Professional Documents
Culture Documents
Nng nghip ng vai tr v cng quan trng trong qu trnh pht trin kinh t nc ta vi hai ngnh sn xut chnh l: trng trt v chn
nui. Tuy nhin, hin nay, tnh hnh suy thoi chung ca nn kinh t ton cu nh hng n hu ht cc nc trn th gii, trong
c Vit Nam. Nm 2007, lm pht tng cao lm cho gi c ca cc loi hng ha tiu dng v dch v tng vt, gy kh khn rt ln
cho sn xut nng nghip bi chi ph u vo qu cao. Trong khi , gi ca cc mt hng nng sn, trong c sn phm tht ln li
khng tng kp tng ca cc yu t u vo lm cho ngi chn nui cng thm thit thi. Tht ni chung v tht ln ni ring l mt
hng thit yu v l ngun dinh dng khng th thiu trong khu phn n lu di ca con ngi.
H Ni l mt trong nhng a bn san xut l tiu th tht ln ln nht trn c nc, vic chn nui v tiu th tht ln cng ang i
mt vi rt nhiu kh khn.
Chnh v l do nu trn, nn bn em chn ti nghin cu chui cung ng tht v lp k hoch cung ng nhu cu tht ln trn a bn
H Ni. Do kin thc cn hn hp, nn tiu lun ny cn c thiu st, chng em mong thy c gp tiu lun, v s hiu bit ca
chng em c hon thin hn!
I.
Tng quan
SN XUT
HNG TN KHO
THNG TIN
Nn tng a
ra quyt nh
VN CHUYN
A IM
Ni no tt nht?
Chui cung ng c cu to t 4 thnh phn bao gm : sn xut, hng tn kho, vn chuyn, a im v thng tin l nn tng quyt nh ti
chng.
Sn xut:l nng lc ca chui cung ng sn xut v tn tr sn phm.Cc phng tin sn xut l cc nh my v kho. Cc quyt nh ca
doanh nghip s phi tr li cho cc cu hi: th trng mun loi sn phm no? Cn sn xut bao nhiu loi sn phm v khi no? Hot
ng ny bao gm vic lp k hoch sn xut chnh theo cng sut nh my, cn i cng vic, qun l cht lng v bo tr thit b.
Hng tn kho::Hng tn kho c mt trong sut chui cung ng v bao gmt nguyn liu n bn thnh phm, n thnh phm c cc nh
sn xut, nh phn phi v nh bn l trong chui cung ng nm gi. Chc nng ca hng
tn l b phn gim xc cho tnh trng bt nh trong chui cung ng. Doanh nghip s phi quyt nh khi cn nhc gia tnh sn sng p ng
vi tnh hiu qu. Tn kho mt lng hng ln cho php chui cung ng p ng nhanh vi nhng thay i vnhu cu ca khch hng. Tuy
nhin, vic sn xut v lu tr bo qun hng tn khotn km. Tn kho cng ph thuc vo c tnh bo qun lu kho, vng i ca nguyn
liu, bn thnh phm v thnh phm. Trong mt chui cung ng, doanh nghip thng phi tr li cc cu hi sau: mi giai on trong mt
chui cung ng cn tn kho nhng mt hng no? Cn d tr bao nhiu nguyn liu, bn thnh phm hay thnh phm?
nh v (v tr)::nh v l vic chn a im p ng nhanh hn..Cc quyt nh v nh v ph thuc vo cc nhn t: chi ph phng tin, chi
ph nhn cng, k nng sn c ca lc lng lao ng, cc iu kin c s h tng, thu v thu quan, v s gn gi vi cc nh cung cp v
khch hng. Cc quyt nh nyc tc ng mnh m n cc chi ph v c tnh ca chui cung ng, ng thi cng phn nh chin lc c
bn ca doanh nghip trong vic xy dng v mt a l ca cc phngtin ca chui cung ng bao gm cc quyt nh lin quan n nhng
hot ng cn c thc hin ca tng phng tin. y, s cn nhc gia tnh p ng nhanh vi tnh hiu qu c th hin quyt nh
tp trung cc hot ng mt vi v tr nhm gim c chi ph nh quy m v hiu qu, hay phn b cc hot ng ranhiu v tr gn vi khch
hng v nh cung cp hot ng v phn phi sn phm ra th trng.
Vn chuyn:: Vn chuyn l vic di chuyn mi th t nguyn vt liu cho n thnh phm gia cc iu kin khc nhau trong chui cung ng.
Trong vn chuyn s cn nhc l gia tnh p ng nhanh vi tnh hiu qu c th hin quavic chn la phng thc vn chuyn.
Thng tin:Thng tin l nn tng a ra quyt nh lin quan n 4 yu t trn, l s kt ni gia tt c cc hot ng v hot ng sn xut ca
chui cung ng.
2. Vai tr ca tht ln trong cuc sng
- Tht ln l mt trong nhng loi thc phm chnh trong khu phn n hng ngy ca ngi Vit Nam, tht ln ng vai tr quan trng trong
vic cung cp nng lng v cht dinh dng, tht ln c th ch bin thnh nhiu mn n, d s dng v bo qun.
