώμες της αρχαίας
Μαντινείας, και πελασγικό τείχος. Στη θέση της Νεστάνης υπήρχε τον
Μεσαίωνα σημαντική κώμη με όνομα Τσιπιανά ή Κηπιανά (CIPIANA), που
από τον 13ο αιώνα είχε οχυρωθεί από τους Φράγκους και χρησίμευε σαν
ορμητήριό τους. Λέγεται μάλιστα, ότι στη δημιουργία του πρώτου οικισμού
στην Tριπολιτσά συμετείχαν και πολλοί
Τσιπιανίτες που μετοίκησαν εκεί. To
κάστρο της μεσαιωνικής πόλης
υπήρχε πάνω στο ύψωμα "Γουλάς",
όπου σήμερα σώζονται ελάχιστα
υπολείμματα. Η Νεστάνη είναι έδρα
του νεοσύστατου Δήμου Μαντινείας. Ο
Δήμος Μαντινείας περιλαμβάνει τα χωριά Νεστάνη, Κάψια, Αρτεμίσιο,
Λουκά, Σάγγα, Σιμιάδες και Πικέρνι καθώς και τους αρχαιολογικούς
χώρους στην Αρχαία Μαντινεία και στο λόφο Γκορτσούλι. Καταλαμβάνει
μέρος του Βορειοανατολικού τμήματος του Νομού Αρκαδίας και έχει
συνολική έκταση 205.393 στρέμματα. Απλώνεται στο μαντινειακό
οροπέδιο μεταξύ του όρους Μαίναλο στα δυτικά, του όρους Λύρκειο στα
βορειοανατολικά και του όρους Αρτεμίσιο στα ανατολικά. Συνορεύει με το
Νομό Αργολίδας στα ανατολικά και βορειοανατολικά, με το Δήμο Λεβιδίου
στα Βορειοδυτικά, με το Δήμο Φαλάνθου στα Νοτιοδυτικά και με τους
δήμους Τρίπολης και Κορυθίου στα νότια. Η τοπική παραγωγή είναι
κυρίως αγροτική. Στην ευρύτερη περιοχή του δήμου ανθούσε από παλιά η
αμπελουργία και τα τοπικά κρασιά ήταν και παραμένουν ονομαστά. Έχουν
πάρει μάλιστα ονομασία προέλευσης "ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ". Το τοπικό κρασί
μάλιστα έχει πάρει ονομασία προέλευσης ("Μαντινεία"). Σήμερα υπάρχουν
στην περιοχή του Δήμου πρότυπες μονάδες παραγωγής εμφιαλωμένου
κρασιού. Με πρωτοβουλία της μάλιστα της δημοτικής αρχής η περιοχή
έχει υπαχθεί στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα "Δρόμοι Κρασιού". Άλλα βασικά
προϊόντα που παράγει η περιοχή του Δήμου είναι σιτηρά, κηπευτικά, μήλα
μέλι, πατάτες αχλάδια, σταφύλια για οινοποίηση και κτηνοτροφικά
προϊόντα.

Στη βόρεια πλευρά της

Νεστάνης, κάτω από το
σημερινό Νεκροταφείο του
Αγίου Νικολάου υπάρχει η
Φιλίππειος Κρήνη, βρύση
που κατασκεύσε ο
Φίλιππος ο Μακεδών όταν
είχε στρατοπεδεύσει στην
περιοχή. Σε ένα μεγάλο
μέρος οι αγροί των κατοίκων
βρίσκονται στην πεδιάδα κάτω από την Νεστάνη, το "Άργον πεδίον" των
αρχαίων. Η περιοχή κατακλύζεται συχνά από τα νερά των βροχών,
τα οποία από εκεί κατευθύνονται υπόγεια μέσα από καταβόθρες -
χαρακτηριστικό του μαντινειακού οροπεδίου - προς τις ακτές της
Αργολίδας.

Στην κορυφή του λόφου "Στοχός" του οικισμού Νεστάνης βρίσκεται

εκκλησάκι αφιερωμένο στον Αη Γιάννη τον Πρόδρομο το
Θερμολόγο. H ονομασία οφείλεται στο ότι την περίοδο που ο πληθυσμός
υπέφερε από τις θέρμες της ελονοσίας ζητούσαν την θαυματουργική
επέμβαση του Αη Γιάννη για την ίαση τους. Στα θεμέλια της εκκλησίας
έχουν αναγνωριστεί απομεινάρια αρχαίου Ναού αφιερωμένου κατά πάσα
πιθανότητα στην αρχαία Δήμητρα. Και εδώ εμφανίζεται η συνέχεια μεταξύ
αρχαίας λατρείας και της μετέπειτα χριστιανικής έκφρασης της πίστης.
Σήμερα στο λόφο αυτό υπάρχει αναρηχητικό πεδίο, 4ου, 5ου και 6ου
 βαθμού, ύψους 70μ., με δύο διαδρομές και δύο ρελέ διαφυγής. Λειτουργεί
με την ευθύνη του Ε.Ο.Σ Τρίπολης.

Μεγάλη γιορτή για τη Νεστάνη και όλη την περιοχή της Μαντινείας είναι το
πανηγύρι του Αη Γιώργη. Δεν είναι μόνο μια ωραία διατηρημένη λαϊκή
παράδοση που μεταφέρει αρχαίες παραδόσεις στην σημερινή έκφραση
της χριστιανικής πίστης. Ο χορός και τα τραγούδια που ζωντανεύουν το
πανηγύρι του Αη Γιώργη είναι απόηχος της ίδιας ανάγκης της ζωής, της
ίδιας ορμής της νιότης μέσα από τους μακρινούς αιώνες. Όσοι
συμμετέχουν είναι ντυμένοι με την παραδοσιακή τσιπιανίτικη φορεσιά και
κρατούν γκλίτσα στολισμένη στην κορυφή με μάηδες, πασχαλιές,
αγριοσέλινα και άλλα λουλούδια. Κατεβαίνουν όλοι από ψηλά το Γουλά,
από τον Αη Γιώργη περπατώντας εμπρός από τη Γοργοεπήκοο,
χορεύοντας και τραγουδώντας το τραγούδι του Αη Γιώργη. Ένα πλήθος
πολύχρωμο, φανταχτερό και ακούραστο ανεβαίνει και κατεβαίνει τα 400 μ.
του Γουλά, χορεύοντας σαν μέλη Χορού αρχαίας τραγωδίας. Φτάνοντας
στην πάνω πλατεία της Νεστάνης σχηματίζουν μεγάλους κύκλους
χορεύοντας συρτό και τραγουδώντας ένα παράξενο σκοπό. Τα τραγούδια
του Αη Γιώργη απηχούν βιώματα και περιπέτειες της Τουρκοκρατίας.

Στο κοντινό χωριό Κάψια και σε απόσταση 15 χιλ. από την Τρίπολη βρίσκεται
ένα μεγάλου σπηλαιολογικού και τουριστικού ενδιαφέροντος σπήλαιο. Τα
υπόλοιπα χωριά του δήμου βρίσκοται σε κοντινές αποστάσεις και συνδέονται
με τη Νεστάνη με σύγχρονους δρόμους.

Σπήλαιο Κάψια

Το σπήλαιο Κάψια κατατάσσεται στα 10 πιο αξιόλογα σπήλαια της

Ελλάδας και συγκαταλέγεται στα 100 κατάλληλα για αξιοποίηση σπήλαια
του Ελληνικού χώρου (από τα 7500 συνολικά). Βρίσκεται 1,5 χιλιόμετρο
βόρεια του χωριού Κάψια και ανήκει στο περίπλοκο σύστημα καταβόθρων
του οροπεδίου της Μαντινείας. To σπήλαιο είναι γνωστό με το όνομα
"καταβόθρες του Κάψια" και εξερευνήθηκε για πρώτη φορά το 1892. Η
μέχρι σήμερα εξερευνημένη του έκταση είναι περίπου 6500 τμ. Το
σπήλαιο έχει μήκος σε ευθεία 380 μ. και ο διάκοσμός του αποτελεί ένα
σπάνιο μεγαλειώδες θέαμα συνδιασμού
χρωμάτων, σχεδίων και συμπλεγμάτων των
σταλακτιτών και σταλαγμιτών. Η οροφή είναι
γεμάτη από κατάλευκους σα χιόνι σταλακτίτες και
οι σταλαγμίτες ύψους 1 - 1.20 μ. σχηματίζουν ένα
αληθινό δάσος.

Στο σπήλαιο βρέθηκαν ίχνη παλαιάς πλημμύρας

και πλήθος από θραύσματα ανθρώπινων οστών
και κρανίων, σκεπασμένα από λάσπη (πάχους
 μισού μέτρου) που καλύπτει το δάπεδο του σπηλαίου. Επίσης βρέθηκαν
λυχνάρια που πιθανόν ανήκουν στους ύστερους ελληνικούς χρόνους (4ος
και 5ος αι. μ.Χ. ).

Στην αίθουσα “των Θαυμάσιων” παρουσιάζονται οι σπανιότεροι

χρωματισμοί λιθωματικού υλικού από κάθε άλλο γνωστό ελληνικό σπήλαιο.
Κόκκινα της φωτιάς κίτρινα της ώχρας και πρασινογάλαζα ανάμικτα με το
κατάλευκο των σταλακτιτών, προσφέρουν ένα μοναδικό θέαμα φυσικής
τέχνης που περιμένει να βγει στο φως …

Αρχαία Νεστάνη

Πάνω σε μικρό λόφο δίπλα στο χωριό Νεστάνη (Τσιπιανά), σώζονται τα

ερείπια της Ακρόπολης της Αρχαίας Νόστιας ή Νοστέας ή Νεστάνης. Η
κώμη αποτελούσε έναν από τους Δήμους της Αρχαίας Μαντινείας.

Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει υπολείμματα πελασγικού τείχους

και τμήμα ενός πύργου. Ο περίβολος του τείχους είχε είχε κατά
διαστήματα πύργους και περιέκλειε έκταση έξι στρεμμάτων. Διακρίνεται η
πύλη της ακρόπολης της κώμης. Στην κορυφή του λόφου υπάρχουν πέντε
ογκόλιθοι οι οποίοι εικάζεται ότι ήταν βάσεις ανακτόρου. Η κώμη ήκμασε
από τον 5ο μέχρι τον 3ο αι. π. Χ. Τα λείψανα του τείχους στην πύλη
χρονολογούνται στο 465 π.Χ.
Ο αρχαιολογικός χώρος είναι σήμερα επισκέψιμος
14. Δήμος Μαντινείας αποτελούμενος από τις κοινότητες:
1.Αρτεμισίου, 2.Κάψα, 3.Λουκά, 4.Νεστάνης, 5.Πικέρνη, 6.Σάγκα, 7.Σιμιάδων,
 οι

οποίες καταργούνται.
'Εδρα του δήμου ορίζεται ο οικισμός Νεστάνη της τέως κοινότητας Νεστάνης.
Map of Ancient Greece
Αρκαδία είναι η περιοχή της Κεντρικής Πελοποννήσου νότια της Αχαΐας,
βόρεια της Μεσσηνίας και της Λακωνίας, της Αργολίδας ανατολικά και δυτικά
της Ηλείας. Τα όρια των βασιλείων της Αρκαδίας και η διαδοχή στην θρόνοι
είναι όμως λιγότερο βέβαιο: πολλοί από αυτούς έχουν κληθεί «βασιλιά της
Αρκαδίας". Υπομνηστεί βασιλιάς Ο πρώτος βασιλιάς της Αρκαδίας λέγεται ότι
έχει Πελασγός 1, από τον οποίο ονομάστηκαν οι κάτοικοι της Πελοποννήσου
Πελασγοί. Αλλά κατά τα άλλα, τον θυμούνται ως τον βασιλιά του Άργους που
έλαβαν και προστατευόμενων Δαναός 1 και τις κόρες του, η DANAIDS.
Πελασγός 1 ήταν γιος του Δία και της Νιόβης 1, η πρώτη θνητή γυναίκα να
έχει consorted με το θεό. Διαφορετικά Πελασγός 1 λέγεται ότι ήταν ένα
autochthon (δηλαδή γιος του εδάφους, βλέπε αυτόχθων), ή όπως είναι,
επίσης, υποστήριξε, γιος του Palaechthon. Νιόβη 1 ήταν κόρη του Φορωνεύς,
ο οποίος είναι στην καταγωγή του βασιλικού οίκου του Άργους, και λέγεται ότι
είναι ο πρώτος άνθρωπος. Αδελφός Πελασγός 1 του Argus 5 έγινε στην
πραγματικότητα βασιλιάς του Άργους μετά Φορωνεύς. Μερικοί λένε ότι
Πελασγός 1 παντρεύτηκε την κόρη του Δηιάνειρα 4, του Λυκάονα 6, γιος του
Aezeius. Αυτό Aezeius είναι ένας από τους πρώτους βασιλείς της
Πελοποννήσου. Άλλοι επιβεβαιώνουν ότι Πελασγός 1 παντρεύτηκε Μελίβοια
1, μία από τις Ωκεανίδες, ακόμα και άλλοι λένε ότι η σύζυγός του ήταν
Κυλλήνιος 1, Ναϊάδα από τον οποίο Όρος Κυλλήνιος στην Αρκαδία είναι το
όνομα (αλλά είναι επίσης είπε ότι ήταν μετά Cyllen, κόρη του Elatus 2, ότι
Όρος Κυλλήνιος, το υψηλότερο στην Αρκαδία, πήρε το όνομά του). Μία από
αυτές τις γυναίκες γέννησε ασεβής Λυκάονα 2, ο οποίος κάθισε στον θρόνο
μετά Πελασγός 1.

Ασεβής βασιλιάς
Λυκάων 2 ήταν ένα ισχυρό βασιλιά που νόμιζε ότι μπορούσε να αψηφούν
τους θεούς, και οι γιοι του ήταν διαβόητος για θράσος, υπερηφάνεια και
ασέβεια τους. Εξαιτίας των εγκλημάτων του (2 Λυκάων θυσίασε ένα
ανθρώπινο μωρό), ο Δίας τον μεταμόρφωσε σε λύκο ή καταραμένος αυτόν
και τους γιους του με ένα κεραυνό. (Για τις πολλές πόλεις ιδρύθηκαν από τους
γιους του Λυκάονα 2 δούμε αυτό.)
Βασιλιάς κατά τη στιγμή της πλημμύρας
Το ένα γιο που επέζησαν οργή του θεού, Νύκτιμος, που κάποιοι λένε ήταν ο
νεότερος και άλλοι ο γηραιότερος του γιους, διαδέχθηκε τον πατέρα του στο
θρόνο. Έτσι, δεν μπορεί να είναι, όπως κάποιοι λένε, ότι Νύκτιμος ήταν το
ανθρώπινο μωρό που Λυκάονα 2 σερβίρεται στον Δία ως ένα γεύμα. Σε κάθε
περίπτωση, λέγεται ότι έχει να κάνει με αυτή τη φορά ότι ο Δίας, κουρασμένος
από τα εγκλήματα αυτής της ιδιόρρυθμης οικογένειας, έστειλε τον κατακλυσμό
που κατέστρεψε την ανθρωπότητα στην εποχή του Δευκαλίωνα 1.
Parrhasius
Phylonome, κόρη του Νύκτιμος και Αρκαδίας 2, consorted με Άρη και είχε
δίδυμα. Ένας από αυτούς, Parrhasius, έχει κληθεί βασιλιά της Αρκαδίας. Αυτό
Phylonome χρησιμοποιήθηκε για το κυνήγι με την Άρτεμη. Ωστόσο, Άρης της
πήρε το παιδί με το πρόσχημα ενός βοσκού. Φοβούμενοι τον πατέρα της,
Phylonome cast δίδυμα παιδιά της στο Erymanthus ποτάμι, αλλά βρήκαν
καταφύγιο στον κορμό ενός δένδρου. Ένας λύκος θήλασαν τα παιδιά, και το
βοσκός Gyliphus τους εκτρέφονται ως δική του.
Βασιλιάς καλεί την γη Αρκαδία, ενώ άλλοι μεταναστεύσουν
Μετά Νύκτιμος, το βασίλειο κυβερνήθηκε από τον Αρκάδα 1, γιος του Δία και
της Καλλιστώ, κόρη του Λυκάονα 2. Μερικοί λένε ότι Maia, ο πρεσβύτερος της
ΠΛΕΙΑΔΕΣ και μητέρα του Ερμή, που ασκήθηκε μέχρι Αρκάδα 1 στη γη που
ονομαζόταν Αρκαδία, μετά τον (αντί της Πελασγίας). Arcas 1, που κάποιοι
λένε ήταν το ανθρώπινο μωρό τους οποίους Λυκάονα 2 σερβίρεται με τον Δία
σε μια δεξίωση, που ήταν μεταξύ των αστερισμών (Bear-Watcher), και έκανε
αθάνατο. Καλείται Arctophylax δεδομένου ότι προφυλακτήρες Arctos (Great
Bear), η οποία είναι η μητέρα του Καλλιστώ, τοποθετείται ανάμεσα στα
αστέρια από τον Δία. Αρκάς 1 λέγεται ότι έχουν εισαγάγει την καλλιέργεια των
φυτών, τα οποία έμαθε από Τριπτόλεμος. Κατά τη διάρκεια της εποχής του, οι
άνδρες μάθει να κάνει ψωμί και την ύφανση ρούχα, το οποίο έχει αποδειχθεί
χρήσιμο μέχρι τώρα. Εν τω μεταξύ, άλλα εγγόνια της ασεβής Λυκάονα 2,
όπως Archedius, Γόρτυνα 2 και Cydon 1, μετανάστευσαν στην Κρήτη, και
μετά από αυτούς οι οποίοι κατονομάζονται οι πόλεις Κυδωνία, Γόρτυνα και
Catreus. Αυτές οι γιοι του Tegeates και Maera 3, κόρη του Άτλαντα. Μερικοί
λένε ότι η Atlas ίδιος κάποτε ήταν βασιλιάς της Αρκαδίας, και ότι τον
διαδέχθηκε στον θρόνο από Deimas, γιος του Δαρδάνου 1 και Chryse 3 (βλ.
επίσης Τροία).
Αρκετές βασίλεια
Μετά Αρκάδα 1, οι γιοι του έγιναν βασιλιάδες σε διάφορες περιοχές Αρκαδική.
Azan αποφάνθηκε στην Αζανία, και Aphidas 1, ένα αδύναμο βασιλιάς,
απεφάνθη στην Τεγέα. Elatus 2, ο οποίος σε πρώτη αποφάνθηκε το Άγιον
Κυλλήνιος, μετανάστευσαν στην Φωκίδας, βοήθησε την Phocians κατά της
Phlegyans, και ίδρυσε την πόλη της Ελάτεια. Στο θάνατο Azan του, ο γιος
Clitor 2 ήρθε στο θρόνο και έγινε ο πιο ισχυρός των βασιλέων της Αρκαδίας.
Αλλά έχοντας πέθανε άτεκνος, τον διαδέχθηκε ο Αίπυτος 3 και Stymphalus 1,
γιοι του Elatus 2.
False φίλο
Πέλοπας 1, μια ασιατική μετανάστης από τον οποίο πήρε το όνομα της
Πελοποννήσου, γίνεται πόλεμος κατά της Stymphalus 1 του Αρκαδική
βασίλειο, αλλά δεν είναι σε θέση να τον νικήσει, αυτός σκότωσε Stymphalus
υπό πρόσχημα της φιλίας, και διάσπαρτα τα άκρα του. Για το λόγο αυτό, το
σύνολο της Ελλάδας υπέστη της στειρότητας, μια συμφορά που απετράπη
μόνο όταν ευσεβείς Αιακός (το ίδιο που κρατά τώρα τα κλειδιά του Κάτω
Κόσμου) που προσφέρονται προσευχές.
Αλεος
Όταν Stymphalus 1 δολοφονήθηκε από την ψευδή φίλο Πέλοπα 1, 3 και
Αίπυτος σκοτώθηκε από ένα φίδι, ενώ το κυνήγι, Aphidas 1 Άλεος γιος του
έγινε βασιλιάς. Άλεος παντρεμένος Neaera 3, κόρη του τον Πειραιά, γιος του
Elatus 2, και είχαν παιδιά από της, μεταξύ των οποίων Auge 2 και Λυκούργου
2. Άλεος έχτισαν ένα ιερό της Αθηνάς στην Τεγέα, και έκανε αυτή την πόλη η
πρωτεύουσα του βασιλείου του.
Κόρη Άλεος »
Προσωποποίηση της Αρκαδίας, στην περιοχή της Κεντρικής Πελοποννήσου.
Πίσω της βρίσκεται Pan (ή ίσως ακριβώς ένα από τα τηγάνια) με τους αυλούς
του. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο γυναίκες που ονομάζεται Αρκαδίας-ένα από
τα DANAIDS, και η σύζυγος του Nictymus, ο γιος του Λυκάονα 2. Αλλά η
περιοχή λέγεται ότι έχει ζητήσει από Αρκάδα 1, ο γιος του Καλλιστώ.
7112: Ηρακλής βρίσκει Τήλεφος τον γιο του στην Αρκαδία (λεπτομέρεια).
Ercolano, Βασιλική. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Νάπολη.
Η κόρη Άλεος «Auge 2 ήταν παρασυρμένος από τον Ηρακλή 1, και αυτή λίγο
έκρυψε το παιδί της από τον ίδιο (Τήλεφος) στον περίβολο της Αθηνάς, που ο
πατέρας της είχε κατασκευαστεί και ιερατείο της οποίας κατείχε. Αλλά η γη
παρέμεινε άγονη, και η μαντεία δήλωσε ότι υπήρχε ασέβεια στο ναό. Τέλος,
ανακαλύφθηκε και παραδίδεται από τον πατέρα της να Ναύπλιος 1 που
πρόκειται να τεθεί σε θάνατο. Αλλά Ναύπλιος 1 την παρέδωσε στον βασιλιά
Teuthras 1 του Μυσία (βορειοδυτικό τμήμα της Μικράς Ασίας), που την
παντρεύτηκε. Τήλεφος παιδί της ήταν εκτεθειμένη στο όρος Παρθενίου από
Άλεος, αλλά επέζησε επειδή doe έδωσε πιπιλίζουν. Αργότερα, τον βρήκαν
βοσκοί και κάλεσε τον Τήλεφος. Που εγκρίθηκε από το βασιλιά της Μυσίας,
σχετικά με το θάνατο του οποίου ανήλθε στο θρόνο. Κατά τη διάρκεια της
ηγεμονίας του, Τήλεφος κυνήγησαν την Αχαϊκή εκστρατεία, η οποία έχοντας
έπλευσε εναντίον της Τροίας, έφτασε από λάθος στην Μυσία.
Λυκούργος 2 σκοτώνει σκήπτρο-outlives άνθρωπο και τα παιδιά του
Λυκούργος 2 Άλεος διαδέχθηκε τον πατέρα του ως βασιλιάς των Αρκάδων,
και έζησε μια μακρά ζωή. Ο γιος του Αγκαίος 1 συνυπολογίζεται μεταξύ των
Αργοναυτών και μεταξύ των Καλυδώνιος ΚΥΝΗΓΩΝ. Σκοτώθηκε από την
Καλυδώνιος Κάπρος κατά τη διάρκεια του κυνηγιού. Ως άλλος γιος του,
Epochus, πέθανε από μια ασθένεια, Λυκούργος 2 δεν είχε κληρονόμους όταν
έφυγε από αυτόν τον κόσμο. Μερικοί λένε ότι Ίασος 1, που μερικές φορές
αποκαλείται πατέρας της Αταλάντα, ήταν επίσης ο γιος του. Λυκούργος 2 είναι
γνωστή για το ότι σκότωσε King Areithous 1, ο οποίος κάλεσε το ρόπαλο-
man, γιατί μόνο χρησιμοποιείται ως όπλο ένα ρόπαλο του σιδήρου.
Λυκούργος 2 ήρθε μετά Areithous 1 σε ένα στενό δρόμο, όπου το ρόπαλο
ήταν άχρηστο, και τον σκότωσε με το δόρυ του despoiling αυτόν του Άρη
πανοπλία που του είχε δώσει. Αργότερα, όταν ο Λυκούργος 2 αυξήθηκε
παλιά, έδωσε τα όπλα για να Ereuthalion 1, άρχων του, ο οποίος με τη σειρά
του σκοτώθηκε από Nestor σε πόλεμο μεταξύ τους Αρκάδες και το Pylians
(για την Pylians δείτε Πύλου).
Έχεμος
Δεδομένου ότι κανένα παιδί δεν του Λυκούργου 2 ήταν ζωντανός όταν
πέθανε, γιος Έχεμος, της Αεροπός 2, γιος του Cepheus 2, γιος του Άλεος,
έγινε βασιλιάς (για Cepheus 2 βλ. Σπάρτη). Κατά τη διάρκεια της εποχής του,
η ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ γίνει μια προσπάθεια να επιστρέψουν στην Πελοπόννησο
υπό την ηγεσία του Ύλλος 1, αλλά νικήθηκαν στη μάχη κατά του Ισθμού της
Κορίνθου. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν Έχεμος Ύλλος 1, γιος του Ηρακλή 1,
σε μονομαχία. Έχεμος παντρεμένος Τιμάνδρα 1, κόρη του Τυνδάρεω και της
Λήδας, και είχαν από ένα Laodocus τον γιο της, από τον οποίο κοντά στο
προάστιο Ladoceia Μεγαλόπολης πήρε το όνομά του.
Ώρα να πλεύσει στην Τροία
Έχεμος διαδέχθηκε στον θρόνο από Αγαπήνορα, γιος του Αγκαίος 1, γιος του
Λυκούργου 2. Αγαπήνορα αργότερα ο ένας από τους μνηστήρες της Ελένης.
Κατά συνέπεια, έγινε ένας από τους Αχαιούς ηγέτες, και αυτός υπολογίζεται
μεταξύ εκείνων που έκρυψε μέσα στο ξύλινο άλογο. Μετά τον Τρωικό Πόλεμο,
Αγαπήνορα δεν επιστρέψουν στην Αρκαδία. Αντ 'αυτού έφτασε σε Κύπρος και
ίδρυσε την Πάφο, όπου αποκλείεται.
Κεφαλαίων κινήσεις για την Τραπεζούντα
Όπως Αγαπήνορα δεν επέστρεψε από την Τροία, το βασίλειο της Αρκαδίας
ανατίθενται Ιππόθους 6, γιος του Κερκύονας 2, γιος του Agamedes 2, γιος του
Stymphalus 1. Ιππόθους 6 έδρα του κεφαλαίου στην Τραπεζούντα, και τον
διαδέχτηκε ο γιος του Αίπυτος 4, ο οποίος χτυπήθηκε τυφλή μετά την είσοδό
του ένα απαγορευμένο ιερό του Ποσειδώνα, πεθαίνει λίγο μετά.
Μυκηναϊκή ισχύς
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αίπυτος 4, Ορέστης 2 βασιλιάς των
Μυκηνών, γιος του Αγαμέμνονα, μετακόμισε στο σπίτι του από τις Μυκήνες
στην Αρκαδία, το βασίλειο του είχε επεκταθεί σημαντικά. Ορέστης 2
σκοτώθηκε από το δάγκωμα του φιδιού σε Oresteum στην Αρκαδία. Αυτή η
πόλη ονομαζόταν παλαιότερα Oresthasium, και είχε ιδρυθεί από Orestheus 2,
γιος του Λυκάονα 2.
Αρκαδία γλιτώσει από την ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ
1 Κύψελος διαδέχθηκε τον πατέρα του Αίπυτος 4 ως βασιλιά των Αρκάδων,
και ήταν ιδρυτής ενός τόπου που ονομάζεται Βασίλης. Είναι κατά τη διάρκεια
της βασιλείας του ότι η ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ πραγματοποιηθεί την επιστροφή τους,
εισβάλλουν στην Πελοπόννησο, δεν είναι όπως ήταν πριν από την απόπειρα,
είναι ότι, σε όλη την Κορινθιακή Ισθμό, αλλά από την θάλασσα. 1 Κύψελος
έκανε μια συμφωνία με τους εισβολείς, παντρεύοντας την κόρη του Μερόπη 2
της Ηρακλείδης Κρεσφόντης, και με αυτόν τον τρόπο δεν είχε τίποτε να
φοβηθεί.
Από πατέρα σε γιο Κεσφόντης έλαβε το βασίλειο της Μεσσηνίας με χύτευση
σε παρτίδες με Προκλής 2 και Ευρυσθένης 1, οι οποίοι έλαβαν Λακεδαίμονος
και της Σπάρτης, ενώ 1 Κύψελος γιος Holaeas διαδέχθηκε τον πατέρα του στο
θρόνο. Ο κανόνας στη συνέχεια πέρασε από πατέρα σε γιο: Holaeas να
Bucolion 3 έως Phialus (που άλλαξε το όνομα της πόλης Phigalia να Phialia)
να Simus να Pompus να Aeginetes 2 έως Polymestor 2 (στο πλαίσιο της
βασιλείας του οποίου οι Λακεδαιμόνιοι, για πρώτη φορά εισέβαλε στην Τεγέα,
με επικεφαλής τον Charillus. Με την ευκαιρία αυτή οι Λακεδαιμόνιοι νικήθηκαν
στη μάχη κατά της Tegeans, ο οποίος χρησιμοποιείται άνδρες και γυναίκες
για την υπεράσπιση της πόλης? όλη Λακεδαιμόνιων στρατού,
συμπεριλαμβανομένων Charillus, ελήφθησαν κρατούμενοι). Polymestor 2
διαδέχθηκε ο Aechmis, γιος του Briacas, αδελφός του Polymestor 2.
Αρκαδία χωρίστηκε σε διάφορα περιοδικά βασίλεια. Ο παρακάτω πίνακας
συνδυάζει πολλές απόψεις. Kings στο "Arcadia" είχε κανονικά Τεγέα ως
πρωτεύουσα. Ιππόθους 6 μεταφέρθηκε η πρωτεύουσα στην Τραπεζούντα.
•

Πελασγία

Πελασγός 1

Λυκάων 2

Νύκτιμος

Αρκαδία

Αρκάς 1
Αζανία
Τεγέα
Mount Κυλλήνιος
Stymphalus

Azan
Aphidas 1
Elatus 2

Clitor 2

Αίπυτος 3
Stymphalus 1

Αρκαδία
Agamedes 2

Άλεος
Cepheus 2
Κερκύονας 2

Λυκούργος 2

Έχεμος

Αγαπήνορα

Ιππόθους 6

Αίπυτος 4

1 Κύψελος

Holaeas

Bucolion 3

Phialus

Simus

Pompus

Aeginetes 2

Polymestor 2
 Aechmis
•
• Πελασγός 1 ήταν είτε autochthon, ή ένα γιο του Δία και της Νιόβης 1 (η
κόρη του Φορωνεύς), ή ένα γιο του Palaechthon. Είναι ο πατέρας του
Λυκάονα 2 και Τήμενος 3? Η σύζυγός του ήταν είτε Μελίβοια 1 (μία από
τις Ωκεανίδες), ή Κυλλήνιος 1 (ένα των Νυμφών), ή Δηιάνειρα 4 (κόρη του
Λυκάονα 6, γιος του Aezeius, ένα από τα πρώτα βασιλείς της
Πελοποννήσου) (Aes.Supp.250 και passim? Apd.2.1.1, 3.8.1? DH.1.11.2?
Pau.8.22.1)
Λυκάων 2 είναι η ασεβής βασιλιάς της Αρκαδίας που προκάλεσε την οργή
του Δία να καταστρέψει τον κόσμο. Πιθανές parentages:

α) Πελασγός 1 & Μελίβοια 1.

β) Πελασγός 1 & Κυλλήνιος 1.

γ) Πελασγός 1 & Δηιάνειρα 4.

δ) Αυτόχθων .-

(Pau.8.2.3, 8.17.6? Apd.3.8.1-2? Lib.Met.31? Hes.CWE.31? DH.1.11.2,

1.13.2? Hyg.Fab.176? Strab.5.2 .4.)

Νύκτιμος ήταν ο νεότερος γιος του Λυκάονα 2 ή ίσως ο παλαιότερος.

Διαδέχθηκε τον πατέρα του στο θρόνο και ο ίδιος πέτυχε από Αρκάδα 1,
γιος του Δία και Καλλιστώ. Ωστόσο, άλλοι είπαν ότι ήταν αυτός που
κόπηκε από τον πατέρα του και υπηρέτησε στον Δία ως ένα γεύμα. Από
άγνωστο Νύκτιμος γυναίκα είχε έναν γιο Περιφήτης 4? Από την Αρκαδία
και 2 είχε μια κόρη Phylonome (Apd.3.8.1? Nonn.18.22? Pau.8.3.1ff.,
8.4.1, 8.24.1? Plu.PS. 36).

Αρκάς 1 ήταν γιος του Δία και Καλλιστώ. Όταν η μητέρα του χάθηκαν, ο
Δίας το όνομα του παιδιού Αρκάδα 1, και έδωσε στη μητέρα Ερμής "Μαία
να θίξει στην Αρκαδία, μια χώρα που ονομάζεται μετά από αυτόν. Αρκάς
1 λέγεται ότι έχουν καταφέρει Νύκτιμος, γιος του ασεβής Λυκάονα 2, για
το θρόνο. Με Leanira, Meganira ή Χρυσοπέλεια, έγινε πατέρας της Elatus
2 και Aphidas 1, ή αλλιώς ήταν ο πατέρας των δύο αυτών και Azan από
Ερατώ 1. Από άγνωστο ή αναφερθούμε γυναίκες που απέκτησε Autolaus,
Hyperippe 2, Erymanthus 2 και Diomenia, και από Λαοδάμεια 3 έγινε
πατέρας του Triphylus. Αρκάς 1 υπολογίζεται μεταξύ εκείνων που είχαν
γίνει αθάνατος, να κυκλοφορούν ανάμεσα στα αστέρια (Apd.3.8.2, 3.9.1?
Hyg.Ast.2.4? Hyg.Fab.224? Nonn.13.296? Pau.5.1.4, 8,4 .1-2, 8.9.9,
8.24.1, 10.9.5).
Azan. Βασιλιάς της Αζανία, μια περιοχή της Αρκαδίας που ονομάστηκε
μετά από αυτόν. Πατέρας Azan ήταν Αρκάδα 1, γιος του Δία και της
Καλλιστώ, και η μητέρα του ήταν Ερατώ 1, δρυάς Νύμφη. Παντρεύτηκε
Ιππόλυτος 4 και είχε μια κόρη Coronis 2, τον οποίο αγαπούσε τον
Απόλλωνα, και ένα γιο Clitor 2, ο οποίος έγινε ο διάδοχός του
(Dio.4.33.1? Hom.Apo.3.209? Pau.8.4.1-4).

Aphidas 1. Ο βασιλιάς της Αρκαδίας μαζί με τον αδελφό Elatus του 2?

Ακόμα το τελευταίο, λένε, είχε όλη την εξουσία. Aphidas 1 ήταν γιος του
Αρκάδα 1, γιος του Δία και Καλλιστώ. Η μητέρα του θα μπορούσε να είχε
Leanira, ή Meganira, ή Χρυσοπέλεια, ή Ερατώ 1. Aphidas 1 Άλεος είχε
ένα γιο και μια κόρη Σθενέβοια (Apd.3.9.1? Pau.8.4.2).

Elatus 2 (elatius). Elatus 2 και Aphidas 1 διαιρείται το βασίλειο της

Αρκαδίας μεταξύ τους, αλλά Elatus 2, λένε, είχε όλη την εξουσία. Παρ
'μετανάστευσε στην Φωκίδα (που συνορεύουν με την περιοχή του
Κόλπου της Κορίνθου δυτικά της Βοιωτίας), βοηθώντας την Phocians
κατά την Phlegyans και την ίδρυση της πόλης του Ελάτεια. Ήταν γιος του
Αρκάδα 1, γιος του Δία και Καλλιστώ. Η μητέρα του θα μπορούσε να έχει
είτε Leanira, κόρη του Αμύκλας 1, γιος της Λακεδαίμονος, γιος του Δία και
Ταϋγέτη (μία από τις ΠΛΕΙΑΔΕΣ)? Ή Meganira, κόρη του Croco? Ή
Χρυσοπέλεια, συγκαταλέγονται μεταξύ των Νυμφών? Ή Ερατώ 1, επίσης,
ένα των Νυμφών. Elatus 2 έγγαμος Λαοδίκη 1, κόρη του Cinyras 1
(αργότερα βασιλιάς της Κύπρος), και είχε παιδιά από της: Stymphalus 1,
τον Πειραιά, Ischys, Αίπυτος 3, και Cyllen (Apd.3.9.1? Pau.8.4.1, 8.4. 4,
2.26.6).

Clitor 2 ήταν στην εποχή του το ισχυρότερο από τα βασιλέων στην

Αρκαδία. Ήταν γιος του Azan, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και
Καλλιστώ. Clitor 2 ήταν άτεκνος, και ως εκ τούτου τον διαδέχθηκε ο
Αίπυτος 3, γιος του Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1 (Pau.8.4.4-7).

Αίπυτος 3. Βασιλιάς στο Αζανία, Αρκαδία. Έλαβε το βασίλειο από Clitor 2

και τον διαδέχθηκε ο Άλεος. Αίπυτος 3 ήταν γιος του Elatus 2, γιος του
Αρκάδα 1, γιος του Δία και Καλλιστώ, και Λαοδίκη 1, κόρη του Cinyras 1,
ο ιδρυτής της Πάφου σε Κύπρος, και Metharme. Αίπυτος 3 σκοτώθηκε
από ένα ερπετό, ενώ το κυνήγι (Pau.8.4.4-7, 8.16.2? Pin.Oly.6.30ff.).

Stymphalus 1. Γιος του Elatus 2 (γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και
Καλλιστώ) και Λαοδίκη 1, και βασιλιάς της Αρκαδίας. Πέλοπας 1, μια
ασιατική μετανάστης από τον οποίο πήρε το όνομα της Πελοποννήσου,
γίνεται πόλεμος κατά της Stymphalus 1 του Αρκαδική βασίλειο, αλλά όταν
δεν μπορούσε να τον νικήσει, αυτός σκότωσε Stymphalus 1 υπό
πρόσχημα της φιλίας, και διάσπαρτα τα άκρα του. Πριν από αυτό είχε
Stymphalus 1 παιδιά: Παρθενόπη 1, Agelaus 4, Γόρτυνα 1, και Agamedes
2 (Apd.2.7.8, 3.9.1, 3.12.6? Pau.8.4.8, 8.35.9).
Agamedes 2 είναι ο πατέρας του Κερκύονας 2 και γιο του βασιλιά
Stymphalus 1 της Αρκαδίας, γιος του Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1, γιος
του Δία και Καλλιστώ (Pau.8.4.8, 8.5.4).

Άλεος είναι ο διάδοχος του Αίπυτος 3 για το θρόνο της Αρκαδίας και ο
ιδρυτής του Αλέα. Τον θυμούνται επίσης για το γεγονός ότι εκτίθενται
εγγονό του, το μωρό Τήλεφος, στο όρος Παρθενίου, όταν ανακάλυψε τη
μητρότητα της κόρης του Auge 2, τον οποίο στη συνέχεια έδωσε την
Ναύπλιος 1, να πωλούν πολύ μακριά σε μια ξένη χώρα. Άλεος πατέρας
ήταν Aphidas 1, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και Καλλιστώ. Ήταν
παντρεμένος είτε να Neaera 3 ή να Cleobule 1. Η πρώτη ήταν κόρη του
τον Πειραιά, γιος του Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1. Άλεος είχε από Neaera
3 α Auge 2 κόρη και ένα γιο, τον Λυκούργο 2. Εκείνοι που λένε ότι ήταν
παντρεμένος με την Cleobule 1 επίσης να πω ότι τα παιδιά τους ήταν
Αμφιδάμας 2 και Cepheus 2. Alcidice κόρη Άλεος »θα μπορούσε να είναι
η κόρη του, είτε Neaera 3 ή Cleobule 1, και το ίδιο μπορεί να λεχθεί και
για Cepheus 2 (Apd.2.7.4, 3.9.1? Arg.161ff.? Dio.4.68.1? Hyg.Fab .14?
Pau.8.4.7-8, 8.23.1).

Cepheus 2. Βασιλιάς της Τεγέας στην Αρκαδία, γιος είτε Άλεος ή του
Λυκούργου 2? Μητέρα του (Άλεος 'σύζυγος) θα μπορούσε να έχει είτε
Neaera 3 ή Cleobule 1. Cepheus είχε 2 παιδιά: Sterope 4, Αεροπός 2, και
Antinoe 1. Λέγεται ότι έχουν χαθεί στη μάχη, ενώ παράλληλα διευκολύνει
Ηρακλής 1 κατά των Λακεδαιμονίων. Cepheus 2 βρίσκεται επίσης μεταξύ
των Καλυδώνιος ΚΥΝΗΓΩΝ (Apd.1.8.2, 2.7.3? Hyg.Fab.14? Pau.8.5.1,
8.8.4? Val.1.375).

Κερκύονας 2. Υιός του Agamedes 2, γιος του Stymphalus 1, γιος του

Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και Καλλιστώ. Κερκύονας 2 είχε
ένα γιο Ιππόθους 6 ο οποίος έγινε βασιλιάς της Αρκαδίας όταν
Αγαπήνορα δεν επέστρεψε από την Τροία (Pau.8.5.4).

Λυκούργος 2. Βασιλιάς των Αρκάδων μετά το θάνατο του πατέρα του

Άλεος. Η μητέρα του ήταν Neaera 3, κόρη του τον Πειραιά, γιος του
Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και Καλλιστώ. Πριν πεθάνει σε
μια πολύ μεγάλη ηλικία Λυκούργος 2 παιδιά είχαν Αγκαίος 1, Epochus,
Αμφιδάμας 1, και Ίασος 1? Μητέρα τους ήταν είτε Cleophyle ή Ευρυνόμης
1 (Apd.3.9.1-2? Pau.8.4.10, 8.5.1) .

Έχεμος έγινε βασιλιάς των Αρκάδων για το θάνατο του Λυκούργου 2, και
καταπολέμηση της ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ σκοτώθηκαν Ύλλος 1, γιος του Ηρακλή
1. Λέγεται ότι ήταν ο νικητής στην πάλη κατά το πρώτο Olympian
παιχνίδια. Έχεμος ήταν γιος του Αεροπός 2 από την Τεγέα της Αρκαδίας,
γιος του Cepheus 2, γιος του Άλεος, γιος του Aphidas 1, γιος του Αρκάδα
1, γιος του Δία και Καλλιστώ. Η σύζυγός του ήταν Τιμάνδρα 1, κόρη του
Τυνδάρεω και της Λήδας, και είχε ένα Ladocus ο γιος της, από τον οποίο
κοντά σε ένα προάστιο Ladoceia Μεγαλόπολη πήρε το όνομά του (βλέπε
επίσης την Αρκαδία) (Apd.3.10.6? Hdt.9.26? Hes.CWE. 65.-67?
Pau.8.5.1, 8.44.1? Pin.Oly.10.66).

Αγαπήνορα. Βασιλιάς των Αρκάδων. Αγαπήνορα ήταν ένας από τους

μνηστήρες της Ελένης, και αυτός υπολογίζεται μεταξύ εκείνων που
έκρυψε μέσα στο ξύλινο άλογο. Μετά τον πόλεμο ίδρυσε Πάφου Κύπρος.
Αγαπήνορα ήταν γιος του Αγκαίος 1 και Iotis. Αγκαίος 1, ένας από τους
Αργοναύτες, ήταν γιος του βασιλιά Λυκούργου 2 της Αρκαδίας, γιος του
Άλεος, γιος του Aphidas 1, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και της
Καλλιστώ (Apd.3.10.8? Hom.Il.2.609? Πο .8.5.2? QS.12.314ff.).

Ιππόθους 6 ήταν γιος του Κερκύονας 2, γιος του Agamedes 2, γιος του
Stymphalus 1, γιος του Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και
Καλλιστώ. Το βασίλειο της Αρκαδίας ανατίθενται τον Αγαπήνορα όταν δεν
επέστρεψε από την Τροία. Την έδρα του κεφαλαίου του στην
Τραπεζούντα και τον διαδέχτηκε ο γιος του Αίπυτος 4 (Pau.8.5.4, 8.45.7).

Αίπυτος 4. Βασιλιάς της Αρκαδίας, γιος του Ιππόθους 6, τον οποίο

διαδέχθηκε στον θρόνο, και ο πατέρας του Κύψελος 1. Αίπυτος 4 πλήγηκε
τυφλή μετά την είσοδό του ένα απαγορευμένο ιερό του Ποσειδώνα, και
πέθανε λίγο μετά (Pau.8.5.4-6, 8.10.3).

1 Κύψελος διαδέχθηκε τον πατέρα του ως βασιλιάς των Αρκάδων, και

ήταν ιδρυτής ενός τόπου που ονομάζεται Βασίλης. Ήταν γιος του Αίπυτος
4, γιος του Ιππόθους 6, γιος του Κερκύονας 2, γιος του Agamedes 2, γιος
του Stymphalus 1, γιος του Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και
Καλλιστώ. 1 Κύψελος για τα παιδιά είναι Μερόπη 2 και Holaeas
(Pau.4.3.6, 8.5.6-7, 8.29.5).

Holaeas. Ο βασιλιάς της Αρκαδίας και σύγχρονος του βασιλιά Προκλής 2

της Σπάρτης. Ήταν γιος του 1 Κύψελος, γιος του Αίπυτος 4, γιος του
Ιππόθους 6, γιος του Κερκύονας 2, γιος του Agamedes 2, γιος του
Stymphalus 1, γιος του Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και
Καλλιστώ. Holaeas είναι ο πατέρας του Bucolion 3, Phialus πατέρας της,
ο πατέρας του Simus, Pompus πατέρα της, ο πατέρας του Aeginetes 2,
Briacas πατέρας της, ο πατέρας του Aechmis, ο οποίος επίσης ήταν
βασιλιάς της Αρκαδίας (Pau.8.5.7).

Bucolion 3. Ο βασιλιάς της Αρκαδίας? Holaeas διαδέχθηκε τον πατέρα

του, ο γιος του 1 Κύψελος, γιος του Αίπυτος 4, γιος του Ιππόθους 6, γιος
του Κερκύονας 2, γιος του Agamedes 2, γιος του Stymphalus 1, γιος του
Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και Καλλιστώ. Bucolion 3 ήταν ο
πατέρας του Phialus, πατέρα του Simus, πατέρα του Pompus, πατέρα
του Aeginetes 2, πατέρας του Polymestor 2 και Briacas. Polymestor 2
 ήταν άτεκνος, αλλά Briacas είχε ένα γιο Aechmis, ο οποίος ήταν και
βασιλιάς της Αρκαδίας (Pau.8.5.7).

Phialus. Βασιλιάς της Αρκαδίας ο οποίος επιθυμούσε να αλλάξει το όνομα

της πόλης Phigalia να Phialia. Ήταν γιος του Bucolion 3, γιος του
Holaeas, γιος του 1 Κύψελος, γιος του Αίπυτος 4, γιος του Ιππόθους 6,
γιος του Κερκύονας 2, γιος του Agamedes 2, γιος του Stymphalus 1, γιος
του Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1 , γιος του Δία και Καλλιστώ. Phialus ήταν
ο πατέρας του Simus, πατέρα του Pompus, ο πατέρας του Aeginetes 2, ο
πατέρας του Briacas, πατέρα του Aechmis, επίσης, βασιλιάς της
Αρκαδίας (Pau.8.5.7-8).

Simus. Βασιλιάς της Αρκαδίας μετά Phialus τον πατέρα του. Τον
διαδέχθηκε στον θρόνο από το γιο του Pompus (Pau.8.5.8).

Pompus διαδέχθηκε Simus τον πατέρα του ως βασιλιάς της Αρκαδίας, και
τον διαδέχτηκε ο γιος Aeginetes δική του 2 (Pau.8.5.8-9).

Aeginetes 2 ήταν βασιλιάς της Αρκαδίας και ο γιος του Pompus, γιος του
Simus, γιος του Phialus, γιος του Bucolion 3, γιος του Holaeas, γιος του 1
Κύψελος, γιος του Αίπυτος 4, γιος του Ιππόθους 6, γιος του Κερκύονας 2,
γιος του Agamedes 2, γιος του Stymphalus 1, γιος του Elatus 2, γιος του
Αρκάδα 1, γιος του Δία και Καλλιστώ. Aeginetes 2 ήταν ο πατέρας του
Polymestor 2 και Briacas. (Pau.8.5.9).

Polymestor 2, γιος του Aeginetes 2, έγινε βασιλιάς της Αρκαδίας μετά τον
πατέρα του. Την εποχή του, οι Λακεδαιμόνιοι, για πρώτη φορά εισέβαλε
στην Τεγέα, με επικεφαλής τον Charillus. Polymestor 2 ήταν άτεκνος
(Pau.8.5.9).

Aechmis. Ο βασιλιάς της Αρκαδίας, γιος του Briacas, γιος του Aeginetes
2, γιος του Pompus, γιος του Simus, γιος του Phialus, γιος του Bucolion 3,
γιος του Holaeas, γιος του 1 Κύψελος, γιος του Αίπυτος 4, γιος του
Ιππόθους 6, γιος του Κερκύονας 2, γιος του Agamedes 2, γιος του
Stymphalus 1, γιος του Elatus 2, γιος του Αρκάδα 1, γιος του Δία και
Καλλιστώ (Pau.8.5.10).
•
• Λουκάς
• Ο Λουκάς είναι ένα χωριό της Μαντινείας, 14 χιλ. ΒΑ της Τρίπολης. Είναι
χτισμένο στην ανατολική άκρη του μαντινειακού οροπεδίου, στους
πρόποδες του όρους Κτενιάς (Αρτεμίσιο). Έχει 300 περίπου κατοίκους
που ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αμπελουργία.
Το χωριό είναι ιδιαίτερα φροντισμένο. Επιβλητικό φαντάζει από το χωριό
το όρος Μαίναλο. Αξιόλογη είναι η μητροπολιτική εκκλησία, ο Άγιος
Ιωάννης ο Χρυσόστομος, όπως και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στον
 ομώνυμο λόφο. Δίπλα από τον Άγιο Ιωάννη είναι το ηρώο των πεσόντων
στον Αγώνα του 21 και το δημοτικό σχολείο. Απέναντι υπάρχει ένα
συμπαθητικό μικρό πέτρινο θεατράκι. Πάνω από το χωριό στα ανατολικά
διακρίνεται η Μονή των Βαρσών.
• Στην κορυφή του λόφου του Αη Γιώργη έχουν εντοπισθεί αξιόλογα αρχαία
αρχιτεκτονικά λείψανα. Αποτελούν το κατώτερο τμήμα πύργου
κατασκευασμένου πιθανότατα από τους Μαντινείς για τον έλεγχο των
περασμάτων προς την πεδιάδα. Η εύρεση ιωνικού κίονα στο προαύλιο
της εκκλησίας μαρτυρεί την ύπαρξη ναού, ίσως της Δήμητρας, που κατά
άλλους ερευνητές βρισκόταν στη Μηλιά της Μαντινείας.

Λόφος Γκορτσούλι

Κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας

Μαντινείας βρίσκεται λόφος χαρακτηριστικού
σχήματος, ο λόφος Γκορτσούλι και ο
αρχαιολογικός του χώρος. Στούς πρόποδες του
λόφου υπάρχει μικρός οικισμός, ενώ ένας
χωμάτινος δρόμος οδηγεί στην κορυφή του.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους στη θέση αυτή
υπήρχε εκτεταμένος οικισμός και ακρόπολη
των Πρωτοελλαδικών χρόνων. Στους
αρχαϊκούς χρόνους η πόλη μεταφέρθηκε στον
επίπεδο χώρο, δηλαδή στη θέση του
αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Μαντινείας.
Ο λόφος "Γκορτσούλι" είναι περιστοιχισμένος
από ένα χαμηλό περίβολο, πρόσφατα
επισκευασμένο, του οποίου οι πέτρες μοιάζουν
να προέρχονται από αρχαία λάξευση. Στην
κορυφή του λόφου, όπου και ο ναός της
Ζωοδόχου Πηγής, βρέθηκαν σε ανασκαφές
του Θ. Σπυρόπουλου μυκηναϊκά όστρακα
και ένα ναϊκό κτίσμα ορθογωνίου σχήματος
στο εσωτερικό του οποίου αποκαλύφθηκαν
πολλοί σφαιρικοί αρύβαλλοι και άλλα ευρήματα
των όψιμων αρχαϊκών χρόνων. Λείψανα ναϊκού κτίσματος ανακαλύφθηκαν
επίσης και στον κοντινό λόφο Τριπήχι, όπου βρέθηκαν χαρακτηριστικά
λατρευτικά πήλινα εδώλια κάποιας θεότητας, τα οποία εκτίθενται στο
Αρχαιολογικό Μουσείο Τρίπολης
Κάστρο του Γουλά

Πάνω στο χαρακτηριστικού σχήματος ύψωμα Γουλά ή Κουλά (=οχυρό),

όπως αναγραφόταν σε παλαιότερα έγγραφα, το οποίο δεσπόζει του
χωριού Νεστάνη, υπάρχουν τα ελάχιστα λείψανα του κάστρου του
 βυζαντινού οικισμού Κηπιανά ή Τσιπιανά. Στην κορυφή του υψώματος
υπάρχει ένας οχυρός πύργος και το εκκλησάκι του Αη Γιώργη, όπως και
ερείπια του ναού της Ανάληψης με βυζαντινές τοιχογραφίες. Το κάστρο
εκμεταλευόταν την οχυρή θέση του υψώματος και έλεγχε ολόκληρη την
περιοχή. Θα πρέπει να ήταν σύγχρονο με αυτό του Μουχλίου.Το ύψωμα
του Γουλά εντυπωσιάζει με τον γιγάντιο και κωνικό τoυ όγκο. Οι πλαγιές
του στενεύουν απότομα προς την κορυφή και μετά γυμνώνονται,
πετρώνουν και καστρώνονται σαν κυκλώπειο φυσικό οχυρό, δίνοντας στο
βουνό μορφή απολιθωμένου γίγαντα.

Κάστρο Μουχλίου

Πολύ κοντά στο Παρθένι, αριστερά από το δρόμο Άργους-Τρίπολη και

μετά τον Αχλαδόκαμπο, είναι το ύψωμα Μουχλί, ένα παρακλάδι του
βουνού Παρθενίου. Κατά τη βυζαντινή περίοδο υπήρχε εκεί σημαντικό
βυζαντινό φρούριο καιμεσαιωνική πόλη στη δυτική και νοτιοδυτική πλευρά
του βουνού. Το φρούριο υπήρξε σύγχρονο με αυτό του Γουλά στη
Νεστάνη. Γύρω στο 1460, η πόλη και το φρούριό της κάηκαν και
κακαταστράφηκαν από το Μωάμεθ Β' τον Πορθητή. Στη συνέχεια η πόλη
επανιδρύθηκε από τους κατοίκους της παλαιάς πόλης Μούχλης με το
όνομα Καινούργια Μούχλη, η οποία προοδευτικά ερημώθηκε και
αντικαταστάθηκε από τα χωριά Αγιωργίτικα και Στενό, που βρίσκονται
μετά απ' αυτή προς την κατεύθυνση της Τρίπολης. Από το κάστρο και την
πόλη δεν σώζονται παρά λιγοστά ίχνη. Το πιο αξιόλογο σωζόμενο μνημείο
είναι τα ερείπια της εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, γνωστής ως
Παναγίας του Μουχλίου (ή Παναγία η Μουχλιώτισσα). Πιθανότερη
χρονολογία ανέγερσής της είναι το 1281μ.X. Σύμφωνα με μια παράδοση,
κάτοικοι του Μουχλίου κατέφυγαν στην Πόλη φέρνοντας μαζί τους την
εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου και εγκαταστάθηκαν κοντά στις
Βλαχέρνες, στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Djibali, στο Φανάρι.
Αργότερα στη περιοχή αυτή έκτισαν ομώνυμη εκκλησία (της Παναγίας του
Μουχλίου ή της Μουχλιώτισσας) και τοποθέτησαν εκεί την εικόνα της
Παναγίας. Την άποψη αυτή ενστερνίζεται ο Σωκράτης Κουγέας. Η
εκκλησία αυτή ήταν και η μόνη βυζαντινή εκκλησία που δεν έγινε τέμενος
μετά την Άλωση. Η εκκλησία σώζεται μέχρι και σήμερα και αποτελεί ένα
από τα σημαντικά βυζαντινά μνημεία της Κωνσταντινούπολης. Η
επικρατούσα άποψη είναι πάντως διαφορετική και βασίζεται σε μαρτυρίες
που συνδέουν την εκκλησία με τη Μαρία Παλαιολογίνα, θυγατέρα του
Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου (1261-1282 μ.Χ.) η οποία θεωρείται κτιτόρισσα
του ναού. Η Μαρία Παλαιολογίνα είχε νυμφευθεί τον διάδοχο των
Μογγόλων Χολαγκού ή Απαγκάν. Μετά τον θάνατο του συζύγου της
επέστρεψε στην Πόλη και ίδρυσε την Μονή και τον Ναό περί το 1285. H
oνομασία πιθανότατα προέρχεται από τον εξελληνισμό της σλαβικής λέξης
"μογκόλα".
Internet στη Νεστάνη (πάλι)

Το αίσχος συνεχίζεται... ΔΗΜΟΣ

ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ, το απόλυτο σκοτάδι.
Τελικά, μέσα στην απελπισία μου,
αποφάσισα να χαραμίσω άλλα 20€ τον
μήνα για να μπορέσω να έχω μια
στοιχειώδη πρόσβαση στο internet, όταν
πηγαίνω στο (υποβαθμισμένο) χωριό μας.
ΠΟΙΑ ΛΥΣΗ ΒΡΗΚΑ; Θα σας πω...
Κατ' αρχάς το δορυφορικό internet αποκλείστηκε, διότι είναι πανάκριβο και
δεν συμφέρει ακόμα να το χρησιμοποείς ούτε κι αν είσαι "μέσα" όλο το
24ωρο.. Μια λύση λοιπόν πρόβαλλε: ΠΡΟΣΒΑΣΗ μέσω του 3G δικτύου της
κινητής τηλεφωνίας. Και δείτε τι γίνεται! Ο "γίγας" ΟΤΕ δεν έχει 3Gκάλυψη
στη Νεστάνη! Δεν φτάνει που δεν μπορεί να σκάψει 13 χιλιόμετρα και να
δώσει internet στην περιοχή, δεν μπορεί να στήσει και μια κεραία της
προκοπής!
Στράφηκα λοιπόν στην Tellas. Ο πολύ ευγενικός Γιώργος στο κατάστημα
της WIND μου έδωσε μια SIM card και διαπίστωσα ότι η WIND έχει
"καμπάνα" σήμα 3G στη Νεστάνη! Αρα με ένα USB stick θα μποτούσα να έχω
πρόσβαση! Στη Νεστάνη βρίσκομαι τα Σαβ/κα, τις γιορτές και αρκετά το
καλοκαίρι. Αγόρασα λοιπόν ένα πρόγραμμα, το ADSM CLOCK 30, με το
οποίο μπορώ να μπαίνω στο δίκτυο 30 ώρες τον μήνα με ταχύτητες
που μπορεί να φτάσουν το 1,2Mbit. Οταν το δοκίμασα διαπίστωσα τα
εξής:
1. Το 3G είναι ασταθές. Ενα μέτρο πιο πέρα, μπορεί να υπάρχει
καλύτερο σήμα (μέσα στο σπίτι εννοώ, διότι στο μπαλκόνι είναι
"καμπάνα"). Σέρφαρα αξιοπρεπώς, έκανα update στα Windows χωρίς
πρόβλημα! Και βέβαια, σερφάρεις στο σπίτι, στο μπαλκόνι, στο
...χωράφι!
2. Για να δείς βίντεο όμως, καλύτερα ξεχάστε το. Αυτό βέβαια δεν
είναι πρόβλημα για έναν επισκέπτη..
3. Ετσι με το laptop και το USB stick, έχω πρόσβαση από παντού!
Διακοπές, ταξίδια, Αγιο Ορος, αρκεί βέβαια να υπάρχει 3G κάλυψη!
Μεγάλη υπόθεση!
4. Υπάρχει και σύνδεση με απεριόριστο χρόνο, κατέβασμα μέχρι 40
GB / μήνα και κόστος 50€ το μήνα, αλλά ο καθένας μπορεί να βρεί
κάτι ανάλογο με τις ανάγκες του (και το πορτοοφόλι του)
2. 5. Οι σχετικά χαμηλές αυτές ταχύτητες (είπα ότι έφτασα το 1,2 Mbit),
ισχύουν για την Νεστάνη και την Τρίπολη. Στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη
και Πάτρα, φτάνουν (λένε) τα 7MBit!!!
Αυτό θα το δώ όταν το Σάββατο πάω στην Αθήνα σε ένα συνέδριο με
το laptop μου και το στικάκι.. Και θα σας ενημερώσω.

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΕΣΤΑΝΗΣ

Στό βιβλίο του Αθ. Παπαγιάννη, διαβάζουμε:
"... Η Νεστάνη είναι ο πρώτος σταθμός που συνάντησε ο περιηγητής
Παυσανίας για να εισέλθει στην Αρκαδία από τήν Αργολίδα, ακολουθώντας τό
δρόμο της Κλίμακας ή τό δρόμο του Πρίνου στο Μαλεβό. Ο ευρύτερος
ορίζοντάς της διαγράφεται από περίγυρο βουνών: Χτενιάς (1634 μ.),
'Αρτεμίσιο (1771 μ), Λύρκειο ή Γούπατο (1648 μ.), Αρμενιά (1739 μ.) και το
πρόβουνό της (παρακλάδι) Αλήσιο (Μπαρμπέρι) (1,030 μ.). Δυτικά της στό
βάθος αντικρίζουμε τά βουνά του Μαινάλου (1981 μ.). (ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ,
ΜΑΙΝΑΛΟ ΘΕΩΡΟΥΣΑΝ ΤΗΝ ΟΣΤΡΑΚΙΝΑ). Υπάρχουν και άλλες κορυφές,
Αϊδίνιο - Ροϊνό (1849), Έπάνω Χρέπα 1559μ.).
Τό στενότερο ορίζοντά της τον άποτελούν τα πλησιέστερα βουνά ή λόφοι:
Πανηγυρίστρα (743 μ.), Σκαλόραχη, Κούτρουλας, Γκαβέζος, Γουλάς (1.141
μ.), Αγιάννα με την προέκτασή της μέχρι τη Βουλωμένη (παρακλάδι του
Χτένια) και ο Στοχός.Στά νότια έχει ανοιχτό ορίζοντα και θέα πρός τήν
Τριπολιτσά, περιώνυμη κατά τήν Τουρκοκρατία καί την Επανάσταση του
Εικοσιένα, ενώ στα δυτικά ξαγναντεύουμε στον ορίζοντα τό Μαίναλο (Έπάνω
Xρέπα ύψ. 1559 και Όστρακίνα 1981 μ).Μέ κέντρο τήν πρωτεύουσα της
Αρκαδίας και προς τα βορεινό της, σε απόσταση 15 χιλμ (3 ώρες πεζοπορία)
βρίσκεται η Κωμόπολη Νεστάνη (πρώην Τσιπιανά) της επαρχίας Μαντινείας.
Πηγαίνοντας από την Τρίπολη στη Νεστάνη περνούμε άπο τά Χάνια της
Σκοπής, από το Μαντινειακό λεκανοπέδιο Αμπέλια), για να φτάσουμε στο
κλειστό μικρότερο λεκανοπέδιο. Δεξιά είναι η Νεστάνη και αριστερά το Αργό
πεδίο, ο κάμπος της, (που άλλοτε λεγόταν Βάλτος). Έχει υψόμετρο 636
μέτρα.
Ό πληθυσμός της, κάποτε είχε φτάσει τους 3.400 κατοίκους, αλλά σήμερα
βρίσκεται μειωμένος στό 1/3, μέ συνεχή μείωση λόγω της εσωτερικής καί
εξωτερικής μετανάστευσης. Μέ την Αργολίδα επικοινωνεί μέ τρεις ημιονικούς
δρόμους: της Κλίμακας (Πόρτες) του Πρίνου (Καρυά) καί του Τουρνικίου. Η
συγκοινωνία με αυτοκινητόδρομο συνεχίζεται μέχρι του Σάγκα. Τώρα, όμως,
υπάρχει η σήραγγα του Αρτεμισίου, που συντόμευσε την επικοινωνία και
σύνδεσή της με την Αργολίδα και την Αθήνα. Επίσης, ο νέος αμαξιτός δρόμος
Νεστάνης - Καρυάς κατασκευάσθηκε τό 1984 άπο τη MOMΑ Πελοποννήσου,
Υψόμετρο Νεστάνης (μέσος σταθμικός) 655 μ.
Έκταση 22 τετρ. χλμ. Καλλιεργήσιμη γη 17,5 τ.χ.
Κάτοικοι το 1961, 1850 καί τό 1971, 2209. Περιοχή, ημιορεινή..."
Εγώ θα ήθελα εδώ να επισημάνω μια παράλειψη του συγγραφέα,
μάλλον άθελά του: Ο άνθρωπος που χειρίστηκε προσωπικά το θέμα της
διάνοιξης του δρόμου Νεστάνης - Καρυάς, ήταν φυσικά ο Διοικητής της
IV Μεραρχίας Πεζικού, ο Υποστράτηγος Δημοσθένης Κ. Βέρρος. Ναι, ο
πατέρας μου συνέλαβε, οργάνωσε, και επέβλεψε το έργο της ΜΟΜΑ
(ΜΟΜΑ τότε ήταν μονάδες Μηχανικού που άνοιξαν πολλούς δρόμους
στην Ελλάδα της εποχής εκείνης). Προσπαθώ να πείσω τον πατέρα μου
να μας τα γράψει, αλλά προς το παρόν, σεμνός, αναμένει αναγνώριση
του έργου του και σιωπά. Ισως κάποτε (ελπίζω ο πατέρας μου να είναι
εν ζωή τότε), τιμηθεί για την προσφορά του αυτή...

Αρχείο

Στην πολυετή δράση του συλλόγου οι σπηλαιοδύτες μας, συχνά με την

υποστήριξη χερσαίας ομάδας σπηλαιολόγων, έχουν εξερευνήσει αλλά και
επισκεφτεί έναν αρκετά μεγάλο αριθμό σπηλαίων. Ο ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο με την
αρωγή και την άμεση συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού (Εφορεία
Παλαιοανθρωπολογίας & Σπηλαιολογίας) συμβάλλει στην τεκμηρίωση όλων
των σπηλαίων που εξερευνεί ώστε να υπάρξει ένα ενιαίο Πανελλαδικό
μητρώο σπηλαίων. Στην παρακάτω κατάσταση αναφέρονται, ενδεικτικά,
σπήλαια που έχουν πραγματοποιηθεί σπηλαιοκαταδύσεις από μέλη του
συλλόγου και είναι καταχωρημένα στο αρχείο μας.

Όνομα Περιοχή Νομός Είδος

Αγία Μαρίνα Άρνα Λακωνία Πηγή

Αγία Τριάδα Κάρυστο Εύβοια Υπόγειο ποτάμι
Αγίας Ελεούσα Πολύδροσο Φωκίδα Πηγή
Αγριοκατσούλα Προάστιο Μεσσηνία Ενάλιο
Άκολο Γέρακας Λακωνία Πηγή
Ανώνυμο Παλιολάχανο - Συκιές Αργολίδα Οριζόντιο / Ενάλιο
Ανώνυμο Κάλιου Δωρίδος Φωκίδα Πηγή
Αραμπατζή Γέρακας Λακωνία Βάραθρο
Οριζόντιο / Υπόγειο
Ασπράγγελοι Ασπράγγελοι Ιωαννινα
ποτάμι
Βατσινίδι Προάστιο Μεσσηνία Οριζόντιο / Ενάλιο
Οριζόντιο / Υπόγειο
Βελχάκι Καστριώτησσα Φωκίδα
ποτάμι
Οριζόντιο / Υπόγειο
Βλυχάδα Πύργος Δυρού Λακωνία
ποτάμι
Βρύ Ζάρακας Λακωνία Οριζόντιο / Λιμναίο
Δράκος Σελίνιτσα Μεσσηνία Ενάλιο
Ελεφάντων Βάμος Χανιά Ενάλιο
Ενάλια Στούπας Μάνη Ενάλιο
Ενάλια Καρδαμύλης Μάνη Ενάλιο
Επτάστομο Καλάνια Παρνασσού Φωκίδα Βάραθρο
Καταβόθρα
Νεστάνη Αρκαδία Καταβόθρα
Νεστάνης
Καταβόθρα
Μάτι Κορινθία Καταβόθρα
Φενεού
Καταφύγι Οριζόντιο / Υπόγειο
Σελίνιτσα Μεσσηνία
Αγ.Δημητρίου ποτάμι
Κεφαλόβρυσο Κεφαλόβρυσο Αργολίδα Πηγή
Μααράς Αγγίτης-Προσοτσάνη Δράμα Υπόγειο ποτάμι
Μάνα Πούλιθρα Αρκαδία Υπόγειο ποτάμι
Μιράτα Προάστιο Μεσσηνία Ενάλιο
Μπουρπούλα Τσουράκι Ηλείας Υπόγειο ποτάμι
Νεροσπηλιά Κωκκοτού - Βρύναινα Μαγνησία Οριζόντιο
Πάνιπα Γέρακας Λακωνία Οριζόντιο / Λιμναίο
Παυσανία Ζάρακας Λακωνία
Πελετά Πελετά Κυνουρίας Αρκαδία Βάραθρο
Πηγές Λάδωνα Λυκούρια Αρκαδία Πηγή

Στα χνάρια του περιηγητή Παυσανία στην Αρκαδία

Ο Παυσανίας καταγόταν από τη Μικρά Ασία. Ήταν αρχαίος Έλληνας

περιηγητής και συγγραφέας. Έζησε τα έτη 110 ή 120μ.Χ έως το 170
ή 180μ.Χ. Η χρονική διάρκεια της ζωής του βγαίνει από εκτιμήσεις
ερευνητών, βάσει των χρονολογιών γνωστών ιστορικών γεγονότων
που συνδέονται με την ηλικία του και ο ίδιος αναφέρει στα βιβλία
του. Είχε λάβει Ελληνική παιδεία και γνώριζε πολύ καλά την
Ελληνική ιστορία και μυθολογία.

Από το έργο του "Ελλάδος Περιήγησης", στα "Αρκαδικά" του, που είναι το (Η)
όγδοο από τα δέκα βιβλία του, μαθαίνουμε για τις περιηγήσεις του Παυσανία
στην Αρκαδία μετά το 160 ή 170 μ.Χ. Είναι η εποχή της αίγλης και της ακμής
της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας την οποία θαύμαζε.
Η αρχαία Αρκαδία
Η Αρχαία Αρκαδία περιλάμβανε το κεντρικό τμήμα της Πελοποννήσου. Η
περιοχή της παραλιακής Κυνουρίας ανήκε στην Αργολίδα ή στη Λακεδαίμονα,
αφού το Άργος και η Σπάρτη έκαναν συχνά πολέμους για την κατοχή της. Τα
όρια λοιπόν της αρχαίας Αρκαδίας ταυτίζονταν σχεδόν με τη σημερινή έκτασή
της, με μικρές διαφοροποιήσεις.

Ο Παυσανίας εισέρχεται στην Αρκαδία.

Η είσοδος του Παυσανία γίνεται από την ανατολική διάβαση της "Κλίμακος",
στο διάσελο του Αρτεμισίου και του Λυρκείου, προερχόμενος από την
Αργολίδα. Είναι οι σημερινές "Πόρτες", όπου έχει κατασκευαστεί η σήραγγα
του Αρτεμισίου στον κεντρικό δρόμο Τρίπολης - Αθήνας.

Πρώτο χωριό που συναντά είναι τα Μελαγγεία μεταξύ Σάγκα και Νεστάνης,
που ταυτίζεται με το Πικέρνι. Στο βόρειο τμήμα του Αργού πεδίου συναντά
την "κώμην" της Νεστάνης και αναφέρεται στη "Φιλίππειον κρήνη".

Σταθμοί περιηγήσεων του Παυσανία.

Ο Παυσανίας αναφέρει εννέα (9) πόλεις - σταθμούς απ' όπου θα ξεκινήσει να

επισκεφτεί τη γύρω περιοχή και να καταγράψει τις παρατηρήσεις του. Είναι οι
παρακάτω κατά σειρά επίσκεψης: Μαντίνεια, Ορχομενός, Φενεός, Ηραία,
Γόρτυς, Μεγάλη πόλις, Λυκόσουρα, Φιγαλία και η Τεγέα.

Πρώτος σταθμός: Μαντίνεια

Από εδώ έκανε πέντε (5) εξορμήσεις,

α) Νοτιοανατολικά, από την πύλη της Τεγέας, έφτασε στα όρια Μαντινείας και
Τεγέας.

β) Νότια , από την πύλη του Παλλαντίου πέρα από τη Σκοπή, όπου ήταν ο
τάφος του Επαμεινώνδα.

γ) Βορειοδυτικά, από την πύλη του Μεθυδρίου στο χωριό Κάψια, στον
Καρδαρά και στην Αλωνίσταινα.
δ) Βόρεια, από την πύλη των Μελλαγγείων μέχρι την "Πτόλιν" το λόφο πάνω
από το Γκορτσούλι, όπου ήταν η ακρόπολη της Μαντινείας και από εκεί στην
"κώμην της Μαιράς" στο σημερινό Αρτεμίσιο.

ε) Βόρεια, από την πύλη του Ορχομενού, για τον Ορχομενό που ήταν ο
δεύτερος σταθμός.

Αναφερόμενα μνημεία: Ο διπλός ναός με τα αγάλματα της Λητούς και των

τέκνων της, Απόλλωνος και Αρτέμιδος (έργο του Πραξιτέλη) και το άγαλμα
του Ασκληπιού. Τα ιερά του Σωτήρος ή επιδότου Διός, των Διοσκούρων,
της Ήρας με την Αθηνά και την Ήβη, με τα ανάγλυφα των μουσών στο
βάθρο τους. (Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών). Το θέατρο, η Εστία με το
μνήμα της Αντινόης, το Γυμναστήριο και ο Ιππόδρομος. Ο αρχαίος ναός
του Ιππίου Ποσειδώνος, κοντά στον Άγιο Νικόλαο Μηλιάς.

Δεύτερος σταθμός: Ο Αρκαδικός Ορχομενός.

Βρίσκεται στην κορυφή του λόφου πάνω από το σημερινό χωριό του
Ορχομενού, τριάντα χμ. από την Τρίπολη και πέντε χμ ΒΑ. του Λεβιδίου.

Μνημεία που αναφέρει ο περιηγητής: Ο ναός της Υμνίας Αρτέμιδος,

κοντά στο Λεβίδι. Τείχη, πηγή που υδρευόταν η πόλη του Ορχομενού, το
ξόανο της Αρτέμιδος Κεδρεάτιδος και τα ιερά του Ποσειδώνος και της
Αφροδίτης με τα λίθινα αγάλματά τους, "Ταινείαι πηγαί" αναφέρονται τα
κεφαλάρια που συνάντησε, βόρεια του Ορχομενού, στη λιμνάζουσα περιοχή
ανάμεσα στην Κανδήλα, τη Λίμνη και το Διακόπι. Δεν είναι άλλα από τις πηγές
του Κεφαλόβρυσου, το Σίτζι, την Πίκεζα, το Κουρπά, το Κακάβι, και το Σάλκι.
Σήμερα υπάρχουν τα ερείπια της πόλης του Ορχομενού, το θέατρο, το
βουλευτήριο, η αγορά και ο ναός της Αφροδίτης. Από τον Ορχομενό
κατευθύνθηκε στο Φενεό περνώντας από ένα δύσκολο πέρασμα φτάνοντας
στις Καρυές, το σημερινό Μάτι Κορινθίας. Ήταν η μοναδική δίοδος που ένωνε
το Ορχομένιο και Καφυατικό πεδίο με το Φενεατικό που ανήκε τότε στην
Αρκαδία.

