You are on page 1of 13

NI DUNG TRNG TM N THI NG DC C BN

I.

PHN I CNG
1. T kh l g? Nu chi tit
Ch 4 tnh cht khc nhau ca dc liu: Hn nhit n lng. Ngoi ra cn c loi thuc c tnh bnh
- Hn: thuc c tnh hn (lnh) cha bnh nhit
- Nhit: Thuc c tnh nhit (nng) cha bnh hn
- n: Thuc c tnh n (m hay hi nng) c tc dng nh hn thuc c tnh nhit
- Lng: Thuc c tnh Lng (mt hay hi lnh( c tc dng nh hn thuc c tnh hn
b. Theo hc thuyt m dng th dc liu c chia thnh my loi: 2 loi
- Thuc c tnh hn lng: Thuc m
- Thuc c tnh Nhit, n: thuc dng
c. Vn dng vo iu tr theo Y hc c truyn nh th no
- Bnh n nhit: Dng thuc Hn Lng cha
- Bnh Hn Lng: Dng Thuc n nhit cha
Nu dng khng ng: Bnh khng khi m cn nng thm
2. Ng v l g? Nu chi tit tnh cht tng v
Gm 5 v ca dc liu: Cay (Tn) Chua (toan) Ngt (cam) ng (kh) Mn (hm). Ngoi ra cn c v nht,
YHCT thng quy v ngt v nht vo 1 nn vn ch c 5 v. V ca thuc khc nhau th tc dng cha bnh cng
khc nhau
- Vi cay: c tc dng pht tn nh: Ma hong, qu chi, ta t, kinh gii hnh kh ch thng nh mc
hng, sa nhn
- V ngt: c td b dng ho hon s co tht au n, lm ho cc v thuc nh : cam tho, ng sm,
hong k
- V chua: td thu lim c sp nh: v qu lu, ch t nh v chiu lieu, sp tinh nh kim anh t, qu
tru c
- V ng tc dng thanh nhit to thp nh hong cm, hong b, hong lin
- V mng: lm mm cht rn, tan khi kt, dn thuc i xung. VD nh mu l lm mm cht rng,
mang tiu: thng to kt nhun trang, t h. Mui n dn thuc i xung
b. Theo hc thuyt m dng th dc liu c chia lm my loi
- Cc v cay, ngt, nht: thuc dng
- Cc v, chua, ng mn thuc m
c. Theo thuyt ng hnh th ng v lin quan nh th no vi ng tng
- Chua Can
- Cay ph
- Mn - Thn
- Ngt t
- ng tm

Lu : Tnh nng ca thuc l do t kh, ng v hp thnh khng th tch ri. Khi v ging, kh vn c th khc v ngc li,
cn lu khi s dng
3. S quy kinh ca thuc l g?
a. Theo y hc c truyn th quy kinh ni ln phn tng ph, kinh lc trong c th m mt v thuc c tc dng, mi
ln phm vi ch nh iu tr ca mt v thuc. rt quan trng, cn bit sd c hiu qu trong iu tr
b. Quy kinh mt v thuc ngi xa da vo mu sc v kh v nh th no? Nu c th
- Hc thuyt ny da trn kinh nghim ca ngi xa c kt, ch yu da vo t kh, ng v, thng
ging ph trm kt hp vi hc thuyt kinh lc, tng ph v c th con ngi m xy dng nn
- Ngi xa da vo mu sc kh v nh sau:
1. Trng- cay Kim ph - i trng
2. Xanh chua Mc Can m
3. en Mn Thu - Thn Bng Quang
4. Vng ngt Th - T - V
5. - ng ho - tm tiu trng
- Tuy nhin s quy kinh ny khng phi lc no cng ng. N c gi tr thc tin trong bo ch thuc.

II.

Tm li
1. Gii cm ph
2. An thn tm
3. Ch khi ph
4. Ho thp t, bang quang
5. Tiu thc t
6. Hot huyt tm, - can
7. B kh t - ph
8. B m ph - t - thn

PHN L THUYT V CC QUY NH


1. Nu 10 dc liu c c tnh ngun gc thc vt
TT
1

Tn thng dng
Ba u

BPD
Ht

Ph t ch

R c nhnh
ch

C c dc

Hoa, l

Hong nn

V thn, v cnh

Trc o

Ma hong

Phn trn mt t

M tin

Ht

T tn

Ton cy

Thch xng b

Thn r

10

Thu du

Ht

Tn gi khc
Ba u, mn ,
ba nhn, lo
dng t, mc vt
Bch ph t, hc
ph t, dim ph
t
Mn la, c
din, c lc lc
V doan

