William Shakspear

William Shakespeare (bosanskiVilijam ekspir; 26. aprila 1564. - 23. april 1616.), engleski
pjesnik, dramatiar i glumac, esto ga smatraju engleskim nacionalnim pjesnikom i po
mnogima je najvei dramatiar svih vremena. Shakespeare zauzima poloaj jedinstven u
svijetu knjievnosti. Ostali pjesnici, kao to su Homer i Dante, i pisci kao to su Lav Tolstoj i
Charles Dickens, prevazili su nacionalne barijere, ali ugled nijednog od ovih pisaca se ne
moe porediti sa ugledom koji ima ekspir. Njegove predstave koje je pisao krajem 16. vijeka
i poetkom 17. vijeka za pozorite sa malim repertoarom, sada se izvode i itaju ee i u vie
zemalja nego ikad prije.
Biografija
Prvi pokuaji biografskog istraivanja o ivotu ovog pisca su poeli tek nakon vie od pola
vijeka poslije Shakespearove smrti, i stoga se ne zasnivaju na podacima iz prve ruke. Malo
biografija pa ak i o poznatim linostima je pisano u to vrijeme. Takoer, iako moda izgleda
udno danas, drama nije smatrana ozbiljnom knjievnou u to vrijeme, tako da dramaturzi
uopte nisu smatrani dostojnim da bi se o njima pisalo. Osim toga pozorita su bila zatvorena
od strane Puritanaca 1642. godine, 36 godina nakon smrti Williama Shakespeara, zbog ega
su izgubljeni mnogi dokumenti i rukopisi. Ipak, poznat je iznenaujui broj injenica o njemu
i njegovom pozorinom djelovanju. William Shakespeare se rodio u gradiu Stratford na rijeci
Avon 1564. godine, u grofoviji Warwickshire, Engleska. U parohijskom zapismiku za gradi
Stratford zabiljeeno je da je William krten 26. aprila 1564. godine. Stvarni datum roenja
ovog pisca nije poznat. Bio je tree i najstarije muko dijete od osmero djece. Otac mu je bio
John Shakespeare, ugledan i imuan graanin, trgovac-zanatlija, lan Optinskog vijea. O
njegovom dobrom imovinskom statusu govori i podatak da je 1596. godine John Shakespeare
mogao platiti da on i njegovo potomstvo moe upotrebljavati porodini grb koji prikazuje
sokola i koplje te ima francuski natpis: "Non sans droit" (Ne bez prava). Uz sve to John
Shakespeare je 1571. godine izabran za gradonaelnika Stratforda. Majka Williama
Shakespearea zvala se Mary, a djevojako prezime bilo joj je Arden. Shakespeare je pohaao
kolu u svom rodnom gradu gdje je uio latinski i osnove grkog jezika. Mora da je za
vrijeme svog boravka u ovoj koli nauio gledati izvan mehanike jezika uoavajui ljepotu
literature. itao je Ovidija koji je ostao omiljen tokom cijelog njegovog ivota, zatim Plauta
najomiljenijeg pisca latinskih komedija. Takoer je bio upoznat sa govornitvom i logikom
kroz pisanje Cicerona i Kvintilijana, kao i latinske historije, filozofije. Postoje pretpostavke da

je William Shakespeare napustio kolu 1578. godine kada su poslovi njegovog oca poli
nagore, te je prisustvo etrnaestogodinjeg sina u kui postalo neophodno. Od tada pa do
njegove 18 godine o njemu ne postoje nikakvi pisani podaci. Tek od 18. septembra 1582.
godine postoji dokument koji govori o enidbi Williama Shakespearea s Ann Hathaway iz
oblinjeg zaseoka Shotery, a koja je bila osam godina starija od njega. U braku najvjerovatnije
nije bio sretan, jer je esto pisao protiv ranih brakova. Godine 1583. rodila mu se kerka
Susan, a 1585. blizanci - kerka Judith i sin Hamnet. Onda se opet do 1592. godine o
Shakespearu nita ne zna, a te se godine prvi put spominje kao glumac i dramski pisac.
Godine 1596. umire mu sin Hamnet, a 1597. godine u Stantfordu je kupio imanje pod
nazivom "New Place" i postao u meuvremenu suvlasnik pozorita "Globe". Nedugo potom,
1601. godine Shakespearu umire otac, a 1607. udala mu se kerka Susan za poznatog
londonskog lijenika Johna Halla. Godinu dana kasnije umire mu majka, a iste godine
Willliam se povlai iz Londona u svoj rodni grad, premda je povremeno dolazio u London
(npr. 1612. godine kao svjedok u jednoj parnici). Iste godine (1612.) umire mu brat Gilbert, a
sljedee 1613. i posljednji brat Richard, kada je u Londonu izgorjelo pozorite Globe. Godine
1616. udala mu se kerka Judith, a 23. aprila iste godine umro je u 52-oj godini ivota u svom
rodnom gradu, gdje je i sahranjen u crkvi sv. Trojstva u blizni oltara. Iznad groba postavljena
je 1623. godine spomen bista s latinskim natpisom:
Po mudrosti Nestor, po genijalnosti Sokrat, po umjetnosti Vergilije. Zemlja pokriva, narod
plae, a Olimp ga ima.
Shakespeareova supruga Ann umrla je 1623. godine, sedam godina poslije smrti svoga mua.
Iste godine u Londonu svjetlo dana ugledalo je prvo izdanje svih djela Williama Shakespeara.
Posljednji njegov neposredni potomak, unuka Elisabeth, kerka Susan i dr Johna Halla umrla
je 1670. godine ime se loza gasi.