Τρίτος σταθμός: Φενεός

Η περιοχή του Φενεού με την εύφορη πεδιάδα του σήμερα ανήκει στο νομό
Κορινθίας. Μνημεία: Ο ναός της Αθηνάς Τριτωνίας και τα αγάλματα του
Ιππίου Ποσειδώνος και της Αρτέμιδος Ευρύππας, πάνω στην ακρόπολη.
Το Στάδιο, που βρισκόταν έξω από την ακρόπολη, όπου ετελούντο τα
"Έρμαία", αγώνες προς τιμήν του Ερμή του "Κυλλήνιου" και ο Ιππόδρομος.
Αναφέρονται ακόμη τάφοι ηρώων όπως του Ιφικλή, του Ιολάου, του
Μυρτίλου γιού του Ερμή και του Οινομάου του ηνιόχου του, Από το Φενεό ο
Παυσανίας έκανε πέντε εξόδους.
α) Βορειανατολικά, στο δρόμο προς την Πελλήνη με την παρακάτω διαδρομή:
Φενεός - Κάτω και Άνω Ταρσός - Καρυά - Αυχένας Χελιδορέας - Κάτω
Τρίκαλα Κορινθίας - Ρέθι - Δένδρο - Πελλήνη.

β) Βόρεια, προς την πόλη της Αιγείρας. Στη διαδρομή αυτή έξω από το
Φενεό συνάντησε τα ιερά της Αρτέμιδος και του Πυθίου Απόλλωνος.

γ) Ανατολικά, συνάντησε τα Τρίκρηνα, τρεις κρήνες όπου οι νύμφες

έλουσαν το νεογέννητο Ερμή.

δ) Βορειοδυτικά, βλέπει το Χελμό με τις κορυφές Αετοράχη, Κορυφή και

Νεραϊδοράχη όπου κατακρημνίζονται τα ύδατα της Στυγός από βράχο
μεγάλου ύψους. Στα ύδατα της Στυγός ορκίζονταν Θεοί και Θνητοί.

Ο Παυσανίας περνώντας τα Αροάνια, έφτασε στους Λουσσούς. Αναφέρεται ο

ναός της "Ημερασίας Αρτέμιδος" και η πόλη Κυναίθη, εκεί όπου σήμερα
βρίσκονται τα Καλάβρυτα.

ε) Νοτιοδυτικά, προς Κλείτορα. Συναντά τη Λυκουρία και περνώντας τις πηγές

του Λάδωνα και του Αροάνιου φτάνει στην πόλη του Κλείτορα, κοντά στη
σημερινή Κλειτορία.

Τα ιερά της περιοχής ήταν της Δήμητρας, του Ασκληπιού, της Ειλειθυίας,
των Διοσκούρων και ο ναός με το άγαλμα της Αθηνάς Κορίας. Τέλος ο
περιηγητής από το Φενεό, περνώντας τη Στύμφαλο φτάνει στο λεκανοπέδιο
της Αλέας κοντά στα σημερινά χωριά Σκοτεινή, Αλέα, Εξοχή για να φτάσει
στον Ορχομενό. Ελατρεύοντο: Ο Διόνυσος με τις ετήσιες γιορτές τα
"Σκιέρεια", η Αλέα Αθηνά και η Εφεσία Άρτεμις.

Ορχομενός - Ψωφίδα - Θέλπουσα.

Δυτικά του Ορχομενού συναντά την πόλη των Καφυών, κοντά στο χωριό
Χωττούσα. Από εκεί στην περιοχή των Νάσων τη σημερινή Παναγίτσα, την
περιοχή των Αργεαθών και Λυκούντων (το χωριό Φίλια), το Λευκάσιον, την
κώμη Πάος, Σείραι, στην αρχαία Ψωφίδα (Τριπόταμα) και παλιότερα Φηγία.
Ακολουθώντας την κοίτη του Λάδωνα, αναφέρει την κώμη Θαλιάδες, στην
περιοχή της Βάχλιας, την κώμη Καούντος κοντά στο χωριό Βούτσι, το
Όγκειον κοντά στο Καλλιάνι και την πόλη Θέλπουσα κοντά στο σημερινό
Τουμπίτσι.

Τέταρτος σταθμός: Ηραία.

Η Ηραία (Άγιος Ιωάννης) βρίσκεται στη δεξιά όχθη του Αλφειού, κοντά στα
σημερινά Λουτρά που ήταν γνωστά από τότε. Δίπλα στο ποτάμι ήταν στίβοι
αγωνισμάτων όπου προγυμναζόταν ο Ηραιάτης Ολυμπιονίκης της 65ης
Ολυμπιάδας Δαμάρατος.

Από εδώ ο Παυσανίας έκανε τρεις εξόδους.

α) Δυτικά, προς την Ηλεία.

β) Νότια, όπου συνάντησε την πόλη Αλίφηρα, κοντά στο χωριό Ρογκοζιό.

γ) Νοτιοανατολικά ακολουθώντας τον παράλληλο προς τον Αλφειό αρχαίο

δρόμο, συναντά την πρώτη πόλη που την αναφέρει με το όνομα Μελεναιές,
όπου σήμερα βρίσκεται το χωριό Κακουρέικα, κατόπιν το Βουφάγιον στην
περιοχή του Παλαιοκάστρου που υπάρχει μυκηναϊκή νεκρόπολη.

Πέμπτος σταθμός: Γόρτυς

Συνεχίζοντας ανατολικά φτάνει στο χωριό "Μάραθα" κοντά στο Βλαχόραφτη

και ο επόμενος σταθμός είναι η Αρχαία Γόρτυς. Δύο εξόδους κάνει από εδώ ο
Παυσανίας.

α) Βόρεια συναντά τις πόλεις Τεύθις (Δημητσάνα) και Θεισόα του Μαινάλου
(κοντά στην Καρκαλού).

β) Νοτιοανατολικά κατευθυνόμενος προς Μεγαλόπολη συναντά το μνήμα

"Παραιβασίου" κοντά στο σημερινό χωριό Ελληνικό. Ύστερα τα ερείπια της
Βρένθης (σημερινή Καρύταινα) και περνώντας την αριστερή όχθη του
Αλφειού φτάνει στην Τραπεζουντία χώρα, όπου συναντά την ερειπωμένη
Τραπεζούντα που ίσως ήταν μητρόπολη της Τραπεζούντας του Πόντου.
Πιστεύεται ότι ευρίσκετο στη θέση των σημερινών χωριών Κυπαρίσσια και
Μαυριά της Μεγαλόπολης. Συνάντησε ακόμη την πόλη Βασιλίς κοντά στο
χωριό Ίσιωμα. Μετά τη Θωκνία φτάνει στη Μεγάλη πόλη, τη σημερινή
Μεγαλόπολη.

Έκτος σταθμός: Μεγάλη πόλις

Η αρχαία Μεγαλόπολη εποικίστη από Αρκαδικές κώμες για να περιοριστεί

έτσι η εδαφική επέκταση της Σπάρτης. μετά τη μάχη των Λεύκτρων όταν ο
Επαμεινώνδας νίκησε τους Σπαρτιάτες. Μνημεία: Στη δυτική όχθη του
Ελισσόντα υπήρχε ο περίβολος των ιερών της Δήμητρας και της Κόρης με
τα αγάλματά τους. Τα αγάλματα των Ωρών και του Πάνα, των Νυμφών και
του Φιλίου Διός, της Αφροδίτης, της Ήρας, των Μουσών, του Ηρακλή
καθώς και ανδριάντες διασήμων πολιτών. Στη νότια όχθη του Ελισσόντα ήταν
το μεγαλύτερο θέατρο της Ελλάδος, ναοί, βωμοί τα αγάλματα του Ερμή,
του Απόλλωνα και γενικά όλων των Ολυμπίων Θεών. Από την
Μεγαλόπολη έκανε επτά διαδρομές.

α) Νοτιοδυτικά με κατεύθυνση τα όρια Αρκαδίας - Μεσσηνίας. Η Κρωμίτης

χώρα κοντά στη Βελιγοστή, ο τόπος της Νυμφάδος και το Ερμαίον, ερμαϊκή
στήλη στα σύνορα με την Μεσσηνία, αναφέρονται. στην πρώτη διαδρομή.

β)Δυτικά μέχρι το "κατά Δέσποιναν Ερμαίον", σύνορα με τη Μεσσηνία.

γ) Νότια, μέχρι το "κατά Βελιμίναν Ερμαίον", σύνορα με τη Λακεδαίμονα.

δ) Βόρεια η διαδρομή ήταν πολύ κοπιαστική. Μεγάλη πόλη - Σκιάς - κώμη

των Χαρισίων (Τρίλοφο) - Τρικόλωνοι - Ζοιτία (Ζώνη) - Παρωρία
(Παλιομοίρι) - Θυραίο (κοντά στη Σύρνα) - Φάλανθος (δυτικά της
Αλωνίσταινας) - Μεθύδριον - Νυμφασία πηγή.

ε) Βόρεια παράλληλα προς την προηγούμενη διαδρομή συναντά την

Παλίσκιο χώρα, την ερειπωμένη πόλη των Περαιθέων, Λυκόα (κοντά στη
Σιλίμνα) , Μαίναλος, Σουματία (πάνω στο βουνό της Σιλίμνας).

στ) Δυτικά , ερείπια των Μακαρεών (κοντά στο Χωρέμι), των Δασεών
(Απιδίτσα), η κώμη Ακακήσιον, το ιερόν της Δέσποινας.

Έβδομος σταθμός: Λυκόσουρα

Ο Παυσανίας φτάνοντας στη Λυκόσουρα μας περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια

τα ιερά και τα αγάλματα που συνάντησε σ' αυτόν το χώρο, μεταξύ αυτών και
το σύμπλεγμα του Δαμοφώντα. Τρεις διαδρομές έκανε από τη Λυκόσουρα.
Η πρώτη διαδρομή έγινε βορειοδυτικάπρος το όρος Λύκαιον, τον Αρκαδικό
Όλυμπο. Η δεύτερη διαδρομή προς νότον μέχρι την πόλη Μέλπεια και τα όρη
Νόμια που ανήκαν στη Αρκαδία. Η τρίτη διαδρομή έγινε προς την Αρκαδική
τότε πόλη Φιγαλία, νοτιοδυτικά.

Αναφερόμενα μνημεία της περιοχής.

Το ιερό της Δέσποινας, ο ναός της Αρτέμιδος Ηγεμόνης, ανάγλυφες

διακοσμήσεις και οι βωμοί της Δέσποινας της Δήμητρας και της Μεγάλης
Μητρός. Το σύμπλεγμα του Δαμοφώντα με τα αγάλματα της Δήμητρας
και της Δέσποινας, της Άρτεμης και του Ανύτου. Αναφέρεται ακόμη το
Μέγαρο και το ιερό του Πανός.

Όγδοος σταθμός: Φιγαλία

Η Φιγαλία ήταν Αρκαδική πόλη, που κατά τη μυθολογία χτίστηκε από το
Φίγαλο γιο του Λυκάονα. Δύο εξορμήσεις έκανε ο Παυσανίας από τη Φιγαλία

Η πρώτη έξοδος ήταν προς το όρος Κωτύλιο, για να επισκεφτεί και να μας
περιγράψει το ναό του Επικούριου Απόλλωνα των Βασσών, έργο του
Ικτίνου , όταν οι Φιγαλείς ζήτησαν τη βοήθεια του Απόλλωνα κατά τη διάρκεια
θανατηφόρου λοιμού. Σήμερα ο ναός σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση.

Η δεύτερη έξοδος έγινε προς το όρος Ελάιον, νότια, όπου ευρίσκετο το

σπήλαιο Δήμητρος Μελαίνης. όπου είχε καταφύγει η Δήμητρα όταν έχασε την
Περσεφόνη. Από τη Φιγαλία ο Παυσανίας επέστρεψε στη Μεγαλόπολη για
τον τελευταίο σταθμό στην Αρκαδία, την Τεγέα.

Ένατος σταθμός: Τεγέα

Από τη Μεγάλη πόλη με κατεύθυνση ανατολικά πέρασε από τη Λαδόκεια τη

σημερινή Μεγαλόπολη, τις Αιμονές (Περιβόλια ή Παλαιόχουνη) , στο
Ασεατικό πεδίο, Κ. Ασέα, Παλλάντιο, Τεγέα.

Τρεις εξόδους επιχείρησε από την Τεγέα.

Πρώτη έξοδος νότια στο δρόμο προς τη Λακωνία.

Δεύτερη, νοτιοανατολικά προς Θυρέα μέσω Ριζών προς Άγιο Πέτρο, και
Άστρος.

Τρίτη έξοδος από την Τεγέα και την Αρκαδία είναι η διαδρομή
βορειοανατολικά για την Αργολίδα, Παράλληλος προς το σημερινό δρόμο
Στάδιο - Λιθοβούνια - Στενό - Αγιωργίτικα - διάβαση Παρθενίου προς
Αχλαδόκαμπο. Μνημεία Ο ναός της Αλέας Αθηνάς με τα ανάγλυφα
αετώματα, το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, τα αγάλματα του
Ασκληπιού και της Υγείας, των Μουσών των Νυμφών και της
Μνημοσύνης. Άλλα ιερά της Αθηνάς Παλλάδος, της Αφροδίτης, της
Αρτέμιδος Ηγεμόνης, της Ειλειθυίας ο Βωμός του Πανός, το κενοτάφιο
του Ορέστη, ο ναός της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος, ο ναός της Κνακεάτιδος
Αρτέμιδος, και άλλων θεοτήτων.

Με αφετηρία την πρωτεύουσα το νομού, την Τρίπολη, ο επισκέπτης έχει να

διαλέξει πολλές διαδρομές για να γνωρίσει και να απολαύσει το αρκαδικό
μεγαλείο.

ΤΡΙΠΟΛΗ - ΛΕΩΝΙΔΙΟ - ΛΑΚΩΝΙΑ

Κατευθυνόμενος νοτιοανατολικά έχει να διαλέξει δύο κατευθύνσεις.
Περνώντας από την Τεγέα (8χμ) στη διασταύρωση μετά τις Ρίζες (13 χμ),ο
δρόμος οδηγεί στα πάνω Δολιανά, στο Καστρί και στον Άγιο Πέτρο, στην
Καστάνιτσα, και στον Πραστό (Τσακωνιά),ορεινά χωριά με πολύ πράσινο
που κυριαρχεί η καστανιά. Ανατολικά του Αγίου Πέτρου βρίσκεται ένα από τα
πιο γνωστά μοναστήρια της Αρκαδίας, η Ι. Μονή της Μαλεβής.
Κατηφορίζοντας ο δρόμος οδηγεί στο Άστρος. Ο άλλος δρόμος από τη
διασταύρωση των Ριζών οδηγεί από τα Δολιανά, τον αρχαιολογικό χώρο
της Εύας Δολιανών και την Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού, την Ιερά
Μονή Λουκούς (12ος αι. μ.Χ.) στο Άστρος. Το μεσόγειο Άστρος (40 χμ.)
και ύστερα από 5 χμ. το παράλιο Άστρος, στο λόφο του οποίου δεσπόζει το
μεσαιωνικό κάστρο. Ο παραλιακός δρόμος νότια συνεχίζει σ' ένα μοναδικό και
σπάνιας ομορφιάς τοπίο. Η συνεχής εναλλαγή του γαλάζιου και του
πράσινου στους καταγάλανους κόλπους και τις πεντακάθαρες ακρογιαλιές
αριστερά, ενώ δεξιά ο επιβλητικός ορεινός όγκος του Πάρνωνα κρατά
συντροφιά. Περνώντας τον υδροβιότοπο του Μουστού, το Καρακοβούνι,
τον Άγιο Ανδρέα, το Αρκαδικό χωριό (οικισμός που δημιουργήθηκε για
τους ξενιτεμένους Έλληνες), τον Τυρό και τα παραλιακά χωριά της
Τσακωνιάς, Σαπουνακέικα, Μέλανα, Λιβάδι, Σαμπατική, Πραματευτή
φτάνει κανείς στο Λεωνίδιο (92χμ). Σε μικρή απόσταση νοτιοδυτικά του
Λεωνιδίου, βρίσκεται σκαρφαλωμένη σε έναν μετέωρο κοκκινόβραχο η
Ι.Μονή Ελώνης. Καθώς ο δρόμος συνεχίζει προς τη Λακωνία μέσα από το
καταπράσινο δάσος του Πάρνωνα, συναντάμε τη μοναδική κοινότητα της
Αρκαδίας, τον Κοσμά.

Άλλα χωριά:

Πούλιθρα, Τσιτάλια, Πηγάδι, Πελετά, Φωκιανά, Κουνουπιά, Μαρί.

Παλαιοχώρι, Άγιος Βασίλειος.

Ο παραλιακός δρόμος βόρεια του Άστρους οδηγεί προς το Ναύπλιο,

περνώντας μέσα από όμορφα παραλιακά χωριά του Δήμου Βόρειας
Κυνουρίας.

ΤΡΙΠΟΛΗ - ΣΠΑΡΤΗ

Ο δρόμος από την Τρίπολη στη Σπάρτη περνά μέσα από την Τεγέα. Ήταν
μία από τις χώρες που πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, στον
Τρωικό πόλεμο, στους Περσικούς πολέμους και στον Πελοποννησιακό
πόλεμο. Πολλά τα αρχαιολογικά της μνημεία. Πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα
έχει να παρουσιάσει στο αρχαιολογικό μουσείο της Αλέας, ενώ το λαογραφικό
της μουσείο είναι άξιο θαυμασμού. Μετά την Κερασίτσα, τη Μανθυρέα, τη
διασταύρωση προς Κερασιά και Βλαχοκερασιά που φτάνει στις Καλτεζές
και στις Κολλίνες, ο δρόμος οδηγεί στη Λακωνία.
Χωριά που μπορεί να δει ο επισκέπτης: Ψ. Βρύση, Μαυρίκι. Αλεποχώρι,
Πηγαδάκια, Βούρβουρα.

ΤΡΙΠΟΛΗ - ΑΘΗΝΑ

Από την Τρίπολη για την Αθήνα υπάρχουν δύο διαδρομές. Μια από τον
παλιό δρόμο και η άλλη από τον καινούριο μέσω της σήραγγας του
Αρτεμισίου. Η πρώτη διαδρομή περνά από το Στενό και τα Αγιωργήτικα του
Δήμου Κορυθίου. Σπουδαία αρχαιολογικά μνημεία το Μουχλί και οι μεταλλικοί
κλήβανοι στα Αγιωργήτικα. Η άλλη διαδρομή μέσω σήραγγας του Αρτεμισίου
περνά από τη Νεστάνη (14χμ.). Η Νεστάνη είναι κτισμένη κοντά στα ερείπια
αρχαίας πόλης. Σώζονται τα ερείπια των τειχών της αρχαίας πόλης, καθώς
και η Φιλίππιος πηγή που πήρε το όνομά της από τον Φίλιππο το Β΄ το
βασιλιά της Μακεδονίας. Κοντά της, πάνω στο βράχο του Γουλά, βρίσκεται η
Ι. Μονή Γοργοεπηκόου (10ος αι μ.Χ.).

ΤΡΙΠΟΛΗ - ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ

Βόρεια της Τρίπολης, σε παράκαμψη του δρόμου προς Αρχαία Ολυμπία,

βρίσκεται η Αρχαία Μαντινεία ''Πτόλις'' (13 χμ). Σπουδαίος αρχαιολογικός
χώρος. Σώζεται το αρχαίο θέατρο και μέρος του τείχους της. Απέναντι από
τον αρχαιολογικό χώρο ο ναός της Αγίας Φωτεινής ξεχωρίζει για τον
πρωτότυπο ρυθμό του. Συνεχίζοντας το δρόμο από Τρίπολη προς Αρχαία
Ολυμπία υπάρχει το χωριό Κάψια (15 χμ.). Εδώ ανακαλύφτηκε ένα
περίφημο σπήλαιο με πλούσιο διάκοσμο και σπάνιους χρωματισμούς. Έχει
μήκος 380μ. Δεν έχει ακόμη αποδοθεί στο κοινό για να το επισκεφτεί. Το
επόμενο χωριό, ο Καρδαράς (18χμ), έχει συνδεθεί με την Οστρακίνα το
Χιονοδρομικό κέντρο της Αρκαδίας. Ο δρόμος προς την Οστρακίνα είναι
παράκαμψη του κεντρικού άξονα, μέσα από τον Καρδαρά με κατεύθυνση
νοτιοδυτικά. Μετά την Οστρακίνα ο δρόμος συνεχίζει μέσα στο ελατοδάσος
για να φτάσει στη Βυτίνα. Διαδρομή ιδιαίτερης ομορφιάς. Πάνω στον κεντρικό
άξονα υπάρχει το Λεβίδι (25χμ). Κοντά στο παλαιό βυζαντινό ξωκλήσι της
Παναγίας βρισκόταν η αρχαία Ελυμία με το ναό της Υμνίας Αρτέμιδας.
Λειτουργεί το μουσείο του πρώτου πολιτικού που ανακήρυξε την Α΄
Ελληνική Δημοκρατία, του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Παράκαμψη του
δρόμου προς τα δεξιά οδηγεί στον Ορχομενό και την Κανδήλα. Η αρχαία
ακρόπολη του Ορχομενού βρίσκεται στην κορυφή του ομώνυμου λόφου.
Σώζεται το αρχαίο θέατρο και μέρος του τείχους. Η Βλαχέρνα είναι το
επόμενο χωριό πάνω στον κεντρικό δρόμο. Μιά παράκαμψη δεξιά οδηγεί στη
Χωττούσα και τη Λίμνη. Μια άλλη παράκαμψη μισό χιλιόμετρο πιο κάτω
περνά από την Παναγίτσα, και το Δάρα με κατεύθυνση την Αχαΐα. Τα γύρω
χωριά της ευρύτερης περιοχής είναι η Καμενίτσα, (νεολιθικός οικισμός), το
Καρβούνι, το Αγρίδι, το Πράσινο, το Δρακοβούνι, το Θεόκτιστο και η
Κώμη. Προχωρώντας νοτιοδυτικά τον κεντρικό δρόμο συναντάμε ένα από τα
ωραιότερα χειμερινά θέρετρα της Ελλάδας, τη Βυτίνα. Πολλές διαδρομές
μπορούν να γίνουν εδώ μέσα από το δάσος. Αξιόλογη εκείνη για την
Αλωνίσταινα. Μια πολύ όμορφη διαδρομή περνά από το Πυργάκι την
Ελάτη και στη μεγάλη διασταύρωση αριστερά για το Χρυσοβίτσι ή δεξιά για
τη Στεμνίτσα, Δημητσάνα. Όμορφη είναι και η διαδρομή από τη Βυτίνα
μέσα από τη Νυμφασία με προορισμό την Ι.Μ. Κερνίτσας.

Η πηγή του Καμπέα, με τα γάργαρα νερά της, ξεδιψά τον ταξιδιώτη, ενώ
μπορεί να επισκεφτεί μετά από παράκαμψη του δρόμου το Βαλτεσινίκο τα
Μαγούλιανα, τη Μυγδαλιά, την Κερπινή, το Δρακοβούνι και το Θεόκτιστο.
Στη διασταύρωση της Καρκαλούς ο δρόμος αριστερά οδηγεί στη
Δημητσάνα (67χμ) χτισμένη σε δυο λόφους πάνω από το Λούσιο ποταμό,
στα νερά του οποίου λούστηκε ο Δίας όταν ήταν μωρό. Είναι Πατρίδα του
πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ και του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Μεγάλη η
προσφορά της στους αγώνες του έθνους. Έχει βιβλιοθήκη με σπάνιες
εκδόσεις και χειρόγραφα καθώς και Λαογραφικό μουσείο. Στην περιοχή του
Αγιάννη λειτουργεί μουσείο υδροκίνησης. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει η
Μονή Αιμυαλών, η Μονή Τιμίου Προδρόμου, η Μονή Φιλοσόφου και το
Κρυφό σχολειό, οι μπαρουτόμυλοι, το ιερό του Ασκληπιού στην αρχαία
Γόρτυνα. Ο δρόμος που συνεχίζει δυτικά περνά από τη Ζάτουνα,
συνεχίζοντας μέσα από τη Μελισσόπετρα, την Αράχωβα, το Ράφτη, το
Παλούμπα, τον Παπαδά, το Λιθαρό ( Μερκίνιζα), τα Καλύβια, [ή το
Σαρακίνι, τη Λυσσαρέα (Μπουγιάτι), τα Όχθια (Καρασάνι), το Αγιονέρι,
(Μπέτσι)], τα Λουτρά, τη Λιοδώρα (Τσούκα) το Κοκλαμά και το Λιβαδάκι
(Τσάρεσι) για να φτάσει στην Ηλεία.

Μερικά χωριά που μπορεί κανείς να επισκεφτεί και είναι κοντά στον
προαναφερόμενο οδικό άξονα είναι: Ο Βλόγγος, του Μάρκου, ο
Ατσίχολος, το Παλαιόκαστρο, η Παναγιά (Ζέρζοβα), η Ριζοσπηλιά, η
Αγάλω, ο Κοκοράς, τα Κακουρέικα. Το Ψάρι, το Λυκούρεσι, του Σέρβου,
οι Αράπηδες, η Κοκινοράχη (Μπούζα), η Αετοράχη, η Τουθόα (Τσίπολη).
Τα Σαρλέικα, τα Δημέικα, τα Νταρέικα, ο Παρνασσός (Μπρατίτσα), ο
Λώτης, το Πυρρί, ο Αγιάννης (η Αρχαία Ηραία). Το Χρυσοχώρι (Βλάχοι),
του Γαραντζινού, το Καστράκι (Ρένεσι), το Φαναράκι (Μπέχρου).

Η Καπελίτσα και η Τριποταμιά.

Συνεχίζοντας από τη διασταύρωση της Καρκαλούς τον κεντρικό δρόμο

φτάνουμε στα Λαγκάδια ένα από τα πιο όμορφα και γραφικά χωριά της
Αρκαδίας. Έπειτα συναντάμε το Λευκοχώρι, το Σταυροδρόμι, και η
διασταύρωση δεξιά μας οδηγεί στο Βυζίκι, τα Τρόπαια και στο Κάστρο της
Άκοβας, το Περδικονέρι, τη Λίμνη του Λάδωνα και την Πουρναριά. Μια
άλλη διαδρομή από τα Τρόπαια οδηγεί στο Σπάθαρι, το Βούτσι, τη
Δήμητρα, τη Βάχλια,την Κοντοβάζαινα, το Βελημάχι και οι Παραλογγοί,
ενώ μια άλλη διαδρομή περνά από το Μοναστηράκι στο Βιδιάκι. Από το
Σταυροδρόμι συνεχίζοντας περνάμε, μετά τη διασταύρωση προς Δόξα, το
Καλλιάνι, το Τουμπίτσι, τη Δάφνη, την Μπερτσιά με τα γάργαρα νερά των
πηγών της μέσα στα αιωνόβια πλατάνια, το Κοκλαμά, το Λιβαδάκι και από
εκεί ο δρόμος οδηγεί, μετά τη γέφυρα του Ερύμανθου, στην Ηλεία για
επίσκεψη στην Αρχαία Ολυμπία.

Χωριά της ευρύτερης περιοχής που μπορεί να επισκεφτεί κανείς είναι: η

Τουθόα, οι Ράχες, η Χώρα, το Νεοχώρι, και η Τρανή Λάκα.

ΤΡΙΠΟΛΗ - ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ - ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Η νοτιοδυτική διαδρομή από την Τρίπολη οδηγεί στη Μεγαλόπολη κι από

εκεί στην Καλαμάτα. Η Μάκρη είναι το πρώτο χωριό που συναντά ο
ταξιδιώτης. Αριστερά του δρόμου υπάρχει το Παλλάντιο, ένα μικρό χωριό. Το
Παλλάντιο ήταν Αρχαία Αρκαδική Πόλη, σήμερα δεν υπάρχει τίποτα απ' αυτό.
Πιο κάτω, μετά τη διασταύρωση προς Δόριζα, η Ασέα, όπου σώζονται
ερείπια από την ακρόπολη της αρχαίας Ασέας. Κατόπιν η Μεγαλόπολη,
χτισμένη σε μικρή πεδιάδα. Σώζονται λείψανα της αρχαίας πόλης που είχε
χτιστεί από το Θηβαίο Επαμεινώνδα. Υπάρχει ακόμα το αρχαίο θέατρο το
μεγαλύτερο της Ελλάδος (20.000) θεατές. Αξίζει να επισκεφτεί κανείς την
αρχαιολογική συλλογή της Μεγαλόπολης. Μετά τη Μεγαλόπολη ο κεντρικός
οδικός άξονας οδηγεί προς Μεσσηνία, ενώ ένας άλλος δρόμος οδηγεί στο
Λεοντάρι κι από κει στη Φαλαισία.

Χωριά της ευρύτερης περιοχής:

Βαλτέτσι. Μάναρι, Αμπελάκι, Λιανού, Μαυραγιάννη, Καλτεζές, άνω

Κολλίνες, κάτω Κολλίνες. Αραχαμήτες. Πάπαρης, Αναβρυτός,
Βουτσαράς. Αθήναιον. Μακρύσι, Κεραστάρης Τρίλοφο, Καράτουλας,
Ζώνη, Παύλια. Περιβόλια, Ραψωμάτης, Λεοντάρι, Ελληνίτσα,
Τουρκολέκας, Φαλαισία, Καμάρα, Λογγανίκος, Άκοβος, Δυρράχι.
Ίσσαρης, Βάστα. Χωρέμης, Θωκνεία, Καρυές.Χράνοι, Παραδείσια,
Χιράδες.

ΤΡΙΠΟΛΗ - ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ - ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ

Ένας άλλος δρόμος από τη Μεγαλόπολη οδηγεί προς τον αρχαιολογικό χώρο
της αρχαίας Λυκόσουρας. Αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής υπάρχουν
στο τοπικό μουσείο και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Βόρεια
της Μεγαλόπολης ο δρόμος μας φέρνει στην Καρύταινα. Πάνω της
ορθώνεται το Φράγκικο κάστρο, το "Τολέδο της Ελλάδας" όπως ονομάστηκε.
Από την Καρύταινα ο δρόμος προχωρεί προς το Νομό Ηλείας και δίνεται η
ευκαιρία στον επισκέπτη να δει το ναό του Επικούρειου Απόλλωνος στις
Βάσσες.
ΤΡΙΠΟΛΗ - ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΙΝΑΛΟ

Ο δρόμος Δυτικά της Τρίπολης, πάνω από το Παναρκαδικό Νοσοκομείο,

ακολουθεί μια μοναδικής ομορφιάς διαδρομή μέσα στα έλατα. Μετά τη
Συλίμνα, που είναι το πρώτο χωριό που αφήνει αριστερά του ο ταξιδιώτης,
ακολουθεί ο κάμπος της Δαβιάς στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου
Φαλάνθου. Στη διασταύρωση της Δαβιάς ακολουθώντας το δρόμο αριστερά,
υπάρχει το χωριό Τσελεπάκος. Συνεχίζοντας τη διαδρομή η ταμπέλα
αριστερά μας ενημερώνει για το χωριό Μαντέικα, ενώ σε λιγότερα από τρία
χιλιόμετρα μέσα στο ελατοδάσος βρίσκεται το Χρυσοβίτσι. Είναι χωριό με
μεγάλη ιστορία και προσφορά. Ένα χιλιόμετρο μετά το χωριό ο δρόμος δεξιά
οδηγεί σε δυο έρημα τώρα χωριά, στο Αρκουδόρεμα και στο Λιμποβίσι, τα
λιμέρια των σταυραετών της Λευτεριάς του γένους των Κολοκοτρωναίων.
Μετά τη διασταύρωση του Χρυσοβιτσίου ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο η
ταμπέλα δεξιά δείχνει προς Ελάτη, Πυργάκι, Βυτίνα. Ο κεντρικός δρόμος
οδηγεί στην όμορφη Στεμνίτσα, αφού μια πινακίδα πριν μας ενημερώνει για
τα χωριά που μπορούμε να επισκεφτούμε αν την ακολουθήσουμε. Αυτά είναι
το Ελληνικό, η Καρύταινα, η Σύρνα, η Παύλια, και τα Λυκόχια. Μετά τη
Στεμνίτσα ο δρόμος οδηγεί στη Δημητσάνα, ενώ μπορούμε να επισκεφτούμε
το Ζυγοβίστι και τα μοναστήρια της περιοχής, Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου,
Αιμυαλών, Φιλοσόφου, Καλάμι, καθώς και το Κρυφό σχολειό, το
μουσείο υδροκίνησης και τους Μπαρουτόμυλους.

ΤΡΙΠΟΛΗ - ΒΥΤΙΝΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΙΝΑΛΟ

Ο κεντρικός δρόμος δυτικά της Τρίπολης μετά τις Δαβιές (κάτω και άνω),
οδηγεί στη Βυτίνα ακολουθώντας μια πολύ όμορφη διαδρομή μέσα στο
δάσος. Μετά τις Δαβιές η πρώτη διασταύρωση οδηγεί στο Ροϊνό.
Συνεχίζοντας αριστερά βλέπουμε την Πιάνα. Πιο πάνω αριστερά ο δρόμος
οδηγεί στο Αρκουδόρεμα και το Λιμποβίσι. Πάνω στον κεντρικό δρόμο
βρίσκεται η Αλωνίσταινα, όμορφο χωριό μέσα στα έλατα. Μετά την
Αλωνίσταινα ο ταξιδιώτης φτάνει στο διάσελο, όπου η φύση του επιφυλάσσει
κάτι πολύ παράξενο. Το τοπίο μοιάζει να είναι το ίδιο. Ενώ ταξιδεύεις νομίζεις
πως βρίσκεσαι στο ίδιο σημείο. Μετά την Κοκκινόβρυση, φτάνουμε στην
όμορφη Βυτίνα.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΕ ΣΗΜΕΡΑ

ΣΤΟ MEGA
Σήμερα το πρωΐ (Τρίτη 13 Μαΐου), όλη η Τρίπολη είδε στην εκπομπή των
Καμπουράκη - Οικονομέα σε απ' ευθείας σύνδεση από την πλατεία της
πανέμορφης Νεστάνης να ξεδιπλώνεται η κόντρα των κατοίκων της με τον
δικηγόρο της Μητρόπολης. Επειδή την είχα βιντεοσκοπήσει (ποτέ δεν βλέπω
τα πρωϊνάδικα), την παρακολούθησα. Μου έκαναν πολλά πράγματα
εντύπωση:

1. (Ασχετο! Δεν αντέχω και θα το πω!) Τον Καμπουράκη τον είχα δεί
ελάχιστες φορές στην εκπομπή του. Η γνώμη μου είναι ότι είναι
αγενής. Δεν επιτρέπεται φίλε Καμπουράκη να μιλάς σε Δημάρχους,
δικηγόρους κλπ στον ενικό του στυλ "Κάτσε καλά ρε Δήμαρχε"!
2. 2. Γέλιο προκαλεί η ονομασία της εταιρείας που η Μητρόπολη θέλει
να δώσει το νερό για εμφιάλωση. Λέγεται HOLY VENTURES (Ιερές
Επενδύσεις!)
3. Εκ των υστέρων ο δικηγόρος, εκπρόσωπος των συμφερόντων της
Μητρόπολης, ψέλισε ότι τα έσοδα από τη λειτουργία της επιχείρησης
εμφιάλωσης θα δοθούν για γηροκομείο!
3. ΚΑΝΕΙΣ (ούτε ο Δήμαρχος) παρά τις συνεχείς "παροτρύνσεις" των
κυνηγούντων την τηλεθέαση δημοσιογράφων δεν ΚΑΤΟΝΟΜΑΣΕ ότι
πίσω από το Συμβούλιο της Μονής βρίσκεται η Μητρόπολη,
αφήνοντας τους δύο τηλεπαρουσιαστές να αναρωτιούνται τη δουλειά
έχουν οι δύο υπέργηρες καλόγριες να ασχολούνται με "επενδύσεις".
Ετσι δυστυχώς ΔΕΝ ΑΠΟΔΟΘΗΚΕ ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ σε όλες του τις
διαστάσεις.
4. ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΚΛΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΝΑ ΠΑΡΟΥΝ
ΘΕΣΗ; ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΤΑΤΟΥΛΗΣ, ΛΥΚΟΥΡΕΝΤΖΟΣ, ΡΕΠΠΑΣ κ.ά
ΕΧΟΥΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΕΙ;
5. 6. Η έκπληξη ήταν (αν και σε ωρισμένους ήταν γνωστό) ότι αρχικά ο
Δήμαρχος είχε υποκύψει στις απαιτήσεις της Μητρόπολης, αλλά όταν
είδε τις αντιδράσεις του λαού, έκανε πίσω και τώρα εμφανίζεται μαζί
τους. Το ίδιο κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να κάνει και ο
Μητροπολίτης ο οποίος θα πρέπει, βλέποντας τις αντιδράσεις του
ποιμνίου του, να κλείσει το θέμα και όχι να διασύρεται σε κανάλια και
τύπο δυσφημώντας την Ορθοδοξία.Ανεξάρτητα από το ποιο είναι το
ιδιοκτησιακό καθεστώς της πηγής του νερού, ΕΝΑ ΕΙΝΑΙ
ΑΔΙΑΜΦΗΣΒΗΤΗΤΟ: Το ιερατείο της Εκκλησίας δεν έχει κανένα
λόγο ΝΑ ΕΜΠΟΡΕΥΕΤΑΙ το πολύτιμο για τους κατοίκους και την
αγροτιά της περιοχής νερό. Με τις ενέργειες αυτές η εκκλησία

ΤΙΘΕΤΑΙ εκτός αποστολής της!

6. ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ
ΠΟΛΥΤΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΝΕΡΟΥ, ΑΣ ΣΠΕΥΣΕΙ Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΝΑ ΤΙΣ
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΕΙ ΠΡΙΝ ΕΦΟΡΜΗΣΟΥΝ ΚΑΙ ΣΕ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΚΑΙ
ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ. Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού Δήμαρχε
Τσαγκούρη. Στο φινάλε τίποτα δεν σε εμποδίζει να "δεις" τα
αποθέματα ΟΛΩΝ των πηγων της περιοχής και να κανεις ΕΣΥ
ΜΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΜΦΙΑΛΩΣΗΣ, αν κριθεί σκόπιμο
(και αφού εξασφαλιστούν επαρκείς ποσότητες για πόσιμο νερό
των κατοίκων και της άρδευσης του κάμπου).
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΑ, ΘΕΛΗΣΗ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ και εδω που
τα λέμε αν η Μαντινεία είχε πιο δραστήριους τοπικούς άρχοντες, δεν
θα φτάναμε στο σημείο αυτό, η δε περιοχή θα είχε γίνει Ελβετία. ΜΗ
ΞΕΧΝΑΜΕ ότι στο διπλανό χωριό της Νεστάνης, το Κάψια, υπάρχουν
τα περίφημα σπήλαια, ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ ΚΑΙ
ΟΜΟΡΦΙΑΣ, οι υποδομές είναι έτοιμες και περιμένουμε εδω και
χρόνο να ξυπνήσουν οι τοπάρχες μας να τα φτιάξουν την εταιρεία
που απαιτείται για να ξεκινήσει η λειτουργία τους!
 Αργό Πεδίο

Η μικρή πεδιάδα, που αποτελεί τμήμα του Αρκαδικού Οροπεδίου ονομάζεται

Αργό Πεδίο. Όπως λέει ο Παυσανίας δεν καλλιεργεί ται, γιατί πολλές φορές
πλημμυρίζει το χειμώνα από τα νερά που συγκεντρώνονται από τα γύρω
βουνά και τις πηγές (κεφαλάρια) που αναβλύζουν στα περιθώρια του. Το
Αργό Πεδίο θα είχε μετατραπεί σε λίμνη, αν τα νερά μέσα από μία οφιοειδή
αύλακα δεν εξαφανίζονταν μέσα από την σπηλαιοκαταβόθρα της Νεστάνης.
Τα νερά επανεμφανίζονται μετά από λίγες ημέρες στις υποθαλάσσιες πηγές
στον Αργολικό Κόλπο, που κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστές ως Δίνη και
βρίσκονται κοντά στο χωριό Κιβέρι. (Σημερινή ονομασία : Πηγές Αγίου
Γεωργίου - Μικρός Ανάβαλος).
Οι Αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν αυτή την υδραυλική επικοινωνία μεταξύ
της καταβόθρας της Νεστάνης και της Δίνης (βλ. Παυσανίας-Αρκαδικά).
Η περιοχή είναι ένας από τους ιερούς τόπους των αρχαίων Ελλήνων
και των Αρκάδων ειδικότερα.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Ρέα, που ήταν μία από τους μυθικούς
Τιτάνες γέννησε τον μεγάλο θεό των Ελλήνων τον Ποσειδώνα, τον άφησε
δίπλα σε μία πηγή κοντά σε μία στάνη με αρνιά και γι' αυτό η πηγή
ονομάστηκε Άρνα. (Η θέση αυτής της πηγής φαίνεται στη φωτογραφία).
Οίτη
Ο Ηρακλής, καταβεβλημένος από το μανδύα
που είχε ποτιστεί με το δηλητήριο της
Λερναίας Ύδρας ζητά να μεταφερθεί στην
Οίτη, στους πρόποδες αυτού του βουνού
-τοποθεσία που είχε υποδείξει το μαντείο των
Δελφών πολύ καιρό νωρίτερα- αποκαλύπτει
στο γιο του Ύλλο τον χρησμό του μαντείου
ότι: «Κανένας ζωντανός άνθρωπος δεν θα
μπορέσει ποτέ να σκοτώσει τον Ηρακλή, η
καταστροφή του θα προέλθει από ένα νεκρό
εχθρό του». ...Έπειτα είπε να τον φέρουν
πάνω στο ψηλό οροπέδιο του Διός στην Οίτη,
όπου το χορτάρι δεν είχε θεριστεί ποτέ. Από
τότε, εκεί που άναψε γιά πρώτη φορά ή φωτιά του Ηρακλέους, σ' έναν
πέτρινο περίβολο, πού διατήρησε τη στάχτη μέχρι τις μέρες μας και που στις
γιορτές του πάντοτε την ξανάναβαν, το μέρος αυτό ονομάστηκε Φρυγία, «Ο
καμένος τόπος».

Διηγούνταν ότι ο μαλικός

ποταμός Δύρας, ο σημερινός
Γοργοπόταμος, τότε πήγασε από
το βουνό, για να σβήσει την
πελώρια πυρκαγιά που
κατάστρεψε το ζωντανό σώμα
του Ηρακλή. Μάταια όμως
πήγασε το ποτάμι. Ήταν το
θέλημα του ίδιου του Ηρακλή να
καίει ή φωτιά. Ό Ύλλος, που του
είχε ετοιμάσει τη φωτιά,
αρνήθηκε να την ανάψει. Πάνω
στα πελώρια ξύλα καθόταν ο
πάσχων Ηρακλής και περίμενε
κάποιον ξένο, έναν διαβάτη στο
δρόμο. Τότε ήρθε ο Φιλοκτήτης, ο
γιος του Ποίαντος, κι άναψε τη
φωτιά. Μεγάλη ήταν γι' αυτόν η
αμοιβή, το τόξο του Ηρακλή. Ο
Ηρακλής, αφού άφησε το θνητό
του μέρος στην κορυφή της Οίτης, ανέβηκε στον Όλυμπο για να ζήσει
ανάμεσα στους αθάνατους. Εκεί, συμφιλιώθηκε με την Ήρα και πήρε για
σύζυγο του την κόρη της, Ηβη.
 Στον
τόπο
της
Πυράς
του
Ηρακλή

υψώθηκε ναός για τη λατρεία του ήρωαθεού. Απομεινάρια του ναού

βλέπουμε στην παρακάτω φωτογραφία.

Παρνασσός - Κωρύκειον -Άνδρον - Τυφωεύς

Το Κωρύκειον Άντρον (:δερμάτινος σάκκος) μας είναι γνωστό από τους

Δελφούς και από την Κιλικία, όπως είναι και ένας θηλυκός δράκων, πού
ονομαζότανε Δελφύνη. Τόσο εδώ όσο κι εκεί ο μύθος συνδεότανε με ένα
αρσενικό δράκο, τον Τυφώνα. Η μόνη διαφορά είναι ότι αντίπαλος του δράκου
αυτού είναι ο Ζεύς, ενώ στους Δελφούς τον νίκησε ένας γιος του Δία, ο
Απόλλων. Ο Ζεύς εξόντωσε τον αρσενικό δράκοντα, ενώ ο Απόλλων τον
θηλυκό. Ο δράκων Τυφωεύς - πού ονομάζεται και Τυφαών, Τυφών ή Τυφώς
ήταν γιος της Γαίας. Πατέρας του λέγεται πώς ήταν ο Τάρταρος. (Τον
Τυφάωνα των Δελφών τον γέννησε η Ήρα χωρίς πατέρα). Ο Τυφωεύς ήρθε
στον κόσμο, στην Κιλικία, μισός άνθρωπος και μισός ζώο. Σε μέγεθος και
δύναμη ξεπερνούσε όλα τα παιδιά της Γαίας. Μέχρι τη μέση είχε μορφή
ανθρώπου και ήταν τόσο ψηλός, πού ξεπερνούσε όλα τα βουνά και το κεφάλι
του άγγιζε τ' άστρα. Το ένα του χέρι έφτανε στη δύση και το άλλο στην
ανατολή. Από τους ώμους του φύτρωναν εκατό κεφάλια φιδιών.

Τα μαλλιά του άγριου κεφαλιού του και το γένι του ανέμιζαν στον αέρα. Στα
μάτια του έκαιγε φωτιά. Με συριγμούς και μουγκρητά πέταγε αναμμένες
πέτρες κατά τον ουρανό και από το στόμα του ξεπηδούσαν φλόγες. Ακόμα
δεν ήταν βέβαιο αν ο Τυφωεύς θα κυριαρχούσε στους θεούς και τους
ανθρώπους. Αλλά ο Ζεύς τον χτύπησε από μακριά με αστραπές κι από κοντά
μ' ένα ατσάλινο δρεπάνι και τον καταδίωξε. Όταν είδε πώς ο Δράκων
πληγώθηκε, θέλησε να πιαστούνε στα χέρια, αλλά τυλίχτηκε αμέσως από τα
γυρίσματα των τεράστιων φιδιών. Ο Δράκων πήρε το δρεπάνι κι έκοψε τους
τένοντες των χεριών και των ποδιών του θεού. Σήκωσε τον Δία στους ώμους
και τον έφερε μέσ' από τη θάλασσα στην Κιλικία και τον ξεφόρτωσε σ' ένα
σπήλαιο, πού το λέγαν Κωρύκειο. Εδώ έκρυψε τα νεύρα του Διός σ' ένα
τομάρι αρκούδας και τα έδωσε για φύλαξη στη Δελφύνη, μια δράκαινα, μισό
κορίτσι και μισό φίδι. Ο Ερμής και ο Αιγιπάν κλέψανε τα νεύρα και τα
ξαναδώσανε κρυφά στο θεό. Ο Ζεύς ξαναβρήκε τη δύναμή του, και καταδίωξε
τον γίγαντα, στη Θράκη, στην οροσειρά Αίμος, εκσφενδονίζοντάς του
ολόκληρα βουνά, που τα έβαφε με το αίμα του κι από τότε το βουνό
ονομάζεται Αίμος. Τελικά έφτασε στη Σικελία, όπου ο Ζευς πέταξε πάνω στο
δράκοντα την Αίτνα. Το βουνό ξερνά μέχρι σήμερα ακόμα, τις φλόγες του
δράκοντα

Θερμοπύλες -Τραχίνα - Ασωπός - Σπερχειός

Για την ευεργετική δραστηριότητα

του Ηρακλή υπέρ των κατοίκων της
Φθίας αναφέρουμε και το επεισόδιο
με τους Κέκροπες, που ήταν κλέφτες
και λήστευαν όσους πέρναγαν από
τις Θερμοπύλες. Ήταν αδέρφια με τα
ονόματα Ώλος και Ευρύβατος.
Τριγύριζαν στα σταυροδρόμια και
λήστευαν τους περαστικούς, γι' αυτό
τους έλεγαν Άκμωνα και Πάσσαλο,
δηλαδή αμόνι και παλούκι. Μητέρα
τους εθεωρείτο η Θεία, μια Τιτανίς
που είχε κάποτε προειδοποιήσει
τους Κέκροπες να προφυλάγονται
από τον μελάμπυγον, δηλαδή
«εκείνον πού έχει μαύρα πισινά». Οι
Κέκροπες ήταν εγκατεστημένοι στη
στενή διάβαση των Θερμοπυλών.

Μια ημέρα, ο Ηρακλής κουρασμένος, αποκοιμήθηκε κοντά στο δρόμο προς

«Αλπηνούς», εκεί που σήμερα υπάρχει "ο Μελαμπύγου Ηρακλέους λίθος",
(δύο χιλιόμετρα ανατολικώς του λόφου που διεξήχθη η μάχη εναντίον των
Περσών). Κοντά του ήταν ακουμπισμένα τα όπλα του. Αυτά θέλησαν ν'
αρπάξουν τα δυο αδέρφια. Ωστόσο ο Ηρακλής δεν κοιμόταν και τόσο βαθιά.
Ξύπνησε και αφού τους άδραξε, τους κρέμασε από τα πόδια σ' ένα ξύλο και
τους κουβαλούσε με τα κεφάλια κάτω. Κρεμασμένοι πίσω από την πλάτη του
ήρωα ξαφνικά, οι δυο κατεργάρηδες έβαλαν τρανταχτά γέλια. Απορημένος ο
Ηρακλής τους ρώτησε για την αιτία που γελούσαν κι αφού γέλασε κι αυτός
τους απελευθέρωσε, με τη υπόσχεση ότι θα σταματήσουν τις ληστείες.
Οι πηγές στις Θερμοπύλες, λέγεται ότι έγιναν θερμές όταν ο Ηρακλής,
νικημένος από τον πόνο, προσπάθησε, να απαλλαγεί από τη διαβρωτική
δράση του δηλητηρίου από το αίμα του Νέσσου. Από τότε εκείνο το σημείο
εκπέμπει δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις. Ο Ηρακλής φαίνεται πως ήταν
τακτικός επισκέπτης των θερμών λουτρών, αφού για χατίρι του ο Ήφαιστος,
κατά παράκληση της Αθηνάς, δημιούργησε τις πηγές αυτές, για να λούζεται
και να ανανεώνει τις δυνάμεις του από τους σωματικούς κόπους και άθλους
του. «Ηρακλεί πολλά καμόντι περί Θερμοπύλας, Αθήνη θερμά λουτρά
αναδέδωκεν». Υπήρχε μάλιστα και βωμός προς τιμήν του Ηρακλέους. «'Εστί
δε εν τη εσόδω ταύτη θερμά λουτρά... και βωμός ίδρυται Ηρακλέος επ'
αυτοίαι», κατά τον Ηρόδοτο.

ΑΣΩΠΟΣ-ΑΝΟΠΑΙΑ ΟΔΟΣ
Το φαράγγι του Ασωπού σύμφωνα με το μύθο, δημιουργήθηκε από τον
Ηρακλή όταν, ποτισμένος από το ερωτικό φίλτρο της Δηιάνειρας ανάμεσα σε
φριχτούς πόνους ανέβαινε το βουνό, παρασέρνοντας στο διάβα του ότι
έβρισκε μπροστά του και σκάβοντας με τα χέρια του τη γη.

Στην πλαγιά
δίπλα στο
φαράγγι,
βρισκόταν η
αρχαία πόλη
Ηράκλεια που
δημιουργήθηκε
από τους
Σπαρτιάτες το
497 π.Χ. στο
πέρασμα από τη
βόρειο για την
νότια Ελλάδα και
ήταν αφιερωμένη
στον Ηρακλή. Η
πόλη της Ηράκλειας είναι η συνέχεια της μυθικής Τραχίνας. Στην πόλη αυτή ο
Ηρακλής έζησε με τη Διηάνειρα και το γιο τους τα τελευταία χρόνια της ζωής
του. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οι κάτοικοι της επιδείκνυαν με περηφάνια
στους ξένους τον τάφο της Δηιάνειρας που υπήρχε στην πόλη. Ένα ενεργό
σεισμογόνο ρήγμα, απόδειξη της γεωλογικής ανησυχίας της περιοχής,
βρίσκεται ακριβώς δίπλα στους Τραχίνιους βράχους. Το ρήγμα συνδέεται όχι
μόνο με σεισμούς αλλά και με τις θερμές Ιαματικές πηγές στα Ψωρόθερμα,
στις Θερμοπύλες και στην Υπάτη. Το νερό κατεισδύει σε μεγάλο βάθος
θερμαίνεται και στη συνέχεια αναβλύζει από το έδαφος εμπλουτισμένο με
μεταλλικά άλατα, αέρια κλπ.
Οι προσχώσεις του Σπερχειού έχουν αλλάξει τη γεωγραφία της
περιοχής απομακρύνοντας τη θάλασσα όλο και πιο μακρυά.

Το στενό των Θερμοπυλών απέχει πλέον από τη θάλασσα πολλά

χιλιόμετρα όπως φαίνεται και στον χάρτη που δείχνει την θέση των
ακτογραμμών σε διάφορες χρονολογικές περιόδους.
 Στη συνέχεια η Ρέα είπε στον πατέρα του Ποσειδώνα, τον Κρόνο ( ήταν και
αυτός ένας από τους μυθικούς Τιτάνες και την εποχή εκείνη έτρωγε τα παιδιά
του επειδή φοβόταν ότι θα τον σκοτώσουν), ότι δεν γέννησε παιδί, αλλά ένα
αλογάκι. Έτσι γλίτωσε ο Ποσειδώνας. Στο σημερινό χωριό Μηλιά, που
υπάγεται στο Δήμο Μαντινείας, υπάρχουν τα ερείπια ενός Ιερού αφιερωμένου
στον Ίππιο Ποσειδώνα. Αξιοπερίεργο είναι ότι στη Δίνη, τις υποθαλάσσιες
πηγές κοντά στο Κιβέρι και συγκεκριμένα στη θέση Γενέθλιο ή Γενέσιο (που
επικοινωνεί υδραυλικά με τη σπηλαιο-καταβόθρα της Νεστάνης) οι αρχαίοι
Αργίτες θυσίαζαν άλογα στο Ποσειδώνα. Οι διεργασίες της διάλυσης των
ανθρακικών πετρωμάτων (ασβεστόλιθων), είναι γνωστές και ως
καρστικοποίηση και είχαν αποτέλεσμα τον σχηματισμό της σπηλαιο-
καταβόθρας, αλλά και της λεκάνης του Αργού Πεδίου. Με τις ίδιες γεωλογικές
διεργασίες σχηματίζονται πολλές καρστικές πηγές, που είναι γνωστές ως
κεφαλάρια, όπως: το Κεφαλάρι του Αργούς, οι πηγές της Λέρνας αλλά και το
βύθισμα της Λίμνης της Στυμφαλίας, της Φενεού και ολόκληρο το οροπέδιο
της Αρκαδίας (Τρίπολης), καθώς και το σύστημα των υποθαλάσσιων
καρστικών πηγών της Δίνης.

Μύθος 1ος: Ο ΑΣΩΠΟΣ - Η ΑΙΓΙΝΑ ΚΑΙ Η ΣΑΛΑΜΙΝΑ

Ο θεός ποταμός Ασωπός αποκτά δυο κόρες: η μεγαλύτερη είναι η Αίγινα και η
μικρότερη είναι η Σαλαμίνα.

Μύθος 2ος: Ο ΠΟΣΕΙΔΩΝ φέρει εκτός των συνήθων προσωνυμίων,

προσωνύμια όπως Ενοσίγαιος, σεισείχθων και γαιήοχος που μαρτυρούν ότι
πριν γίνει κυρίαρχος των θαλασσών ήταν επικυρίαρχος του εσωτερικού της
γης, των σεισμών και των γεωλογικών αναστατώσεων.

Στην Κόρινθο όμως τιμάται ο Ποσειδών ως

Ίσθμιος και αυτό είναι κατα νοητό γιατί
υπάρχει ο Ισθμός η στενή λωρίδα ξηράς
που χωρίζει δυο θάλασσες.

Δεν είναι όμως κατανοητό γιατί στην πόλη

αυτή τιμάται ως Επιλίμνιος, αφού δεν
υπάρχουν λίμνες και γιατί τιμάται ως
Πόρθμιος αφού δεν υπάρχουν υδάτινα
στενά που χωρίζουν δυο τμήματα ξηράς.
Η ερμηνεία αυτών των μύθων δεν θα είχε
κανένα νόημα αν δεν λάβουμε υπόψη μας
τις μεταβολές της στάθμης της θάλασσας
από τότε που (πριν 18.000 χρόνια)
άρχισαν να λιώνουν οι παγετώνες που κάλυπταν την Βόρεια και Κεντρική
Ευρώπη.
Η στάθμη της θάλασσας τότε ήταν 125 μέτρα πιο χαμηυλά από σήμερα και
όλα τα σημεία που σήμερα έχουν αυτό το βάθος, τότε ήταν ξηρά. Στον χάρτη
βλέπουμε με λευκό χρώμα την ξηρά που αρχικά σκεπάστηκε από τα νερά και
με ανοιχτό γκρίζο την ξηρά που σκεπάστηκε αργότερα. Έτσι και λίμνες και
πορθμοί υπήρχαν στην περιοχή, σύμφωνα με τον δεύτερο μύθο, αλλά και ο
πρώτος μύθος δικαιώνεται γιατί πρώτα ξεχώρισε σαν νησί η Αίγινα (παλαιο-
Αίγινα) και πολύ κατόπιν η Σαλαμίνα που είναι κόρες του θεού ποταμού
Ασωπού γιατί ο Ασωπός φέρνει τα νερά που ανεβάζουν την στάθμη της
θάλασσας και πλημμυρίζουν την στεριά.
Ο Ηρακλής στη Φθία

Κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου στην

οικία του Οινέα στην Καλυδώνα, ο Ηρακλής
μαλώνει τον Εύνομο, έναν ατό τους
οινοχόους, που δυστυχώς -πεθαίνει με ένα
μόνο χαστούκι. Παρά τη συγχώρεσή από
τον πατέρα του νεαρού, ο ήρωας δεν
μπορεί να λυτρωθεί από τις τύψεις κι έτσι
αποφασίζει να αυτοεξοριστεί από την
Καλυδώνα και να θέσει τον εαυτό του υπό
την προστασία του βασιλιά Κήυκα της
Τραχίνας. Φτάνοντας στις όχθες του
Εύηνου, λίγο μετά την αναχώρηση τους
από την πόλη, ο κένταυρος Νέσσος
προσφέρεται να βοηθήσει τη Διηάνειρα να
διασχίσει τον ποταμό στην πλάτη του. Ο
Νέσσος στη διαδρομή προσπαθεί να τη βιάσει, αλλά ο Ηρακλής τον
θανατώνει με τα βουτηγμένα στο δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας βέλη του.
Ετοιμοθάνατος, στη λάσπη της όχθης, ο Νέσσος υπόσχεται στη Δηιάνειρα ότι
αν μαζέψει το αίμα που έτρεχε από την πληγή του, θα αποκτούσε ένα φίλτρο,
που θα το χρησιμοποιούσε σε περίπτωση που ο Ηρακλής έπαυε να την
αγαπά. Ο Ηρακλής και η Διηάνειρα μένουν μόνιμα στην Τραχίνα. Ο Ηρακλής
πηγαίνοντας στην Οιχαλία (Εύβοια) κερδίζει τους αγώνες τοξοβολίας που
είχαν έπαθλο την Ιόλη κόρη του Βασιλιά Εύρυτου, ο οποίος όμως αρνείται να
δώσει την κόρη του Ιόλη στο νικητή. Ο Ηρακλής, σε μια κρίση τρέλας,
σκοτώνει τον Ίφιτο αδελφό της Ιόλης και αναζητώντας τον εξαγνισμό του
φθάνει στο Μαντείο των Δελφών όπου, μετά την διαμάχη του με τον
Απόλωνα, παίρνει τον χρησμό πως πρέπει να πουληθεί για τρία χρόνια
δούλος για να γιατρευτεί. Έτσι ο ήρωας περνά για τρία χρόνια στην ιδιοκτησία
της Ομφάλης, βασίλισσας της Λυδίας, Με την Ομφάλη θα αποκτήσει ένα γιο
τον Λάμο ο οποίος αργότερα ίδρυσε τη Λαμία.Αξιοσημείωτο είναι ότι, στους
Δελφούς υπάρχει Ομφαλός και Κωρύκειον άνδρον ενώ στη Μικρά Ασία
υπάρχει επίσης Ομφάλη και Κωρύκειο άνδρον. Στη συνέχεια, ο ήρωας μαζί με
τον αμφιτρύωνά του, Κήυκα, θα
εκδικηθεί τον Εύρυτο,
καταλαμβάνοντας την Οιχαλία και
παίρνοντας μαζί του την Ιόλη.

Μετά τη νίκη του ο Ηρακλής

προετοιμάζει μια ευχαριστήρια
θυσία προς τιμήν του Δία στο
ακρωτήριο Κήναιον στη Βόρεια
Εύβοια. Γι' αυτόν το σκοπό
στέλνει τον αγγελιαφόρο του Λίχα
στην πόλη της Τραχίνας, με
αποστολή να ζητήσει από τη Δηιάνειρα την κατάλληλη ενδυμασία. Η
Διηάνειρα έμαθε ότι ο ήρωας, ήταν ερωτευμένος με την Ιόλη και γι' αυτό το
λόγο, τυφλωμένη από τη ζήλια, βουτά το μανδύα που προόριζε για το σύζυγο
της στο μαγικό φίλτρο που είχε παρασκευάσει από το αίμα του Νέσσου Όταν
φόρεσε ο Ηρακλής το θανατηφόρο ένδυμα, αυτό κόλλησε στο δέρμα του και
το δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας που περιεχόταν στο αίμα του κενταύρου
άρχισε να του κατατρώει το κορμί. Ο Ηρακλής θεωρώντας τον Λίχα υπεύθυνο
για τον
δηλητηριασμένο
μανδύα που του
κατάτρωγε το
σώμα, και τρελός
από τον πόνο
άρπαξε τον Λίχα
από το πόδι και
περιστρέφοντάς
τον τον πετάει στη
θάλασσα.

Έτσι
δημιουργήθηκαν
δυο νησίδες. Η μία
από το σώμα και η
άλλη απ' το κεφάλι
του Λίχα, που από τότε ονομάζονται Λιχαδονήσια ενώ το όρος Κήναιο
ονομάζεται Λιχάδα.
Στις εικόνες διακρίνουμε τα Λιχαδονήσια, τα οποία είναι ηφαιστειακά νησιά και
μάλιστα πρόσφατης ηφαιστειότητας. Τα πετρώματα που συναντούμε στα
νησιά αυτά διαφέρουν κατά πολύ από τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής.
Φαίνεται ότι εξ' αιτίας μεγάλων σεισμογόνων ρηγμάτων, κάποια τμήματα των
νησιών αυτών αναδύθηκαν από τη θάλασσα. Η εμφάνιση των νησιών βέβαια
ίσως να είχε
σχέση με το

ανεβοκατέβασμα του νερού εξ' αιτίας των κλιματοευστατικών κινήσεων της

στάθμης της θάλασσας αλλά και με την άνοδο και πτώση των νερών της
παλαιολίμνης που υπήρχε πριν 9000 χρόνια στην περιοχή, εκεί που σήμερα
βρίσκεται ο Βόρειος Ευβοϊκός κόλπος. Ο μύθος του Ηρακλή με τον Λίχα είναι
μάλλον πολύ μεταγενέστερος φαίνεται όμως ότι η προφορική μαρτυρία
(μύθος) από γενιά σε γενιά, για την δημιουργία των ηφαιστειακών αυτών
νησιών παραμένει ισχυρή.

Ο Ηρακλής "ως υδραυλικός μηχανικός"

Η Ύδρα, είναι η τερατόμορφη θυγατέρα του Τυφώνα και της Έχιδνας ττου είχε
αναθρέψει η Ήρα. Ο Ηρακλής φτάνει στην Λέρνη, συνοδευόμενος από τον
ανιψιό του Ιόλαο και μαζί βρίσκουν το άντρο της Ύδρας, ο ήρωας υποχρεώνει
το τέρας να εγκαταλείψει την κρυψώνα του ρίχνοντας στο εσωτερικό της
φλεγόμενα βέλη. Όταν η Ύδρα είναι έξω διεξάγεται μια σκληρή πάλη ανάμεσα
τους. Από κάθε κεφάλι της Λερναίας Ύδρας που λιώνει ο Ηρακλής με το
 ρόπαλό του ξεφυτρώνουν αμέσως άλλα δυο,
γεγονός που κάνει αδύνατη την υποταγή της.
Μόνο με τη βοήθεια του Ιόλαου, ο οποίος καίει
τους κομμένους λαιμούς με δάδες, καταφέρνει ο
Ηρακλής να ξεριζώσει το αθάνατο κεφάλι της
Λερναίας Ύδρας και να το θάψει αμέσως κάτω
από ένα βαρύ βράχο. Στη συνέχεια, βυθίζοντας
τις μύτες αττό τα βέλη του στη χολή του τέρατος,
ο ήρωας θα αποκτήσει ένα θανατηφόρο όπλο.

Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΕΧΕΙ ΠΟΛΛΑ ΠΟΔΑΡΙΑ….

Ο Αυγείας, γιος του Ήλιου, ήταν ο πιό πλούσιος άνθρωπος σε κοπάδια, όμως
για πολλά χρόνια δεν είχε καθαριστεί η κοπριά από τους στάβλους . Ο
Ηρακλής παρουσιάζεται μπροστά του και προσφέρεται να καθαρίσει τους
στάβλους πριν πέσει η νύχτα, με αντάλλαγμα το ένα δέκατο του κοπαδιού. Ο
Αυγείας κοροϊδεύει τον ήρωα για την προσφορά του, όμως τελικά δέχεται τη
συμφωνία. Για να ολοκληρώσει το έργο του, ο Ηρακλής ανοίγει δυο κανάλια
στα θεμέλια των στάβλων και κατευθύνει εκεί τα νερά του Πηνειού που
περνούν μέσα από το κτίσμα. Ο Ηρακλής φθάνει στην Καλυδώνα για να
ζητήσει το χέρι της Δηιάνειρας κόρης του Βασιλιά Οινέα, πραγματοποιώντας
έτσι την υπόσχεση που είχε δώσει στον αδελφό της, τον ήρωα Μελέαγρο. Ο
ήρωας πρέπει να αγωνιστεί εναντίον του Αχελώου, γιού του Ωκεανού και της
Τηθύος και πρωτότοκο αδελφό των τριών χιλιάδων θεών-ποταμών.

Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Αχελώος, που παρουσιάζεται με τη μορφή

ανθρώπου με κεφάλι ταύρου, όταν ρίχνεται στο έδαφος γίνεται φίδι και μετά,
μεταμορφωμένος σε έναν τεράστιο ταύρο, προσπαθεί βίαια να τρυπήσει με τα
κερατά του τον ήρωα, μέχρι που εκείνος κατορθώνει να του ξεριζώσει το ένα
από αυτά. Βλέποντας την ήττα και την ταπείνωσή του ζητά πίσω το κέρατο
από τον Ηρακλή. Αυτός όμως για να το επιστρέψει ζητά σαν αντάλλαγμα το
κέρας της ναϊάδας Αμάλθειας, της τροφού του Δία, το οποίο έγινε αργότερα
γνωστό ως το "Κέρας της Αφθονίας". (Όπως αναφέρεται από τον Φρ. Στέϊλιν
ο Ποταμός Σπερχειός, ονομάζεται και Αχελώος. Επίσης Αχελώος ονομάζεται
και ο χείμαρρος που βρίσκεται: "...Ένα τέταρτο της ώρας ανατολικά της
Λαμίας ο δρόμος και ο σιδηρόδρομος διέρχονται προς τη Στυλίδα πάνω από
ένα ευρύ, κατερχόμενο από την Όθρυ ρέμα. Είναι ο αρχαίος Αχελώος στις
όχθες τον οποίον κατοικούσαν οι Παραχελωίτες...). Άλλοι συγγραφείς
αναφέρουν τη σχέση του Αχιλλέα και του Αχελώου που είναι και οι δυο γιοί
θεοτήτων του νερού, Θέτιδας.

Η Γεωμυθολογική ερμηνεία του μύθου των πηγών της Λέρνης είναι απλή.

Αν θελήσουμε να
κλείσουμε το
νερό από το
σημείο που αυτό
πηγάζει, τότε
αυτό θα εκβάλλει
από δυο σημεία
δεξιά και
αριστερά από το
κλεισμένο
στόμιο. Το
στόμιο, ακόμη
και σήμερα, το
ονομάζουμε
κεφάλι ή
κεφαλόβρυσσο.
Ο Ηρακλής έκοψε όλα τα κεφάλια και οδήγησε το νερό σε ένα κεντρικό
αγωγό. Αντίστοιχα ο ήρωας, για τον καθαρισμό των σταύλων, διευθετεί την
κοίτη του ποταμού.
Η πάλη με τον Αχελώο, είναι η εκτροπή του ορμητικού ως ταύρου ποταμού,
το φιδίσιο κορμί, είναι οι μαίανδροι που σχηματίζει ο ποταμός, το δε κέρας
που αποκόπτει ο Ηρακλής είναι η ευθυγράμμιση ενός μαιάνδρου, ο οποίος
όταν αποκόπτεται από την ροή του
ποταμού, προσφέρεται ως γονιμότατη
και εύφορη γη για καλλιέργειες. Η νέα γη
αποστραγγισμένη από τα νερά του
ποταμού είναι πραγματικά το κέρας της
Αμάλθειας, δηλαδή το κέρας της
Αφθονίας.

Μαντείο Δελφών

Στο Μαντείο των Δελφών προστρέχει ο

Ηρακλής με την ελπίδα να θεραπευτεί
από τη αρρώστια, που είχε προσβληθεί
λόγω της δολοφονίας του Ίφιτου,
αδελφού της Ιόλης. Μετά από την
άρνηση της Πυθίας να του δώσει μια
απάντηση, ο ήρωας προσπαθεί να
λεηλατήσει το ναό, να πάρει μαζί του τον
τρίποδα και να ιδρύσει το δικό του μαντείο, γεγονός που τον φέρνει σε ανοιχτή
αντιπαράθεση με το θεό Απόλλωνα.

Οι ψηλοί πέτρινοι όγκοι (Φαιδριάδες) που οριοθετούν προς βορρά την

περιοχή των
Δελφών, είναι μία
μεγάλη ρηξιγενής
ζώνη που
αναπτύσσεται σε
γενική διεύθυνση
Ανατολή - Δύση.
Μικρότερης τάξης
ρήγματα έχουν
εντοπιστεί εγκάρσια
προς αυτή την
μεγάλη ρηξιγενή
ζώνη, σε γενική
διεύθυνση περίπου
Βορράς - Νότος. Στο
σκαρίφημα, το ίχνος ενός ρήγματος που διέρχεται μέσα από τον Ναό του
Απόλλωνος, τονίζεται από την παρουσία πέντε πηγών. Στα σημεία
εκφόρτισης των πηγών παρατη ρούνται αποθέσεις τραβερτίνων (πορόλιθου).
Χαρακτηριστική είναι επίσης η μετατόπιση των δομικών λίθων που
παρατηρούνται στον θησαυρό των Βοιωτών καθώς και στα θεμέλια του
θησαυρού των Ποτιδαίων, που βρίσκεται λίγα μέτρα ψηλότερα κατά μήκος
ενός άλλου ρήγματος παράλληλου προς το πρώτο. Σύμφωνα με τις έρευνες
των De Boer & Hale (2000 & 2001), στις αποθέσεις του τραβερτίνη, αλλά και
στο νερό των πηγών που λειτουργούν έως σήμερα (π.χ. Κασταλία)
ανιχνεύθηκε η παρουσία αερίων όπως είναι το Μεθάνιο, το Αιθάνιο και το
Αιθυλένιο. Το αιθυλένιο έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν ως αναισθητικό
στην ιατρική. Σε μικρές δόσεις προκαλεί ευφορία, αίσθηση ροής, αποσύνδεση
της συνείδησης από το σώμα, ενώ σε μεγαλύτερες μπορεί να προκαλέσει
ντελίριο, βίαιες αντιδράσεις και σε εξαιρετικές περιπτώσεις πλήρη απώλεια
της συνείδησης, ακόμη και θάνατο (ειδικά σε νεαρά άτομα).
 Σύμφωνα με τους
παραπάνω ερευνητές,
η κατάσταση της
έκστασης που
καταλάμβανε την
Πυθία (η οποία ήταν
ηλικιωμένη γυναίκα)
συνδέεται με την
ανάδυση του
αιθυλενίου. Στην
περίπτωση αυτή
δικαιώνονται οι
αναφορές αρχαίων
συγγραφέων περί
χάσματος στο Άδυτον
του Ναού του
Απόλλωνος. Σύμφωνα
με τους αμερικανούς
ερευνητές, η πηγή των
εν λόγω αερίων
θεωρείται ένας σχηματισμός οργανικού ανθρακικού πετρώματος που
εντοπίζεται στο υπέδαφος, ενώ κατά τον καθηγητή Ηλία Μαριολάκο,
πιθανότατα συνδέεται και με το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο.
ΙΣΧΕΓΑΙΟΝ . Μια άλλη πηγή υπήρχε κοντά στο Άδυτον του Ναού. Οι εικόνες,
τα σχεδιαγράμματα & οι πληροφορίες είναι του Drs Γεωλογίας Γ. Μπαντέκα

Η αειφορία πολύ ... παλιά"

Η Δήμητρα, αρχέγονη Θεά, δίδαξε στους ανθρώπους όχι μόνο τον τρόπο
καλλιέργειας των δημητριακών αλλά και τον τρόπο χρήσης της γής. Στη
Λάρισα, αρχαιότατη Πελασγική πάλη, πλάστηκε και πιστεύονταν ο παρακάτω
πελασγικός Λόγος. Τα πολύ παλαιά χρόνια όταν ο Ποσειδώνας ηρέμησε και
έπαψε η γη και η θάλασοα να αναστατώνεται βγήκαν οι άνθρωποι από τις
σπηλιές που ζούσαν και άρχισαν τον αγώνα της επιβίωσης.
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΕΡΥΣΙΧΘΩΝΑ

Η Δήμητρα, αδελφή του Δία και του Ποσειδώνα, βλέποντας τον δύσκολο
αγώνα των ανθρώπων για την επιβίωση τους αποφάσισε να τους βοηθήσει.
Τους έδωσε σπόρους απο σιτάρι και τους έμαθε πως να φροντίζουν και να
καλλιεργούν τη γη. Οι άνθρωποι τιμούοαν τη Θεά σε καθιερωμένους ιερούς
χώρους. Σ' έναν τετοιο ιερό χώρο οι Ιέρειες της Δήμητρας με Αρχιϊέρεια την
Νικίππη κρατώντας στάχυς και άλλους σπόρους προσφέρουν σπουδή στη
Θεά:

«Ευχαριστούμε οε Θεά Δήμητρα για όσα μας προσφέρεις. Σε ευχαριστούμε

γιατί μας έμαθες πώς να καλλιεργούμε τα χωράφια μας , και πως να
φροντίζουμε τη γη για να μας φέρνει πάντοτε τα δώρα της. εποσχόμεθα ότι θα
προσέχουμε κι θα φροντίξουμε αυτό το Ιερό Δάσος εδώ στη Λάρισα στο
ΔΩΤΙΟ πεδίο για να βλαστάνονν και να αναπτύσσονται ελεύθερα όλα τα Ιερά
δέντρα σου. Σ' αυτά θα κατοικούν οι Νύμφες και οι Αμαδρυάδες και όλα τα
άλλα πανέμορφα Ζωντανά της φύσης μας. Τούτο το πεδίο θα αναζωογονεί
και θα ξεκουράζει την κουρασμένη από την καλλιέργεια γη μας. Φύλακες θα
είμεθα, κανένας να μην του χάνει κακό».