- Tht ln chim khong 80% s lng tht tiu th trong nc. Tht g chim t 11% ti 12%, tht b ch khong 3% ti 4%, cn li 5% l cc
loi tht khc
Ngnh chn nui ln trn a bn thnh ph H Ni chim t trng rt thp (khong 5-7%) trong c cu kinh t nng nghip, biu hin
c trng ca sn xut nng nghip nh l, mang tnh cht h gia nh v cha tng xng vi tim nng ca mt nn nng
nghip hng th, cng nghip.
Nng dn trn a bn thnh ph c tp qun chn nui kh n nh, tn dng ngun thc n gia sc tinh, c cc dch v v ging,
2006
2007
Tng
167.286
142.935
19.471
17.844
441
426
147.374
124.665
Heo ni
c ging
Heo tht
2008
2007/2006
2008/2007
184.025
85,44
128,75
23.861
84,60
133,72
96,60
139,67
84,60
127,99
595
159.569
So snh s khc nhau gia knh phn phi ch truyn thng v siu th
a dng v
Loi hnh Gi c
Cht lng
Cn o
Bao b,
chng loi sn phm
ng gi
Khng a dng
Khng c
ng gi
chnh xc
Hon ton m bo
Siu
th
Cao
Chnh xc
a dng
C ng gi
- M hnh (3)->(5)l m hnh ngn, ch yu l nh trung gian ch bin v tiu th sn phm tht t cc khu chn nui trc. M hnh ny
pht trin ch yu l cc Doanh nghip ch bin, ng gi, cc siu th.
- M hnh (2)->(5) l m hnh sn xut quy m rng ln, khp kn t khu chn nui n sn phm tht bn ra th trng, m hnh ny gip
hn ch cc chi ph trung gian, lm gim gi thnh sn phm chn nui, ngi sn xut v ngi mua u c li.
- M hnh (1)->(5) l m hnh sn xut trang tri quy m rng ln, khp kn t khu chn nui n sn phm git tht bn ra th trng, y
l m hnh l tng trong chn nui ni chung v chn nui heo ni ring, m hnh ny gip tit kim chi ph ti a nh s khp kn cc
khu sn xut, ngi sn xut v ngi mua u c li ti a.
5. Xy dng chin lc cung ng nhu cu tht ln trn a bn thnh ph H Ni
5.1. Gii php v kinh t x hi
5.1.1 Quy hoch chn nui
Mc ch: hnh thnh khu chn nui tp trung theo hng chuyn mn ha, p dng cng ngh mi.
5.1.2 Tng cng lin kt cc tc nhn
Mc ch: xy dng cc nhm hp tc trong cung ng u vo, chn nui v tiu th sn phm.
5.1.3 Xc tin thnh lp Hip hi chn nui ln
Mc ch: gip nhau trong sn xut kinh doanh khi gp ri ro v thin tai, dch bnh v bin ng bt li v gi u vo, u ra.
5.1.4 Tng cng cng c ging ln c cht lng cao
Mc ch: cung cp ging vi cht lng m bo cho ngi chn nui trong tnh theo hng m rng quy m.
5.1.5 Tng cng qun l ri ro
Mc ch: gim thiu ri ro, quan trng nht l phng trnh ri ro, tp trung nhiu vo gim thiu ri ro cho ngi chn nui.
5.1.6 Nng cao nng lc cho cc tc nhn tham gia ngnh hng
Mc ch: tng cng kin thc khoa hc k thut, kinh doanh v thng mi, v nhim mi trng; hng dn nhng k nng ch yu
cn thit trong chn nui, tip cn th trng v m phn trong lin kt cho tt c cc tc nhn, c bit l h chn nui.
5.1.7 iu ha li ch kinh t gia cc tc nhn
C th s dng cc cng c nh chnh sch thu, h tr u vo cho h chn nui, minh bch thng tin u vo, u ra c bit l gi c
hng ngy.
5.2. Gii php v mi trng
5.2.1 Xy dng khu git m tp trung
Mc ch:tp trung cc h git m vo 1 khu thun li cho qun l VSATTP v x l mi trng, quan tm nhiu n c ch x hi ha
trong u t.
5.2.2 Nhn rng chng trnh kh sinh hc (Biogas)
Mc ch: Tng s lng h chn nui ln c hm Biogas x l cht thi, cung cp cht t phc v un nu, thp sng v chy
my pht in cho gia nh.
5.2.3 Xy dng nh my sn xut phn hu c vi sinh
Mc ch: s dng cht thi ca chn nui, git m ln sn xut phn hu c vi sinh, phc v cho ngnh trng trt ca tnh.
5.3. Sn phm
Cn to im khc bit v nng cao cht lng sn phm, cn nghin cu a dng ha sn phm p ng nhu cu ngy cng a dng
ca khch hng
5.3.1 To ra sn phm tht heo sch ngay t l git m
L git m phi m bo sn phm tht ln git m l ln sch, khng c dch bnh, m bo a tht ln sch v an ton n tay
ngi tiu dng, trm th y cn tng cng ti a lc lng kim tra cht ch cc ngun heo t cc l git m v ch, nht l t cc
tnh a v
5.3.2 ng gi sn phm tht ln
- Mun tht ln khng b h, bo qun lu phi ng gi hp v sinh, trnh nhim cc cht vi sinh c hi cho sc khe ngi tiu
dng.