Stvaralatvo
Naunici su esto kategorisali ekspirovo umjetniko stvaralatvo u etiri grupe: komedije,
historije, tragedije i romanse, a njegov rad je grubo podijeljen u etiri perioda.
Pievo stvaralatvo se uglavnom dijeli na nekoliko kategorija:

U prvom periodu do sredine 1590-ih pisao je uglavnom komedije pod uticajem rimskih i
italijanskih modela i historijske predstave u popularnoj tradiciji hronike.
Drugi period je poeo od oko 1595. godine sa tragedijom Romeo i Julija, a zavrio se sa
tragedijom Julije Cezar iz 1599. godine. Za to vrijeme je napisao ono to se smatra njegovim
najveim komedijama i historijama.
Trei period od 1600. do 1608. godine je vrijeme kad je Shakespeare napisao veinu svojih
najveih tragedija.
U etvrtom periodu od 1608-1613. godine uglavnom je napisao tragikomedije ili romanse.
Uz dramski opus, Shakespeare je i autor spjevova, te moda najbolje zbirke ljubavne poezije
u engleskoj i svjetskoj knjievnosti.
Rane drame
Prva poznata djela Williama Shakespearea su Richard III i tri dijela Henrik VI, napisana u
ranim 1590-im u vrijeme popularnosti historijskih drama. Njegovim dramama je danas teko
odrediti vrijeme pisanja, ali ispitivanjem tekstova dolazi se do pretpostavke da Tit Andronik,
Komedija nesporazuma, Ukroena goropadnica i Dva plemia iz Verone takoer pripadaju
najranijem stvaralakom periodu ovog pisca. Njegove prve historije, koje su dosta zasnovane
na Hronikama iz Engleske, kotske i Irske iz 1587. godine u izdanju Raphaela Holinsheda
dramatizuju pogubne rezultate slabih ili korumpiranih vlasti i protumaene su kao opravdanje
za porijeklo dinastije Tudor. Njihov sastav je bio pod uticajem radova drugih elizabetanskih
dramaturga, a posebno Thomasa Kyda i Christophera Marlowea. Tu je i uticaj tradicije
srednjovjekovne drame i predstava Seneke. Predstava Komedija nesporazuma je takoer
zasnovana na klasinim modelima, ali nisu utvreni izvori za Ukroenu goropadnicu iako se
odnosi na posebnu istoimenu predstavu koja moda potie iz narodnih pria. Kao u djelu Dva
plemia iz Verone u kojem se pojavljuju dva prijatelja koji naizgled odobravaju silovanje, ili u
Ukroenoj goropadnici u prii o ukroavanju enskog nezavisnog duha od strane mukarca su
teme koje ponekad mue moderne kritiare i filmske reisere.
Zrelo doba
ekspirove rane klasine i italijanske komedije koje sadre vrste dvostruke radnje i precizne
komine sekvence, ustupaju sredinom 1590ih mjesto romantinoj atmosferi u njegovim
najveim komedijama. San ljetne noi je duhovita mjeavina romantike, vilinske magije, i

scena iz obinog ivota. Njegova sljedea komedija jednako romantini Mletaki trgovac
sadri prikaz osvetoljubivog jevrejskog zajmodavca Shylocka to se odrazilo na elizabetanske
stavove, ali moe izgledati rasistiki modernoj publici. U duhovitosti i igri rijei u djelu
Mnogo vike ni za to armantnom seoskom okruenju u Kako vam drago i ivahnom veselju
u Bogojavljenskoj noi upotpunjuje Shakespearov niz velikih komedija. Nakon lirskog
Richarda II koji je napisan gotovo u potpunosti u stihu,Shakespeare uvodi proznu komediju u
historije iz kasnih 1590-ih, Henrik IV (I i II dio) i Henrik V. Njegovi likovi postaju sloeniji i
njeniji kako ih spretno prebacuje izmeu kominih i ozbiljnih scena, proze i poezije
postiui narativnu mjeavinu njegovog zrelog stvaralatva.
Ovaj period poinje i zavrava s dvije tragedije: Romeo i Julija poznate romantine tragedije
erotikom ispunjene adolescencije, ljubavi i smrti i Julije Cezar na osnovu prevoda Plutarhove
Paralelni ivoti od Sir Thomasa Northa iz 1579. godine koja je uvela novu vrstu drame. Prema
ekspirovskom uenjaku Jamesu Shapirou, u tragediji Julije Cezar:razne niti politike, likovi,
sutina, savremeni dogaaji, ak i ekspirovo vlastito razmiljanje o inu pisanja, poinju da
se stapaju jedno u drugo.
Njegovo tzv "tragino razdoblje" je trajalo od oko 1600-1608, iako je takoer napisao tzv.
"problemske predstave" Mjera za mjeru, Troilus i Cressida, i Sve je dobro to se dobro
svri. Za to vrijeme i prije toga pisao je tragedije. Mnogi kritiari smatraju da najvee
tragedije Shakespearea predstavljaju vrhunac njegove umjetnosti. Junak prve tragedije
Hamlet, o kojem se vjerovatno vie raspravljalo nego o bilo kojem drugom ekspirovskom
liku, posebno zbog njegovog uvenog monologa:
"Biti ili ne biti, pitanje je sad."
Za razliku od neodlunog Hamleta, ija je fatalna mana oklijevanje, junaci tragedija koje su
uslijedile, Othello i Kralj Lear, su upropateni zbog njihovih brzopletih i pogrenih
odluka. Radnje ekspireovih tragedija esto zavise od takvih fatalnih greaka ili propusta koje
uznemiravaju ustaljeni red i unitavaju heroja zajedno sa onima koje je volio. U Othellu,
zlikovac Iago podrzava Othellovu seksualnu ljubomoru do take u kojoj Othello ubija nevinu
enu koja ga voli. U Kralju Learu, stari kralj je pocinio traginu greku odustajanjem od
njegove moi, to je izazvalo scene dovodei do ubistva njegove keri uz muenje i
osljepljivanje vojvode od Gloucestera. Prema kritiaru Franku Kermodeu:
" predstava ne nudi dobre likove, niti svojoj publici nudi olakanje od svoje okrutnosti".