Εκείνα τα χρόνια συνυπήρχαν

με τους ανθρώπους και οι
γίγαντες.
«Είμαι ο γίγαντας ο
Ερυσίχθωνας ο γιος του
Τρίοπα, είμαι ο βασιλιάς, είμαι
ο πιο δυνατός, είμαι ο πιο
ξακουστός, είμαι ο πιο
πλούσιος. Αλλά το παλάτι μου
είναι μικρό, δεν αρμόζει στη
δύναμη τη δόξα χαι τα πλούτη
μου. Πρέπει το παλάτι μου να
μεγαλώσω, να δείχνω τη
δύναμη μου να δείχνω τη δόξα
μου να δείχνω τα πλούτη μου. "
Διαταγή μου είναι ή να κόψετε και να φέρετε την καλύτερη ξυλεία, να κόψετε
ης μεγάλες βελανιδιές τις Δρυς τους δένδρους που η ξυλεία τους αντάξια του
ονόματος μου και της δύναμης μου είναι». Οι υπήκοοι του προσπαθούν να
τον μεταπείσουν. «Βασιλιά είναι ύβρις, είναι υπερβολή αυτό που μας
διατάζεις να κάνουμε. Έχουμε υποοχεθεί στη θεά Δήμητρα για όλα όσα
μας προσφέρει. Για όλα όσα μας έμαθε, πώς να καλλιεργούμε τα
χωράφια μας και πως να φροντίζουμε τη γη, για να μας φέρνει πάντοτε
τα δώρα της, ότι θα προσέχουμε κι θα φροντίζουμε αυτό το Ιερό Δάσος
εδώ ατο ΔΩΤΙΟ Πεδίο. Σ' αυτά κατοικούν οι Νύμφες και οι Αμαδρυάδες
και όλα τα άλλα πανέμορφα Ζωντανά της φύσης μας. Τούτο το πεδίο
αναζωογονεί και ξεκουνράζει την κουρασμένη από την καλλιέργεια γη
μας». Αλλά ο γίγαντας Ερυσίχθωνας κανέναν δεν άκουσε ούτε φοβάται την
οργή της Θεάς. Μαζί με άλλους γίγαντες έκοψε τα Ιερά Δένδρα. Κλαίνε τα
πουλιά, τα ζώα, οι Νύμφες και οι
Αμαδρυάδες. Ήταν εκεί η Θεά Δήμητρα και με
τη μορφή της Νικήππης τον παρακάλεσε να
σταματήσει αλλά αυτός δεν άκουγε τίποτα.
Έκοψε όλα τα δένδρα. Κατασροφή......!!!
Σε λίγο εμφανίζεται η Νικήππη, περίλυπη για
τη καταστροφή.

«Ήμουν εκεί. Αυτό που έγινε είναι

καταστροφή! Ο Ερυσίχθωνας μαζί με άλλους
γίγαντες έκοψε τα ιερά δέντρα για να
καταοκευάσει περισσότερα και καλύτερα
ανάκλιντρα για τα Βασιλικά Γιγάντια
συμπόσια που οργανώνει. Η Θεά του είπε ότι
παραλογίζεται και από την πράξη του όλο το
Δώτιο πεδίο θα ερημωθεί. Θα έχει ανάκλιντρα αλλά δεν θα έχει τρόφιμα και
ποτά για τα συμπόσιά του». Είμαι Γίγαντας και εγγονός του Ποσειδώνα της
απάντησε, δεν φοβάμαι τίποτα. Φύγετε από το δρόμο μου.

Η Θεά κάλεσε από την Σκυθία

την Πείνα και καθώς αυτός
κοιμάται τον κυριεύει. Τον
Γίγαντα τον κυρίευσε
ακατάσχετη βουλιμία. Πεινούσε
χωρίς σταματημό. Όλα τα
πούλησε και δεν χόρταινε με
τίποτα. Ο πατέρας του ο
Τριόπας παρακάλεσε τον
Ποσειδώνα να τον σώσει αλλά ο
Θεός δεν τον άκουσε. Όταν
τίποτα δεν του απόμεινε
αποφάσισε να πουλήσει την
κόρη του Μήστρα. Αυτή καθώς
ήταν ερωμένη του Ποσειδώνα ζήτησε τη βοήθειά του και ο Θεός της έδωσε το
χάρισμα να μεταμορφώνεται σε ζώο όποτε ήθελε. Μ' αυτόν τον τρόπο ο
Ερυσίχθωνας πουλώντας την κόρη του "ζώο" που ξαναγύριζε σ' αυτόν
προσπαθούσε να χορτάσει. Ούτε αυτό όμως τον έσωσε.Ήταν τέτοια η πείνα
του που τελικά από την βουλιμία του έφαγε τις ίδιεσ του τις σάρκες. Έτσι
τελείωσαν οι Γίγαντες.
Ο Όλυμπος και οι Αλωάδες

Ο Όλυμπος το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, είναι ένας από τους πιο γνω
στούς τόπους στον κόσμο, γιατί σύμφωνα με την ελληνική Μυθολογία
θεωρείται η κατοικία των Θεών. Από γεωλογική άποψη, ο Όλυμπος
παρουσιάζει μια σύνθετη γεωτεκτονική δομή: Συγκεκριμένα αποτελείται από
τρεις μεγάλες ομάδες πετρωμάτων (γεωτεκτονικές ενότητες), διαφορετικής
σύστασης και
προέλευσης, που
βρίσκονται "τεκτονικά"
τοποθετημένες η μία
πάνω από την άλλη.
Από κάτω βρίσκεται η
"ενότητα του Ολύμπου",
πάνω της η "ενότητα της
'Οσσας" και πάνω σε
όλες η "ενότητα του
Πηλίου".Ο μύθος των
Αλωάδων, όπως
αναφέρεται στον
Απολλόδωρο (αλλά και
σε άλλους αρχαίους συγγραφείς) εμφανίζει εντυπωσιακές ομοιότητες με την
προαναφερθείσα γεωτεκτονική εξέλιξη του ευρύτερου χώρου του Ολύμπου. Η
Ιφιμέδεια, σύζυγος του Αλωέα, που ήταν γιος του Ποσειδώνα και της
Κανάκης, είχε ερωτευτεί τον Ποσειδώνα. Συνήθιζε να περπατά στην
ακροθαλασσιά όπου παίρνοντας νερό με τις παλάμες της το έριχνε στο σώμα
της. Ο κυανοχαίτης Ποσειδών ανταποκρινόμενος στον έρωτά της, της χάρισε
δύο γιους, τον Ώτο και τον Εφιάλτη, τους οποίους ανέθρεψε ο Αλωεύς, γι’
αυτό ονομάστηκαν Αλωάδες.

Οι Αλωάδες τοποθετούν την Όσσα πάνω στον Όλυμπο

Ο Ώτος και ο Εφιάλτης κάθε χρόνο

μεγάλωναν ένα πήχη σε πλάτος
και μια οργιά σε ύψος. Όταν
έγιναν εννέα ετών, είχαν
αποκτήσει 9 πήχεις πλάτος και 9
οργιές ύψος (δη λαδή γύρω στα
16 μέτρα). Έχοντας
συνειδητοποιήσει τις δυνάμεις
τους, λόγω των γιγαντιαίων τους
διαστάσεων, αποφάσισαν να
ανέβουν στον Όλυμπο, να
πολεμήσουν τους θεούς και αφού
γίνουν κυρίαρχοι να αποκτήσουν ως συζύγους, ο μεν Ώτος την Ήρα, ο δε
Εφιάλτης την Αρτέμιδα. Για να ανέβουν αποφάσισαν να τοποθετήσουν την
Όσσα πάνω στον Όλυμπο και το Πήλιο πάνω στην Όσσα. Κατ' αυτόν τον
τρόπο, κατασκεύασαν μια κλίμακα, όπως φαίνεται στο σκαρίφημα των
πετρωμάτων που σχηματίζουν τον Όλυμπο.

Ένας χρησμός έλεγε πως οι Αλωάδες δεν θα μπορούσαν να σκοτωθούν ούτε

από χέρι θνητού ούτε από χέρι αθάνατου. Η Άρτεμις για να τους τιμωρήσει,
έστειλε ανάμεσά τους ένα ελάφι, που έβαλαν εκείνοι στο σημάδι, όμως αντί γι'
αυτό, ο ένας αδελφός χτύπησε τον άλλον "πριν το χνούδι τ' ανθερό τους
σκιώσει το πηγούνι".

Τιτανομαχία - Γιγαντομαχία
Ησίοδος αναφέρει ότι στην Τιτανομαχία, για δέκα ολόκληρα χρόνια παλεύουν
μεταξύ τους οι παλιοί θεοί, οι Τιτάνες, από την κορυφή της Όθρυος και ο Ζευς
με τ' αδέλφια του από τον Όλυμπο. Η Γαία με τον Ουρανό γεννά τους Τιτάνες
αλλά όταν οι Τιτάνες με τον Κρόνο παίρνουν την εξουσία από τον Ουρανό και
γίνονται κυρίαρχοι θεοί, ρίχνουν στον Τάρταρο τα τερατώδη αδέλφια τους
(παιδιά κι αυτά της Γαίας και του Ουρανού) τους Κύκλωπες και τους
Εκατόγχειρες Η Γαία για να τιμωρήσει τους Τιτάνες συμβούλεψε τους
Ολύμπιους να τους ανασύρουν από τον Τάρταρο. Οι Εκατόγχειρες με τα
τριακόσια χέρια τους,πήρανε τριακόσιες πέτρες. Μ' ένα σύννεφο από πέτρες
καταχώσανε τους Τιτάνες και σφραγίσανε το τέλος τους. Οι νικημένοι δέθηκαν
και ρίχτηκαν στα Τάρταρα, πού απέχουν από τη γη σε βάθος τόσο, όσο
απέχει σε ύψος ο ουρανός. Αργότερα μετανιωμένη η Γαία (γονιμοποιημένη
από το αίμα του
Ουρανού) και
επιθυμώντας να
εκδικηθεί για την
αιχμαλωσία των
Τιτάνων φέρνει στο
φως τους Γίγαντες και
τους στέλνει να
πολεμήσουν ενάντια
στους Ολύμπιους
θεούς. Οι Ολύμπιοι
νίκησαν πάλι με τη
βοήθεια δυο ημίθεων
του Ηρακλή και του Διόνυσου. Με μύθους σαν αυτούς, οι προγονοί μας,
προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν γεωλογικές ανακατατάξεις και φαινόμενα
όπως σεισμούς, εκρήξεις ηφαιστείων κλπ. Για παράδειγμα η Αθηνά
καταδιώκει και πλακώνει τον Εγκέλαδο κάτω από τη Σικελία. Ο Ποσειδώνας
καταδιώκει τον Πολυβώτη πάνω από τις θάλασσες και ξεκολλώντας ένα
κομμάτι από την Κω τον θάβει κάτω από τη γη δημιουργώντας την Νίσυρο.
(Κρατήρας του ηφαιστείου της Νισύρου ονομάζεται Πολυβώτης). Ο Δίας
εξοντώνει αργότερα και το τελευταίο γιο της Γαίας από τον Τάρταρο τον
Τεράστιο Τυφωέα σκεπάζοντας τον με τη Αίτνα.

Ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα

Ο Δίας αποφάσισε να εξαφανίσει με κατακλυσμό τους ανθρώπους λόγω της

κακίας τους. Ο Τιτάνας Προμηθέας, συμβούλεψε το γιο του Δευκαλίωνα, να
κατασκευάσει μια κιβωτό για να σωθεί. Ο Δευκαλίων κατασκεύασε την κιβωτό
και έβαλε μέσα τα απαραίτητα εφόδια. Όταν άρχισε να βρέχει ασταμάτητα,
κλείστηκε μέσα μαζί με τη γυναίκα του την Πύρρα, η οποία ήταν κόρη του
Επιμηθέα και της Πανδώρας. Ο Δίας έριξε πολλή βροχή χωρίς διακοπή. Το
νερό γέμισε τα ποτάμια, αυτά φούσκωσαν, ξεχείλισαν και παρέσυραν ό,τι
βρήκαν μπροστά τους, αγαθά και ψυχές. Οι πεδιάδες έγιναν λίμνες και
χάθηκαν κάτω από τα νερά. Στο τέλος μόνο μερικές βουνοκορφές φαίνονταν
πάνω σε μια απέραντη θάλασσα. Η κιβωτός με τον Δευκαλίωνα και την
Πύρρα έπλεε πάνω στα νερά εννιά μερόνυχτα. Ύστερα κάθισε στη κορφή της
Οθρυος ή όπως άλλοι έλεγαν, στον Παρνασσό (ή στον Άθω ή στη Δωδώνη).
Όταν η βροχή επιτέλους σταμάτησε και τα νερά αποτραβήχτηκαν, ο
Δευκαλίων και η Πύρρα βγήκαν από την κιβωτό, και αφού ξαναπάτησαν τη γη
, χωρίς να έχουν πάθει τίποτα, έκαναν θυσία στο Δία να τον ευχαριστήσουν
για τη σωτηρία τους. Ο θεός δέχθηκε καλόκαρδα την προσφορά τους και
έστειλε τον αγγελιοφόρο του Ερμή να του ζητήσουν όποια χάρη θέλουν. Τότε
ο Δευκαλίων και η Πύρρα ζήτησαν από το θεό ανθρώπους. Ο θεός δεν
αρνήθηκε και σύμφωνα με τις οδηγίες του ο Δευκαλίων και η Πύρρα
σκέπασαν τα πρόσωπα τους, προχωρούσαν, έπαιρναν λιθάρια από τη γη και
τα έριχναν πίσω τους, χωρίς να γυρίσουν να κοιτάξουν. Όπου έπεφταν τα
λιθάρια του Δευκαλίωνα, ή γη έβγαζε άντρες, όπου έπεφταν τα λιθάρια της
Πύρρας η γη έβγαζε γυναίκες.
Λάας σημαίνει πέτρες (εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε την λέξη ως
συνθετικό στη λέξη λατομείο) και από το μύθο που περιγράψαμε, αυτοί που
γεννήθηκαν από τις πέτρες είναι ο λαός. Ο Δευκαλίων και η Πύρρα
απόκτησαν και δικά τους παιδιά, τον Έλληνα, τον Αμφικτύονα, την
Πρωτογένεια, την Μελανθώ, τη Θυία (ή Αιθυία) και την Πανδώρα. Ο
πρωτότοκος γιος τους ο Ελλην έγινε γενάρχης των Ελλήνων. Μια ερμηνεία
του μύθου, που μπορούμε να δώσουμε με βάση τους παλαιογεωγραφικούς
χάρτες της προηγούμενης σελίδας, είναι ότι οι προϊστορικοί κάτοικοι της τότε
πεδιάδας του Σπερχειού (περιοχή που βρίσκεται σήμερα κάτω από την
θάλασσα) αναγκάστηκαν λόγω της συνεχούς ανόδου της στάθμης της
θάλασσας, να κατοικήσουν σε ψηλότερες περιοχές και οροπέδια, όπως στο
οροπέδιο της Όθρυς όπου υπήρχε νερό από την λίμνη Ξυνιάδα, καθώς και
ποτάμια όπως ο Ενιπέας. Εκεί δίπλα στον Ενιπέα σύμφωνα με κάποιες
περιγραφές τοποθετείται η πόλη «Ελλάς» που ίδρυσε ο 'Ελλην. Είναι
αξιοσημείωτο ότι σύμφωνα με τους παλαιογεωγραφικούς τους χάρτες, στη
θέση του Βόρειου Ευβοϊκού υπήρχε μια λίμνη, στις όχθες της οποίας, πολύ
αργότερα ιδρύθηκε η σημερινή πόλη Λίμνη Ευβοίας και μάλιστα απέναντι από
το βαθύτερο σημείο της λίμνης (προϊστορικοί συνοικισμοί έχουν βρεθει στην
περιοχή από το Α.Σάμσων).
Ο Αμφικτύων, είπαν πως κυβέρνησε την Αθήνα μετά τον Κραναό. Ο ίδιος ο
Δευκαλίων, λένε ότι έγινε ο βασιλιάς της Φθίας μιας περιοχής της Θεσσαλίας.
Η Θεσσαλία αρχικά λεγόταν Πύρρα από το όνομα της βασίλισσας και
γυναίκας του Δευκαλίωνα. Ο γενάρχης των Ελλήνων ο 'Ελλην γέννησε με την
Ορθηίδα τρεις γιους, τον Δώρο τον Ξούθο και τον Αίολο τους πρώτους
αρχηγούς των Ελλήνων. Ο Ξούθος βασίλεψε στη Πελοπόννησο και έκανε
δύο γιους, τον Αχαιό και τον Ίωνα από τους οποίους οι Αχαιοί και οι Ίωνες
πήραν τα ονόματα τους. Ο Αίολος βασίλεψε στη Θεσσαλία και οι κάτοικοι
ονομάσθηκαν Αιολείς απ' αυτόν. Ο Δώρος και οι άνθρωποι του που
ονομάστηκαν Δωριείς, εγκαταστάθηκαν στις περιοχές ανατολικά του
Παρνασσού. Σίγουρα ο Κατακλυσμός που περιγράφεται στην Ελληνική
μυθολογία είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Αντίστοιχοι κατακλυσμοί
περιγράφονται στις μυθολογίες και άλλων αρχαίων λαών. Γνωστοί
κατακλυσμοί αυτής της περιόδου θεωρούνται:

ο κατακλυσμός του Νώε,

ο κατακλυσμός του Σιουσούρντα και

ο κατακλυσμός του Ουτναπιστίμ στη Μεσοποταμία,

ή ακόμη πιο μακρυά ο κατακλυσμός του Βιρακότσα στη Νότια Αμερική.

Στη Σκανδιναυική μυθολογία ο κατακλυσμός περιγράφεται ως τήξη και

υποχώρηση των πάγων, δηλαδή ως νίκη των «Νότιου βασιλείου» (δηλαδή
του θερμού) στην μάχη με το «Βόρειο βασιλείο» (του ψύχους), το οποίο και
καταδίωξε στον μακρινό βορρά κ.λπ. Τα στοιχεία με τους χάρτες και τη
γεωμυθολογικη ερμηνεία είναι του καθηγητή Ηλία Μαριολάκου.

Ο κατακλυσμός του Δάρδανου

Στις Μυθολογίες όλων των λαών γίνεται λόγος για κατακλυσμούς. Στην
ελληνική Μυθολογία γίνεται αναφορά σε 3 τουλάχιστον περιόδους
κατακλυσμών, και συγκεκριμένα για τους κατακλυσμούς: του Δευκαλίωνα, του
Ωγύγη και του Δάρδανου. Σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη, ο
κατακλυσμός του Δάρδανου ήταν ο παλιότερος από όλους. Ο Διόδωρος
μεταφέρει μια παράδοση των κατοίκων της Σαμοθράκης (έζησε τον 1ο μ.χ.
αιώνα), ενώ ο Δάρδανος ήταν μυθικός βασιλιάς της Αρκαδίας, που έζησε στα
χρόνια μετά τον κατακλυσμό. Ο Διόδωρος δίνει μια περιγραφή του
φαινομένου και συγκεκριμένα αναφέρει ότι τα νερά ήρθαν από του Εύξεινο
Πόντο, υπερχειλίζοντας αρχικά τις Κυάνεες Πέτρες (Βόσπορος), προς την
Προποντίδα και στη συνέχεια προς το βορειοανατολικό Αιγαίο. Τα
αποτελέσματα της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας (από το Πανεπιστήμιο
Columbia των Η.Π.Α.) επιβεβαιώνουν την διήγηση. Ο καθηγητής Γεωλογίας
του πανεπιστημίου Αθηνών Ηλίας Μαριολάκος, έδειξε ότι αυτός κατακλυσμός,
μπορεί να έχει συμβεί μόνο στο χρονικό διάστημα από 12.500 έως 14.500
χρόνια πριν από σήμερα.. Αυτό προκύ πτει από τα χαρακτηριστικά των
φυσικογεωγραφικών συστημάτων της περιοχής, σε συνδυασμό με τις
κλιματολογικές συνθήκες που επικρατού σαν τότε, και με το πώς αυτές
μεταβλήθηκαν.

Πριν 18.000 χρόνια υπήρχαν παγετώνες στο βόρειο ημισφαίριο της γης και η
στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερα σε σχέση με τη σημερινή (125
έως 150 μέτρα χαμηλότερα). Τεράστιες ποσότητες νερού ήταν δεσμευμένες
σε μορφή πάγου, σε παγετώνες ύψους 3 χιλιομέτρων. Πριν 18.000 χρόνια,
όταν άρχισαν να λιώνουν οι πάγοι, ο Εύξεινος Πόντος, η Προποντίδα και το
βορειοανατολικό Αιγαίο δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους, επειδή οι σημερινοί
θαλάσσιοι δίαυλοι του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων (Ελλήσποντος) ήταν
τότε ξηρά. Τα μεγάλα ποτάμια της ΒΑ Ευρώπης και της δυτικής Ασίας, που
εκβάλουν στον Εύξεινο Πόντο, τον τροφοδότησαν με το νερό των πάγων που
έλιωναν στο βορρά, η στάθμη της θάλασσας στον Εύξεινο Πόντο (που ήταν
τότε μια κλειστή λεκάνη με γλυκό νερό), ανέβηκε γρηγορότερα από την
αντίστοιχη της παγκόσμιας θάλασσας, υπερχείλησε τον Βόσπορο και από την
Προποντίδα μέσω των Δαρδανελίων έφθασε στο ΒΑ Αιγαίο.Το ερώτημα είναι
πως τα γνώριζε όλα αυτά ο Διόδωρος; Το πιθανότερο είναι ότι το φαινόμενο
του κατακλυσμού έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση στους κατοίκους της
ευρύτερης περιοχής, ώστε διατηρήθηκε η ανάμνησή του στην προφορική τους
παράδοση (μύθο) για πάνω από δέκα χιλιάδες χρόνια!

Στην εικόνα πάνω δεξιά φαίνεται η κατάσταση που επικρατούσε στην

παγωμένη Ευρώπη πριν 18000 χρόνια: η καμπύλη ε'-ε' οριοθετεί τις περιοχές
που ήταν καλυμμένες από τους παγετώνες, η Β-Β αντιστοιχεί στο τότε όριο
δενδρώδους βλάστησης ενώ η Α-Α αντιστοιχεί στο σημερινό όριο των μόνιμα
παγωμένων εδαφών.
Στις εικόνες με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, βλέπουμε την
Νήσο Δήλο, ενωμένη με τα γειτονικά της νησιά. Η λέξη Δήλος σημαίνει
αυτή «που φανερώνεται». Στη μυθολογία η Δήλος είναι το νησί που
γέννησε η Λητώ τον Απόλλωνα. Βέβαια Δήλος μπορεί να σημαίνει και
το γεγονός ότι ξεχώρισε από την γειτονική ξηρά λόγω της ανόδου της
στάθμης της θάλασσας.

Με τον τρόπο αυτό συνδέονται οι μυθολογικές περιγραφές με τις

φυσικογεωλογικές μεταβολές που συνέβησαν στο πρόσφατο
γεωλογικό παρελθόν.
Εγγειοβελτιωτικά έργα των Μινυών στην Κωπαΐδα

Η πεδιάδα της Κωπαΐδας έχει έκταση περίπου 1900 στρέμματα. Ο πυθμένας

της λεκάνης βρίσκεται 100 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, Κατά το
δεύτερο μισό της 2ης χιλιετίας π.Χ. οι Μινύες δημιούργησαν κι
εκμεταλλεύτηκαν ένα μεγαλειώδες και εκτεταμένο σύστημα έργων ύδρευσης
για να αποξηράνουν την λίμνη. Σκέφθηκαν να οδηγήσουν το μεγάλο μέρος
των υδάτων κατευθείαν στους υπόγειους αγωγούς μεγάλου δυναμικού που
βρίσκονταν στα βορειοανατολικά της Κωπαΐδας.

Για το σκοπό αυτό κατασκεύασαν διώρυγα κατά μήκος της βόρειας πλευράς
της λεκάνης, η οποία αρχίζει αττό την πρωτεύουσα των Μινυών, τον
Ορχομενό, και καταλήγει στην καταβόθρα των Σπιτιών, κοντά στον θαλάσσιο
λιμένα των Μινυών, στον όρμο της Λάρυμνας στον Ευβοϊκό κόλπο.

Η διώρυγα εξυπηρετούσε τρεις σκοπούς:

Α. Την εκτροπή των υπερχειλίσεων του Κηφισού, κύριου ποταμού της

Κωπαίδας

Β. Την τροφοδότηση των οικισμών και των αγροτικών γαιών κατά τους
θερινούς μήνες με ωφέλιμο νερό, κυρίως από τις πλούσιες πηγές του
Μέλανος ποταμού του Ορχομενού.

Γ. Τη δημιουργία εσωτερικής ναυσιπλοΐας και μεταφορικής «οδού» από τον

Ορχομενό στο κέντρο μεταφόρτωσης στην καταβόθρα, απ' όπου ένας δρόμος
οδηγούσε σε μικρή απόσταση στο λιμάνι της Λάρυμνας.

Η διώρυγα είχε μήκος περίπου 25 χλμ., πλάτος 40 μ. και βάθος 2-3 μ.

Οριοθετείται από χωμάτινα προχώματα πλάτους μέχρι 30 μ. και ύψους 2 μ.,
τα οποία περικλείονται με ισχυρά κυκλώπεια τείχη. Ο σχεδιασμός της
διώρυγας στηρίχθηκε προφανώς στο εξής σκεπτικό: έπρεπε να
κατασκευαστεί σε στεγνό έδαφος, στο ψηλότερο χείλος της λεκάνης, και να
συσχετιστεί με όλες τις πλησιέστερες καταβόθρες. Περίπου 2,5 χλμ.
βορειοανατολικά του Ορχομενού η κοίτη του Κηφισού μεταφέρθηκε στη νέα
διώρυγα. Στην περιοχή της πόλης οι όχθες είχαν ενισχυθεί, κι επομένως η
κοίτη του ποταμού ήταν σταθερή.
Προκειμένου να προστατευθούν οι καταβόθρες από υπερβολικές ποσότητες
νερού και να ελέγχεται το υδραυλικό σύστημα «εισροής-αποθήκευσης-
εκροής» ελήφθησαν δύο μέτρα: αφενός εξασφαλίστηκε η δυνατότητα
απορροής των υδάτων της διώρυγας στη λίμνη, σε περίπτωση έντονων
βροχοπτώσεων, με τη μέθοδο της υπερχείλισης, και αφετέρου
κατασκευάστηκε ειδικός χώρος προσωρινής κατακράτησης των νερών που
υπερχείλιζαν, ακριβώς μπροστά από τις μεγάλες καταβόθρες του βορειοανα
τολικού όρμου.
Από τα περίπου 560 εκατ. κυβικά μέτρα νερού που εισέρρεαν στην
Κωπαΐδα τα μισά εκτρέπονταν αμέσως προς τις οπές απορροής, ενώ
τα άλλα μισά χύνονταν στη λίμνη. Τα νερά κατά το θερινό εξάμηνο
(περίπου 140 εκατ. κυβικά μέτρα), εφόσον προέρχονταν από τον
βορειοδυτικό αγωγό οδηγούνταν κατευθείαν στις καταβόθρες ή
καταναλώνονταν από τον οικισμό και χρησιμοποιούνταν στα χωράφια
για πότισμα. Η λίμνη δηλαδή δεν δεχόταν το καλοκαίρι άλλες εισροές,
όπως γινόταν παλιά. Ο πυθμένας της φυτευόταν κατάλληλα και
χρησιμοποιούνταν κυρίως ως βοσκότοπος. Ένα ακόμη εντυπωσιακό
στοιχείο της διώρυγας είναι η άκρως σταθερή ελαφρά κλίση ( 0,1%). Η
κλίση αυτή υπαγορεύθηκε από τις εδαφολογικές συνθήκες και
απαιτούσε ακριβή προσαρμογή της δια φοράς ύψους, στο συνολικό
μήκος του έργου. Στη μινυακή Κωπαΐδα δεν υπήρχε μόνο ο
μεγαλύτερος και μακρύτερος αγωγός και τα περισσότερα αναχώματα
της εποχής, αλλά και η μεγαλύ τερη τεχνητή λίμνη της πρώιμης
Ελλάδας. Από τις 31 πόλεις της Βοιωτίας που συμμετείχαν στην
εκστρατεία του Τρωικού Πολέμου, οι 12 βρίσκονταν στην περιοχή της
Κωπαΐδας και είχαν υπό τον έλεγχο τους αυτά τα κατά τον Όμηρο
«...χωριά στο πλούτος βουτηγμένα».
Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Θηβαίοι με τον συντοπίτη τους Ηρακλή
εποφθαλμιώντας τα πλούτη των Μινυών του γειτονικού τους
Ορχομενού, κατέστρεψαν και έφραξαν την σπηλαιοκαταβόθρα και τα
νερά πλημμύρισαν την Κωπαΐδα, έτσι οι Μινύες έγιναν υποτελείς των
Θηβαίων.

Αχιλλέας
Το μεταξύ της νοτίου Θεσσαλίας και του ποταμού Σπερχειού τμήμα της
σημερινής Φθιώτιδος ονομαζόταν Αχαΐα Φθιώτις. Έλαβε το όνομα του Φθίου,
γιου του Ποσειδώνα και της Λάρισας που ήταν κόρη του Πελασγού (γενάρχου
των Πελασγών). Υπάρχουν αρκετά στοιχεία για προϊστορικές μετακινήσεις
πληθυσμών από την Αχαΐα Φθιώτιδα και την ευρύτερη περιοχή γύρω από την
Όθρυ προς τις νοτότερες περιοχές και αντιστρόφως, κάποιοι μύθοι μαρτυρούν
τέτοιες μετακινήσεις πληθυσμών. Οι κάτοικοι της "εριβώλου Φθίης", ήταν
γνωστοί ως Μυρμιδόνες, Αχαιοί και Έλληνες (ως κάτοικοι της Ελλάδας, πόλης
που ίδρυσε ο Έλλην, ο γιος του Δευκαλίωνα και της Πύρας).

Μυρμιδόνες: Η νύμφη Αίγινα, η μεγαλύτερη κόρη του ποταμού Ασωπού και

της Μετόπης, ενώνεται με τον Δία και γεννά τον Αιακό. Η Ήρα τιμωρεί το νησί
με ξηρασία και στέλνει νερόφιδα που εξοντώνουν τον πληθυσμό. Μένει μόνον
ο Αιακός που απογοητευμένος και μόνος παρακαλεί θερμά το Δία να στείλει
στο νησί νέους κατοίκους. Έτσι ο Δίας μεταμορφώνει σε ανθρώπους τα
μυρμήγκια που κατεβαίνουν από την ιερή βελανιδιά, στην συνέχεια βρέχει και
έτσι τελειώνει η "Αιάκειος ξηρασία" και τέλος εξαφανίζονται τα νερόφιδα. Έτσι
δημιουργήθηκαν οι «Μυρμιδόνες».
Ο Αιακός, με την Ενδηίδα γεννά τον Πηλέα και τον Τελαμώνα και με την
Ψαμάθη, τον Φώκο. Κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ρίψεων, ο Τελαμώνας
σκοτώνει, τον Φώκο γεγονός που αναγκάζει τον Αιακό να εξορίσει τους γιους
του. Ο Πηλέας πηγαίνει στη Φθία ακολουθούμενος από Μυρμιδόνες, και ο
Τελαμώνας στη Σαλαμίνα. Αργότερα ο Πηλέας θα είναι ο μόνος θνητός που
θα νυμφευτεί αθάνατη (την Θέτιδα) στον γάμο των οποίων έχουν προσκληθεί
όλοι οι θεοί (εκτός της Έριδας που με το μήλο που έριξε ανάμεσα στις θεές
προκάλεσε τον Τρωικό πόλεμο). Με την Θέτιδα, ο Πηλέας θα αποκτήσει τον
Αχιλλέα και όταν η Θετις εγκαταλείπει το παλάτι της Φθίας για να επιστρέφει
στην θαλάσσια κατοικία της, ο Πηλέας αποφασίζει να εμπιστευτεί την
ανατροφή του Αχιλλέα στο σοφό κένταυρο Χείρωνα. Ο Αχιλλέας επιστρέφει
στην αυλή του πατέρα του έφηβος πια, εκεί συναντά τον Πάτροκλο γιο του
Μενοίτιου βασιλιά του Λοκρικού Οπούντα και θα δημιουργηθεί μια βαθιά φιλία
μεταξύ τους. Η Θέτις κρύβει τον Αχιλλέα στη Σκύρο, με σκοπό να αποτρέψει
τη συμμετοχή του γιου της στον Τρωικό Πόλεμο. Όταν ο μάντης Κάλχας
ανακοινώνει στους Αχαιούς ότι η Τροία δεν θα κατακτηθεί χωρίς τη βοήθεια
του Αχιλλέα, ο Αγαμέμνονας αναθέτει στον Οδυσσέα και στο Διομήδη να
ανακαλύψουν τον τόπο διαμονής του και να πείσουν το νεαρό Αιακίδα να
συμμετάσχει
στην
εκστρατεία....

Τελικά οι Αχαιοί
Φθιώτες, οι
μόνοι εκ των
Αχαιών που
καλούνται από
τον Όμηρο
Έλληνες,
συμμετέχουν
στον Τρωικό
πόλεμο με
πενήντα πλοία
έχοντας αρχηγό
τον Αχιλλέα,
συντροφευμένο
από τον φίλο
του Πάτροκλο.
Η Ιλιάδα, το
μεγάλο έπος
του Ομήρου, ξεκινά με την οργή του Αχιλλέα. Μετά από την επίμονη άρνηση
του Αχιλλέα να συμμετάσχει στη μάχη, επειδή αισθανόταν προσβεβλημένος
από τον Αγαμέμνονα, ο Πάτροκλος πηγαίνει στο πεδίο της μάχης
εφοδιασμένος με τα όπλα του Αιακίδα και κατορθώνει να τρέψει σε φυγή τους
Τρώες και να σκοτώσει αρκετούς από αυτούς, μέχρι που στο τέλος
σκοτώνεται από τον Έκτορα. Η οργή του Αχιλλέα απέναντι στον Αγαμέμνονα
γυρίζει τώρα ενάντια στον Έκτορα και, παρακούοντας για άλλη μια φορά τις
προειδοποιήσεις της Θέτιδας, αποφασίζει να επιστρέψει στη μάχη για να
εκδικηθεί το θάνατο του Πάτροκλου...

Η λατρεία του Αχιλλέα, ως

θεού των υδάτων έχει σχέση
με την μητέρα του. Τηθύς και
Θέτις είναι θεές των νερών, η
Τηθύς είναι η παλαιότερη
Θεά και η Θέτις η νεώτερη.
(Με τον ίδιο τρόπο η Γα

Κάψια
Ακόμα ένα τυπικό αρκαδικό
χωριουδάκι της Μαντινείας,
το Κάψια είναι χτισμένο
στους πρόποδες του
Μαινάλου και είναι γνωστό
για τα εξαιρετικής ποιότητας
κρασιά του. Από τα πρώτα χωριά που θα συναντήσετε μετά τον κόμβο της
Νεστάνης, αν και βρίσκεται σε οροπέδιο, έχει πανέμορφη θέα στις
καταπράσινες πλαγιές του Μαινάλου. Αν θέλετε να την εκμεταλλευτείτε στο
έπακρο, τότε δεν έχετε παρά να ανεβείτε στο ύψωμα πάνω από το χωριό και
εκεί, κοντά στο εκκλησάκι του Άη Λιά να απολαύσετε την πανοραμική θέα στο
μαντινειακό πεδίο και το Μαίναλο. Μέσα στο πετρόκτιστο χωριό, στον
κεντρικό του δρόμο, αξίζει να δείτε την όμορφη μητροπολιτική εκκλησία του
χωριού. «Highlight» του χωριού και ένας από
τους λόγους που προσελκύει πολλούς
επισκέπτες κάθε χρόνο, είναι το ομώνυμο
σπήλαιο, ένα από τα δέκα πιο αξιόλογα της
Ελλάδας. Βρίσκεται ενάμιση χιλιόμετρο βόρεια
και ανήκει στο περίπλοκο σύστημα
καταβόθρων του οροπεδίου της Μαντινείας.
Στην αίθουσα «των Θαυμασίων» θα δείτε τους
σπανιότερους χρωματισμούς λιθωματικού
υλικού σε ένα μοναδικό φυσικό θέαμα.

Διαμονή: Σήμα κατατεθέν του χωριού, μετά το

σπήλαιο, το πολυτελές και φιλόξενο
Αρχοντικό Καλτεζιώτη έχει τέσσερις
πολυτελείς σουίτες και ένα μεγάλο
οικογενειακό δωμάτιο. Στο διπλανό Boutique Hotel υπάρχουν δεκατρία απλά
δωμάτια, συνθέτοντας ένα ορεινό resort με τα όλα του (τηλ. 2710-235.822-3,
2710-234.341, 2710-234.347, τα απλά δωμάτια κοστίζουν 150€, τα τρίκλινα
με τζάκι 190€ και η προεδρική σουίτα 320€).
Φαγητό: Γευθείτε παστό καγιανά (χοιρινό με ομελέτα και ντομάτα) και φρέσκο
ζυμωτό ψωμί στην παραδοσιακή ταβέρνα Στα πέριξ (τηλ. 2710 242498,
243487), στον κεντρικό δρόμο του χωριού βρίσκεται ο Φάνης με πολύ καλό
κρέας και ψητά σχάρας, ενώ στο υψηλότερο σημείο της Βλαχέρνας, ένα
χωριό έξω από την Καψιά, θα βρείτε το παρεΐστικο Στου Ονείρου μου το
Στέκι (τηλ. 6942772656, 2796051158).
Πώς να πάτε: Oδικώς από την Αθήνα θα διανύσετε 167 χλμ. από τα διόδια
Κατεχάκη της Αττικής Oδού μέχρι τον κόμβο Νεστάνης (δεξιά για Λεβίδι και
Βυτίνα) μετά τη σήραγγα Αρτεμισίου. Από τον κόμβο Νεστάνης μέχρι την
Κάψια είναι 8 χλμ.

Πιάνα
Ένα από τα λίγα χωριουδάκια της ορεινής Αρκαδίας που δεν έχει αναπτυχθεί
ακόμα τουριστικά και παραμένει ήρεμο, γαλήνιο, σχεδόν «κοιμισμένο». Είναι
χτισμένη σε μια πλαγιά της οροσειράς
του Μαινάλου σε υψόμετρο 1090
μέτρων και απέχει περίπου από δύο
ώρες από την Αθήνα. Εχει
χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός
και βρίσκεται κοντά στα ερείπια της
αρχαίας πόλης Διπαίας, ενώ το όνομά
της συνδέεται με το μυθικό θεό Πάνα.
Στην πλατεία της, δεσπόζει η εκκλησία
του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη πάνω σε
επιβλητικό βράχο. Πρόκειται για μια
τρίκλιτη βασιλική με τρούλο και έχει δύο
όμορφα πετρόκτιστα καμπαναριά.

Μπορεί το χωριουδάκι να μην έχει

κάποιο ιδιαίτερο αξιοθέατο, αλλά λίγο η βόλτα στην κεντρική πλατεία κάτω
από τα δύο υπερήλικα πλατάνια, λίγο το «χάζεμα» της υπέροχης
πανοραμικής θέας του φυσικού τοπίου από το προαύλιο της εκκλησίας του Άη
Γιώργη και φυσικά ο περίπατος στις κοίτες του ποταμού Ελισσώνα, είναι
σίγουρο πως θα αποζημιώσουν τον επισκέπτη που αναζητά έναν ήσυχο,
γραφικό προορισμό. Επτά χιλιόμετρα δυτικά της Πιάνας θα βρούμε το
ιστορικό Λιμποβίσι. Πρόκειται για την πατρίδα των Κολοκοτρωναίων και
φυσικό χώρο όπου μεγάλωσε και έδρασε ο Γέρος του Μωριά. Το σπίτι του
έχει αναστηλωθεί και λειτουργεί ως μουσείο.

Διαμονή: Στον Ξενώνα Παπανικόλα, ένα μεγάλο πέτρινο κτίριο στην άκρη
του χωριού, με παραδοσιακά διακοσμημένα δωματιάκια (τηλ. 2710431170,
6944504952, το κόστος του δωματίου ξεκινά από 80€ το άτομο με πρωινό).
Πώς να πάτε: Η πρόσβαση στο χωριό γίνεται μέσω του οδικού άξονα
Τρίπολης-Αλωνίσταινας-Βυτίνας, ακολουθώντας την παράκαμψη προς τα
αριστερά στο 18ο χλμ, μέσω μιας καταπράσινης διαδρομής η οποία διασχίζει
την ελατόφυτη περιοχή του Μαινάλου.
Η Μονή Φιλοσόφου βρίσκεται στην χαράδρα του ποταμού Λούσιου, νότια της
Δημητσάνας. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Είναι χτισμένη
στη δυτική πλευρά του φαραγγιού του Λούσιου, νότιοδυτικά της Δημητσάνας
και μιάμιση ώρα με τα πόδια από αυτή (86 χλμ. από Τρίπολη). Αποτελείται
από δύο μοναστηριακά συγκροτήματα , από την παλαιά και από την νέα
Μονή, οι οποίες βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους.
Η παλαιά Μονή Φιλοσόφου είναι η πιο ιστορική και παλαιά μονή της Αρκαδίας
(10ος αιώνας) και από τα παλαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας.
Σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε το 963 από τον Ιωάννη
Λαμπαρδόπουλο, τον επονομαζόμενο "φιλόσοφο", γραμματέα του
αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά. Από την επωνυμία αυτή του ιδρυτού πήρε η
Μονή το όνομά της.Η παλαιά Μονή βρίσκεται μέσα σε άγρια και μεγαλοπρεπή
χαράδρα και 200 μέτρα πάνω από την κοίτη του ποταμού Λούσιου, στο
κοίλωμα ενός ψηλού και απότομου βράχου. Εκτείνεται σε μία στενή και
επιμήκη κοιλότητα. Σώζεται ακέραια και αποτελεί θαυμαστό δείγμα βυζαντινής
αρχιτεκτονικής του 10ου αιώνα με αξιόλογες τοιχογραφίες. Έχει απλή
λιθοδομή και στην εξωτερική της εμφάνιση δημιουργεί την εντύπωση ενός
στερεού αρχιτεκτονικού χτίσματος χωρίς ιδιαίτερη χάρη. Στη θέση αυτή
σώζονται σήμερα ο βυζαντινός ναός (Καθολικό), πραγματικό αριστούργημα
αρχιτεκτονικής. Είναι ναός εγγεγραμμένος τετράστηλος σταυροειδής με
οκτάπλευρο τρούλο. Ο ναός εκοσμείτο από τοιχογραφίες εξαιρετικής τέχνης,
από τις οποίες σήμερα σώζονται μόνον σπαράγματα. Σώζονται επίσης
ερείπια κελλιών και άλλων κτισμάτων, το εξωτερικό προστατευτικό τείχος -
κτισμένο μετά την Άλωση - ερείπια δύο πυργίσκων πάνω από τη μονή στο
βράχο, αγωγός νερού που τροφοδοτούσε τη Μονή με νερό από πηγή, και μια
στέρνα. Η μονή είναι γνωστή σαν "Κρυφό Σχολειό", γιατί σύμφωνα με την
παράδοση λειτουργούσε εκεί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας σχολείο που
αργότερα εξελίχθηκε - στη Νέα Μονή - σε σημαντική ιερατική σχολή. Η Μονή
γνώρισε μεγάλη άνθηση τον 17ο αι. οπότε και κτίσθηκε η Νέα Μονή, χωρίς
όμως να εγκαταλειφθεί η παλαιά.

Η νέα Μονή Φιλοσόφου ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα (1691) σε απόσταση

τετρακοσίων περίπου μέτρων από την παλαιά Μονή και σε ομαλώτερη θέση.
Η παλαιά μονή δεν εγκαταλείφτηκε. Εκτός από τον Καθολικό, κτίσθηκαν και
αρκετά κελλιά. Το καθολικό της κτίστηκε το 1661 με πρωτοβουλία των
πατέρων της παλαιάς Μονής από Βορειοηπειρώτες μαστόρους, με
πρωτομάστορα τον Γιώργο Αρβανίτη. Είναι μικρό και τετράγωνο κομψό
οικοδόμημα με οκτάπλευρο τρούλο και τέσσερα μονόλοβα παράθυρα.

Εσωτερικά ο τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις καμάρες που ακουμπούν σε

κολόνες. Το εσωτερικό της είναι ζωγραφισμένο με τοιχογραφίες, οι οποίες
αποτελούν ένα σημαντικό ζωγραφικό σύνολο. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο με
εξαιρετική διακόσμηση και φέρει εικόνες κρητικής τεχνοτροπίας που
αποδίδονται στο ζωγράφο Βίκτωρα (1663). Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1693 με
δαπάνη του "Μαυραηδή-πασά Φαρμάκη " από τη Στεμνίτσα, ο οποίος είχε
εξισλαμισθεί, αλλά επανήλθε στο Χριστιανισμό επί Ενετοκρατίας. Απεικόνιση
του χορηγού υπάρχει στη δυτική πλευρά του ναού (υπό τη μορφή τυπικού
Ανατολίτη με βλοσυρό ύφος, πολυτελές ένδυμα και κομπολόι) δίπλα στην
αγία Ελένη. Μεταξύ των αγιογραφιών ξεχωρίζουν οι εξαιρετκής τέχνης
βυζαντινές μορφές των αγίων Πέτρου και Παύλου, όπως και μορφές
διαφόρων αγίων. Την εξωτερική τοιχοποιία του ναού κοσμούν οδοντοτές
ταινίες, εντοιχισμένα ανάγλυφα και πήλινα πιάτα από τη Μ. Ασία. Πάνω από
την είσοδο υπάρχει ωραίο καμπαναριό από πωρόλιθο. Στο προαύλιο
βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα το κτίριο των
κελλιών, το οστεοφυλάκιο και μια βρύση. Από τα
μέσα του 17ου λειτουργούσε στη Νέα Μονή η
"Σχολή της Δημητσάνας", σχολή Γορτυνίων
κληρικών, από τις πλέον σημαντικές ιερατικές
σχολές στην Τουρκοκρατία. Ανέδειξε πλήθος
δασκάλων, ιερέων, ιεροκηρύκων, μοναχών,
ανωτέρων κληρικών, καθώς και ηγετικές μορφές
της Εκκλησίας. Προσέφερε τέσσερις πατριάρχες
Ιεροσολύμων, δύο Οικομενικούς Πατριάρχες,
πολλούς ανώτατους εκκλησιαστικούς άνδρες
(Γρηγόριος ο Ε΄, Παλαιών Πατρών Γερμανός),
συνολικά 80 μητροπολίτες και επτά πατριάρχες. Η
Μονή υπήρξε κέντρο πνευματικής αντίστασης στα
χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το 1764 η σχολή
διαλύθηκε και μεταφέρθηκε στη Δημητσάνα που
πήρε τη σκυτάλη της πνευματικής της δραστηριότητας. Η Μονή συνέχισε να
λειτουργεί μέχρι το 1834, οπότε και διαλύθηκε με απόφαση της Βαυαρικής
Αντιβασιλείας. Από τη Νεα Μονή σήμερα σώζεται ο ωραίος ναός της
Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος διασώζει πολλές αγιογραφίες του 17ου
αιώνα, εξαιρετικής τέχνης, καθώς και ο ξενώνας, ο οποίος είχε υποστεί κατά
καιρούς πολλές επισκευές. Ας σημειωθεί, ότι από το έτος 1992 η μονή άρχισε
να ανακαινίζεται ριζικά, με την επίβλεψη του Υπουργείου Πολιτισμου. Σήμερα
η νέα Μονή, σε μεγάλο βαθμό ανακαινισμένη, λειτουργεί μαζί με την παλαιά
μονή σαν μετόχι της Μονής Τιμίου Προδρόμου. Η νέα Μονή συνδέται με την
Παλαιά με συντηρημένο μονοπάτι, το οποίο στη συνέχεια κατευθύνεται προς
τη Μονή Τιμίου Προδρόμου. Οδική πρόσβαση στη Νέα Μονή υπάρχει από το
χωριό Μάρκος κοντά στη Ζάτουνα, από τη Δημητσάνα μέσω Παλαιοχωρίου
και από το Ελληνικό.

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗ ΝΕΣΤΑΝΗ

Η ονομασία του χωριού ανα τους αιώνες, παρουσιάζει ιδιαίτερο

ενδιαφέρον (Νοστία, Τσιπιανά-1912, Νεστάνη-1927).Διαβάζουμε στο
βιβλίο του Αθ. Παπαγιάννη:Η αρχική ονομασία της Νεστάνης ήταν Νοστία
κατά το Στέφανο Βυζάντιο (1) (6ος αιώνας) που την αναφέρει στό Γεωγραφικό
Λεξικό «Εθνικά», και στο «De Urbibus» (Βασιλεία 1568) «Νοστία κώμη
Αρκαδίας: «θεόπομπος τριακοστώ δευτέρω Φιλιππικών έφορος, το έθνικόν,
έστανικός έφη ώστε κατ' αύτόν έστανίαν λέγεσθαι. Ή αυτή γαρ τη προτέρα,
ώς δήλον εξ άλλων».(Στεφάνου, Περί πόλεων καί Δήμων Stephanus De
Urbibus Veneti Albus 1502 φύλλο 52β στήλη β'. Ο Στέφανος Βυζάντιος ήταν
διαπρεπής λόγιος και πολυγραφότατος συγγραφέας (6ος αιώνας μ.Χ.), και
γραμματικός των Πρωτοβυζαντινών χρόνων. Ηταν στην ωριμότητα του κατά
τα χρόνια του αυτοκράτορα Ίουστίνου (518-527). Συνέγραψε το περίφημο
γεωγραφικό λεξικό που επιγράφεται ΕΘΝΙΚΑ και αποτελείται απο εξήντα
βιβλία. (Στέφανου περί Πόλεων και Δήμων, Stephanus De Urbibus, Veneti
Albus 1502).Τό κείμενο του Στέφανου Βυζάντιου στό βιβλίο του: ΠΕΡΙ
ΠΟΛΕΩΝ. (DE URBIBUS) σελ. 595: «ΝΟΣΤΙΑ, κώμη Αρκαδίας....» και η
σημείωση.Επίσης στο λεξικό Σουΐδα (976-1028 μ.Χ.) αναφέρεται ώς Νοστέα
(Λεξικό Ελληνικό καί Λατινικό - Lexico Graece et Latine).Η ετυμολογία είναι
απλή. Προέρχεται η ονομασία Νοστέα - Νοστία - Νεστάνη απο τις λέξεις
νοσταλγία, νοσταλγεύω, νόστος, νοστεύω, νόστιμο. Νοσταλγία είναι η
επιθυμία επανόδου στην πατρίδα, ο καημός, ο πόνος της ανάμνησης που
προήλθε από τον μισεμό (το ξενίτεμα). Βαρύθυμη ανάμνηση παλαιών
καταστάσεων.«Για να μου γιάνεις τόν καημό καί τόν πικρό μου μισεμό».

Νοσταλγεύω = πονώ, επιθυμώ με πόνο ψυχής νά επιστρέψω στήν πατρίδα.

"Μισεύω καί τά μάτια μου

δακρύζουν λυπημένα πατρίδα μου γλυκεία,
πατρίδα μου γλυκεία - σε πόνεσα βαρεία
Βρυσούλες μέ τα κρύα νερά
καί δροσεροί μου κάμποι"

Μισεύω - μισεμός φεύγω γιά την

ξενιτειά. Νοσταλγεύω επιθυμώ μέ
συγκίνηση, ψυχική ένταση την
επιστροφή.
Νόστος η επάνοδος στην πατρίδα.
Το ταξίδι της επανόδου. Νοστεύω
= υπάγω, ταξιδεύω, φθάνω,
επιστρέφω, εκφεύγω.
Νόστιμος ο σχετικός μέ την
επάνοδο στην πατρίδα, αλλά καί ο
εύγευστος και ο αρκετά ωραίος.
Ό Ομηρος αναφέρει «νόστιμον ήμαρ» πού σημαίνει ημέρα της επιστροφής,
και αυτός που μπορεί να επανέλθει. Αλλά κατά τον Ομηρο και ευχάριστος στη
γεύση, γλυκός.
Μετά την ερμηνεία της ονομασίας γραμματικά, με παράθεση συγγραφέων
από τα Ομηρικά χρόνια μέχρι τα βυζαντινά και τα νεώτερα αναφερόμαστε
συγκεκριμένα στο τοπωνύμιο και στη δημιουργία της νοσταλγίας του νόστου
του «νόστιμου» (νόστιμον ημαρ). Έδώ αναφέρεται ο διαρκής και στενός
δεσμός της Νεστάνης με την Αρχαία Μαντινεία.
Ώς Νεστάνη τη συναντούμε στά Αρκαδικά του Παυσανία (τό 176 μ.Χ.).
Ή Νεστάνη ήταν η σπουδαιότερη από τις πέντε κώμες πού άποτελούσαν την
Αρχαία Μαντινεία και όταν καταστρεφόταν έπανέρχονταν (νόστος) οι κάτοικοι
στην αρχική τους κοιτίδα. Άπό το ρήμα "νέομαι» που σημαίνει υπάγω,
έρχομαι αναχωρώ, επιστρέφω παράγονται οι παραπάνω λέξεις πού
αναφέρθηκαν. Ό Νεστανιώτης καθηγητής της φιλολογίας Παναγιώτης
Χατζής σε επιστολή του για την ετυμολογία του τοπωνυμίου εκφέρει τη γνώμη
του: «Θεωρώ χρέος μου και καθήκον μου έπιτακτικό νά συμπληρώσω τις
ερμηνείες που έδωσαν τόσον, ό αείμνηστος Νίκος Ρηγόπουλος, όσο και ό
εξαίρετος δικηγόρος καί ιστορικός Αθαν. Παπαγιάννης. Τό τοπωνύμιο
Νεστάνη προέρχεται έκ του αρχαίου ρήματος νέομαι=επιστρέφω εις τήν
κοιτίδα έξ' ου και η νόστος και εξηγούμαι: ώς γνωστόν η σπουδαιότατη αρχαία
πόλις «Μαντινεία» της πατρίδας μας περιεβάλλετο απο τα τείχη, των οποίων
αι βάσεις ήσαν λίθινοι τό δέ άνω μέρος αυτών πλινθόκτιστο, συνέκειτο έκ
πέντε συνοικισμών εις εκ των οποίων ήτο και ό συνοικισμός της Νεστάνης.
Όσάκις ο επιδρομέας ένίκα, ό προς το ανατολικόν μέρος ποταμός, που είναι
τώρα το Βαγένι καθώς τον άπέλυον οι βάρβαροι, διέλυε τα πλίθινα τείχη, οί δέ
κάτοικοι του συνοικισμού έφευγαν έκ της Μαντινείας και επέστρεφαν εις τήν
άρχικήν κοιτίδα. Έξ αύτού πήρε το όνομα Νεστάνη. Ειρήσθω έν παρόδω ότι
σπουδαιότατον πρόσωπον της Αρχαίας Μαντινείας ήτο η τροφός παιδαγωγός
καί ιέρεια του φιλοσόφου Σωκράτους Διοτίμα». Αθήναι 5/9/1985. Κλείνω την
ανάπτυξη του ετυμολογικού της Νεστάνης, αναφέροντας ότι η έννοια που
προέρχεται το τοπωνύμιο είναι πολύ τραγουδισμένη στη λογοτεχνία από
αρχαίους ποιητές, από νέους παραδοσιακούς καί από τα δημοτικά μας
τραγούδια. Τά νοσταλγικά τραγούδια μέ τον παλμό του νόστου είναι τα
ομορφότερα τα πλαστικότερα και τα παθητικότερα της λαϊκής μούσας. Γιατί
μέσα σ' αυτά προβάλλονται χιλίων λογιών λυρικά στοιχεία και ευρήματα πού
εκφράζουν τόν πόθο και τη λαχτάρα του νοσταλγού ξενιτευτή. Στους καιρούς
μας, έπίσης, η Νεστάνη είναι πολύ συνδεδεμένη με τη νοσταλγία των
ξενιτεμένων παιδιών της.

Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΣΙΠΙΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ

ΣΕ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΝΕΣΤΑΝΗΣ

1. Ό Νόμος ΔΝΖ' του 1912. Τα Τσιπιανά ώς Κοινότητα.

Μέ τό Νόμο ΔΝΖ (αριθ. 4075) της 10 Φεβρουαρίου 1912 «Περί
συστάσεως Δήμων καί Κοινοτήτων» καταργήθηκαν οι Δήμοι και η χώρα
διαιρέθηκε σε Δήμους καί Κοινότητες. Σύμφωνα με αυτό το Νόμο
καταργήθηκαν: τό Β. Διάταγμα της 27 Δεκεμβρίου 1833 «περί συστάσεως των
Δήμων» καί οι Νόμοι Η' της 19ης Νοεμβρίου 1864, ΚΘ της 31ης Ιανουαρίου
1804 και τα εκδιδόμενα Β. Διατάγματα για τήν έκτέλεση αυτών καθώς και κάθε
διάταξη που είναι αντίθετη στον αναφερόμενο Νόμο.
Κατά το Νόμο αυτό «Περί συστάσεως Δήμων καί Κοινοτήτων»
Αρθρ. 1ον. Δήμος είναι: α) αι πρωτεύουσαι τιών Νομών, β) αι πόλεις αι
έχουσαι άνω των 10.000 κατοίκων.Αρθρ. 2ον. Πας νόμιμος συνοικισμός εχων
υπέρ τους 300 κατοίκους και σχολείον στοιχειώδους έκπαιδεύσεως, αποτελεί
ιδίαν κοινότητα. Τα Τσιπιανά έγιναν κοινότητα καθώς και τα άλλα 6 (έξι) χωριά
τού Δήμου Μαντινείας αποτέλεσαν το καθένα ιδιαίτερη κοινότητα. Ή κοινότητα
Τσιπιανών πού ήταν κεφαλοχώρι της έπαρχίας Μαντινείας αναγνωρίσθηκε ώς
κοινότητα την 18.8.1912, μέ Β. Διάταγμα (Φ Ε.Κ. Α 252/1912).Έδρα Τσιπιανά.
Συνοικισμοί που άποτέλεσαν αρχικά τήν κοινότητα Τσιπιανά, Μηλιά,
Μονή Γοργοεπηκόου Ό τελευταίος Δήμαρχος του Δήμου Μαντινείας ήταν ό
Ν. Δούρος, δικηγόρος από τό Κακούρι (Αρτεμίσιο, έκ μητέρας Τσιπιανίτισας).
(Ο Ν. Δούρος χάραξε το δρόμο Νεστάνης - Μηλιάς και επισκεύασε τους δύο
δρόμους, τον ένα του Σχολείου και τον άλλο του Μοναστηριού (Νεστάνης-
Μονής) Γραμματέας ο Βασ. Παζιωτόπουλος. Πρώτος Πρόεδρος της
Κοινότητας Τσιπανών «εξελέγη ο Ιωάννης Ρηγόπουλος, συνταξιούχος
δάσκαλος», (Γορτυνία 27.4.1914, φ. φύλ. 577) Στου Κάψια ό πρώτος
Πρόεδρος πού εκλέχθηκε ήταν ό Ιωάννης Καπόγιαννης καί στο Κακούρι ο
Κοτσιάνης, μέ προγονική ρίζα από τα Κότσανα της Μικρασίας..
2. Ή μετονομασία σε Νεστάνη.
Τό 1924- μέ εισήγηση του Κωστή Ρεβελιώτη, απεφάσισε το Κοινοτικό
Συμβούλιο γιά τη μετονομασία. Συντάχθηκε πράξη περί της μετονομασίας. Τό
1927 μετονομάσθηκαν τα Τσιπιανά σε Νεστάνη παίρνοντας το όνομα της
Αρχαίας εστάνης (Νοστίας ή Νοστέας).Το Διάταγμα της μετονομασίας,
δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της 30ης Αυγούστου
1927 (ΦΕΚ 179 τ. Α', σ. 1255 - 1262): ΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Έχοντες υπ'
όψιν τά άρθρα 1 και 5 του από 17 Σεπτεμβρίου 1926, Ν.Α περί μετονομασίας
συνοικισμών, πόλεων ή κωμών», προτάσει του επί των Εσωτερικών
Υπουργού στηριζομένη, εις γνωμοδότησιν της Επιτροπείας των Τοπωνυμιών
της 'Ελλάδος, εγκρίναμε ίνα αι κάτωθι κοινότητες και σννοικισμοί αυτών
μετονομασθώσιν ώς έξής: Έν τω Νομώ Αρκαδίας, έν τη επαρχία
Μαντινείας:327) Ή κοινότης Τσιπιανών, μετονομάζεται εις «Κοινότητα
Νεστάνης και ο ομώνυμος αύτή συνοικισμός Τσιπιανά εiς «Νεστάνη
(σ. 1261 στ. β'.)
ΑΝΑΡΤΉΘΗΚΕ ΑΠΌ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ Δ. ΒΈΡΡΟΣ ΣΤΙΣ
1/29/2009 12:23:00 πμ 0 σχόλια Σύνδεσμοι σε αυτήν την ανάρτηση
Ε Τ Ι Κ Έ Τ Ε Σ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Τετάρτη, 28 Ιανουαρίου 2009

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ των Τσιπιανών

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ της ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ (Πάντα

από το βιβλίο του Αθ. Παπαγιάννη)
(για την μάχη της Μαντινείας, θα επανέλθω άλλη
φορά)

... Η Μαντινεία ήταν αποτέλεσμα της συμπολιτείας

πέντε δήμων που πραγματοποιήθηκε κατά τον VI
αιώνα. Καθώς ήταν μέλος του Πελοποννησιακού
συνδέσμου έστειλε 500 οπλίτες στη μάχη των
Θερμοπυλών. Περίπου στό τέλος του V αιώνα
θεσπίστηκαν οι νόμοι του Νικόδωρου πού
αποτελούν μία μεταρρύθμιση της δημοκρατίας.
Κατά τή διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου,
συμμαχεί μέ τό Αργος καί την Αθήνα. Τό 385, η Σπάρτη επιβάλλει στή
Μαντινεία τό «διοικισμό» και στη συνέχεια τήν αριστοκρατική κυβέρνηση. Ή
ήττα της Σπάρτης στα Λεύκτρα τό 371, είχε ώς αποτέλεσμα τη δεύτερη
συμπολιτεία της Μαντινείας. Άπό τό 370, η έπαναδόμηση της πόλης, έγινε
σοβαρή υπόθεση. Τό 223 π.Χ, η πόλη γνώρισε τη μεγαλύτερη καταστροφή
της: νικήθηκε άπό το βασιλιά της Μακεδονίας, τον Αντίγονο Δώσωνα καί
επανασυστάθηκε υπό το όνομα 'Αντιγόνεια. Ή Μαντινεία απέκτησε πάλι το
αρχαίο της όνομα πολλά χρόνια αργότερα. Τό 125 μ.Χ. την επισκέφτηκε ο
αυτοκράτορας Αδριανός. Τό 525 μ.Χ. η Μαντινεία αναφέρεται στά κείμενα γιά
τελευταία φορά...

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΣΙΠΙΑΝΩΝ:

Τό τοπωνύμιο Τσιπιανά - Τζιπιανά: Σλαβικό; Αλβανικό; ή Βυζαντινό;

Ό Max Vasmer θεωρεί τά Τσιπιανά Σλαβικό τοπωνύμιο.

Τό εχει καταχωρήσει στά τοπωνύμια τού Μοριά μέ σλαβική προέλευση.

Κατά τό Διον. Ζακυθηνό και Νίκο Βέη τό τοπωνύμιο είναι βυζαντινό.

Ένώ ο γιατρός Γεώργιος Κ. Ρεβελιώτης το θεωρούσε Αλβανικό.

Ό Σωκρ. Λιάκος υποψιάζεται ότι προέρχεται από τή βορειογερμανική ρίζα
Zipza. Zipa = γενιά, πατριά από όπου τό Zipjana. «Το Tshipans, γράφει σέ
άλλη μελέτη του, είναι προσωνύμιο που καλούν οι Μακεδονόβλαχοι αστοί
τους δίγλωσσους Αρβανιτόβλαχους νομαδοκτηνοτρόφους άπό τό πανάρχαιο
όνομα Cepna'ti μοίρας των Δίων, ή οποία κατοικούσε στήν περιοχή του
μεσαιωνικού φρουρίου Τζέπαινα της βορειοδυτικής Ροδόπης».

Κατά τόν Νικ. Μουτσόπουλο «η λέξη Τσιπιανά, δέν είναι σλαβική αλλά
αρβανιτοβλάχικη καί γράφει: «Ό Στεφ. Δραγούμης, είχε άλλοτε υποστηρίξει ότι
προέρχεται από τη λέξη Κηπιανά, πού σημαίνει κήπους, ούτε όμως αυτό ήταν
δυνατό νά σιμβαίνει γιατί τότε καί οι κήποι έπρεπε νά λέγονται καί τσίποι, αλλά
ούτε είναι δυνατόν, αν είχε ποτέ επισκεφθεί τή θέση, νά ισχυρισθη ότι είναι
δυνατό, ούτε στή φαντασία κανενός νά γεννηθή όνειρο κήπου στίς
απροσπέλαστες τοποθεσίες πάνω από τήν "Ανάληψη τον Γουλά. Πάντως δέν
είναι λέξη σλαβική, αλλά μάλλον άρβανιτοβλάχικη».

Έχουν πολλοί ακόμα εκφράσει καί δημοσιεύσει γνώμες για τήν ερμηνεία του
τοπωνυμίου Τσιπιανά, όπως ό Ί. Σφηκόπουλος στά Κάστρα του Μοριά (208
- 209): «Είναι βυζαντινό τό κάστρο Τσιπιανών (Κηπιανών) καί χτίσθηκε από
Ελληνα Στρατηγό στό Μοριά, πού λεγόταν «Κεφαλή του Βασιλιά».
Επίσης ό Ν.Κ. Αλεξόπουλος γράφει ότι «Τό φρούριον έκαλείτο «Κηπιανά»
έκ των υπαρχόντων εκεί έν τη πεδιάδι κήπων. Ή λέξις Κηπιανά ανά τούς
αιώνας ούδεμίαν φθογγολογικήν μεταβολήν έπαθε. Οί περίοικοι όνομάζουσι
τούτο Τσε(κ)πιανά Τό γράμμα κ και σήμερον οι γεροντότεροι της περιφερείας
έκφέρουσι είς τάς λέξεις τας άρχομένας από κ, δια τού τσ» (= τσιτακισμός).
Εμπεριστατωμένη μελέτη για την ετυμολογία των Τσιπιανών έγινε στό
Γλωσσάριο τών «Μαντινειακών Μοναστηριών». Συμπερασματική, κατάληξη
είναι ότι ο Νικ. Μουτσόπουλος, καθηγητής τού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,
προσεγγίζει στην πραγματικότητα καί τήν ορθή ερμηνεία...
ΑΝΑΡΤΉΘΗΚΕ ΑΠΌ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ Δ. ΒΈΡΡΟΣ ΣΤΙΣ
1/28/2009 12:39:00 πμ 0 σχόλια Σύνδεσμοι σε αυτήν την ανάρτηση
Ε Τ Ι Κ Έ Τ Ε Σ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΕΣΤΑΝΗΣ

Στό βιβλίο του Αθ. Παπαγιάννη, διαβάζουμε:

"... Η Νεστάνη είναι ο πρώτος σταθμός που συνάντησε ο περιηγητής
Παυσανίας για να εισέλθει στην Αρκαδία από τήν Αργολίδα, ακολουθώντας τό
δρόμο της Κλίμακας ή τό δρόμο του Πρίνου στο Μαλεβό.
Ο ευρύτερος ορίζοντάς της διαγράφεται από περίγυρο βουνών: Χτενιάς (1634
μ.), 'Αρτεμίσιο (1771 μ), Λύρκειο ή Γούπατο (1648 μ.), Αρμενιά (1739 μ.) και
το πρόβουνό της (παρακλάδι) Αλήσιο (Μπαρμπέρι) (1,030 μ.). Δυτικά της στό
βάθος αντικρίζουμε τά βουνά του Μαινάλου (1981 μ.). (ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ,
ΜΑΙΝΑΛΟ ΘΕΩΡΟΥΣΑΝ ΤΗΝ ΟΣΤΡΑΚΙΝΑ). Υπάρχουν και άλλες κορυφές,
Αϊδίνιο - Ροϊνό (1849), Έπάνω Χρέπα 1559μ.).
Τό στενότερο ορίζοντά της τον άποτελούν τα πλησιέστερα βουνά ή λόφοι:
Πανηγυρίστρα (743 μ.), Σκαλόραχη, Κούτρουλας, Γκαβέζος, Γουλάς (1.141
μ.), Αγιάννα με την προέκτασή της μέχρι τη Βουλωμένη (παρακλάδι του
Χτένια) και ο Στοχός.
Στά νότια έχει ανοιχτό ορίζοντα και θέα πρός τήν Τριπολιτσά, περιώνυμη κατά
τήν Τουρκοκρατία καί την Επανάσταση του Εικοσιένα, ενώ στα δυτικά
ξαγναντεύουμε στον ορίζοντα τό Μαίναλο (Έπάνω Xρέπα ύψ. 1559 και
Όστρακίνα 1981 μ).
Μέ κέντρο τήν πρωτεύουσα της Αρκαδίας και προς τα βορεινό της, σε
απόσταση 15 χιλμ (3 ώρες πεζοπορία) βρίσκεται η Κωμόπολη Νεστάνη
(πρώην Τσιπιανά) της επαρχίας Μαντινείας.
Πηγαίνοντας από την Τρίπολη στη Νεστάνη περνούμε άπο τά Χάνια της
Σκοπής, από το Μαντινειακό λεκανοπέδιο Αμπέλια), για να φτάσουμε στο
κλειστό μικρότερο λεκανοπέδιο. Δεξιά είναι η Νεστάνη και αριστερά το Αργό
πεδίο, ο κάμπος της, (που άλλοτε λεγόταν Βάλτος). Έχει υψόμετρο 636
μέτρα. Ό πληθυσμός της, κάποτε είχε φτάσει τους 3.400 κατοίκους, αλλά
σήμερα βρίσκεται μειωμένος στό 1/3, μέ συνεχή μείωση λόγω της εσωτερικής
καί εξωτερικής μετανάστευσης.Μέ την Αργολίδα επικοινωνεί μέ τρεις
ημιονικούς δρόμους: της Κλίμακας (Πόρτες) του Πρίνου (Καρυά) καί του
Τουρνικίου. Η συγκοινωνία με αυτοκινητόδρομο συνεχίζεται μέχρι του Σάγκα.
Τώρα, όμως, υπάρχει η σήραγγα του Αρτεμισίου, που συντόμευσε την
επικοινωνία και σύνδεσή της με την Αργολίδα και την Αθήνα. Επίσης, ο νέος
αμαξιτός δρόμος Νεστάνης - Καρυάς κατασκευάσθηκε τό 1984 άπο τη MOMΑ
Πελοποννήσου, Υψόμετρο Νεστάνης (μέσος σταθμικός) 655 μ.

Εγώ θα ήθελα εδώ να επισημάνω μια παράλειψη του συγγραφέα,

μάλλον άθελά του: Ο άνθρωπος που χειρίστηκε προσωπικά το θέμα της
διάνοιξης του δρόμου Νεστάνης - Καρυάς, ήταν φυσικά ο Διοικητής της
IV Μεραρχίας Πεζικού, ο Υποστράτηγος Δημοσθένης Κ. Βέρρος. Ναι, ο
πατέρας μου συνέλαβε, οργάνωσε, και επέβλεψε το έργο της ΜΟΜΑ
(ΜΟΜΑ τότε ήταν μονάδες Μηχανικού που άνοιξαν πολλούς δρόμους
στην Ελλάδα της εποχής εκείνης). Προσπαθώ να πείσω τον πατέρα μου
να μας τα γράψει, αλλά προς το παρόν, σεμνός, αναμένει αναγνώριση
του έργου του και σιωπά. Ισως κάποτε (ελπίζω ο πατέρας μου να είναι
εν ζωή τότε), τιμηθεί για την προσφορά του αυτή...
Το πρόβλημα του νερού στην Τρίπολη και τη Μαντινεία

Βγαίνοντας από την σήραγγα του Αρτεμισίου και κατευθυνόμενοι προς την
Τρίπολη, πατάτε τα ιερά και ιστορικά χώματα της Μαντινείας. Στα δεξιά σας
θα δείτε μια τεράστια έκταση -- το αρχαίο "Αργόν Πεδίον" κατά τον Παυσανία--
και αριστερά δεσπόζει ο περίφημος βράχος του Γουλά με το ιστορικό
μοναστήρι της Νεστάνης (η κοινότητα-πρωτεύουσα του Δήμου Μαντινείας)
την Παναγία την Γοργοεπήκοο. Το "πεδίον" κρύβει στα σπλάγχνα του πολύ
νερό... (στη φωτο, μια άποψη του πεδίου από το μοναστήρι της Νεστάνης).
Θυμάμαι χειμώνες που μετατρεπόταν κυριολεκτικά σε λίμνη με το ύψος του
νερού να καλύπτει τα δέντρα! Εκεί κάπου στα δεξιά βρίσκεται και το χωριό
Σάγκα. Πέρισυ λοιπόν και επειδή η ανικανότητα όλων των Δημάρχων της
Τρίπολης της περασμένης 20ετίας έχει δημιουργήσει ΣΟΒΑΡΟΤΑΤΟ
πρόβλημα ύδρευσης (στην Τρίπολη έχουμε ντεπόζιτα που γεμίζουν το βράδυ,
δεν έχουμε συνεχή ροή) έγινε ολόκληρος "πόλεμος": Στο Σάγκα κάποιος
ιδιώτης σε γεώτρηση, βρήκε πολύ νερό. Φυσικά σαν ξύπνιος που ήταν,
πούλησε το κτηματάκι έναντι παχυλού ποσού στον Δήμο Τρίπολης. Ο ΔΤ
ήθελε να πάει νερό στην πόλη. Αρχισε τα έργα, οι Σαγκιώτες αντέδρασαν,
τελικά απόσο ξέρω κατοχύρωσε 1-2 γεωτρήσεις ο ΔΤ και περιχαρής μας
ανεκοίνωσε ότι σχεδόν έλυσε το πρόβλημα του νερού. Σημειωτέον ότι στο
δικαστήριο, εμφανίστηκε ένας "επιστήμων" υπάλληλος του ΙΓΜΕ, ο οποίος
ούτε λίγο ούτε πολύ, κατέθεσε ότι σύμφωνα με τις "μελέτες" του, το νερό είναι
τόσο πολύ που και το 10% να πάρει ο ΔΤ δεν θα υπάρξει πρόβλημα... Οι
Σαγκιώτες (μάλλον) "σαμποτάριζαν" τα έργα στις γεωτρήσεις και τέλος
πάντων, άρχισε να "πέφτει" νερό στις δεξαμενές του ΔΤ από το Σάγκα... Εδω
και καιρό όμως (μόλις προχθές όμως ανακοινώθηκε), μαθαίνουμε ότι το νερό
από του Σάγκα στέρεψε!!! Ηδη εδω και μήνες βλέπαμε λάσπη στα ντεπόζιτα,
αλλά ως αποχαυνωμένοι πολίτες κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε. ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ
ΤΡΙΠΟΛΗ πίνουν ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ νερό..
Αναρωτιέμαι λοιπόν:

1. Μας κοροϊδεύανε όταν μας έλεγαν ότι το νερό του Σάγκα, θα μας
λύσει το πρόβλημα?
2. Που είναι τα εκατομμύρια κυβικά μέτρα που έλεγε εκείνος ο
επιστήμων του ΙΓΜΕ?
3. Σκέφτηκε ο ΔΤ (και ο ΣΥΝΕΝΟΧΟΣ Δήμαρχος Μαντινείας) τι κακό
κάνει στους κατοίκους του Σάγκα, της Νεστάνης και της Μηλιάς?

