OBRADA RENDISANJEM

Obrada rendisanjem (slika 8.1) se koristi za obradu horizontalnih, vertikalnih,

nagnutih i profilisanih povrina, izradu ljebova u glavini i sl. Izvodi na
mainama
sa glavnim i pomonim pravolinijskim kretanjem. Glavno kretanje je definisano
brzinom
rezanja Vr ili brojem duplih hodova nL, a pomono korakom S.

U procesu obrade razlikuju se: radni i povratni hod alata ili predmeta obrade.
Radni hod je hod alata ili predmeta obrade u toku koga se izvodi proces
obrade (od take A do take B - slika 8.1), dok se u toku povratnog hoda (od
take B do take A) proces rezanja ne odvija.
U zavisnosti od toga da li alat ili predmet obrade izvodi glavno kretanje dva osnovna
postupka obrade su obrada na:
kratkohodoj i
dugohodoj rendisaljci.
Dodaci za obradu rendisanjem
Dodatak za:
1 - grubu obradu rendisanjem,
2 - finu obradu rendisanjem i
3 - bruenje.

U zavisnosti od tipa maine i pravca kretanja razlikuju se postupci obrade i

proizvodne operacije obrade rendisanjem na:
horizontalnoj (slika 8.4) i
vertikalnoj rendisaljci (slika 8.5),
a u zavisnosti od kvaliteta obraene povrine operacije grube i fine obrade
rendisanjem.

Posebnu grupu proizvodnih operacija u obradi rendisanjem ine proizvodne operacije

izrade i obrade profilisanih povrina - kopirno rendisanje (slika 8.6).

ALATI U OBRADI RENDISANJEM

Alati za rendisanje ili noevi za rendisanje (slika 8.7) su slini strugarskim
noevima,
po obliku, geometriji i drugim karakteristikama.
Noevi za rendisanje su pri ulasku u zahvat izloeni jakim udarnim optereenjima, da
bi
pri izlasku iz zahvata nastupilo njihovo rastereenje.
Takvo skokovito optereenje mogu izdrati samo ilavi materijali.
Zato se za izradu noeva za rendisanje koriste brzorezni elici i neke ilave vrste
tvrdog metala (P40, P50, M20, K10, K20 itd.).
Kod noeva veih dimenzija drka alata se izrauje od konstruktivnog elika, a rezni
deo u vidu
ploica od brzoreznog elika ili tvrdog metala. Ploice se postavljaju na drku noa
lemljenjem ili mehanikim vezivanjem.

MAINE U OBRADI RENDISANJEM

Maine u obradi rendisanjem (rendisaljke) se prema duini hoda (nainu ostvarivanja
kretanja) dele na:
kratkohode i

dugohode,
a prema pravcu glavnog kretanja na:
horizontalne i vertikalne.
Posebnu grupu renisaljki ine rendisaljke za izradi zupanika, specijalnih alata i sl.

Kratkohode rendisaljke
Kod kratkohodih rendisaljki (slika 8.10) od pogonskog elektromotora (1) kretanje se,
posredstvom prenosnika (2) i mehanizma za pretvaranje obrtnog u pravolinijsko
kretanje, prenosi na noseu konzolu (3). Na konzoli se nalazi nosa alata (4) koji
prihvata rezni alat (5). Time je obezbeeno glavno pravolinijsko kretanje. Na radnom
stolu (6), koji posredstvom mehanizma pomonog kretanja obezbeuje izvoenje
pomonog kretanja, nalazi se predmet obrade (7).

Dugohode rendisaljke
Kod dugohodih rendisaljki (slika 8.11) princip rada je slian, s tom razlikom to
glavno
pravolinijsko kretnje izvodi radni sto (1) sa predmetom obrade (2), a pomono nosa
alata (3).

Vertikalne rendisaljke
Vertikalna rendisaljka (slika 8.12) spada u grupu kratkohodih rendisaljki. Nosa alata
(4)
sa alatom se, posredstvom klizaa (3), kree nanie, pri radnom, i navie pri
povratnom
hodu. Predmet obrade (1) se postavlja na radni sto (2), koji je najee izveden kao
obrtni sto na klizau sa mogunou uzdunog i poprenog pomeranja.

OBRADA PROVLAENJEM
Obrada provlaenjem predstavlja savremeni postupak obrade metala
rezanjem
visoke proizvodnosti, tanosti i kvaliteta obrade. Koristi se samo u serijskoj i
masovnoj proizvodnji, jer su alati veoma skupi i strogo namenski projektovani i
izraeni.