U Macbethu, najkraoj i najzbijenijoj ekspireovoj tragediji, nekontrolisana ambicija podstie

Macbetha i njegovu suprugu Lady Macbeth da ubiju zakonitog kralja i uzurpiraju prijestolje,
dok ih na kraju vlastita krivica ne uniti.

U ovoj predstavi, Shakespeare dodaje natprirodni element u sadraj ove tragedije. Njegove
posljednje velike tragedije, Antonije i Kleopatra i Koriolana sadre neke od najboljih poetskih
ostvarenja Shakespearea i smatraju se njegovim najuspjenijim tragedijama po pjesniku i
kritiaru T.S. Eliotu.
Poznije doba stvaralatva
U svom zavrnom periodu Shakespeare je zavrio jo tri velike predstave: Cymbeline, Zimska
bajka i Bura, kao i saradnju na, Perikle, Princ od Tira. Manje sumorne od tragedije, ove etiri
predstave su tee u tonu nego komedije iz 1590-ih, ali one zavravaju pomirenjem i
oprotajem od eventualno moguce tragine greke. Neki komentatori vidjeli su ove promjene
u raspoloenju kao dokaz spokojnijeg pogleda na ivot u ekspirovom djelu, ali to moe samo
odraavati pozorina modna kretanja iz tog vremena. Shakespeare je saraivao na jo dvije
preostale predstave, Henrik VIII i Dva kraljevia, vjerovatno sa Johnom Fletcherom.
Kao to je bilo i normalno u to vrijeme, Shakespeare je zasnovao mnoge njegove drame po
djelima drugih pisaca, preradio je stare prie i historijski materijal. Na primjer, Hamlet (iz
1601. godine) je vjerovatno prerada starijeg, izgubljenog djela (tzv. Ur - Hamlet), a Kralj Lear
je obrada starijeg djela Kralj Leir. Za predstave po historijskim temama Shakespeare se
uglavnom oslanjao na dva glavna teksta. Veina rimskih i grkih drama zasnovane su na
Paralelnim zivotima od Plutarha (engleski prevod Sir Thomasa Northa iz 1579.), a predstave
iz engleske historije su napisane zahvaljujui Hronikama od Raphaela Holinsheda iz 1587.
godine.
Neke od ekspirovih predstava prvi put su se pojavile u tampi kao niz izdanja manjeg
formata (quartos), ali veina je ostala neobjavljena do 1623. godine, kada je posthumno
objavljena zbirka u veem formatu (First Folio). Tradicionalna podjela njegovih drama na
tragedije, komedije i historije slijedi logiku zbirke objavljene u veem formatu (First Folio).
Meutim, moderna kritika je oznaila neke od ovih predstava "problemskim dramama", jer
izmiu lahkoj kategorizaciji i konvenciji, te su uveli pojam "romanse" za kasnije komedije.

Postoje mnoge kontroverze o tanoj hronologiji ekspirovih drama. Osim toga, injenica da
sam Shakespeare tokom svog ivota nije dao u tampu prave verzije njegovih drama
djelimino dovodi do problema sa autentinou njegovih tekstova, sto je est problem sa
njegovim dramama. To znai da nekoliko predstava mogu imati razliite verzije tekstova. Kao
rezultat toga, problem identifikacije onoga sto je Shakespeare u stvari napisao je postala
glavna briga kod veine modernih izdanja. Tekstualna korupcija takoer proizilazi iz
tamparskih greaka ili pogreno skeniranih linija iz izvornog materijala. Osim toga, u doba
prije standardizovanog pravopisa Shakespeare je esto pisao rije nekoliko puta u razliitim
pravopisnim pravilima, dodatno poveavajui konfuziju kod prevodilaca. Moderni uenjaci
takoer smatraju da je Shakespeare mijenjao svoje predstave iz godine u godinu, to bi moglo
dovesti do dvije postojee verzije jedne predstave. [3]
Posljednje pieve drame su ostale trajno popularne kod publike, a utemeljile su i tradiciju
bajkovito-nadrealnih djela u engleskoj i amerikoj knjievnosti.
Poezija
ekspirovi soneti su zbirka od 154 pjesama koje se bave takvim temama kao: ljubav, ljepota,
politika i smrtnost. Sve osim prve dvije pojavile su se u izdanju iz 1609. godine pod nazivom
ekspirovi soneti pod brojevima 138 ("Kad mi se ljubav kune da je stvorena od istine") i
144 ("Dvije ljubavi imam ja, udobnost i oaj") ranije objavljene mjeovite zbirke iz 1599.
godine pod nazivom Strastveni hodoasnik.
Uslovi pod kojima su objavljeni soneti su nejasni. Godine 1609. tekst je posveen jednom
"Gospodinu WH" koji je opisan kao "jedinim roditeljem" pjesama od izdavaa Thomasa
Thorpea. Ne zna se ko je taj ovjek, iako postoje mnoge teorije. Osim toga, nije poznato da li
je objavljivanje soneta odobrio sam Shakespeare. Pjesme su vjerovatno napisane u periodu od
nekoliko godina.
Pored njegovih soneta, Shakespeare je napisao nekoliko duih narativnih pjesama, "Venera i
Adonis", "Silovanje Lukrecije" i "Ljubavnikova alba". Ove pjesme su izgleda napisane ili u
pokuaju da se osvoji pokroviteljstvo bogatog dobrotvora (kao to je bilo uobiajeno u to
vrijeme) ili kao rezultat takvog pokroviteljstva. Na primjer , "Silovanje Lukrecije" i "Venera i
Adonis" su bili posveeni ekspirovom pokrovitelju Henry Wriothesley, 3. grofu od
Southamptona.

