Professional Documents
Culture Documents
STD 27 Vaj Ulliri
STD 27 Vaj Ulliri
Standard produkti
Vaji Ulliri dhe Vaji nga Bersia e ullirit
1.
QELLIMI
Ky standard eshte i zbatueshem per vajin e ullirit dhe vajin nga bersia e ullirit, i cili ka si
qellim tregtimin ne tregun nderkombetar apo dhe si produkt ndihmes ne ushqime.
2.
2.1. Vaji i ullirit sht vaji i prftuar vetm nga fruti i pems s ullirit (Olea europaea L.),
duke prjashtuar vajrat e prftuar, duke prdorur trets apo procese ri-esterifikimi apo
fardo przierjeje tjeter me vajra t llojeve t tjera. Ky produkt tregtohet n prputhje
me prcaktimet dhe prkufizimet e mposhtme:
2.1.1. Vaj ulliri i virgjer sht vaji i ullirit i prftuar vetm me mjete mekanike ose
mnyra t tjera fizike, nn kushte termike, t cilat nuk sjellin ndryshime n t dhe i cili
sht trajtuar vetm me proceset e larjes, presimit, centrifugimit, dekantimit dhe
filtrimit1.
2.1.1.1. Vaji i ullirit i virgjer, i pershtatshem per konsum, perfshin
nenkategorite e meposhteme:
(i)
Vaji ulliri ekstra i virgjer2: vaj ulliri ekstra i virgjr sht vaji i ullirit i
virgjr, i cili ka aciditet t lir, t shprehur si acid oleik, jo m shum se 0,8
gram pr 100 gram dhe karakteristika t tjera, t prcaktuara sipas piks 2.1.1 te
ketij standardi.
(ii)
Vaj ulliri i vigjer3: vaj ulliri i virgjr sht vaji i ullirit i virgjr, i cili
ka
aciditet t lir, t shprehur si acid oleik, jo m shum se 2 gram pr 100 gram
dhe karakteristika t tjera, t prcaktuara sipas piks 2.1.1 te ketij standardi.
(iii)
Vaj ulliri i virgjer i zakonshem4: sht vaji i ullirit, i cili ka aciditet t
lir,
t shprehur si acid oleik, jo m shum se 3,3 gram pr 100 gram dhe
karakteristika t tjera, t prcaktuara sipas piks 2.1.1 te ketij standardi.
2.1.1.2. Vaj i ullirit i virgjr jo i prshtatshm pr konsum njerzor, i prcaktuar si vaj
ulliri i virgjr lampant, sht vaji i ullirit, i cili ka aciditet t lir, t shprehur si acid
oleik, m shum se 3,3 gram pr 100 gram dhe/ose karakteristika organoSpecifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni
3 Pika 3.
2
Specifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni
5 Pika 1.1.1/a
3
Specifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni
5 Pika 1.1.1/b
4
Specifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni
5 Pika 1.1.1/c
1
1
shqisore e karakteristika t tjera t tij, t prcaktuara sipas standardit per kete kategori.
Ky vaj lejohet t prdoret pr qllime teknike dhe pr rafinim.
2.1.2. Vaj ulliri i rafinuar sht vaj i ullirit, i prftuar nga vajrat e ullirit t virgjr me
metodat e rafinimit, t cilat nuk ndryshojn strukturn fillestare t glicerideve. Ai ka
aciditet t lir, t shprehur si acid oleik, jo m shum se 0,3 gram pr 100 gram dhe
karakteristika t tjera, t prcaktuara per kete kategori ne kete standard5.
2.1.3. Vaj ulliri sht vaji i prbr nga nj przierje e vajit t ullirit t rafinuar me vajra
t ullirit t virgjr t prshtatshm pr konsum njerzor. Ky vaj ka aciditet t lir, t
shprehur si acid oleik, jo m shum se 1 gram n 100 gram dhe karakteristika t tjera t tij
t prcaktuara pr kt kategori n kt standard6.
2.2. Vaji i brsis s ullirit sht vaji i marre nga trajtimi i brsis s ullirit me trets ose
trajtime t tjera fizike dhe bejn prjashtim vajrat e fituara nga proceset e ri-esterifikimit
dhe do przierje me vajra t llojeve t tjera. Ky vaj tregtohet n prputhje me
prcaktimet dhe prkufizimet e mposhtme:
2.2.1. Vaj i brsis s ullirit i paprpunuar7 sht vaj i brsis s ullirit, karakteristikat e
t cilit prcaktohen ne kete standard per kete kategori. Ai duhet t rafinohet nse
prdoret pr konsum njerzor ose lejohet pr prdorim teknik.