-
Cht dinh dng trong tht ln gm nhng cht hu c sinh nng lng nh cht m (protit), bo (lipit), tinh bt-ng (glucid), cng
nhng cht khng sinh nng lng nh vitamin, mui khong, x. Mt trong nhng phng php bo qun thc phm ph bin hin
nay l rt chn khng (l thc phm c bo qun trong cc loi bao b nh ti nilong rt ht khng kh).
Tht ch bin cc dng xc xch, dng n lin hoc n km vi bnh m v cc mn khc. Xch xch c thi gian bo qun 3 thng.
Tht heo ch bin dng kh, c th s dng lu di, bo qun trong thi gian lu. T 6 thng n 1 nm.
Tht heo ch bin dng nem, ch la, gi th, tht ngui, bo qun trong thi gian ngn, t 1 thng 2 thng.
IV. Nhng nguy c lin quan n vn an ton thc phm trong chui cung ng tht
ln
Tht ln l loi tht c tiu th nhiu nht ti Vit Nam. Di tc ng ca th trng t do v s pht trin kinh t th cc chui thc
phm, thay i p ng li sng thun tin, c bit ti khu vc thnh th (v d s pht trin ca cc h thng thc phm ng lnh) v
khc vi cc hnh thc bun bn v ch bin thc phm truyn thng. i km vi nhng thay i ny, cc yu t nguy c, v c nguy c, t
tht ln cng thay i. Cc yu t nguy c t thc phm v bnh ly truyn qua thc phm l nhng vn y t cng cng quan trng ton
cu. Phn ln bnh tt ngi cng l bnh ng vt , v thc phm c ngun gc ng vt chnh l ngun c nguy c nht gy ra cc
bnh d dy rut, trong cc vi sinh vt ng vai tr chnh . Cc yu t nguy c khc c th c trong tht l ha cht v tn d khng
sinh. Ti Vit Nam, nn kinh t bin chuyn v pht trin nhanh chng ang thc y nhng thay i trong tiu th tht. Cng ngy cng c
nhiu ngi c kh nng mua nhiu tht hn, v do nhu cu tang ln . Trong khi , hnh vi ch bin v cc chui cung cp tht cng nh
cc thc phm khc cng ang tri qua qu trnh thay i. Cc ch vn thng tr h thng bn l nay c b sung thm h thng siu th v
cc ca hng tp ha nhng khu vc trung tm thnh ph. Mt phn ln dn s tr thnh th p dng li sng ty phng, nhanh chng,
v thi gian trung bnh dng ch bin thc n cng gim xung. Cc h thng ng lnh ngy c s dng nhiu hn trong chui thc
phm. Nhng thay i ny cng nh hng n tht ln, loi tht c dng nhiu nht ti Vit Nam ,cng nh c h thng cung cp tht ln,
tuy nhin khng c thng tin v tc ng ca nhng thay i ny mang li. Trong phn ny, bn em xin trnh by, nh gi cc nguy c n
an ton thc phm c th xy ra trong chui cung ng tht, t c th ra mt s bin php phng nga gim thiu nhng ri ro trong
1. H chn nui
H chn nui l yu t quan trng nht trong chui cung ng cc sn phm tht. y l ni chn nui v to ra ln cho cc qu trnh tip theo
trong chui cung ng. Tuy nhin, h thng chn nui ti Vit Nam ni chung v ti thnh ph H Ni ni ring vn cn nh l, manh mn,
trong khi thi k bo gi khin gi thnh chn nui tng cao cng vi cht lng ging khng c gia tng khin cho ngi chn nui
gp v vn kh khn trong sn xut tht ln. Cng vi l thc ca ngi chn nui cn km, hn ch v vic nhn thc trong chn nui
ln, v vy nguy c ti an ton thc phm trong sn xut tht ti y l rt ln, in hnh l nguy c v vi sinh vt, dch bnh v liu lng
thuc khng sinh trong tht ln.
1.1 Dch bnh
1.1.1. Quy m nh l khin dch bnh ly lan
Khng ch ly lan nhanh, mc thit hi m dch bnh gy ra cho ngnh chn nui ngy cng ln. Mt trong nhng nguyn nhn dn n
tnh trng ny chnh l hnh thc chn nui manh mn, nh l. M nui nh l theo kiu nng nht cht b, tn dng thc n tha th tt
nhin chng h no quan tm ti cng tc tim phng hay phng chng dch bnh theo quy trnh ca c quan th y. Nguyn nhn ca thc
trng ny l do ln khng c chm sc ng cch nn gy yu. Bn cnh , yu t khch quan nh thi tit, kh hu ca a phng cng
nh hng ti sc khe ca ln. L do th hai l do k thut chn nui cha bo m, nht l vn thc n cho ln. Chn nui ni chung
v chn nui ln ni ring i hi phi tun th quy trnh k thut nghim ngt, tuy nhin ngi dn vn quen chn nui theo kiu truyn
thng, chn th, tn dng thc n, do tht bi l iu tt yu. Cng vi vic thc ca ngi chn nui cn km nn vic tiu th cc sn
phm tht ln nhim bnh ti ngi tiu dung l kh c th trnh khi.
1.1.2. Bin php phng nga: Cn chn nui tp trung
Mt trong nhng gii php khc phc tnh trng manh mn, trn c s kim sot tt dch bnh l pht trin vng chn nui tp trung.