Αυτά για σήμερα... Με βλέπω να ασχοληθούμε πολύ με το θέμα

νερό... Εχουμε να γράψουμε και για το νερό που καταλήγει από
μια πηγή της Νεστάνης στο Μοναστήρι. Αυτό το νερό ο
Μητροπολίτης Μαντινείας κ Κυνουρίας, θέλει να το δώσει προς
εκμετάλλευση σε εταιρεία εμφιαλώσεως πόσιμου νερού !!! Εδω
έχουμε κορακιάσει, και η Μητρόπολη απασχολείται με τα έσοδά
της!
2. Λίαν δυσοίωνα λοιπόν τα πράγματα. Προβλέπονται "μάχες" για το
νερό....Ηδη ο Δήμος Κυνουρίας κοντράρεται με την Αργολίδα...

Τρανό παράδειγμα του πόσο το ιερατείο της Εκκλησίας ευρίσκεται εκτός

αποστολής, αποτελεί
το σημερινό
αυτόφωρο που έγινε
στην Τρίπολη, μεταξύ
του Δήμαρχου της
Μαντινείας ως μηνυτή
και του παπά που
κατ' εντολήν του
Μητροπολίτη
Μαντινείας &
Κυνουρίας
Αλέξανδρου έπραξε
απίστευτα πράγματα.
Θα σας τα διηγηθώ
από την αρχή να τα
παρακολουθείτε, διότι
εδώ έχουμε να κάνουμε με χαρακτηριστικές νοοτροπίες..
Η ΝΕΣΤΑΝΗ, έδρα του Δήμου Μαντινείας, έχει την τιμή και την χάρη να
διαθέτει στον πανέμορφο Γουλά της (βράχος που δεσπόζει πάνω από το
χωριό, βλ. ΦΩΤΟ), το ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας της Γοργοεπηκόου.
Χρονολογείται από το 1100μ.Χ περίπου και η θαυματουργή εικόνα της
Παναγίας είναι περ. 700 ετών. Στην αυλή του μοναστηριού, υπάρχει μια
βρύση που συνεχώς τρέχει. Η πηγή της βρίσκεται στην περιοχή. Οι κάτοικοι
της Νεστάνης χωρίς ούτε καν να διανοηθούν ότι θα στερήσουν το τρεχούμενο
νερό από το μοναστήρι, αποφάσισαν ομόφωνα σε Δημοτικό συμβούλιο πριν
από μήνες να χρησιμοποιήσουν ένα μέρος από το νερό της πηγής για την
υδροδότηση του χωριού που είναι διακοπτόμενη, χρόνια τώρα. Στη ουσία
αναγκάστηκαν να το πράξουν διότι εκτός από τη λειψυδρία, τους πρόλαβε ο
Αγιος Μαντινείας Αλέξανδρος, στα σχέδια του οποίου είναι να
ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΕΙ την ΠΗΓΗ ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΣΕ ΙΔΙΩΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ το νερό
ΓΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΗ! Ξάδελφος λοιπόν ενός επενδυτή είναι και ο παπάς που
λειτουργεί στο Μοναστήρι, τυφλό όργανο απ' ότι φαίνεται του Μητροπολίτη.
Μόλις λοιπόν εγκρίθηκε η τεχνική μελέτη και εκταμιεύτηκαν τα λεφτά για το
έργο από τη Νομαρχία, ο δήμαρχος Τσαγγούρης ξεκίνησε και έφτιαξε τους 2
αγωγούς που οδηγούν το νερό από την πηγή: ο ένας καταλήγει στη δεξαμενή
του χωριού και ο άλλος στο μοναστήρι για να εξασφαλιστεί το νερό της
ιστορικής βρύσης. Ταυτόχρονα θα βοηθηθούν οι ταλαίπωροι αγρότες του
χωριού και των κτημάτων τους στη γειτονική Μηλιά (εκεί έχουν οι
περισσότεροι κάτοικοι του χωριού τα χωράφια τους και μαστίζονται από την
έλλειψη νερού). Ομως, η Μητρόπολη έχει διαφορετική άποψη. Κραδαίνοντας
(ανύπαρκτα μάλλον και άνευ αντικρύσματος) χαρτιά, που δεν τα
αποκαλύπτει, ισχυρίζεται ότι το Μοναστήρι ανήκει σε αυτήν και ότι
ΔΙΚΑΙΟΥΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟ ΝΕΡΟ ΟΤΙ ΓΟΥΣΤΑΡΕΙ!!! Με λίγα λόγια αγαπητοί
φίλοι, ο Μητροπολίτης σε καιρούς δύσκολους, θέλει να ΕΜΠΟΡΕΥΤΕΙ το
πολύτιμο νερό, αγνοώντας το πόσο αυτό θα ανακούφιζε το ποίμνιό του!!!
Σήμερα το πρωΐ λοιπόν στις 7 η ώρα ο παπάς του, ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΑ (!),
συνοδευόμενος από υδραυλικό και 2 ΠΕΡΙΠΟΛΙΚΑ (!), πήγε στον τόπο του
έργου και βανδάλισε στην κυριολεξία τους αγωγούς, θέλοντας να καταστρέψει
το έργο!!!
Ο ρόλος των περιπολικών διερευνάται.. Τι δουλειά είχε η αστυνομία να
συνοδεύσει τον παληκαρά και προκλητικό παπά εκεί;
Τον παίρνουν που λέτε χαμπάρι οι κάτοικοι και γίνεται το σώσε. Μόνο που
δεν τον λυντσάρησαν. Η συνέχεια στο αυτόφωρο με εκατέρωθαν μηνύσεις.
Τώρα τι μήνυση έκανε και γιατί ο παπάς στον δήμαρχο, μόνο αυτός ξέρει.
Ωραίος Μητροπολίτης!! Παράδειγμα για την εκκλησία! Αν ζούσε σε άλλη
εποχή θα ήταν μεταξύ των εμπόρων που ο Κύριος έδιωξε με το φραγγέλιο
από τον περίβολο του ναού!
Και για τους ντόπιους, και ένα άλλο "περίεργο": Στο δικαστήριο στα
πηγαδάκια, εμφανίστηκε γνωστός "παράγοντας" του ΠΑΣΟΚ που είχε
διατελέσει στο παρελθόν Κοινοτάρχης στη Νεστάνη, έφαγε απίστευτο χρήμα,
έκανε λαμογιές που έχουν μείνει στην ιστορία αναγκάστηκε τελικά να
πουλήσει το σπίτι του και να φύγει από το χωριό και τώρα εμφανίζεται παρα
τω πλευρώ των κατοίκων υποσχόμενος ποιός ξέρει τι και ελπίζοντας
προφανώς να "καρπωθεί" τυχόν θετική έκβαση της υπόθεσης για το χωριό.
Για τους μη Αρκάδες, αρκούν τα συμπεράσματα από τη συμπεριφορά του
Μητροπολίτη. Εγώ προσωπικά και το ιστολόγιό μου, ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ τους
κατοίκους της Νεστάνης και ΚΑΤΑΓΓΕΛΟΥΜΕ τις ενέργειες της Μητρόπολης.
Ταυτόχρονα, ΚΑΤΑΓΓΕΛΟΥΜΕ και τα λαμόγια που πάνε να καρπωθούν τους
αγνούς αγώνες των κατοίκων της Νεστάνης, που μακριά από πολιτικές
σκοπιμότητες, προσπαθούν να επιβιώσουν μαχόμενοι τα μεγάλα
συμφέροντα.
Ακούστηκε επίσης ότι υπουργός της ΝΔ που το παίζει Αρκάς (χωρίς να είναι),
"παρενέβη" στο σημερινό δικαστήριο προκειμένου να επηρεάσει υπέρ της
Μητρόπολης την απόφαση!!
ΖΗΤΟΥΜΕ ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΡΚΑΔΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΝΑ ΔΗΛΩΣΟΥΝ
ΞΕΚΑΘΑΡΑ την υποστήριξή τους στο λαό της Νεστάνης και να
ΕΝΑΝΤΙΩΘΟΥΝ στα πλουτοκρατικά σχέδια της παμφάγου Μητρόπολης!

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΕ ΣΗΜΕΡΑ

ΣΤΟ MEGA
Σήμερα το πρωΐ
(Τρίτη 13 Μαΐου), όλη
η Τρίπολη είδε στην
εκπομπή των
Καμπουράκη -
Οικονομέα σε απ'
ευθείας σύνδεση από
την πλατεία της
πανέμορφης
Νεστάνης να
ξεδιπλώνεται η
κόντρα των κατοίκων
της με τον δικηγόρο
της Μητρόπολης.
Επειδή την είχα
βιντεοσκοπήσει (ποτέ
δεν βλέπω τα
πρωϊνάδικα), την παρακολούθησα. Μου έκαναν πολλά πράγματα εντύπωση:
Το ίδιο κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να κάνει και ο Μητροπολίτης ο οποίος
θα πρέπει, βλέποντας τις αντιδράσεις του ποιμνίου του, να κλείσει το
θέμα και όχι να διασύρεται σε κανάλια και τύπο δυσφημώντας την
Ορθοδοξία.

Ανεξάρτητα από το ποιο είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς της πηγής του

νερού, ΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΔΙΑΜΦΗΣΒΗΤΗΤΟ: Το ιερατείο της Εκκλησίας δεν
έχει κανένα λόγο ΝΑ ΕΜΠΟΡΕΥΕΤΑΙ το
πολύτιμο για τους κατοίκους και την αγροτιά της
περιοχής νερό. Με τις ενέργειες αυτές η
εκκλησία ΤΙΘΕΤΑΙ εκτός αποστολής της!

ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ

ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΥΤΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΝΕΡΟΥ, ΑΣ
ΣΠΕΥΣΕΙ Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΝΑ ΤΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΕΙ
ΠΡΙΝ ΕΦΟΡΜΗΣΟΥΝ ΚΑΙ ΣΕ ΑΥΤΕΣ ΟΙ
ΙΕΡΕΙΣ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ. Το δις εξαμαρτείν ουκ
ανδρός σοφού Δήμαρχε Τσαγκούρη. Στο φινάλε
τίποτα δεν σε εμποδίζει να "δεις" τα αποθέματα
ΟΛΩΝ των πηγων της περιοχής και να κανεις ΕΣΥ ΜΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΜΦΙΑΛΩΣΗΣ, αν κριθεί σκόπιμο (και αφού
εξασφαλιστούν επαρκείς ποσότητες για πόσιμο νερό των κατοίκων και
της άρδευσης του κάμπου).ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΑ, ΘΕΛΗΣΗ
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ και εδω που τα λέμε αν η Μαντινεία είχε πιο δραστήριους
τοπικούς άρχοντες, δεν θα φτάναμε στο σημείο αυτό, η δε περιοχή θα
είχε γίνει Ελβετία. ΜΗ ΞΕΧΝΑΜΕ ότι στο διπλανό χωριό της Νεστάνης,
το Κάψια, υπάρχουν τα περίφημα σπήλαια, ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΟΜΟΡΦΙΑΣ, οι υποδομές είναι έτοιμες και
περιμένουμε εδω και χρόνο να ξυπνήσουν οι τοπάρχες μας να τα
φτιάξουν την εταιρεία που απαιτείται για να ξεκινήσει η λειτουργία τους!
Και για το τέλος, σας χαρίζω μια φωτο του πανέμορφου χωριού με το
εντυπωσιακό μοναστήρι της Παναγίας της Γοργοεπηκόου στη βάση του
εντυπωσιακού βράχου του Γουλά. Θα επανέλθω με νεότερα.

Το "Βατοπέδιο" της Νεστάνης. ΜΟΝΟ το ΚΚΕ ενδιαφέρεται... ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ

ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ?
Σήμερα, στην τοπική εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΝΕΑ, διάβασα ότι αύριο
Πέμπτη, 18/9/2008, το μέλος της ΚΕ και βουλευτής του ΚΚΕ κ. Νίκος
Καραθανασόπουλος θα βρίσκεται στην Αρκαδία, στις 6 το απόγευμα θα
παραχωρήσει συνέντευξη τύπου και στις 7.30 θα παριοδεύσει στη Νεστάνη
και στις 9.30 στο διπλανό Σάγκα επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον του κυρίως
στο πρόβλημα που έχει ανακύψει με τα νερά των περιοχών αυτών.

Η υπόθεση με τα νερά της Μονής της Παναγίας της Γοργοεπηκόου Νεστάνης,

έχει εξελίξεις. Ποιές εξελίξεις; Το χωράφι που βρίσκεται η πηγή θεωρούσε ο
Δήμος Μαντινείας ότι του ανήκε. Ελα όμως που ο Μητροπολίτης Αλέξανδρος
αποφάσισε να δώσει το πολύτιμο νερό για εκμετάλευση σε ιδιωτική εταιρεία
εμφιάλωσης! Ο λαός της Νεστάνης αντέδρασε αλλά η Μητρόπολη δεν
υποχώρησε και η υπόθεση πήγε στα δικαστήρια. Σε δίκη που έγινε, η
ΑΔΕΣΜΕΥΤΗ δικαιοσύνη αποφάσισε ότι το χωράφι ανήκει στην δικαιοδοσία
της Μητρόπολης. Τι κι αν φωνάζουν οι κάτοικοι, τι κι αν το "ποίμνιο" υποφέρει
από λειψυδρία, η Μητρόπολη θέλει να κάνει βατοπεδίτικες buissness... Πήγαν
λοιπόν οι κάτοικοι, πήγαν οι πατριώτες εξ' Αμερικής, τρέξαν στον
Μητροπολίτη, τίποτα. Πήγαν και στους τοπικούς βουλευτές, τίποτα.
Μάλιστα: ο κ. Τατούλης ΕΝΙΨΕ ΤΑΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΟΥ. Μπορεί να κάνει
"τσαμπουκάδες" στην Κυβέρνηση, αλλά στον Αλέξανδρο, σούζα! Η
υπόθεση έφτασε στη Βουλή με επερώτηση που κατέθεσε το ΚΚΕ. Είναι οι
μόνοι που έδειξαν να ανησυχούν και να που αύριο στέλνουν και τον βουλευτή
τους στη Νεστάνη να συζητήσει το θέμα με τους κατοίκους. Κάτι είναι κι
αυτό....ΧΕΙΡΙΣΤΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ έχει προκαλέσει πάντως στον λαό της
Μαντινείας η επιμονή αυτή του Μητροπολίτη...Οσο για την υπόθεση με τα
νερά του Σάγκα (στον Δήμο Μαντινείας ανήκει κι αυτό) που του τα "υπέκλεψε"
ο Δήμος Τρίπολης αλλά και για την τραγική υπόθεση της καθυστέρησης της
λειτουργίας των σπηλαίων του Κάψια, θα επανέλθω σύντομα.
Μέχρι τότε, διαβάστε εδώ για το Σάγκα και εδώ για τα σπήλαια...

Μετά την αποκάλυψη του «Ρ» ότι η Μονή

Γοργοεπηκόου έχει πουλήσει τις πηγές σε εταιρεία
εμφιάλωσης νερού, οι κάτοικοι της περιοχής δήλωσαν
αποφασισμένοι να αγωνιστούν μέχρις εσχάτων για να
ανατρέψουν τα σχέδια

(Του απεσταλμένου
μας Νίκου
ΤΣΑΚΑΝΙΚΑ).--

Σύσσωμοι οι κάτοικοι της Νεστάνης

παραβρέθηκαν στη συγκέντρωση που
διοργάνωσε χτες η Νομαρχιακή Επιτροπή
Αρκαδίας του ΚΚΕ, με ομιλητή τον βουλευτή
του Κόμματος Νίκο Καραθανασόπουλο,
σχετικά με τις ενέργειες της Μονής
Γοργοεπηκόου για την εμπορευματοποίηση του νερού των πηγών του
Αρτεμισίου. Οι κάτοικοι που γέμισαν ασφυκτικά την κοινοτική αίθουσα
εξέφρασαν την αγανάκτησή τους στο κλιμάκιο του Κόμματος για το γεγονός
ότι η Μονή, την ώρα που η περιοχή έχει στεγνώσει από νερό, επιδιώκει να
κάνει μπίζνες, με την ανοχή των τοπικών παραγόντων, καθώς και των
κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, που στέρησαν και συνεχίζουν να τους
στερούν την πρόσβαση στις πηγές της περιοχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι
τους τελευταίους μήνες, τη στιγμή που οι μπίζνες της Μονής με την εταιρεία
εμφιάλωσης νερού έχουν «κλείσει», οι κάτοικοι υποφέρουν από την έλλειψη
νερού. Στη σύντομη τοποθέτησή του, ο Ν. Καραθανασόπουλος σημείωσε
πως κανένας δεν μπορεί να κερδοσκοπήσει από το νερό που βρίσκεται στο
υπέδαφος και μάλιστα σε βάρος των συνολικών αποθεμάτων, ιδιαίτερα σε μία
εποχή που υπάρχει ο κίνδυνος της λειψυδρίας. Η απαράδεκτη στάση των
υπευθύνων της Μονής στηρίζεται στην πολιτική της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και της
ΕΕ, που έχουν μετατρέψει το νερό σε εμπόρευμα, στρώνοντας το χαλί στις
πολυεθνικές εμφιάλωσης να θησαυρίζουν από την εκμετάλλευσή του. Επίσης,
είναι εξοργιστική και άθλια η προσπάθεια της Μονής να επικαλείται έγγραφα
από την εποχή της τουρκοκρατίας για να κατοχυρώσει τις διεκδικήσεις της. Η
διαχείριση του νερού απαιτεί κεντρικό σχεδιασμό και κοινωνικό έλεγχο.
Απαιτείται ενιαίος φορέας διαχείρισης υδάτινων πόρων με ευθύνη του
κράτους σε έργα υποδομής στην άντληση, στη μεταφορά σε σύγχρονο
δίκτυο.Μέχρις εσχάτων Στη συζήτηση που ακολούθησε, πλήθος κατοίκων
πήρε το λόγο για να εκφράσει την αντίθεσή του στα σχέδια της Μονής. Είναι
χαρακτηριστική η τοποθέτηση του Αλέκου Παπαγιάννη, συνταξιούχου
δασκάλου, ο οποίος ανέφερε: «Μόνο το ΚΚΕ μάς δέχτηκε για να συζητήσουμε
το πρόβλημα τη μέρα που οι βουλευτές των άλλων κομμάτων μάς
αποφεύγουν, προκειμένου να μην χαλάσουν τις σχέσεις τους με τον
δεσπότη». Και αναρωτήθηκε: «Τι μπορώ να πω τώρα στους παλιούς μου
μαθητές, όταν τους δίδασκα να σέβονται τους ιερείς και να πιστεύουν στο θεό,
τη στιγμή που αυτοί θέλουν να πάρουν το νερό του λαού για να
κερδοσκοπήσουν σε βάρος του;». Το λόγο πήρε επίσης, εκ μέρους της
εκπαιδευτικής κοινότητας, η διευθύντρια του Γυμνασίου Νεστάνης Ελένη
Παρασκευοπούλου, η οποία σημείωσε: «Συμπαραστεκόμαστε στο δίκαιο
αγώνα των κατοίκων, συμμεριζόμαστε την αγωνία τους για το πρόβλημα του
νερού, είναι δημόσιο αγαθό και ανήκει σε όλους. Εμείς οι εκπαιδευτικοί άλλες
αξίες διδάσκουμε στους μαθητές μας και όχι την εμπορευματοποίηση των
δημόσιων αγαθών». Ο Νίκος Λιάπης, μέλος της Επιτροπής, σημείωσε:
«Είναι λυπηρό να έχουμε περιέλθει σε αυτή την κατάσταση από τους
πνευματικούς ταγούς, οι οποίοι απροσχημάτιστα και με περισσό κυνισμό
έχουν μεταλλαχτεί σε στυγνούς εμπόρους. Εκφράζοντας τη θέληση όλων των
κατοίκων, ως Συντονιστική Επιτροπή, θα αγωνιστούμε μέχρις εσχάτων για τη
δικαίωση των στόχων μας, που είναι να γευτούμε το φυσικό πλούτο μας και να
τον παραδώσουμε στις επόμενες γενιές». Kai o ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΙΑΠΗΣ
συμπληρωνει με απόκρυφα κείμενα
Eξερεύνηση Σπηλιάς Νεστάνης

Η Νεστάνη είναι ορεινό γραφικό χωριό χτισμένο στους πρόποδες του

Αρτεμησίου (15 χιλ. από την Τρίπολη), το πρώτο χωριό που συναντά ο
ταξιδιώτης ερχόμενος από την Αθήνα από την νέα εθνική οδό και απέχει 5 χιλ.
από τη σύραγγα του Αρτεμισίου. Σε ένα μεγάλο μέρος οι αγροί των κατοίκων
βρίσκονται στην πεδιάδα κάτω από την Νεστάνη, το "Άργον πεδίον" των
αρχαίων. Η περιοχή κατακλύζεται συχνά από τα νερά των βροχών, τα οποία
από εκεί κατευθύνονται υπόγεια μέσα από καταβόθρες προς τις ακτές της
Αργολίδας.
1η (και τελευταία?) Κατάδυση: 29/11/2003
Δύτης: Τζαβέλας Γιώργος, Υποστήριξη: Θ.Θεοδοσιάδης, Κ.Κυριαζή, Γ.Χατζή,
Ε.Γιατζή Εξοπλισμός: 2 x 5,5 λίτρα , Στεγανή!
Η σπηλιά βρίσκεται στην πεδιάδα της Νεστάνης κι από εκεί αποχετεύονται
όλα τα νερά των βροχών. Είναι δύσκολο να "πετύχεις" την πεδιάδα στεγνή κι
όταν μάθαμε πως την περίοδο αυτή δεν είχε νερά αποφασίσαμε να
προχωρήσουμε σε εξερεύνηση της σπηλιάς, η οποία στο τέρμα της (στα 300
περίπου μέτρα) έχει σιφόνι. Ο ΓΤ συμφώνησε να καταδυθεί στο σιφόνι αυτό
προκειμένου να εντοπίσει πιθανές συνέχειες της σπηλιάς. Τίποτα δε θα τον
σταματούσε. Αγνοώντας τη λάσπη, τα σκουπίδια, τα κόκκαλα, τα μπουκάλια
με τα φυτοφάρμακα που επέπλεαν στο νερό και το στρώμα λίπους και
βρωμιάς πάχους 15-20 cm περίπου, μας χαιρέτησε και με χαμόγελο
καταδύθηκε για να ανακαλύψει νέα τμήματα... Στη συνέχεια ο ΓΤ περιγράφει:
Μάλλον αυτή είναι η χειρότερη βουτιά που έχω κάνει.
Ας αγνοήσουμε όλα τα δυσάρεστα που περιέγραψε τόσο σεμνά η Ειρήνη και
ας επικεντρωθούμε στα τεχνικά στοιχεία της κατάδυσης. Το υποβρύχιο
σπήλαιο είναι πολύ στενό και η ορατότητα πολύ άσχημη και μηδενίζεται
μετά από λίγα δευτερόλεπτα λόγω του χοντρού ιζήματος. Επιπλέον
πεσμένα κλαδιά γίνονται "παγίδες" για το δύτη και τον εξοπλισμό του. Μετά
από 48 μέτρα (μέγιστο βάθος -6 μέτρα) αναδύθηκα σε ένα δωμάτιο πίσω
από το σιφόνι. Συνήθως η στιγμή αυτή αποτελεί το αποκορύφωμα τις
εξερεύνησης και το όνειρο κάθε σπηλαιοδύτη : να αναδυθεί σε ένα
δωμάτιο που δεν έχει ξαναφωτιστεί ποτέ και δεν το έχει δει ποτέ
ανθρώπινο μάτι . Αυτή τη φορά όμως η μόνη μου σκέψη είναι πως θα βγω
από αυτό το άθλιο φρικτό μέρος. Στην επιστροφή, με μηδενική ορατότητα και
αφού μπλέχτηκα και σκάλωσα λίγες φορές στα κλαδιά αναδύθηκα και
βουλιάζωντας στη λάσπη με απροσδόκητη ενεργητικότητα κατευθύνθηκα
στην έξοδο του σπηλαίου.
Την ώρα που ο Γιώργος βρισκόταν στο σιφόνι (προσπαθώντας πρώτα να
επιβιώσει και ταυτόχρονα να εξερευνήσει το τμήμα αυτό) εμείς επιδοθήκαμε
στην εξερεύνηση του τμήματος πριν το σιφόνι. Συγκεκριμένα, η ΧΓ με τη
βοήθεια του ΘΘ σκαρφάλωσε με επιδεξιότητα στην αριστερή πλευρά της
σπηλιάς, ακριβώς δίπλα στο σιφόνι, προκειμένου να ελέγξει για πιθανές
συνέχειες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το τοίχωμα της σπηλιάς κάλυπτε ένα
παχύ στρώμα λάσπης πάχους 4 εκατοστών περίπου, γεγονός που έκανε τα
βήματα της ΧΓ ασταθή. Ωστόσο, με πολύ προσοχή και χωρίς ουσιαστική
ασφάλεια κατάφερε να φτάσει στην οροφή μόνο και μόνο για να
διαπιστώσει ότι το πέρασμα στένευε υπερβολικά και ήταν αδύνατο να
συνεχίσει. Στο σημείο αυτό έδεσε ένα σχοινί σε ένα βράχο για να έχει κάποια
ασφάλεια κατά την κάθοδό της, ωστόσο διαπίστωσε ότι ο βράχος δεν ήταν
αρκετά στέρεος οπότε αποφάσισε να μη στηριχθεί σε αυτό. Όσο η Γιάννα
σκεφτόταν πώς θα γίνει να κατέβει αλλά να μην αφήσει το σχοινί πίσω, ο ΘΘ
ανέβηκε, πήρε το σχοινί και κατέβηκε, αφήνοντάς μας να κοιταζόμαστε με μια
απορία στα μάτια... Την ώρα που καθοδηγούσαμε τα βήματα της Γιάννας
προκειμένου να κατέβει, ακούστηκε θόρυβος από το σιφόνι. Ήταν ο Γιώργος!
Παρατήσαμε τη Γιάννα και η προσοχή μας επικεντρώθηκε στο Γιώργο, ο
οποίος για κάποιο λόγο δεν αντιδρούσε στις ερωτήσεις μας. Μάταια τον
ρωτούσαμε αν είναι καλά, αν συνέχιζε, πόσο προχώρησε...Απλά δεν
απαντούσε. Όση ώρα εμείς του κάναμε διάφορες ερωτήσεις και
αποθανατίζαμε τη στιγμή, εκείνος απλά "έφτυνε". Τότε σκεφτήκαμε ότι μάλλον
κάτι δεν πήγε καλά. (Η Γιάννα ακόμα περίμενε να της δώσουμε λίγη σημασία
όσο κατέβαινε).Τελικά, αφού πρόσθεσε και το περιεχόμενο του στομάχου του
στο ήδη βρώμικο νερό του σιφονιού, ο Γιώργος κατάφερε να βγει από το
σιφόνι και να μας πλησιάσει. "Όλα καλά, πάμε έξω" ήταν τα τελευταία λόγια
του μέσα στη σπηλιά και ύστερα χάθηκε από μπροστά μας, φορώντας όλο
του τον εξοπλισμό!!!( Ίσως το νερό που κατάπιε να ήταν πολύ θρεπτικό, στο
κάτω κάτω είχε τα πάντα μέσα...) Προσπαθήσαμε να τον προλάβουμε αλλά
δεν τα καταφέραμε, μας είχε αφήσει πολύ πίσω. Όταν βγήκαμε τελικά από τη
σπηλιά, αντικρύσαμε το Γιώργο σωριασμένο στην κυριολεξία πάνω στο
γρασσίδι. Κανείς δε μιλούσε, λες και είχαμε δώσει μυστικά έναν όρκο σιωπής.
Μόνο αναρωτιόμασταν τι θα μπορούσε να είχε δει...
Μετά από λίγη ώρα κι όταν άρχισε να συνέρχεται, ο Γιώργος μας περιέγραψε
πόσο βρώμικα ήταν από την άλλη πλευρά του σιφονιού και τι ακριβώς είχε
συναντήσει, κι αυτά που ακούσαμε δικαιολογούσαν απόλυτα την αντίδρασή
του. Δεν το παραδεχτήκαμε, αλλά νομίζω πως η σκέψη που όλοι κάναμε
ήταν "Ευτυχώς που δεν ήμουν εγώ!". Αφού μαζέψαμε όλα τα πράγματα
αναχωρήσαμε για Αθήνα κάνοντας μια στάση για φαγητό στη Νεμέα, στην
ταβέρνα που μας υπέδειξε η γυναίκα του Γιώργου τηλεφωνικώς, και
πραγματικά το φαγητό ήταν υπέροχο. Οι γαργάρες με τσίπουρο ήταν
βάλσαμο για το Γιώργο και μετά από δυο τρία ποτηράκια κρασί πήραμε το
δρόμο της επιστροφής. Ήταν σίγουρα μια αξέχαστη μέρα για όλους.

Καταβόθρα Νεστάνης, ………….Είναι μονο μία????

Πραγματοποιήθηκε – για πρώτη φορά από όσον γνωρίζουμε – κατάδυση στο
σιφόνι της Νεστάνης. Μετά από κατάδυση 50 μέτρων και μέγιστου βάθους
6 ο δύτης αναδύθηκε σε θάλαμο από την άλλη πλευρά. Το σιφόνι είναι
εξαιρετικά βρόμικο καθιστώντας την κατάδυση εξαιρετικά δυσάρεστη. Το
σιφόνι είναι στενό, με πολύ χαμηλή ορατότητα και επιπλέον υπάρχουν αρκετά
κλαδιά πεσμένα που είναι πιθανά σημεία μπλεξίματος.
Το γραφικό χωριό Κάψια (ονομάστηκε έτσι, γιατί κάηκε από Τούρκους και
Γερμανούς) της Μαντινείας στο νομό Αρκαδίας, Το Σάββατο το πρωί,
ομάδα εξερεύνησε την «Ατμότρυπα» στα Γαλαράκια Κάψιας με θέα την
αρκαδική πεδιάδα, κάτω από το λαμπερό ήλιο της αλκυονίδας ημέρας. Η
«Ατμότρυπα» είναι κοντά στο πανέμορφο σπήλαιο-καταβόθρα Κάψια και
απέναντι από την καταβόθρα της Νεστάνης, αλλά και των πολλών
σπηλαιολογικών και υδρο-γεωλογικών μορφών της ευρύτερης περιοχής,
που εύστοχα η πανάρχαιη ελληνική παράδοση τοποθέτησε τη γέννηση και
δράση του θεού Ποσειδώνα.
Την στενή είσοδος με συνεχή και έντονη εκροή αέρα, ακολουθεί μικρή
κατηφορική διαδρομή με χαμηλές οροφές και μικρές αίθουσες. Την
επόμενη ημέρα παρατηρήσαμε με χαμηλό βαρομετρικό και ψιλόβροχο την
εκροή του ατμού, που ανερχόταν από την είσοδο του σπηλαίου και ήταν
εντυπωσιακή!!

Το μεσημέρι και πάλι με οδηγό τον φιλοξενούντα μας και πάρεδρο του
χωριού Γρηγόρη, συνεχίστηκε η εξερεύνηση της καταβόθρας του «Τούση»
με την μεγάλη κατηφορική αίθουσα και τις διακλαδώσεις διαδρομών, που
οδηγούν τις μεγάλες και έντονες απορροές νερών τον χειμώνα, στα έγκατα
της αρκαδικής γης. Αναφέρεται ότι, όταν η καταβόθρα «Κάψια»
υπερφορτώνεται με πολλά νερά, τότε ακούγεται το βουητό υπόγειων
νερών. Ήταν μεγάλη έκπληξη για την εξερευνητική ομάδα, η λάξευση των
πετρωμάτων, τα οποία έπεσαν από οροφές του σπηλαίου και η
τοποθέτηση των στα πλάγια με ξερολιθιά, από τους πρόγονους μας στη
Μαντινεία, όπως ακριβώς και στην πεδιάδα των Μινύων της Κοπαϊδας
Το Σάββατο το μεσημέρι στις 15/11/03 συναντηθήκαμε με τον Χρήστο
Παναγιωτόπουλο στην πλατεία Λεβιδίου Αρκαδίας με σκοπό την
εξερεύνηση του Λαφότραφου που από καιρό είχαμε σχεδιάσει. Αφού
ικανοποιήσαμε τις γαστρονομικές μας ανάγκες με θέα τις κατάφυτες
ελατοσκέπαστες πλαγιές του Μαινάλου, αφήσαμε πίσω μας το Λεβίδι
βιαστικά γιατί η αγωνία για το τι θα συναντήσουμε δεν μας άφηνε πολλά
περιθώρια για περαιτέρω απολαύσεις. Το πανέμορφο αρκαδικό τοπίο της
υπόλοιπης διαδρομής μέσα από τις γραφικές κωμοπόλεις όπως τη Βυτίνα
και τα Λαγκάδια, τα δασωμένα βουνά, βαθιά φαράγγια σαν του Θόα,
ποτάμια σαν τον Λούσιο, χάνονταν γρήγορα στο πέρασμα μας.
Περνάμε την μεγάλη γέφυρα του Λάδωνα με τα πλούσια νερά των
απορροών από τα πρωτοβρόχια. Αρχίζουμε ανηφορικά ανάμεσα στο
πάμπλουτο πράσινο, που χαρακτηρίζει την Γορτυνία και την δυτική
Πελοπόννησο με την υψηλή στάθμη βροχόπτωσης. Απέναντι από το
επόμενο γεφύρι αρχίζουν τα όρια του Δήμου Κοντοβάζαινας με την
χαρακτηριστική πινακίδα. Οι στροφές στην πλαγιά δυσκολεύουν την
οδήγηση μετά από τόσο ταξίδι. Διακρίνεται ο μεγάλος σωλήνας που φέρνει
τα νερά από την τεχνική λίμνη του Λάδωνα στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο,
ενώ η δυναμική ενέργεια της καθόδου των μετατρέπεται στην πολυπόθητη
και αναγκαία ηλεκτρική ενέργεια.
Μερικές στροφές ακόμη και σε μια δεξιόστροφη παρκάρουμε σε άνετο για
τα δυο τροχοφόρα χώρο και αρχίζουμε την γνωστή λεπτομερή και
προσεκτική διαδικασία της προετοιμασίας. Πραγματική ιεροτελεστία!
Ντύσιμο με τις σπηλαιολογικές φόρμες, κράνη, μπότες, σακίδια ολόγεμα με
πριόνια, σχοινιά, κρίκους, συρματόσχοινα, ιμάντες, φωτογραφικά, κάμερα,
νερό, τρόφιμα, φωτιστικά κλπ.
Κατηφορίζουμε την κατάφυτη πλαγιά και παραμερίζουμε τους ψηλούς
θάμνους, που κλείνουν το μονοπάτι με τον καιρό. Ευτυχώς χωρίς ιδιαίτερη
δυσκολία και ανάγκη χρήσης των πριονιών φτάνουμε κοντά στην ρεματιά.
Έχει κατεύθυνση από δυτικά προς ανατολάς. Ψηλά δέντρα μας σκεπάζουν
και το παλαιό μονοπάτι ευδιάκριτο κάτω από τον καταπράσινο θόλο.
Ανηφορίζουμε δυτικά, δεξιά, παράλληλα με την κοίτη και ο Χρήστος
σταματά. Κατάλαβα τι θα μου δείξει και η ματιά μου καρφώνεται αμέσως
στην ανύπαρκτη κοίτη. Σκοτεινή διάκλαση, ένα πραγματικό ρήγμα, ένα
στενό φαράγγι! Και όμως τι κρύβει αυτή η ρεματιά?
Τα φυτά από μικρά λυγερά ψηλώνουν στον ανταγωνισμό τους, να βρουν
το πολύτιμο φως για φωτοσύνθεση. Σκεπάζουν σε πολλά σημεία την στενή
ανύπαρκτη κοίτη . Πιο πάνω μικρή ρεματιά συμβάλλει με την μεγάλη αλλά
βυθίζεται σε αυτήν με κάθετη πρόσβαση (=ραπέλ) 20μ. δηλαδή
καταρράκτη για την εποχή των βροχών. Σε λίγο συναντάμε το τέλος του
φαραγγιού που συνεχίζει σαν απλή ρεματιά και το μονοπάτι περνάει στην
απέναντι πλαγιά. Βρισκόμαστε στο ξεκίνημα κοίτης, πραγματικό βάραθρο!
Εδώ είναι η αρχή της περιπέτειας μας και το ανέβασμα της αγωνίας στα
ύψη, αφού οι προβληματισμοί παραμένουν αναπάντεχο φορτίο στο μυαλό
μας. Σε πόσα ραπέλ θα χρειαστούμε υλικά για την ασφαλή κάθοδο μας; Θα
φθάσουν όλα αυτά; Μήπως βρεθεί βαθύ ραπέλ να καλύψει αρκετή
υψομετρική διαφορά με το ποτάμι; Αν τελειώσει θα προφθάσουμε για
επιστροφή παίρνοντας τα υλικά?
Θα χρειαστεί επόμενη αποστολή και μέχρι τότε διαρκής έννοια?
Σκεπτόμαστε όμως αν η εξερευνητική αυτή προσπάθεια μας θα έχει
συνέχεια, θα δώσει δηλαδή την δυνατότητα για περισσότερη προσέλευση
στο πανέμορφο αυτό στολίδι της Γορτυνίας.
Συλλογιζόμενοι όλα αυτά, αποφασίζουμε να συνεχίσουμε και αρχίζουμε το
προσεκτικό αρμάτωμα (τοποθέτηση σχοινιών κατάβασης) του
μυστηριώδους και ανεξερεύνητου μέχρι τώρα φαραγγιού.
Ένα μικρό σκαλοπάτι 4μ. με πλάτος ένα στραγγίζει τα νερά από την
ρεματιά, τα ωθεί λίγα μέτρα και τσακίζονται σε δεύτερο 12μ. βαθύ, σκοτεινό
βάραθρο. Μεγάλος χώρος και στα αρνητικά τοιχώματα σταλακτίτες, που σε
μερικές θέσεις έχουν ολόλευκο χρώμα. Το φαράγγι εξελίσσεται στενός
μαίανδρος με μικρές αποκλίσεις, που δεν αφήνουν την ματιά να
προχωρήσει αρκετά. Το διακόπτουν άλλα πέντε κατεβάσματα από δύο
μέχρι πέντε μέτρα ύψος. Τα δύο δεν προσφέρουν πιασίματα και απαιτείται
υποβοήθηση με το κράτημα σχοινιού για την ασφάλεια μας. Το νερό ρέει
σε μικρό αυλάκι και στα ραπέλ οι μικροί καταρράκτες έχουν σμιλέψει μικρές
αβαθείς λίμνες, που φιλοξενούν μεγάλα καβούρια. Στενό σε αρκετή
διαδρομή και με ύψος που φτάνει και τα είκοσι μέτρα με μικρά δέντρα να
γέρνουν δημιουργώντας στοά ώστε να μας θυμίζει τις συχνές μας
εξερευνήσεις διακλάσεων στα υπόγεια έγκοιλα. Όταν αρχίζει να ανοίγει σε
ένα σημείο, αναπάντεχα αντικρίζουμε σκουπίδια, που τα προσπερνάμε
προσπαθώντας να ξεχάσουμε τις εντυπώσεις. Ανοίγοντας η ρεματιά πλέον
οδηγεί πιο κάτω στην συμβολή της με τον Λάδωνα.
Μια γρήγορη διαδρομή προς την Κοντοβάζαινα και από εκεί στο διάσελο
με το δάσος βελανιδιάς αφού από εκεί διακρίνεται η προέκταση του προς
το περιβόητο δάσος της Φολόης. Εκεί βρίσκεται το ιερό της Αφροδίτης με
την πυκνή ομίχλη της πίσω πλαγιάς να ρέει στην ρεματιά προς την μεριά
μου. Μια Αφροδίτη τόσο ψηλά και μακριά από κύματα. Όμως τόσο
εντυπωσιακή σκεπασμένη με το πέπλο...των υδρατμών να αναδύεται από
τα σύννεφα όταν το επιτρέπουν στο πέρασμα τους! Ένα λιτό εκκλησάκι
δεσπόζει τώρα, βιγλάτορας στο διάσελο της κορυφογραμμής. Ο ήχος από
τα τροκάνια ακούγεται ανακατεμένος σε ένα σπάνιο γνώριμο χαρμάνι με το
κελάρυσμα των ρυακιών, που κατρακυλούν στο μόνιμο τους ραντεβού με
τα τόσα πολλά της περιοχής στον Λάδωνα και από εκεί να αγκαλιάσουν
στο μόνιμο ερωτικό σμίξιμο τη Βαθυγάλαζη θάλασσα του Ιόνιου. Τις
ρεματιές η φύση έβαψε με χρώμα βαθυκόκκινης σκουριάς. Είναι τα
πλατάνια που κουράστηκαν να αντλούν τα νερά, να μαζεύουν με
σηκωμένους τους κλώνους τις καυτές μέρες του καλοκαιριού που έφυγε.
Τώρα αφήνουν απλόχερα τα φύλλα τους να σκεπάσουν τη γη. Γέρνουν τα
κλαδιά, που θα δεχτούν κρύα, βροχές, χιόνια και ανέμους στο πέρασμα της
βαρυχειμωνιάς...θα ξεκουραστούν! Οι πλαγιές σε πολλά σημεία βγάζουν
από τα σωθικά τους τα ολοκάθαρα και διάφανα νερά σε πηγές. Χτίσιμο με
πέτρα ακόμη και μάρμαρο που τις στόλισαν οι πετρομάστορες της
περιοχής. Από τους πιο περίφημους οι Λαγκαδιανοί.
(Τους προκάλεσε σύμφωνα με την παράδοση ο τούρκος αγάς, που του
ζήτησαν, να χτίσουν μια εκκλησιά. Τους έθεσε περιορισμό λίγων ημερών,
αλλά αυτοί προετοίμαζαν τις πέτρες και τα αγκωνάρια στα κατώγια τους. Σε
λίγες μέρες και νύχτες πολύ λιγότερο της προθεσμίας και χωρίς να
δειλιάσουν στην κούραση κατάφεραν τον σκοπό τους. Ο αγάς λες και
έπεσε από τα σύννεφα, αναγκάστηκε να υποκύψει στο λόγο του).
Ένα καφεδάκι στο καφενείο της Κοντοβάζαινας, η οποία στέκεται
πραγματικό φράγμα στο ποτάμι αφού την διασχίζει ανάμεσα του.
Η επόμενη οργανωμένη από τον Όμιλό μας (Σπηλαιολογικός Όμιλος
Ταϋγέτου - Πάρνωνα «ο Ποσειδών») προσπάθεια θα προχωρήσει σε
μετρήσεις, χαρτογράφηση, περισσότερο υλικό δημοσίευσης και προβολής
ώστε αυτή η γωνιά της ελληνικής γης, η ολόγεμη απορροές και πράσινο
Γορτυνία, ακουσμένη παντού και όμως...άγνωστη μέχρι τώρα για να δεχθεί
τους νέους να την απολαύσουν. Ακόμη καλύτερα και με την στήριξη των
τοπικών φορέων να δούμε παραπέρα για το ασφαλές αρμάτωμα των
καθόδων και το μάζεμα των σκουπιδιών. Το καθάρισμα του μονοπατιού
και την σήμανση. Ο μεγάλος και παλαιότερος Ελληνικός Ορειβατικός
Σύνδεσμος Αθηνών αποδέχτηκε πρώτος την πρόταση μας στη συνάντηση
των αρχηγών αναβάσεων. Υπόσχεται στα μέλη και φίλους, που θα μας
ακολουθήσουν στις 18-20/06/04 ό,τι καλύτερο με ράφτινγκ στο Λούσιο,
διάσχιση Λούσιου από Δημητσάνα- Αρχαία Γορτυνία και φυσικά κάθοδο
της Λαφότραφου! Να δούμε έναν τόπο, που πιάστηκε η χαλκοπόδαρη,
χρυσοκέρατη Κερυνίτης έλαφος της θεάς ¶ρτεμης μετά από ένα
μακροχρόνιο κυνηγητό από έναν ημίθεο...σαν τον Ηρακλή.Να εισπράξουμε
την ευχαρίστηση από τους φίλους μας συνοδοιπόρους φυσιολάτρες.Να
πάρουμε νέες δυνάμεις για επόμενες εξερευνήσεις.Να βοηθήσουμε να μην
ξεριζωθούν όλοι και ρημάξουν τα γραφικά χωριά της όμορφης ορεινής
ελληνικής φύσης. Τους αξίζει η ήπια αειφόρος ανάπτυξη.Να θυμόμαστε
- Όταν βρεθούμε το καλοκαίρι με την ανατολή, πέφτει ο ήλιος μέσα και θα
είναι πιο όμορφα.- Περπατώντας προσέχουμε για τα λίγα καβούρια
μόνιμους κάτοικους, που το απολαμβάνουν και είναι ήρεμα. Μη πάμε τα
άγρια και διώχνουμε τα ήμερα.- Αν μας κάνουν εντύπωση μερικοί μικροί
σταλακτίτες, δεν τους παίρνουμε μαζί μας για σουβενίρ. Μόνο
φωτογραφίες ή προτιμήστε γκλίτσες από τον γέροντα πιο κάτω και θα σας
χρειαστούν στις πορείες σας.- Το κυριότερο αν δούμε βροχερό καιρό
αλάργα από φαράγγια, γιατί είναι αγωγοί νερού και ειδικά σε αυτό η
διαφυγή δεν είναι εύκολη. Δεν είμαστε σαν τον Πρώτο εξερευνητή
προπάππο μας και γενάρχη Ποσειδώνα (τον γιο του Κρόνου, που τον
άφησε ο Ουρανός στον Πάρνωνα, γι’ αυτό και η κορφή Κρόνιο) και
μπήκε από την καταβόθρα της Νεστάνης και βγήκε στον Αργολικό
από τον Ανάβαλλο. ..Εννοιολογικά δίκαια δόθηκε ο όρος τράφος στη
Γορτυνία στο τοπωνύμιο αυτό. Με βάση το Μείζον λεξικό
Τεγόπουλου Φυτράκη η τάφρος είναι βαθύ αυλάκι που έχει διανοιχτεί
με εκσκαφή. Εδώ φυσικά είναι η φυσική διάνοιξη της διάβρωσης με
την απορροή των υδάτων στο φαράγγι. Ο τράφος είναι η κατά μήκος
τάφρου συσσώρευση των χωμάτων που έχουν εκσκαφτεί ή φράχτης
από πέτρες χωρίς συνδετικό κονίαμα, ξερολιθιά. Στην περίπτωση αυτή
ο Ηρακλής άδραξε το ελάφι που
διαφεύγοντας στη δασωμένη
ρεματιά βρέθηκε μπροστά στο
πρώτο σκαλοπάτι ανήμπορο να
διαφύγει από το φαράγγι. Αλλά
και στο επικό τραγούδι«Όπου
χτυπάει ο Διγενής το αίμα
αυλάκι κάνει και όπου χτυπάει ο
Χάροντας το αίμα Τράφο κάνει».

Στον Αναβαλό μικροί καταρράκτες έχουν σμιλέψει μικρές αβαθείς λίμνες,

που φιλοξενούν μεγάλα καβούρια.
Εξυγίανση και αποκατάσταση μολυσμένων
υδροφορέων

Τα υπόγεια νερά αποτελούν λοιπόν ένα μικρό μέρος μιας τεράστιας

ποσότητας νερού που βρίσκεται στον πλανήτη, ποσότητα που όμως
δεν παραμένει στάσιμη, αλλά βρίσκεται σε μια διαρκή κυκλοφορία
αλλά και μετατροπή στις διάφορες φάσεις του νερού (υγρή, στερεά,
αέρια). Η κυκλοφορία αυτή παρουσιάζει περιοδική μεταβολή και είναι
γνωστή ως υδρολογικός κύκλος

Ο υδρολογικός κύκλος

Το υπόγειο νερό είναι αποθηκευμένο ή κινείται μέσα στα διάκενα των

εδαφών ή των πετρωμάτων. Οι όγκοι αυτοί των γεωλογικών
σχηματισμών, στους οποίους υπάρχει η δυνατότητα να κινηθεί το
υπόγειο νερό, λέγονται υδροφορείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
υδροφορέων αποτελούν οι αλλουβιακές αποθέσεις άμμων και
χαλίκων. Αντίθετα, υπάρχουν τα λεγόμενα αδιαπέρατα στρώματα τα
οποία, ενώ έχουν τη δυνατότητα να αποθηκεύουν -έστω και σε μικρές
ποσότητες - νερό, πρακτικά δεν έχουν καμιά ικανότητα μεταφοράς του.
Κλασικό παράδειγμα στην κατηγορία αυτή αποτελούν τα διάφορα
αργιλικά εδάφη. Ανάμεσα στις δύο παραπάνω ακραίες κατηγορίες
εδαφών υπάρχουν και ενδιάμεσες που έχουν σημαντικά μικρότερη, σε
σχέση με τα διαπερατά στρώματα, ικανότητα μεταφοράς νερού. Τα
εδαφικά αυτά στρώματα χαρακτηρίζονται γενικά ως ημιπερατά και
τυπικό παράδειγμα τουςείναι φακοί αργίλου σε εναλλαγή με αμμώδη
εδάφη. περισσότερα
Τα υπόγεια ύδατα αποτελούν ένα σημαντικό πόρο για τη βασικη
διασφάλιση παροχής νερού στις περισσότερες χώρες. Σε γενικές
γραμμές, τα υπόγεια ύδατα ωφελούνται από τη φυσική προστασία
που παρέχεται από την κάλυψη του χωματος, από το βάθος τους
κάτω από το έδαφος και από τον αργό ρυθμό της ανατροφοδότησης
και της ροής του νερού. Από την άλλη πλευρά, η αργή ροή των
υπόγειων υδάτων, ενώ είναι ευνοϊκή για την προστασία τους,
λειτουργεί εναντιον στα έργα αποκατάστασης και εξυγιανσης.
Ο μακροπρόθεσμος χαρακτήρας των προβλημάτων ρύπανσης των
υπόγειων υδάτων μαζί με την εγγενή ευπάθεια ορισμένων
συστημάτων των υπόγειων υδάτων στη μόλυνση κανουν τα υπόγεια
ύδατα ένα πόρο σε συνεχή κίνδυνο.

Πηγές και τύποι ρύπανσης

Πηγές ρύπανσης των υδροφορέων περιλαμβάνουν: ακατάλληλες
γεωργικές δραστηριότητες (μια πηγή διάχυσης), βιομηχανικές και
αστικές δραστηριοτήτων και αλάτι εισβολής του νερού που προκαλείται
από υπεραντληση των παράκτιων υδροφορέων.

Πιο λεπτομερές διάγραμμα ρυπανσης (με κοκκινο) απο τη Υπηρεσια

Προστασίας Περιβαλλοντος των ΗΠΑ
περισσότερα

Πηγές ρύπανσης υπόγειων νερών

Ρύπανση υπόγειων Ρύπανση υπόγειων Ρύπανση υπόγειων
νερών που νερών που νερών που
δημιουργείται στην δημιουργείται πάνω δημιουργείται κάτω
επιφάνεια του από τον υδροφόρο από τον υδροφόρο
εδάφους ορίζοντα ορίζοντα
Διήθηση ακάθαρτου Επιφανειακές Διάθεση αποβλήτων σε
επιφανειακού νερού δεξαμενές διάθεσης εκσκαφές με νερό
αποβλήτων
Επιφανειακή διάθεση Διαρροή από υπόγειες Αγροτικά πηγάδια
στερεών και ρευστών δεξαμενές στράγγισης και
αποβλήτων αποθήκευσης αρδευτικές διώρυγες
Σκουπιδότοποι Σηπτικοί και διηθητικοί Υπεδάφια αποθήκευση
βόθροι
Διάθεση αποβλήτων & Διαρροή από σωλήνες Διάθεση αποβλήτων με
λάσπης από σταθμούς μέσα πηγάδια
επεξεργασίας στο έδαφος
Ρίψη αλατιού στους Χώροι ταφής Ορυχεία
δρόμους απορριμμάτων
Συσσώρευση Λεκάνες Ερευνητικές γεωτρήσεις
ζωοτροφών, αποστράγγισης και
χαλασμένων φρούτων στερεμένα πηγάδια
κτλ.
Λιπάσματα και Τεχνητός εμπλουτισμός Εγκαταλειμμένα
φυτοφάρμακα πηγάδια
Διαρροές από Ρίψη αποβλήτων σε Πηγάδια ύδρευσης
ατυχήματα εκσκαφές
Ουσίες από την Νεκροταφεία Ανάπτυξη υδατικών
ατμόσφαιρα πόρων

Εχουμε κατηγορίες ρύπανσης από: α) βιομηχανικές δραστηριότητες, β)

αγροτικές δραστηριότητες, γ) αστικές και οικιακές δραστηριότητες, δ)
ραδιενεργές ουσίες και ε) φυσικές διεργασίες
λεπτομέρειες εδώ

ΤύποιΡύπανσης

Οι περιοχές προς εξυγίανση μπορεί να είναι πολύ μεγάλες (αρκετές

χιλιάδες στρέμματα) ή πολύ μικρές (10 τ.μ.). Οι ρυπανθείσες
περιοχές μπορεί να αποτελούνται από ρύπανση του εδάφους,
ρύπανση των υπόγειων υδάτων, καθαρά υγρές ή στερεές χημικές
ουσιες στην επιφάνεια του εδάφους ή κάτω από την επιφάνεια του
εδάφους, ατμούς ανάμεσα στους πόρους του εδάφους, μολυσμένα
ιζήματα, λάσπες και πολλά άλλα είδη ουσιών. Σε γενικές γραμμές,
κάθε περιοχή προς εξυγιανση είναι ελαφρώς διαφορετική. Κάθε έργο
εξυγίανσης είναι διαφορετικό και έχει μια μοναδική λύση.

Οι τύποι των ρυπαντών κατηγοριοποιούνται συνήθως ως εξής:

1. Οργανικοί ρυπαντές που απομειώνουν το οξυγόνο (π.χ. κοπριά

των ζώων, ανθρώπινα απορρίμματα, φυτικά υποπροϊόντα) και
λιπαντικές ουσίες, όπως το κάλιο, φώσφορο και άζωτο (P, K, N)) – οι
επιπτώσεις των ουσιών αυτών είναι η εξάντληση του οξυγόνου,
υπερβολικά άλγη και ανάπτυξη βακτηρίων και παθογόνων
οργανισμών.
2. «Τοξικες» οργανικές ενώσεις (π.χ. πολυχλωριωμένα διφαινύλια
(PCBs), υδρογονάνθρακες πετρελαίου, φυτοφάρμακα (DDT),
κρεόσωτο) - αυτές οι ουσίες έχουν θανατηφόρες, καρκινογόνες,
τερατογόνες, μεταλλαξιογόνες, ανοσοκατασταλτικες ή άλλες
επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και άλλων μορφών ζωής.
3. Μέταλλα (π.χ. ψευδάργυρος, κάδμιο, μόλυβδος, υδράργυρος) -
πρόκειται για πρωτογενή στοιχεία ή ενώσεις αυτών των στοιχείων τα
οποία έχουν θανατηφόρες, καρκινογόνες, τερατογόνες,
μεταλλαξιογόνες, ανοσοκατασταλτικές ή άλλες επιπτώσεις στην υγεία
των ανθρώπων ή άλλων μορφών ζωής.
4. Ραδιενεργά υλικά (π.χ. ουρανίου, βαρύ ύδωρ, αέριο ραδονίου,
καισίο) - αυτά είναι πρωτογενή στοιχεία με θανατηφόρες,
καρκινογόνες, τερατογόνες, μεταλλαξιογόνες, ανοσοκατασταλτικές ή
άλλες επιπτώσεις στην υγεία τωνανθρώπων ή άλλων μορφών ζωής,
αλλά έχουν και την ιδιοτητα να εκπεμπουν ενέργεια με την μορφή των
κυμάτων ή "ακτίνων" (Χ, β, γ).
5. Οχληρές ουσίες (π.χ. θείο, σίδηρος, μεθάνιο, νάτριο, ανθρακικο
ασβεστίο ή ασβεστίτης (CaCO3) αιωρούμενα στερεά) - οι ουσίες αυτές
προκαλούν προβλήματα στη γεύση του νερου, οσμές, οι κίνδυνο
έκρηξης, προβλήματα απόθεσεων και εμφραξεων σε σωλήνες και
συστήματα επεξεργασίας.

Η επίγνωση του προβλήματος της ρυπανσης έχει οδηγήσει διάφορες

χώρες να θεσπίσουν βελτιωτικές πολιτικές. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα
έχει καθιερώσει ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής δράσης με στόχο την
αειφορία στην οποία το Συμβούλιο ζητεί από ότι κάθε πρόγραμμα
δράσης θα πρέπει να έχει τους ακόλουθους στόχους:
• διατήρηση της ποιότητας των καθαρων υπογείων υδάτων
• αποφυγή της περαιτέρω ρύπανσης
• αποκατάσταση, κατά περίπτωση, των υπόγειων ύδατων.

Έξι βήματα για τη Εξυγίανση ενός Μολυσμένου

Υδροφόρέα
Η αποκατάσταση των υπόγειων υδάτων δεν είναι εύκολη ουτε ή
φθηνή.

βήμα 1. Ανακάλυψη και Προσδιορισμός της Πηγής Ρυπανσης

Τι γνωρίζουμε για την πηγή και την ρύπων;

1. Τι ρύποι διαρρέουν στον υδροφόρο ορίζοντα; Πόσο καιρό έχει
διαρρεύσει η πηγή ρύπων;
2. Ποια είναι η έκταση από το χώρο της πηγήςρυπανσης;
3. Ποιες είναι οι φυσικές ιδιότητες των ρυπαντων; (Πυκνότητα
Ιξώδες)
4. Ποιες είναι οι χημικές ιδιότητες των ρύπων;
5. Ποια είναι η συγκέντρωση τους σε διάφορα μέρη.
6. Τοξικολογία. Ποια είναι η επίδραση των τοξικών ρύπων στα φυτά,
τα ζώα, τον άνθρωπο ή το οικοσύστημα;
βήμα 2. Απομάκρυνση της πηγής ρυπανσης

Μόλις μια πηγή ρυπανσης ανακαλυφθεί, το πιο σημαντικό πρώτο

βήμα προς την κατεύθυνση αποκατάστασης είναι η εξάλειψη της
πηγής, αν είναι εφικτό. Η απομάκρυνση συχνά περιλαμβάνει εκσκαφή
των χωρων (δεξαμενων) διαρροής και του μολυσμένου χωματος
έδαφος. Όταν η πηγή ρυπανσης απομακρύνθεί το επόμενο βήμα
είναι ο καθαρισμός των μολυσμένων υδάτων ακόμα στο έδαφος.

βήμα 3. Προσδιορισμός των χαρακτηριστικών του υδροφορέα

Τι γνωρίζουμε για το γεωλογικές και υδραυλικές ιδιότητες του
υδροφόρέα στον οποίο οι ρυπαντες διέρρευσαν;
1. Ποια είναι η έκταση του υδροφόρέα; Πόσο βαθύς; Πόσο μεγάλος;
α. Ποιες είναι οι φυσικές ιδιότητες του υδροφορέα; Μέγεθος των
πόρων; τύπος πετρωματος ; Υδραυλική διαχυτικοτητα; Πώς γρήγορα
ρέη το νερο στον υδροφορέα Ποιες είναι οι χημικές ιδιότητες των
πετρωμάτων και των ιζημάτων εντός του υδροφόρέα;
β. Πόσο καθαρός είναι ο υδροφορέας ανάντη της πηγής της
ρύπανσης;
γ. Τι αέρια είναι διαλυμένα στον υδροφορέαα. For example, how
much oxygen is in the water? Για παράδειγμα, πόσο είναι το οξυγόνο
στο νερό;

βήμα 4. Αξιολόγηση των επιπτώσεων

1. Τι συνέβη με τους ρυπαντες εντός του υδροφόρέα;

α. Πόσο πολύ έχει προχωρήσει η εξάπλωση των ρύπων;
β. άλλαξε η χημική σύνθεση τους λόγω της φυσικής αποκατάστασης;
γ. Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά προέρχονται κατά κύριο λόγο
από πολλες γεωτρησεις στον υδροφόρέα.
2. Οι γεωτρήσεις ελέγχου δίνουν την έκταση της κηλίδας των
ρυπαντων και το ρυθμό με τον οποίο κινούνται μέσω του υδροφορέα
ορίζοντα. Οι γεωτρήσεις είναι ακριβές για τη διανοιχτούν και και να
λειτουργήσουν για αυτό χρειάζεται προσοχή στην επιλογή των
τοποθεσιών για γεωτρήσεις Και, επειδή λίγες γεωτρήσεις μπορούν να
ανοιχτούν η ικανότητά μας χαρτογραφήσουμε το υπέδαφος δεν θα
είναι τέλεια.

βήμα 5. Μοντελοποίηση -Προσομοίωση

Δεν είναι δυνατόν να ελέγξουμε πλήρως τις συνθήκες στο εσωτερικό

της κηλίδας ρυπανσης και να προβλέψουμε τις μελλοντικές αλλαγές
της. Γι αυτό χρησιμοποιούνται μοντέλα για να προβλεψουν τις
συνθήκες μεταξύ των γεωτρήσεων έλεγχου και να προβλέψουν τις
πιθανές αλλαγές στο μέλλον. Πρόσθετες γεωτρησεις
παρακολούθησης θα χρειαστούν για να ελέγχτουν οι προβλέψεις.

βήμα 6. Αποκατάσταση -Εξυγίανση

Αυτό συνεπάγεται την αφαίρεση ή περιορισμό της κηλιδας των

ρυπαντων εντός του υδροφόρέα . Πολλές μέθοδοι εχουν σχεδιασεί
και χρησιμοποιούνται για τη εξυγιανση απο πολλούς τύπους ρύπων
σε πολλούς τύπους των υδροφόρεων .Οι πιο κοινές μεθόδους
αποκατάστασης αναλύονται παρακάτω.
Μέθοδοι αποκατάστασης/εξυγιανσης

Η επιλογη μέθοδου για την αποκατάσταση/εξυγιανση του υδροφορέα

εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
1. Υδρογεωλογικες συνθηκες
2. Χαρακτηριστικά των ρυπαντών
3. Φυσικές ιδιότητες (κατακαθεται ή επιπλέει)
4. Χημικές ιδιότητες (διαλυτότητα, ρόφηση)
5. Πρόσβαση στο υπεδάφος, χρήση γης
6. Κινδύνος Τοξικότητας
7. Κόστος. Όλες οι μεθοδοι είναι ακριβεές και μερικες είναι πιο
ακριβές από άλλες.
Κύριες προσεγγίσεις αποκατάστασης των
υπόγειων ύδατων
Η αποκατάσταση της ρύπανσης των υπόγειων υδάτων σε αποδεκτά
πρότυπα ποιότητας είναι μια διαδικασία η οποία περιλαμβάνει, στις
περισσότερες περιπτώσεις, την εφαρμογή διαφόρων μεθόδων σε
συνδυασμό για τη μεγιστοποίηση της απόδοσης της συνολικής
διαδικασίας επεξεργασίας. Η αποκατάσταση των υπόγειων υδάτων
μπορεί να επιτευχθεί κυρίως με τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις: (1)
απομάκρυνση των υπόγειων υδάτων, που συνήθως ακολουθείται από
περαιτέρω επεξεργασία καθαρισμού τους (2) επιτόπια επεξεργασια
καθαρισμού και (3) καθαρισμό του νερου σε μια περιορισμένη
περιοχή γύρω από το φρεατιο αντλησης.
Τα μέτρα περιορισμού και αποκατάστασης των υπόγειων υδατων
περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: (1) την υδραυλική και φυσική
συγκράτηση των μολυσμένων υπογείων υδάτων (2) αντληση των
υπόγειων υδάτων (διαδικασία αντλησης-και-επεξεργασίας)? (3)
επιτόπια χημική επεξεργασία και ( 4) επιτόπια βιοαποικοδόμηση.

ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ

Περιορισμος της ρυπανςης Φυσικά Μέτρα (κάθετη διαφραγματα,

Αντληση
Χημικη επεξεργασία
Επιτόπια βιολογική
τοίχοι γαιοπολτου)
ελέγχος κλίσης (Gradient control)
(άντληση-έκχυση)
άντληση και απορρύπανσης (pump
and treat)
Συστήματα σύλληψης,
στραγγιστήρια (Interceptor drains)
Καταστροφή ή η τροποποίηση των
υποπροϊόντων των ρυπαντών
Διαλυτοποίηση
Κατακράτηση από το έδαφος
Καταστροφή ή η τροποποίηση
αποκατάσταση (bio- ρυπαντων
remediation)

Κυριότερες μέθοδοι και τεχνικές απορρύπανσης των υδροφόρων

και του εδάφους
(Καλλέργης, 2000).

Τεχνική Στόχος-Περιγραφή
Έλεγχος της πηγής − Ελαχιστοποίηση ή πρόληψη της
ρύπανσης με μείωση του ρύπανσης των υδροφόρων.
όγκου του ρυπαντή και − Μείωση του όγκου του ρυπαντή ή
φυσική χημική εξουδετέρωση του φυσικού ή χημικού
εξουδετέρωσή του. του χαρακτήρα.
Συστήματα − Έλεγχος της υδραυλικής κλίσης και
υδρογεωτρήσεων: μέσω αυτής της υπόγειας ροής με
− Συστοιχίες ρηχών άντληση ή έκχυση νερού.
γεωτρήσεων − Απόληψη του μολυσμένου νερού ή/και
− Βαθιές γεωτρήσεις του επιπλέοντος ρυπαντή
− Υδραυλικός φραγμός (υδρογονάνθρακες).
− Σύνθετα συστήματα
− Συστήματα αφαίρεσης μη
αντιδρώντων ρυπαντών
(υδρογονάνθρακες).
Συστήματα σύλληψης Τα συστήματα σύλληψης, είναι εκσκαφές
(interception systems): στην
− Στραγγιστήρια κορεσμένη ζώνη, εξοπλισμένες με
(συλλεκτήρια συστήματα σωλήνα. Η εκσκαφή μπορεί να είναι
στραγγιδιών-στραγγιστήρια ανοιχτή (interceptor trench) ή πληρωμένη
εκτόνωσης) με χαλίκι, πάνω από το σωλήνα
− Τάφρος συλλογής με (collector drain). Οι ανοιχτές εκσκαφές
άντληση ή με βαρυτική ροή. μπορεί να είναι ενεργές (άντληση) ή
παθητικές
(βαρυτική ροή). Προσομοιώνονται με
συστοιχίες γεωτρήσεων άντλησης, που
δημιουργούν έναν εκτεταμένο κώνο
κατάπτωσης σε όλο το μήκος της
εκσκαφής.
Έλεγχος των Ελαχιστοποίηση των αφίξεων
επιφανειακών νερών επιφανειακών νερών και της
(φυσική εξουδετέρωση, κατείσδυσης, μέσω αποχέτευσης,
επένδυση, αποχέτευση και επένδυσης-στεγανοποίησης ή/και
συνδυασμός). εξουδετέρωση του ρυπαντή με
προσρόφηση.
Φραγμοί (στεγανοί): Διοχέτευση υλικού μικρής
− πασσαλοσανίδες υδροπερατότητας στο υπέδαφος, όπως
− κουρτίνες στεγανοποίησης πασσαλοσανίδες (άμεση
− διαφράγματα από υδαρές στεγανοποίηση), τσιμεντενέσεις,
υλικό. διοχέτευση ενέματος σε πηγάδια ή
τάφρους (απαιτείται περίοδος
στερεοποίησης).
Επεξεργασία του υπόγειου Αερο-διαχωρισμός οργανικών ρυπαντών,
νερού στην επιφάνεια ή αεροδιασπορά, βιοαπορρύπανση,
στο υπέδαφος. προσρόφηση από ενεργό άνθρακα. Για
την αφαίρεση των μετάλλωνκαι των
ανόργανων ρυπαντών χρησιμοποιείται η
χημική καθίζηση.
λεπτομέρειες εδώ

Κυριότερες μέθοδοι απορρύπανσης :

Η μέθοδος άντλησης και απορρύπανσης διαλυμένων ρυπαντών

(pump and treat)

Κατά την εφαρμογή της μεθόδου στην περίπτωση διαλυμένων

ρυπαντών που αναμειγνύονται με το υπόγειο νερό, γίνεται άντληση
του υπόγειου νερού με σύστημα γεωτρήσεων και στη συνέχεια
οδηγείται σε μονάδα επεξεργασίας. Μετά την επεξεργασία είναι
δυνατή η επανεισαγωγή του επεξεργασμένου νερού στον
υδροφόρο, ή η διάθεση στο έδαφος, ή τέλος η διοχέτευσή του σε
γειτονικό υδρόρευμα.
Η βέλτιστη απόσταση των γεωτρήσεων απορρύπανσης είναι
συνάρτηση της ταχύτητας ροής του υπόγειου νερού, του πάχους
του υδροφόρου, της μεταβιβαστικότητας, του συνολικού αριθμού
γεωτρήσεων και της παροχής άντλησης καθεμιάς εξ’ αυτών. Ο
συνδυασμός γεωτρήσεων άντλησης-έκχυσης (εμπλουτισμού) δίνει
καλύτερα αποτελέσματα, ιδιαίτερα όταν διατάσσονται κατάλληλα Η
πλέον αποτελεσματική διάταξη είναι αυτή στην οποία υπάρχουν
δύο γεωτρήσεις άντλησης και μία γεώτρηση έκχυσης στο μέσο των
δύο πρώτων, όλες σε ευθεία γραμμή (κεντροαξονική διάταξη).
Η επεξεργασία του αντλούμενου ρυπασμένου νερού μπορεί να γίνει
με προσρόφηση από ενεργό άνθρακα.
Η μέθοδος έχει πολλούς περιορισμούς.

1. . Η αποτελεσματικότητα της εξαρτάται από τη γεωλογία του

υδροφόρέα και το είδος των ρυπαντων.
2. . Είναι αργή, θελει δεκαετίες μεχρι και αιώνες για την
απομακρυνση των μολυσμένων υδάτων και συχνά αποτυγχάνει να
αντληθουν όλα τα μολυσμένα ύδατα.
3. Είναι πολύ δαπανηρή.
4. Δεν λειτουργεί πάντα. Ορισμένοι συπαντες κολανες στα
πετρωμα (είναι προσροφημένοι) και δεν μπορούν εύκολα να
αφαιρεθουν (εκροφηθουνι).

Αεροδιαχωρισμός (air stripping)

Η μέθοδος εφαρμόζεται κύρια για την απορρύπανση από
επιπλέοντες πτητικούς ρυπαντές (βενζίνη, πτητικοί
υδρογονάνθρακες κ.λπ.). Στον αεροδιαχωριστή προκαλείται
εξάτμιση των πτητικών ουσιών σύμφωνα με τον νόμο Henry, λόγω
διαβίβασης αέρα από φυσητήρα Μειονέκτημα της μεθόδου είναι η
μεταφορά της ρύπανσης στην ατμόσφαιρα.

Αεροδιασπορά (air sparging).

Κατά την αεροδιασπορά ο ρυπαντής εξαερώνεται μετά από

διαβίβαση αέρα από αεροσυμπιεστή. Η διαβίβαση αέρα γίνεται μέσα
από κατακόρυφο σωλήνα στην κορεσμένη και ακόρεστη ζώνη.
Πλεονέκτημα της μεθόδου είναι η ταυτόχρονη απορρύπανση
κορεσμένης και ακόρεστης ζώνης.

Οι περιορισμοί της μεθοδου περιλαμβάνουν:

1. Δυσκολία καθαρισμου σε ζώνες χαμηλής διαπερατότητας,

2. δυσκολία να λειτουργήσει κάτω από 9 μέτρα
Διαπερατά ανιδραστικά διαφραγματα
η μεθόδος χρησιμοποιεί ένα χαράκωμα γεμισμένο με αντιδραστικά
υλικά όπως ρινίσματα σιδήρου, ενεργού άνθρακα, ή τύρφη, τα
οποία απορροφούν ή και μετατρέπουν τους ρυπαντές, οταν το νερό
από τον υδροφόρέα διέρχεται από το διάφράγμα. Αυτό λειτουργεί
μόνο για σχετικά ρηχούς υδροφόρείς .
Διαπερατά ανιδραστικά διαφραγματα

Η βιολογική αποκατάσταση (bio-remediation)

Ανήκει στις μη συμβατικές (εναλλακτικές) τεχνικές επεξεργασίας που

εφαρμόζονται επιτόπου και στηρίζεται στην αποδόμηση των
οργανικών ουσιών με τη δράση μικροοργανισμών (βακτήρια,
μύκητες). Βασικό κριτήριο για την εφαρμογή της μεθόδου αποτελεί η
επιδεκτικότητα του ρυπαντή στη βιοδιάσπαση από τους
μικροοργανισμούς που ενδημούν ή εισάγονται στη θέση της
ρύπανσης.
Οι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούν ως καταλύτες κατάλληλα
ένζυμα, που παράγουν οι ίδιοι. Η δράση των μικροοργανισμών
εξαρτάται από το είδος και την πυκνότητα της μικροβιακής
κοινότητας, καθώς και τις συνθήκες που ευνοούν ή αναστέλλουν την
ανάπτυξή τους (τοξικότητα, pH, θερμοκρασία κ.ά). Η
βιοαποκατάσταση εφαρμόζεται σήμερα στην απορρύπανση των
υδρογονανθράκων, αν και οι μικροοργανισμοί μπορούν να
διασπάσουν όλους τους οργανικούς ρυπαντές. Το τελικό προϊόν
είναι ανόργανες ουσίες (CO2, H2O, H2S, CH4, νιτρικά και θειϊκά
άλατα). Για να γίνει αερόβια αποσύνθεση διαβιβάζεται αέρας, μέσω
βαθιών γεωτρήσεων. Η μέθοδος έχει μικρό κόστος και για να είναι
πιο αποτελεσματική χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλες
μεθόδους απορρύπανσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις
απαιτείται η τεχνητή δημιουργία συνθηκών που θα εξασφαλίσουν τα
απαραίτητα υλικά για τροφή και παροχή ενέργειας στους
μικροοργανισμούς (μηχανική βιοαποκατάσταση-engineered
bioremediation). Αν η βιοαποκατάσταση γίνεται χωρίς την
παρέμβαση του ανθρώπου ονομάζεται ειδική βιοαποκατάσταση-
intrinsic bioremediation). Η μηχανική είναι ταχύτερη από την ειδική.
Μειονέκτημα της μεθόδου είναι η πιθανή απόφραξη (clogging) των
γεωτρήσεων από τη συγκέντρωση των μικροοργανισμών σε μια
θέση. Για την αντιμετώπιση της απόφραξης χρησιμοποιούνται
πρωτόζωα, τα οποία καταστρέφουν τα βακτήρια ή γίνεται χρήση
υπεροξειδίου του υδρογόνου αντί οξυγόνου.
Η χημική επεξεργασία με κατάλληλα μέσα αποτελεί μια επιπλέον
μέθοδος που εφαρμόζεται in situ, αλλά σε περίπτωση αποτυχίας
επιβάλλεται η απομάκρυνση εκτός του ρύπου και των χημικών
ουσιών, που χρησιμοποιήθηκαν.

Η μέθοδος άντλησης επιπλεόντων ρυπαντών

Η απορρύπανση από επιπλέοντες ρυπαντές γίνεται με το σύστημα

της διπλής άντλησης του επιπλέοντος ρυπαντή (dual pump free
product recovery). Αρχικά γίνεται άντληση υπόγειου νερού, οπότε
διαμορφώνεται ένας κώνος κατάπτωσης. Ο ρυπαντής λόγω
υδραυλικής κλίσης κινείται προς τη γεώτρηση, απ’ όπου γίνεται
άντλησή του με δεύτερη αντλία . Η πτώση της στάθμης πρέπει να
γίνεται με τρόπο ώστε να μην ρυπανθεί ο υδροφορέας σε όλο το
πάχος του.

Αφαίρεση βαρέων μετάλλων με εφαρμογή ηλεκτρικού ρεύματος

Τα βαρέα μέταλλα απομακρύνονται κυρίως με την προσρόφηση των

ιόντων τους στην επιφάνεια των αργιλικών ορυκτών (φυσική
απορρύπανση). Επιπλέον για την αφαίρεση βαρέων μετάλλων
εφαρμόζεται τάση μέσω ηλεκτροδίων και τα ιόντα των μετάλλων
οδεύουν και συλλέγονται στην άνοδο.