Osim toga, Shakespeare je napisao kratku pesmu "Feniks i kornjaca". Zbirka "Strastveni
hodoasnik" mu se pripisuje nakon njegovog prvog objavljivanja 1599., ali u stvari samo pet
njenih pjesama su ekspirove i pripisivanje je povueno u drugo izdanje.
Uticaj
William Shakespeare je jedan od nekolicine najveih svjetskih imaginativnih knjievnika,
autor koji bez sumnje spada u najuu elitu vrhunskih pisaca. Ne samo autor za usku i
naobraenu elitu, Shakespeare je moda i najpopularniji svjetski spisatelj. Njegova djela
predstavljaju okosnicu svjetskih pozorita, a nala su i snanoga odjeka u drugim
umjetnostima, od muzike do slikarstva i filma. Neprocjenjiv je uticaj koji je izvrio na
svjetsku knjievnost, a sumarno bi se moglo rei da e vjerovatno i dalje uivati popularnost i
simpatije, kako kod laike publike, tako i kod strunjaka i pisaca- i to zbog vie initelja,
meu kojima su najvjerovatnije presudni njegov svjetovni i slobodni duh neokovan dogmama
vremena, kao i raznovrsnost u prikazu ljudske doivljajnosti koja se kree od tragedije do
komedije, od pesimizma do optimizma, od naturalistikog egzistencijalizma do vizionarne
fantazijske romanse.
Na pozorite
Ne samo da je Shakespeare uspio stvoriti neke od najcjenjenijih predstava u zapadnoj
knjievnosti, on je takoer izmijenio englesko pozorite irenjem oekivanja o tome ta bi se
moglo postii kroz karakterizaciju, zaplet, radnju, jezik i anr. Njegova poetska umjetnost
pomogla je u podizanju statusa popularnog pozorita, kojem su se divili intelektualci kao i oni
koji su traili istu zabavu.
Pozorite se mijenjalo kada je Shakespeare prvi put stigao u London u kasnim 1580im ili
poetkom 1590ih. Ranije su najei oblici popularnog engleskog pozorita bile moralne
predstave iz vremena vladarske dinastije Tudor. Ove predstave, koje su bile mjeavina
pobonosti, farse i urnebesne komedije, bili su alegorije u kojima se likovi olieni moralnim
vrlinama koje potvruju vrline takvog moralnog ivota navode protagoniste da odabiru takav
ivot nad zlom. Likovi i zapleti u radnjama su simbolini, a ne stvarni. Kao dijete,
Shakespeare je vjerovatno bio izloen ovoj vrsti pozorita (uz pozorine predstave koje su
naglasak stavljale na tajanstvenosti i uda). U meuvremenu, na univerzitetima su
organizovane, akademske pozorine predstave zasnovane na rimskim dramama. Ove
predstave su se esto izvodile na latinskom, gdje je stavljen vei naglasak na poetski dijalog,

ali je naglasak bio na dugotrajnim govorima u odnosu nad samim fizikim djelovanjem na
bini.
Do kasnog 16.vijeka popularnost moralnih i akademskih predstava je oslabila ojaavanjem
engleske renesanse i pojavom dramskih pisaca kao to su Thomas i Christopher Marlowe Kyd
koji su zapoeli revoluciju pozorita. Njihove predstave mijeaju stare moralne drame s
akademskim pozoritem za stvaranje novog sekularnog oblika pozorita. Nove drame su
imale poetsku rasko i filozofsku dubinu akademskih pozorinih predstava i nepristojan
populizam u moralnosti. Nadahnut ovim novim stilom Shakespeare je ove promjene podigao
na novi nivo, stvarajui predstave koje ne samo imaju odjeka na emotivnom nivou s
publikom, nego i istrauju i raspravljaju osnovne elemente onoga ta znai biti ljudsko
bie.Roland Mushat je izjavio: da u predstavama poput Hamleta Shakespeare ujedinjuje
osobine likova u predstavi sa radnjom na nain da radnja postaje zavisna o razvoju glavnih
likova. U predstavi Romeo i Julija, tvrdi Jill Levenson: Shakespearova mjeavina tragedije i
komedije stvaraju novi romantini tragedijski anr (prije Shakespearea, romantika nije
smatrana dostojnom temom za tragediju ) . Na kraju kroz monologe Shakespeare istrauje
unutranju motivaciju i sukob samog lika u predstavi, a ne kako je bilo uobiajeno
predstavljanjem likova, prenoenjem informacija ili razraivanjem radnje u predstavi.
Shakespearove predstave prikazuju irok spektar emocija, i njegov enciklopedijski uvid u
ljudsku prirodu razlikuje ga od bilo kojeg od njegovih savremenika. Svaki dan ivota u
Londonu koji se veoma brzo razvijao s rastom proizvodnje, daje vitalnost njegovom jeziku.
On je u pozorite ak uveo prostor za stajanje za nie klase koje je dosta koristio u svojim
predstavama. To je, kae Boris Ford "spasilo dramu od akademske krutosti i ouvao njegovu
bitnu ulogu kao zabavne aktivnosti" . Najranije Shakespirove historijske pozorine predstave i
komedije prikazuju ludosti i dostignua kraljeva, i " u oblikovanju, saimanju, mijenjanjem
hronika, Shakespeare je stekao umjetnost dramatskog dizajna, na isti nain na koji je razvio
svoj izvanredan uvid u lik, njegov kontinuitet i njegove varijacije."
Na literaturu
Shakespeare je bio veoma uticajan na veliki broj pisaca u narednim vijekovima poslije
njegove smrti, ukljuujui Hermana Melvillea, Charlesa Dickensa, Thomasa Hardya, i
Williama Faulknera. Shakespearovi citati pojavljuju se u cijelom stvaralakom opusu Charlsa
Dickensa, a mnogi od dickensovih naslova su uzeti iz djela Williama Shakespearea. Melville
je esto koristio ekspirovska sredstva, ukljuujui formalne didaskalije i proirene monologe,