X Thch Thn ( Quc Oai - H Ty, nay thuc H Ni ) hin l a phng duy nht trong c nc thnh cng vi m hnh chn nui ln
quy m trang tri, m bo v sinh mi trng v an ton thc phm. L x thun nng, khng c ngh ph nn chn nui ln tr thnh
hng pht trin chnh ca ngi dn ni y. Trc khi chuyn cc tri ln ra xa khu dn c, Thch Thn phi i mt vi nn nhim mi
trng trm trng. Nm 2005, HTX nng nghip Thch Thn hp bn vi dn, la chn khu t rng 35 ha xa khu dn c thc hin phng
n chuyn i. Sau 2 nm trin khai, Thch Thn c hn khu chn nui ln tp trung lin kt nhiu trang tri, kinh ph u t xy dng h
tng khong 1,4 - 2 t ng, nui 1.000 - 2.000 u ln/trang tri. Ngoi vic h tr kinh ph, k thut chn nui cho cc ch trang tri, chnh
quyn a phng u t lm ng giao thng, ng in, h thng knh mng khu vc trang tri chuyn i.
1.2 Nguy c mt an ton v sinh
1.2.1. Mt v sinh v nhim
Thng k ca Cc V sinh an ton thc phm ( VSATTP ) - B Y t cho thy, mt trong nhng nguyn nhn khin cc v ng c thc
phm ngy cng gia tng l do sn phm tht gia sc, gia cm khng t tiu chun. PGS - TS.Trn ng, nguyn Cc trng Cc V sinh
an ton thc phm nhn nh, thc trng sn xut, ch bin thc phm ca ta c qu nhiu vng mc, nht l trong lnh vc chn nui v
git m gia sc, gia cm; vic hng dn v qun l s dng thuc khng sinh cn lng lo, tnh trng s dng cc cht b tr trong thc n
chn nui kh tu tin. V d lng khng sinh trong thc n hn hp, tin hnh phn tch 20 mu th c n 8 mu s dng khng sinh
Song song vi vn mt V sinh an ton thc phm l tnh trng nhim do chn nui gy ra. Ch tnh ring nm 2007, lng cht thi t
chn nui khong 61 triu tn, nhng ch 40% trong s ny c x l, cn li x trc tip ra mi trng.
Theo s liu ca S Khoa hc v Cng ngh , qua kho st c 91,13% h nui ln, quy m 3 - 43 con/h thy mc nhim ang tnh
trng bo ng. Kh c NH3, H2S c trong khng kh cao hn mc cho php 4,7 ln, nhim khun trong chung trung bnh l 18.675 vi
sinh vt ( cao hn tiu chun ca Nga 12 ln ), nc thi nhim E.Coli v 25% s mu nhim trng giun vi mt 4.025 trng/500ml nc
thi. Hm lng COD ( nhu cu xy ho hc ) l 3.916mg/l, trong khi tiu chun cho php ch t 100 n 400mg/lt. T l ngi dn mc
bnh tiu chy, mn nga, gh l rt cao. Chn nui ln x T Hiu ( Thng Tn - H Ni ) vi vic x thng phn, nc tiu ln ra cng
rnh v h thng thot nc lm mi trng y nhim nng n, nh hng ln n sc khe ngi dn. Cht gy nhim mi trng
khng ch l phn m cn c lng ln cht n chung, thc n tha, xc gia sc, gia cm cht.
c bit t l nhim Salmonella ti cc trang tri v h chn nui cn rt ln. nhim Salmonellati cc trang tri nui ln c cho l c
nguyn nhn t v sinh mi trng km, thc n v nc ung s dng trong chn nui b nhim. Tnh trng ny cng vi s km kim tra
gim st cc hot ng chn nui, dn n s lu hnh ca vi khun Salmonella trong cc mu tht ln.
Theo GS. TS. Nguyn Quang Thch, Vin trng Vin Sinh hc nng nghip ( Trng i Hc Nng nghip I H Ni ) : Ngoi hm
biogas, s dng ch phm sinh hc EM trong chn nui s lm cho cht thi phn hu nhanh, kh mi tt v gim qun th cn trng, gim
nguy c ly lan dch bnh. Cho gia sc, gia cm ung hoc n thc n th c trn EM cn gim c nguy c mc bnh ng rut
Ngoi ra, c bin php rt hu hiu v bn vng x l cht thi chn nui tin ti nn nng nghip sch l pht trin m hnh VAC. Gn
kt cht ch trng trt vi chn nui, va hn ch nhim mi trng, va s dng t phn bn ho hc, tit kim nng lng. V y cng
l m hnh d lm, u cng c th xy dng c, hiu qu kinh t li cao.
Bn cnh , v vn s dng thuc khng sinh trong chn nui tht ln, cn kim sot trit vic s dng khng sinh ca tng h dn.
ng thi, cn nng cao thc ca ngi nng dn v vn an ton thc phm trong vic lm dng khng sinh trong chn nui v cn c
bin php x pht thch ng cho nhng ngi vi phm s dng qu liu lng cho php trong sn xut.
2. H git m
2.1. Mt v sinh trong cc l git m
Trong qu trnh git m, s ly nhim cho c bit xy ra cc khu nh di nc nng, co lng, m bng v ly ph tng. Mt khc, git
m ln l mt mt xch quan trng trong chui thc phm c nguy c nhim vi sinh vt i vi tht ln sau khi git m. Mc nhim ph
thuc vo iu kin v sinh ca cc l git m cng nh thc hnh v sinh trong qu trnh git m. Nguy c nhim vi sinh vt ln cng r
rng hn t giai on v bo n khi git m. L git m cng l mt ngun tng tr vi khun c th ly nhim sang ngi.