Φυτοθεραπεία

Ορισμένα φυτά συσσωρεύουν βαρέα μέταλλα και μεταλλικά

στοιχεία, όπως, το αρσενικό, ο μόλυβδος, το ουράνιο, το σελήνιο,
το κάδμιο, καθώς και άλλες τοξίνες, όπως θρεπτικές ουσίες,
υδρογονάνθρακες, και χλωριωμένους υδρογονανθράκους. Η
Κινέζικη φτέρη vittata Pteris, επίσης γνωστή ως η φτέρη "φρένο",
είναι ενας πολύ αποτελεσματικός συσσωρευτής του αρσενικού. Τα
γενετικά τροποποιημένα δένδρα Cottonwood αποροφουν τον
υδραργυρο από το μολυσμένο έδαφος στο Danbury του
Connecticut. Διαγονιδιακά φυτά της Ινδικής Μουστάρδας
απορροφούν τις υψηλές αποθέσεις σεληνίου στην Καλιφόρνια. Η
εξυγιανση συνίσταται στην καλλιέργεια τέτοιων φυτών μέχρις οτου
οι ρίζες τους να φτασουν τα υπόγεια ύδατα. Στη συνέχεια, τα φυτά
που θεριζονται και απορρίπτονται. Η μέθοδος αυτή περιορίζεται
στην εξυγιανση των υπόγειων υδάτων που είναι αρκετά κοντά στην
επιφάνεια του εδαφους και μπορεί να επιτευχθεί από τις ρίζες των
φυτών.
Φυσική εξασθένηση της ρυπανσης

Μερικές φορές φυσικές διεργασίες αφαιρούν τους ρύπαντες χωρις

την ανθρώπινη παρέμβαση. Η αφαίρεση των ρυπαντων μπορεί να
περιλαμβάνει την αραίωση, την ραδιενεργό διάσπαση, την ρόφηση
(προσκοληση των ρυπαντων σε γεωλογικά υλικά από φυσική ή
χημική έλξη), πτητικοποιηση, φυσικες χημικές αντιδράσεις που
σταθεροποιηθουν, καταστρέφουν, ή μετατροπουν τους ρυπαντες.

περισσότερες μέθοδοι (αγγλικά) και εδώ

Για τον περιορισμό της επέκτασης της ρύπανσης

χρησιμοποιούνται:

- Μέθοδοι εγκιβωτισμού (διαφράγματα)

Τα διαφράγματα κατασκευάζονται από υλικά στεγανοποίησης

(μπετονίτη, τσιμέντο), από σιδερένιους πασσάλους ή από
γεωμεμβράνες. Τα διαφράγματα μπορεί να τοποθετηθούν υπόγεια ή
και επιφανειακά για να εμποδίσουν τη διήθηση της βροχής. Αρχικά
είναι απαραίτητη η οριοθέτηση της ρυπασμένης περιοχής και αυτό
γίνεται με γεωτρήσεις δειγματοληψίας σε διαφορετικά βάθη.
- Υδραυλικές μέθοδοι αναστροφής της κίνησης του υπόγειου νερού
Περιλαμβάνουν ρύθμιση της στάθμης ώστε να αποφευχθεί
εκφόρτιση των ρυπασμένων νερών σε υδάτινους αποδέκτες (λίμνες,
ποτάμια) ή αραίωση των ρύπων. Οι υδραυλικοί φραγμοί
δημιουργούνται με τον συνδυασμό γεωτρήσεων άντλησης και
εμπλουτισμού.

- Μέθοδος σταθεροποίησης του εδάφους (soil stabilization,

solidification)

Η εφαρμογή της μεθόδου βασίζεται στην ανάμειξη του ρυπασμένου

εδάφους με κάποιο υλικό, ώστε το μείγμα (κονίαμα) να
στερεοποιηθεί. Με αυτόν τον τρόπο τα ρυπαντικά φορτία
εγκλωβίζονται μέσα στην στερεοποιημένη εδαφική μάζα. Επιπλέον
η σταθεροποιημένη εδαφική μάζα έχει μικρή υδροπερατότητα και
έτσι δεν ευνοείται η κίνηση του υπόγειου νερού και κατά συνέπεια η
επέκταση της ρύπανσης. Τα κυριότερα υλικά που χρησιμοποιούνται
για τη σταθεροποίηση των εδαφών είναι το τσιμέντο, η άσβεστος
(CaO),συνθετικές ουσίες (πολυμερή) kai ασφαλτικά υλικά

Στις μεθόδους απορρύπανσης ανήκουν και οι μέθοδοι διάθεσης των

λυμάτων στο έδαφος(άρδευση, διήθηση).

Για την απορρύπανση της ακόρεστης ζώνης του εδάφους

εφαρμόζονται οι εξής τεχνικές:

- Μέθοδοι βιολογικής απορρύπανσης

Γίνεται αποδόμηση με τη δράση βακτηρίων και μυκήτων.Η βιολογική

επεξεργασία μπορεί να διευκολυνθεί με αερισμό της ακόρεστης
ζώνης(βιοαερισμός).

- Θερμική επεξεργασία του εδάφους

Η επεξεργασία γίνεται σε κλιβάνους ή με διοχέτευση υπέρθερμου

ατμού στο έδαφος (steam stripping) για την εξάτμιση των πτητικών
ρυπαντών Η αφαίρεση των πτητικών ουσιών από το έδαφος μπορεί
να επιτευχθεί και με την ανόρυξηγεωτρήσεων εκτόνωσης, αλλά στην
περίπτωση αυτή ρυπαίνεται η ατμόσφαιρα.

- Χημική επεξεργασία
Χρησιμοποιείται νερό με πίεση που περιέχει απορρυπαντικά, οξέα ή
βάσεις. - Εφαρμογή υπό πίεση αέρα (vacuum extraction) Αέρας υπό
πίεση διοχετεύεται σε σύστημα γεωτρήσεων εντός της μερικά
κορεσμένης ζώνης και εφαρμόζεται αναρρόφηση (υποπίεση), ώστε
να εξατμισθούν οι πτητικοί υδρογονάνθρακες. Η μέθοδος
εφαρμόζεται σε εδάφη με αδρομερή υλικά (χάλικες), επειδή στα
λεπτόκοκκα εδάφη η εφαρμογή υποπίεσης είναι δύσκολο να
επιτευχθεί σε μεγάλη ακτίνα γύρω από τη γεώτρηση. Η εφαρμογή
υποπίεσης δεν μπορεί να γίνει κάτω από τη
στάθμη του υπόγειου νερού, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται μόνο η
επιφάνεια του υδροφορέα. Για το λόγο αυτό η μέθοδος εφαρμόζεται
για την απορρύπανση από επιπλέοντες πτητικούς ρυπαντές.
Πλεονέκτημα είναι η ταυτόχρονη απορρύπανση τόσο της μερικά
κορεσμένης ζώνης, όσο και των επιπλεόντων ρυπαντών. Απαιτείται
απομόνωση της μερικά κορεσμένης ζώνης από τον ατμοσφαιρικό
αέρα, ώστε να είναι αποδοτική η εφαρμογή της αναρρόφησης, κάτι
που γίνεται με την κάλυψη του εδάφους με συνθετική μεμβράνη.

- Έπλυση του εδάφους

Η αφαίρεση του ρύπου γίνεται με κατάκλυση του εδάφους με νερό

με παράλληλη χρήση επιφανειοδραστικών ουσιών.

- Εκσκαφή του εδάφους

Το ρυπασμένο έδαφος αφαιρείται και μεταφέρεται σε άλλη περιοχή

για απόθεση ή ενταφιασμό μετά από επεξεργασία. Η επεξεργασία
του ρυπασμένου εδάφους μπορεί να γίνει και επιτόπου και
περιλαμβάνει αερισμό, βιοαπορρύπανση, θερμική επεξεργασία
κ.λπ. Η επαναπλήρωση της εκσκαφής γίνεται με το επεξεργασμένο
εδαφικό υλικό ή από υγιές υλικό μεταφερμένο από αλλού.

- Εφαρμογή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων

Για την εξαέρωση πτητικών υδρογονανθράκων εφαρμόζεται

ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία υψηλής συχνότητας. Η εξαέρωση
επιτυγχάνεται από τη θέρμανση του εδάφους σε θερμοκρασίες 150
o
C για χρονικό διάστημα δύο εβδομάδων.

Πώς να αξιολογήσετε τις εναλλακτικές

τεχνολογίες εξυγίανσης
κάνε κλικ για μεγένθυνση

και εδώ

Χρήσιμες ιστοσελίδες σχετικά με μέτρα εξυγίανσης

/αποκατάστασης των υδροφορέων (στα Αγγλικά):

Εγχειρίδιο Εξυγίανση ενός Μολυσμένου Υδροφόρέα της Ομάδας

Εργασίας της καναδικής κυβέρνησης Με πολύ πιο λεπτομερείς
πληροφορίες. εδώ

Χρήσιμες ιστοσελίδες σχετικά με μέτρα εξυγίανσης

/αποκατάστασης των υδροφορέων (στα Αγγλικά):

Εγχειρίδιο Εξυγίανση ενός Μολυσμένου Υδροφόρέα της Ομάδας

Εργασίας της καναδικής κυβέρνησης Με πολύ πιο λεπτομερείς
πληροφορίες.
Η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος παρέχει
επίσης πληροφορίες σχετικά με τις τεχνολογίες αποκατάστασης
υδροφορέων.

US Geological Survey

Εξυγίανση υπογείων υδάτων Ethan Grossman και Jennifer McGuire

Πώς να αξιολογήσετε τις εναλλακτικές τεχνολογίες εξυγίανσης

Innovative Remediation Technologies: Field-Scale Demonstration

Projects in North America, 2nd Edition, Year 2000 Report

Πώς να αξιολογήσετε τις εναλλακτικές τεχνολογίες εξυγίανσης The

Remediation Technologies Screening Matrix και εδώ (πολυ καλό)

Απλοποιημένες εξηγήσεις των μεθόδων -Citizen's Guides to

Cleanup Methods

Οι νέοι χαλκοί ενεπίγραφοι πίνακες από το Άργος *

Δρ. Άλκηστη Παπαδημητρίου, Αρχαιολόγος, Δ’ ΕΠΚΑ

Κατά τις εργασίες διάνοιξης υπογείου σε οικόπεδο ιδιοκτησίας Σ.

Σμυρναίου στην οδό Κορίνθου 48 στο Άργος, εντοπίστηκαν
αρχαιότητες, οι οποίες κατόπιν αιτήσεως του ιδιοκτήτη
ερευνήθηκαν με αυτοχρηματοδότηση. Λόγω του υφισταμένου
κτίσματος και της μεγάλης στενότητας του χώρου, οι
ανασκαφικές εργασίες έγιναν τμηματικά και διήρκεσαν 72
ημέρες, από τις 3-10-2000 έως τις 12-9-2001.

Αμέσως μετά την εύρεση των πρώτων πινάκων, η κ. Ελισάβετ

Σπαθάρη, τότε Διευθύντρια της Δ’ Εφορείας Προϊστορικών
Αρχαιοτήτων, και εγώ, συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε την
υποχρέωση να ακουμπήσουμε τα σπουδαία αυτά ευρήματα στα
χέρια του πλέον ειδικού. Ο κ. Χαράλαμπος Κριτζάς, Διευθυντής
του Μουσείου, που είχε και στο παρελθόν μελετήσει παρόμοια
ευρήματα από το Άργος, ανέλαβε τη μελέτη αλλά και την ευθύνη
τη των ευπαθών δέλτων.1 Στόχος μας είναι, μετά τη συντήρηση
τους, τα πολύτιμα να επιστρέψουν στην πόλη του Άργους. 2

Το οικόπεδο Σμυρναίου βρίσκεται στην οδό

Κορίνθου 48, στη σιταραγορά του έχει επίμηκες σχήμα,
προσανατολισμό Α-Δ και διαστάσεις 6.00X12.50 μ. Οι πρώτες
αρχαιολογικές ενδείξεις εμφανίστηκαν σε βάθος 1.80 έως 1.85 το
οδόστρωμα της Κορίνθου (εικόνα 1). Κατά μήκος της νότιας
παρειάς του οικοπέδου εντοπίστηκε ένας τοίχος από αδρά
λαξευμένους πωρολιθικούς δόμους που εδράζονταν σε
υπόστρωμα από κροκάλες. Ο προσανατολισμός του ανατολικά-
δυτικά, το μέγιστο σωζόμενο μήκος τους 9 μ. και το πλάτος 70
εκατοστά. Στο ανατολικό τμήμα του οικοπέδου και στο ίδιο βάθος
, όμοιας με πλάτος 50 εκατοστά και προσανατολισμό βόρεια-
νότια συνέβαλε στον προηγούμενο. Κατά μήκος της βόρειας
παρειάς εντοπίστηκε σειρά αδρά κατεργασμένων ασβεστόλιθων
και αργόλιθων με προσανατολισμό ανατολικά-δυτικά που
σώζονται σε μήκος 7μ. περίπου και ταυτίζονται με έναν άλλο
τοίχο. Σε διάφορα σημεία, βόρεια και νότια αυτών των τοίχων,
από βάθος 1.85μ. έως 2.15μ. , παρατηρήθηκαν συγκεντρώσεις
αδρά κατεργασμένων ασβεστόλιθων και πωρόλιθων. Στο δυτικό
τμήμα του οικοπέδου, σε βάθος 2,32μ. διατηρήθηκε τμήμα
εστίας ελλειψοειδούς σχήματος, διαστάσεων 1.30Χ0.70μ. , με
προσανατολισμό ανατολικά-δυτικά. Αμέσως νοτιοανατολικά
αυτών βρέθηκαν ακέραια ή θρασυσμένα πήλινα καλούδια. Το
στρώμα αυτό περιείχε άφθονη στάχτη και κομμάτια καμένου
πηλού και είχε ιδιαίτερα σκληρή σύσταση.

Κατά μήκος του κεντρικού άξονα του

οικοπέδου εντοπίστηκαν ασβεστολιθικές πλάκες μεγάλων
διαστάσεων και πάχους (2.00X1.00X0.30 μ) , οι οποίες
κάλυπταν λίθινα σκεύη, που ήταν αδρά λαξευμένα εξωτερικά,
ενώ η άνω επιφάνεια και το εσωτερικό τους ήταν ιδιαίτερα
επιμελημένα. Η θήκη 1 ήταν σχεδόν τετράπλευρη και δεν
περιείχε ευρήματα, ενώ η κάλυψη της είχε προσανατολισμό
βόρεια-νότια. Μία ακόμη λίθινη θήκη, ακριβώς ανατολικά της
θήκης 1, δεν ερευνήθηκε διότι βρισκόταν εξ ολοκλήρου στα όρια
της όμορης προς τα ανατολικά ιδιοκτησίας Δελή , ο οποίος και
δεν συναίνεσε στην ερευνά της. Η δεύτερη θήκη που ερευνήθηκε
ήταν η τρίτη από ανατολικά και έφερε κάλυψη με
προσανατολισμό ανατολικά-δυτικά. Μετά την απομάκρυνση της
καλυπτήριας πλάκας, διαπιστώσαμε ότι στο εσωτερικό της
κιβωτού είχε αποτεθεί μεγάλος αριθμός ενεπίγραφων πινάκων
(εικόνα 2). Συνολικά η θήκη περιείχε 60 τουλάχιστον χάλκινους
και 2 μολύβδινους ενεπίγραφους πίνακες. Ο ένας μολύβδινος
πίνακας είχε μάλιστα τυλιχτεί, δίνοντας αρχικά την εντύπωση
ενός καταδέσμου. Η αφαίρεση των πινάκων που αποδείχτηκε
ιδιαίτερα επίπονη, αφού αυτές είχαν με την πάροδο του χρόνου
καμπυλώσει και εφάπτονταν στα τοιχώματα της θήκης, έγινε με
μεγάλη επιτυχία από το συντηρητή της Δ’ Εφορείας
Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κ. Φώτη Δημάκη. Η
θήκη 3, τέταρτη από ανατολικά, είχε παρόμοια κάλυψη και
προσανατολισμό ανατολικά-δυτικά. Στο εσωτερικό της δεν
περιείχε ευρήματα. Η θήκη 4 ήταν δεύτερη από ανατολικά. Είχε
εντοπιστεί ήδη κατά τις εργασίες αποκάλυψης των δύο πρώτων,
αλλά ερευνήθηκε αργότερα, γιατί εν τω μεταξύ κρίθηκε
απαραίτητη η αντιστήριξη της όμορης προς τα ανατολικά
ιδιοκτησίας. Η κάλυψή της ήταν παρόμοια σε όγκο με τις
προηγούμενες και είχε προσανατολισμό ανατολικά-δυτικά. Στο
εσωτερικό της θήκης βρέθηκε ένας μόνο ενεπίγραφος πίνακας
σε σχήμα ποδός (εικόνα 2).

Δυτικά των λίθινων θηκών και

σε χαμηλότερο επίπεδο, σε βάθος 2.50μ., εντοπίστηκε μία ακόμη
καλυπτήρια πλάκα παρόμοιων διαστάσεων και
προσανατολισμού (εικόνα 3). Μετά την ανάσυρσή της
διαπιστώσαμε ότι αυτή κάλυπτε, αντί για μία λίθινη θήκη, δύο
αγγεία (εικόνες 4-5). Το ένα αγγείο ήταν πήλινο και το άλλο
χάλκινο.

Και τα δύο είχαν υποστεί φθορές από το βάρος

της ογκώδους κάλυψης. Στο πήλινο αγγείο, που είχε το σχήμα
κωδωνόσχημου κρατήρα χωρίς βάση, εντοπίστηκαν 55 περίπου
χαλκοί πίνακες, οι οποίοι είχαν τοποθετηθεί κατά τον ίδιο
περίπου τρόπο με τους πίνακες της θήκης 2 γύρω στα
τοιχώματα του αγγείου (εικόνα 5). Στο εσωτερικό του χάλκινου
αγγείου, που ήταν ένας σφυρήλατος λέβης διαμ. 80 εκατοστών
περίπου και ανάλογου ύψους, εντοπίστηκαν καταρχήν τρία
χάλκινα αγγεία: μία τριφυλλόσχημη οινοχόη και δύο φιάλες.
Κάτω από τα αγγεία βρέθηκαν και εδώ χάλκινοι πίνακες σε πολύ
κακή κατάσταση διατήρησης. Φαίνεται ότι ένα μέρος από τις
πινακίδες που είχαν τοποθετηθεί εδώ αφαιρέθηκε κάποια στιγμή
με τρόπο που προξένησε φθορές σε όσες παρέμειναν στη θέση
τους. Λόγω της κακής κατάστασης διατήρησης δεν επιχειρήθηκε
η αφαίρεση τους στο χώρο της ανασκαφής, αλλά τα ευρήματα,
αφού στερεώθηκαν στο εσωτερικό του λέβητα, μεταφέρθηκαν
μαζί με αυτόν στο Μουσείο του Άργους. Υπεύθυνος για την
αφαίρεση των πινακίδων, τη στερέωση και τη μεταφορά του
λέβητα αλλά και του πήλινου αγγείου, που πραγματοποιήθηκαν
χωρίς να προκληθεί καμία φθορά, ήταν ο συντηρητής Βασίλης
Κοντός (εικόνα 5).

Στο ανατολικό τμήμα του οικοπέδου, κατά μήκος της νότιας

παρειάς και μισό μέτρο περίπου βαθύτερα από τον τοίχο με τους
πωρόλιθους, εντοπίστηκαν σε βάθος από 2,80 έως 3,60 μ. πέντε
(5) πήλινα αγγεία.
 Τα αγγεία αυτά είχαν τοποθετηθεί όρθια,
έφεραν όλα κάλυψη (τα τέσσερα από πήλινες επίπεδες
κεραμίδες και το πέμπτο από ασβεστολιθική λεπτή πλάκα) και
ήταν κενά (εικόνα 6). Η ποιότητα της κατασκευής τους ήταν
εξαιρετικά καλή. Ήταν όλα τροχήλατα, τα τέσσερα εξ αυτών
κλειστού, ενώ το πέμπτο ανοικτού σχήματος, πανομοιότυπο με
αυτό που βρέθηκε κάτω από την καλυπτήρια πλάκα 5, δίπλα στο
χάλκινο αγγείο. Βόρεια από τα αγγεία της νότιας παρειάς και σε
ελαφρά βαθύτερο επίπεδο από τις καλύψεις τους, υπήρχε
δάπεδο από κροκάλες μικρού μεγέθους, ιδιαίτερα επιμελημένης
κατασκευής και με ισχυρή συνοχή. Το δάπεδο αυτό εντοπίστηκε
σε όλο το χώρο που ερευνήσαμε, χωρίς να βρεθούν τα όρια του
σε καμία πλευρά του οικοπέδου. Εκτός από τα πήλινα αγγεία της
νότιας παρειάς, περιέβαλε και τα αγγεία κάτω από την κάλυψη 5.
Παρουσίαζε κλίση της τάξεως των 15 εκατοστών περίπου από τα
δυτικά προς τα ανατολικά. Η κάτω επιφάνεια του εντοπίστηκε σε
βάθος 2.90μ. και το συνολικό του πάχος ήταν 10 εκατοστά. Κατά
το ανατολικό άκρο του οικοπέδου, αμέσως ανατολικά της θήκης
2, η σύσταση του δαπέδου μεταβαλλόταν σταδιακά και χωρίς
απότομη διαφοροποίηση, παίρνοντας τη μορφή λεπτών
βότσαλων σε μέγεθος χαλικιού. Η θήκη 2 το είχε παραβιάσει
ελαφρά κατά την τοποθέτηση της.

Στο νότιο και δυτικό τμήμα του οικοπέδου

εντοπίστηκαν δύο τάφοι των γεωμετρικών χρόνων, των οποίων
οι καλύψεις βρίσκονταν σε βαθύτερο επίπεδο από το δάπεδο
(2.82-3.10μ.) Οι τάφοι, ένας κτιστός κιβωτιόσχημος και ένας
λάκκος με ασβεστολιθική κάλυψη, είχαν προσανατολισμό Α-Δ
και ήταν πλούσια κτερισμένοι με κεραμεική, καθώς και μεταλλικά
αντικείμενα: σιδερένιες περόνες και χάλκινα δαχτυλίδια. Κατά τη
μαρτυρία της κεραμεικής, και οι δύο τάφοι χρονολογούνται στη
μέση γεωμετρική εποχή (850-750 π.Χ.) (εικόνα 7).

Από την αναλυτική περιγραφή των

ανασκαφικών ευρημάτων γίνεται σαφές ότι αυτά αποτελούν δύο
ενότητες με σημαντική υψομετρική διαφορά μεταξύ τους. Για την
καλύτερη κατανόηση του ευρήματος σχεδιάσαμε μία τομή κατά
τον ανατολικό-δυτικό άξονα του οικοπέδου (εικόνα 8), στην
οποία προβάλλονται αφενός τα ευρήματα του κεντρικού άξονα
αυτού, αφετέρου δε αυτά της νότιας παρειάς.

Εδώ παρατηρούμε ότι ο τοίχος της νότιας παρειάς βρίσκεται στο

ίδιο σχεδόν επίπεδο με τις καλύψεις των τεσσάρων λίθινων
θηκών, οι οποίες εδράζονται ένα περίπου μέτρο βαθύτερα είτε
απευθείας πάνω στο βοτσαλωτό δάπεδο (θήκη 3 και 4), είτε σε
χώμα λίγο ψηλότερα από αυτό (θήκη 1), ενώ σε μία περίπτωση
η θήκη 2 το έχει παραβιάσει ελαφρά. Το ίδιο το βοτσαλωτό
δάπεδο που καλύπτει όλη την επιφάνεια - την επιφάνεια του
χώρου που ερευνήσαμε - βρίσκεται σε επίπεδο 2,71 έως 2,85
και παρουσιάζει ελαφρά κλίση προς τα ανατολικά. Σε δύο σημεία
έχει εμφανώς παραβιαστεί,για να τοποθετηθούν εκεί αφενός τα
δύο αγγεία κάτω από την καλυπτήρια πλάκα 5, αφετέρου δε τα 6
αγγεία της νότιας παρειάς. Οι καλύψεις των γεωμετρικών τάφων,
αντίθετα, βρίσκονται περίπου στο ίδιο ή σε ελαφρά χαμηλότερο
επίπεδο από το βοτσαλωτό δάπεδο.

Ας ρίξουμε, όμως, μια ματιά στην οριζόντια και κάθετη

στρωματογραφία του οικοπέδου, καθώς και στα κινητά ευρήματα
των στρωμάτων. Σε βάθος 2,90 έως 3,00 εντοπίζεται το φυσικό
προσχωσιγενές γεωλογικό υπόβαθρο που δεν περιέχει
αρχαιολογικά ευρήματα. Ακολουθεί στρώμα καστανού χώματος,
πάχους 10εκατοστών περίπου, που περιέχει κεραμεική των
ύστερων μεσοελλαδικών χρόνων (1700-1600 π.Χ.). Πάνω από
το βοτσαλωτό δάπεδο εντοπίζεται στο δυτικό τμήμα του
οικοπέδου χώμα καστανό, σχετικά σκληρό, μέχρι την επιφάνεια
του 1.50μ. περίπου. Στο ανατολικό τμήμα του οικοπέδου το
χώμα έχει έντονες προσμίξεις λεπτού χαλικιού. Το στρώμα αυτό
φαίνεται να κατέστρεψε εν μέρει την κάλυψη και το χείλος των 6
κενών αγγείων της νότιας παρειάς. Η κεραμεική που προήλθε
και από τα δύο αυτά στρώματα αποτελείται κατά 90 % από
γεωμετρικά όστρακα τροχήλατα και χειροποίητα, ενώ σε
ποσοστό 10% περιέχει όστρακα των ύστερων μεσοελλαδικών
χρόνων, καθώς και των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων μέχρι
περίπου τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Εκτός αυτών, μέσα στα
στρώματα βρέθηκε και μικρός αριθμός ειδωλίων της αρχαϊκής
εποχής, διάσπαρτα, τα οποία δε συσχετίζονται με ασφάλεια με
κάποια από τα ακίνητα ευρήματα. Στα κινητά ευρήματα ανήκουν
δύο μόνο χάλκινα νομίσματα, εξαιρετικά φθαρμένα, που δεν είναι
δυνατόν να χρονολογηθούν. Πάνω από τα δύο αυτά στρώματα,
το καθαρό καστανό και το χαλικωτό, παρατηρήθηκε σε σημεία
που δεν είχαν παραβιαστεί από το σύγχρονο κτίσμα ένα στρώμα
από πιο χοντρό χαλίκι, το οποίο εν μέρει καλύπτει τα δύο
υποκείμενα και εν μέρει εισχωρεί στο δυτικό τμήμα του
οικοπέδου μέσα στο καστανό, έχοντας καταστρέψει και ένα
τμήμα του νότιου τοίχου. Το στρώμα αυτό περιέχει ελάχιστα
όστρακα πολύ φθαρμένα (κυλισμένα).

Ας δούμε τώρα πώς χρησιμοποιήθηκε ο χώρος διαχρονικά.

Όπως βεβαιώνει το στρώμα κάτω από το βοτσαλωτό δάπεδο, ο

χώρος κατοικήθηκε για πρώτη φορά στους τελευταίους
μεσοελλαδικούς χρόνους. Το επίπεδο χρήσης βρισκόταν τότε
3.00 περίπου μέτρα βαθύτερα από σήμερα. Η μεσοελλαδική
κατοίκηση δεν διέσωσε εδώ αρχιτεκτονικά λείψανα. Στους
μέσους γεωμετρικούς χρόνους κατασκευάστηκε ένα δάπεδο
εξαιρετικά επιμελημένης κατασκευής, το οποίο περιέβαλε δύο
τουλάχιστον τάφους της ίδιας εποχής, πλούσια κτερισμένους.
Τόσο η δαπανηρή κατασκευή του δαπέδου όσο και το
περιεχόμενο των τάφων υποδεικνύουν πως ο χώρος είχε
δεσμευτεί για ταφική χρήση, πιθανόν από μία διακεκριμένη
οικογένεια της ανώτερης κοινωνικής τα εξής.
Αρκετά μετά ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για τον εγκιβωτισμό
μέσα στο γεωμετρικό δάπεδο δύο αγγείων, στα οποία
τοποθετήθηκαν ενεπίγραφοι πίνακες και καλύφτηκαν με την
τεράστια ασβεστολιθική πλάκα. Εξάλλου, λίγο ανατολικότερα 6
τουλάχιστον αγγεία τοποθετήθηκαν κατά τον ίδιο τρόπο στο
σταθερό φυσικό υπόβαθρο, που μαζί με το συμπαγές δάπεδο
βοηθούσε τα αγγεία αυτά να σταθούν όρθια. Η τοποθέτηση των
δύο συνόλων έγινε στην ίδια χρονική στιγμή, όπως βεβαιώνει η
όμοια στάθμη εύρεσης αλλά και η τεράστια ομοιότητα του
πήλινου αγγείου κάτω από την κάλυψη 5 με το ένα από τα
αγγεία της νότιας παρειάς. Τα αγγεία αυτά, κλειστά και ανοικτά,
είναι, όσο γνωρίζω τουλάχιστον, άγνωστα στο κεραμεικό
ρεπερτόριο του Άργους. Προσεγγίζουν με το σχήμα και την
κεραμεική κατηγορία τους τα αγγεία των αρχών του 4ου αιώνα
π.Χ. Ίσως να αποτέλεσαν μία ειδική παραγγελία, που θα
ανταποκρινόταν στις ανάγκες της χρήσης τους.

Όπως βεβαιώνει το εύρημα, η κάλυψη 5 ανασύρθηκε μία

τουλάχιστον φορά μετά την τοποθέτηση χάλκινων πινάκων μέσα
στα αγγεία, συγκεκριμένα όταν αφαιρέθηκαν με βιαστικό ή βίαιο
τρόπο ορισμένες από αυτές του χάλκινου λέβητα και
εναποτέθηκαν εκεί οι δύο φιάλες και η πρόχους, σκεύη τα οποία
χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα για τελετουργίες.

Στη συνέχεια μία πλημμύρα του ποταμού απόθεσε στο χώρο

προσχώσεις πάνω από 1μ. και ανέβασε το επίπεδο χρήσης από
τα 2,60 ή 2,70 στο 1,50 μ. τουλάχιστον από τη σημερινή
επιφάνεια του εδάφους. Σ’ αυτή τη φυσική καταστροφή
οφείλονται και τα δύο στρώματα που περιγράψαμε πιο πριν και
τα οποία αποτελούν τυπικές αποθέσεις ποταμού, δηλαδή
σχετικά καθαρή λάσπη και χαλίκι. Προφανώς, αμέσως μετά την
πλημμύρα τοποθετήθηκαν μέσα στο στρώμα που
δημιουργήθηκε οι 5 λίθινες θήκες. Μέσα στο ίδιο στρώμα, ίσως
όχι τυχαία, αμέσως δυτικά του χώρου της κάλυψης 5,
κατασκευάστηκε μία εστία.

Τα πήλινα καλούπια που βρέθηκαν πεταμένα στα νότια της

εστίας μπορούν να δώσουν μια ιδέα για τη χρήση της. Τα
καλούπια αυτά έχουν τετράπλευρο σχήμα και μια σχετικά αβαθή
εσοχή στη μία επιφάνεια τους, της οποίας το σχήμα θυμίζει
έντονα τους χάλκινους πίνακες. Η εστία και τα καλούπια
βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με τις καλύψεις των θηκών αλλά και
με τους τοίχους και τους λιθοσωρούς και πρέπει να είναι
σύγχρονα με αυτά και πάντως μεταγενέστερα από την
πλημμύρα. Όπως βεβαιώνει η κεραμεική και οι
στρωματογραφικές παρατηρήσεις, η πλημμύρα αυτή έγινε
σίγουρα μετά τη γεωμετρική εποχή, αλλά και μετά την
τοποθέτηση και χρήση των δύο αγγείων, του πήλινου και του
χάλκινου κάτω από την κάλυψη 5. Την ακριβή χρονική στιγμή,
που μπορεί να τοποθετείται και στον 4ο αιώνα π.Χ., θα μας
υποδείξει η μελέτη των ενεπίγραφων πινάκων από τα αγγεία
αυτά.

Η αφθονία της γεωμετρικής κεραμεικής υποδηλώνει ότι γύρω

από τους τάφους θα υπήρχαν οικίες που διαλύθηκαν ολοσχερώς
από την πλημμύρα. Ο μικρός αριθμός οστράκων από τις
μεταγενέστερες περιόδους σημαίνει πιθανόν ότι μετά τη
γεωμετρική εποχή, δηλαδή από τον 7ο αιώνα π.Χ. και μετά, ο
χώρος δε χρησιμοποιήθηκε ξανά για κατοίκηση και
ενταφιασμούς. Τα λιγοστά ειδώλια ίσως δίνουν μια ιδέα για τη
νέα χρήση στην αρχαϊκή εποχή.

Από τα στοιχεία που αναλύθηκαν μέχρι εδώ, πιστεύω πως

γίνεται σαφές ότι ο χώρος χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα
καταρχήν για κατοίκηση στη μεσοελλαδική εποχή, μετά για ταφές
και κατοίκηση στη γεωμετρική εποχή και τέλος για τη φύλαξη των
χάλκινων ενεπίγραφων πινάκων μέσα σε σκεύη προορισμένα
για τη χρήση αυτή. Το ερώτημα που ανακύπτει αυτόματα είναι
απλό αλλά καθοριστικό. Πού φυλάσσονταν αυτές οι κιβωτοί με
τα πολύτιμα δημόσιου χαρακτήρα ντοκουμέντα;
 Αν επιστρέψουμε στο σχέδιο της κάτοψης του
ανώτερου επιπέδου ευρημάτων μπορούμε να κάνουμε
ορισμένες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Ερμηνεύσαμε ήδη ως
τοίχους τα κατάλοιπα της νότιας και της βόρειας παρειάς, καθώς
και το εγκάρσιο τμήμα στα ανατολικά. Οι θήκες και η εστία αλλά
και η καλυπτήρια πλάκα 5 βρίσκονται σε έναν ενιαίο άξονα, που
είναι παράλληλος με το νότιο τοίχο και απέχει περίπου 2,5 μέτρα
από αυτόν. Οι υπόλοιποι λιθοσωροί αλλά και οι πώρινες πλάκες
εσωτερικά των δύο αξόνων σχετίζονται τοπογραφικά με τη θέση
των θηκών αλλά και της καλυπτήριας πλάκας 5. Η εντύπωση
που δημιουργείται από το επιχρωματισμένο σχέδιο είναι ότι ο
χώρος φύλαξης των σκευών αλλά και της εστίας οριοθετείτε με
μία απλή κατασκευή. Δύο μακρούς τοίχους μέγιστου σωζόμενου
μήκους 9μ. και έναν εγκάρσιο που έχουν υποστεί φθορές από
την πλημμύρα. Παρά την απλή κατασκευή μπορούμε να δούμε
στα σπαράγματα αυτά, που απέμειναν από τη θεμελίωση, το
περίγραμμα ενός κτιρίου, που ίσως είχε είσοδο από τα ανατολικά
και κατέληγε σε παραστάδες. Τη μορφή ενός templum in antis
είχαν βέβαια και οι θησαυροί που αφιερώθηκαν στα μεγάλα
πανελλήνια ιερά και για τα οποία ο Παυσανίας μας βεβαιώνει ότι
χρησίμευαν για τη φύλαξη πολύτιμων αφιερωμάτων, που δεν
στήνονταν στην ύπαιθρο, για να μη φθαρούν ή να μην κλαπούν.
Μέσα στο κτίριο αυτό πιστεύω ότι μπορούμε να αναγνωρίσουμε
στα κατάλοιπα των λιθοσωρών υποστρώματα κατασκευών, που
χρησίμευαν για τη σηματοδότηση της θέσης των θηκών, που και
εδώ θα ήταν θαμμένες, αφήνοντας να προεξέχει η καλυπτήρια
πλάκα. Η εστία της δυτικής παρειάς, που αποτελεί το μόνο
ασφαλές στοιχείο για τον υπολογισμό του επιπέδου βάδισης
αυτής της φάσης, βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με την άνω
επιφάνεια των θηκών καν συνηγορεί στην άποψη αυτή.

Οι δύο λιθοσωροί στο εσωτερικό του βόρειου και του νότιου

τοίχου αντίστοιχα ίσως μπορούν να θεωρηθούν και ως
υποστρώματα για αντηρίδες των τοίχων ή έκκεντρες ενισχύσεις
της στέγης, αν και το μικρό άνοιγμα του κτιρίου δεν απαιτεί
κιονοστοιχία για τη στήριξή της.

Και φτάνουμε βεβαίως στο τελικό ερώτημα: πού θα βρισκόταν το

κτίριο αυτό σε σχέση με τον αστικό ιστό της κλασικής εποχής και
τους δημόσιους και λατρευτικούς χώρους της πόλης;

Η θέση του οικοπέδου βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση, 900

περίπου μέτρα βορειοανατολικά του θεάτρου και της αγοράς, σε
μία περιοχή που δεν έχει δώσει ιδιαίτερα αρχαιολογικά ευρήματα
και παραδοσιακά τοποθετείται εκτός των τειχών της πόλης. Τα
νέα ανασκαφικά ευρήματα ίσως μπορούν να ρίξουν λίγο φως
στο μείζον πρόβλημα της πορείας του τείχους, κυρίως στη
βόρεια πλευρά της πόλης. Θέλω να τονίσω πως αν οι
ενεπίγραφοι πίνακες φυλάσσονταν σε ένα κτίριο ή έστω σε έναν
περίβολο που όπως υποδηλώνουν τα ευρήματα βρισκόταν στην
ευρύτερη σφαίρα

ενός ιερού, το ιερό αυτό δεν είναι δυνατόν να βρισκόταν σε μία

έρημη, ακατοίκητη και απομονωμένη περιοχή, έξω από τα τείχη
της πόλης. Ο προσανατολισμός των τάφων στο οικόπεδο που
ερευνήσαμε αλλά και των θηκών, της καλυπτήριας πλάκας 5,
των πήλινων αγγείων και του κτιρίου υποδηλώνει την ύπαρξη
μιας οδικής αρτηρίας με κατεύθυνση ανατολικά-δυτικά. Από
άλλες ανασκαφές, εξάλλου, γνωρίζουμε πως κατά μήκος της
οδού Κορίνθου υπήρχε και μία οδική αρτηρία με κατεύθυνση
βόρεια-νότια. Ίσως κάπου στα νοτιοδυτικά του χώρου που
ερευνήσαμε να συνέβαλε στην προηγούμενη, δημιουργώντας
μία διασταύρωση. Αν εδώ υπήρχε πράγματι στον 4ο αιώνα ένα
ιερό, στο οποίο φυλάσσονταν αυτά τα πολύτιμα κρατικά
δεδομένα, είναι πολύ δύσκολο να το φανταστούμε έξω από τα
τείχη. Ίσως η μελλοντική ανασκαφική έρευνα δώσει περισσότερα
στοιχεία για την επίλυση του προβλήματος.

Η διακοπή της χρήσης του χώρου για τη φύλαξη των πινακίδων

πρέπει να τοποθετηθεί μετά τον 4ο αιώνα π.Χ., γεγονός που
βεβαιώνεται από την απουσία μεταγενέστερων κινητών
ευρημάτων. Για κάποιο λόγο, που δεν προκύπτει από τα
ανασκαφικά ευρήματα, οι θήκες έπαψαν να χρησιμοποιούνται
ως κιβωτοί απόθεσης των πολύτιμων δέλτων και κατά περίεργο
τρόπο ένας μεγάλος αριθμός από αυτές παρέμεινε φυλαγμένος
εκεί μέχρι τις μέρες μας. Ίσως κάποιες πολιτικές ανακατατάξεις
να είχαν ως αποτέλεσμα την κατάργηση του συστήματος
διαφάνειας της διαχείρισης δημοσίων χρημάτων, οπότε δε θα
ήταν πια απαραίτητη η τήρηση αυτών των αρχείων με τις
συναλλαγές.

Το γεγονός ότι ο Παυσανίας δε μνημονεύει ένα ιερό που να

μπορεί τοπογραφικά να ταυτιστεί με το οικόπεδο που
ερευνήσαμε, οφείλεται μάλλον στο ότι αυτό δεν υπήρχε πια το 2ο
αιώνα μ.Χ., όταν εκείνος επισκέφτηκε το Άργος, γεγονός που
μπορεί να συνδέεται με τη δεύτερη καταστροφική πλημμύρα που
κατέστρεψε το κτίριο, στο οποίο φυλάσσονταν οι ενεπίγραφοι
πίνακες.

Σε κάθε περίπτωση οι πολυάριθμοι χαλκοί πίνακες και τα κείμενα

που διέσωσαν ως εμάς θα δώσουν περισσότερες απαντήσεις
από τη μελέτη των ανασκαφικών δεδομένων.

Στη διάρκεια της ανασκαφής στο οικόπεδο

Σμυρναίου, μια μεγάλη ομάδα με συνεργάτες3 όλων των
ειδικοτήτων (εικόνα 10), μοιραστήκαμε κάτω από φοβερά
αντίξοες συνθήκες την αγωνία για την τεκμηρίωση και τη
σωτηρία ενός μοναδικού ευρήματος, αυτής της αυθεντικής
αρχαίας γραπτής πηγής. Θέλω να μοιραστώ μαζί τους τη χαρά
και την ευθύνη και να τους ευχαριστήσω όλους θερμά.

* Αργειακή Γη, τεύχ. 3, ετήσια έκδοση του Πνευματικού Κέντρου

του Δήμου Άργους, Δεκέμβριος 2005, Άργος, σελ. 37-51.
1 Για το σκοπό αυτό τα ευρήματα μεταφέρονται σταδιακό και
συντηρούνται από τον πεπειραμένο συντηρητή κ.Αναστάσιο
Μαγνήσαλη υπό την εποπτεία του κ. Κριτζά στο Επιγραφικό Μουσείο.
2 Στην προσπάθεια αυτή αρωγός μας είναι ο Δήμαρχος του
Άργους κ. Δημήτριο Πλατής και σύσσωμο το Δημοτικό
Συμβούλιο, που πρόσφατα έλαβε ομόφωνη απόφαση
παραχώρησης της ανατολικής πτέρυγας των Στρατώνων
Καποδίστρια για τη δημιουργία του νέου επιγραφικού μουσείου
της πόλης, όπου οι χάλκινες δέλτοι θα αποτελέσουν το κορυφαίο
έκθεμα.

3 Τα ανασκαφικά ημερολόγια τήρησαν με υποδειγματική

ακρίβεια οι αρχαιολόγοι Αναστασία Κρέκα και Θανάσης
Ρούσσης, την ευθύνη της αφαίρεσης των δέλτων είχαν οι
συντηρητές Φώτης Δημάκης και Βασίλης Κοντός, τα ανασκαφικά
σχέδια εκπόνησαν οι σχεδιάστριες Μαρία Καλλίρη και Καλλιόπη
Νικολοκοπούλου, ενώ η ψηφιακή τους επεξεργασία έγινε από
την αρχαιολόγο Δρα Μαρίνα Θωμάτου. Το έργο του συντονισμού
των ανασκαφικών εργασιών έφερε σε πέρας με επιτυχία ο
οξυδερκής αρχιτεχνίτης ανασκαφών Δημήτρης Χασάπης Ο
αρχιτεχνίτης Χρήστος Σπηλιόπουλος επικεφαλής των
ειδικευμένων τεχνιτών του έργου της Τίρυνθας ανέλαβε το
επίπονο έργο της ανάσυρσης των λίθινων καλύψεων με τη
συνδρομή των ανυψωτικών μηχανημάτων του Γιώργου
Γεωργόπουλου.

ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΑΡΚΑΔΕΣ
Αγιοι Δέκα - Γόρτυνα
Friday, December 4, 2009 at 10:23am
Μικρή πόλη που ήταν κάτω από την εξουσία της Φαιστού κατά την Μινωική εποχή.
Ασχολήθηκαν έντονα με την πειρατεία με ορμητήριο το λιμάνι τους, την σημερινή παραλία
"Λέντας".
Κατά την Ρωμαϊκή περίοδο απέκτησε μεγάλη δύναμη, αφού συμμάχησε με τους Ρωμαίους
σε αντίθεση με τις άλλες πόλεις και σε αντάλλαγμα υπήρξε πρωτεύουσα της Κρήτης.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να χτίσουν οι Ρωμαίοι πολλά σημαντικά έργα όπως το
Αμφιθέατρο, το Ωδείο, το στάδιο και Δημόσια λουτρά, καθώς και ναούς.

Στην Γόρτυνα βρέθηκαν και σώθηκαν οι "Νόμοι της Γόρτυνας", ένα κείμενο γραμμένο τον
5ο αιώνα π.Χ., στην μεγαλύτερη επιγραφή που έχει βρεθεί.
Οι νόμοι είναι γραμμένοι "βουστροφηδόν", δηλαδή διαβάζεται ως εξής:
Διαβάζουμε την πρώτη σειρά κανονικά από αριστερά προς δεξιά και στην επόμενη σειρά
συνεχίζουμε ακριβώς από κάτω, από την δεξιά πλευρά προς τα αριστερά.
Η Γόρτυνα ήταν επίσης η πρώτη πόλη της Κρήτης που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, γι
αυτό εγκαταστάθηκε εδώ ο πρώτος μητροπολίτης Κρήτης, ο Τίτος. Προς τιμή του κτίστηκε ο
μητροπολιτικός ναός κατά το 500 μ.Χ..
Υπήρξαν αντιδράσεις από τους Ρωμαίους, με αποτέλεσμα να μαρτυρήσουν δέκα νέοι
χριστιανοί και να δώσουν έτσι το όνομα τους στο διπλανό χωριό: Αγιοι Δέκα.
Η Γόρτυνα καταστράφηκε ολοσχερώς το 828 μ.Χ. περίπου μετά από σφοδρή επίθεση
Σαρακηνών πειρατών

Updated about a week ago

Nikh, Iphigenia, Sakis and 2 others like this.
Πάργα
Friday, December 4, 2009 at 1:20am
Η Πάργα ανήκει στο νομό Πρεβέζης και βρίσκεται στην παράκτια ζώνη του βορειοδυτικού
του άκρου στα όρια του νομού Θεσπρωτίας. Απέναντί της βρίσκονται τα νησιά των Παξών
και των Αντίπαξων. Απέχει 68 χλμ. από την πόλη της Πρέβεζας και 50 χλμ. από την πόλη
της Ηγουμενίτσας. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά μεταξύ των παραλιακών ακτών του Ιονίου
και στους πρόποδες των ορέων της Πάργας.
Η περιοχή κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους δεχόταν πολλές επιθέσεις και επιδρομές
πειρατών.Λέγεται ότι η Πάργα υπήρχε ως οικισμός από τους βυζαντινούς χρόνους. Η
τοπική παράδοση λέει ότι η Πάργα μέχρι τα μέσα του 14ου αιώνα ήταν χτισμένη στο βουνό
Μπετζοβολιός στη θέση του κάστρου. Σύμφωνα με αυτή ένας βοσκός βρήκε τυχαία στην
παραλία την χαμένη εικόνα της Παναγίας από την εκκλησία της Οδηγήτριας. Μαζί με τους
υπόλοιπους κατοίκους την μετέφεραν ξανά στην εκκλησία αλλά η εικόνα χάθηκε εκ νέου. Το
γεγονός αυτό οδήγησε τους κατοίκους στην απόφαση να μεταφέρουν τον οικισμό από το
βουνό στο σημείο όπου ο βοσκός έβρισκε την εικόνα.

Updated about a week ago

Μιχάλης, Dimitris, Antonis and 5 others like this.
ΛΥΜΠΕΡΑΚΗΣ ΓΕΡΑΚΑΡΗΣ, Ο ΚΟΥΡΣΑΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Tuesday, December 1, 2009 at 4:45am
Ο θρυλικος Μανιάτης πειρατής Λυμπεράκης Γερακάρης .
Βρισκόμαστε στον ταραγμένο 17ο αιώνα, έναν αιώνα που σημαδεύτηκε από το
μακροχρόνιο και αιματηρό Βενετοτουρκικό Πόλεμο για την κατοχή της Κρήτης και την
επικράτηση στο Αιγαίο. Μια εποχή σκληρή και σκοτεινή, οπότε η πειρατεία φούντωνε χρόνο
με το χρόνο, καθώς μουσουλμάνοι και χριστιανοί κατέφευγαν στη θάλασσα και
αντάλλασσαν την πειρατεία με ανώτατα αξιώματα στους πολεμικούς στόλους, ενώ η
Ελλάδα βρισκόταν υπό την απειλή των Οθωμανών δυναστών και των μισθοφόρων της
Βενετίας.
Οι υπόδουλοι Έλληνες ζούσαν τότε μέσα στη σύγχυση και τον τρόμο της αρπαγής και της
λεηλασίας. Μοναδική τους σκέψη ήταν πώς να καταφέρουν να σωθούν με όσο το δυνατόν
λιγότερες απώλειες.
Η ιστορία ξεκίνησε στη μέσα Μάνη, στην περιοχή του Οιτύλου – Βοίτυλο τότε – ένα
πραγματικό καταφύγιο κυνηγημένων, λιποτακτών, κουρσάρων και σκλάβων.
Ο πιο διαβόητος κουρσάρος της εποχής εκείνης ήταν από τη Βάθεια και τον έλεγαν
Λυμπεράκη Γερακάρη, ενώ το πειρατικό παρατσούκλι του ήταν “ο λύκος της θάλασσας”.
Είχε γυρίσει όλα τα κουρσαρονήσια και η φήμη του ως γενναίου μαχητή είχε φτάσει ως τα
πέρατα του κόσμου.
Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφτεί για το θρυλικό πειρατή με την κοφτερή χαντζάρα, που
έπαιρνε κεφάλια και την “τρέμουλα”, τον κρίκο που ήταν περασμένος στο αυτί του ώσπου
πέθανε. Η σκληροτράχηλη μορφή του, με τη μακριά μπέρτα ν’ ανεμίζει, τις πυρόξανθες
μπούκλες και τα άγρια μάτια του στο χρώμα του κεχριμπαριού, που πολλές πόθησαν μια
ματιά τους, στέκει ορθή πάνω από τη θάλασσα, ενώ τα αδυσώπητα μυστικά του τα πήρε,
όπως φαίνεται, κοντά του στον τάφο.
Αδίστακτος, ανελέητος εκδικητής, τυχοδιωκτική φύση, ανίκητος στις μάχες, λατρεμένος
πολλών γυναικών, υπήρξε κωπηλάτης σε βενετσιάνικη γαλέρα, μπέης της Μάνης, ιππότης
του Αγίου Μάρκου, μήλο της έριδος ανάμεσα στη Βενετία και την Οθωμανική
Αυτοκρατορία.. Μια μυστηριώδης φυσιογνωμία, που ακόμα δεν κατόρθωσε να βρει τη θέση
που της ανήκει στο ιστορικό πάνθεο.
O γοητευτικος κουρσάρος Γερακάρης με την ανυπότακτη καρδιά του,που πολλές γυναίκες
ευχήθηκαν να την κατακτήσουν και καμιά δεν κατάφερε ν’ αντισταθεί στη δαιμονισμένη
φλόγα των ματιών του. Πολλές χάρηκαν τον έρωτά του, όμως εκείνη που πραγματικά
αγάπησε, την πανέμορφη Καλή που δεν τη χάρηκε ποτέ.
Ο θρύλος λέει πως αν μια νύχτα με καταιγίδα βρεθείς σ’ ένα καράβι που διασχίζει την
τρομακτική θάλασσα στο ακρωτήρι Ταίναρο, θα ακούσεις την κραυγή του Γερακάρη να
βγαίνει μες από τα κύματα, να φωνάζει το όνομά της και να της ζητά συγχώρεση, γιατί
εξαιτίας του η Καλή καταστράφηκε.
.

Written about a week ago

Anastasia, Nino, Antonis and 3 others like this.
ΠΑΞΟΙ ΠΕΙΡΑΤΙΑ
Tuesday, December 1, 2009 at 2:55am
Τα πρώτα στοιχεία αναφέρονται στο 1538-1540, τότε που ο πειρατής Τοργκούτ είχε κάνει
ορμητήριο τους Παξούς. Η παράδοση αναφέρει ότι το θησαυρό των Ιπποτών της Μάλτας,
70 χιλιάδες δουκάτα, που κούρσεψε από γαλέρα τους, τον έκρυψε στους Αντιπάξους, όπου
παραμένει θαμμένος μέχρι σήμερα.

Ο Γιάννης Δόικας, στον Α τόμο του Αρχείου Παξών, δημοσιεύει συμβολαιογραφική πράξη
εξαγοράς του σκλάβου Γιάννη Καλοδίκη, από τα μέρη της Μπαρμπαριάς το 1713 αντί 100
ριαλίων. Επιστολές σκλάβων, που ζητούσαν την εξαγορά τους από τους δικούς τους,
υπάρχουν πολλές στο ιστορικό Αρχείο Παξών, καθώς και κατάλογοι σκλάβων. Η ιστορία
της Βενέτως, της όμορφης Παξινιάς, που έκλεψε o πειρατής Αλή Πιτσενίνο γύρω στα1650,
έγινε θρύλος και παραμύθι στις νεότερες γενιές. Με το θάνατο του πειρατή ανέλαβε αυτή το
τσούρμο και ονομάστηκε Αλή Μουσελίμης, αναστατώνοντας τη Μεσόγειο, χωρίς όμως να
ενοχλεί τα Ελληνικά καράβια.

Διαταγή του Ενετού ναυάρχου Ιακώβου Κάπελλου το 1671 αναφέρει ότι ο Μουσελίμης δεν
είναι άντρας, αλλά γυναίκα και μάλιστα Ρωμιά. Μετά από χρόνια ξανάρθε στους Παξούς,
βρήκε τον πατέρα της άρχοντα Αρσένη Γερόλυμο και τον πήρε μαζί της. 'Οταν πέθανε τον
έθαψε στην Οφιούσα. Παράδωσε το τσούρμο της στον πειρατή Μπελούλ κι αποτραβήχτηκε
στην 'Εφεσσο, όπου έχτισε το μοναστήρι της Αγίας Ευφροσύνης και πέρασε την υπόλοιπη
ζωή τηςΟ Γιάννης Δόικας, στον Α τόμο του Αρχείου Παξών, δημοσιεύει συμβολαιογραφική
πράξη εξαγοράς του σκλάβου Γιάννη Καλοδίκη, από τα μέρη της Μπαρμπαριάς το 1713
αντί 100 ριαλίων. Επιστολές σκλάβων, που ζητούσαν την εξαγορά τους από τους δικούς
τους, υπάρχουν πολλές στο ιστορικό Αρχείο Παξών, καθώς και κατάλογοι σκλάβων. Η
ιστορία της Βενέτως, της όμορφης Παξινιάς, που έκλεψε o πειρατής Αλή Πιτσενίνο γύρω
στα1650, έγινε θρύλος και παραμύθι στις νεότερες γενιές. Με το θάνατο του πειρατή
ανέλαβε αυτή το τσούρμο και ονομάστηκε Αλή Μουσελίμης, αναστατώνοντας τη Μεσόγειο,
χωρίς όμως να ενοχλεί τα Ελληνικά καράβια.

Διαταγή του Ενετού ναυάρχου Ιακώβου Κάπελλου το 1671 αναφέρει ότι ο Μουσελίμης δεν
είναι άντρας, αλλά γυναίκα και μάλιστα Ρωμιά. Μετά από χρόνια ξανάρθε στους Παξούς,
βρήκε τον πατέρα της άρχοντα Αρσένη Γερόλυμο και τον πήρε μαζί της. 'Οταν πέθανε τον
έθαψε στην Οφιούσα. Παράδωσε το τσούρμο της στον πειρατή Μπελούλ κι αποτραβήχτηκε
στην 'Εφεσσο, όπου έχτισε το μοναστήρι της Αγίας Ευφροσύνης και πέρασε την υπόλοιπη
ζωή της.

Updated about a week ago

Giwrgos, Katerina, Antonis and 5 others like this.
Πειρατεία: Γοητευτική ιστορία ή διαχρονικό φαινόμενο
Monday, November 30, 2009 at 12:23pm
Όταν οι Τζαμαϊκανοί πειρατές ύψωναν το «Jolly Roger», τη μαύρη σημαία με τα μακάβρια
λείψανα, δεν είχαν σίγουρα φανταστεί ότι η ιδέα τους θα γινόταν το παγκόσμιο σύμβολο της
πειρατείας, θα ενέπνεε τις τέχνες και θα προκαλούσε την φαντασία μας. Οι πειρατές της
Καραϊβικής σίγουρα δεν ήταν οι πρώτοι «εγκληματίες» στην ανοιχτή θάλασσα, καθόσον η
πειρατεία συνυπάρχει με την εξέλιξη της ανθρώπινης δραστηριότητας, απλώς συνδέθηκαν
με την ιστορικά ένδοξη εποχή της.
Μελετώντας την εξέλιξή της, διαπιστώνουμε ότι ανθεί σε περιόδους και σε περιοχές
φτώχειας και ακυβερνησίας. Προς απόδειξη τούτου ανατρέχουμε στις συνθήκες που
επικρατούσαν στον ελληνικό χώρο επί τουρκοκρατίας και οι οποίες, αφενός χαρακτήρισαν
τους Έλληνες στην παγκόσμια κοινή γνώμη, ως επικίνδυνους πειρατές, αφετέρου
κατέστησαν τις ελληνικές ακτές απόρθητα κέντρα τους. Τότε ακριβώς ο Καποδίστριας
κατανόησε ότι η απελευθέρωση του έθνους συνεδέετο αναπόσπαστα με την καταπολέμηση
της πειρατείας. Για τον σκοπό αυτό δεν προέβη σε μαζική σύλληψη των δραστών, ούτε
αξίωσε κάτι τέτοιο από τις ξένες δυνάμεις, παρά μόνον συγκρότησε το πρώιμο ελληνικό
κράτος, αξιοποίησε την προσωπική του επιρροή στο εξωτερικό και στο εσωτερικό της
χώρας και βελτίωσε σταδιακά τις κοινωνικές, τις οικονομικές και τις δικαιϊκές δομές, οι
οποίες μετέτρεψαν τους Έλληνες από ανεπιθύμητους πειρατές σε μαχητές της ελευθερίας.
Οι επιθέσεις σταμάτησαν κατά των ευρωπαϊκών πλοίων, στράφηκαν εναντίον των
τουρκικών και έπαψαν να συνιστούν εγκληματικές ενέργειες, αλλά ηρωικές πράξεις.

Updated about a week ago

Olga, Katerina, Sofia and 5 others like this.
Μονεβασιά ατενίζοντας τον ορίζοντα, για Πειρατές
Tuesday, November 24, 2009 at 4:18am
Στην Μονεμβασιά συνυπάρχουν: η μοναδική γεωμορφία του βράχου μαζί με τα ανθρώπινα
τεχνικά οχυρωματικά έργα. Έτσι, σαν πλωτό φρούριο, βρέθηκε στην ρότα του θαλάσσιου
εμπορίου μεταξύ ανατολής και δύσης.

Τα ονόματα της πολλά σαν τους αφέντες της, Μονεμβάσια, Μονεμβασία, Μαλβάζια,
Μαλβαζούϊ, Μονεμβασσιά, Μονεμβάσσια, Μικρό Γιβραλτάρ αλλά και Βράχος). Στην
αρχαιότητα ονομαζόταν “Άκρα Μίνωα” όπως περιγράφει στα Λακωνικά ο Παυσανίας και
ήταν ενωμένη σε μεγάλο μήκος με την ξηρά. Βρίσκεται πολύ κοντά στην αρχαία Επίδαυρο
Λιμηράς, χαλάσματα της οποίας σώζονται ως σήμερα.

Το 375μ.χ. αποκόπηκε από την Λακωνία, μετά από έναν τρομερό σεισμό, και πήρε τη
μορφή που βλέπουμε σήμερα, όπως ακριβώς συνέβη και με την Ελαφόνησο νοτιότερα.
Κατά τον μεσαίωνα κατοικήθηκε, οχυρώθηκε και γνώρισε μεγάλη ακμή.

Περιτριγυρισμένη από ορμητήρια πειρατών και κουρσάρων η Μονεμβασιά δεν θα επιβίωνε

χωρίς τον βράχο.

Σήμερα στον βράχο συνυπάρχουν δύο κόσμοι:

Η, με ανθρώπων έργα, περιτοιχισμένη “κάτω πόλη”. Είναι κτισμένη δίπλα στην θάλασσα,
στην νοτιοανατολική πλευρά του Βράχου, με άριστα συντηρημένα και αναπαλαιωμένα
κτίσματα από μια μοναδική ελληνική αρχιτεκτονική με άρωμα Αιγαίου και πέτρας.
Πλημμυρισμένη με τη βουή της θάλασσας και των πολλών ανθρώπων το αρμένισμα.

Η “Άνω Πόλη”. Είναι κτισμένη στην πάνω πλευρά του βράχου, με θέα, από ψηλά, το
Μυρτώο πέλαγος. Αποτελεί απόρθητο φυσικό οχυρό, με αρκετά χαλάσματα αλλά και
ελάχιστα κτίσματα να διασώζονται ως σήμερα. Το ανέβασμα γίνεται περπατώντας μέσα
από την πολύβουη “κάτω πόλη”. Φτάνοντας πάνω ακούς τον δυνατό αέρα του Μυρτώου
που σε αναγκάζει να κοιτάς προς το Νότο, προς τον κάβο Μαλιά και νιώθεις ότι τίθεσαι
φρουρός του βράχου ατενίζοντας τον ορίζοντα, για Πειρατές, σίγουρα αξίζει τον κόπο.
Στα Βόρεια του Βράχου βρίσκεται η παλιά Μονεμβασιά καθώς και το μοναδικό φιόρδ, στην
Ελλάδα, αυτό του Γέρακα (Ιέρακας). Στα Νότια βρίσκεται ο Κάβο Μαλιάς (Άκρα Μαλέα), τα
Κύθηρα και η Ελαφόνησος. Στα Ανατολικά απλώνεται το Μυρτώο πέλαγος ως την Μήλο και
την Κίμωλο. Τέλος στα Δυτικά ο Πάρνωνας ορθώνει το ανάστημά του.

Στην Μονεμβασσιά γεννήθηκε και έζησε ο μεγάλος ποιητής Γιάννης Ρίτσος και ο τάφος του
βρίσκεται, έξω από τα τείχη, στο κοιμητήριο του Βράχου.

Στα νεότερα χρόνια, δημιουργήθηκε ο οικισμός “Γέφυρα”, ο οποίος πήρε το όνομά του από
τη γέφυρα που υπήρχε και συνέδεε το Βράχο με την υπόλοιπη Πελοπόννησο, η οποία,
λιθόκτιστη πια, έχει αντικαταστήσει την παλαιότερη εκεί οχύρωση με ξύλινο καταπέλτη-
γέφυρα.

Updated about 2 weeks ago

Vaggelis, ΚΑΤΕΡΙΝΑ, Dimitra and 10 others like this.
AMOPΓOΣ KAI ΠEIPATEΣ
Monday, November 23, 2009 at 2:08am

Mια από τις φοβερότερες νεώτερες πειρατικές επιδρομές ήταν εκείνη των
Mανιατών το 1797 με επικεφαλή τον καπετάν Στεκούλη η οποία έγινε και
δημοτικό τραγούδι:

Πουλιά μην κελαηδήσετε, τα δένδρα μην ανθήτε,

της Aμοργού την συμφοράν πολλά να λυπηθήτε,
όπου ποτέ δεν ήλπιζε δια να την πατήσουν
Mανιάταις, το όνομα σκυλιά, και να την αφανίσουν.
Nα πάρουσι τα ρούχα των, και τα σκεπάσματά των, 5
κι όλα των τα μαλάματα, και τα παπλώματά των.
Στην Σαντορήνην πήγανε, κι επήραν το καράβι,
και οι καυμένοι οι Aμοργιανοί δεν είχανε χαμπάρι.
Kαι μέσα τα μεσάνυκτα ήλθαν και τους πλακώσαν,
τα ρούχα των επήρανε, και τους εξεγυμνώσαν, 10
χωρίς να ξεύρουν είδησιν, χωρίς να το κατέχουν,
ακούσανε ταις τουφεκαίς και αρχίσαν να τρέχουν.
Tου διάκου Nικήτα πήρανε αμέτρητα φλωρία,
οπού τα εδιάλεξεν από την Bενετίαν.
Eπήραν και ταις πραγματιαίς, οπού 'χε στον οντά του,
και δεν τ' αφήσαν τίποτε, ούτε τ' άρματά του.
Tου Pεφεντάριου ο υιός επήγε για βαμβάκι,
κι επήγαν εις το σπίτι του, κι εκάμανε κονάκι,
και πήρανε τα ρούχα του, τα τζαβαερικά του,
καθρέπτας κι άλλα πράγματα οπούταν ιδικά του. 20
Kαι στου Παπά Nικόλα τρέξασι, να παν να τον πλακώσουν,
και εις το νουν των είχανε δια να τον σκοτώσουν.
Kαι πήρανε τα ρούχα του, τα πράματά του όλα
κι ύστερον γυρεύανε να βρουν τα άσπρα της χώρας.

ΠEPIΣTATIKA ME ΠEIPATEΣ & ΛAIKEΣ ΠAPAΔOΣEIΣ

MYPIZONTAΣ
Aνηφορίζοντας από το λιμάνι της Aιγιάλης κοντά στην Λαγκάδα υψώνεται
ένας τεράστιος βράχος. Γι' αυτόν υπάρχει μια ιστορία:
Aμέριμνοι οι Γιαλιώτες δούλευαν στα χωράφια τους όταν παρουσιάστηκαν ξαφνικά ανάμεσα
στα λιόδεντρα οι πειρατές. Ένας βοσκός που τους πρωτοείδε ειδοποίησε με την φλογέρα
του, τους κατοίκους, να κρυφτούν. Eκείνοι έτρεξαν να βρουν καταφύγιο στο ξωκλήσι της Aγ.
Tριάδας, ένα
απόρθητο λόγω θέσης φρούριο. Mανιασμένοι οι πειρατές σήκωσαν ένα βράχο και
πλάκωσαν το βοσκόπουλο. Aπό τότε στο μέρος αυτό βγαίνει μια γλυκιά μυρωδιά και η
τοποθεσία λέγεται Mυρίζοντας.

TO ΘAYMA THΣ KAΛOTAPITIΣΣAΣ

Στον κάμπο της Kαλοταρίτισσας πολλές γυναίκες και άντρες θέριζαν αμέριμνοι. Aνάμεσά
τους μια μωρομάνα θήλαζε το μωρό της και του έπαιζε στην ανεμόκουνια. Ξαφνικά
πλάκωσαν πειρατές. Όλες οι γυναίκες σκόρπισαν μακριά να βρουν τους άντρες τους εκτός
από την μωρομάνα. Παρά τα παρακάλια της οι πειρατές την πήραν στο πλοίο, χωρίς το
μωρό της, και ξανοίχτηκαν στο πέλαγος . Περνώντας μπροστά από ένα ξωκλήσι που τόσες
φορές είχε ανάψει το καντήλι του, η μωρομάνα προσευχήθηκε για την σωτηρία της. Tότε
έγινε το θαύμα. Tο πλοίο έμεινε ακίνητο. Oύτε μπρος, ούτε πίσω. Oι πειρατές, φοβήθηκαν,
κατάλαβαν τι συνέβη, γύρισαν πίσω στον όρμο και άφησαν την γυναίκα ελεύθερη.top

OI ΔYO ΓYNAIKEΣ KAI TO TPAΓOYΔI TOYΣ

Πειρατές άραξαν στα Παραδείσια και σκόρπισαν για πλιάτσικο. Πήγαν στην Kάτω Mεριά,
στην Kολοφάνα, αλλά οι κάτοικοι που είχαν ειδοποιηθεί, έτρεξαν και κρύφτηκαν. Oι άντρες
στο μεταξύ έστησαν καρτέρι στους πειρατές στα Παραδείσια. Nύχτωσε και σαν άναψαν
φωτιές, οι πειρατές (σινιάλο στο πλοίο τους να στείλει βάρκες να τους πάρει) οι Aμοργιανοί
επιτέθηκαν από παντού, σκότωσαν τους περισσότερους και ελάχιστοι γλύτωσαν πέφτοντας
στη θάλασσα. Δυο πειρατές που κρύφτηκαν στις σπηλιές των Παραδεισών γλίτωσαν και το
πρωί κατεβαίνοντας στον όρμο του Kάτω Kάμπου βρήκαν δυο γυναίκες στα χωράφια και τις
πήραν μαζί τους αιχμάλωτες. Στον Kάβο του Tρούλλα είδαν το πλοίο τους να κόβει βόλτες
στα ανοιχτά, έκαναν σινιάλο και ήρθε βάρκα και τους πήρε μαζί με τις γυναίκες. H μια από
αυτές είχε μαζί της και το μωρό της. Oι γυναίκες φτάνοντας στον Kάβο του Bούλγαρη του
ερημονησιού της Kέρου, έκλαιγαν απαρηγόρητες. Oι πειρατές για να διασκεδάσουν την ανία
τους έβαλαν τις γυναίκες να τραγουδήσουν με το ζόρι.

H πρώτη τραγούδησε:
Όμορφο πουν το κάτεργο κι όμορφα που αρμενίζει
κι όμορφοι πουν οι ναύτες του και αυτός που το ορίζει

H δεύτερη τραγούδησε:

Kούνια μου κούνα το παιδί, κούνια νανούρισέ το

κι αν σου γυρέψει και βυζί, σκύψε και βύζαξέ το.

O καπετάνιος του πειρατικού από την μια κολακεύτηκε από το τραγούδι της πρώτης και
από την άλλη ένιωσε οίκτο ακούγοντας το πόνο από το τραγούδι της δεύτερης. Γύρισε και
άφησε τις δυο γυναίκες στον Kάβο του Tρούλλη.

Ιστορία του πετρωμένου πειρατή στα Χάλαρα Αμοργού:

Πριν από πολλά χρόνια πειρατές ξεκίνησαν από την Ανατολή για να ληστέψουν την Αμοργό
και το πλούσιο Μοναστήρι της Παναγιάς της Χοζοβιώτισσας. Καθώς παρέπλεαν τις νότιες
ακτές της Αμοργού, από τον κάβο Κρούκελο προς το Μοναστήρι, είδαν την ωραία παραλία
των Χαλάρων και άραξαν για να ξεκουραστούν. Η Παναγία, όμως, που προστατεύει το
Μοναστήρι και όλη την Αμοργό, μαρμάρωσε, πέτρωσε τον αρχηγό τους κι έτσι έχει μείνει
σήμερα ως πετρωμένος βράχος. Τρομαγμένοι ο υπόλοιποι πειρατές εγκατέλειψαν τα δύο
πλοία τους, τα οποία παρασυρμένα από τον καιρό έφτασαν κάτω από το Μοναστήρι. Η
Παναγία τα πέτρωσε κι αυτά, κι έτσι έχουν μείνει μέχρι σήμερα. Είναι οι βραχονησίδες
Μεγάλο Βιόκαστρο, απέναντι από την Αγ. Άννα και Μικρό Βιόκαστρο κάτω από το
Μοναστήρι μας.

Ο πετρωμένος πειρατής στα Χάλαρα Αμοργού

. Η ιστορία του κουρσάρου -κολονέλου Στάθη -Ρωμανού Μανέτα
Η Μήλος υπήρξε περίφημο άντρο πειρατών και κουρσάρων . Περιβόητος κουρσάρος της
εποχής ήταν ο Στάθης -Ρωμανός Μανέτας . Ο Μανέτας έδρασε μεταξύ των ετών 1678-1684
με έδρα τη Μήλο. Μεταξύ των άλλων απέκτησε και τον τίτλο του Κολονέλου γιατί βοήθησε
τους Ενετούς στην αρπαγή της Χίου . Ο κουρσάρος έστηνε συνήθως τα καρτέρια του στα
περάσματα ανάμεσα στην Ικαρία και στη Σάμο.Δυο νησάκια στους Φούρνους φέρουν το
όνομά του . Περίφημα είναι τα ρεσάλτα του στα πλοία κάθε εθνικότητας και σημαίας και
τεράστια ήταν η περιουσία που είχε συσσωρεύσει από τις πειρατικές επιδρομές του . Είχε
εφτά γαλιότες δικές του , οπλισμένες με πυροβόλα και μεγάλο αριθμό πληρώματος.
Ο Μανέτας παντρέυτηκε την Μαριόγκα ,μια όμορφη γυναίκα από τη Μήλο που όμως ήταν
ορφανή από γονείς .΄Ετσι ο κουρσάρος όταν έφευγε για τις θαλάσσιες επιχειρήσεις του ,
αναγκαζόταν να την αφήνει μόνη της στο νησί , απροστάτευτη γιατί η Μήλος τότε γινόταν
συχνά στόχος πειρατικών επιθέσεων. Κάποτε λοιπον , αποφάσισε να την εμπιστευτεί στα
χέρια ενός επίσκοπου που έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στη Μήλο.Ο ιερέας όμως την
ερωτεύτηκε κι άρχισε να την παρενοχλεί . Η Μαριόγκα βέβαια ούτε διανοήθηκε να ενδώσει
στις προτάσεις και τις προκλήσεις του, τις οποίες απέκρουε συνεχώς .
Εξοργισμένος τότε εκείνος έγραψε ένα γράμμα στον Μανέτα συκοφαντώντας την γυναίκα
του ότι δήθεν τον απατά μ΄έναν φράγκο καπετάνιο. Ο Μανέτας που βρισκόταν εκείνη την
εποχή στη Σάμο σε πειρατικές επιδρομές , έστειλε αμέσως τον τενέντε του να πάει στη
Μήλο να πάρει τη Μαριόγκα και να την πνίξει στη θάλασσα .
Ο τενέντε όταν αντίκρυσε την νεαρή καλλονή , γοητεύτηκε τόσο πολύ από την ομορφιά της
και τους τρόπους της που δεν τόλμησε να της κάνει κακό .Την πήρε όμως μαζί του και την
πήγε στο πλοίο του αρχιπειρατή και την παρέδωσε στα χέρια του . Εκείνος παρά τις
εξηγήσεις που του έδωσε η γυναίκα του , τις παρακλήσεις , τα δάκρυα και τους όρκους
αιώνιας πίστης , δεν την πίστεψε .΄Εβαλε λοιπόν τον μάγειρά του να τη δηλητηριάσει
κρυφά. Από ένα θαύμα η Μαριόγκα σώθηκε και επέζησε. Τότε ο Μανέτας διέταξε τους
άντρες του να την κατεβάσουν σε μια έρημη ακτή της Ικαρίας και να την σκοτώσουν εκεί. Με
βαριά καρδιά οι πειρατές κατέβασαν την Μαριόγκα σε μια παραλία και την εκτέλεσαν .
Ο Μανέτας επέστρεψε μετά από λίγο καιρό στη Μήλο και τότε έμαθε όλη την αλήθεια για
την γυναίκα του από τους υπηρέτες του σπιτιού . Συντριμμένος ο κουρσάρος και πνιγμένος
απ΄ τις ενοχές ανοίχτηκε με μια βάρκα στα ανοιχτά της Μήλου , κι εκεί μόνος του στη μέση
του έρημου πελάγους έβγαλε ένα στιλέτο και το κάρφωσε στην καρδιά του .
Η ιστορία του έγινε θρύλος και δημοτικό τραγούδι που τραγουδιέται σε πολλές παραλλαγές
σ΄όλα τα νησιά του Αιγαίου .

Updated about 3 weeks ago

Markella, ΒΑΓΓΕΛΗΣ, Kuriakos and 4 others like this.
Γοργόνες (μυθολογία)
Tuesday, November 10, 2009 at 7:40am
Μετά την ήττα του Ουρανού (και τον επελθόντα κατακλυσμό του Δευκαλίωνα), η Γαία έσμιξε
και με τον δεύτερο γιο της τον Ωκεανό (ιδεατή αντίληψη της πλημμυρίδας). Τα
παιδιά τους είναι οι θεότητες της θάλασσας, των ποταμών, των λιμνών και
γενικότερα του υγρού στοιχείου (δηλαδή οι εικόνες του υγρού στοιχείου όπως
φάνηκαν μετά την άμπωτη).