kao u romanu Moby-Dick. U stvari, Shakespeare je toliko uticao na Melvillea da je glavni lik
u romanu kapetan Ahab klasini lik iz ekspirovske tragine figure, "veliki ovjek sruen zbog
svojih mana." Shakespeare je uticao i na niz engleskih pjesnika, posebno na Romantine
pjesnike koji su opsjednuti samosvijeu, modernom temom koju je Shakespeare namijenio za
predstave kao to su Hamlet. Njegova djela su bila tako uticajna na poeziju na engleskom
jeziku iz 19.vijeka da je kritiar George Steiner nazvao sve Engleske poetske drame od
Coleridgea do Tennysona "slabom varijacijom na Shakespearove teme."
Shakespeare je ujedinio tri glavne struje u literaturi: stih, poeziju i dramu. Za pjesnitvo
jezika, on je uveo svoju elokventnost i raznovrsnost dajui najuzvienijim izrazima elastinost
jezika. Drugo, sonete i poeziju je vezao u strukturi, a uveo je ekonomiju i intenzitet u
jezikom izrazu. U treem i najvanijem podruju, drami, on je spasio jezik od nejasnoa i
nepreglednosti unoenjem stvarnosti i ivosti. Shakespearov rad u prozi, poeziji i drami
oznaava poetak modernizacije engleske knjievnosti uvoenjem rijei i izraza, stila i oblika
u jezik. Njegova upotreba stiha je jedan od njegovih najvanijih uticaja na nain kako je
engleski jezik napisan. On je koristio tzv. prazan stih u cijeloj svojoj karijeri, eksperimentiui
i usavravajui ga. Slobodni ritam govora dao je Shakespearu vie slobode za eksperimente.
Izuzetan izbor rijei u zajednikom mjestu stiha, kae Boris Ford, utiu da se "tok samog
stiha, iri u slike koje izgleda na kraju snose znaajke ponavljanja, i da se oblikuju uz
predstavljanje likova i djelovanja u suptilnije i sugestivnije jedinstvo." emocije i situacije u
formi stiha daju prirodni tok jeziku sa dodatnim osjeajem fleksibilnosti i spontanosti.
Naunici su takoer otkrili 20.000 muzikih djela povezanih sa djelima Shakespearea. Tu su i
dvije opere Giuseppea Verdija, Otello i Falstaff , ija se kritinost usporeuje s onom od
izvornih predstava ovog pisca. Shakespeare je takoer inspirisao mnoge slikare, ukljuujui
romantiare i slikare prije Rafaela. Psihoanalitiar Sigmund Freud je na osnovu
Shakespearove psihologije, a posebno one iz djela Hamlet, koristio za njegove teorije ljudske
prirode.
Ugled
Ugled Williama Shakespearea je znaajno porastao tokom godina. Dok je bio iv i ubrzo
nakon njegove smrti, Shakespeare je bio potovan, ali nije bio smatran naboljim pjesnikom u
njegovo vrijeme. Bio je na nekim listama vodeih savremenih pjesnika, ali on nije imao ugled
poput Edmunda Spensera ili Philipa Sidneya. Nakon "Interregnum" faze zabrane od 16421660 godine, novo obnavljanje pozorinih trupa imalo je kao oslonac prethodne generacije

pisaca za pisanje njihovog repertoara, a najvie od svih veoma popularni duet Beaumont i
Fletcher, ali i Ben Jonson i Shakespeare. Kao i kod drugih starijih pisaca, Shakespearove
drame su nemilosrdno prilagoene kasnijim dramaturzima u fazu obnove pozorita sa malo
potovanja prema onome to e se kasnije razviti. Poevi od kraja 17. vijeka, Shakespeare je
poeo da se smatra najvanijim dramskim piscem na engleskom jeziku i u manjoj mjeri
pjesnikom. U poetku ovaj ugled je bio usredsreen na Shakespearea kao dramskog pjesnika,
koji se vie prouava preko tampanih stranica nego u pozoritu. Do poetka 19. vijeka
Shakespeare je poeo ostvarivati vrhunac svoje slave i popularnosti. Za to vrijeme njegove
pozorine predstave pruaju spektakl i melodramu za mase i bile su izuzetno popularne.
Kritiari iz vremena romantizma to su Samuel Taylor Coleridge podigli su nivo divljenja
prema Shakespearu do laskanja ili "barda", u skladu sa potovanjem iz vremena romantizma
za pjesnika kao proroka i genija. Sredinom 19. vijeka , Shakespeare je postao amblem
"engleskog ponosa i okupljanja za cijelu Britansko carstvo" kako je Thomas Carlyle napisao
1841.Kritiar Harold Bloom je napisao 1999. godine: "Shakespearov nastavak prevlasti je
empirijska sigurnost, a dramski pisac iz Stratforda se uopteno smatra pravim predstavnikom
svemira injenica nego bilo ko drugi prije ili poslije njega". Ova ocjena je bila dominantna
barem do sredine 18. vijeka.
Tragedije
Romeo i Julija (Romeo and Giuliett; 1593.),Tit Andronik (Titus Andronicus; 1594.),Julije
Cezar (1599.),Troilo i Kresida (Troilus and Cressida; 1601. - 1602.).Hamlet (1602.), Othelo
(1604.),Kralj Lear (King Lear; 1605.)Macbeth (1606.)Antonije i Kleopatra (1607.)Koriolan
(1608.)Timon Atenjanin (1608.)
Komedije
Uzaludni ljubavni trud (Love's Labour's Lost; 1590.),Dva plemia iz Verone (The Two
Gentlmen of Verona; 1591.),Komedija nesporazuma (The Comedy of Errors; 1593. 1594.),San ljetne noi (A Midsummer Night's Dream; 1594.),Mletaki trgovac (The Merchant
of Venice; 1595.)Ukroena goropadnica (The Taming of the Shrew; 1596.),Vesele ene
vindsorske (The Merry Wives of Windsor; 1599.),Bogojavljenska no ili Na tri kralja
(Twelfth Night; 1599. - 1600.),Mnogo vike ni za to (Much Ado About Nothing; 1600.),Kako
vam drago (As You Like It; 1600.),Sve je dobro to se dobro svri (All's Well That Ends Well;
1602. - 1604.),Ravnom mjerom /Mjera za mjeru (Measure for measure; 1604.),Periklo
(1608.),Cimbelin (Cymbeline; 1610.).Zimska pria (1610.)Oluja /Bura (The tempest; 1611.)