Tnh trng ny cng vi s km kim tra gim st cc hot ng git m, c bit l iu kin v sinh git m, dn n s lu hnh ca vi
sinh vt trong cc mu tht ln, c bit l cc vi khun gy hi nh Salmonella v E.Coli,
iu tra mc nhim Salmonella mt s c s git m ti H Ni cho thy
Kt qu bng cho thy t l nhim Salmonella cc mu lau hu mn, manh trng, nn chung ch git m, lau sn git m v mu
lau thn tht ln lt l 59,72 %; 48,26 %; 37,50%; 37,50 % v 60,00 %.
Trc thc trng nu trn, cn c cc bin php qun l, gim st t cc nh cha nng i vi cc l m, c bit l vi cc l m t pht.
Cn kim sot nghim ngt v sinh trong cc l m, kim tra cc ch tiu vi sinh vt trong qu trnh git m v c nhng ch ti x pht
thch hp i vi cc im m khng t ch tiu cht lng.
2.2. Ngun nc thi gy nhim
Git m
Lng, da
Phn, nc tiu
Lm lng
Nc
thi
Nc
Ra tht
Ha cht s dng
trong git m
Mu GSGC
S dng
khc
L m ln
COD
BOD5
Tng Nit
Cht l lng
27,3
13,2
1,6
9,3
Lng cht nhim ti cc l git m
Loi cht bn
COD
BOD5
Tng Nit
Cht l lng
Ti lng (kg/ngy m)
1.301
580
70,4
459
Con ngi
Mi trng
nc
Nc thi
Mi trng
t
Mi trng
khng kh
Sinh vt ph du
Gim kh nng ca
dng chy
Nc thi do hot ng git m cha cht hu c v Nitrogen cng nh nhng mm bnh l vi khun Samonella, Shigella, k sinh trng,
amip, nang bo. D lng thuc tr su, cc c cht t trong thc n ca chng tn ng li. Tt c nhng chng theo nc thi trong
qu trnh git m i ra ngoi mi trng , nh hng n nhng ngi trc tip tham gia git m v k c ngi dn sng khu vc xung
quanh.
Trong nc thi cn cha nhiu Protein v cc cht dinh dng bao gm cc hp cht ca Cacbon, Nito, Photpho vi hm lng kh cao.
=> Nc thi git m cha hm lng SS, BOD5, COD v cht bo cao nn d b phn hy sinh hc gy mi hi thi v lm nhim ngun
nc.
Nu nc thi c x trn ti ch ngay khu vc git m s thm vo t, vi thi gian phi nhim di mang theo cc ha cht c s
dng trong qu trnh git m s c kh nng nh hng n ngun nc ngm.
Khi x vo sng h s lm suy gim nng oxy ha tan trong nc do vi sinh vt s dng oxy ha tan phn hy cc cht hu c. Nng
oxy ha tan di 50% bo ha c kh nng gy nh hng ti s pht trin ca cc sinh vt sng di sng, h. Oxy ha tan gim khng
ch gy cht cc loi thy sinh m cn lm gim kh nng t lm sch ca ngun nc, dn n gim cht lng nc cp cho sinh hot v
cng nghip.
Cc cht rn l lng lm cho nc c hoc c mu, n hn ch su tng nc c nh sng chiu xung, gy nh hng ti qu trnh
quang hp ca to, rong ru, Cht rn l lng cng l tc nhn gy nh hng n mi trng sng ca cc loi thy sinh, ng thi gy
tc hi v mt cnh quan (tng c ngun nc) v gy bi lng lng sng, cn tr s lu thng nc
Nng cc cht nit, photpho cao gy ra hin tng pht trin bng n cc loi to, n mc gii hn to s b cht v phn hy gy
nn hin tng thiu oxy. Nu nng oxy gim ti 0 gy ra hin tng thy vc cht, nh hng ti cht lng nc ca thy vc. Ngoi
ra, cc loi to ni trn mt nc to thnh lp mng khin cho bn di khng c nh sng. Qu trnh quang hp ca cc thc vt tng di
b ngng tr. Tt c cc hin tng trn gy tc ng xu ti cht lng nc, nh hng ti h thy sinh v cp nc.
Khi x nc vo h thng thot nc ca cc khu dn c th s gy mi kh chu v gy kh khn cho cng tc x l nc thi.
Mt vn na xy ra trong qu trnh git m ny l nu gia sc gia cm b mc bnh nh H1N1, H5N1, tai xanh. Th vic x thi nc
thi s lm phn tn dch bnh, gy ly lan cho cc ng vt gn v nh hng n sc khe con ngi.
2.3. Ngun kh thi nhim
NH3
Con
ngi
H2S
CH4
SO2, CO,
NOx..