Παιδιά του Πόντου και της Γαίας ήταν ο Νηρέας, ο Θαύμος, η Ευρυβία, ο
Φόρκυς και η Κητώ. Ο Φόρκυς και η Κητώ (αδέρφια) "έσμιξαν" και έφεραν
στον κόσμο τις τρεις Γραίες, επίσης τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, καθώς και τις
τρεις Γοργόνες (Σθενώ, Ευρυάλη και Μέδουσα).

Όλα τα παραπάνω πλάσματα της Ελληνικής μυθολογίας προήλθαν πιθανώς

από την πρώτη αντίληψη των μεγάλων γεωφυσικών ανακατατάξεων που
συνέβησαν στο γενικότερο ελλαδικό χώρο, πλαισιωμένα άλλοτε με αισθήματα
φόβου και άλλοτε ελπίδας, αλλά όμως από αποδεδειγμένη παρατήρηση σε
ποιητική έκφραση. Sυγκεκριμένα τα ονόματα των Γοργόνων σημαίνουν τα
εξής : Σθενώ = δύναμη, Ευρυάλη = μεγάλο άλμα και Μέδουσα ή Γοργώ =
άγριο βλέμμα. Λέγεται ότι ήταν Κενταύρισσες, τις οποίες μεταμόρφωσε σε
απεχθή τέρατα η Αθηνά, εξαιτίας της Μέδουσας. Από τις τρεις μόνο η Γοργώ
ήταν θνητή. Συχνά συνδέονται με τις Σειρήνες. Αντιπροσωπεύουν τα άγρια
κύμματα της θάλασσας.

Updated about a month ago

Antonis, ΒΑΓΓΕΛΗΣ, Μιχάλης and 21 others like this.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ
Το Ελληνικό ναυτικό λεξιλόγιο αποτελείται από εξειδικευμένες λέξεις και
όρους που αντιστοιχούν στο ιδιαίτερο περιβάλλον ενός πλοίου, ενώ,
συνήθως, δεν υπάρχουν αντίστοιχες έννοιες στην ξηρά.
Έχει εμπλουτισθεί με αρκετές ξένες λέξεις, ως επί το πλείστον Ιταλικής
προέλευσης. Ειδικότερα οι παλιές λέξεις είναι σχεδόν στο σύνολό τους
Ιταλικές. Από την δεκαετία του ’50 όμως, άρχισε και η συχνή είσοδος
Αγγλικών λέξεων, άσχετο αν στην πραγματικότητα οι περισσότερες είναι
Λατινικής καταγωγής.
Δεν αποτελεί αξιοπερίεργο ότι οι Τουρκικές λέξεις είναι σπανιότατες (βρήκα
μόνο τρεις και η μία είναι αντιδάνειο), λόγω της «α-ναυτίας» των Τούρκων.

Έχει τα χαρακτηριστικά ενός πλήρους επαγγελματικού λεξιλογίου και αξίζει να

σημειωθεί η επιμονή των ναυτικών στην χρήση αυτών των λέξεων. Ποτέ
σχεδόν δεν χρησιμοποιούν τις αντίστοιχες «επίσημες» Ελληνικές ονομασίες,
διότι οι περισσότερες ουδέποτε αποτελούσαν μέλη της γλώσσα μας, αλλά
είναι αποτέλεσμα καθαρευουσιάνικης μετάφρασης των ξένων λέξεων.
Π.χ., υπάρχει ένα λεπτό σχοινί που πετάνε από το πλοίο στην στεριά. Αυτό το
λεπτό σχοινί για να μπορούν να το πετάξουν μακριά, έχει στην άκρη του μια
μικρή σχοίνινη μπάλα που περιέχει μολύβι για βάρος. Οι Άγγλοι αυτή την
μπάλα την βάφτισαν monkey-fist για το μέγεθός της.
Και οι δικοί μας οι φωστήρες μας, την μετέφρασαν "γρονθοπίθηκος".
Από την άλλη, πολλές φορές στην ξένη λέξη έχει προστεθεί νόημα που δεν το
έχει στην γλώσσα της. Π.χ. η προστακτική Lasca στην Ιταλική σημαίνει
χαλάρωσε. Η Ελληνική ναυτική εντολή όμως «λάσκα τον κάβο», έχει μεν την
έννοια του «χαλάρωσε το κάβο», αλλά έχει προστεθεί και το νόημα
«σιγά-σιγά, και έχε το νου σου μην και πάρει φόρα, διότι μετά ποιος τον
πιάνει». Έτσι, η περιφραστική απόδοση στην καθομιλουμένη του νοήματος
που εκφράζει η υιοθετημένη και ερμηνευμένη, πολλές φορές κατά το δοκούν,
ξένη λέξη, δεν διευκολύνει τους ναυτικούς. Η εργασία είναι τέτοιας φύσης, που
πολύ συχνά απαιτείται η χρήση μιας λέξης που να εμπεριέχει το νόημα
ολόκληρης φράσης. Πολλές από αυτές τις ξένες λέξεις είναι σε αχρηστία
σήμερα. Και αυτό, διότι στα σύγχρονα πλοία δεν υπάρχουν τα αντικείμενα ή οι
συσκευές/μηχανήματα που αυτές οι λέξεις προσδιόριζαν στα ιστιοφόρα ή στα
πρώτα μηχανοκίνητα πλοία. Τις ανενεργές αυτές λέξεις δεν θα τις
συμπεριλάβω διότι είναι πολύ δύσκολο να τις βρω. Να σημειωθεί επίσης, ότι
όλες αυτές οι λέξεις ενσωματώθηκαν στην γλώσσα μας και ακολουθούν τους
γραμματικούς της κανόνες. Τα ουσιαστικά κλίνονται κανονικά όπως επίσης
και τα ρήματα, τα οποία και παράγουν άλλα ουσιαστικά.
Π.χ. «Είπα του ατζέντη ότι με το καβατζάρισμα του κάβου, θα του στείλω
αντίγραφο του ραπόρτου.» Ακριβώς αυτές οι λέξεις και όροι, είναι που
συνιστούν την μεγαλύτερη δυσκολία στην κατανόησή τους από τους μη
ναυτικούς. Οι γνήσιες Ελληνικές ναυτικές λέξεις, αν και όχι σε καθημερινή
χρήση από τον μέσο Έλληνα, είναι κατανοητές σε μεγάλο βαθμό.
Με ανοιχτο γαλάζιο είναι τα εφήμερα ποταμια

ΠΟΤΑΜΟΣ ΦΙΔΑΡΗΣ – ΕΥΗΝΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ελλάδα, χώρα με πλούσια βιοποικιλότητα, ιστορία και πολιτισμό, διαθέτει
πλήθος στοιχείων τα οποία μαρτυρούν την επί χιλιάδες χρόνια αδιάκοπη
παρουσία του ανθρώπου στογεωγραφικό αυτό χώρο. Ανάμεσα στα στοιχεία
αυτά είναι και τα παλαιά «μονοπάτια». Με τον όρο αυτό εννοούμε
«διαμορφωμένες διαδρομές από πεζούς και ζώα που ενώνουν μεταξύ
τους τοποθεσίες που έχουν για τον άνθρωπο κάποιο ιδιαίτερο
ενδιαφέρον». Για πολλά χρόνια τα μονοπάτια αυτά αποτελούσαν το
μοναδικό χερσαίο οδικό δίκτυο για την εξυπηρέτηση της επικοινωνίας και των
μεταφορών. Ανάλογα με τη σημασία τους, στις περισσότερες των
περιπτώσεων, συνοδεύονταν από κατασκευές που αποσκοπούσαν στην
οριοθέτησή τους και στην εξασφάλιση της βατότητάς τους. Με την ανάπτυξη
της συγκοινωνίας με τη σημερινή της μορφή, η πρακτική σημασία των
μονοπατιών αυτών μειώθηκε σημαντικά και σήμερα πολλά από αυτά, όσα δεν
καταστράφηκαν από τις μπουλντόζες, έχουν ουσιαστικά καλυφθεί από τη
βλάστηση ή έχουν καταστραφεί από τις κατολισθήσεις. Τα τελευταία χρόνια
στα πλαίσια μιας μεταβολής από τον τουρισμό της ποσότητας στον τουρισμό
της ποιότητας τα παλαιά μονοπάτια μπορούν υπό κατάλληλες προϋποθέσεις
να συμβάλουν στην οικοτουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής αφού:
� Αποτελούν πολιτιστικά στοιχεία διαρκούς ανθρώπινης παρουσίας και
δράσης � Διέρχονται από περιοχές με φυσική ομορφιά και μεγάλη
βιοποικιλότητα και� κατά μήκος τους ή στους τελικούς προορισμούς τους
συναντάμε πλήθος πολιτιστικών στοιχείων που συνδέονται με τις
καθημερινές ασχολίες και την παροχή υπηρεσιών
στους κατοίκους (αλώνια, νερόμυλους, αναβαθμίδες, νεροτριβές, χάνια,
γεφύρια) αλλά και με τις λατρευτικές και άλλες παραδόσεις (εκκλησίες,
μοναστήρια). Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει προσπάθειες
ανάδειξης των μονοπατιών αυτών με στόχο την ανάπτυξη των περιοχών από
όπου αυτά διέρχονται, με ταυτόχρονη διατήρηση των ιστορικών και
πολιτιστικών τους στοιχείων. Ενδεικτικά αναφέρουμε, τα μονοπάτια στην
Αμοργό (Κουρουπάκη 2001), τα μονοπάτια στην Άνδρο (Βρετού 2001), τα
μονοπάτια στη Μάνη (Σαΐτα 1995), τα μονοπάτια στην Σκόπελο (Βλάμη &
Ζόγκαρης 1997,) τα μονοπάτια της Ορεινής Ναυπακτίας (Πούντζας 1998).
Εκτός από την Ελλάδα και σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, όπως στην
Κύπρο (τα μονοπάτια της φύσης στον Ακάμα) (Κυπριακός Οργανισμός
Τουρισμού), στο Ηνωμένο Βασίλειο (Εθνικό Πάρκο Μιdlands, English)
(Nicholls et.al. 1996), στη Νήσο Γκομέρα των Καναρίων νήσων (Gomez et al.
1987) και αλλού, διανοίχτηκαν παλαιά μονοπάτια ή χαράχθηκαν νέα με στόχο
την οικοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής
O οικοτουρισμός ως ανθρώπινη δραστηριότητα δεν παύει να έχει και
ορισμένες αρνητικές επιπτώσεις, ειδικά όταν δεν ακολουθούνται οι σχετικές
προδιαγραφές. Οι οικοτουριστικοί προορισμοί είναι κυρίως περιοχές
ευαίσθητες, ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με μεγάλη βιοποικιλότητα που δεν
αντέχουν μεγάλη πίεση. Υπάρχει λοιπόν κίνδυνος υποβάθμισής των
μοναδικών οικοσυστημάτων τους, όπως συνέβη στην περίπτωση της
Ανταρκτικής (Wall 1997). Οι επισκέψεις σε τέτοιες περιοχές
πραγματοποιούνται κυρίως την περίοδο εαρινής ανθοφορίας, ζευγαρώματος
και ωοτοκίας των πουλιών, σε περιόδους δηλαδή κρίσιμες για τα είδη
χλωρίδας και πανίδας της περιοχής. Δεδομένου ότι καμία μορφή του
τουρισμού δεν είναι εξ ολοκλήρου χωρίς περιβαλλοντικό κόστος, ένας τρόπος
να ξεπεραστούν τα u960 προβλήματα που δημιουργούνται είναι να
καθοριστούν τα όρια των αποδεκτών αλλαγών του οικοσυστήματος σε
συνδυασμό με την φέρουσα ικανότητα του (O'Reilly 1986).
Για την επιτυχία των στόχων του οικοτουρισμού πρέπει να υπάρχει ένας
ολοκληρωμένος σχεδιασμός που να έχει ως άξονες την οικονομική ανάπτυξη
της περιοχής σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος και τη
συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. Ο σχεδιασμός τουριστικών
δραστηριοτήτων γίνεται με την βοήθεια εργαλείων, κυριότερα των οποίων
είναι η ανάλυση SWOT και τα όρια των αποδεκτών αλλαγών (LAC).
Ο Κατωπόδης (1977) αναφέρει: « Η γυναίκα είναι νομικώς πολύ ισχυρά και
αυτάρκης απέναντι του νόμου και ασφαλώς κάποια παμπάλαια παράδοση
συνεχίζεται και στην Συμπολιτεία σε ότι αφορά την νομική υπόσταση
τηςΑιτωλής γυναίκας….Η Αιτωλή είχε νομική αυτάρκεια και παρουσιάζεται
χωρίς «Κύριον» απέναντι του νόμου….ΟιΑιτωλές γυναίκες απελευθερώνουν
τους δούλους χωρίς την υποχρεωτική «παρέμβασιν» του «Κυρίου».
αποκεφαλίζει την Μέδουσα: οι πατριαρχικοί Έλληνες διαρπάζουν τα
κυριότερα μητριαρχικά ιερά της Θεάς και γίνονται κύριοι των ιερών αλόγων
της (Νεραντζής 1998).

Ο μύθος του Μελέαγρου όπως τον περιγράφει ο Ι. Κακριδής

«Μια φορά κι ένα καιρό ήταν μια γυναίκα. Κάποτε που γέννησε αγόρι, θέλησε
να μάθει αν θα ζούσε και ποια θα ήταν η τύχη του σα θα μεγάλωνε.
Παραφύλαξε λοιπόν τις Μοίρες την νύχτα που θα ερχόντουσαν να το
μοιράνουν. Όταν εκείνες έφτασαν, άκουσε την πρώτη να λέει: Το αγόρι αυτό
θα γίνει όμορφο. Τη δεύτερη: θα γίνει και παλικάρι. Η Τρίτη όμως φώναξε:
Κοιτάχτε αυτό το δαυλί που καίγεται στο τζάκι. Την ίδια στιγμή που θα
αποκαεί, το παιδί θα πεθάνει. Μόλις τα είπαν αυτά οι Μοίρες έφυγαν, όρμησε
τότε η μητέρα, άρπαξε το μισοκαμένο ξύλο, το έσβυσε και το έχωσε βαθειά
στη κασέλα της μέσα. Κι ούτε και φανέρωσε ποτέ σα κανέναν, τι άκουσε και
από τι κρεμόταν η ζωή του παιδιού της. Το παιδί μεγάλωσε κι έγινε ένα
όμορφο και δυνατό παλικάρι. Μια μέρα έτυχε να βγει να κυνηγήσει συντροφιά
με τον αδελφό της μητέρας του, γυρνώντας όμως πάνω στη μοιρασιά του
κυνηγιού, μάλωσε μαζί του. Τον παίρνει τότε ο θυμός, δίνει μια του θείου του
και τον σκοτώνει. Όταν η είδηση έφτασε στα αφτιά της μητέρας του, εκείνη
ακούγοντας για τον αδελφό της, πως σκοτώθηκε από του παιδιού της το χέρι,
αμέσως, ανοίγει την κασέλα, βγάζει το δαυλί που το είχε τόσον καιρό
φυλαγμένο και το ρίχνει στην φωτιά. Την ίδια την ώρα που το ξύλο χώνεψε,
έπεσε κι ο γυιός της στο χώμα δίχως πνοή».

Τον 15ο π.Χ. αιώνα η περιοχή κατοικήθηκε από τους Αχαιούς, που
ανέπτυξαν ένα ισχυρό κράτος οργανωμένο κατά το πρότυπο των Μυκηνών.
Στην ευρύτερη περιοχή, σύμφωνα με τον Όμηρο, υπήρχαν πέντε πόλεις
(Πλευρώνα, Καλυδώνα, Ώλενος, Πυλήνη και Χαλκίς). Το πολίτευμα του
κράτους ήταν βασιλικό. Οικισμοί του βασιλείου u945 αυτού, υπήρχαν στο
Θέρμο και στις γύρω
περιοχές. Τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στο Θέρμο (μέγαρο με
τρεις χώρους) μαρτυρούν ότι ήταν θρησκευτικό κέντρο και πιθανώς
προσωρινή κατοικία του βασιλέως. Από την ανάμειξη των Πελασγών με τα
άλλα ελληνικά φύλα που κατοίκησαν την περιοχή προήλθε η φυλή των
Αιτωλών, που κατά τη μυθολογία πήραν το όνομα τους από τον ήρωα
Αιτωλό, υιό του βασιλιά Ενδυμίωνα από την Ήλιδα (Σουέφερ1991,
Πετρόπουλος 1991). Περίπου το 1200-1100 π. Χ., την εποχή του Οινέα
πατέρα του Μελέαγρου, οι Δωριείς ήλθαν για πρώτη φορά στην Αιτωλία και η
επικράτηση τους συνδέθηκε με τους μύθους για τη δράση του Ηρακλή. Στους
σχετικούς μύθους αποτυπώνονται έντονα τα γεωμορφολογικά στοιχεία της
περιοχής αφού ο Ηρακλής μονομάχησε με τον Αχελώο για χάρη της
Δηιάνειρας και σκότωσε τον κένταυρο Νέσσο στον Εύηνο ποταμό ( Κακριδής
1986). Εικόνα 15: Ο Ηρακλής σκοτώνει τον Κένταυρο Νέσσο (Μελανοφόρος
αμφορέας 610 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών) Μετά το τέλος
του Μυκηναϊκού πολιτισμού και την κατάργηση της βασιλείας οι Αιτωλοί
έπαυσαν να έχουν κεντρική διοίκηση και διασπάσθηκαν σε πολλές
αυτοδιοικούμενες κοινότητες με βάσει τον γεωγραφικό καταμερισμό της
περιοχής . Παρά την παραπάνω διάσπαση, η ενότητα των Αιτωλών δεν
χάθηκε τελείως, γιατί τους συνέδεε η Αιτωλική συνείδηση, η συναίσθηση,
δηλαδή, ότι ανήκουν στο ίδιο έθνος, και η κοινή θρησκεία και λατρεία στα ιερά.
Τους επόμενο υς αιώνες στην κοιλάδα της Βάλτσας αναπτύχθηκε μια τοπική
φυλή, σπουδαία ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους, στους οποίους ανάγεται
και το αγροτικό ιερό της (Νεραντζής 1998). Η τοπική αυτή φυλή είχε
δημιουργήσει δύο οικισμούς που αντιστοιχούν τα σημερινά χωριά Άνω και
Κάτω Χρυσοβίτσα που διέθεταν μάλιστα και οχυρωμένες
ακροπόλεις. Ερείπια της ακρόπολης του οικισμού της Άνω Χρυσοβίτσας
σώζονται στο βουνό Παλαιόκαστρο, ενώ το σημερινό χωριό της Κάτω
Χρυσοβίτσας χτίστηκε πάνω στα ερείπια του
δεύτερου παλαιού οικισμού. Ο λαογράφος Δ. Λουκόπουλος (1990) αναφέρει:
« Αυτό (το χωριό Άνω Χρυσοβίτσα) βρίσκεται σε μία λεκάνη μέσα, φραγμένη
γύρω από τρία βουναλάκια. Το
ψηλότερο είναι κατά το Βοριά, και λίγο παρακάτω από την κορφή του έχει ένα
παλιό καστράκι: το Παλιόκαστρο, με ισόδομα τείχη». Σύμφωνα με τον
Woodhouse (1893) λείψανα των παραπάνω οικισμών αποτελούν:
� Τα ερείπια της νεκρόπολης της κοιλάδας της Βάλτσας (στην ίδια περιοχή
βρέθηκαν και ενεπίγραφες στήλες που πιθανώς ανήκουν σε νεκροταφείο του
ίδιου οικισμού).
� Ο πύργος παρατηρητήριο, στη νότια πλευρά της λεκάνης, στη θέση
Διάσελλο. Εκεί βρέθηκαν όστρακα Κλασικής και Ελληνιστικής περιόδου.
� Η μικρή οχύρωση, στον λόφο Καστράκι, που ήλεγχε αμυντικά την έξοδο
της κοιλάδας της Βάλτσας .
� Τα ταφικά κατάλοιπα αρχαίου οικισμού, που βρισκόταν πάνω στο λόφο και
προς τα ανατολικά του στη θέση του σημερινού Αχλαδόκαστρου (Αρτοτίβα)
(Παπαδόπουλος 1991).
� Ένα μικρό ιερό, που βρισκόταν ανάμεσα στους οικισμούς της Άνω και
Κάτω Χρυσοβίτσας, στη θέση Συκιά και που η τοπική φυλή εκτελούσε τα
λατρευτικά της καθήκοντα. Πρώτος που υποψιάστηκε την ύπαρξη αυτού του
ιερού ήταν ο Woodhouseτο
1893, που θεώρησε ότι ήταν Ασκληπιείο. Τα παραπάνω στοιχεία, που
βρέθηκαν στις περιοχές Χρυσοβίτσα, Θέρμο, Καλυδώνα, κ.λπ.
(Σουέρεφ 1991), φανερώνουν την αγροτικο-κτηνοτροφική τους οργάνωση,
καθώς και την επιρροή του Μυκηναϊκού πολιτισμού στην ανάπτυξη του
εμπορίου και της βιοτεχνίας. Οι θαλαμοειδείς δε τάφοι που εντοπίστηκαν στη
Χρυσοβίτσα αλλά και σε άλλες περιοχές της Αιτωλίας, είναι αδιάσειστο
τεκμήριο της μυκηναϊκής επίδρασης και φανερώνουν την ανάγκη των
ανθρώπων να επιδείξουν την κοινωνική τους θέση με ένα ταφικό μνημείο
υψηλής κατασκευαστικής τέχνης. Οι ανασκαφές από τους αρχαιολόγους
Σωτηριάδη και Ρωμαίο έφεραν στο φως ευρήματα που δηλώνουν ότι στην
περιοχή αυτή υπήρχαν ιερά αφιερωμένα στο Διόνυσο και στην Άρτεμη
(Ρωμαίος 1916) καθώς και ιερό αφιερωμένο στο ποταμόθεο Εύηνο
(Νεραντζής 1998). Η δημιουργία της ομόσπονδου Αιτωλικής Συμπολιτείας,
τον 5ο αιώνα π.Χ., με συνένωση πολλών πόλεων και κρατών της αρχαίας
Ελλάδας με κοινούς στρατιωτικούς, αμυντικούς, πολιτικούς, φορολογικούς και
άλλους σκοπούς, αποτελεί την παλαιότερη πολιτειακή οργάνωση
των Αρχαίων Ελλήνων. Η έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας ήταν το αρχαίο
Θέρμο. Κατά τον Καρύτσα (1996), οι Αιτωλοί καθιέρωσαν ένα νέο τρόπο
διακυβέρνησης των λαών
της αρχαίας Ελλάδας αληθινά δημοκρατικό, στηριγμένο στη βάση της
αναγνώρισης της πλήρους αυτονομίας των μελών και της πλήρους
ισοδυναμίας στη διακυβέρνηση. Η απαρτία, η
πλειοψηφία, η κατά κεφαλή ψηφοφορία, αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό
της κοινωνίας των Αιτωλών. Οι θεσμοί ήταν καλά σχεδιασμένοι και οι Αιτωλοί
γνώριζαν αφενός μεν ότι οι θεσμοί
πρέπει να τηρούνται και αφετέρου ότι ένας λαός πρέπει να σέβεται την
ελευθερία των άλλων για να μπορεί να αξιώνει από τους άλλους το σεβασμό
της δικής του ελευθερίας. Σύμφωνα με τον Μαραγιάννη (1991), ο Τόμας
Τζέφφερσον (1743-1826), Πρόεδρος των Η.Π.Α., μελέτησε τη δομή και τη
διοίκηση της Αιτωλικής Συμπολιτείας και την έλαβε ως πρότυπο στην
οργάνωση των αμερικανικών πολιτειών. Η καθιέρωση εορτών, όπως η
απελευθέρωση των δούλων φανερώνει την κοινωνιολογική εξέλιξη της αρχής
της ισότητας των πολιτών. Σύμφωνα με τον Μαραγιάννη (1991) οι σχετικές
τελετές γίνονταν στο ιερό της θεάς Φυστιίδος, στο Κρύο Νερό Νερομάνας που
βρίσκεται πλησίον
της Μυρτιάς Τριχωνίδας. Στην εποχή αυτή (5ο αιώνα π.Χ.) ανάγονται και τα
εδώλια γνωστά ως «Κόρες της Αιτωλίας». Το 1900 ο Δ. Λουκόπουλος στέλνει
στο Εθνικό Μουσείο Αθηνών δυο κάσες γεμάτες με ειδώλια, τα οποία
μάζεψαν οι μαθητές της Κάτω Χρυσοβίτσας. Τα ειδώλια αυτά
χαρακτηρίστηκαν από τον αρχαιολόγο Ρωμαίο ως «Κόρες της Αιτωλίας» και
προέρχονταν από αρχαίο ιερό αφιερωμένο πιθανώς στην Αρτέμιδα,
φυλάσσονται δε στο Μουσείο του Θέρμου. Ο ίδιος στο αρχαιολογικό Δελτίο
του 1926 με γλαφυρό τρόπο αναφέρει :
«Διστάζω να προβώ αμέσως εις την περιγραφήν του τόπου και των
ευρημάτων… Υπό το αδιαφορώτατον κοκκινόχωμα και τα κοινότατα λιθάρια
και την άμμον τόσαι εικόνες εκπληκτικαί, τόσαι ιδέαι και τόσαι καλλοναί. Από
της πρωίας της πρώτης ημέρας πλέομεν εις πέλαγος
ευδαιμονίας. Επετύχομεν εκεί εις μιαν γωνίαν στρώμα από «κούκλες»
πλουσιώτατον….Την τρίτην ημέραν φωναί αγαλλιάσεως των εργατών με
καλούν να ίδω νέον ευτύχημα: τρεις μικράς εικόνας θεάς καθήμενης μεταξύ
των ριζών πρίνων και υπό τον αποκυλισθέντα βράχον… Ποιάν
τότε δεν προσλαμβάνει ζωήν και χέριν η ερημική ελληνική γωνιά ; Και πώς να
μη ενθυμηθεί τις τους ωραίους στίχους του ποιητού:

Εδώ στο ελληνικό το χώμα

το στοιχειωμένο και ιερό
όπου τι ίδιο μένει ακόμα
απ’ τον αρχαίο τον καιρό.
Στο χώμα τούτο παντ’ ανθούνε
και ‘χουν αθάνατη ζωή
και μας θαμπώνουν, μας μεθούνε
νεράιδες, ήρωες θεοί.

Πλησίον του ιερού υπάρχουν τα ερείπια αρχαίας «κρήνης» όπως αναφέρει ο

Ρωμαίος στο ίδιο Αρχαιολογικό Δελτίο. «Στην θέση Συκιάν τον ρύακα
τροφοδοτεί και στολίζει εξαίσιου κρυστάλλινου ύδατος πηγή, θέαμα
χαρμόσυνα εις τον αναβαίνοντα τον από Βάλτσας εις Χρυσοβίτσαν
ανήφορον. Εδρόσιζε και κατά την αρχαιότητα τους διαβάτας η θαυμάσια
κρήνη, αλλά τότε εχρησίμευεν και εις την λατρείαν, διότι πλησιέστατα και επί
της αριστεράς όχθης του ρύακος υπό τους βράχους, υπήρχε το ιερόν, περί ου
ο λόγος». Ο Δ. Λουκόπουλος, πολύ παραστατικά αναφέρει :
« Σε ένα τέταρτο μας φέρνει σ’ένα ρεματάκι που πιάνεται πίσω απ’ τον Άη-
Γιώργη και τραβάει για την Βάλτσα· περνώντας το κανείς βρίσκει πετρόβρυση
με πολύ νερό. Εδώ το λεν στις Συκιές. Στον αριστερό όχτο του ρεματιού
υπάρχει ένας τοιχάκης· δω κει σκόρπια τσακίσματα
κεραμιδιών. Αιώνες πολλούς η ανθρώπινη καρδιά στο μέρος τούτο τα π.Χ.
χρόνια ζητούσε της θρησκείας την παρηγοριά.. Ο κακοφτιαγμένος τούτος
τοιχάκης βαστούσε ένα εξοχικό ιερό που να πως ο χρόνος σιγά σιγά το
ξανάβγαλε στο φως. Εδώ και πολλά χρόνια (1900) τα μαθητούδια της Κάτου
Χρυσοβίτσας περνώντας για το σχολείο, που μόνο στην Πάνου Χρυσοβίτσα
υπήρχε τότε,
εύρισκαν κούκλες πήλινες στο ρέμα μέσα.. Ο δάσκαλος που καταλάβαινε πως
είναι αρχαία πράματα, τις έπαιρνε λυχνάρια με μια απ’ τα χέρια των παιδιών
και τις κρατούσε στο σχολείο. Ήμουν τότε επιμελητής στα αρχαία του Θέρμου.
Κάποια μέρα λαβαίνω ειδοποίηση να πάω να
ιδώ. Πάω, έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Ολόκληρο μουσείο στο σχολείο. Γράφω
στο Υπουργείο, το Υπουργείο με διέταξε να συσκευάσω τα ευρήματα και να τα
στείλω στην Αθήνα.. Δυο σανιδόκασσες του πετρελαίου πήγαν στο Εθνικό
Μουσείο. Όταν το καλοκαίρι του 1908 ήρθε ο
Σωτηριάδης να εξακολουθήσει τις ανασκαφές στο Θέρμο, έκαμε και την πρώτη
έρευνα στις Συκιές. Άλλος Θησαυρός από κούκλες ήρθε στο φως. Έγιναν,
ξανάγιναν ανασκαφές απ’ το Σωτηριάδη και απ’ το Ρωμαίο υστερώτερα
(1912), το μουσείο Θέρμου γέμισε… Τα ευρήματα, που δεν ήταν
παρά αναθέματα σε Θεό, το μαρτυρούσαν. Κορίτσια με λυγερή κορμοστασιά
ως μια σπιθαμή ψηλά, κρατώντας υδρία στο κεφάλι ή και λυχνάρι, γέροντοι με
πυκνά γένεια, διπλαρωμένοι κάτω κι ακουμπισμένοι στον ένα αγκώνα, όμορφα
πρόσωπα σαν κείνα πόφτιανε ο Φειδίας ή και
περισσότερες τσίμπλες κι άλλα μικροπραγματάκια, όλα πήλινα ψημένα, είναι
τα όσα βρέθηκαν και στολίζουν το Μουσείο του Θέρμου σήμερα.. Με την
επιστημονική ονομασία τους πες τα ειδώλια».
Η άνθηση της Αιτωλικής Συμπολιτείας συνεχίζεται και τους επόμενους αιώνες
και φτάνει στην μεγάλη της ακμή, τη Ρωμαϊκή περίοδο. Το 226 π.Χ. η Αιτωλία
κυριαρχεί στο μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Ελλάδας. Η επέκταση της
Αιτωλικής Συμπολιτείας οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος
στην πολιτική της οργάνωση. Η ισοπολιτεία των πόλεων που την απαρτίζουν
ήταν το μεγάλο της πλεονέκτημα και την έκανε να ξεχωρίζει από τις άλλες
πολιτικές ενώσεις. Ο ανώτατος άρχων ήταν ο Στρατηγός, ο οποίος εκλεγόταν
κάθε χρόνο , μαζί με τους Ίππαρχο, Γραμματέα, επίλαρχους, και ταμίες, στη
«Σύνοδο των Θερμικών» που λάμβανε χώρα κάθε χρόνο μετά τη
φθινοπωρινή ισημερία (21 Σεπτεμβρίου) στο Θέρμο. Συγχρόνως γινόταν και
μεγάλο πανηγύρι και αγορά. Η κατάρρευση της Αιτωλικής συμπολιτείας
αρχίζει με το Συμμαχικό πόλεμο (220-217 π.Χ.),όταν ο Φίλιππος Ε΄
καταστρέφει πολλές πόλεις της και φθάνοντας στο Θέρμο το ισοπεδώνει,
καιολοκληρώνεται με την ναυμαχία του Άκτιου (31 π.Χ.) και την ίδρυση της
Νικοπόλεως. Η εικόνα που δίνουν οι αρχαίοι συγγραφείς είναι τραγική. Κατά
το Στράβωνα κυρίαρχη είναι η των Αιτωλών και Ακαρνάνων ερημία..Τα
λείψανα, ειδώλια, νομίσματα, τάφοι και επιγραφές, Ρωμαϊκών και Βυζαντινών
χρόνων, που έχουν βρεθεί στη θέση Βάλτσα της Κάτω Χρυσοβίτσας και στην
Άνω Χρυσοβίτσα, φανερώνουν την κατοίκηση της περιοχής και κατά τους
χρόνους αυτούς, παρόλη την παρακμή της (Πετρόπουλος 1991). Η υποταγή
της Ελλάδας στους Τούρκους και η εγκατάσταση της Οθωμανικής διοίκησης
δεν έφερε μεγάλες αλλαγές στην περιοχή. Οι βυζαντινοί φοροεισπράκτορες
αντικαταστάθηκαν από τους φοροεισπράκτορες των Τούρκων που ήταν, στις
περισσότερες των περιπτώσεων, πλούσιοι Έλληνες που βρίσκονταν στη
δούλεψη των Τούρκων πασάδων (Τσολοδήμος & Δημητρακάκης 1978).
Οι Αιτωλοί την περίοδο 1600-1700 μ.Χ., συνήλθαν από την Τουρκική
καταπίεση εξ αιτίας της δράσης σπουδαίων αρματολών που έκαναν τους
Τούρκους να τους υπολογίζουν και να τουςφοβούνται. Την ίδια εποχή έζησε
και έδρασε ο δάσκαλος του γένους και φιλόσοφος Ευγένιος Γιαννούλης,
γνωστός ως Ευγένιος ο Αιτωλός. Γεννήθηκε στο Μέγα Δένδρο Θέρμου και
ίδρυσε και δίδαξε σε πολλά σχολεία της περιοχής μέχρι το 1682.
Το 18ο αιώνα η διοίκηση στην Αιτωλία εξακολουθεί να είναι Τουρκική, όμως η
παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δημιούργησε τσιφλικάδες
μουσουλμάνους αλλά και Έλληνες, ενώ η μεγάλη μάζα του αγροτικού
πληθυσμού ήταν εξαθλιωμένη. Οι τσιφλικάδες και οι Κοτζαμπάσηδες
συγκέντρωναν στα χέρια τους μεγάλη οικονομική και πολιτική δύναμη και
αποτελούσαν την αριστοκρατία της περιοχής. Εκτός από την τυραννία των
τσιφλικάδων ο αγροτικός πληθυσμός υπέφερε και από τον ανώτερο κλήρο
που με την φοβέρα του αφορισμού και την επιβολή της εκκλησιαστικής
φορολογίας (της δεκάτης) ασκούσε πιεστική εξουσία. Αντίθετα με τον ανώτερο
κλήρο, ο κατώτερος κλήρος ήταν στο πλευρό του λαού. Ανάμεσα σε αυτούς
ξεχωρίζει και η μορφή του Κοσμά του Αιτωλού. Ίδρυσε πολυάριθμα σχολεία,
ανύψωσε το ηθικό των υπόδουλων Αιτωλών και δημιούργησε τις
προϋποθέσεις για την ανάπτυξη εθνικής συνείδησης που ήταν απαραίτητη για
τον ξεσηκωμό και την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό (Τσολοδήμος &
Δημητρακάκης 1978).Η ευρύτερη περιοχή της Αιτωλίας ελευθερώθηκε από
τον τουρκικό ζυγό τον Απρίλιο του 1829 και έκτοτε αποτελεί μέρος του
ελεύθερου ελληνικού κράτους και ανήκει στον νομό Αιτωλίας και Ακαρνανίας .
H περιοχή στην οποία βρίσκονται σήμερα οι οικισμοί της Άνω και Κάτω
Χρυσοβίτσας αλλά και η ευρύτερη περιοχή του Θέρμου είχαν κατοικηθεί και
κατοικούνται συνεχώς από αρχαιοτάτων χρόνων. Οι θέσεις που
αναπτύχθηκαν οι οικισμοί στην Αρχαία Αιτωλία ήταν τέτοιες που τους
επέτρεπαν, αφενός μεν μια ελάχιστη παραγωγική αυτοτέλεια και αφετέρου τη
δυνατότητα επικοινωνίας τόσο μεταξύ τους, όσο και με το πολιτικό και
θρησκευτικό κέντρο τους, το Θέρμο, αλλά και με τους Θεσσαλούς (Νερατζής
1998). Η επικοινωνία γινόταν μέσω ενός δικτύου φυσικών μονοπατιών που
είχαν χαραχθεί από τη συνεχή χρήση τους από ζώα και ανθρώπους u954 και
η πορεία τους προσδιοριζόταν από τη γεωμορφολογία της περιοχής.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο Εύηνος ποταμός, ο οποίος, μαζί με τους
παραποτάμους και τις κοιλάδες του, λειτούργησε ως βασικός οδικός άξονας,
ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η κοιλάδα του Εύηνου καταλαμβάνει το μέσο
της Αιτωλίας, ενώ συνάμα εξασφαλίζει πρόσβαση στην κοιλάδα του Δάφνου
(Μόρνου) και του Σπερχειού (Νερατζής 1998). Τα ίδια μονοπάτια
χρησιμοποιήθηκαν από τους κατοίκους για την επικοινωνία τους, την
μεταφορά αγαθών και τις μετακινήσεις νομάδων κτηνοτρόφων μέχρι τους
πρόσφατους χρόνους , οπότε και έγινε διάνοιξη αμαξωτών δρόμων . Το
μονοπάτι Κάτω Χρυσοβίτσας – Γέφυρα Αρτοτίβας είναι τμήμα του δικτύου
μονοπατιών που συνέδεε την Αιτωλία με τη Θεσσαλία (Βαλαώρας 1967) αλλά
και τις πεδινές περιοχές Αιτωλίας - Τριχωνίδας με την ορεινή Ναυπακτία
(Κόκκας 1984, Χαλμούκης 2001). Ένα τμήμα του υπό μελέτη μονοπατιού,
είναι κοινό με το μονοπάτι που συνέδεε τον κάμπο του Μεσολογγίου με την
ορεινή Ναυπακτία, την Ευρυτανία και την ορεινή Δωρίδα (Αλεξανδροπούλου
1993, Νερατζής 1998). Επικοινωνία Θεσσαλών –Αιτωλών
Οι Αιτωλοί και οι Θεσσαλοί επικοινωνούσαν από τους αρχαίους χρόνους
μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν (Βαλαώρας 1967, Νερατζής 1998) μέσω
μιας ασφαλούς, διαβατής οδού που διερχόταν από ορεινές περιοχές και που
ήταν προσπελάσιμη όλες τις εποχές του έτους. Η διάβαση αυτή ξεκινούσε από
το Θέρμο και ακολουθώντας Β.Α κατεύθυνση περνούσε από το χωριό Κάτω
Χρυσοβίτσα, συνέχιζε προς τον Εύηνο ποταμό τον οποίο διασκέλιζε στην
περιοχή του Βαλτσορέμματος, κάτω από το Αχλαδόκαστρο, ανηφόριζε προς
τον Πλάτανο κατά μήκος της δεξιάς πλάγιας του ποταμού Κώτσαλου και από
κει μέσω του Διάσελου, του Ζυγού, της Περίστας, του Αγίου Δημητρίου, του
Νεοχωρίου και της Δομνίστας έφθανε στο Γαρδίκι και τελικά ην είσοδο του
Θεσσαλικού κάμπου κάτω από το φρούριο του Δομοκού. Ίχνη της διάβασης
αυτής, που διασώζονται ακόμη και σήμερα και μαρτυρούν την ύπαρξη της
είναι αρχαίο τείχος, φυλάκιο και κρήνη στο χωριό Κάτω Χρυσοβίτσα,τα
θεμέλια αρχαίου πύργου μεταξύ Βονώρτα (Κάτω Πλάτανος) και Πλατάνου
Ναυπακτίας και αρχαία ίχνη της στο Γαρδίκι (Βαλαώρας 1967). Εικόνα 16:
Ίχνη αρχαίου τείχους στην Κάτω Χρυσοβίτσα Επικοινωνία περιοχών Αιτωλίας
-Τριχωνίδας με ορεινή Ναυπακτία Σύμφωνα με το Χαλμούκη (2001), προ του
έτους 1650, η επικοινωνία των πεδινών περιοχών Αιτωλίας και Τριχωνίδας με
την ορεινή Ναυπακτία γινόταν από τη θέση «Διπόταμα», γιατί η διέλευση του
Εύηνου ποταμού ήταν ευκολότερη, λόγω του πλάτους της κοίτης του. Μετά το
έτος
1650, οπότε και κατασκευάστηκε η πέτρινη γέφυρα της Αρτοτίβας, η
επικοινωνία γινόταν μέσω αυτής. Οι διαβάτες και τα κοπάδια ανέβαιναν από τη
γέφυρα στο χάνι του «Πυλαρινού» κατόπιν στην τοποθεσία «Ίσωμα», στις
«Αγάνες», στο «Εικόνισμα», στο «Πλατάνι», στην τοποθεσία «Κώστα Μνήμα»
και από εκεί στους Άγιους Αποστόλους Πλατάνου (μονοπάτι Ε3, Π1). Τα
ορεινά χωριά Αρτοτίβα (Αχλαδόκαστρο), Πλάτανος, Περίστα, κ.ά.
προμηθεύονταν τα απαραίτητα αγαθά για την επιβίωση τους από τις πόλεις
των πεδινών περιοχών, Θέρμο (Κεφαλόβρυσο), Μεσολόγγι, Ναύπακτο. Η
επικοινωνία ήταν δύσκολη, γιατί η διαδρομή ήταν μεγάλη, κουραστική και
πολλές φορές επικίνδυνη. Για να μεταβεί κάποιος από την Αρτοτίβα στο
Θέρμο έπρεπε να ακολουθήσει την διαδρομή: Αρτοτίβα - Εικόνισμα - Αγανές -
Ίσωμα - Χάνι Πυλαρινού - Γέφυρα Αρτοτίβας - Βροντιάς -Κακομονόπατο -
Κάτω Χρυσοβίτσα 3 - Θέρμο. Το πέρασμα από το «κακομονόπατο» ήταν
δύσκολο (εξακολουθεί και σήμερα αυτό το κομμάτι της διαδρομής να είναι
δύσκολο) και κινδύνευε τόσο ο διαβάτης όσο και το ζώο του να χάσει την
ισορροπία του και να βρεθεί στο ποτάμι (Χαλμούκης 2001). Για να μεταβεί
κάποιος από Θέρμο προς Πλάτανο και από κει στα άλλα χωριά της ορεινής
Ναυπακτίας, ακολουθούσε τη διαδρομή που αναφέρθηκε πιο πάνω μέχρι
3 Περιοχή μελέτης μας τη θέση «Εικόνισμα» και από κει ακολουθώντας τη
διαδρομή προς Πλατάνι, Κώστα-Μνήμα έφθανε στους Αγίους Αποστόλους
Πλατάνου. Από το 1925-1930, οπότε με δωρεά του Κων/νου Μαντζίκα
κατασκευάστηκε αρχικά η γέφυρα στο Βαλτσόρεμμα και στην συνέχεια
ανοίχτηκε αμαξωτός δρόμος από Βαλτσόρεμμα προς Αρτοτίβα, έπαψε το
παλαιό μονοπάτι να είναι η μοναδική διάβαση στην περιοχή. Εξακολούθησε
όμως να χρησιμοποιείται μέχρι και πρόσφατα από τους κτηνοτρόφους που
κατέβαζαν τα ζώα τους από τα ορεινά χωριά το χειμώνα στις πεδινές
περιοχές. Επικοινωνία πεδινών περιοχών Μεσολογγίου με Θέρμο και ορεινή
Ναυπακτία Η επικοινωνία των πεδινών περιοχών του Μεσολογγίου με τα
χωριά της ορεινής Ναυπακτίας (Κόκκας 1984, Αλεξανροπούλου 1993,
Νερατζής 1998, Καρακόϊδας 2000) και του Θέρμου γινόταν μέσω της
διαδρομής: Πεδιάδα Μεσολογγίου - Ευηνοχώρι - Παραδείσι -Κατω Μπερπάτι -
Γαυρόρεμα - Δεσποίνα - Κουρμέκι - Καλούδι - Δερβέκιστα (Ανάληψη) - Πίνα –
Γέφυρα Αρτοτίβας - Αρτοτίβα - Πωγωνισκά - Λoύζες - Πλάτανος ή Γέφυρα
Αρτοτίβας - Χρυσοβίτσα -
Θέρμο (Εικόνα17). Από τον Πλάτανο μπορούσε κάποιος να συνεχίσει προς
την Ευρυτανία ή την ορεινή Δωρίδα. Η διάβαση αυτή εξυπηρετούσε κυρίως
τους κτηνοτρόφους της περιοχής και τις μετακινήσεις τους από τον Κάμπο του
Μεσολογγίου στα καλοκαιρινά λιβάδια και αντίστροφα. Σήμερα μεγάλα
τμήματα αυτού του δρόμου έχουν διανοιχτεί και ασφαλτοστρώθηκαν, άλλα
έχουν κλείσει από τους θάμνους και τέλος κάποια τμήματά του παραμένουν
για να μας θυμίζουν τις παλιές δόξες. Σύμφωνα με τους Νερατζή (1998) και
Αλεξανδροπούλου (1993) ο δρόμος αυτός, που είχε μεγάλη εμπορική
σημασία, χρησιμοποιείτο από την αρχαιότητα για το εμπόριο γεωργικών και
κτηνοτροφικών προϊόντων, διότι αποτελούσε την μοναδική δίοδο από την
παράλια προς την εσωτερική Αιτωλία καθώς και τα πλούσια καλοκαιρινά
λιβάδια της ορεινή αρχαίας Δωρίδας της σημερινής Ευρυτανίας. Του δρόμου
αυτού δεν σώζεται λιθόστρωτο κομμάτι, παρά μόνο στην παλαιά τοξωτή
γέφυρα της Αρτοτίβας (Αλεξανδροπούλου 1993). Τη διαδρομή αυτή
ακολούθησαν και οι υπερασπιστές του Μεσολογγίου, όσοι σώθηκαν, μετά την
τραγική νύχτα της εξόδου, πηγαίνοντας προς τον Πλάτανο για να
συναντήσουν τον Καραϊσκάκη. Η πορεία από την Δερβέκιστα (Ανάληψη) προς
τον Πλάτανο ήταν πολύ κοπιαστική όπως αναφέρει ο Κασομούλης: «
Αναπαύθημεν και την αυγήν μας έδωσαν την είδηση ότι θα τραβήξωμεν δια
τον Πλάτανον, χωρίον όπου ήτον ασθενής και ο Καραϊσκάκης , δια να λάβουν
συνομιλίαν με αυτόν……Εις την γέφυραν αυτήν (Αρτοτίβας) είχε πέμψει ο
Καραϊσκάκης παρατηρητάς να ιδούν οποίοι εσώθησαν και πόσοι (από ημάς).
Διαβάντες την γέφυρα και αναβαίνοντες (να περάσωμεν) τα Καγκέλια και να
φθάσωμεν εις τον Πλάτανον, άρχισεν ένας βουβουνισμός, ένας άνεμος
σφοδρός και μια βροχή ραγδαία και χάλαζα ώστε αγανακτισμένοι και
κουρασμένοι, αφέθημεν πλέον βασανιζόμενοι εις τον δρόμον. Ο Νότης είπεν:
-Φαίνεται, ο Θεός μας ωργίσθη, και θα μας αποσώση. Ας πολεμήσωμεν
λοιπόν και με τα στοιχεία του. Τρεις ώρες ακατάπαυστα , έως όπου
εφθάσαμεν εις τον Πλάτανο , δεν έπαυσε η κακοκαιρία». Η Διαδρομή των
«Εξοδιτών» του Μεσολογγίου (κατά Κορακόιδα 2000) Μυθολογικές,
περιηγητικές και λογοτεχνικές αναφορές Σύμφωνα με τη Μυθολογία, ο
Ηρακλής μαζί με τη σύζυγό του Δηιάνειρα φεύγοντας από την αρχαία
Καλυδώνα (Περιοχή σημερινού Ευηνοχωρίου) με προορισμό την Λαμία,
έπρεπε να περάσει τον Εύηνο ποταμό πολλές φορές. Σε κάποιο πέρασμα
συνέβη το περιστατικό με τον Κένταυρο Νέσσο. Σύμφωνα με τον
Απολλόδωρο, όπως αναφέρει ο Μιτάκης (1986) στα Ναυπακτιακά Χρονικά το
περιστατικό συνέβη ως εξής:
«Φέρνοντας ο Ηρακλής τη Δηιάνειρα έφθασε στο ποταμό Εύηνο, στον οποίο
μένοντας ο Κένταυρος Νέσσος περνούσε τους διαβάτες απέναντι μ’αμοιβή,
ισχυριζόμενος ότι είχε λάβει το δικαίωμα της πορθμείας από τους θεούς για τη
δικαιοσύνη του. Ο ίδιος λοιπόν ο Ηρακλής περνούσε μόνος του τον ποταμό,
ενώ επέτρεψε στο Νέσσο να διακομίσει τη Δηιάνειρα με την αμοιβή που
ζητήθηκε. Αυτός όμως αποπειράθηκε να την βιάσει καθώς την μετέφερνε. Τότε
αυτή έβαλε τις φωνές, που τις άκουσε ο Ηρακλής και τόξευσε το Νέσσο στην
καρδιά, καθώς έβγαινε στη στεριά. Και την ώρα που αυτός ξεψυχούσε, κάλεσε
την Δηιάνειρα και της είπε, αν ίσως ήθελε νάχει φίλτρο (μαγικό) για τον
Ηρακλή, ν’ αναμίξει και το πεσμένο στη γη σπέρμα του και το χυμένο αίμα απ’
την πληγή πόκαμε η αιχμή (του βέλους). Κι αυτή, αφού έκαμε αυτά φύλαγε
αυτό μαζί της».
Την διαδρομή από ορεινή Ναυπακτία προς Χρυσοβίτσα και από εκεί προς
Αγρίνιο, αναφέρει και ο Άγγλος περιηγητής των προεπαναστατικών χρόνων
William Gell, που ταξίδευε στην Ελλάδα ως εκπρόσωπος της Society of
Dilletanti, στο βιβλίο του «Ένα οδοιπορικό στην Ελλάδα», που εκδόθηκε το
1819. Τα ταξίδια τα πραγματοποίησε ο συγγραφέας τα έτη 1801, 1802, 1805
και 1806. Στο κεφάλαιο από «Έπαχτο στα Ιωάννινα» αναφέρει «…Η Κόμορη
είναι 3ώρες από το Αρτοτίνο, ένα ερειπωμένο χωριό Ανατολικά, κοντά σε μια
γέφυρα του Ευήνου ή Φίδαρη (γεφύρι Αρτοτίβας). Από Πλάτανο προς
Χρυσοβίτζι 3 ώρες. Από Χρυσοβίτζι u960 προς Βραχώρι (σημερινό Αγρίνιο) 7
ώρες….». Στο βιβλίο αυτό, γίνεται μνεία στη ενδοχώρα της Ναυπακτίας και
είναι αξιοσημείωτο ότι ι ονομασίες των χωριών ανταποκρίνονται στις
σύγχρονες (Τριψιάνος 1992). Ένας άλλος Άγγλος περιηγητής, ο William
Martin Leake, που περιηγήθηκε στην περιοχή της Αρχαίας Λοκρίδας και
Αιτωλίας μεταξύ των ετών 1804-1810, αναφέρει για τον Εύηνο ποταμό ότι
χωρίζει το Καρπενήσι από τα Κράβαρα (ορεινή Ναυπακτία) και το Απόκουρο
από τα Κράβαρα . Αναφορά στη διαδρομή του μονοπατιού της περιοχής
μελέτης μας κάνει και ο Άγγλος ιστορικός και αρχαιολόγος Woodhouse
(1897) «….Ακριβώς επάνω από τα ερείπια ο Φίδαρης είναι ζευγμένος με
μια παλιά γέφυρα (Γέφυρα Αρτοτίβας) και από κει ακολουθούμε ένα
στενό πυκνοδασωμένο φαράγγι για μια ώρα προς τα δυτικά, μέχρι που
βγαίνουμε μέσα στην πεδιάδα της Χρυσοβίτσας….»
Γάλλοι περιηγητές πέρασαν επίσης από την περιοχή και κάνουν αναφορά σε
αυτή. Ένας από αυτούς είναι ο διπλωμάτης και γιατρός Pouqueville, ο oποίος
κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του (1805) στην ορεινή Ναυπακτία, καταγράφει
τα χωριά της περιοχής αναφέροντας τον πληθυσμό τους καθώς και το βιοτικό
επίπεδο των κατοίκων (Πουκεβίλ 1995).Ένας άλλος Γάλλος περιηγητής,ο M.
Bazin, ταξίδεψε στην περιοχή της Αιτωλίας το 1865 και περιγράφει αναλυτικά
το τοπίο, δίνει με ακρίβεια τα τοπωνύμια και τις θέσεις των κοινοτήτων, κάνει
παρατηρήσεις για τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των Αιτωλών, τις
ασχολίες τους και συνδέει την τοπική διάλεκτο με την αρχαία Ελληνική και
μάλιστα την αιολοδωρική (Γερονικολού 1992) Ο λογοτέχνης Ν. Λουκόπουλος
(1968) στο δημοσίευμά του «Ο χαρούμενος ποταμός…πρώτη γνωριμία»
περιγράφει με γλαφυρότητα τη διαδρομή κατά μήκος του Εύηνου από τις
πηγές του (Βαρδούσια όρη) έως τις εκβολές στον Πατραϊκό κόλπο. Την δίοδο
αυτή την ονομάζει Λεωφόρο των βουνών: «…Όπως ο Δούναβης κι άλλοι
πλωτοί ποταμοί αποτελούν σπουδαίες συγκοινωνιακές αρτηρίες, έτσι κι ο
μικρός μας Φίδαρης είναι με τον ξεριά του, μια αληθινή λεωφόρος ανάμεσα
στα τραχιά βουνά της Ρούμελης. Μπορεί να πιάσει κανείς την κοίτη από τα
κράσπεδα των Βαρδουσίων και, κατεβαίνοντας ολοένα μέσα στον ξεριά, που
δεν έχει μεγάλη κλίση και είναι βατός να φτάσει στις εκβολές, στον Πατραϊκό
κόλπο…Οι βουνίσιοι που τα χωρία τους γειτονεύουν, με τον ποταμό, τη
χρησιμοποιούν αυτή τη λεωφόρο τους καλοκαιρινούς μήνες. Λίγο τώρα που
έγιναν αμαξόδρομοι παντού –αποκλειστικά, όμως παλιότερα ..» Στο
δημοσίευμα αυτό, που ο Μιτάκης (1986) το χαρακτηρίζει ως ταξιδιωτικό
λογοτέχνημα γεωγράφημα και λαογράφημα, περιγράφεται και η διαδρομή από
Θέρμο προς γέφυρα Αρτοτίβας. Αποσπάσματα αναδημοσιεύονται πιο κάτω.
«..Ήταν κατά τα μέσα Ιουνίου. Απ’ το Κεφαλόβρυσο (ν. Θέρμο) ξεκίνησα στις
τρεις μετά τα μεσάνυχτα , γιατί το ταξίδι ήταν μακρυνό. Με την αστροφεγγιά
πέρασα κάτι βουναλάκια, το μικρό οροπέδιο της Χρυσοβίτσας, μια
κατηφοριστή πλαγιά.. Ύστερα χώθηκα σε μια λαγκαδιά πνιγμένη στα πλατάνια
, θεοσκότεινη, πήχτρα.. Δίπλα στο μονοπάτι, που τόβρισκα ψαχουλευτά,
τραγουδούσε μυστηριακά το λιγοστό νερότου λαγκαδιού. Από το σκοπό του,
το ρυθμό και τον τόνο του, που σε κάθε βήμα άλλαζαν,ένιωθαν πως εδώ
περνάει δίπλα σε κοτρώνες - εκεί γλιστράει ανάμεσα σε βότσαλα - πιο κάτου
κάνει κρέμαση κι αφρίζει - αλλού μπαίνει μέσα στις σουρντίνες των βρύων και
μουγγαίνεται….Προς τα κάτου πάλι, τα ριζοβούνια στένευαν τόσο την κοίτη,
που το νερό τη γέμιζε άκρη-άκρη, πριν εξαφανιστεί, σαν από μαγεία πίσω από
τείχος δασωμένων ριχτών πλαγιών. Και σε κείνο ακριβώς το στενό είναι
στεριωμένο το καμαρωτό πέτρινο γεφύρι της Αρτοτίβας απ’ όπου περνάει ο
χειμωνιάτικος δρόμος για τον Πλάτανο Ναυπακτίας. Τα τελευταία χρόνια
έδεσαν κι άλλο γεφύρι, σιδερένιο αυτό, εδώ κοντά στο πέρασμα της πρώτης
μου γνωριμίας, έκαμαν κι αμαξόδρομο κατά τα βουνά, κι έτσι μόνο κάνας
παλιόφιλος, που βαστάνε τα κότσια του και το λέει η περδικούλα του, μπορεί
να θυμηθεί τα αρχαία μονοπάτια που οδηγούν ίσια στην καρδία του
ποταμού…»
Η κωμόπολη του Θέρμου μαζί με τους οικισμούς: Κουλούρια, Μάνδρα,
Μάραθος, Μέγα Δένδρο και Ταξιάρχη είχε πληθυσμό, με την απογραφή του
1971, 2734 κατοίκους ενώ με την απογραφή του 1991, 2.211 κατοίκους. Οι
κοινότητες Άνω και Κάτω Χρυσοβίτσας είχαν με την απογραφή του 1991, 237
και 385 κατοίκους αντίστοιχα. Με το νέο θεσμικό πλαίσιο του νόμου
«Καποδίστρια», που τέθηκε σε εφαρμογή μετά τις δημοτικές εκλογές του
Οκτωβρίου 1998, στο νέο Δήμο Θέρμου έχουν υπαχθεί 22 συνολικά χωριά,
μεταξύ των οποίων και οι κοινότητες της Άνω και Κάτω Χρυσοβίτσας και είχε
συνολικό πληθυσμό 9.322 κατοίκους. Με την απογραφή του 2001 ο Δήμος
Θέρμου είχε πληθυσμό 9299 κατοίκους και τα Δ.. Δ. Θέρμου, Άνω και Κάτω
Χρυσοβίτσας 2.266, 210 και 307 κατοίκους αντίστοιχα (Πίνακας 10). Σύμφωνα
με τα σχετικά στοιχεία τα είκοσι τελευταία χρόνια παρατηρείται μείωση του
πληθυσμού της τάξεως 17% περίπου. Πίνακας 10: Πληθυσμιακές μεταβολές
της ευρύτερης περιοχής (πηγή ΕΣΥΕ) Έτος 1971 Έτος 1991 Έτος 2001
Δ.Δ Θέρμου 2734 2211 2266 Δ.Δ. Άνω Χρυσοβίτσας - 237 210
Δ.Δ. Κάτω Χρυσοβίτσας - 385 307
H αύξηση του υψομέτρου, από την επιφάνεια της θάλασσας προς την κορυφή
ενός βουνού, συνεπάγεται μεταβολή των κλιματικών–βιοκλιματικών
συνθηκών. Σε όλα τα Ελληνικά και γενικότερα τα Μεσογειακά βουνά,
παρατηρείται κατακόρυφη διαδοχή των βιοκλιματικών τύπωνκαι διευθέτηση
τους σε βιοκλιματικούς ορόφους. Η υψομετρική αυτή διαφοροποίηση του
ιοκλίματος είναι το βασικό αίτιο στο οποίο οφείλεται η κατακόρυφη διαδοχή της
βλάστησης. Η θερμοκρασία είναι ο κυριότερος οικολογικός παράγοντας που
μαζί με την βαθμιαία αύξηση του υψομέτρου επιβάλλει την ορόφωση ή
ζώνωση της βλάστησης. Ο όροφος βλάστησης είναι το σύνολο των
φυτοκοινωνιών που συνενώνονται στην ίδια υψομετρική ζώνη από οικολογική
συγγένεια. Αποτελεί ένα βιολογικό σύστημα του οποίου η θέση σχετίζεται
στενά με τη θερμοκρασία και ταυτόχρονα είναι συνάρτηση δυο μεταβλητών,
του υψομέτρου και του γεωγραφικού πλάτους (Δημόπουλος & Πανίτσα 2003).
Στον ελλαδικό χώρο υπό την επίδραση των διαφόρων κλιματικών,
γεωλογικών, εδαφολογικών και ιστορικών παραμέτρων διαμορφώνονται πέντε
ζώνες βλάστησης που διακρίνονται σαφώς από οικολογική, φυσιογνωμική,
ιστορική και χλωριδική άποψη (Ozenta 1975, Nτάφη 1976, Quezel & Barbero
1985). Tα όρια των ζωνών αυτών συμπλέκονται πολλές φορές και συγχέονται
με τρόπο που να καθίστανται ασαφή, η δε απεικόνιση τους σε χάρτη γίνεται
δυνατή μόνο με μια μικρότερη ή μεγαλύτερη αφαίρεση και με κάποια δόση
αυθαιρεσίας (Δημόπουλος 1999, Γεωργιάδης 2001).
Οι ζώνες (όροφοι) βλάστησης που διακρίνονται στην Ελλάδα είναι οι
παρακάτω πέντε:
Α) Ευμεσογειακή ζώνη (Quercetalia ilicis) / Παραλιακή, λοφώδης και ημιορεινή
περιοχή (Θερμο- και μεσο- μεσογειακός όροφος βλάστησης) Η ζώνη αυτή
εμφανίζεται κατά μήκος των ακτών της Δ., ΝΑ και Α Ελλάδας, στα νησιά του
Ιονίου και Αιγαίου πελάγους, στις ανατολικές ακτές της Χαλκιδικής και στο
νότιο τμήμα καθώς και στις ακτές της Μακεδονίας και Θράκης. Το υψομετρικό
εύρος της ζώνης αυτής ξεκινά από την επιφάνεια της θάλασσας και φθάνει τα
500-700m και μερικές φορές τα 1000 m (Δημόπουλος & Πανίτσα 2003).
Διακρίνεται σε δυο υποζώνες :
Α. Υποζώνη Oleo-Ceratonion. Εμφανίζεται στις πλέον ξηρές και θερμές
περιοχές (250-550mm βροχής ετησίως και ξηροθερμική περίοδο 4-6 μήνες).
Χαρακτηρίζεται από φυτοκοινότητες χαρουπιάς, σχίνου και ελιάς (ζώνη της
ελιάς και της χαρουπιάς) που κατανέμονται γεωγραφικά στη ΝΑ, Α Ελλάδα
μέχρι το Πήλιο, στα νησιά του Αιγαίου και σε ορισμένα του Ιονίου, καθώς και
στις χαμηλότερες, νοτιότερες θέσεις της Χαλκιδικής (Αραπατζής 1998α,
Δημόπουλος 2003).
Β. Υποζώνη Quercion ilicis. Εμφανίζεται σε υγρότερες και βορειότερες
περιοχές (600-1000mm βροχής ετησίως και ξηροθερμική περίοδο 2-4 μήνες).
Χαρακτηρίζεται από φυτοκοινότητες του πουρναριού , του φιλυκιού και της
αριάς (ζώνη αριάς) που κατανέμονται γεωγραφικά στη Δ Ελλάδα, ΒΔ Ελλάδα-
σε ασυνέχεια- από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι υψόμετρα 200-300m
(Δημόπουλος & Πανίτσα 2003).
Β) Παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης (Quercetalia Pubescentis -petraeae) /
Λοφώδης υποορεινή (Υπέρ-μεσογειακός όροφος βλάστησης) Η ζώνη αυτή
εμφανίζεται ως συνέχεια της προηγούμενης σε περιοχές με μεγαλύτερο
υψόμετρο και προς το εσωτερικό της χώρας (με σαφή όρια στην Κ και Β
Ελλάδα και ασαφή στη Ν Ελλάδα και Κρήτη, όπου το Quercus coccifera
εμφανίζεται και σε αυξητικό χώρο της υποζώνης OleoCeratonion). Το κλίμα
της ζώνης αυτής γίνεται βαθμιαία πιο ηπειρωτικό, οι χειμώνες δριμύτεροι με
θερμοκρασίες που συχνά φθάνουν κάτω από 0οC και διάρκεια χιονιού για
μερικές εβδομάδες. Η ξηρή περίοδος παραμένει σαφώς καθορισμένη, αν και
χρονικά περιορισμένη (Αραπατζής 1998α). Διακρίνεται σε δυο υποζώνες :
Α. Υποζώνη Ostryo-Caprinion. Είναι μια μεταβατική ζώνη που μοιάζει
φυσιογνωμικά με εκείνη των αείφυλλων, σκληρόφυλλων-πλατύφυλλων
(Quercion ilicis), διαφέρει όμως από αυτή, τόσο οικολογικά όσο και χλωριδικά.
Β. Υποζώνη Quercion confertae. Η υποζώνη αυτή απαντάται στην
Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Κ και Β Ελλάδα σε συνέχεια της
προηγούμενης (ξηροφυτική διαδοχή) ή αμέσως πάνω από την ευμεσογειακή
βλάστηση (υγροφυτική διαδοχή). Σύμφωνα με τον Ντάφη (1976) για την νότια
Ελλάδα (Κρήτη-Πελοπόννησο_______-Στερεά Ελλάδα μέχρι και Λαμία) ίσως
είναι σκόπιμη η διάκριση και μιας τρίτης υποζώνη, αυτής του Quercion
cocciferae. Στη διαμόρφωση της ζώνης αυτής (παραμεσογειακής)
συμμετέχουν διάφορα είδη δρυός και κυρίως η πλατύφυλλη δρυς (Quercus
frainetto) που σχηματίζει εκτεταμένα και κλειστά δάση στις βόρειες περιοχές
της χώρας αλλά και στις ορεινές περιοχές της Πελοποννήσου και της Στερεάς
Ελλάδας. Το είδος Quercus pubescens απαντά σε χαμηλότερους και
ξηρότερους τόπους και σχηματίζει αμιγείς ή μικτές συστάδες με άλλα είδη, η
Q. petraea ssp. petraea απαντάται κυρίως στη ΒΚ και ΒΑ Ελλάδα ενώ η
Q.petraea ssp. medwediewii που έχει ευρύτερη εξάπλωση σε όλη την
ηπειρωτική χέρσο, σχηματίζει κυρίως μικτά αλλά και αμιγή δάση. Η καστανιά
απαντά σε όλες τις ορεινές περιοχές της Ελλάδας εκτός εκείνων της Αττικής
και Βοιωτίας, της Αργολίδας και του Παρνασσού. Τα νοτιότερο άκρο
ξάπλωσης των μικτών δασών καστανιάς στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι το
όρος Οξυά, στα σύνορα μεταξύ Ευρυτανίας, Δωρίδας και Φθιώτιδας
(Δημόπουλος & Πανίτσα 2003) Γ) Ζώνη Δασών οξυάς-ελάτης και ορεινών
παραμεσόγειων κωνοφόρων (Quercetalia pubescentis, Fagetalia) (Oρεινός-
μεσογειακός όροφος βλάστησης) ζώνη αυτή, σε αντίθεση με τα προηγούμενα
ξηροθερμόβια δάση, χαρακτηρίζεται από την ψυχρή, υγρόφιλη, μεσευρωπαϊκή
βλάστηση. Το κλίμα της ζώνης αυτής είναι ορεινό μεσογειακό και προσεγγίζει
αυτό της Μεσευρώπης (χειμώνες δριμύτεροι, διάρκεια χιονιού για μερικούς
μήνες και ξηρή περίοδος, που περιορίζεται σημαντικά σε 1-1,5 μήνες). Στα
πλαίσια αυτής της ζώνης είναι δυνατόν να διακριθούν δυο υποζώνες
(Αραμπατζής 1998).
Α Η υποζώνη Abietion cephalonicae εμφανίζεται στις ορεινές περιοχές της
Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας και κυρίαρχο είδος είναι το Abies
cephalonica.
B Η υποζώνη Fagion moesiacae εμφανίζεται στις ορεινές περιοχές της Κ και
Β Ελλάδας.Κυρίαρχα είδη είναι τα: i) Fagus sylvatica (οξυά) που εμφανίζεται
σε πυριτικά πετρώματα και κατά νησίδες σε Β, ΒA και ΒΔ εκθέσεις ii) Abies x
orisii-regis (υβριδογενή ελάτη) στην Κ Πίνδο και iii) Pinus nigra που
εμφανίζονται στο γεωγραφικό χώρο εξάπλωσης της οξυάς και της ελάτης αλλά
και στον χώρο της Quecetalia pubescentis Δ) Ζώνη ψυχρόβιων κωνοφόρων
(Vaccinio – Picetalia) /Ορεινή , υπαλπική (Ορεινός - όρο- μεσογειακός όροφος
βλάστησης) ζώνη αυτή εμφανίζεται στα ψηλά βουνά της Ελλάδας και
αποτελείται από λείψανα δασών.
Διακρίνεται σε δυο υποζώνες:
Α) Υποζώνη Pinion heldreichii.Αυτή εξαπλώνεται σε εδάφη προερχόμενα από
ασβεστολιθικά
πετρώματα και κυρίαρχο είδος είναι το Pinus heldreichii.
B) Υποζώνη Vaccionio-Piceion. Αυτή εξαπλώνεται σε εδάφη προερχόμενα
από πυριτικά
πετρώματα και κυρίαρχα είδη είναι τα Pinus sylvestris και Picea abies .
Ε. Εξωδασική ζώνη ψηλών βουνών (Astragalo – Acantholimonetalia) /
Υπαλπική, αλπική
(Ορεινός - όρο- μεσογειακός όροφος βλάστησης).
Η ζώνη αυτή εμφανίζεται στα ψηλά βουνά πάνω από τα ανθρωπογενή
δασοόρια και δεντροόρια και αποτελείται από θαμνώδη και ποώδη βλάστηση,
έχει δε υποβαθμισθεί από την υπερβόσκηση νομαδικών κοπαδιών.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ

Στην περιοχή μελέτης διακρίνουμε δυο ζώνες (ορόφους) βλάστησης, την
Ευμεσογειακή ζώνη της Quercetalia ilicis (θερμομεσογειακος και
μεσομεσογειακος όροφος βλάστησης) και την Παραμεσογειακή ζώνη της
Quercetalia pubescentis (υπερμεσογειακος όροφος βλάστησης). Τη βλάστηση
της περιοχής τη διαμόρφωσαν αφενός μεν η μεσογειακή χλωρίδα σε
συνδυασμό με τη γεωλογία και τη ορεογραφική διαμόρφωση και αφετέρου η
ανθρώπινη δραστηριότητα (καλλιέργεια, βόσκηση, ξύλευση) που αναπτύχθηκε
στην περιοχή εδώ και πολλές χιλιετηρίδες. Ευμεσογειακή ζώνη της
Quercetalia ilicis Στην περιοχή μελέτης απαντώνται μόνο φοιτοκοινωνίες της
Quercion ilicis. Στις φυτοκοινωνίες ου σχηματίζονται εμφανίζονται τα είδη
Erica arborea, Erica manipuliflora σε ξηρότερα περιβάλλοντα, τα Arbutus
unedo στις καλύτερες οικολογικά θέσεις και τα Quercus ilex ( αριά ), Phillyrea
latifolia, Quercus pubescens κ..ά..στις υγρότερες θέσεις. Από γεωργικής
απόψεως κυριαρχεί κυρίως η καλλιέργεια της αμπέλου (Vinus vinifera), όπου
μάλιστα οι συνθήκες είναι άριστες για την ανάπτυξη της και την παραγωγή
ποιοτικών κρασιών (Αθανασιάδης 1982), καθώς επίσης και της ελίας (Olea
europaea var.europae), η οποία βρίσκεται στα ψυχοόριά της.
Παραμεσογειακή ζώνη της Quercetalia pubescentis
Στην περιοχή μελέτης συναντώνται και οι δυο υποζώνες της ζώνης αυτής.
Αυτή της Ostryo Caprinion με κυρίαρχο το Quercus coccifera, ως αποτέλεσμα
ανθρώπινων παρεμβάσεων (βοσκή, πυρκαγιά, καυσοξήλευση) και αυτή της
Quercion confertae των μικτών δασών φυλλοβόλων πλατύφυλλων, με
κυρίαρχα είδη τα Quercus frainetto, Quercus pedunculiflora, Quercus
pubescens, Cotinus coggygria,κ.ά.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΟΤΙΒΑΣ

Είναι το αρχαιότερο γεφύρι από όσα σώζονται στην περιοχή της Ναυπακτίας.
Ο χρόνος κατασκευής του δεν είναι επακριβώς γνωστός. Από άλλους
ερευνητές, ιστορικούς και λαογράφους της περιοχής η κατασκευή του
τοποθετείται πριν το 1500 μ.Χ. και από άλλους μεταγενέστερα. Ο
Κωτσόπουλος (1924) αναφέρει ότι το τοξωτό αυτό γεφύρι είναι
κατασκευασμένο επί τουρκοκρατίας: «Η της Αρτοτίβης λίθινη τοξοειδής επί
αποκρήμνων βράχων κτισθείσα επί Τουρκοκρατίας. Αυτή θα κατεστρέφετο,
εάν δεν υπήρχον προ αυτής δυο άλλοι βράχοι, προ των οποίων συντρίβεται ο
ακάθεκτος ρους του ποταμού». Ο ίδιος u960 πιο κάτω αναφέρει μάχη στην
γέφυρα αυτή. «Ο Αγγελάκης τω 1818 συνήψε μάχην με τον Γιουσούφ Αράπην
εν τη Γεφύρα της Αρτοτίβης, ότε οι κάτοικοι εκρύβησαν εις τους βράχους,
«Ριζόβραχα», επί της
αριστεράς του Ευήνου όχθης». Ο Χαραλαμπόπουλος (1983) το χρονολογεί
ως κατασκευή της ενετικής εποχής. Ο Πετρονώτης (2004),στην πρόδρομη
δημοσίευσή του «Γεφύρια της ευρύτερης
περιοχής Ναυπακτίας», αναφέρεται ότι πιθανή χρονολογία κατασκευής του
είναι η εικοσαετία 1479-1499 και ότι θεωρείται ενετικής κατασκευής. Στην ίδια
δημοσίευση κάνει πλήρη περιγραφή των μορφολογικών και δομικών
χαρακτηριστικών του γεφυριού αυτού. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι είναι το
μεγαλύτερο γεφύρι της Ναυπακτίας με άνοιγμα τόξου 23,65 μ. και ύψος
10,40μ. Το γεφύρι αυτό εξυπηρετούσε τους παραχειμάζωντες στους κάμπους
του Μεσολογγίου και του Αγρινίου πληθυσμούς των ορεινών χωριών της
Ναυπακτίας και της Ευρυτανίας (Μποσινάκος 1983). Ο Χαλμούκης ( 2001)
αναφέρει: «Πριν την κατασκευή της γέφυρας η επικοινωνία των πεδινών
περιοχών Αιτωλίας – Τριχωνίδος με την ορεινήν Ναυπακτίαν, εγίνετο μέσω
της θέσεως διπόταμα
που η διέλευσις των ποταμών ήτο ευκολοτέρα λόγω του πλάτους της κοίτης
αυτών, και όπως αναφέραμε παραπάνω ήταν η θέσις κλειδί. Μετά το 1650
περίπου που έγινε η πέτρινη γέφυρα (καμάρα) της Αρτοτίβας από τους
Βενετούς, η επικοινωνία εγίνετο μέσω αυτής. Οι διαβάτες και τα κοπάδια,
ανέβαιναν από την γέφυρα στο χάνι του Πυλαρινού, στο ίσωμα, στις αγανές,
στο εικόνισμα, Πλατάνι, Κώστα μνήμα, Άγιοι Απόστολοι Πλατάνου. Αυτή ήταν
η κύρια οδός επικοινωνίας των νοτίων με τους βορείους». Σε άλλο σημείο
αναφέρει : «…την διαδρομή από την
πέτρινη γέφυρα - χάνι Πυλαρινού – ίσωμα - Αγανές - εικόνισμα – πλατάνι -
Κώστα μνήμα - Αγ.Απόστολοι Πλατάνου, ηκολούθησε και το Βασιλικό ζεύγος
Όθων και Αμαλία το έτος 1857 με προορισμό τον Πλάτανο όπου
εφιλοξενήθηκαν εις το αρχοντικό του Βλαχάβα…». Από το γεφύρι αυτό
πέρασαν και οι διασωθέντες εξοδίτες του Μεσολογγίου κατά την πορεία τους
από το Μεσολόγγι προς την ορεινή Ναυπακτία τον Απρίλιο του 1826
(Κορακόιδας 2000).
Αναφορά στην ύπαρξη του Γεφυριού κάνει και ο Άγγλος ιστορικός,
αρχαιολόγος και ελληνιστής William I. Woodhouse στο βιβλίο του “Aetolia. Its
Geography, Topography and Antiquities” (1897):
«…Ένα κάστρο βρίσκεται επίσης σε μια βραχώδη προεξοχή στην αριστερή
όχθη του Φίδαρη, ακριβώς στο σημείο όπου δέχεται το ρεύμα του Κάκαβου.
Αυτό το οχυρό παίρνει το όνομά του από το χωριό Αρτοτίβα, το οποίο
βρίσκεται στην πλευρά του βουνού στα βόρεια της τοποθεσίας εκείνης.
Ακριβώς επάνω από τα ερείπια Φίδαρης είναι ζευγμένος με μια παλιά
γέφυρα…» ελειώνοντας την αναφορά στο Γεφύρι της Αρτοτίβας παραθέτω και
μια αναφορά από τις
Ναυπακτιακές παραδόσεις με την ονομασία « Τς Αρτουτίβας του γιουφύρ»
από το βιβλίο του Δ
Χαλμούκη ( 2001).
« Ιδω τουτ’ η ραχ λέϊτι Λαμπηδόνα. Γιατί στον κιρό τ’ Βινιτσαν κι’νου
πόβγαλι τα Βινέτκα φλουργιά, πόφκιασι τς’ Αρτουτιβας του γιουφυρ,
ίγλιπι τρείς λαμπρές να λαμπαδάν τ’ν νύχτα. Τν τρίτ’ Λμπρή πήι ου
Βινιτσιάνους τότι πού είδι τ’λαμπάδα σι κειν του μέρους, σταύρουσι
πρώτα τουν τόπου κι εμπιξι ένα μαχαιρ κ’ εφγι. Κατ’ αποφγι σ’κώθκαν
οι πέτρες κι πάιναν απαντ, αλλα δεν τον βαρισι καμίνια. Τν αλλ’ μέρα
πηι πίσου ένα σκοπλου μάλαμα. Κ’αυτό του μάλαμα εινι κεινο οπου
φκειαναν τα βινέτικα φλουργιά. Κ’αυτό του μάλαμ είνι άλλο μάλαμα,
αλλοιότκου. Μ’αυτό καπνίζνι τ’ασιμι. Γι’αυτό του βνο του λενε
Λαμπηδόνα».
Εικόνα 47: Το γεφύρι της Αρτοτίβας

ΛΑΪΚΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ
Οι κάτοικοι της περιοχής ζώντας αρμονικά και με σεβασμό προς το φυσικό
περιβάλλον, παρατηρώντας τα διάφορα μετεωρολογικά φαινόμενα αλλά και
τις κινήσεις των ζώων τους, απέκτησαν την ικανότητα να τα ερμηνεύουν και να
τα συσχετίζουν και με αυτό τον τρόπο να προβλέπουν την μεταβολή των
καιρικών συνθηκών. Τις περισσότερες φορές η λαϊκή αυτή μετεωρολογία
βγαίνει αληθινή. Ορισμένες από τις παρατηρήσεις μαζί με την ερμηνεία τους
αναφέρονται πιο κάτω :
• Όταν φυσάει ανατολικός άνεμος, θα έρθει κακοκαιρία ή χιόνι από τα
ανατολικά
• Όταν κατά την ανατολή του ήλιου, τα σύννεφα που βρίσκονται στην ανατολή,
παίρνουν κοκκινωπό χρώμα, τότε θα έρθει βροχή.
• Όταν πάνω από την «Ντοσούλα» (λόφος της περιοχής) είναι ένα μακρύ
σύννεφο και τη σκεπάζει, έρχεται βροχή. Αν το σύννεφο έχει πολύ σκούρο
χρώμα, έρχεται δυνατή βροχή. Αν είναι ανοικτού χρώματος έρχεται ψιχάλα.
• Αν πάνω από τον ποταμό Φείδαρη, σηκωθεί μαύρο σύννεφο έχουμε δυνατή
βροχή. Αν το σύννεφο αυτό ανέβει ψηλά στον ουρανό, σε λίγο θα βγει ήλιος.
• Όταν αστράψει στη δύση πολύ μακριά, κατά το ηλιοβασίλεμα, σε μια ή δυο
ώρες έρχεται δυνατή βροχή.
• Όταν είναι μια γκρίζα συννεφιά πολύ ψηλά στον ουρανό, θα χιονίσει σε μια ή
δυο μέρες.
• Όταν φυσήξει νότιος άνεμος θα έρθει ζέστη ξηρασία και σκόνη.
• Όταν γύρω από τον ήλιο ή το φεγγάρι σε μικρή απόσταση, είναι ένας
φωτεινός κύκλος Θα βρέξει πολύ ή θα φυσήξει δυνατός αέρας.
• Όταν το ουράνιο τόξο είναι προς το βόρειο τμήμα του πιο φωτεινό, θα βρέξει.
• Όταν ψηλά στον ουρανό φυσάει από δυτικά ή Β.Δ. έρχεται καλός καιρός.
Παρακολουθώντας τις αντιδράσεις και τις κινήσεις των ζώων οι ποιμένες
αντιλαμβάνονταν επίσης την μεταβολή του καιρού, πολλές μέρες πριν αυτή
συμβεί. Έτσι: Όταν πρόκειται να χιονίσει, τα πρόβατα κοιτάζουν το βοσκό,
βελάζουν και κρύβονται σε απόμερες τοποθεσίες. Τα ερίφια τρέχουν και
βελάζουν και τρέχουν να κρυφτούν σε σπηλιές.
Το φθινόπωρο, κυρίως τον Οκτώβρη, μέρες πριν βρέξει, ντιλαμβάνονται, τα
ίδια ζώα, τον ερχομό της βροχής από το τσίμπημα μιας μύγας μέσα στα
ρουθούνια τους. Σκάβουν κάτω και τρέχουν, και με αυτόν τον τρόπο
προειδοποιούν το βοσκό για την επερχόμενη βροχή. Όταν πρόκειται να έρθει
ξηρασία, τρέχουν στον ίσκιο και φυσούν δυνατά. Όταν βρέχει και πρόκειται να
σταματήσει η βροχή, τα πρόβατα είναι ήσυχα.
Εκτός από τα αμνοερίφια και άλλοι ζωικοί οργανισμοί με τις κινήσεις και τις
αντιδράσεις προϊδεάζουν τους χωρικούς για τις επερχόμενες καιρικές
μεταβολές. Το καλοκαίρι όταν πρόκειται να βρέξει, τα χελιδόνια πετούν πολύ
ψηλά στον ουρανό, ενώ οι καρακάξες, αν πρόκειται να βρέξει το απόγευμα, το
πρωί πετούν ψηλά, κάνουν κύκλους και
κράζουν. Τα σπουργίτια, όταν πρόκειται να χιονίσει, το πρωί κελαηδούν
συνέχεια. Όταν κοπάδι από φάσες πετούν προς τον λόφο με τις αριές , θα
έρθει κακοκαιρία. Όταν πρόκειται να βρέξει οι μεν μέλισσες γυρίζουν στην
κυψέλη τους, ενώ τα μυρμήγκια βγάζουν από την φωλιά την τροφή τους , την
στρώνουν στο έδαφος και μαζεύονται σε ομάδες.
(Μπούρμπουλας 2000) Με αυτό τον τρόπο οι κάτοικοι της περιοχής
προγραμμάτιζαν τις αγροτικές τους ασχολίες,καθώς και η επιστημονική
πρόβλεψη ήταν πολύ περιορισμένη και η ενημέρωση u948 δεν ήταν
δυνατή. Θεωρούμε ότι η αναφορά στην λαογραφία της περιοχής είναι
απαραίτητη, διότι οι γενιές των ανθρώπων που έχουν ανά τους αιώνες
κατοικήσει μια περιοχή έχουν συσσωρεύσει πολύ σημαντική γνώση για τα
ζώα, τα φυτά, το έδαφος, τον αέρα, τα νερά της αλλά και για άλλα
στοιχεία του περιβάλλοντός της. Κάθε πληροφορία που πηγάζει από την απλή
παρατήρηση και την εμπειρία που αποκτήθηκε κατά την άμεση επαφή του
ανθρώπου με το περιβάλλον του, είναι εξίσου χρήσιμη με την επιστημονική
γνώση και πρέπει να καταγράφεται και να αξιοποιείται
από τις επόμενες γενιές. Μια κοινωνία μπορεί να παίρνει πιο σωστές
αποφάσεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων που
προκύπτουν, όταν γνωρίζει τις μεταβολές στη χρήση της γης,
τις μακροχρόνιες τάσεις και τους κύκλους των ζώων και των φυτών, τις
αλλαγές στο κλίμα κ.λπ. Η γνώση αυτή ενισχύει τη σωστή περιβαλλοντική
διαχείριση, αναβάθμιση και προστασία, τον ορθό σχεδιασμό της χρήσης της
γης, την κατανόηση της κατάστασης ενός
οικοσυστήματος και την αξιολόγηση των ενδείξεων για επερχόμενες αλλαγές.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο πληθυσμός μειώνεται αι γηράσκει, ενώ ο
οικονομικός τομέας που υπερτερεί είναι ο πρωτογενής και το mεγαλύτερο
μέρος του πληθυσμού είναι οικονομικά μη ενεργός. Μελετήθηκε επίσης η
δυνατότητα υλοποίησης αναπτυξιακών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα
υπάρχοντα προβλήματα και τις δυνατότητες αξιοποίησης των φυσικών και
πολιτιστικών πόρων της περιοχής. Οι δυνατότητες πουδιερευνήθηκαν
αφορούν δραστηριότητες που μπορούν να υλοποιηθούν στην ευρύτερη
περιοχή(λίμνη Τριχωνίδα, μοναστήρια, μουσεία κλπ). Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση
στο φυσικό περιβάλλο (γεωλογία, χλωρίδα, βλάστηση, μύκητες, πανίδα), που
μπορεί να αποτελέσει αξιοποιήσιμο αντικείμενο στα πλαίσια του
οικοτουρισμού, αλλά και στην σύνδεση του ανθρώπου με αυτό.
Τέλος συστηματοποιώντας όλα τα στοιχεία που αναφέρθηκαν σχετικά με την
περιοχή μελέτης, δημιουργήθηκε ο σχετικός πίνακας 13 στον οποίο
καταγράφονται τα πλεονεκτήματα, οιδυναμίες, οι ευκαιρίες και οι απειλές που
χαρακτηρίζουν την περιοχή μελέτης. Ο πίνακας -
πλαίσιο της ανάλυσης SWOT χωρίζ εται σε δυο μέρη. Το πρώτο αφορά σε
στοιχεία τουεσωτερικού περιβάλλοντος, δηλαδή πλεονεκτήματα και αδυναμίες
που εντοπίστηκαν στηνπεριοχή σε σχέση με την ανάπτυξη οικοτουριστικών
δραστηριοτήτων. Το δεύτερο μέρος αφοράσε εξωτερικά στοιχεία του
περιβάλλοντος και συγκεκριμένα σε ευκαιρίεςπου προσφέρονται για
περαιτέρω ανάπτυξη, αλλά και σε απειλές αποτυχίας, λόγω του τρόπου
εφαρμογής των ροτεινόμενων δράσεων.

ΤΟ ΝΕΡΟ
Η θεματική ενότητα αυτή επιλέχθηκε για τους εξής λόγους :
► Στην περιοχή το υδάτινο στοιχείο είναι έντονο λόγω της παρουσίας του
Εύηνου ποταμού και των παραποτάμων του
► Η παρουσία του νερού σχετίζεται με την ύπαρξη πρώιμων νεολιθικών
πολιτισμών στην περιοχή
► Πολλές δραστηριότητες των κατοίκων σχετίζονται με την παρουσία του
νερού
(καλλιέργειες, κτηνοτροφία, υδρόμυλοι, μεταφορές)
► Ο Εύηνος ποταμός και οι παραπόταμοί του έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην
επικοινωνία μεταξύ των πληθυσμών
► Η ύπαρξη της ποικιλότητας της χλωρίδας, πανίδας και βλάστησης της
περιοχής
οφείλεται και στην παρουσία του νερού.
► Η ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία της μεγαλύτερης
εσωτερικής λίμνης της Ελλάδας, αυτής της Τριχωνίδας.
Επιμέρους θεματικές ενότητες που προτείνονται σε σχέση με το νερό και που
μπορούν να μελετηθούν στην περιοχή είναι: Χημική σύσταση και άλλα στοιχεία
του νερού Γεωλογικά φαινόμενα και νερό (διαβρώσεις , κατολισθήσεις κ.ά.)
Οικοσυστήματα και νερό (νερό και λειτουργίες οικοσυστημάτων,
φωτοσύνθεση, τροφικές αλυσίδες, προσαρμογές των οργανισμών στην
διαθεσιμότητα του νερού, ποικιλότητα βλάστησης και νερό κ.ά )
Μυθολογία, λαογραφία, λογοτεχνία, ποίηση για το υγρό στοιχείο με έμφαση
στον Εύηνο ποταμό Ανάπτυξη οικισμών σε παραποτάμιες κοιλάδες
Οργάνωση εμπορίου, μεταφορών, οικονομίας μέσω των ποταμών
Οικονομική δραστηριότητα και νερά (τουρισμός, υδρόμυλοι, νεροτριβές,
εμφιάλωση νερού κ.λπ) Διαχείριση του νερού από τον άνθρωπο (πότισμα,
ύδρευση, παραγωγή ενέργειας κ.ά.) και αναμενόμενες συνέπειες από την μη
ορθολογική διαχείριση του Τεχνητό φράγμα Ευήνου και αποτελέσματα
δημιουργίας του Ρύπανση νερού-αιτίες και συνέπειες, δείκτες ποιότητας
νερού
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στις
Περιβαλλοντικές Επιστήμες Τμήμα Βιολογίας
Ανθρώπινες Επιδράσεις στο Περιβάλλον του Εύηνου Ποταμού
Το μοντέλο ανάπτυξης από τη γένεση των πρώτων πολιτισμών, με τη μορφή
που εννοούμε μέχρι σήμερα (Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Κοιλάδα Ινδού),
στηρίχτηκε στην ύπαρξη ποταμών και στις ανθρώπινες επεμβάσεις με σκοπό
τη διαχείριση τους. Ο έλεγχος των πλημμυρών, η εκτροπή μέρους των νερών,
η επέκταση των καλλιεργειών, υπήρξαν όπως και τώρα κυρίαρχες
ανθρώπινες επιδιώξεις, η εντατική και χρόνια επίδραση των οποίων
συντέλεσε στην υποβάθμισή τους, με αποτέλεσμα την παρακμή των
πολιτισμών αυτών. Σήμερα το ποτάμι έπαψε να είναι θεός, οι ανάγκες για
νερό είναι συνεχώς αυξανόμενες και υπάρχουν πλέον τεχνικά αρτιότερα προς
παρέμβαση μέσα. Αν και διεθνώς αναγνωρίζεται η ζωτική σημασία και η
οικολογική αξία των ποτάμιων sυστημάτων, το φυσικό τους τοπίο συνεχώς
υποβαθμίζεται, μειώνεται η παροχή και η ποιότητα των νερών και
διαταράσσεται το ισοζύγιο των φερτών υλικών τους. Οι βιότοποι ρυπαίνονται
και περιορίζονται, με αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα και την αισθητική του
χώρου, κατά την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη που ξεκίνησε με τη βιομηχανική
επανάσταση και κορυφώθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο του 20ου
αιώνα. Καθίσταται λοιπών αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης
ποταμού κι ανθρώπου με στόχο την κατανόηση, την προστασία και την
ορθότερη εκμετάλλευση του πολύπλοκου αυτού συστήματος, στα πλαίσια της
αρχής της αειφορίας. Για την επίτευξη αυτού δε, είναι αναγκαία η συλλογή
στοιχείων, η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης και η συνεχής
παρακολούθηση του ποτάμιου περιβάλλοντος, όπου η σύγχρονη τεχνολογία
μπορεί να συμβάλει θετικά, ώστε να
αντιστραφεί η πορεία της διαρκούς υποβάθμισης και αλλοίωσής του.
1.2 Ο Εύηνος ποταμός
Ο ποταμός Εύηνος ή Φίδαρης (λόγω της μαιανδρικής στο κάτω τμήμα ροής
του), πηγάζει από τα Βαρδούσια όρη της Eυρυτανίας και την περιοχή
Αρτοτίνα Φωκίδας, και διατρέχοντας το Νομό Αιτωλοακαρνανίας με διεύθυνση
ΒΒΑ-ΝΝΔ, εκβάλει στον Πατραϊκό κόλπο απέναντι από την Πάτρα,
διανύοντας συνολικά 113 km (www.aitoloakarnania.gr). Στην πορεία του
(φωτογραφία 1.1) δέχεται νερά πλήθουςχειμάρρων και παραπόταμων όπως
οι Κότσαλος, Πόριαρης, Φιδάκια, Γιδομαντρίτης κ.λπ..
Φωτογραφία 1.1 Δορυφορική φωτογραφία της ευρύτερης περιοχής μελέτης
Ο χαρακτήρας του ποταμού εναλλάσσεται από τον άνω ρου προς τα
κατώτερα τμήματα. Αρχικά η ροή του είναι ορμητική, ενώ στο κάτω τμήμα της
περιοχής μελέτης ο ρυθμός ροής του αρχίζει να πέφτει, αποθέτοντας φερτά
υλικά έως τις εκβολές με τις προσχώσεις και το εκτεταμένο δέλτα, που
συνιστούν εύφορη προς καλλιέργεια γη. Η ορεινή φύση της λεκάνης
απορροής του, σε συνδυασμό με τις πότομες μορφολογικές κλίσεις και τη
γεωλογική δομή των στρωμάτων που διατρέχει ο Εύηνος ποταμός, έχουν σαν
αποτέλεσμα την έντονη διαβρωτική δράση του και την άφθονη στερεοπαροχή.
Με τις φερτές του ύλες, ο Εύηνος ενισχύει το προσχωματικό έργο του
Αχελώου στο σχηματισμό των λιμνοθαλασσών, και διαμορφώνει την εκβολή
του. Αν και δεν αποτελεί εφήμερο ποταμό, η παροχή του νερού έχει
περιοδικές διακυμάνσεις με μειωμένη ροή τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως
χαρακτηριστικά αναφέρει και ο Γάλλος περιηγητής Φραγκίσκος Πουκεβίλ
(1820), στο "Ταξίδι στην Ελλάδα": "Την εποχή των βροχών είναι φοβερός και
θυελλώδης, όπως διαπίστωσα από τις καταστροφές που προκαλεί και τους
ογκόλιθους που κατεβάζει, αλλά εκείνη τη στιγμή που τον έβλεπα ο ανώμαλος
βυθός του καλύπτονταν μόνο από εξήντα εκατοστά νερού."
Το φαινόμενο αυτό εντάθηκε με την κατασκευή του φράγματος στον Άγιο
Δημήτριο, όπου τα νερά των Βαρδουσίων συγκεντρώνονται σε τεχνητή λίμνη
3.3 km2 στην ορεινή κοιλάδα του Αγ. Δημητρίου. Μέρος αυτών (25%)
μεταφέρεται μέσω σήραγγας μήκους 3.1 km και διαμέτρου 3.5 m στο Μόρνο
για την υδροδότηση του νομού Αττικής. Η οικολογική ισορροπία και η ζωή
στον ποταμό διασφαλίζονται με τον αγωγό θερινής παροχής που
κατασκευάσθηκε και αποδίδει στην κοίτη του Ευήνου 1 m3/sec (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε,
1992). Η παραποτάμια βλάστηση αποτελείται κυρίως από έλατα, καστανιές,
κέδρους, πουρνάρια, ιτιές και πλατάνια, ενώ κοντά στις εκβολές του η
παρόχθια βλάστηση γίνεται αραιότερη. Σημαντικές είναι επίσης και οι
θαμνώδεις εκτάσεις κατά μήκος της κοίτης του ποταμού από αείφυλλα
πλατύφυλλα είδη, πρινώνες και κεδρώνες καθώς και περιορισμένες ποώδεις
λιβαδικές εκτάσεις. Sτα νερά του αφθονούν τα ψάρια του γλυκού νερού
(πέστροφες, χέλια, μπριάνια, δρομίτσες) οι βάτραχοι, τα νερόφιδα και η βίδρα.
Στις εκβολές του σχηματίζονται εποχικά έλη (λασποτόπια), ιλυώδεις τόποι με
ελάχιστη βλάστηση, που πλημμυρίζουν περιοδικά από νερά είτε της
θάλασσας είτε της λιμνοθάλασσας Κλείσοβας. Αυτές οι εκτάσεις, ξερές το
kαλοκαίρι, αναζωογονούνται το φθινόπωρο με τους νοτιάδες και
τις πλημμύρες και γεμίζουν με σμήνη από τρύγγες, σκαλίδρες, τουρλίδες και
ερωδιούς, που τρέφονται με μικρούς οργανισμούς που βρίσκουν στη λάσπη
(www.kpe-thermοu.gr). Το όνομά του οφείλεται στο βασιλιά των Aιτωλών
Eύηνο, που πνίγηκε στα νερά του και είναι γνωστός από την Μυθολογία λόγω
του Ηρακλή, που μετά το γάμο του με τη Δηιάνειρα, έμεινε για ένα χρονικό
διάστημα στην Καλυδώνα, η οποία ήταν κοντά στον Εύηνο ποταμό. Κατά την
παραμονή του εκεί βοήθησε τους Καλυδώνιους στην εκστρατεία τους κατά
των Θεσπρωτών. Στην αρχαιότητα ο Εύηνος μαζί με τους παραπόταμούς του
(Κότσαλος, Πόριαρης κά) ήταν ο μοναδικός δρόμος επικοινωνίας των
Αιτωλικών φύλων. Η κοινωνική και οικονομική αξία του Ευήνου ποταμού είχε
σαν αποτέλεσμα την κατοίκηση της ευρύτερης περιοχής του από διάφορα
φύλα, όπως οι Αποδοτοί, οι Ευρυτάνες οι Αιτωλοί και οι Οφιονείς. Στην
περιοχή της κοίτης του αναπτύχθηκε μεγάλος πολιτισμός, όπως πιστοποιείται
από αρχαιολογικά ευρήματα (Πελασγικοί και Μυκηναϊκοί οικισμοί), κτερίσματα
της κλασσικής περιόδου και άλλα στοιχεία, που δείχνουν την αξιοποίηση της
περιοχής από τον άνθρωπο τα τελευταία 4500 χρόνια. Στον Εύηνο και τους
παραπόταμους του σώζονται αρκετά πέτρινα γεφύρια, όπως της Δορβιτσάς,
του Πόριαρη, του Κάκαβου, της Αρτοτίβας (το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι
της Δυτικής Ελλάδας), της Στριγανιάς, της Κλεπάς, της Μελίγκοβας κ.λ.π. Το
παλαιότερο και μεγαλύτερο είναι η καμάρα της Αρτοτίβας με 25 m άνοιγμα και
ύψος 12.5 m (χτισμένη -ίσως σε αρχαιότερα θεμέλια- περίπου το 1450μ.Χ. επί
ενετοκρατίας της Ναυπάκτου), ενώ τα υπόλοιπα είναι νεότερα, τα
περισσότερα χτισμένα μετά το 1830μ.Χ. Οι τύποι των γεφυριών που
συναντάμε στον Εύηνο είναι πέτρινα γεφύρια, μεταλλικές γέφυρες,
τσιμεντένιες γέφυρες και κρεμαστές πεζογέφυρες, διάσπαρτα στην κοίτη του,
σηματοδοτούν τους παλιούς δρόμους, τα περάσματα και τις μετακινήσεις των
ανθρώπων άλλων εποχών. Αρχαία, Βυζαντινά αλλά κυρίως νεότερα μνημεία
(νεροτριβές, μύλοι, γεφύρια κλπ.) είναι στοιχεία ιστορικού και κοινωνικού
ενδιαφέροντος που πρέπει να αξιοποιηθούν και να αναδειχτούν.
Πολλά ξωκλήσια και μοναστήρια (Αγ. Πέτρος Βαράσοβας, Μονή Καταφυγίου,
Μονή Προδρόμου Ανάληψης, Αγ. Παρασκευή Μάνδρας Θέρμου, Μονή
Αμπελακιώτισσας, αλλά και Παλαιοχριστιανικά (Παναγία Τριμητού), Βυζαντινά
(Αγ. Δημήτριος Βαράσοβας, Παναξιώτισσα Γαυρολίμνης), και μετά-Βυζαντινά
(Αγ. Γεώργιος Αργυρού Πηγαδιού), μνημεία και σπήλαια-ασκηταριά (Αγ.
Νικόλαος Ν. Βαράσοβας, Άγιοι Πατέρες Βαράσοβας) βρίσκονται στις περιοχές
γύρω από τον Εύηνο και τους παραποτάμους του
Τα εδάφη της ευρύτερης περιοχής του ποταμού διακρίνονται
συνοπτικά στις παρακάτω τέσσερις κατηγορίες
Ι) Βαθιά, βαριάς έως ελαφριάς μηχανικής σύστασης , με υψηλή στάθμη
του υπεδάφιου νερού. Oι κύριοι εδαφικοί τύποι που απαντώνται είναι
άργιλοι (C) και αμμώδεις πηλοί (SL). Τα εδάφη αυτά έχουν αλκαλική
δράση, μικρή διηθητικότητα και ενδείκνυνται για καλλιέργεια αφού
βελτιωθούν με προσθήκη γύψου(από 1500
μέχρι 4000 kg ανά στρέμμα).
ΙΙ) Βαθιά, με μέση μηχανική σύσταση, μέτρια έως καλά στραγγιζόμενα.
Οι κύριοι εδαφικοί τύποι είναι οι πηλοί (L) και οι άργιλοι (C). Έχουν
αλκαλική αντίδραση και μικρή διηθητικότητα.
III) Βαθιά, με μέση προς βαριά μηχανική σύσταση, καλώς
στραγγιζόμενα που περιλαμβάνουν τους εδαφικούς τύπους:
αργιλοπηλοί (CL), αμμώδεις αργιλοπηλοί (SCL) και ιλυώδεις
αργιλοπηλοί (SiCL). Τα εδάφη αυτά είναι αλκαλικής αντίδρασης
και μέσης διηθητικότητας. IV) Βαριάς μηχανικής σύστασης, που
ανήκουν στους εδαφικούς τύπους αργίλου (C) και αργιλοπηλού (CL).
Είναι αλκαλικής αντίδρασης με μέτρια διηθητικότητα. Πιο συγκεκριμένα
στην περιοχή του κάτω τμήματος του Εύηνου ποταμού
συμπεριλαμβανομένου και του δέλτα, επικρατέστερα είναι τα
αλλουβιακά εδάφη που ταξινομούνται σύμφωνα με εδαφολογική μελέτη
του Υπουργείο Γεωργίας (ΥΕΒ,1972) στις παρακάτω εδαφοσειρές:
- Εδαφοσειρά (2) ερυθρορφυών, αβαθών οξίνων εδαφών, καλής
στράγγισης, μικρού βάθους και παραγωγικότητας σχετικά χαμηλής.
- Εδαφοσειρά (4) κιτρινοορφυών, ορφυοκίτρινων και ωχροκίτρινων,
μεγάλου βάθους, ελαφρά αλκαλικά ως αλκαλικά, ασβεστομιγή και
κανονικής περατότητας.
- Εδάφοσειρά (8) ορφυών, πρασινορφυών και ορφυοφαιών εδαφών,
μεγάλου βάθους, ικανοποιητικής έως μέτριας περατότητας, με υψηλή
στάθμη υπεδάφιου νερού.
Βρίσκονται στο ΝΔ τμήμα της περιοχής Γαλατά, στερoύνται
υδατοδιαλυτών αλάτων και είναι επιδεκτικά βελτίωσης και αξιοποίησης.
- Εδαφοσειρά (9) κιτρινορφυών, ωχρορφυών και ορφυοκίτρινων
αλκαλικών εδαφών, μεγάλου βάθους, χωρίς περίσσεια υδατοδιαλυτών
αλάτων, κανονικής περατότητας, επιδεκτικά βελτίωσης και
αξιοποίησης.
- Εδαφοσειρά (13) αλμυρωδών διαπερατών εδαφών. Περιέχουν
σημαντικά ποσά υδατοδιαλυτών αλάτων και χαρακτηρίζονται ως
αλμυροαλκαλιωμένα ασβεστομιγή ελώδη ή λιμναία. Βρίσκονται κοντά
στον συνοικισμό Γαλατά και κατά μήκος του Εύηνου στην περιοχή
Ευηνοχωρίου, χρήζουν απόπλυσης και βελτίωσης.
- Εδαφοσειρά (14) αλμυροαλκαλιωμένων διαπερατών εδαφών.
Περιέχουν υψηλή ποσότητα υδατοδιαλυτών αλάτων και έχουν υψηλό
βαθμό αλκαλίωσης, είναι καλής περατότητας και χρήζουν απόπλυση ς
και βελτίωσης.
- Εδαφοσειρά (17), περιλαμβάνει σκελετικούς σχηματισμούς σε
περιοχές με σημαντικές κλίσεις, με πέτρες, χαλίκια και είναι μικρού
βάθους.
- Εδαφοσειρά (18) θινών και χονδροαμμωδών αποθεμάτων.
Εμφανίζονται σε όλο το μήκος της κοίτης του ποταμού Εύηνου.
Περιέχουν, σε μεγάλα ποσοστά αδρομερή υλικά (άμμο- χαλίκια- πέτρες),
έχουν μεγάλη περατότητα και ελάχιστη έως μηδαμινή
γονιμότητα.
Φως στο μυστήριο της κατασκευής των πυραμίδων;
Δημοσίευση: 23 Ιουλ. 08
Ανανέωση: 23 Ιουλ. 08
Η ομάδα του MIT κατασκευάζει πειραματικό μοντέλο πυραμίδας για να ελέγξει
τη θεωρία του τσιμέντου

Πρόκειται για μια θεωρία που προκαλεί δυσπεψία στην δεσπόζουσα

τάξη των αρχαιολόγων. Υποστηρίζει πως κάποιοι από τους
τεράστιους ογκόλιθους των μεγάλων πυραμίδων της Αιγύπτου
πιθανόν να έχουν παρασκευαστεί από συνθετικό υλικό, το πρώτο
τσιμέντο της ιστορίας. Να μην έχουν δηλαδή λατομηθεί και να μην
έχουν τοποθετηθεί στη θέση τους από στρατούς κατασκευαστών.
Μια τέτοια καινοτομία θα τους έσωζε από εκατομμύρια κουραστικές
εργατο-ώρες που υποτίθεται πως χρειάστηκαν για την κατασκευή
των αινιγματικών κτιρίων του οροπεδίου της Γκίζας.

"Είναι πιθανό να χρησιμοποίησαν λιγότερο ιδρώτα και περισσότερο μυαλό,"

είπε ο Linn W. Hobbs, καθηγητής της επιστήμης των υλικών στο Τεχνολογικό
Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης. "Ίσως οι αρχαίοι Αιγύπτιοι να μη μας
άφησαν μόνο μυστηριώδη μνημεία και μούμιες. Ίσως ανακάλυψαν το
τσιμέντο, 2000 χρόνια πριν να αρχίσουν να το χρησιμοποιούν οι Ρωμαίοι
στα έργα δόμησης που έκαναν."

Αυτή είναι μια ιδέα που θα μπορούσε να αλλάξει δραματικά την ιστορία της
επιστήμης των μηχανικών. Πιστεύεται εδώ και πολύ καιρό πως οι Ρωμαίοι
ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν δομικό τσιμέντο σε μεγάλη κλίμακα, αν
και αυτού του είδους η τεχνολογία είναι πιθανό να προέρχεται από τους
Έλληνες. Μια ομάδα από επιστήμονες των υλικών διεξάγουν πειράματα με
κομμάτια ασβεστόλιθου και φυσικά υλικά σύνδεσης, υλικά που θα
έπρεπε να είναι άμεσα προσβάσιμα στους αρχαίους Αιγυπτίους. Τα
πειράματα είναι σχεδιασμένα με στόχο να δείξουν πως οι ογκόλιθοι στα
ψηλότερα σημεία των πυραμίδων πιθανόν να έχουν βρεθεί εκεί από
κάποιο ρευστό υλικό που διοχετεύτηκε σε ξύλινα καλούπια.

Στο MIT ο Hobbs και δύο συνάδελφοί του διδάσκουν ένα σεμινάριο που
αφορά τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί από τον άνθρωπο στη διάρκεια
της ιστορίας. Κατά τη διάρκεια των χρόνων που λειτουργεί, προπτυχιακοί
φοιτητές του προγράμματος έχουν ανακατασκευάσει από συντρίμμια
τεχνουργήματα όπως σπαθιά Σαμουράι, κουδούνια της Μέσης Αμερικής και
ακόμα μια λικνιζόμενη γέφυρα 18 μέτρων κατασκευασμένη από ίνες φυτών
όπως αυτές που κατασκευαζόντουσαν από τους Ίνκας. Τώρα στο εργαστήριο
του Hobbs κατασκευάζεται ένα μοντέλο πυραμίδας σε μικρή κλίμακα, μια
κατασκευή που συντίθεται από λατομημένο ασβεστόλιθο και τεχνητούς
ογκόλιθους φτιαγμένους από υλικό που μοιάζει με το τσιμέντο και
προέρχονται από λάσπη σπασμένου ασβεστόλιθου που έχει
εμπλουτιστεί με Καολινίτη (ορυκτό που προέρχεται από την
αποσάθρωση των αστρίων, ένυδρο πυριτικό άλας του αργιλίου),
χαλαζία και φυσικά άλατα ερήμου, όπως αυτά που χρησιμοποιούνταν από
τους αρχαίους Αιγυπτίους για τη μουμιοποίηση.

Η πυραμίδα του MIT θα περιλαμβάνει μόνο περίπου 280 ογκόλιθους, σε

σύγκριση με τους 2,3 εκατομμύρια που απαρτίζουν τη μεγαλύτερη από τις
πυραμίδες. Το υλικό κατασκευής τους μοιάζει αρχικά με ζελέ, αλλά γίνεται
τελικά σκληρό σα βράχος. Αν και ο σκοπός του σεμιναρίου στο πλαίσιο του
οποίου κατασκευάζεται η πυραμίδα είναι να διδαχθεί η καινοτομία στην
επιστήμη των μηχανικών, το έργο μπορεί να αποδείξει ότι οι αρχαίοι,
τουλάχιστον θεωρητικά, θα μπορούσαν να έχουν κατασκευάσει τους
ογκόλιθους των πυραμίδων από παρόμοια υλικά, τα οποία θα μπορούσαν να
έχουν προμηθευτεί από αποξηραμένους βυθούς ποταμών, την άμμο της
ερήμου ή λατομεία.. "Πάρα πολλά παραφουσκωμένα εγώ και πάρα πολλές
δημοσιευμένες έρευνες στηρίζονται στην άποψη πως κάθε ογκόλιθος των
πυραμίδων έχει σκαλιστεί και όχι παρασκευαστεί." Οι κατασκευαστές της
Γκίζας κονιορτοποιούσαν μαλακό ασβεστόλιθο και τον ανακάτευαν με νερό,
σκληραίνοντας το υλικό με φυσικά συνδετικά, που ήταν γνωστό πως τα
χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι για τα διάσημα γυαλιστερά γαλάζια
διακοσμητικά αγαλματίδια που κατασκεύαζαν. Τέτοιοι ογκόλιθοι, θα
μπορούσαν να είχαν τοποθετηθεί στη θέση τους από εργάτες που έχυναν
υγρό τσιμέντο στην κορυφή των πυραμίδων, μία σαφώς λιγότερο
εντυπωσιακή εικόνα από αυτή που είναι γνωστή μέσω των χολιγουντιανών
επικών ταινιών όπως οι 'Δέκα Εντολές', με χιλιάδες ημίγυμνους εργάτες να
κοπιάζουν με θηλιές, σκοινιά και κυλίνδρους για να μετακινήσουν γιγάντιους
λαξευμένους βράχους. Ο Barsoum, καθηγητής της μηχανικής υλικών, είπε ότι
η μικροσκοπική, η ακτινογραφική και η χημική ανάλυση ξυσμάτων πέτρας
που προέρχονται από τις πυραμίδες "υποδηλώνουν πως ένα μικρό αλλά
σημαντικό ποσοστό ογκόλιθων στα υψηλότερα σημεία των πυραμίδων
είχαν παρασκευαστεί από τσιμέντο." Επέμεινε πως πιστεύει ότι η
πλειοψηφία των ογκόλιθων της πυραμίδας του Χέοπα είχαν λαξευτεί όπως
ισχυρίζονται οι αρχαιολόγοι. Αλλά 10 ή 20 τοις εκατό των ογκόλιθων είχαν
πιθανότατα κατασκευαστεί από κάποιου είδους τσιμέντο, εκεί που ήταν
εξαιρετικά δύσκολο να τοποθετηθούν ολόκληροι λαξευμένοι ογκόλιθοι.

Για να φωτίσουν το μέρος στο οποίο δούλευαν, οι Αιγύπτιοι

χρησιμοποιούσαν ένα σύστημα στιλπνών πλακών: αυτές
λειτουργούσαν όπως οι καθρέφτες, αντανακλώντας τις
ακτίνες του ήλιου.

Από το υλικό από το οποίο ήταν κατασκευασμένες συμπεραίνεται ότι

οι Αιγύπτιοι μάλλον δε γνώριζαν με ποιον τρόπο φτιάχνονται οι
καθρέφτες. Οι πλάκες έπρεπε να είναι από υλικό καλά λειασμένο, για
παράδειγμα, από μπρούντζο. Ως επικήδεια αντικείμενα βρέθηκαν
πολλά μπρούντζινα κομμάτια που χρησιμοποιούνταν ως καθρέφτες.
Διαδεδομένες ήταν επίσης και οι δάδες που έκαιγαν λάδι, οι οποίες
απομακρύνονταν με το πέρας των εργασιών.

Οι πυραμίδες της Γκίζας

Έτος Κατασκευής: 2528 π.Χ.

Από τα επτά θαύματα του κόσμου, μόνο οι πυραμίδες της Γκίζας

υπάρχουν μέχρι αυτές τις μέρες. Αν και έχει φθαρεί μεγάλο μέρος του
λευκού ασβεστόλιθου του περιβλήματος και οι γύρω ναοί έχουν
καταστραφεί ολοκληρωτικά, το ύψος και το μέγεθος αυτών των
τεράστιων κατασκευών ακόμα εντυπωσιάζει τους επισκέπτες. Η
κατασκευή τους θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της
ιστορίας, και μέχρι σήμερα οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν από
τους αρχαίους τεχνίτες για την κατασκευή αυτή, είναι θέμα που
προκαλεί πολλές διαφωνίες. Συγκεκριμένα υπάρχουν παραπάνω από 80
πυραμίδες στην Αίγυπτο οι οποίες έχουν χτιστεί σε μία περίοδο
περίπου 1000 ετών, αλλά αυτές της Γκίζας είναι οι μεγαλύτερες και οι
πιο αντιπροσωπευτικές λόγω της σταθερότητας της κατασκευής τους.
Οι πυραμίδες της Γκίζας χτίστηκαν από τρεις Βασιλείς της 4ης
δυναστείας, τον Khufu (γνωστός ως Χέοπας), τον Khafre (Chephren),
και τον Menkaure (Mycerinus). Η πυραμίδα του Khufu (2551-2528
π.Χ.) είναι η μεγαλύτερη και η πιο γνωστή ως η μεγάλη πυραμίδα. Για
παραπάνω από 4000 χρόνια ήταν το ψηλότερο κατασκεύασμα στον
κόσμο.

. Η κάθε πυραμίδα ήταν τοποθετημένη σε έναν περιφραγμένο χώρο με

ένα ναο στην ανατολική πλευρά. Επίσης υπήρχε ακόμα ένας ναός
κοντά στο ποτάμι, ο οποίος συνδεόταν με τον άλλο με ένα μακρύ
μονοπάτι διακοσμημένο με διάφορα ανάγλυφα.
Εργασίες προετοιμασίας της επιλεγμένης τοποθεσίας

Πολύ μεγάλη σημασία είχε και η επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας

για την κατασκευή του κάθε ναού. Η τοποθεσία της Γκίζας προφανώς
επιλέχθηκε λόγω της στρατηγικής θέσης που κατέχει η κοιλάδα του
Νήλου (στη δυτική όχθη), όπου η δύση συνδέεται με την δύση του
ηλίου και τον θάνατο. Επιπλέον ο ασβεστόλιθος που χρησιμοποιήθηκε
στο εξωτερικό περίβλημα, παρείχε συμπαγές αποτέλεσμα για το μαζικό
βάρος των κατασκευών και επίσης αποτέλεσε άφθονο υλικό για την
κατασκευή των συμπαγών πυρήνων. Οι εργασίες στη τοποθεσία που
επιλέχθηκε ξεκίνησαν με έργα υποδομής (εκσκαφές, διαμόρφωση
εδάφους, κ.τ.λ.). Οι Αιγύπτιοι φαίνεται ότι χρησιμοποίησαν απλά
εργαλεία, όπως τετράγωνα αλφάδια για την εξομάλυνση του εδάφους
και νήματα στάθμης. Με αυτά τα μέσα ήταν ικανοί να επιτύχουν σε
πολύ μεγάλο βαθμό ακρίβεια: το επίπεδο του πεζοδρομίου γύρω απο
την πυραμίδα του Χέοπα διαφέρει μόνο κατά 2 cm. Παρ' ότι η περιοχή
γύρω από την βάση της πυραμίδας, σκάφτηκε για δωθεί η αίσθηση
ενός άλλου επιπέδου, η φυσική πέτρα μέσα στη περίμετρο έμεινε
άθικτη για να δημιουργήσει ένα συμπαγή πυρήνα στο κατώτερο
επίπεδο του τύμβου.
Όταν το υπόβαθρο ήταν έτοιμο, μπορούσε να ξεκινήσει η κατασκευή
ενός ακριβούς τετραγώνου το οποίο θα αποτελούσε την βάση της
πυραμίδας. Η κάθε πυραμίδα ήταν προσεκτικά ευθυγραμμισμένη έτσι
ώστε οι πλευρές της να "βλέπουν" προς τους τέσσερις κύριους
προσανατολισμούς. Αρχικά, η ανατολική όπως και η δυτική πλευρά
ήταν ευθυγραμμισμένες στο βορρά με την βοήθεια αστερισμών. Οι
Αιγύπτιοι χτίστες κατάφεραν με μεγάλη ακρίβεια, οι πλευρές της
μεγάλης πυραμίδας να αποκλίνουν από τον βορρά κατά μέσο όρο τρία
λεπτά της μίας μοίρας. Όταν η μία πλευρά ευθυγραμμιζόταν, οι
υπόλοιπες κατασκευαζόταν με βάση αυτή γεωμετρικά και τις
σημάδευαν στο έδαφος.
Πρόσφατα, υπήρξαν αρκετές προσπάθειες να αποδωθεί σημασία στη
διαγώνια τοποθέτηση των τριών πυραμίδων της Γκίζας. Είναι
αξιοπερίεργο το γεγονός ότι δεν υπήρχε κάποιο πρωταρχικό σχέδιο στο
οποίο να βασίζεται αυτή η τοποθέτηση. Οι πυραμίδες χτίστηκαν σε
διαφορετικές εποχές και σαν ξεχωριστά έργα. Επίσης, οι χώροι που
περικλείουν τις πυραμίδες δεν συνδέονται μεταξύ τους όπως κάποιος
θα περίμενε. Η διαγώνια τοποθέτηση είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας
κατασκευής: οι πυραμίδες είναι πιστά ευθυγραμμισμένες στο βορρά
και η κάθε μία είναι χτισμένη πλαγίως στην άκρη του οικοπέδου και
τραβηγμένη πίσω από τα προγενέστερα μνημεία για να υπάρχει καθαρή
θέα των αστερισμών του βορρά.

Επιλογή και μεταφορά ογκόλιθων

Οι ογκόλιθοι που χρησιμοποιήθηκαν για την βάση της μεγάλης

πυραμίδας εξορρύχθηκαν νότια της πυραμίδας με τις ίδιες
μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του
χαρακώματος γύρω από τη Σφήκα. Οι κατασκευαστές θεώρησαν ότι
η ποιότητα του ασβεστόλιθου ήταν πολύ φτωχή για το περίβλημα των
πυραμίδων και έτσι καλής ποιότητας ασβεστόλιθος βρέθηκε στα
λατομεία στην απέναντι όχθη του ποταμού, στην Tura, σε ένα λιμάνι
που βρισκόταν στην άκρη της τοποθεσίας. Κατά μέσο όρο ο
ασβεστόλιθος που χρησιμοποιήθηκε, ζύγιζε συνολικά 2.5 τόννους, αν
και το μέγεθος της κατασκευής μειώνεται προς την κορυφή. Επιπλέον,
κυβόλιθοι από γρανίτη μεταφέρθηκαν από την Aswan, για να
τονίσουν εξωτερικά το χώρο της ταφής και για να προσδώσουν την
αίσθηση ότι οι εσωτερικοί διάδρομοι είναι αδιαπέραστοι, έτσι
ώστε να αποθαρρύνουν τους επίδοξους ληστές. Γρανίτης
χρησιμοποιήθηκε στην κατώτατη ζώνη του περιβλήματος της
πυραμίδας του Khafre καθώς επίσης και στην πυραμίδα του Menkaure.

Ράμπες και κατασκευή

Ένα από τα ζητήματα που επιδέχεται πολλές διαφορετικές απόψεις,

είναι η μέθοδος της ανύψωσης των ογκόλιθων στη κατασκευή της
πυραμίδας. Πολλές διαφορετικές απόψεις για την ανύψωση και την
μετακίνηση των ογκόλιθων έχουν διατυπωθεί και οι περισσότερες
συγκλίνουν στην εξής άποψη: στην χρήση κάποιου είδους ραμπών.
Στην περίπτωση όμως της Γκίζας, δεν υπάρχουν ενδείξεις κάποιας
χρήσης ραμπών. Τα μπάζα και η συμπαγής λάσπη που
χρησιμοποιήθηκε για την πλήρωση των λατομείων (μετά την εξόρυξη)
μπορεί να αποτελούν τα απομεινάρια τους. Ενδείξεις από άλλες
τοποθεσίες υποδεικνύουν ότι αριθμός διαφορετικών ραμπών
χρησιμοποιήθηκαν. Διαφορετικές λύσεις δόθηκαν για την μεταφορά
των ογκόλιθων, καθώς οι εργασίες προχωρούσαν. Περίπου το 96 % του
όγκου της πυραμίδας βρίσκεται στα δύο τρίτα του κάτω μέρους και
κατά την κατασκευή των χαμηλότερων επιπέδων πολλές μικρές ράμπες
πρέπει να διασφάλιζαν μεγάλη ροή ογκόλιθων στα επίπεδα που γινόταν
εργασίες. Προς την κορυφή της πυραμίδας το ποσοστό ροής ήταν
μικρότερο εξαιτίας της δυσκολίας στην ανύψωση. Στην κορυφή πια,
υπήρχε μεγάλη βελτίωση του τρόπου ανύψωσης και μετακίνησης.
Κάθε ογκόλιθος λαξευόταν, όταν είχε ήδη μετακινηθεί στην
κατάλληλη θέση, έτσι ώστε να εφαρμόζει τέλεια στον διπλανό του. Οι
ογκόλιθοι του περιβλήματος είναι τόσο κοντά τοποθετημένοι έτσι ώστε
είναι δύσκολο να διακρίνει κάποιος τον αρμό μεταξύ τους. Κονίαμα
από γύψο χρησιμοποιήθηκε για να γεμίζει τα κενά που μπορεί να
υπήρχαν και πρέπει επίσης να βοηθούσε και ως λιπαντική ύλη για την
ευκολότερη τοποθετησή των ογκόλιθων.Τα ακραία γωνιακά τμήματα
ήταν αυτά που τοποθετούνταν πρώτα για να διασφαλιστεί ότι κάθε
επίπεδο ήταν σωστά ευθυγραμμισμένο. Οι διαγώνιες αποστάσεις
μετρούνταν για να ελεγχθεί ότι η κατασκευή είναι τετραγωνισμένη.
Εσωτερική διαρύθμιση των πυραμίδων

Η πυραμίδα του Khufu είναι μοναδική σε περιπλοκότητα εσωτερικών

χώρων. Υπάρχουν τρία εσωτερικά δωμάτια, το χαμηλότερο ήταν η
θεμελίωση κάτω από την πυραμίδα, ενώ τα άλλα δύο δωμάτια είναι
χτισμένα στο κυρίως σώμα της πυραμίδας. Το δωμάτιο του Βασιλιά
είναι εξ' ολοκλήρου επενδεδυμένο με κόκκινο γρανίτη από την
Aswan και περιέχει μία σαρκοφάγο από το ίδιο υλικό. Πάνω από αυτό
το χώρο υπάρχουν πέντε διαφορετικά δωμάτια, τα οποία στεγάζονται
με τεράστια δοκάρια από γρανίτη, σχεδιασμένα για να αποφορτίζουν
την πυραμίδα από το βάρος μέσω της στέγης του δωματίου του
τύμβου, του Grand Gallery, το οποίο οδηγεί στο δωμάτιο του Βασιλιά.
Οι αρχιτέκτονες εφυήβραν διάφορους μηχανισμούς για να σφραγίσουν
την είσοδο των διαδρόμων της πυραμίδας, αλλά αργότερα κλέφτες
έφτιαξαν τούνελ γύρω από αυτούς.
Τα εσωτερικά δωμάτια των πυραμίδων του Khafre και Menkaure
βρίσκονται κάτω από το επίπεδο του εδάφους και η εκσκαφή τους έγινε
στα θεμέλια. Η πυραμίδα του Khafre περιέχει μόνο δύο απλά δωμάτια
ενώ η πυραμίδα του Menkaure έχει μικρότερους αλλά περισσότερο
περίπλοκους χώρους και μονοπάτια, όπου ένα από αυτά είναι
διακοσμημένο.
Τελειώνοντας την πυραμίδα

Ενώ οι άκρες του περιβλήματος λαξευόταν για να εφαρμόζουν έκει

όπου τοποθετούνταν, η εξωτερική επιφάνεια της πέτρας δεν ήταν
επενδυμένη μέχρι να τελειώσει η κατασκευή της πυραμίδας. Η τελική
επένδυση έγινε από την κορυφή προς την βάση. Ενώ οι εργάτες
κατέβαιναν χαμηλότερα στην κατασκευή οι ράμπες
αποσυναρμολογούνταν. Πολλές επιφάνειες από γρανίτη στο κατώτερο
επίπεδο του Menkaure δεν επενδύθηκαν όταν η κατασκευή
εγκαταλείφθηκε.
Εκτός από τα τούνελ των ληστών, οι πυραμίδες της Γκίζας έμεναν
άθικτες μέχρι τον μεσαίωνα, όπου συστηματικά χρησιμοποιήθηκαν σαν
πηγή εξόρύξεων. Καλής ποιότητας ασβεστόλιθος ήταν απαραίτητος για
οικοδομικές εργασίες στο Καϊρο και αποδείχτηκε ότι ήταν πιο εύκολο
να γίνει η εξόρυξη από τις πυραμίδες. Ένα μικρό μέρος από την
επικάλυψη της κορυφής της πυραμίδας του Khafre έχει μείνει άθικτο.
Συνεχής παρατήρηση και ανασκαφές συνεχίζουν να προσφέρουν νέες
πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους κατασκευής αλλά και τους
ανθρώπους που κατασκεύασαν αυτά τα μεγάλης αξίας μνημεία.

Πυραμίδα του Khufu

Διάρκεια κατασκευής: 23 χρόνια
Μήκος βάσης: 230,33m
Ύψος: 146,59m
Κλίση των πλευρών: 51° 50' 40"
Απόκλιση από το Βορρά: 0° 3' 6"
Όγκος: 2.600.000m³
Αριθμός ογκόλιθων: 2.300.000
Μέσο βάρος ογκόλιθου: 2,5tn
Βάρος Γρανίτη οροφής: 50 - 80 tn
Εργατικό δυναμικό 20.000 - 30.000
Στη Γκίζα, μπορείτε να επισκεφθείτε τις μεγάλες πυραμίδες που
ανήκουν στο Βασιλιά Χέοπα, τον γιό του Βασιλιά Χεφρίνο - στου
οποίου υπάρχει ακόμη ο σαρκοφάγος του - και τον Βασιλιά Μικερίνο,
καθώς και μικρότερες πυραμίδες και τάφους άλλων μελών της
βασιλικής οικογένειας, ευγενών και υψηλόβαθμων αξιωματικών των
βασιλέων. Πολλοί Αιγυπτιολόγοι πιστεύουν ότι για να ανεβάσουν τους
ογκόλιθους για την κατασκευή των πυραμίδων, χρησιμοποιήθηκαν
σχοινιά και ράμπες. Τα δομικά υλικά μεταφέρονταν από τις περιοχές
Ασσουάν, Σινά, Τούρα και Λίβανο, μέσω του Νείλου. Κάθε πυραμίδα
έχει ένα νεκροθάλαμο, ένα ναό της κοιλάδας και έναν ανυψωμένο
δρόμο που οδηγεί προς την πυραμίδα. Δίπλα στις πυραμίδες του
Βασιλιά Χέοπα και του Βασιλιά Χερφέν υπάρχουν λάκκοι όπου
βρέθηκαν καράβια από κέδρο, που πιθανόν να τοποθετήθηκαν εκεί για
να μεταφέρουν τους Βασιλιάδες στη μεταθανάτια ζωή τους.

Η ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΧΕΟΠΑ

Η πρώτη πυραμίδα που κτίστηκε στη Γκίζα μεταξύ 2589 - 2566 π.Χ.
ήταν του Βασιλιά Χέοπα. Είναι το μοναδικό από τα 7 θαύματα του
αρχαίου κόσμου που σώζεται ακόμα. Αρχικά είχε ύψος 147 μέτρα και
πλάτος 230 μέτρα. Σήμερα όμως, εξαιτίας της φυσικής φθοράς και της
ανθρώπινης παρέμβασης, έχει ύψος 137 μέτρα και πλάτος 227 μέτρα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι πλαϊνές γραμμές της πυραμίδας, οι
οποίες είναι ακριβείς, δείχνοντας τα τέσσερα σημεία της πυξίδας:
βοράς, νότος, ανατολή και δύση. Περίπου δύο εκατομμύρια ογκόλιθοι
χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή της. Κάθε ογκόλιθος είχε βάρος
άνω των δύο τόνων. Η είσοδος της πυραμίδας βρίσκεται στη βόρεια
πλευρά, ενώ στο εσωτερικό της υπάρχουν πολλοί θάλαμοι, διάδρομοι
και γκαλερί. Ο νεκροθάλαμος είναι από κόκκινο γρανίτη και βρίσκεται
στο κέντρο της πυραμίδας. Ο σαρκοφάγος του Βασιλιά είναι
τοποθετημένος με τέτοιον τρόπο ώστε να ευθυγραμμίζεται με τα
τέσσερα σημεία της πυξίδας. Πιθανόν ο σαρκοφάγος να
κατασκευάστηκε μέσα στο θάλαμο, αφού η είσοδος του θαλάμου είναι
μόνο ένα χιλιοστό πιο πλατύ από το πλάτος του σαρκοφάγους.

Η ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΧΕΦΡΙΝΟΥ

Ο Βασιλιάς Χεφρίνος ήταν ο γιος του Βασιλιά Χέοπα. Μεταξύ το 2558

και το 2532, έδωσε εντολή να κατασκευαστεί η δική του πυραμίδα
δίπλα σε αυτήν του πατέρα του. Το συγκρότημα του Χεφρίνου
αποτελείται από την Πυραμίδα, τη Σφίγγα, το Νεκροθάλαμο και το Ναό
της Κοιλάδας. Είναι η μοναδική πυραμίδα που διατηρεί κομμάτι από
την λεία εξωτερική πέτρινη επιφάνεια στην κορυφή της. Αρχικά είχε
ύψος 143 μέτρα, αλλά εξαιτίας της διάβρωσης, σήμερα έχει ύψος 136
μέτρα, ενώ το πλάτος της υπολογίζεται στα 215 μέτρα.
Κατασκευάστηκε με ογκόλιθους από ασβεστόλιθο και κόκκινο γρανίτη.
Στο εσωτερικό της υπάρχει ο σαρκοφάγος του Βασιλιά από
μαύρο γρανίτη.

Η ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΙΚΕΡΙΝΟ

Σύμφωνα με ιστορικά ευρήματα, ο Βασιλιάς Μικερίνο ήταν ο γιος του
Βασιλιά Χεφρίνου και ο εγγονός του Βασιλιά Χέοπα. Η πυραμίδα του
είναι η μικρότερη από τις τρεις μεγάλες πυραμίδες της Γκίζας. Αρχικά
είχε ύψος 65,5 μέτρα, αλλά τώρα έχει μειωθεί στα 62 μέτρα, ενώ έχει
πλάτος 150 μέτρα. Όπως και με την πυραμίδα του πατέρα του,
κατασκευάστηκε με ογκόλιθους από ασβεστόλιθο και κόκκινο
γρανίτη. Η διαρρύθμιση του εσωτερικού της πυραμίδας του Μικερίνο
είναι πολύπλοκος, με πολλούς διαδρόμους και θαλάμους.

Η ΣΦΙΓΓΑ
Η Σφίγγα είναι επίσης ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αξιοθέατα της
Αιγύπτου. Είναι κατασκευασμένη από ασβεστόλιθο και έχει το κεφάλι
ενός Φαραώ - που φοράει τα βασιλικά κοσμήματα - και το σώμα ενός
λιονταριού. Οι Αιγυπτιολόγοι υποστηρίζουν ότι αντιπροσωπεύει τον
Χεφρίνο, λόγω της τοποθεσίας αλλά και της ομοιότητας της με το
συγκεκριμένο Βασιλιά. Δημιουργήθηκε στη θέση αυτή για να φυλάει το
συγκρότημα του Χεφρέν. Κτίστηκε από το 2558 π.Χ. έως το 2535 π.Χ.
Εχει συνολικό ύψος 20 μέτρα, το πρόσωπο έχει πλάτος 6 μέτρα και το
σώμα έχει μήκος 57 μέτρα. Η εκτεταμένη διάβρωση και αποσύνθεση
της Σφίγγας οφείλεται στην κακή ποιότητα της πέτρας, τη φυσική
φθορά, το νέφος και τις καιρικές συνθήκες.
Στο Νείλο βρέθηκε είσοδος αρχαίου Αιγυπτιακού
ναού

Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν

πρόναο (ή καλυμμένη είσοδο) από
έναν αρχαίο αιγυπτιακό ναό κάτω από
την επιφάνεια του Νείλου ποταμού.
Σύμφωνα με τους ειδικούς η είσοδος
οδηγούσε κάποτε στο Ναό του θεού
της γονιμότητας Κνουμ, ο οποίος είχε
κεφάλι κριαριού. Μια ομάδα από
αιγυπτίους αρχαιολόγους δύτες
βρήκαν τον πρόναο στο Ασουάν
ερευνώντας στα πλαίσια της πρώτης
υποβρύχιας εξέτασης του Νείλου που
ξεκίνησε νωρίτερα αυτόν τον χρόνο. Ο
Νείλος μετακινήθηκε και αυτό το
τμήμα του Ναού άρχισε να γίνεται
μέρος του ποταμού, δήλωσε ο Zahi
Hawass, Γενικός Γραμματέας του
Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου.

Στις μέρες μας ο Νείλος κρύβει πολλές αρχαιότητες και οι αρχαιολόγοι

πιστεύουν πως οι υποβρύχιες ανασκαφές θα αποκαλύψουν κι άλλα
σημαντικά τεχνουργήματα. Ο ογκώδης πρόναος είναι πολύ μεγάλος
για να μετακινηθεί στην συγκεκριμένη ανασκαφή, αλλά οι αρχαιολόγοι
μετακίνησαν έναν ογκόλιθο ενός τόνου που θα μπορούσε να
προέρχεται από την 22η Δυναστεία (945-712 π.Χ.) μέχρι την 26η
Δυναστεία (664-525 π.Χ.). Η ίδια η πέτρα θα μπορούσε να είναι ακόμα
παλαιότερη ωστόσο, διότι όπως γίνεται με πολλά αντικείμενα της
αιγυπτιακής ιστορίας, τα αρχικά υλικά του ναού του Κνουμ είχαν
επαναχρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πιο πρόσφατων ναών.

Οι πέτρες που βρέθηκαν γύρω από τον πρόναο όπως αυτή που ήδη
έχει μετακινηθεί από το νερό, έχουν (οι περισσότερες) επιγραφές που
περιγράφουν γεγονότα της αρχαιότητας. Αυτές οι επιγραφές θα
μπορούσαν να περιλαμβάνουν μια ακριβή χρονολόγηση για μια
γειτονική κατασκευή που είναι γνωστή ως 'Μετρητής του Νείλου', μια
αποβάθρα όπου οι αρχαίοι υπάλληλοι χρησιμοποιούσαν για να
μετρήσουν τις εποχικές πλημμύρες και μέσω αυτών να καθορίζουν
τους φόρους.

"Στον 'Μετρητή του Νείλου' μπορούσε κάποιος να δει το ύψος της

πλημμύρας" λέει ο von Pilgrim. "Και ανάλογα με το ύψος της
πλημμύρας, κάποιος μπορούσε να προβλέψει πόσο πλούσια θα ήταν
η σοδειά. Βασισμένοι σ' αυτό, καθόριζαν τη φορολογία." Ο ναός του
Κνουμ βρισκόταν σε ένα θρησκευτικό, πολιτικό, στρατιωτικό, εμπορικά
και σημαντικό κέντρο της αρχαίας Αιγύπτου, πρόσθεσε ο von Pilgrim.
"Ήταν ένα εξαιρετικά σημαντικό κτίσμα. Είχε μεγάλη σημασία για όλη
τη χώρα."

Τι είναι οι Νεφελίμ;

Οι Νεφελίμ ήταν μια προκατακλυσμιαία φυλή, που στη Βίβλο

αναφέρονται ως γίγαντες. Ήταν, όπως λέγε*ται, τα παιδιά που
γεννήθηκαν από τις «κόρες των αν*θρώπων», και τους «Υιούς του
Θεού». Είναι υψίστης σημασίας να σημειωθεί ότι αναφέρονται σχεδόν
ταυτό*χρονα με τη δήλωση του Θεού ότι θα κατάστρεφε τη γη με
πλημμύρα και φαίνεται απ' αυτή τη σχέση ότι η επί*δρασή τους στο
ανθρώπινο γένος ήταν μια απ' τις βα*σικές αιτίες που προκάλεσαν την
καταστροφή.

Διαβάζουμε στο βιβλίο της Γένεσις 6:1-7

1 Όταν οι άνθρωποι άρχισαν να αυξάνονται αριθμη* τικά πάνω στη γη

και γεννούσαν κόρες,
2 Οι γιοι του Θεού είδαν ότι οι κόρες των ανθρώπων ήταν όμορφες και
παντρεύτηκαν όσες απ' αυτές διάλεξαν.
3 Τότε ο ΚΥΡΙΟΣ είπε, «Το Πνεύμα Μου δε θα μεί*νει με τον άνθρωπο
για πάντα, καθώς αυτός είναι θνη* τός. Οι μέρες του θα είναι εκατόν
είκοσι χρόνια.»
4 Οι Νεφελίμ ήταν στη γη εκείνες τις μέρες - καθώς και μετά - όταν οι
γιοι του Θεού πήγαν στις κόρες των ανθρώπων και έκαναν μαζί τους
παιδιά. Ήταν οι ήρωες απ' τα αρχαία χρόνια, άντρες ξακουστοί.
5 Ο ΚΥΡΙΟΣ είδε πόσο μεγάλη είχε γίνει η κακία του ανθρώπου στη
γη, και ότι κάθε διάθεση των σκέ*ψεων της καρδιάς του ήταν πάντα
μόνο πονηρή.

Οι Νεφελίμ ήταν μια φυλή γιγάντων που προέκυψε απ' τη σεξουαλική

ένωση των υιών του Θεού (ενδεχο*μένως έκπτωτων αγγέλων) με τις
κόρες των ανθρώπων. Μεταφρασμένο απ' τα Εβραϊκά κείμενα, το
«Nephilim» σημαίνει «έκπτωτοι». Ήταν ξακουστοί για τη δύναμή τους,
την ανδρεία τους, καθώς και μια μεγά* λη ικανότητα για αμαρτίες.

Η προέλευση των Νεφελίμ ξεκινά με μια ιστορία των έκπτωτων

αγγέλων. Ο Shemhazai (Σεμχαζάι), ένας υψηλόβαθμος άγγελος,
ηγήθηκε μιας σχισματικής ομά*δας αγγέλων που κατέβηκε στη γη για
να καθοδηγήσει τους ανθρώπους στο δίκαιο δρόμο. Η καθοδήγηση
αυ*τή συνεχίστηκε για μερικούς αιώνες, αλλά σύντομα οι άγγελοι
άρχισαν να αποζητούν τις γήινες γυναίκες. Μέσα στη λαχτάρα τους, οι
έκπτωτοι άγγελοι οδήγη*σαν τις γυναίκες στη μαγεία και τα ξόρκια,
ζευγάρω*σαν μαζί τους και δημιούργησαν υβριδικούς απογόνους. Η
δύναμή τους ήταν αξιοθαύμαστη και οι ορέξεις τους τεράστιες. Αφού
καταβρόχθισαν όλα τα αποθέμα*τα του ανθρώπινου γένους, άρχισαν
να καταναλώνουν και τους ίδιους τους ανθρώπους. Οι Νεφελίμ
επιτίθο*νταν στους ανθρώπους και τους καταπίεζαν και ήταν η αιτία
που προκάλεσε μαζική καταστροφή στη γη.

Δύο κείμενα ουσιαστικής σημασίας για την ιστορία των Νεφελίμ, η

Βίβλος και οι Πάπυροι της Νεκράς Θάλασσας, αναφέρουν διάφορα
ονόματα γι' αυτούς. Σε διάφορα κομμάτια παραθέτονται τα διαφορετικά
είδη αυτών των γιγάντων. Αναφέρονται με πολλούς τρό* πους, ως
Enim, ή «Τρόμοι» (Γέν.14:5, Δευτ.2:1Ο), Re*phaim, ή «Αυτοί που
Προκαλούν Εξασθένιση» ή «Οι Νεκροί» (2
Σαμ.23:13, 1 Χρον.1Ι:15), Gibborim, ή «Γιγάντιοι Ήρωες» (Ιώβ 16:4),
Zamzummim, ή «Επι*τυχόντες» (Δευτ.2: 10), Anakim, ή
«Μακρυλαίμηδες» (Δευτ.2:1Ο, Ιώβ 11:22, 14:15) και Awwim ή «Κατ
α*στροφείς» και «Φίδια».

Στα κείμενα αυτά αναφέρονται επίσης και άλλοι γί*γαντες, όπως ο

Γολιάθ (2 Σαμ.21: 19), ένας γίγαντας με δώδεκα δάχτυλα στα χέρια και
δώδεκα στα πόδια, που αναφέρεται ως ένας απ' τους Rephaim (2
Σαμ.21 :20), κι ένας ψηλός Αιγύπτιος (1 Χρον.11 :23). Το κείμενο των
Αριθμών 13:26-33 περιγράφει τους Νεφελίμ της Χαναάν που είδε ο
Ιησούς και αργότερα άλλοι Εβραίοι κατάσκοποι. Επιπλέον, σύμφωνα
με τις Ιουδαϊκές λαϊκές παραδόσεις, κάποιος απ' τους Νεφελίμ, ο Arba,
έχτισε μια πόλη, τη Kiriath Arba, που ονομάστηκε έτσι απ' τον ιδρυτή
της και σήμερα είναι γνωστή ως Χε*βρώνα.

Η κακοήθεια των Νεφελίμ έφερε μαζί της κι ένα βα*ρύ φόρο αίματος.
Το Γένεσις 6:5 αναφέρεται στη δια* φθορά που είχαν επιφέρει οι
Νεφελίμ ανάμεσα στους ανθρώπους και στους εαυτούς τους: «ο
Κύριος είδε πόσο μεγάλη είχε γίνει η κακοήθεια του ανθρώπου στη
γη ... » Η σατανική τους ανταρσία είχε ξεσηκώσει τόσο την οργή, όσο
και τη λύπη του Θεού. Έτσι ο Θεός έ*στειλε τον άγγελο Γαβριήλ να
ανάψει έναν εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στους Νεφελίμ.

Επέλεξε, επίσης, τον Ενώχ, έναν δίκαιο άνθρωπο, για να ενημερώσει

τους έκπτωτους αγγέλους για την από*φαση που είχε πάρει γι' αυτούς
και τα παιδιά τους. Ο Θεός δεν άφηνε καθόλου ήσυχους τους
έκπτωτους αγ*γέλους, καθώς δεν μπορούσαν να σηκώσουν τα μάτια
τους στον ουρανό και αργότερα επρόκειτο να αλυσοδε*θούν. Το τέλος
των Νεφελίμ ήρθε με τον πόλεμο που πυροδότησε ο Γαβριήλ, στον
οποίο οι γίγαντες τελικά αφάνισαν ο ένας τον άλλο.
Η εδρα των Νεφελιμ βρισκεται στην ερημο Τακλα Μακαν, στην
επαρχια Ξιν Γιανγκ, στην Βορεια Κινα. Το ονομα Τακλα Μακαν στην
τοπικη γλωσσα σημαινει μπαινεις μεσα αλλα δεν βγαινεις εξω. Εκει
λοιπον υπαρχει μια παναρχαια και τεραστιων διαστασεων πυραμιδα
που στην κορυφη της καποτε υπηρχε ο ναος του Βααλ. Κατω λοιπον
απο την αρχαια αυτη πυραμιδα η οποια ονομαζεται Λευκη Πυραμιδα,
υπαρχει μια υπογεια πολιτεια που ονομαζεται Μαχ-Τανε που στην
γλωσσα των Ναχρμπεν σημαινει Λευκη Πολιτεια. Το Λευκο
Αδελφοτατο για το οποιο και οι γεροντες του Αγιου Ορους γνωριζουν

Είναι ένα σημείο συνεχούς γοητείας για το μυστικιστή, επανειλημμένης

έκπληξης για το φιλόσοφο και αδιάκοπης αμηχανίας για τον
επιστήμονα το γεγονός ότι το πιο αρχαίο ανθρώπινο οικοδόμημα
πάνω στην επιφάνεια της γης συνεχίζει να παραμένει πέρα από την
κατανόηση των πιο λαμπρών αναλυτικών διανοιών.
Μπορούμε να διερευνήσουμε τη φύση του πρωτοπλάσματος, να
εξάγουμε πρακτικές ιδέες από της ζωικές δομές DNA και RNA , να
χρησιμοποιήσουμε το συνεκτικό φως της ακτίνας λέιζερ, να
διασπάσουμε το άτομο, να εκτοξεύσουμε εργαστήρια στο διάστημα, κι
όμως οι πιο αρχαίες προσφορές της τεχνολογίας, οι πυραμίδες,
παραμένουν για μας απτά αινίγματα, αρχαία υπολείμματα μιας εποχής
που βρίσκεται πέρα από κάθε ανάμνηση, πέρα από την ιστορία και
πέρα από κάθε κατανόηση. Η λέξη πυραμίδες φέρνει συνήθως στον
νου μας μια εικόνα τεράστιων κατασκευών που υψώνονται πάνω από
μια απέραντη θάλασσα άμμου. Αυτές είναι οι πυραμίδες της Αιγύπτου.
Όμως πυραμίδες έχουν ανακαλυφθεί σε πολλά άλλα μέρη του
κόσμου . Πέρα από τις εξίσου γνωστές πυραμίδες του Μεξικού και της
Κεντρικής Αμερικής τα τελευταία εκατό χρόνια έχουν αναφερθεί
πυραμίδες σε διάφορες τοποθεσίες. Οι περισσότερες από αυτές
θεάθηκαν από πιλότους που πετούσαν πάνω από αχαρτογράφητες
περιοχές κατά την διάρκεια των αεροπορικών αποστολών τους.Ένα
μεγάλο συγκρότημα πυραμιδικών κατασκευών με μια μεγάλη
πυραμίδα που έχει ύψος πάνω από 300 μέτρα και περιβάλλεται ,
χιλιόμετρα γύρω, από πολλές πυραμίδες με επίπεδη κορυφή που όλες
είναι ευθυγραμμισμένες με τον πραγματικό βορρά, βρίσκεται στην
επαρχία Σένσι της Κίνας πολλά χιλιόμετρα δυτικά της αρχαίας κινέζικης
πρωτεύουσας Σιάνφου, μία πόλη παλαιότερη από Πεκίνο.Μια άλλη
ασιατική πυραμίδα βρίσκεται κάπου στα Ιμαλάια Όρη. Ονομάζεται
λευκή πυραμίδα και περιγράφεται σαν λευκό χρώμα που τρεμολάμπει.
Περιβάλλεται από μέταλλο ή κάποιο είδος πέτρας, με πλάκα
κορυφής φτιαγμένη από υλικό σαν πολύτιμο πετράδι, ίσως
κρύσταλλο. Στις ζούγκλες της Καμπότζη βρίσκονται τα αρχαία ερείπια
της κάποτε μεγάλης πόλης, που είναι τώρα γνωστή να Ανγκόρ, η
οποία είχε υπέροχους ναούς, ατελείωτες στοές και τεράστιες
πυραμίδες. Η προφορική παράδοση που μεταβιβάστηκε από γενιές
Καμποτζιανών, μας λέει ότι ήταν είτε έργο γιγάντων είτε του Πρα-Εούν,
γνωστός ως βασιλιάς των αγγέλων. Στην Γαλλία βρέθηκε μια
κατασκευή που μοιάζει με πυραμίδα. Πιστεύεται ότι αυτή η
πυραμίδα χτίστηκε από τους Ναΐτες Ιππότες όταν γύρισαν από τις
σταυροφορίες του 12οι και 13ου αιώνα. Κάτω από αυτή είναι ένας
υπόγειος λάκκος με αστρολογικά σύμβολα σκαλισμένα στους τοίχους.

Ο λόφος Σίλμπερυ, στην κομητεία Ουίστερ της Αγγλίας, είναι ένας από
τους πολλούς βρετανικούς κωνοειδείς λοφίσκους ή βαθμιδωτές
χωμάτινες πυραμίδες. Πιστεύεται ότι αυτός ο λόφος κατασκευάστηκε
πριν από 4.000 χρόνια.Η χρήση μικρών πυραμίδων ή κωνικών
δεικτών για τάφους και για άγνωστες τελετές, φαίνεται ότι υπήρξε πολύ
διαδεδομένο φαινόμενο στο Δυτικό ημισφαίριο όπου, ειδικά στις
Ηνωμένες Πολιτείες, βρέθηκαν πολλές τέτοιες μίνι πυραμίδες. Φήμες,
που κυκλοφορούν επί μερικές δεκαετίες, αναφέρουν ότι υπάρχουν
πυραμίδες στην Αλάσκα, στη Φλόριδα, μέσα στα ¨ορια του πολύ
γνωστού Τρίγωνου των Βερμούδων και σε άλλα σημεία κάτω
από τον Ατλαντικό και Ειρινικό Ωκεανό. Αυτές οι φήμες που τώρα
απορρίπτονται ως λαϊκές παραδόσεις, μπορεί κάποια μέρα να λάβουν
περισσότερη αναγνώριση.