Historijske drame
Kralj Henrik VI (1591.),Kralj Richard III (1593.),Kralj Richard II (1594.),Kralj John
(1594.),Kralj Henrik IV (1596. - 1597.),Kralj Henrik V (1599.),Kralj Henrik VIII (1612.).
Pjesme
Soneti,Venera i Adonis (Venus and Adonis; 1593.),Napastovanje Lukrecije (The Rape of
Lucrece; 1594.),Strastveni hodoasnik (The Passionate Pilgrim).

San ljetne noi

San ljetne noi (eng. A Midsummer Night's Dream) je jedna od najpoznatijih fantastinih
komedija engleskog pisca Williama Shakespearea. Napisana je sredinom 1590-ih, vjerovatno
neposredno prije nego to je Shakespeare napisao Romeo i Julija. San ljetne noi je jedna od
njegovih najudnijih i najzabavnijih djela i oznaava odstupanje od njegovih ranijih radova i
od drugih radova iz vremena engleske renesanse. Predstava pokazuje kako obim
shakespeareovog uenja tako i irinu njegove mate.
Radnja
Tezej, vojvoda od Atine priprema se za enidbu sa Hipolitom, kraljicom Amazonki, uz
etvorodnevni festival pompe i zabave. On naruuje od Filostrata da pronae odgovarajue
zabave za ovu priliku. Egej, atinski plemi, marira u dvor Tezeja sa svojom kerkom
Hermiom, i dva mladia, Demetriusom i Lisanderom. Egeus eli da se Hermia uda za
Demetriusa (koji voli Hermiu), ali Hermia je zaljubljena u Lisandera i odbija da se podvrgne
volji svog oca. Egej trai punu zakonsku kaznu za Hermiu ako se ona suprotstavi volji njenog
oca. Tezej daje Hermiji vremena da razmisli do njegovog vjenanja, upozoravajui je da
nepotovanje elje njenog oca moe dovesti do njenog izgnanstva u manastir ili ak njenog
ubistva. Bez obzira na to, Hermia i Lisander planiraju da pobjegnu iz Atine sljedee noi i da
se vjenaju u kui lisanderove tetke, nekih 11 kilometara daleko od grada. Oni upoznaju sa
svojim namjerama hermijinu prijateljicu Helenu, koja je nekada bila vjerena sa Demetreusom,
ali ga i dalje ga voli iako ju je prevario nakon sastanka sa Hermiom. U nadi da e povratiti
njegovu ljubav, Helena govori Demetriusu o bjekstvu koje su planirali Hermia i Lisander. U
zakazano vrijeme Demetrius zajedno sa Helenom tajno prati u umi njemu namijenjenu mladu
i njenog ljubavnika.

U toj istoj umi bile su dvije vrlo razliite grupe likova. Prva je grupa vilenjaka, ukljuujui i
Oberona, njihovog kralja i Titanie njegove kraljice koji su se nedavno vratili iz Indije da
blagoslove brak Tezeja i Hipolite. Druga je grupa atinskih zanatlija koja je uvjebavala
predstavu nadajui se da e je izvesti za vojvodu i njegovu mladu. Oberon i Titania su u
sukobu oko mladog indijskog princa koji je dat Titaniji od strane prineve majke. Djeak je
toliko lijep da ga Oberon eli nainiti vitezom, ali Titania odbija. Traei osvetu Oberon alje
svog veselog slugu Pucka da ubere arobni cvijet, od ijeg soka (koji se prospe po kapcima
osobe koja spava) se moe nainiti da se ta osoba zaljubi u prva stvar koju on ili ona vidi
prilikom buenja. Puck dobija cvijet, i Oberon mu govori o svom planu za sipanje njegovog
soka po onim kapcima uspavane Titanije. Vidjevi da se Demetrius okrutno odnosio prema
Heleni, on nareuje Pucku da pospe malo soka po kapcima mladog atinjanina. Puck susree
Lisandera i Hermiju mislei da je Lisander atinjanin o kojem je Oberon govorio, Puck
upotrijebi malo ljubavnog napitka po njemu. Lisanderu se nakon buenja priinjava da vidi
Helenu i zaljubljuje se u nju naputajui Hermiu. Tokom noi Puck pokuava da ispravi svoju
greku, i Lisander i Demetreus se zaljubljuju u Helenu koja misli da je oni ismijavaju. Hermia
postaje toliko ljubomorna da ona pokuava da izazove Helenu na borbu. Demetreus i Lisander
se gotovo sukobljavaju da bi pridobili heleninu ljubav, ali Puck ih zbunjuje oponaajui
njihove glasove vodei ih sve dalje dok se nisu izgubili odvojeni u umi.
Kada se Titania probudila prva osoba koju je vidjela je Bottom, najgluplji iz grupe atinskih
zanatlija, iju glavu Puck podrugljivo pretvara u glavu magarca. Titania prolazi kroz smijenu
meuigru brinosti mislei da je njen voljeni. Na kraju, Oberon dobija odobrenje od Titanije
da indijskog djeaka naini vitezom, Puck iri ljubav napitak po lisanderovim kapcima, a do
jutra je sve bilo u redu. Tezej i Hipolita otkrivaju uspavane ljubavnike u umi i vraaju ih u
Atinu da se vjenaju. Demetrius sada voli Helenu, i Lisander sada voli Hermiu. Nakon
grupnog vjenanja ljubavnici gledaju Bottom-a i njegove kolege zanatlije kako izvode svoju
predstavu mumljajui govori urnebesnu verziju prie o Piramusu i Tisbe. Na kraju predstave
ljubavnici idu u krevet, a vile se kratko pojavljuju da blagoslove spavanje parovima sa
zatitnim armom i zatim nestaju. Samo Puck ostaje pitajui publiku za svoj oprost i
odobravanje i da pozove publiku da zapamti predstavu kao da je sve bio san.
Jezik i stil
Predstava San ljetne noi sadri predstavu unutar predstave koja se odlikuje komino
nespretnim pisanjem, siromanom scenografijom, jeftinim kostimima i groznom glumom.