2.2.2. Vaj i brsis s ullirit i rafinuar 8 sht vaji i prftuar nga vaji i brsis s ullirit t
paprpunuar me metodat e rafinimit, t cilat nuk ndryshojn strukturn fillestare t
glicerideve. Ai ka aciditet t lir, t shprehur si acid oleik, jo m shum se 0,3 gram pr
100 gram, dhe karakteristika t tjera, t prcaktuara ne kete standard per kete kategori.
2.2.3. Vaj i brsis s ullirit9 sht vaji i prbr nga nj przierje e vajit t brsis s
ullirit t rafinuar me vajrat e ullirit t virgjr, t prshtatshm pr konsum njerzor. Ai
ka aciditet t lir, t shprehur si acid oleik, jo m shum se 1 gram n 100 gram dhe
karakteristika t tjera, t prcaktuara sipas piks 1 t nenit 6 t ktij ligji. N asnj rast,
kjo przierje nuk mund t emrtohet vaj ulliri.
3.
KRITERET E PASTRTIS
Karakteristikat identifikuese te prbra nga kriteret e pastrtis jane t aplikueshme pr
vajrat e ullirit dhe vajrat nga bersia e ullirit.
3.1. Permbajtja ne acide yndyrore te percaktuar me gaz kromatograf (% m/m metil estere):
-
acidi Miristik
acidi Palmitik
acidi Palmitoleik
< 0.03
7.50 - 20.00
0.30 - 3.50
Specifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni 5
Pika 1.2
6
Specifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni 5
Pika 1.3
7
Specifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni 5
Pika 2.1
8
Specifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni 5
Pika 2.2
9
Specifikat e produktit jane te njejtat me ato te shprehura ne Legjislacionin Shqiptar Ligj Nr. 87/2013
Pr kategorizimin e prodhimit, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit dhe vajit t brsis s ullirit. Neni 5
Pika 2.3
2
5
acid Heptadekanoik
acid Heptadekenoik
acid Stearik
acid Oleik
acid Linoleik
acid Linolenik
acid Arakidik
acid Gadoleik (eikosenoik)
acid Behenik
acid Linjokerik
< 0.30
< 0.30
0.50 - 5.00
55.00 - 83.00
3.50 - 21.00
< 1.00
< 0.60
< 0.40
< 0.20*
< 0.20
Limiti eshte rritur ne < 0.3 per vajin nga bersia e ullirit.
3.2.
Tabela 1
C18:3 T%
3.3.
3.3.1.
C18:1 T %
< 0.05
< 0.10
< 0.20
< 0.20
< 0.20
< 0.40
< 0.40
- Kolesterol
- Brasikasterol
- Kampesterol
- Stigmasterol
ngrenshem
- Delta-7-stigmastenol
- Apparent beta-sitosterol:
beta-sitosterol + delta-5-avenasterol +
delta-5-23-stigmastadienol + klerosterol
+ sitostanol + delta 5-24-stigmastadienol
C18:2 T +
< 0.05
< 0.10
< 0.30
< 0.30
< 0.10
< 0.35
< 0.35
< 0.5
< 0.1*
< 4.0
< Kampesterol ne vajrat e
< 0.5
> 93.0
3.3.2.
3.3.3.
(mg/kg)
> 1000
> 2500
> 1800
> 1600
(% steroleve totale)
<4.5
<4.5
<4.5
<4.5
>4.5
>4.5
>4.5
Tabela 2
3.4
.
Permbajtja e Dyllrave
C42 + C44 + C46 (mg/kg)
- vaj ulliri ekstra i virgjer dhe vaj ulliri i virgjer
< 150
< 250
< 300
< 350
< 350
> 350
> 350
> 350
3.5. Diferenca maksimale midis ECN 42 aktuale dhe teorike prmbajtja ne triacilglicerol
3.6.
0.2
0.3
0.3
0.3
0.6
0.5
0.5
(mg/kg)
< 0.05
< 0.10
< 0.50
4
3.7.
3.8.
lenda e pasapunifikueshme
-
vaji ullirit
vaji i bersise se ullirit
< 1.2%
(g/kg)
< 15
< 30
4.