Kh thi
Nc thi
Cht thi rn
MT khng
kh
H sinh
thi
Vi khun
gy bnh
Rc thi ca cc c s git m l hn hp cht hu c nh cc cht trong h tiu ha dch nc ni m ca tht tit ra, tht, xng
vn, tit, nu khng c x l kp thi s mau chng bc mi hi thi v sau 36 gi cht thi, nc thi chuyn sang mu
en, rui nhng bu y vo. Cht thi ca c s git m khng ch l nhng cht thi ca hp cht hu c, cc cht v c m
cn c c vi sinh vt gy hi cho ng vt v con ngi sng tim n trong c th ng vt. Khi gp nhit ph hp, cc cht
thi ny mau chng b phn hy ln men, thi ra sinh ra cc cht v c H2S, NH3, CO2, cc cht hu c nh axit axetic v
cc bazo hu c khc Cc cht hn hp ny s bc mi, phn tn vo mi trng v gy nhim ngun nc, t, khng
kh khng nhng th, nhng cht thi rn cha nhiu mm bnh d ly nhim sang con ngi v vt nui khc.
Cc cht thi t vic git m nh: mu, dch c th, cht bi tit, xc, ph tng ca ng vt c cha cc mm bnh nguy him:
cc bnh ly truyn gia ngi v vt. y l loi cht thi nguy him tng t cht thi y t, c nguy c lan truyn mm bnh ra
mi trng xung quanh rt cao nu khng c x l.
i vi cc a im git m cn xy dng h thng x l cht thi hoc c bin php thu gom, x l s b trc khi thi vo cng
dn nc thi, tch ring h thng x l nc thi cho git m gia sc v gia cm.
Phi thng xuyn kim tra h thng x l nc thi thay cc lp vt liu lc v no vt cng rnh dn nc thi nh k h
thng x l t hiu qu.
Phi tin hnh kh trng tiu c ton b khu vc nui nht gia sc, gia cm ch git m ngay sau khi ng vt c a i git
m.
Nc thi sau qu trnh git m phi x l bng ha cht trc khi thi ra mi trng bn ngoi.
Thng xuyn phun thuc phng chng dch bnh cho cc gia sc, gia cm ch git m.
Phi thu gom, x l cc cht thi rn nh: lng, phn, cc cht loi b t cc gia sc, gia cm b git m, bao nilon.
Phng Ti nguyn v Mi trng huyn, th, thnh ph phi hp vi cc n v Y t, th y t chc kim tra, hng dn cc l git
m tp trung x l cht thi t tiu chun mi trng v bo co kt qu v s Ti nguyn v Mi trng.
Tin hnh x pht rn e i vi cc i tng l ch cc c s git m gia sc gia cm t pht x thi gy nh hng n mi
trng.
Kim sot tht ti cc ch, hng qun l ng, iu tra ngun gc dn n truy tm cc i tng.
3. H bn l
i vi nhng h thng bn l trong nc ta ni chung v thnh ph H Ni ni ring ch yu vn l h thng ch truyn thng. Ti y
cc sn phm tht c bn trc tip cho ngi tiu dng hoc cc h ch bin tht. Nguy c ln nht ti cc h bn l l kh nng ly
nhim cho cc vi sinh vt nh E.Coli, Salmonella, S.aureus, Listeria, Ngoi ra cn mt s nguy c v cc sn phm tht ln bn nh tht
ln khng c xut s, tht , tht i thiu, H thng ch truyn thng l ni rt kh kim sot cc nguy c v an ton thc phm, cn c s
gip ca cc c quan chc nng kim sot cc ch tiu trong h thng. Nu tht ln c by bn khng t tiu chun hoc b nhim
vi sinh vt, bc mi i, khng c ti mi, cn ngng tiu th sn phm ti ni v tin hnh x l cn thit cho cc h bn.
Ngoi h thng ch truyn thng, cn c h thng bn l t chn v cc h thng siu th. Ti y, tht ln c t tiu chun v sinh an
ton thc phm, tuy nhin gi thnh ti 2 h thng ny t hn h thng ch. V an ton sc khe cho ngi tiu dng, cc nh chc nng
nn khuyn khch ngi dn thu mua ti nhng h thng ny. Hoc mt cch gii quyt khc l cn tp trung cc a im bn tht ti cc
ch truyn thng, iu ny gip cho vic kim sot cht lng tht ln mt cch c hiu qu, v a n tay ngi tiu dng mt sn phm
tht sch v gi thnh ng nht.
4. H ch bin
H ch bin l ni ch bin cc sn phm tht ti thnh cc loi thc phm ng gi, ng hp, mc ch l to ra cc sn phm c thi
hn s dng lu hn v s dng mt cch d dng hn. Tht ln c cc h ch bin thu gom t trc tip h chn nui, t cc l m hoc
t cc h bn l.
Vn u tin cn quan tm y l ngun gc sn phm tht c cc h ch bin thu mua. Vic s dng nhng loi tht ln khng t
tiu chun s gy hi trc tip ti ngi tiu dng s dng sn phm. Cc nguy c v vi sinh vt tn ti, tht ln bnh, tht tn d khng
sinh, c kh nng rt ln.
Ngoi ra, cn tn ti nhng tiu cc trong qu trnh ch bin cc sn phm tht gy mt an ton thc phm cho ngi tiu dng. Cc h s
dng nhiu cc loi ha cht c hi, cc cht bo qun cm trong qu trnh ch bin nhm tng li nhun cho mnh. Mt s v d v mt s
gian ln trong ch bin thc phm nh:
Tht ln gi tht b
Tht b l loi sn phm giu cht dinh dng v c hng v thm ngon c trng. Cng vi l gi thnh ca loi sn phm ny cao hn
so vi cc loi tht khc. V vy vic lm gi tht b t cc loi tht c gi thnh r hn nh tht ln ang l vn nhc nhi hin nay. Vic
gian ln ny n khut nhiu nguy c an ton v sinh thc phm, gy kh khn cho ngi tiu dng cng nh nh hng ti sc khe ca
cng ng
Cng ngh h bin tht ln thnh tht b rt n gin, ch cn dng phm mu hoa hin l c th khng phn bit c v mu sc u l
tht ln, u l tht tru, b.