Shakespeare je pozajmio likove Tezej i Hipolita iz grke mitologije. On je napisao ovu

predstavu kao i veinu njegovih drama u stilu slobodnog stiha. Ovaj stil je bio prilino nov
tokom 1500-ih. Shakespeare koristi razliite stilove pisanja kako bi odgovarali razliitim
karakterima. Na primjer, Bottom i njegovi prijatelji uglavnom govore u prozi koja im daje
jednostavan, zastarjeli kvalitet. Za govore Oberona i Titania pisac koristi mnogo sloeniji
oblik poezije, implicirajui izvrsnu ljepotu i magiju kraljevstva mate. Ova pria o frustriranoj
ljubavi i pogrenom identitetu nasmijava publiku sa lahkoom s kojom ljubavnici mijenjaju
predmet njihove naklonosti, jo uvijek vjerujui da su njihovi osjeaji potpuno iskreni.
Meutim, iako je komedija ova predstava postavlja takoer neka duboka i teka pitanja:ta je
ljubav? Kako i zato se ljudi zaljubljuju i zato prestaju biti zaljubljeni? Kako je ljubav vezana
za pitanja identiteta oba ljubavnika? Da li ljubavnici kontroliu sebe i svoje sudbine? ta je
stvarnije, "dnevno svjetlo" svijeta razuma i zakona ili "noni" svijet strasti i haosa?
Shakespeare ostavlja publici da odgovori na ova pitanja.
Likovi i njihova uloga u predstavi
Puck - poznat i kao Robin Goodfellow, je oberonov nestani vilenjak koji uiva u igrama
podvala obinim smrtnicima. Njegov oaravajui, nestani duh proima atmosferu u
predstavi, a njegovi nestaluci su uzrokuju mnoge komplikacije koje pokreu druge vane
dogaaje u predstavi.
Oberon - je kralj vilenjaka koji je u poetku bio u sukobu sa svojom suprugom Titanijom koja
odbija da se odrekne kontrole nad mladim indijskim princom koga Oberon eli za viteza.
Njegova elja da se osveti Titaniji ga navodi da poalje Pucka da dobije ljubavni napitak iz
cvijeta koji stvara toliko konfuzije i farse u predstavi.
Titania - prekrasna kraljica vilenjaka koja se opire pokuajima njenog mua, Oberona da
naini vitezom mladog indijskog princa koji joj je dat.
Lisander - je mladi Atinjanin zaljubljen u Hermiju. Njegov odnos sa Hermijom navodi na
temu o ljubavnim potekoama: on je ne moe otvoreno oeniti jer Egej njen otac je eli udati
za Demetriusa.
Demetrius - mladi Atinjanin koji je u poetku zaljubljen u Hermiju, ali se na kraju zaljubljuje
u Helenu. Demetriusova tvrdoglava potraga za Hermijom izbacuje ljubav iz ravnotee meu
kvartetom atinskih mladia i djevojaka omoguavajui simetrini aranman izmeu dva para.

Hermia - mlada Atinjanka, kerka Egeja. Hermija je zaljubljena u Lisandera i helenina

prijateljica iz djetinjstva. Kao rezultat nestaluka vilenjaka sa oberonovim ljubavnim
napitkom Lisander i Demetreus se iznenada zaljubljuju u Helenu.
Helena - mlada Atinjanka zaljubljena u Demetriusa sa kojim je nekada bila zaruena. Nakon
to je Demetrius upoznao heleninu prijateljicu Hermiju zaljubljuje se u nju i naputa Helenu.
U nedostatku povjerenja u svoj izgled, Helena misli da joj se Demetreus i Lisander rugaju
nakon vilenjakovog nestaluka to uzrokuje da se oba zaljube u nju.
Egej - hermijin otac koji se ali protiv njegove kerke Tezeju. Egej daje dozvolu da se Hermia
uda za Demetriusa, ali Hermia koja je zaljubljena u Lisandera odbija da se uda za Demetriusa.
Egejevo insistiranje na tome da Hermia mora potovati njegove elje ili e biti odgovorna po
atinskom zakonu to ga direktno stavlja izvan hirovitog sna carstva ume.
Hipolita - legendarna kraljica Amazonki, zarunica Tezeja. Kao i Tezej ona simbolizira red.
...i ostali sporedni likovi.
Hamlet
Hamlet, danski kraljevi jeste tragedija Williama Shakespearea. To je jedan od njegovih
najpoznatijih radova, a ujedno i jedan od najee citiranih pisanih djela na engleskom jeziku.
Hamlet je nazvan "prvom velikom evropskom tragedijom napravljenom u dvije hiljade
godina" koja je na listama svih najveih svjetskih knjiga. To je takoer jedan od najee
izvoenih Shakespeareovih predstava. Nalazi se na vrhu liste izvoenih predstava na "Royal
Shakespeare Company" od 1879. Sa 4.042 reda i 29.551 rijei Hamlet je najdua
Shakespeareova pozorina predstava.
Hamlet je tragedija tzv. "osvetnikog" anra, ali ipak nadilazi ovaj oblik kroz izuzetan
naglasak na unutranja previranja glavnog lika u predstavi. U preokretu glavnih dramskih
dogaaja, Hamletovih unutranjih previranja - njegove dunosti da osveti ubijenog oca,
njegov bijes na moralno ugroenu majku, i njegov osjeaj dunosti preko vladajuih vjerskih
obaveza - pruaju okvir za vanjsku akciju u predstavi. Hamlet je nemiran um, udaljen od
vjere, to se pokazuje kao prepreka za akciju, opravdavajui Nietzscheovu presudu o Hamletu
kao:
"onog koji je stekao znanja... osjeaje da je smijeno ili poniavajue traiti od njega da
napravi bolji svijet koji je skrenuo s pravog puta".