KRITERET E CILESISE
Tabela 3
Vaji
ulliri i
virgjer
Vaj ulliri i
virgjer i
zakonshem
Vaji ulliri i
virgjer
lampant
Vaj
ulliri i
rafinuar
Vaj
ulliri
Vaj i bersise
se ullirit se
paperpunuar
Vaj i bersise
se ullirit i
rafinuar
Vaj i
bersise
se ullirit
4.1 Karakteristikat
Organoshqisore
pranueshem
Me = 0
Me > 0
pranueshem
mire
Me > 6.0
E verdhe e
lehte
o
- Aspekti ne 20 C per 24 ore
4.2. Aciditeti I lire % m/m shprehur
ne acid oleik
mire
Qartesia
< 0.8
< 2.0
< 3.3
> 3.3
< 20
< 20
< 20
Pa
limit
E lehte, e
verdhe ne te
gjelbert
E verdhe e
lehte ne te
verdhe te
kafte
E verdhe e
lehte ne
jeshile
Qartesia
Qartesia
Qartesia
< 0.3
< 1.0
Pa limit
<5
< 15
Pa limit
< 0.3
< 1.0
<5
< 15
4.4. absorbance ne
UV
1%
(K )1cm
- 270 nm (cikloheksane) /
268 nm (iso-oktane)
-K
- 232 nm*
4.5. Lageshtia dhe
masa volatile
(% m/m)
4.6. Insoluble
impurities in light
petroleum % m/m
< 0.22
< 0.25
< 0.30
< 1.10
< 0.90
< 2.00
< 1.70
< 0.01
< 0.01
< 0.01
< 0.16
< 0.15
< 0.20
< 0.18
< 0.1
< 0.1
< 0.05
< 0.05
< 3.0
< 0.1
< 3.0
< 0.1
< 2.50**
< 0.2
< 0.1
< 2.60**
< 3.0
< 0.1
< 0.2
< 0.2
< 0.3
< 0.1
< 0.1
< 0.1
< 0.1
< 0.2
< 0.05
< 0.05
< 3.0
< 0.1
< 3.0
< 0.1
< 3.0
< 0.1
< 3.0
< 0.1
< 3.0
< 0.1
< 1.5
o
> 120 C
5.
SHTESAT USHQIMORE
5.1. Vaji ulliri i virgjr dhe vaji i bersise se ullirit se paperpunuar:Nuk lejohet shtimi i
shtesave.
5.2. Vaji ulliri i rafinuar, vaj ulliri, vaj i bersise se ullirit i rafinuar dhe vaj ulliri i bersise:
Lejohet shtimi i alfa-tokoferolit per te ruajtur humbjet e tokoferolit nga procesi i rafinimit.
Niveli maksimal: 200 mg/kg alfa-tokoferol total ne produktin perfundimtar.
6.
NDOTSIT
0.1 mg/kg
0.1 mg/kg
7.
0.1 mg/kg
0.2 mg/kg
HIGJIENA
8.
PAKETIMI
Vaji i ullirit dhe vaji i bersise se ullirit i prodhuar per tregtim nderkombetar duhet te
paketohet ne paketime ne perputhje me Parimet e Prgjithshme t Higjiens Ushqimore,
8
rekomanduar nga Komisioni i Kodeksit Ushqimor (CAC/RCP 1 - 1969, Rev. 3-1997), apo
direktiva te tjera si Kodet e Praktikave Higjienike dhe Kodet e Praktikave.
Paketimi mund te jete:
8.1. Tanket, konteinert, butet, t cilat lejojn transportimin n mas t vajrave t ullirit dhe
vajrave te bersise s ullirit;
8.2. En metalike, n gjendje t mir, te mbyllur hermetikisht, i cili duhet t jet i mbuluar nga
brenda me nj shtrese llaku t prshtatshme;
8.3. Konserva metalike dhe en metalike t printuara nga jashte, t reja, t mbyllura
hermetikisht, q duhen t jen t mbuluara nga brenda me nj shtrese llaku t prshtatshm;
8.4. Damixhan apo shishe qelqi ose shishe te prodhuara nga materiale makromolekulare.
9.
Vllimi i zn nga prmbajtja nuk duhet n asnj rrethan t jet m pak se 90% e kapacitetit
t kontenierit, prve n rastin e kontenierve te kallajit me nj kapacitet prej, ose m pak se
1 litr, n t cilin vllimi i zene duhet n asnj rrethan t jet m pak se 80% e kapacitetit t
ens; ky kapacitet sht i barabart me vllimin e ujit t distiluar n 20 C t cilat ena mund
t mbajn kur mbushet plot.
10.
ETIKETIMI
10.1.1.
Emri i Produktit
Permbajtja Neto
Permbajtja neto duhet te percaktohet ne vllim sipas sistemit metrik SI.
9
10.1.3.
Duhet te deklarohet emri dhe adresa e prodhuesit, paketuesi, shprndarsi, importuesi apo
eksportuesi ose tregtuesi.
10.1.4. Vendi i origjines
Emri i vendit t origjins duhet t deklarohet ne etikete. Kur produkti i nnshtrohet
prpunimit t konsiderueshm n nj vend t dyt, atehere eshte vendi n t cilin prpunimi
kryhet, i cili konsiderohet si vendi i origjins pr qllime etiketimi.