Πολύ μυστήριο περιβάλλει τις πυραμίδες. Από το αίνιγμα της

κατασκευής τους ως τις τεράστιες αιγυπτιακές, μαγιανές και
περουβιανές πυραμίδες και ως τις ανεξήγητες δυνάμεις που φαίνονται
ότι υπάρχουν στο πυραμιδικό σχήμα. Και ίσως το πρώτο μυστήριο των
πυραμίδων είναι η προέλευση της λέξης πυραμίδα. Η λέξη ΠΥΡΑΜΙΣ
δεν φαίνεται να προήλθε από το ΜΡ (που προφέρεται μερ), την
αιγυπτιακή λέξη που σημαίνει τετράπλευρη κατασκευή με τριγωνικές
επιφάνειες και τετράγωνη βάση. Οι αρχαιολόγοι αποδέχτηκαν τον όρο
πυραμίς ως καθαρά ελληνική λέξη με καμιά γνωστή σχέση με την
αιγυπτιακή ορολογία. Ο Τζέραλντ Μάσευ προτείνει μια διαφορετική
προέλευση αυτής της λέξης στο βιβλίο του «Αρχαία Αίγυπτος». Ο
Μάσευ νομίζει ότι η λέξη πυραμίς προέρχεται από την ελληνική λέξη
ΠΥΡ που σημαίνει «φωτιά» και την αιγυπτιακή λέξη ΜΕΤ, που
σημαίνει «δέκα», ή «μέτρο». Έτσι ισχυρίζεται ότι αυτή η λέξη σημαίνει
τα δέκα αρχικά μέτρα ή τόξα που χαράζει ο Θεός της φωτιάς, ο ήλιος,
στον ζωδιακό κόσμο. Εφόσον οι Μεγάλες Πυραμίδες της Γκίζας,
μεταξύ άλλων, φαίνεται ότι κατασκευάστηκαν σύμφωνα με αστρικές
μετρήσεις, αυτή η θεωρία είναι αληθοφανής. Τότε αυτή η λέξη σημαίνει
κατά λέξη, «δεκάμορφο μέτρο φωτιάς», που είναι συμβολική μορφή
της φανερής ζωής. Η διαμάχη για την καταγωγή της λέξης πυραμίδα
είναι μικρή μ’ εκείνη που μαίνεται για τον σκοπό των πυραμίδων. Οι
αιγυπτιολόγοι ισχυρίζονται ότι οι πυραμίδες ήταν τάφοι. Οι
περουβιανιστές και άλλοι αρχαιολόγοι που κάνουν έρευνες στην
Κεντρική Αμερική, αναφέρουν ότι χρησιμοποιούνταν ως ναοί. Και
μερικοί πυραμιδολόγοι πιστεύουν τώρα ότι οι πυραμίδες ίσως είναι
συνηχητές ή αποθήκες ενέργειας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάθε πολιτισμός που έχτισε πυραμίδες, το

έκανε αυτό με την χρήση πολύ προηγμένων μαθηματικών και
αστρονομικών υπολογισμών και μια φαινομενικά απίθανη τέλεια
εκμάθηση της τέχνης της λιθοδομής. Σε πολιτισμούς που
διαχωρίζονται όχι μόνο από χιλιάδες χιλιόμετρα, αλλά από
εκατοντάδες χρόνια, πέτρες που ζύγιζαν πολλούς τόνους,
ανυψώνονταν και τοποθετούνταν στη θέση τους με τέλεια ακρίβεια, με
σκοπό την ανέγερση πυραμιδικών κατασκευών.
Όμως τα ερωτήματα όπως «ποιοι έχτισαν τις πυραμίδες;» ή «για πιο
σκοπό χτίστηκαν οι πυραμίδες;» ή «από πού απέκτησαν οι
κατασκευαστές τις εξαιρετικά προηγμένες επιστημονικές και
αστρονομικές γνώσεις που χρησιμοποιήθηκαν για να σχεδιαστούν
αυτές οι πελώριες κατασκευές;» μένουν ακόμα αναπάντητα.
Αναπτύχθηκαν δεκάδες θεωρίες, μερικές αλλόκοτες, άλλες
αξιοσημείωτες, γράφτηκαν βιβλία, γυρίστηκαν ντοκιμαντέρ και
κινηματογραφικές ταινίες. Όμως τα μυστικά των πυραμίδων δεν έχουν
αποκαλυφθεί και η έρευνα συνεχίζεται ακόμα.
Την προσοχή των περισσοτέρων επιστημόνων και ερευνητών έχει
τραβήξει η Μεγάλη πυραμίδα της Γκίζας γιατί θεωρήθηκε το
παλαιότερο και μεγαλύτερο κατασκεύασμα του ανθρώπου με τις
τελειότερες μαθηματικές και γεωμετρικές αναλογίες.Πιστεύεται ότι η
μεγάλη Πυραμίδα αντιπροσωπεύει τo αποκορύφωμα της αιγυπτιακής
γνώσης και ότι είναι το κλειδί για την αποκάλυψη πολλών μυστικών.

Αν και οι επιστήμονες, οι αιγυπτιολόγοι και οι αρχαιολόγοι πιστεύουν

ότι η μεγάλη Πυραμίδα χτίστηκε από τον Χέοπα μεταξύ του 2686 και
2181 π.χ. για να χρησιμοποιηθεί σαν τάφος , έχουν εκφραστεί πολλές
διαφωνίες πάνω στο πότε και στο γιατί χτίστηκε η μεγάλη
Πυραμίδα.Μια από τις παλαιότερες χρονολογίες της Μεγάλης
Πυραμίδας δίνεται από έναν Άραβα συγγραφέα, τον Αμπού Ζέιντ ελ
Μπαλκί, ο οποίος επικαλείται μια αρχαία επιγραφή για να υποστηρίξει
ότι η Πυραμίδα χτίστηκε την εποχή που η Λύρα ήταν στον αστερισμό
του Καρκίνου, δηλαδή «δύο φορές 36 χιλιάδες χρόνια περίπου. Αυτή η
χρονολογία φαίνεται να συμφωνεί με μερικούς προσδιορισμούς του
Άνθρακα 14 που χρονολογούν την Πυραμίδα γύρω στο 71.000π.χ., αν
και υπάρχουν μερικές αμφιβολίες για την αξιοπιστία του Άνθρακα 14
στους χρονολογικούς προσδιορισμούς.Πολλοί λένε ότι οι
κατασκευαστές ήταν από τον προηγούμενο πολιτισμό της Ατλαντίδος,
και ότι έφτιαξαν την Πυραμίδα σαν τρόπο διατήρησης όλων των
γνωστών επιστημών καθώς και να δημιουργήσουν ένα ναό
μύησης και ένα μέσο παραγωγής ισχυρών ενεργειακών
πεδίων.Αυτή η άποψη υποστηρίχτηκε από τον Εντγκαρ Καίησυ
σύμφωνα με τον οποίο μία ομάδα ανθρώπων από ένα προηγμένο
πολιτισμό μπήκε στην Αίγυπτο γύρω στο 12.000 π.χ. Η υπέρτατη
προσπάθεια αυτών των ανθρώπων ήταν η κατασκευή της Πυραμίδας
για να συμπεριλάβουν στην δομή της τις γνώσεις τους. Η επιλογή
αυτού του τόπου βασίστηκε στο γεγονός ότι εκεί θα γίνονταν οι
λιγότερες φυσικές καταστροφές που άρχισαν με την καταστροφή της
Ατλαντίδας και τη μεγάλη πλημμύρα. Ενας ειδικός σε αρχαίες
θρησκευτικές συνήθειες, ο Μάνλυ Π. Χωλ αναφέρει στο βιβλίο του «Οι
μυστικές διδασκαλίες όλων των εποχών» ότι η μεγάλη Πυραμίδα
χτίστηκε από επιζώντες της Ατλαντίδος. Αναφέρει ότι οι μεγαλύτεροι
επιστήμονες του Ατλαντίου πολιτισμού αντιλήφθηκαν μια επικείμενη
καταστροφή και για να διασώσουν τις γνώσεις της εποχής τους
μεταναστευσαν σε άλλες χώρες και ίδρυσαν κέντρα μάθησης ,
χτισμένα όπως οι ναοί τους, με πυραμιδικό σχήμα. Σύμφωνα με τον
Χωλ, η Πυραμίδα παραμένει σαν ορατή διαθήκη μεταξύ της Αιώνιας
Σοφίας και του κόσμου. Είναι η πρώτη κατασκευή που χρησιμεύει ως
τόπος διαφύλαξης των μυστικών αληθειών που είναι το σίγουρο
θεμέλιο όλων των τεχνών κι επιστημών. Πολλοί μπήκαν από τις πύλες
της μεγάλης Πυραμίδας και βγήκαν σαν θεοί κι έγιναν οι φωτισμένοι
της αρχαιότητας. Το δράμα του «Δεύτερου θανάτου» παιζόταν στον
Θάλαμο του Βασιλιά, όπου ο υποψήφιος μύστης συμβολικά θαβόταν
στην σαρκοφάγο. Με την ολοκλήρωση της μυστικής τελετουργίας, ο
μύστης ήταν αναγεννημένος, γνώστης της δεύτερης γέννησης και
κάτοικος δυο κόσμων. Έτσι αποκτούσε τη φώτιση και τη γνώση του
κόσμου.

Η τωρινή συσσώρευση στοιχείων αποδείχνει ίσως ότι η μεγάλη

Πυραμίδα κρύβει το μυστικό κάποιας χαμένης επιστήμης. Μήπως οι
άγνωστοι αρχιτέκτονες που δημιούργησαν το μόνο που διασώζεται
από τα Εφτά Θαύματα του κόσμου, γνώριζαν το σύμπαν πολύ
βαθύτερα από αυτούς που τους διαδέχτηκαν;
Ο Τόμπκινς στην εισαγωγή του βιβλίου του αναφέρει ότι πολλά
στοιχεία στην κατασκευή της Πυραμίδας θεωρήθηκαν τυχαία. Για
παράδειγμα, ο τέλειος προσανατολισμός των θεμελίων προς το
βορρά, ή η εφαρμογή στη δομή της του «π» με δεκαδική ακρίβεια.
Επίσης τονίζει ότι ο Πλάτωνας στο διάλογο του «Τίμαιος», αναφέρεται
στο κύριο διαμέρισμα σαν το οικοδόμημα του σύμπαντος. Επίσης
αναφέρει ότι απέδωσαν στην τύχη το γεγονός ότι οι γωνίες και οι
επικλινείς επιφάνειες της Πυραμίδας δείχνουν μία ανώτερη αντίληψη
της τριγωνομετρίας και ότι στο σχήμα της έχουν εφαρμοστεί με
ακρίβεια οι βασικές αναλογίες της «Χρυσής Τομής».Αυτές και πολλές
άλλες ανακαλύψεις που συνέχεια πληθαίνουν, απαιτούν μια καινούρια
εκτίμηση της Μεγάλης Πυραμίδας και μια προσεχτικότερη μελέτη της
ιστορίας της. Η αντίληψη ότι η μεγάλη Πυραμίδα ήταν ένας ογκώδης
τάφος που κατασκευάστηκε για να ικανοποιηθεί ο εγωισμός κάποιου
Φαραώ δεν είναι βάσιμη. Κάτι που πρέπει να θυμηθούμε είναι ότι ποτέ
δεν βρέθηκαν μούμιες στην μεγάλη πυραμίδα.

Σήμερα, τα μυστήρια εξακολουθούν να συναρπάζουν και να

βασανίζουν τους επιστήμονες και τους μελετητές. Αλλά όπως και να
μελετήσει κανείς τη Μεγάλη Πυραμίδα, υπάρχουν πολλές αναπάντητες
ερωτήσεις. Αν και πολλοί εξέτασαν το εσωτερικό και το εξωτερικό της
με μέτρα, λογαριθμικούς κανόνες, χημικές ουσίες και όργανα κάθε
είδους, η Μεγάλη Πυραμίδα παραμένει ένα αίνιγμα.

ΜΗΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΟΙ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ?

ΑΣΒΕΣΤΟΛΙΘΟΣ + ΧΑΛΑΖΙΑΣ ΣΕ ΤΡΙΜΑ = ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Η ετυμολογία της λέξης πυραμίδα είναι πυρ+αμίς=το δοχείο της

φωτιάς. Λανθασμένα αναφερόμαστε ΜΟΝΟ στν Μεγάλη Πυραμίδα του
Χέοπα.Υπάρχει στη περιοχή της Γκίζας ένα ολόκληρο συγκρότημα
πυραμίδων,άλλες μικρότερες και μισοτελειωμένες,άλλες πιο μεγάλες
αλλά κατασκευασμένες πιο πρόχειρα κλπ.
Αυτό που έχει σημασία είναι η θέση τους στο επίπεδο.
Φανταστείτε μια σειρά αριθμών όπου κάθε αριθμός είναι το άθροισμα
των δυο προηγούμενων,δηλαδή:

0,1,0+1=1,ακολουθεί 1+1= 2,1+2=3, 2+3=5, 3+5=8, 5+8=13 κοκ οπότε

έχουμε 0,1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89 κοκ

Σχηματίστε τώρα τετράγωνα με πλευρές μήκους όσο και οι

αριθμοί,δηλαδή 1,1,2,3,5,8,13 εκατοστά,μέτρα κλπ. Αν τα
τοποθετήσετε εφαπτόμενα με κυκλική δεξιόστροφη φορά σχηματίζεται
ένα "μωσαικό".Ξεκινώντας από το κέντρο (σημείο 0) και γράφοντας μια
σπείρα που εφάπτεται στις πλευρές των τετραγώνων,προκύπτει μια
ωραιότατη σπείρα που "ανοίγει" γεωμετρικά.Αν τώρα πάρετε μια
αεροφωτογραφία του συγκροτήματος των πυραμίδων,θα δείτε ότι
ΟΛΕΣ οι πυραμίδες σχηματίζουν την αυτή σπείρα.Ωραία,θα με
ρωτήσετε,πού είναι το περίεργο?
Το περίεργο είναι ότι αυτή η αριθμητική ακολουθία
(ξανα;)ανακαλύφτηκε από τον Ιταλό μαθηματικό Leonardo Fibonacci
περίπου τον 12ο αιώνα μ.Χ. και είναι πολύ διαδεδομένη στη φύση
όπως:
στον τρόπο που είναι διατεταγμένα τα πέταλα ενός άνθους,στη
κατανομή των μαλλιών στο κεφάλι,στα σχήματα των θαλάσσιων
οστράκων (κοχύλια) κλπ.

Και τα μαθηματικά των πυραμίδων δεν σταματούν εδώ...

1)μήκος πλευράς βάσης / 25 ίντσες = 365.2421986677311 (απόκλιση
από πραγματική τιμή 0.08 δευτερόλεπτα ανά έτος. 25 ίντσες=63,5
εκατοστά και ένα κύβιτο=25 ιντσες επειδή οι αρχαιολόγοι που έκαναν
τις μετρήσεις ήταν Άγγλοι)

2)το πλάτος του θαλάμου του βασιλιά επί την τετραγωνική ρίζα π =
365.24...

3)η περίμετρος της βάσης είναι τόσες ίντσες όσες και οι μέρες ενός
αιώνα (36549)

4)μήκος + ύψος θαλάμου βασιλιά δια πλάτος = π

5)είτε σαν σύμβολα είτε από γεωγραφική άποψη,έχουν βρεθεί τα

εξής σύμβολα:
α) ο ακτονοβόλος αριθμός π (κύκλος)
β) Ο φυσικός αριθμός ε (φυσικοί λογάριθμοι)
γ) ο χρυσός αριθμός φ (αρμονική σταθερά αναλογίας,βλ
ανθρώπινο σώμα)
δ) ο αριθμός γ (βάση συναρτήσεων γάμμα που περιγράφουν
πολλά φυσικά φαινόμενα)
ε) η φανταστική μονάδα i (βάση των μιγαδικών αριθμών)
στ) ο αριθμός της ενότητας 1
ζ) ο αριθμός του χάους 0
η) το σύμβολο που απαντάται ΚΑΙ σε ινδικές γραφές 3π (Βισνού
ο Διατηρητής)
θ) η εξίσωση Έψιλον ε^(πi)+1=0 (διατυπώθηκε από τον Ελβετό
Leonheart Euler,τα δε κομπιουτερλακια κολλάνε...)

Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως οι πυραμίδες ( μαζί με την Σφίγγα)

κατασκευάστηκαν γύρω στο 2.800 π.Χ. και από τις δυναστείες των
Φαραώ. Είναι όμως έτσι; Μάλλον όχι, αφού πλήθος από ευρήματα και
αποκαλύψεις, μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως οι πυραμίδες είναι
παλαιότερες απ’ όσο νομίζουμε.
Κατ’ αρχήν να πω ότι σε κανένα κείμενο των Αιγυπτίων, δεν
αναφέρεται τίποτα για τον τρόπο κατασκευής των πυραμίδων. Οι
Αιγύπτιοι - αν υποθέσουμε πως ήταν οι κατασκευαστές- δεν ήθελαν ή
δεν μπορούσαν να εξηγήσουν τον τρόπο κατασκευής των πυραμίδων;
Προσωπική μου γνώμη είναι πως δεν μπορούσαν να τον εξηγήσουν,
αφού οι πυραμίδες προϋπήρχαν των Αιγυπτίων. Αναφέρω μερικούς
ιστορικούς και ερευνητές που με βεβαιότητα μας δείχνουν τον
πραγματικό χρόνο κατασκευής των πυραμίδων καθώς και τους
πιθανούς κατασκευαστές των :

Ο Άραβας ιστορικός Αμπού Μπάχλι μεταφράζοντας τις επιγραφές που

βρίσκονται στο εσωτερικό της μεγάλης πυραμίδας, συμπεραίνει πως
αυτές κατασκευάστηκαν την εποχή που ο αστερισμός της Λύρας
βρισκόταν στον αστερισμό του Καρκίνου, δηλαδή γύρω στο 73.000
π.Χ., την εποχή του θεού Ουρανού. Μέχρι στιγμής, οι θεωρίες του
παραμένουν ανοιχτές.

Ο Ιμπ Μπαλούσι τοποθετεί την κατασκευή της πυραμίδας το 25.000,

εποχή του θεού Κρόνου, με αρχιτέκτονα τον θεό Ερμή. Είναι γνωστή
δε η λατρεία των Αιγυπτίων προς τον Έλληνα θεό ( ας θυμηθούμε και
τον Ερμή τον Τρισμέγιστο) .

Επίσης, ο Ηρόδοτος γράφει πως οι πυραμίδες κατασκευάστηκαν πριν

το 11.000 και τέλος, ο Άραβας Αλ Μασούντι γράφει πως
κατασκευάστηκαν από τον Μεγάλο Σουρίντ (Σείριο) το 10.000.

Η μεγάλη πυραμίδα του Χέοπα – που είναι και η μεγαλύτερη από όλες
- αποτελείται από 2.300.000 ογκόλιθους βάρους από 3 ως 18 τόνους.
Η κοπή όμως των ογκολίθων γίνεται με σιδερένια εργαλεία ενώ οι
Αιγύπτιοι και μετά το 2.800 είχαν χάλκινα οπότε δεν μπορούσαν να
κόψουν τις πέτρες. Ο αρχαιολόγος Έβανς, που ανακάλυψε τα
ανάκτορα της Κνωσού στην Κρήτη, είπε ότι βρήκε ευρήματα κάτω από
τα ανάκτορα που βεβαιώνουν την χρήση σιδήρου από το 10.000 π.Χ.
από τους Κουρήτες ή Κρήτες.
Επίσης, ακόμα αίνιγμα παραμένει ο αριθμός του εργατικού δυναμικού.
Ο Χέοπας βασίλεψε για 22 χρόνια και 11 μήνες ακριβώς και σύμφωνα
με τους ιστορικούς έφτιαξε την πυραμίδα ώστε να « βασιλέψει εκεί
μετά τον θάνατό του, στον κόσμο των νεκρών ». Αν υποθέσουμε ότι οι
εργάτες δούλευαν 7 ημέρες την εβδομάδα και έκοβαν 100 ογκόλιθους
την ημέρα (!), τότε για την κοπή των 2.300.000 τεμαχίων θα
χρειάστηκαν το λιγότερο 62 χρόνια αδιάκοπης εργασίας. Δηλαδή ο
Χέοπας για να προλάβει τον τάφο του , θα έπρεπε να κόβει
τριπλάσιους ογκόλιθους με τριπλάσιο αριθμό εργατών!
Μια εξήγηση που εγώ θεωρώ ως πιθανή, είναι οι πέτρες να μην
κόπηκαν αλλά να κατασκευάστηκαν επί τόπου, μέσα σε τεράστια
καλούπια. Κάτι τέτοιο όμως απαιτεί γνώσεις άριστης γεωμετρίας και
χημείας, κάτι που την εποχή της κατασκευής των πυραμίδων, κατείχαν
μόνο οι Έ-λληνες.

Οι Έλληνες ήσαν οι κατασκευαστές των μνημείων, όπως αναφέρουν

και τα περισσότερα από τα «άγνωστα» αρχαία πολυεθνικά κείμενα.
Γνωστή είναι και η περίπτωση του Θαλή του Μιλήσιου, όταν τον
κάλεσαν οι Αιγύπτιοι να μετρήσει ο ύψος των πυραμίδων διότι οι ίδιοι
δεν μπορούσαν!
Να συμπληρώσω ότι το όνομα «Αίγυπτος» είναι ελληνικό , προέρχεται
από τις λέξεις Αιγαίο + Ύπτιο δηλ. πεδινό Αιγαίο ή Αιγηίς + Υπτίως =
Αίγυπτος δηλ. πεδινή Αιγηίδα. Οι Αιγύπτιοι ονόμαζαν την χώρα τους
Κεμ Χαμ= Μαύρη Γη.
Για κάποιο λόγο όμως επικράτησε η ελληνική λέξη.

ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΟΥΔΕΝ ΚΤΗΜΑ ΣΕΜΝΟΤΕΡΟΝ, ΟΥΔΕ

ΒΕΒΑΙΟΤΕΡΟΝ ΕΣΤΙΝ
Κανένα κτήμα δεν είναι σεμνότερο και πιό βέβαιο από την αρετή
(ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ).

Graham Hanckock, Robert Bauval, J.A.West, Adrian Gilbert, Colin

Wilson κλπ. Οι παραπάνω είναι αστρονόμοι, γεωλόγοι ιστορικοί,
ερευνητές των μύθων, και το σημαντικό είναι ότι έχουν καταλήξει σε
παραπλήσια συμπεράσματα για την ηλικία της Μεγάλης Πυραμίδας,
ακολουθώντας διαφορετικές οδούς. Οι παραπάνω μάλιστα σχετίζονται
και με την ανακάλυψη το 1993, ενός σφραγισμένου θαλάμου στο
εσωτερικό της πυραμίδας.(Ο θάλαμος αυτός ακόμη δεν έχει ανοιχτεί,
έχοντας ανάψει την παραφιλολογία σχετικά με το τι μπορεί να περιέχει.
Ένα καταπληκτικό βιβλίο σχετικά με το θέμα είναι το “The secret
Chamber” του Robert Bauval)
Περιληπτικά αναφέρω ότι το 1993 ο Robert Bauval δημοσίευσε το
βιβλίο “The Orion Mystery”, όπου αποδεικνύει με πολύ πειστικά για
κάποιον με αστρονομικές γνώσεις, επιχειρήματα ότι η θέση των 3
πυραμίδων της Γκίζας σχετίζονται με μεγάλη ακρίβεια με τα άστρα του
αστερισμού του Ωρίωνα. Με το κατάλληλο software προσομοίωσε το
νυχτερινό ουρανό της αρχαίας Αιγύπτου και βρήκε ότι ο αντιστοιχία
Πυραμίδες-Αστερισμός του Ωρίωνα “κλειδώνει” μόνο στην
χρονολογία 10.450 π.Χ. Επίσης τόσο από νέες γεωλογικές μελέτες
όσο και από αστρονομικές ευθυγραμμίσεις της Σφίγγας με τον
αστερισμό του Λέοντα, προκύπτει μια ηλικία για την Σφίγγα από
10900-8700 π.Χ. (στην εποχή του Λέοντα) Τα παραπάνω καθώς και
πολλά άλλα στοιχεία (που είναι διαθέσιμα στα links παρακάτω)
συμφωνούν (αν κάποιος βέβαια τα δεχτεί) τόσο με την χρονολογία που
δίνει ο Πλάτων για την καταστροφή της Ποσειδωνίας (του τελευταίου
τμήματος της Ατλαντίδας) στα 9.600 π.Χ., όσο με τα λεγόμενα των
Edward Cayce και Zecharia Sitchin. Επειδή είναι πολλά τα στοιχεία
που δείχνουν την συγκεκριμένη χρονολογία 10.500 π.Χ. θα μπορούσε
να υποθέσει ότι αυτή είναι και η πιθανή ηλικία της Μεγάλης Πυραμίδας
που χτίστηκε από αποίκους της Ατλαντίδας. Βέβαια η παραπάνω
θεωρία, που η αλήθεια είναι ότι έχει πάρει πολύ μεγάλη δημοσιότητα
(μερικά μάλιστα ντοκιμαντέρ έχουν προβληθεί και από την κρατική
τηλεόραση) έχει προκαλέσει, τα τελευταία χρόνια σάλο αντιδράσεων
από τους κλασσικούς αιγυπτιολόγους. Το περίεργο θα ήταν αν
συνέβαινε το αντίθετο. Πως μπορεί άραγε να δεχτεί το επιστημονικό
κατεστημένο ότι τόσα χρόνια όλα όσα διδάσκουν για την ανθρώπινη
ιστορία και προϊστορία είναι ΛΑΘΟΣ; Κανείς λογικά σκεπτόμενος δε
νομίζω πως μπορεί να περιμένει γίνει ένα ξαφνικό ΜΠΑΜ και να
ανατραπεί όλη η κοσμοθεωρία εκατομμυρίων μυαλών. Ακόμα και οι
τρομερές ανακαλύψεις του Κοπέρνικου, Μπρούνο και του Γαλιλαίου
χρειάστηκαν αιώνες για να γίνουν αποδεκτές και πληρώθηκαν με αίμα.
Αυτό που μπορεί να γίνει είναι σιγά σιγά το μυαλό των ανθρώπων να
γίνεται όλο ανοιχτό σε καινούργιες θεωρίες να μπορεί ο ίδιος να
ερευνά την αλήθεια και να μη δέχεται παθητικά ότι διαβάζει στα
επίσημα βιβλία ιστορίας, κλπ. Σχετικά links:
http://www.grahamhancock.com/default.htm
http://www.robertbauval.com/articles/Gizaorion.html
http://www.jawest.com/

και μερικά ενδιαφέροντα βιβλία:

“The Orion Mystery”

http://www.amazon.com/exec/obidos/ASIN/0517884542/qid=10243891
06/sr=2-1/ref=sr_2_1/103-9766868-4377417
“The Secret Chamber”
http://www.amazon.co.uk/exec/obidos/ASIN/0099405288/202-
1013752-0083819

και ένα στα ελληνικά: "Aποτυπώματα των Θεών”

http://www.livanis.gr/book.asp?bookid=1401

"Δεξιά καθώς κανείς πηγαίνει από το Αργος προς την Επιδαυρία

υπάρχει οικοδόμημα που μοιάζει πολύ με πυραμίδα και έχει
απεικονισμένες ανάγλυφες ασπίδες του σχήματος των αργολικών
ασπίδων. Αυτού είχε πολεμήσει ο Προίτος εναντίον του Ακρισίου για
την βασιλεία, και λένε πως ο αγώνας έληξε ισόπαλος και γι' αυτό
αργότερα συμφιλιώθηκαν, αφού ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μπόρεσε να
πετύχει αποφασιστική νίκη. Λένε πως τότε πρώτη φορά
συγκρούστηκαν οπλισμένοι με ασπίδες και οι ίδιοι και το στράτευμά
τους. Για όσους εκατέρωθεν έπεσαν, επειδή ήταν συμπολίτες και
συγγενείς. έγινε σ' αυτό το μέρος κοινός τάφος." (Μετάφραση
Νικολάου Παπαχατζή, εκδ. "Εκδοτική Αθηνών").Διάφοροι ερευνητές
έχουν δώσει και διαφορετικές εξηγήσεις, άλλοι λένε ότι οι πυραμίδες
ήταν φρουραρχεία, άλλοι φρυκτωρίες (έστελναν φωτεινά σήματα) αλλά
γενικά δεν τους έχουν δώσει ιδιαίτερη σημασία.Μια έρευνα που έγινε
σχετικά πρόσφατα από τον Ακαδημαϊκό Θεοχάρη σχετικά με την ηλικία
της πυραμίδας του Ελληνικού, έδειξε ότι χτίστηκε
γύρω στο 2720 π.Χ δηλαδή ότι είναι κατά μερικά χρόνια παλιότερη της
Μεγάλης του Χέοπα. (γύρω στα 170) στην πυραμίδα του Χέοπα, ίσως
την πιο γνωστή, δεν υπάρχει ΠΟΥΘΕΝΑ ίχνος επιγραφής. Γιατί άραγε;
Είναι λογικό να χτιστεί ένα μνημείο τέτοιου μεγέθους και τέτοιας
μεγαλοπρέπειας και να μην έχει πουθενά ένα γραπτό μήνυμα;Κάτιπου
να λέει ποιός, πως και ίσως γιατί έκανε αυτό το κολοσσιαίο
κατασκεύασμα;Το δεύτερο που θα ήθελα να μνημονεύσω είναι το
ακόλουθο:
Σε κάποιο από τα πολλά βιβλία που διάβασα γύρω από το
συγκεκριμένο θέμα αναφέρει το εξής. Ορισμένοι επιστήμονες,
παίρνοντας τις διαστάσεις της πυραμίδας του Χέοπα,κατασκεύασαν
μία σε πολλή μικρότερη κλίμακα, με σκοπό να πειραματιστούν.
Παρατήρησαν λοιπόν ότι βάζοντας μέσα στην πυραμίδα ένα κομμάτι
κρέας, αυτό σάπιζε με πολλύ αργότερο ρυθμό από ότι κανονικά θα
συνέβαινε. Κι επίσης 'οταν έβαζαν στο εσωτερικό της πυραμίδας
αιχμηρά αντικείμενα (λάμες ξυρισματος, μαχαίρια κ.λ.π.) αυτά όχι μόνο
δεν σκούριαζαν, αλλά γινόντουσαν και πιο κοφτερά. Καταλήγοντας, θα
ήθελα να πω ότι αυτό που κάνουμε και πρέπει να συνεχίσουμε να
κάνουμε σ' αυτό το site, είναι όχι απαραίτητα να προσπαθούμε να
δώσουμε απαντήσεις εκεί που δεν είναι εφικτό, μα σαν αναζητητές και
σκαπανείς της γνώσης και της αλήθειας να αναρωτιόμαστε, να
ψάχνουμε και κυρίως να ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ. "ΕΝ ΟΙΔΑ, ΟΤΙ ΟΥΔΕΝ
ΟΙΔΑ".

Η ονομασία Ταύγετος

Σύμφωνα με τον Φιλόλογο, Ιστορικό και Συγγραφέα κ. Ανάργυρο

Κουτσιλιέρη, τη πρώτη αναφορά του ονόματος Ταΰγετος τη βρίσκουμε
στο αρχαιότερο από τα κείμενα της Ελληνικής Γραμματείας την
Οδύσσεια του Ομήρου: «η κατά Τηΰγετον περιμήκετον ή Ερύμανθον».
Οδύσσεια του Ομήρου (ζ, 103), Ηρόδοτος (ιν, 145). Στον Ησύχιο
βρίσκουμε και το τύπο: «Ταϋγέταις πύλαις ταις μεγάλαις».
Η ετυμολογία του ονόματος "Ταύγετος" άλλοι λένε ότι έχει Πελασγική
προέλευση, άλλοι δε Ελληνική, δυνατόν δηλαδή να έχει σχέση με τους
τύπους «Ταΰς» μέγας, πολύς και «Ταΰσας» μεγαλύνας πλεονάσας
(όπως κατά τον Ησύχιο).

Ηλιακές Θεότητες στις κορφές

Οι κορφές των βουνών είναι τα πλησιέστερα σημεία προς τον Ήλιο,

στα οποία οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι προσευχές τους εισακούονται
ευκολότερα. Γι’ αυτό σε πολλές κορφές, στην αρχαιότητα, υπήρχαν
ιερά και βωμοί αφιερωμένοι στον Ήλιο, όπου τελούσαν διάφορες
τελετές. Η παμπάλαια αυτή παράδοση συνεχίζεται μέχρι και σήμερα,
καθώς οι Χριστιανοί χτίζουν εκκλησάκια στις ψηλότερες κορφές των
βουνών προς τιμή του Προφήτη Ηλία, επικαλύπτοντας ορισμένες
φορές αρχαίους Ελληνικούς ναΐσκους. Στη ψηλότερη κορφή του
Ταϋγέτου, που οι αρχαίοι την αποκαλούσαν Ταλετόν ή Ταλητόν και την
θεωρούσαν ιερή τοποθεσία του Ήλιου, οι κάτοικοι πραγματοποιούσαν
διάφορες θυσίες, στις οποίες, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας,
ανάμεσα σε άλλα θυσίαζαν και ίππους: «άκρα δε του Ταϋγέτου
Ταλετόν υπέρ Βρυσεών ανέχει. Ταύτην Ηλίου καλούσιν ιεράν και άλλα
τε αυτόθι Ηλίω θύουσι και ίππους» (Παυσανίας Γ 20, 4). Από το
Παυσανία ακόμη πληροφορούμεθα ότι στο δρόμο από «την Οίτυλον»
προς τις Θαλάμες, στο ιερό της Ινούς, ήταν στημένα δυο χάλκινα
αγάλματα, ένα της Σελήνης, με το προσωνύμιο Πασιφάη και ένα του
Ηλίου. (Παυσανίας Γ 26, 1). Επίσης διάφορες παραδόσεις
τοποθετούσαν τη κατοικία του Ήλιου στο Ταίναρο και πίστευαν ότι εκεί
έβοσκαν τα ιερά του βόδια (Ομηρικός Ύμνος προς Απόλλωνα).
Το έθιμο με τις φωτιές στη κορφή του Ταϋγέτου

Στις 19 Ιουλίου κάθε χρόνο, πολλοί προσκυνητές ανεβαίνουν τα

μονοπάτια των δύο πλευρών του Ταϋγέτου, για να εορτάσουν το μικρό
εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, που βρίσκεται στη ψηλότερη κορφή του
βουνού. Με το σούρουπο αρχίζει η προετοιμασία για το άναμμα δυο
φωτιών, που ανάβουν οι προσκυνητές σε διαμορφωμένους χώρους,
μια προς τη πλευρά της Λακωνίας και μια προς τη πλευρά της
Μεσσηνίας.Οι φωτιές που συντηρούνται όλη σχεδόν τη νύχτα,
ανάβουν με μισολιωμένα κεριά και λιβάνι που φέρνουν οι
προσκυνητές. Το λιβάνι λιώνει και σιγά-σιγά «κυλάει» για λίγο, από τα
μικρά ανοίγματα του πέτρινου κύκλου. Αντίστοιχες φωτιές ανάβουν και
τα χωριά που βρίσκονται στις χαμηλότερες πλαγιές του βουνού. Ορατή
όμως είναι μόνο αυτή των Τσερίων, την οποία ανάβουν σε
συγκεκριμένο σημείο στην άκρη του χωριού προς το φαράγγι του
Βυρού.
Στο σημείο αυτό βρίσκεται η αρχή του καλντεριμιού με την ονομασία
«Λιούτη», το οποίο οδηγεί στο φαράγγι. Έχει σχέση η φωτιά στο
συγκεκριμένο σημείο που είναι το μόνο ορατό από τη κορφή, με την
ονομασία «Λιούτη»; Μήπως έχει σχέση με την αρχαιοελληνική λατρεία
του θεού Ήλιου «Ηλίου τε…3»; Ο Φιλόλογος –Ιστορικός και
Συγγραφέας κ. Ανάργυρος Κουτσιλιέρης πιστεύει ότι το όνομα έχει
σχέση με τον Ήλιο. Ο ερευνητής και Συγγραφέας κ. Μιχάλης
Μπατσινίλας ετυμολογεί "τα Λιούτη" ή "το Λιούτη" και αναφέρει: «Το
πρώτο συνθετικό παράγεται από την λιο-, που δηλώνει ότι το
εκφραζόμενο από το δεύτερο συνθετικό ανήκει ή αναφέρεται στον
ήλιο. Το δεύτερο συνθετικό –τη ή -τος, έχει ρίζα στο ρήμα ίστημι και
στο ουσιαστικό ιστός. Έχει γενικά την έννοια του ύψους, σηκώνω,
εγείρω, κλπ.
Ή μήπως πίστευαν ότι οι φωτιές που έβλεπαν ψηλά στη κορφή, ήταν
οι σπίθες των τροχών του άρματος του θεού Ήλιου – Απόλλωνα που
το έσερναν ίπποι όταν πετούσε προς τον ουρανό; Λα-κωνία (στα
αρχαία Ελληνικά λας σημαίνει λίθος, συνεπώς η ονομασία και μόνον
της περιοχής Λίθος Κωνικός αναφέρεται στην πυραμίδα του Ταυγέτου,
σύμφωνα με τον συγγραφέα του άρθρου κ.Παναγιώτη Χατζηιωάννου
με τίτλο “Οι πυραμίδες των Ελλήνων".
http://www.mani.org.gr/taigetos/index.htm Από ένα παλιό άρθρο του
Ελεύθερου Τύπου

1. Οι πυραμίδες της Γκίζας είναι αστρογλυφικά μνημεία, όπως έχει

ειπωθεί ήδη από τους διάσημους ερευνητές Robert Baubal και Graham
Hancok, κάτι ανάλογο με το μήνυμα Voyager. Δεν έχει καμία σχέση με
τους Φαραώ. Ένα από τα φρεάτια καταλήγει σε μικρή πόρτα. Το
10500 π.Χ. και μόνο τότε ανέτειλε ο αστερισμός του Ωρίωνα και
φωτιζόταν η είσοδος του δήθεν (έτσι τον αποκαλούν οι αιγυπτιολόγοι)
εξαεριστήρα. Προφανώς σε αυτή την είσοδο – έξοδο φωτός πιθανώς
να υπήρχε ένα άγαλμα της Ίσιδας ή της Αθηνάς που φωτιζόταν μόνο
τότε κατά την εποχή του αστερισμού του Λέοντα. Για τον ίδιο λόγο και
η σφίγγα έχει κεφάλι λιονταριού – σηματοδοτεί την ανατολή του ήλιου
από τον αστερισμό του Λέοντα. Με βάση ειδικό εγκληματολόγο Γάλλο
ο οποίος έκανε αναπαράσταση (σκιτσάροντας) αποκλείεται να
παριστάνει τον Χεφρήνα όπως λένε οι αιγυπτιολόγοι.2. Γύρω στο 3000
π.Χ. Νάξιοι λιθοξόοι από λιμένα Κωφό ή Χοφό μαζί με τους Μινωίτες
έκτισαν την πυραμίδα του Χέοπος. Ο ίδιος ο Χέοπας οφείλει το όνομά
του στον Κωφό, όπως αναφέρουν άλλοι ιστορικοί. Γύρω στο 2500 π.Χ.
υπήρχε η δυναστεία των Ναξίων στην Αίγυπτο. Ένας από αυτούς ήταν
και ο Χέοπας. 3. Ο Max Nordau αναφέρει ότι αυτοί που έχτισαν την
πυραμίδα του Χέοπα ήταν Φιλισταίοι, δηλαδή Παλεστίνιοι ή Έλληνες
εκ Κρήτης. Ο ναός του Σολομώντα έγινε αργότερα πάλι από Έλληνες
αποίκους. Ο Μωυσής χρησιμοποίησε έλληνες λιθοξόους που έμεναν
μόνιμα στην Πέτρα της Αραβίας όπου ήταν ο ναός τοτ Ιάκχου στους
πρόποδες του όρους Έρεβος ή Ερέμιτ στα εβραϊκά. Ο ναός είναι
σκαλιστός και έχει κολόνες κορινθιακού ρυθμού.

4. Δεν αποκλείεται μαζί με τους Νάξιους λιθοξόους να ήταν μαζί τους

και Κορίνθιοι, γιατί στην Κόρινθο υπάρχει ομώνυμη πόλη με την Πέτρα
της Αραβίας. Η Κόρινθος ονομαζόταν Σφύρα από τους Μινύες. Οι
Μινύες αποίκισαν την Ασία από πολύ παλιά. Και όχι μόνο…. Ένας
γρανίτης βάρους 600 Τόνων μεταφέρθηκε από το Ασουάν. (αν
διαβαστεί ανάποδα από τα δεξιά είναι η Νάουσα, όπως επίσης το Σάιδ
είναι ο Δίας, το ʼντεν είναι Αθήνα, το Σουέζ είναι ο Ζέους – Ζευς).

5. Χρειάστηκε υψηλή τεχνολογία για την ανύψωση τέτοιου έργου. Την

εποχή του Χαλκού κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο. Όχι μόνο ο χαλκός αλλά
και το διαμάντι και το ατσάλι δεν τρυπούν το γρανίτη. Το διαμάντι
υαλώνεται και καίγεται. Το ίδιο και τα άλλα γνωστά μέταλλα.

6. Φαίνεται λοιπόν ότι είχανε τεχνολογία ανώτερη της σημερινής. Ένας

γερανός σήμερα σηκώνει μέχρι 400 Τόνους. Πως σήκωσαν 600
Τόνους ? Μία υπόθεση είναι η αντιβαρύτητα. Βρέθηκαν ίχνη από
σωληνωτά τρυπάνια, αγνώστου μετάλλου, που επάνω τους ασκούσαν
πίεση 400 Τόνων. Κάποια σχήματα μέσα στους τοίχους των αρχαίων
μνημείων σκαλιστά μοιάζουν με γεννήτριες αντιβαρύτητας. Πάντως με
σχοινιά ήταν αδύνατο να μεταφερθούν 600 Τόνοι από το Ασουάν
(Νάουσα) στη Γκίζα.

7. Η πυραμίδα είχε επίχρισμα ασβεστόλιθου πάχους 3 μέτρων και

δούλευε σαν κεραία εισόδου τελουριακών ρευμάτων με κοιλότητα ενός
μέτρου. Ο Παρθενώνας αντίθετα, εξέπεμπε ενέργεια που λάμβανε και
είχε καμπυλότητα προς τα έξω, σχηματίζοντας πυραμίδα.

8. Πρέπει όπως λένε όλο και περισσότεροι επιστήμονες, να υπήρχε

ένας υψηλότερος από το σημερινό πολιτισμός πριν από το
κατακλυσμό το μεγάλο, μάλλον του Ωγύγου, ίσως ο πολιτισμός του
Διός.

9. Πιστεύουν λοιπόν ότι είναι έργο Ελλήνων, διότι το μαρτυρούν όλες

οι ελληνικές ονομασίες.
Λιβύη = εγγονή του ʼτλαντα
Αίγυπτος = εγγονός του ʼτλαντα και απόγονος του Ινάχου, βασιλιά του
ʼργους
Ιώ (μετέπειτα Ίσιδα) προσομοιάζεται με την Αθηνά την Τριτωνίτιδα.
ʼπις (από το οποίο ʼππια η Πελοπόννησος) βασιλιάς του Παλαντιού
Αρκαδίας
Σερ–Απις = Ιερός ʼπις
Χέοψ από το λιμένα Κωφό της Νάξου

10. Όλες οι ελληνικές πόλεις της μητροπολιτικής Ελλάδας και των

αποικιών συνδέονται γαιωδαιτικά και σχηματίζουν τρίγωνα σχέσεων
μεταξύ τους. Η θέση της Μεγάλης Πυραμίδας καθορίστηκε από 2
πρωταρχικά τρίγωνα. Το ένα ορίζεται από τις ευθείες αποστάσεις
μεταξύ Πυραμίδας και Ταινάρου (ναός του Ποσειδώνα και μία από τις
εισόδους στον ʼδη) και Πυραμίδας Γορδίου στην Μ. Ασία. Το δεύτερο
ενώνει την πυραμίδα με την υψηλότερη κορυφή του όρους Αραράτ
(Τάρταρα αν διαβαστεί ανάποδα – ένα � T� λείπει λόγω της
πολυφωνίας των ελληνικών διαλέκτων. Στην συνέχεια η ευθεία περνάει
από την πόλη Ζάκρος (στην Κρήτη), την τελευταία προς την ανατολή
αποικία των Ελλήνων.

11. Τα δύο αυτά ισοσκελή τρίγωνα με κοινή κορυφή τη Μεγάλη

Πυραμίδα αποδεικνύουν την τριγωνική γαιωδαιτική σύνδεση του
αρχαίου ελληνικού χώρου με την Γκίζα. Επίσης έχουν σαν βάση τη
χρυσή τομή (Φ-1,6) σε σχέση με τη Δήλο, απ�όπου καθορίστηκαν οι
τοποθεσίες του μαντείου τωβ Δελφών, της Δωδώνης, της Ρόδου και
όλων των άλλων σημείων, όπου βρίσκονται 5 από τα 7 θαύματα του
Κόσμου. Σάρδεις (Σαρντάνα – Σαρδηνία – Δαναοί), Δελφοί, Σιούα
(Σίβα), σχηματίζουν επίσης ισοσκελή τρίγωνο.

12. Όλοι οι ναοί της Ίσιδας στην Αίγυπτο είναι προσανατολισμένοι

στην πρώτη εμφάνιση του Σείριου, που γίνεται τον Ιούλιο. Αλλά και ο
Παρθενώνας στις 25 Ιουλίου (τελευταία ημέρα των Παναθηναίων)
δέχεται το φως του Σείριου που φωτίζει το άγαλμα της Αθηνάς, η
οποία ταυτίζεται με την Ίσιδα ή Ιώ (=ανατολή).

13. Η λέξη �Αίγυπτος� προέρχεται από το Αιγαίου – υπτίως και είναι

αποικία των αργοναυτών μετά τον ʼτλαντα. Μινύας (Μιν) ήταν ο
πρώτος φαραώ της Αιγύπτου. Λόγω των ελληνικών διαλέκτων,
Ιωνικής, Δωρικής, Αιολικής κλπ. Υπήρχε πολυφωνία και γι� αυτό η
ίδια λέξη φαινόταν και φαίνεται διαφορετική.
Παραδείγματα: θνήσκω – θνάσκω, Φίλιππος – Βίλιππος, βέφυρα –
γέφυρα, Lacrime – Δάκρυμε – δάκρυα. (το Lacrime θεωρείται λατινική
λέξη δήθεν αλλά είναι ελληνική και λόγω της πολυφωνίας
χρησιμοποιείται το δ στη θέση του λ).

14. Αναλύοντας λοιπόν την λέξη ΑΙΓΥΠΤΟΣ.

Αίγυπτος – τοσυτ, το σπυγιγα, υπγυπισαι = οικισμός πόλη
Θεσσαλική, Εφύρας Ορχωμενού
Πυπίαι – Μινύαι.
Βαβυλών – βαβύλυων ονπυβαν βλουβυαν – πελασγών Ελλήνων
φρούριο
Βαβυλών = Θεσσαλών
Περυα – Περυαπ = Μινύας = Φαραώ
Υπταπερυαρ = Ορχομένιος ή Απυφερ = Εφύρας
ΤαΪτή – αντεταιτ ιτατετ = οικήσεις Ιθάκης

15. Οι Έλληνες Πελασγοί είχαν απλωθεί παντού και μετέφεραν τη

γλώσσα τους, τα ήθη και τα έθιμα και τον πολισμό τους γενικότερα σε
όλη την οικουμένη. Ήταν γνώστες των Μαθηματικών και της
Αστρονομίας και ίδρυαν τις πόλεις τους κατά γαιωδαιτικό τρόπο. 16.
Έτσι η Αθήνα με τις γύρω πόλεις σχηματίζει τον αστερισμό της
Παρθένου προς τιμήν της Αθηνάς. Τα ελληνικά μαντεία με αρχή τη
Δωδώνη και τέλος τις αιγυπτιακές Θήβες αποτελούν προβολή πάνω
στη Γη του αστερισμού της Αργούς. Αν προβάλουμε τον αστερισμό της
Αργούς πάνω στη Γη με πρύμνη την ελληνική πόλη Κάνωπο στη
Βόρειο Αίγυπτο και πλώρη στη Δωδώνη μπορούμε να σχηματίσουμε
τον αστερισμό της Αργούς, με τα μαντεία των Δελφών, της Τάνιδος,
της οάσεως Σιούα (Σίβα) και της Δωδώνης. Επειδή οι αργοναύτες
είχαν την Αργώ, ονόμασαν έτσι τον αστερισμό και έφτιαξαν τα μαντεία
στο σχήμα του αστερισμού και δεν είναι σύμπτωση γιατί όλες οι πόλεις
του κόσμο, αποικίες των Ελλήνων, συνδέονται γαιωδαιτικά.

17. Η Πυραμίδα λοιπόν είναι ένα αστρονομικό βιβλίο και

συνδέεται με την Ελλάδα, γιατί είναι όντως (?) έργο Ελλήνων,
ίσως πολύ παλαιότερα από τον Διακό πολιτισμό.

18. Οι καθηγητές Ιστορίες κλπ μας διδάσκουν ότι το 1200 π.Χ. πήραμε
τα γράμματα από τους Σημίτες, ενώ…- Η πυραμίδα πριν 12000 χρόνια
και πίσω χρησιμοποιεί μαθηματικούς και αστρονομικούς όρους και
χωρίς γράμματα και αριθμούς δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν
επιστήμες.

- Η πόλη Λάρισα γύρω στο 12000 π.Χ. στην περιοχή Σουμεριών

(κάτω μεριτών – ή κατωθαλλασινών = των Κρητών Μινύων και
Μινύας = Μίνωας) κάτι θα έπρεπε να μας λέει.

- Αφού η Μεγάλη Πυραμίδα συνδέεται μαθηματικά και

αστρονομικά με τον Παρθενώνα κλπ �ποίαν χρείαν έχομεν
μαρτύρων � για να υποστηρίξουμε ότι ελληνικός είναι ο κόσμος
και οι πυραμίδες.

- Οι επιγραφές που έχουν βρεθεί από το 6000 – 7500 π.Χ. στην Ινδία
με ελληνικά γράμματα και αφού οι λεγόμενοι αραβικοί αριθμοί είναι
ελληνικοί, όπως προκύπτει από τον πίνακα γραμμάτων που το Η
γράφεται όπως τιο 8 και το Θ όπως το 9, καταλαβαίνουμε ότι μας
πατρονάρουν υπέρ των Σημιτών.
5) Επιπλέον το κινέζικο λεξικό Ξι Μπάι, που έχει και τα 24 λατινικά
γράμματα από κάποια γραμμική γραφή των Ελλήνων, ανατρέπει τη
θεωρία ότι πήραμε τα γράμματα από τους Σημίτες, μια και η Κίνα
θεωρείται αρχαιότερη.
Ο διάσημος Εβραίος συγγραφέας Ιωσήφ Γιραχούντα απέδειξε ότι η
αραβική και η εβραϊκή είναι αρχαία ελληνικά παραποιημένα.
Η κυρία Καραβά με τον αναγραμματισμό σχηματίζει λέξεις, ανατρέχει
στο λεξικό των Λίντελ Σκοτ – Κωνσταντινίδη και βρίσκει την έννοιά
τους,
Έτσι ο Μελικέρτης είναι ο Ηρακλής, γιατί αν διαβαστεί από το τέλος
όπυ το σίγμα κατέχει θέση δασείας, γίνεται Ηρακλής. Έτσι και το
Γιλγκαμές γίνεται Σεμελικά, σύμφωνα με την αντικατάστασης
φωνηέντων βάσει των ισοτήτων, για παράδειγμα α=ε, ι=υ,ο, β=φ, φ=π
κλπ.

Αυτά σε γενικές γραμμές έλεγε το άρθρο…

Τα συμπεράσματα δικά σας….... ΑΠΟ ΤΟ ΦΑΚΟ του NATIONAL

GEOGRAPHIC και το κανάλι NOVA την Τρίτη 17/9/2002 σε απευθείας
σύνδεση με την Αίγυπτο, όπου θα παρακουουθήσουν όσοι είναι
συνδρομητές του καναλιού το ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗΣ
ΣΑΡΚΟΦΑΓΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ που ανακαλύφθηκε ΜΕΣΑ στην
ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ του ΧΕΟΠΑ. Μετά από 4500 χρόνια (?) θα
μάθουμε επιτέλους τι κρυβόταν πίσω από την μυστηριώδη πόρτα που
εμπόδιζε την είσοδο πρός το νότιο μέρος της ΑΙΘΟΥΣΑΣ ΤΗΣ
ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ μέσα στη Μεγάλη Πυραμίδα !
Ξεναγοί των τηλεθεατών στο δίωρο πρόγραμμα θα είναι ο επικεφαλής
της αρχαιολογικής ερευνητικής ομάδας δρ. ΖΑΧΙ ΧΑΟΥΑΣ, υπεύθυνος
των Αιγυπτιακών Αρχαιοτήτων και Πυραμίδων της Γκίζας και μόνιμος
εσωτερικός εξερευνητής του NATIONAL GEOGRAPHIC και ο
Αμερικανός αχαιολόγος δρ. ΜΑΡΚ ΛΕΝΕΡ, ο οποίος επίσης ανήκει
στην ομάδα του N.G. και είναι ειδικός στα θέματα του Αρχαίου
Βασιλείου. Ένα άρτια και ειδικά κατασεκευασμένο ρομπότ με ειδικούς
φακούς, κάμερες υψηλής ανάλυσης και ένα μικρότερο ραντάρ - κεραία
με δυνατότητα εισχώρησης στο
έδαφος, θα επιχειρήσει μία βαθύτερη
διείσδυση στην πυραμίδα σε σχέση με
οποιαδήποτε άλλη απόπειρα έχει
πραγματοτποιηθεί από τότε που
χτήστικε. το δίωρο πρόγραμμα έχει
τίτλο :"Αίγυπτος - Το άνοιγμα των
κρυφών δωματίων" και κατά την
διάκρκεια αυτού θα χρησιμοποιηθούν
προηγμένα τρισδιάστατα γραφικά για Στη μυστηριώδη ερειπωμένη
να αναπαραστήσουν την εξέλιξη του πολιτεία του Τεοτιχουακάν,
οροπεδίου της Γκίζα, τις Μεγάλες ολόκληρο το Σύμπαν είναι
Πυραμίδες και τη Σφίγγα. αποτυπωμένο στην πέτρα.
Αυτά τα ερείπια παραμένουν Παρ' όλο που ως πολιτιστικό
μυστηριώδη. Η πριν από 1.500 χρόνια κέντρο επηρέασε Ολμέκους,
πολύβουη πολιτεία είχε την έκταση Αζτέκους, Μάγια και ολόκληρη
της αρχαίας Ρώμης και ίσως έως την κεντρική Αμερική, τα
200.000 κατοίκους, από τους οποίους ονόματα των ηγεμόνων του
δεν έχει σωθεί ούτε ένα όνομα! Οι παραμένουν άγνωστα -και οι
Αζτέκοι, που ανακάλυψαν έρημη την τάφοι τους δεν βρέθηκαν ποτέ.
πολιτεία το 13ο αιώνα, ύφαναν γύρω Οι τελευταίες επιστημονικές
έρευνες κάνουν χρήση
υπερσύγχρονης τεχνολογίας
για τον εντοπισμό τους
της τον δικό τους μύθο. Πίστευαν ότι οι θεοί συναντιόνταν εδώ σε
τακτά χρονικά διαστήματα για να ανανεώσουν τη δύναμη του κόσμου,
και την ονόμασαν Τεοτιχουακάν -που στη γλώσσα τους σήμαινε «ο
τόπος, όπου οι άνθρωποι έγιναν θεοί».

Η αυστηρή, σχεδόν στρατιωτικής ακρίβειας, συμμετρία δρόμων και

χιλιάδων συγκροτημάτων κατοικιών θυμίζει σκακιέρα, ωστόσο οι
ερευνητές δεν εντόπισαν ούτε ίχνος ανακτόρων, απεικονίσεων ή
αγαλμάτων ηγεμόνων που θα μπορούσαν να φωτίσουν λίγο το
σύστημα διακυβέρνησης. Υπήρξε το Τεοτιχουακάν η πρώτη
Δημοκρατία της αμερικανικής ηπείρου;

Αναμφίβολα, υπήρξε κέντρο προικισμένων καλλιτεχνών, όπως

μαρτυρούν τοιχογραφίες με έντονα χρώματα κι απροσδιόριστου μέχρι
σήμερα νοήματος. Δεν ανακαλύφθηκαν κείμενα εμπορικού ή
στρατιωτικού περιεχομένου ούτε καμία ενεπίγραφη στήλη, έτσι ο
συγκεκριμένος πολιτισμός που κυριάρχησε σε μεγάλο μέρος του
σύγχρονου Μεξικού μεταξύ 3ου και 6ου αιώνα, παραμένει ακόμη στο
σκοτάδι. Δρόμος 2,5 χλμ. διασχίζει ως κύριος άξονας την πολιτεία.
Κατευθύνεται από Βορρά προς Νότο και ελαφρά κάμψη προς
Ανατολάς και η νοερή προέκτασή του καταλήγει σε κόγχη του βουνού
Cerro Gordo, που θεωρούνταν τόπος ιερός. Οι Αζτέκοι τον
αποκαλούσαν «Οδό των Νεκρών» -η ονομασία που διατηρείται ακόμη.
Στη βόρεια πλευρά του κυριαρχεί η Πυραμίδα της Σελήνης, στην
ανατολική υψώνεται επιβλητική η τετράγωνη Πυραμίδα του Ηλίου, από
τα ογκωδέστερα οικοδομήματα της αρχαιότητας. Με ύψος 65 μ.,
κατασκευασμένη από «τεζόντλε»- κοκκινωπό ηφαιστειακό πέτρωμα,
με κόκκινο επίχρισμα, συναγωνίζεται σε μέγεθος την πυραμίδα του
Χέοπα και στο εσωτερικό της οι αρχαιολόγοι βρήκαν σήραγγες και
θόλους, αλλά ούτε ένα σημάδι τελετουργιών. Πρόσφατο άρθρο στην
ιστοσελίδα του γερμανικού «Σπίγκελ» αναφέρει πως το μυστικό της
γιγαντιαίας αυτής πυραμίδας πιθανότατα αποτελεί κλειδί για το
μυστήριο της πολιτείας. Το οικοδόμημα βρισκόταν ακριβώς στο κέντρο
του Τεοτιχουακάν, γεγονός καθόλου τυχαίο. Τα μέτρα μήκους εκείνης
της εποχής ήταν άγνωστα, οι ερευνητές επινόησαν το Teotihuacan
Measurment Unit (TMU) -83 εκατοστόμετρα- και συνεχίζοντας τις
καταμετρήσεις κατέληξαν σ' ένα και μοναδικό νούμερο που κυριαρχεί
σταθερά σ' όλη την πόλη: 584 TMU -που είναι και ο ακριβής αριθμός
ημερών στο ημερολόγιο της Αφροδίτης! «Προφανώς, η πόλη ήταν
κτισμένη έτσι ώστε να συμβολίζει συγκεκριμένες διαστάσεις χώρου και
χρόνου», εξηγεί ο Σαμπούρο Σουγκιγιάμα έπειτα από πολύχρονες
έρευνες στο Τεοτιχουακάν. Κατά τον Ιάπωνα αρχαιολόγο, «ως
σύλληψη η πολιτεία ήταν ένα ασυνήθιστο "κοσμόγραμμα" και
αποσκοπούσε στην ακτινοβολία της κοινωνικής εξουσίας και την
εκμετάλλευσή της για πολιτικούς σκοπούς». Περαιτέρω μετρήσεις
έδειξαν πως στην αρχιτεκτονική σημαντικό ρόλο έπαιζαν αριθμητικοί
συνδυασμοί και από το ηλιακό ημερολόγιο των 365 ημερών και το
τελετουργικό των 260 ημερών, στα οποία βασιζόταν η οργάνωση
κοσμικής και πνευματικής ζωή όλων των μεγάλων πολιτισμών της
κεντρικής Αμερικής. Πουθενά, όμως, οι ημερολογιακές αρχές δεν
τηρήθηκαν με τέτοια αρχιτεκτονική αυστηρότητα όπως σ' αυτή την
πολιτεία, 50 χλμ. ΒΑ της μεξικανικής πρωτεύουσας. Υπήρξε το
Τεοτιχουακάν πηγή όλων αυτών των πολιτισμών, που αναπτύχθηκαν
διαδοχικά μέχρι την άφιξη των Ισπανών; Μήπως ετέθησαν εδώ και οι
βάσεις των μαθηματικών κι αστρονομικών παρατηρήσεων των
γειτονικών Μάγια; Τη δεκαετία του '80, ο Σ. Σουγκιγιάμα μαζί με τον
Αμερικανό Τζ. Κάουτζιλ και τον Μεξικανό Ρ. Καμπρέρα εντόπισαν στην
Πυραμίδα του «Φτερωτού Φιδιού» (που λατρευόταν ως ο θεός
Κετζαλκοάτλ) σκελετούς ατόμων που εμφανέστατα δεν είχαν πεθάνει
από φυσικό θάνατο, τοποθετημένους κατά ομάδες συμβολικών
αριθμών. Το «Φτερωτό Φίδι» είναι ένα μοναδικό μυθικό πλάσμα, που
χάρισε στους ανθρώπους τον Χρόνο -υπό μορφήν ημερολογίου- και
τον περιορισμένο Χώρο -τον γήινο κόσμο. Στον κώδικα
«chimalpopoca» -κύρια πηγή των σημερινών γνώσεων για τη
μυθολογία των Αζτέκων- ο Κετζαλκοάτλ κατέρχεται στα υπόγεια ύδατα,
παλεύει με χθόνιους θεούς κι επανέρχεται νικηφόρος. Η πολιτιστική
επίδραση του Τεοτιχουακάν εξαπλώθηκε με τους αιώνες σε όλη την
κεντρική Αμερική και -όπως αναφέρεται στο «Νάσιοναλ Τζεογράφικ»-
ίχνη της βρίσκουμε σε κεραμική, εικονογράφηση και αρχιτεκτονική
πολλών πόλεων των Μάγιας -στο Κοπάν (Ονδούρας), στο Τικάλ και το
Καμιναλγιουχού (Γουατεμάλα) και σε πολλούς ερειπιώνες του
Γιουκατάν. Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Φρανκφούρτερ
Αλγκεμάινε», φυσικοί του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου Μεξικού
συναρμολογούν μέσα στην Πυραμίδα του Ηλίου το μεγαλύτερο
ανιχνευτή υποατομικών σωματιδίων, με σκοπό να εντοπίσουν
ταφικούς θαλάμους που ίσως κρύβονται στο εσωτερικό της. Κατά τον
επικεφαλής του προγράμματος, δρ Αρτούρο Μενκάκα, «γίνεται
προπάθεια να εντοπίσουμε διακυμάνσεις της πυκνότητας στην
πυραμίδα. Οι κοσμικές ακτίνες διεισδύουν παντού και το ποσό που
απορροφάται εξαρτάται από τι συναντούν στην πορεία τους. Ο
εντοπισμός περισσότερων του αναμενόμενου μυονίων -υποατομικών
σωματιδίων συγγενών των ηλεκτρονίων που παράγονται από τη
σύγκρουση κοσμικών σωματιδίων με μόρια της ατμόσφαιρας- θα
αποτελεί ένδειξη για την ύπαρξη κοιλοτήτων. Οταν τα μυόνια, που
κινούνται σχεδόν με ταχύτητες φωτός, συναντήσουν υλικό εμπόδιο, τα
περισσότερα το διαπερνούν, ορισμένα όμως απορροφώνται και
αφήνουν χαρακτηριστικά ίχνη που καταγράφονται στον ανιχνευτή».
Πιστεύετε πως υπάρχει κάποια αλήθεια όταν έλεγε πως θα έρθει
σύντομα η εποχή όπου η Ατλαντίδα θα αναδυθεί και πως θα
ανακαλύψουμε την Χαμένη Αίθουσα των Χρονικών κάτω από τα πόδια
της Αιγυπτιακής Σφίγγας; Τώρα ανοίξατε ένα μεγάλο κεφάλαιο με τον
Κέησυ γιατί πηγαίνει προς τον χώρο της μεταφυσικής. Θα σας πω με
λίγα λόγια για να καταλάβει και ο κόσμος. Ο Κέησυ ήταν Αμερικανός
θεραπευτής και είχε την ικανότητα σε κατάσταση αυτοϋπνωσης να
κάνει διαγνώσεις για δικές του ασθένειες αλλά και άλλων ανθρώπων
που έρχονταν να ζητήσουν τη βοήθεια του κι αυτός πράγματι έδινε
θεραπευτικές αγωγές οι οποίες ήταν παράξενες ιατρικά, αλλά
αποτελεσματικές. (τέλος α πλευράς). Ο Κέυς όλη του τη ζωή έδινε
υπαγορεύσεις σε ανθρώπους που αντιμετώπιζαν κάποιο πρόβλημα.
Πίστευε όμως και στη μετενσάρκωση, συχνά περιέγραφε
προηγούμενες ζωές ανθρώπων εδώ στη Γη που έφταναν και μέχρι
πριν 50.000 χρόνια και οι οποίοι κατ' αυτόν ζούσαν σε μια χώρα της
Εδέμ που ονομαζόταν Ατλαντίδα. Από τις πολλές υπαγορεύσεις που
έδωσε, για διαφορετικά άτομα, βρήκε ότι περίπου 700 από αυτά είχαν
ενσαρκώσεις στην Ατλαντίδα που επηρέαζαν την τρέχουσα ζωή τους.
Μέσα από αυτές τις υπαγορεύσεις ζωής ο Κέησυ ανέλυσε πλήρως και
περιέγραψε τη χαμένη Ατλαντίδα, έδωσε τη θέση της στον Ατλαντικό,
τα νησιά που την αποτελούσαν, τις ονομασίες τους, περιέγραφε
εξεγέρσεις των κατοίκων της και περιέγραψε την καταστροφή της
Ατλαντίδας. Σύμφωνα με τη θεωρία του, πολλές οντότητες που είχαν
μια ή περισσότερες ενσαρκώσεις στην Ατλαντίδα, ενσαρκώνονται πάλι
στη Γη σ' αυτό τον αιώνα και κυρίως στην Αμερική. Πολλές από τις
υπαγορεύσεις του όμως βρέθηκαν αληθινές. Σε μια υπαγόρευση ας
πούμε που έγινε το 1940 ο Κέυς προείπε ότι τμήματα της Ατλαντίδας
θα αναδυθούν γύρω στο 1968-69. Πράγματι, το 1968 βρέθηκαν τα
υποθαλάσσια Κυκλώπεια τείχη στο νησί Μπίμινι, στις Μπαχάμες. Η
περίπτωση του Κέυς είναι συγκλονιστική και θα πρέπει να αναλυθεί
σύμφωνα με τα πορίσματα της γενετικής και της βιολογίας. Τι λένε τα
πορίσματα αυτά; Ότι η αρχέγονη μνήμη και συνείδηση, η
συλλογική συνείδηση που αποκτά ο άνθρωπος, δηλαδή η μνήμη
των προπατόρων μας κοινώς, καταγράφεται στον πυρήνα του
ανθρώπινου DNA και κληρονομείται στις επόμενες γενιές. Ο Κέυς
πιστεύω πως κατάφερε να ξυπνήσει τη συλλογική αυτή μνήμη
από το λήθαργο της. Θεωρώ πως με την ανακάλυψη της
Ατλαντίδας ο Κέυς θα αποδειχθεί αληθινός προφήτης.
20. 'Aρα θα ανακαλυφθεί η αίθουσα των χρονικών;

Σε πάρα πολλές υπαγορεύσεις του ο Κέυς λέει ότι οι Ατλάντιοι, πριν

την καταστροφή, μετέφεραν τα αρχεία τους στην Αίγυπτο αλλά και σε
άλλα δύο μέρη για να διαφυλάξουν και ότι κάποια μέρα θα βρεθούν.
Συγκεκριμένα, σε μια υπαγόρευση λέει ότι η αίθουσα των
αρχείων βρίσκεται ανάμεσα στη Σφίγγα και στο Ποτάμι. Σε μια
άλλη λέει ότι η αίθουσα βρίσκεται στη δίοδο ανάμεσα στη Σφίγγα
και στη Πυραμίδα των αρχείων. Στα σημεία όμως αυτά, ανάμεσα
στη Σφίγγα και το ποτάμι, που παλαιότερα ο Νείλος ήταν πιο κοντά
στη Σφίγγα από ότι είναι τώρα, δεν βρέθηκαν μέχρι στιγμής τα αρχεία.
Ανέφερε όμως ότι τα αρχεία διαφυλάχθηκαν και σε άλλα μέρη, όπως
π.χ κάπου στη χερσόνησο του Γιουκατάν αλλά και στην ίδια την
Ατλαντίδα που καταποντίστηκε και τα αρχεία θα βρεθούν όταν
ερευνηθεί το σημείο αυτό. Τώρα αυτά, είναι πραγματική ανάμνηση από
τις καταχωρημένες πληροφορίες του ανθρώπινου DNA ή
παραπληροφόρηση; Κανείς δε ξέρει. Νομίζω ότι δεν έχει κριθεί ακόμη
το ζήτημα. Ο χρόνος θα δείξει.

Έκθεμα/τα του Μουσείου Ατλαντίδας στην Αθήνα.

21. Σχετικά με τα όσα καταγράφει ο Πλάτωνας για την Ατλαντίδα στα

έργα του, θεωρείται πως είναι ακριβή και ιστορικά αληθή ή πρόκειται
για μια συμβολική ιστορία, μια κοινωνική - ψυχολογική αλληγορία;

Νομίζω ότι είναι ακριβή. Δε θα επεκταθώ πολύ στο θέμα γιατί έχει
πολυσυζητηθεί, αλλά με λίγα λόγια υπάρχουν γεωγραφικά στοιχεία
στην περιγραφή του Πλάτωνα, για τη μορφή και το σχήμα των
Ηράκλειων Στηλών, για ορισμένα σημεία του Ατλαντικού και για μια
νέα ήπειρο, πέραν της Ατλάντίδας, που δεν κατονομάζει. Άλλωστε, οι
αναφορές του Πλάτωνα είναι βέβαια ένα στοιχείο στην έρευνα μου,
αλλά όχι το πιο σοβαρό. Πάντως εγώ δε μπορώ να φανταστώ πως ο
Πλάτωνας κορόιδεψε όλο τον κόσμο και δίνω μια απάντηση σε αυτούς
που λένε ότι αυτά που λέει ο Πλάτωνας δεν είναι πραγματικά. Τι ήταν ο
Πλάτωνας; Κανένας απατεώνας; Ας το πάρουμε όμως και από άλλη
οπτική γωνία. Ας υποθέσουμε ότι ο Πλάτωνας δεν έλεγε καθόλου αυτή
την ιστορία, ότι δε γνωρίζαμε τίποτα για την Ατλαντίδα από τα γραπτά
του Πλάτωνα. Πάλι σήμερα δε θα αναζητούσαμε την ύπαρξη ενός
προκατακλυσμιαίου πολιτισμού ; Υπάρχουν τόσες ενδείξεις σε
ολόκληρο τον κόσμο, τόσα ανεξήγητα ευρήματα και φαινόμενα,
αναφορές και οι μύθοι που θα το κάναμε. Απλώς ο Πλάτωνας μας
έδωσε το όνομα του πολιτισμού και μας προσανατόλισε. Άλλωστε,
όπως είπαμε υπήρχαν και προγενέστερες αναφορές για την Ατλαντίδα
από τον Πλάτωνα

22. Υπάρχουν απόγονοι των Ατλάντων σήμερα;

Ναι, πιστεύω ότι υπάρχουν. Υπάρχουν συγκεκριμένες φυλές που

μπορώ να κατονομάσω. Είναι οι Βάσκοι της Ισπανίας, που κατοικούν
στα Πυρηναία όρη. Αυτοί διαφέρουν από τους γείτονες τους στην
εμφάνιση και τη γλώσσα και μάλιστα η γλώσσα των Βάσκων είναι η
μοναδική της Δυτικής Ευρώπης που δεν είναι μια άρια γλώσσα. Οι
νησιώτες των Καναρίων, που έχουν ελάχιστες ομοιότητες με
οποιαδήποτε άλλη αφρικανική φυλή και συνήθιζαν να ταριχεύουν τους
νεκρούς τους. ʼλλες φυλές είναι οι Βέρβεροι της Β. Αφρικής, που έχουν
γλωσσικά ιδιώματα επηρεασμένα από τη λέξη "τλας", αλλά και μια
μικρή, σχετικά άγνωστη φυλή, οι Ντόγκον, που κατοικούν στο Νότιο
Μαλί, στη Δυτική Αφρική. Αυτοί λατρεύουν ακόμη και τώρα τον
Σείριο, έχουν αστρονομικές γνώσεις και λένε ότι κατάγονται από
τους Βέρβερους, οι οποίοι όμως αναφέρουν καθαρά ότι
κατάγονται από τους 'Aτλαντες. Επίσης, θεωρώ πως στις φυλές
που κατάγονται από τους 'Aτλαντες θα πρέπει να
συγκαταλέξουμε και τους Ινδιάνους της Αμερικής αλλά και άλλες
φυλές που δεν έχω υπόψην μου.

23. Οι Έλληνες;

Δε μπορώ να απαντήσω στο θέμα αυτό διότι υπάρχουν πολλές

επιμειξίες... Οι Έλληνες έφτιαξαν τον δικό τους πολιτισμό και
πολλά πράγματα μπορεί να έχουν επιρροές αλλά. Πάντως
υπάρχουν επιρροές από την Ατλαντίδα στα νησιά του Αιγαίου, σε
παραδόσεις, στη μυθολογία... Μη ξεχνάμε ότι ο Δίας γεννήθηκε
σ'ένα βουνό της Κρήτης, τον πήρε η Ρέα για να τον σώσει από
τον Κρόνο, που κατοικούσε σε ένα νησί στον Ατλαντικό κι έτρωγε
τα παιδιά του. Για αυτό και η Ρέα πήγε στην Κρήτη και γέννησε
εκεί το Δία, μακριά από τον Κρόνο. Επίσης, η λατρεία των
δώδεκα θεών ξεκίνησε από την Κρήτη, οι παραδόσεις της
Κρήτης, όπως ο ταύρος κτλ έχουν σχέση με τις παραδόσεις των
Ατλάντων. Συσχετισμός μεταξύ των δύο πολιτισμών υπάρχει
αλλά οι Έλληνες έφτιαξαν τον δικό τους πολιτισμό, έγιναν και
πολλές επιμιξίες.. Ίσως ο πολιτισμός αυτός να επισκίασε την
επιρροή των Ατλάντων και για αυτό δε μπορούμε να
απαντήσουμε με σιγουριά αν οι Έλληνες είναι απόγονοι των
Ατλάντων ή όχι.

Aν η Ελλάδα είναι ο εγκέφαλος με το Παγκαιο φουλ στο χρυσο και το

Λαυριο στο ασήμι, οι νευρώνες

Οι Δελφοι ο ομφαλος

Η Αίγυπτος με τις πυραμίδες το στήθος

Η Λεσβος είναι η καρδιά (Σύμπτωση το μοναστηρι του αρχάγγελλου

Μιχαήλ στο Μανταμάδο?)

Η έρημος της τακλα μακαν το μουνι

Αφρική και Ρωσια τα Χέρια, Ευλογημένα,

Και Αμερική και Αυστραλια τα πόδια, ένα πλήρες σώμα αν μ

καταλαβένετε εσεις που διαβάζετε το παραλήρημα του ερευνητή. Το
μυστικο κρύβεται στους ΔΕΛΦΟΥΣ ΑΘΗΝΑ ΛΕΣΒΟ