Phm mu hoa hin cn c ngi bn tht b gi l bo bi khi thch l c th dng v rt d mua. Nu dng bt hoa hin c ngun gc
t nhin, c th s rt an ton, tuy nhin, dng bt dng cng nghip, chc chn hu qu khng th lng trc c.
Ch cn pha mt tha c ph bt hoa hin ha vo nc, qut ln b mt th ln, hoc nhng tht ln vo dung dch nh vy trong vng 1
pht, chc chn tht ln s c mu sc ging nh tht b ti v khng th phn bit c u l tht b, u l tht ln.
Nhiu tiu thng ti cc ch cn dng tht ln cht, i thiu gi lm tht b, la ngi tiu dng. c bit, tht ln s nui nhiu nm, tht
dai, da dy thng bn r nh bo nhng khi qua tay cc tiu thng th tht ln s thnh tht b.
Ngoi vic dng bt hoa hin, ngi bn tht b cn thng dng cht ph gia c tn gi maltol mt cht to mu c trong danh mc cht
ph gia thc phm c php s dng i vi mt s loi thc phm
Bin tht thi thnh tht mi
Tht ln i thiu, bc mi kh chu sau khi c ngm vo dung dch c pha t bt tin c tn l sm pt t 3- 5 pht s tr nn ti
mi v khng cn mi hi thi.
Cc sn phm n sn ch bin t tht ln, b ln bn
Ngoi ra mt s h ch bin cn s dng nhng cht cm s dng trong ch bin, hoc s dng qu liu lng cho php gy mt v sinh an
ton thc phm.
Tc hi ca Nitrite/nitrate :
Cn s dng vi 1 liu lng an ton v ng cch: Hm lng thng dng l 150 mg/1kg sn phm tht, tng ng vi t l
0.015%. gim nguy c c hi ca nitrite khi s dng qu liu, mt phng php an ton l dng nitrite nguyn cht trn u vi
mui n theo t l: 0.5% sodium nitrite v 99.5% sodium chloride (mui n). Khi ch bin cho 1 lng t 1-3% l t mn mong
mun v kh nng to mu ph hp, hm lng mui nitrite mc thp an ton. Vi cch s dng trn s loi tr c kh nng ng
c cp tnh.
trnh c nguy c mc bnh mn tnh ta cn bit c hai iu kin kh nng gy ung th xy ra: nitrosamines c to thnh trong
thc phm v s dng 1 lng ln nitrosamines trong thi gian di. Trong , nitrosamines ch c sn sinh khi thc phm cha nitrite tri
qua giai on x l nhit cao (tit trng, chin, nng,). Do rt kh hp cht ny sinh ra mt lng ln trong thc phm trong
khi lng nitrite s dng c gii hn. Mc khc phi s dng 1 lng ln nitrosamines trong thi gian di th mi c kh nng mc bnh.
Do kh nng mc bnh mn tnh do s dng mui nitrite cng rt thp.
Trc nhng vn trn cn ra bin php phng nga:
- Cn thanh kim tra thng xuyn cc c s ch bin cc sn phm t tht ln trn a bn H Ni.
- Thc hin cp chng nhn cho cc c s ch bin an ton v yu cu ch s dng cc sn phm ch bin t c chng nhn,
ng thi thu hi v x l cc sn phm km cht lng, cng nh cc c s tiu th nhng sn phm khng t yu cu.
- Cn c cc ch ti x l thch hp i vi cc c s ch bin km cht lng.
- Khuyn khch ngi dn s dng nhng sn phm qua ch bin t cht lng tiu chun, yu cu ngi tiu dng khng nn s
dng sn phm r, km cht lng gy mt an ton v sinh cng ng v chnh ngi tiu dng.
Ngi tiu dng l cui cng s dng cc sn phm tht, qua ch bin v tiu th tht trong cc ba n. Vic s ch, bo qun tht ln cng
nh hng khng nh ti v sinh an ton thc phm.
Di y l 3 nguy c trong sn phm tht ti H Ni v cc kt qu nh gi nguy c nh tnh.
M t yu t nguy c
nh gi phi nhim
M t nguy c
EnteroB
acteriace
ae
Chng ti nh gi nguy c n
phi vi khun Enterobacteriaceae
t tht ln nu chin l rt thpv
mc nhim khun cho l thp. Lin quan n chui
thc phm hin i: Chng ti nh gi nguy c nhim
khun v kh nng sinh sn ca Enterobacteriaceae s
tng ln nu khng ngn chn
c s nhim khun ti cc l
m, hnh thc vn chuyn v thi
gian lu gi thc phm ko di v cc h thng lm lnh
hot ng khng n nh.