10.1.5. Treguesit e burimit dhe emrtimet e origjins
10.1.5.1. Treguesit e burimit
Prcaktimi i origjins dhe i treguesit gjeografik mund t vendosen n etiket vetm pr
kategorit e vajit t ullirit ekstra t virgjr dhe t vajit t ullirit t virgjr.
10.1.5.2. Emertimi i origjines
Kriteret e prcaktimit dhe emertimit t origjins dhe treguesit gjeografik pr vajin e ullirit
ekstra t virgjr dhe vajin e ullirit t virgjr, si dhe procedurat e regjistrimit t tyre
rregullohen nga legjislacioni prkats, i cili rregullon eshtjet e regjistrimit dhe t mbrojtjes
s origjins dhe treguesve gjeografik.
10.1.6. Identifikimi i ngarkeses
do en duhet t kete te stampuar ose t shnuar ne te nj kod t qart pr t identifikuar
fabrikn e prodhimit dhe ngarkesen
10.1.7. Shenimi i dates dhe kushteve te ruajtjes
10.1.7.1. Data e jetgjatsise minimale
N rastin e produkteve t para-paketuara t destinuara direkt per konsum, data e jetgjatsi
minimale (paraprihet nga fjalt "m i mir para prfundimit"), ku duhet te deklarohet muaji
dhe viti n rend te pakoduar numerik. Muaj mund t tregohet me an t shkronjave vetem ne
rast se nje prdorimi i till nuk do t ngatrroj konsumatorin.
10.1.7.2. Kushtet e ruajtjes
do kusht i veante ruajtje duhet t deklarohet n etiket nse vlefshmria e dates se
jetgjatsis minimale varet prej tij.
10.2 Konteniert per perdorim transportin n mas t vajrave t bersise se ullirit.
Etiketimi n do en duhet t prfshij:
10.2.1 Emrin e produktit
Emri duhet t tregoj prcaktimin specifik t produktit, n prputhje me dispozitat e ktij standardi.
10.2.2 Prmbajtja Neto
10
Prmbajtja neto duhet t deklarohet sipas peshs apo vllimit n sistemin metrik
10.2.3. Deklarimi i emrit dhe adreses.
Duhet te deklarohet emri dhe adresa e prodhuesit, shprndarsit ose eksportues
10.2.4. Vendi i origjins
Deklarohet emri i vendit eksportues.
11.
Percaktimi i
acideve yndyrore
Trans
Percaktimi i
permbajtjes se
steroleve dhe
triterpeneve
dialkoolike per
vajin e ullirit
Percaktimi
permbajtjes se
dyllrave
1.
COI/T.20/Doc. No 18 Determination of ax content by
capillary-column gas chromatography
2. AOCS Ch 8-02.
Percaktimi i
permbajtjes se
alkoolit alifatik
Percaktimi i
differences se
permbajtjes se
triacilglicerolit
aktual dhe atij
teorik ECN 42.
Percaktimi i
permbajtjes se
stigmastadieneve
AOCS 5b-89.
1.
COI/T.20/Doc. No 11/Rev. 2, "Determination of stigmastadienes
in vegetable oils",
11
2.
COI/T.20/Doc. no. 16/Rev. 1, "Determination of sterenes in
refined vegetable oils", or ISO 15788-1
3.
Percaktimi i
permbajtjes se 2gliceril
monopalmitat
AOCS Cd 26-96.
1.
ISO 3596, Determination of the unsaponifiable matter
Method using diethyl ether extraction
2. AOCS Ca 6b-53
3.
ISO 18609.
Rezultatet duhet te shprehen si g/lende e pasapunifikueshme per kg/vaj.
Percaktimi i lendes
se
pasapunifikueshme
Percaktimi i
karakteristikave
organoleptike
Percaktimi i
aciditetit te lire
Percaktimi i vleres
Perokside
Percaktimi i
absorbances ne
rrezatimin UltraVjollc
Percaktimi i
lageshtise dhe
lendes volatile
Prcaktimi i
papastrtive te
patretshme n t
naftn e lehte
Percaktimi i pikes
se shkrirjes
Detektimi i
metaleve ne nivel
gjurme
Percaktimi i alfatokoferolit
Percaktimi i
metaleve te renda
ne nivel gjurme
Detektimi i
solventeve te
halogjenuar ne
nivel gjurme
Percaktimi i
permbajtjes se
dyllrave dhe alkil
estereve
Percaktimi i
biofenoleve
Percaktimi i
vajrave te huaj
12.
LITERATURA
13