Proces rezanja ostvaruje se samo jednim kretanjem i to pravolinijskim glavnim

kretanjem alata - provlakaa (slika 9.1).
Pravolinijskim povlaenjem alata (1), postavljenog u prednji prihvatni deo (2),
obezbeuje se uklanjanje vika materijala na predmetu obrade zahvaljujui
postepenom poveanju dimenzija alata.
Proces rezanja karakterie:
1. postepeno rezanje zadatog dodatka za obradu u obliku posebnih slojeva male
debljine i velike irine,
2. istovremeno rezanje veim brojem reznih elemenata alata,

3. ne postoji pomono kretanje kao samostalno kinematsko kretanje, jer

poveanje dimenzija narednog zuba u odnosu na prethodni odreuje debljinu
sloja meterijala (dubinu rezanja po zubu az) koji uklanja rezni element (zub).
Izuzetak su proizvodne operacije izrade zavojnih ljebova (npr. kod cevi
naoruanja) kada postoji pomono obrtno kretanje u skladu sa korakom
zavojnice,
4. male brzine rezanja 15 - 18 m/min, a kod novijih konstrukcija maina u obradi
provlaenjem i do 30 m/min i sl.
Proizvodne operacije obrade provlaenjem se razvrstavaju na dve grupe i to
proizvodne operacije:
unutranjeg provlaenja i spoljanjeg provlaenja.
U proizvodnim operacijama unutranjeg provlaenja (slika 9.3) prethodno se
izrauje
cilindrini otvor (buenjem, struganjem i sl.), u cilju obezbeenja pravilnog voenja
alata
i stvaranja uslova za konano oblikovanje otvora provlaenjem. Kretanjem
provlakaa
kroz otvor obezbeuje se oblikovanje otvora u skladu sa profilom reznih elemenata
alata (formiranje otvora visoke tanosti i kvaliteta, razliitog oblika - kruni,
trougaoni,
kvadratni i sl.).

Proizvodne operacije spoljanjeg provlaenja su operacije obrade povrina

razliite
konfiguracije primenom viedelnih alata za provlaenje (slika 9.4).
Dva osnovna postupka provlaenja su sa:
dubinskim primicanjem i
bonim primicanjem.
Kod spoljanjeg provlaenja sa dubinskim primicanjem alati obezbeuju postepeno
oblikovanje profila po dubini, dok kod bonog primicanja oblikovanje se postepeno
odvija po irini.

MAINE U OBRADI PROVLAENJEM

Maine u obradi provlaenjem - provlakaice se razvrstavaju, prema nameni (vrsti
proizvodne operacije provlaenja) na provlakaice za:
unutranje i
spoljanje provlaenje.
a prema pravcu kretanja alata i nameni na: horizontalne i vertikalne provlakaice.
Vertikalne provlakaice za unutranje provlaenje (slika 9.10) su najei vid
konstrukcije maina za unutranje provlaenje. Predmet obrade (7) se postavlja na
radni sto maine (2), a alat se u poetnoj fazi obrade, pre obrade, postavlja u zadnji
vodei deo maine (1). Alat se, posredstvom zadnjeg vodeeg dela, dovodi u radnu
poziciju, kada prednji prihvatni deo (4) prihvata alat. Zahvaljujui pogonskom
sistemu
maine (elektromotoru - 5, prenosnom sistemu - 6 i mehanizmu za pretvaranje
obrtnog
u pravolinijsko kretanje) prednji vodei deo maine dobija neophodna kretanja i
vunu
silu maine potrebnu za realizaciju procesa obrade. Po zavretku procesa rezanja
(dostizanju donje take hoda alata), predmet obrade se skida sa radnog stola i alat
vraa u poetnu poziciju.

Horizontalne provlakaice za unutranje provlaenje (slika 9.11) rade na

slinom
principu, s tom razlikom to je kretnje alata (2) u horizontalnom pravcu i to je
neophodno obezbediti odgovarajui sistem za prihvatanje i stezanje predmeta
obrade (1).
Horizontalne maine za provlaenje obezbeuju mogunost kontinualnog rada
nepokretnim alatom, ako se predmeti obrade postave na obrtni sto ili beskonanu
traku.

Osnovne eksploatacijske karakteristike maina u obradi provlaenjem su:

- koeficijent preciznosti Cmp i tanosti maine Cmpk;
- maksimalna vuna sila maine;
- maksimalna brzina provlaenja;
- maksimalni hod alata;
- gabariti predmeta obrade i sl.