Listeria
monocyt
ogenes
tiu
dit
Enterobacteriaceae. Tuy nhin vn cn
kh nng nhim khun cho, y l vn
rc ri nht c bit i vi nhng
yu t nguy c c liu nhim khun
thp nh E. coli. c c t. Nghin cu
tm thy E. coli (O157) trong phn ln
cc mu v mc nhim khun vi
Enterobacteriaceae trong cc mu
siu th cao hn hn
Thi gian nu tht ln tm c qua
b cu hi l d tiu dit Listeria
spp..V y l loi vi khun kh ph
bin nn c th xy ra s nhim
khun cho. Tuy nhin, tin trin
thnh bnh th phi t n liu
nhim khun ti thiu gy ra bnh.
Ch 2% cc mu c mc nhim
khun Listeriaspp. mc nguy him.
l cc mu t siu th
Chng ti nh gi nguy c n
phi mt lng Listeria mc
nguy him t tht ln nu chin l
rt thpv nguy c nhim khun
cho cng rt thp. Lin quan n chui thc phm hin
i: Chng ti nh gi nguy c tng s lng vi khun
Listeria spp tng ln cng vi vic s dng cc h
thng lm lnh, v loi vi khun ny c th sinh sn
ngay trong h thng lm lnh hot ng lin tc trong
khi nhn thc ca ngi tiu dng v an ton thc phm
c th ngc li
Tn d Tn d khng sinh l mi
khng
trng thun li vi
sinh
khun khng thuc v c
th gy d ng nhng i
tng nhy cm c tiu
th tht cha nhng cht
tn d ny. T l hin mc
ca cc trng hp ny l
rt thpkhi tng quan ti
liu cc trng hp m t
ca bnh, nhng kt qu
ny c th b nh hng
bi mc khng chc
chn cao
Chng ti nh gi nguy c n
phi tn d khng sinh trong tht
ln c tc ng trc tip n sc
khe ngi tiu dng (phn ng
phn v) l rt thp. Nhng s
liu hin c v tnh trng khng
thuc khng sinh hin nay khng
a ra kt lun. i vi c
hai nguy c ny, mc khng
chc chn l rt cao. Tm li tn
d khng sinh chnh l ch cn nghin cu nhiu hn
trong tng lai
Cng vi s pht trin ca nn kinh t, ngi tiu dng ti khu vc thnh th cng c nhiu hnh vi li sng mi thun tin hn: h c xu
hng thng xuyn mua nhiu thc phm hn nh tht, trong c tht ln, v cc thc phm ny thng c gi lu hn ti: ca hang
(ti cc c s bn hng chnh thng nh siu th) v ti nh ca ngi tiu dng trong cc thit b lm lnh, tuy nhin cc thit b ny khng
c kh nng duy tr nhit lnh ti u (c th do khng c hoc ch c h thng lm lnh n gin km theo h thng khng n nh hoc
cc thit b khng c ch lm lnh ti u). Nhng iu kin ny gp phn thc y s pht trin ca cc yu t nguy c v nguy c
tim tng n sc khe cng ng, v khi m nhng hnh vi mi ny cha ph bin trong ngi dng Vit Nam, cn quan tm n
nhng thay i ny khi nh gi nguy c phi nhim vi cc yu t nguy c n sc khe con ngi. 3 yu t nguy c c nh gi l
quan trng da trn nguy c tim tng ca chng n sc khe con ngi qua kt qu ca nghin cu ny v nhng ni dung c bn
lun trn: Enterobactericeae, c bit l E. coli O157; Listeriaspp ; v tn d khng sinh.
Nhim khun Listeriamonocytogenes c th dn n bnh nghim trng nh cc triu chng thn kinh, vim mng no, sy thai hoc
thai . Mt s mu tht ly t siu th, mc d vn trong thi gian s dng, l nhng mu duy nht c nguy c nhim khun. Listeria
spp. c kh nng pht tn rng ri trong mi trng v l loi vi khun chu lnh c th sinh sn iu kin nhit trong t lnh.
Do , nhng vi khun ny l nguy c ngy cng gia tng i vi cng ng khi m thc phm c lu gi lu hn trong cc h
thng lm lnh. Kt qu iu tra ngi tiu dng cho thy nhng ngi c t lnh gi tht trong mt khong thi gian di gp 3 ln
nhng ngi khng c t lnh, t Listeria s c nhiu thi gian hn gia tng s lng.
Mt yu t nguy c khc c tm thy l tn d thuc khng sinh trong tht. Tn d khng sinh to iu kin thun li cho vi khun
khng thuc v c th gy d ng cho nhng ngi nhy cm. Ngoi ra, ngay c vic ch bin v un nu cn thn cng khng loi
b c nhng cht tn d ny, do ngi tiu dng khng th x l nguy c ny. Mt nghin cu v tn d ca tetracycline trong
tht ln bn ch ti H Ni cho thy cc im bn tht ngoi trung tm ni thnh (tht c ngun gc t ngoi thnh hoc nng thn)
chnh l yu t nguy c nhim tn d khng sinh . Lnh vc dch t hc vi khun khng sinh cha pht trin ti Vit Nam, tuy nhin
mt nghin cu tm ra E.coli khng thuc v Salmonella khng thuc trong tht ln. Trc thc trng vi khun khng thuc ngy
cng gia tng ang l mi nguy ton cu, vic s dng thuc khng sinh v tnh trng khng thuc l mt ch quan trng cn
nghin cu v gim st chuyn su hn.