Hamletova zakanjela odluka da djeluje, njegovo slueno ubistvo nevinog Polonija, pokree
neumoljivu tragediju ludila, ubistva i rasputanja moralnog poretka. [2]

Kompozicija
5 inova U Shakespeareovo doba nije postojala podjela drame na inove i prizore, ve su u
17. vijeku u vrijeme klasicizma postojala pravila o pisanju drama. Jedno od tih pravila bilo je
da drama mora imati 5 inova. Zato su francuski izdavai podjelili Hamleta u 5 inova. Za
svoju tragediju William Shakespeare je izvor naao u starijoj, danas izgubljenoj drami o
Hamletu, a smatra se da ju je napisao Thomas Kyd.[3]
Radnja
Danski kralj nenadano umire, a nasljeuje ga njegov brat Klaudije koji se uskoro eni s
udovicom pokojnog kralja. Sinu pokojnog kralja Hamletu, javlja se duh oca i otkriva mu da
ga je Klaudije zapravo otrovao i da nije umro prirodnom smru. Hamlet eli potvrdu za te
rijei duha, pa se pretvara da je lud kako bi na taj nain saznao istinu. Kraljevski savjetnik
Polonije uvjeren je da je Hamlet poludio zato to njegova ki Ofelija odbija Hamletovo
udvaranje. Hamlet na dvoru prireuje predstavu koja sadrajem nalikuje na ubistvo njegovog
oca. Kralj ne moe izdrati oitu aluziju na njegov zloin i prekida predstavu. Hamletu to
slui kao dokaz da su rijei duha bile istinite. Nakon prekinute predstave Hamlet posjeuje
majku i mislei da kralj prislukuje iza zavjese ubija Polonija koji se tamo sakrio. Lukavi kralj
osjea da mu od Hamleta prijeti opasnost te ga alje brodom u Englesku uz tajni nalog da ga
tamo smaknu. Ofelija poludi od boli za ocem, ali i zbog Hamletove sudbine. Njen brat Leart
hitno se vraa iz Pariza i doznavi da je Hamlet ubio njegovog oca, eli mu se osvetiti. Hamlet
je, dok je bio na brodu otkrio zavjeru protiv sebe, vraa se u Dansku i sprema se na dvoboj.
Kralj i Leart se dogovaraju kako e na prevaru ubiti Hamleta. Laertov ma je otrovan, a kao
dodatno sredstvo za ubistvo pripremljen je i pehar s otrovanim vinom. Laert ranjava Hamleta,
ali u dvoboju maevi su zamijenjeni. Hamlet ranjava Laerta. Kraljica u meuvremenu uzima
pehar s otrovanim vinom, kako bi nazdravila Hamletu, i pada mrtva. Hamlet u bijesu
neoekivano maem probada kralja. Kralj umire, zatim Laert umire i na kraju sam Hamlet.
Ulazi Fortinbras koji ima pravo na kraljevsku krunu, udi se tolikim ubistvima. Odluuje
odati poast Hamletu i tragedija zavrava posmrtnom koranicom. [4]

O Hamletu kao linosti

U ovoj drami, najistaknutiji je lik Hamleta, nezavisnog, odlunog kraljevia. U isto doba on je
i nesiguran, znatieljan, mudar i nagao, to dovodi do mnogih nesporazuma i preuranjenih
odluka. On je veoma poznat po svojim intelektualnim monolozima iz kojih se jasno moe
zakljuiti da se radi o intelektualcu, inteligentnom i uenom. Najpoznatije pitanje iz njegovih
monologa zasigurno je "Biti ili ne biti?" Kad se Hamlet pita ta je bolje: oprostiti ili se
osvetiti, ivjeti ili umrijeti?
Da li je bolje biti gaen ili gaziti druge? Da li za zlo treba uzvratiti gorim ili boljim? to
ujedno moemo prenijeti na njegovo lino pitanje, da li napasti Klaudija i osvetiti oca ili jo
saekati s tom odlukom.
Hamlet je nepredvidljiv i nedokuiv, optereen je snanim osjeajima. Stavovi mu se
mijenjaju zavisno o raspoloenju i okolnostima. Izvori Hamletovih nedoumica su njegove
osobine. Njegovi unutranji sukobi nikad ne zavravaju jer nemaju rjeenja.
Likovi
Hamlet, sin pokojnog kralja i sinovac vladajueg
Klaudije, kralj Danske
Gertruda, kraljica Danske, Hamletova majka
Polonije, dvorski komornik
Laert, Polonijev sin
Ofelija, Polonijeva ki
Horacije, Hamletov prijatelj
i drugi sporedni likovi
Mjesto radnje: Danska, kraljevski dvorac Elsinore.