M tin t

Xng b, thu
xng b
T ma t, ht thu
du

2. Nhn thuc
a. Cc yu cu ca nhn thuc: ng r rng (d quan st)
1. ng quy nh s hu tr tu
2. ni dung
3. R rng: mu sc, ky1h iu, hnh nh, kch thc, v tr d nhn bit d c
b. Ni dung bt buc th hin trn nhn thuc
1. Hot cht, hm lng hoc nng
2. Tn thuc
3. Quy cch ng gi
4. Ch nh, cc dng, chng ch nh
5. Dng bo ch, s ng k hoc s giy php NK, s l sn xut, ngy sn xut, hn dng, iu kin bo
qun
6. Cc du hiu lu
7. Tn v a ch ca t chc, c nhn chu trch nhim v thuc
8. Xut s ca thuc
9. Hng dn s dng thuc
10. Trong trng hp khng th th hin c tt c ni dung bt buc ny th trn nhn thuc phi ghi cac
ni dung 1, 2, 5, 7. Nhng ni dung bt buc khc phi ghi trong nhn phu5hoa85c t HDSD thuc v
trn nhn thuc phi ch ra ni ghi cc ni dung

3. Cc nguyn nhn nh hng n cht lng dc liu


a. S gi mo
b. Dc liu c bo qun khng ng do dng cht bo qun c c tnh hoc dc liu b nhim nm mc
c. Thu hi s dng nhm ln dc liu: Thu hi khng ng thi v, ng b phn, nhm ln dc liu
d. Bo ch dc liu khng ng quy cch
III.

PHN CC V THUC
Yu cu bit c b phn dng, tnh v, quy kinh, cng nng, ch tr, liu dng v king k nu c ca cc v thuc
thng dng sau y
1. Thuc khu hn: Qu nhc, ph t, can khng, ngi cu

TT
1

Tn
Qu nhc

BP dng
V thn
th dng
v cnh
ln ( qu
khu)

Tnh v, quy kinh


Ngt, cay, i nhit
quy kinh thn tm
t can

Cng nng
B ho tr
dng, tn hn
ch thng, hot
huyt thng
kinh

Ch tr
Thn dng h
suy, lng gi
au lnh, bng
au lnh, nn
ma, tiu chy,
b kinh, au
bng kinh, ph
thng, tiu tin
ri lon ( tiu ko
li, tiu nhiu
ln)
Vong dng
thot dng,
chn tay lnh,
au nhc xng
khp, lng gi
au lnh, chn
tay ph n

Liu dng
1-4 g dng
thuc
hm, hon
tn, phi
hp cc v
khc

King k
m h
ho
vng, c
thai ko
dng.
Nhc qu
hu v
xch thch
chi

ph t

R c
nhnh ca
cy u
ch
bin

Cay ngt, i nhit


c c tnh quy kinh
tm t thn

Hi dng cu
nghch, b ho
tr dng, tn
hn, ch thng

4-12 g
bo cht
t chun
gii hn
Aconitin
dng sc

n trung tn
hn, hi dng,
thng mch, to
thp tiu m

au bng lnh,
y trng
khng tiu, nn
ma tiu chy,
t chi lnh, m
m ho suyn

4-8 g. Hi
dng 1216 g

Ch huyt, tr
hn thp, iu
kinh, an thai

Kinh nguyt
khng u, bng
huyt, rong
huyt, th huyt,
kh h bch i,
ng thai

6-12 g
thuc sc
Dng
ngoi tr
au do
sang chn

C thai,
m h ni
nhit, tr
em <15
tui, ko
phi hp
bn h,
qua lu,
bi mu,
bch cp,
bch lim
m h ni
nhit, biu
h ra m
hi nhiu,
mt mu
khng nn
dng
m h
huyt
nhit
khng nn
dng

can khng

Than r
phi hay
sy kh

Cay, n vo tm
ph, t, v, thn, i
trng

ngi cu

ng, cay n quy


kinh can t thn

2. Thuc tiu thc: Sn tra, k ni kim, tc ct, Nhc u khu

TT
1

Tn
Sn tra

BP dng
Qu chin
phi sy
kh

Tnh v, quy kinh


Ngt chua, n quy
kinh t v can

Cng nng
Tiu thc tch
hnh ho m

k ni kim

Mng mu
vng ph
trong m
g

Ngt bnh quy kinh


t v tiu trng
bang quang

Kin t tiu thc


sp tinh

tc ct

Mai mc
phi kh
b phn
cng

Mn tnh n quy
kinh can thn

Thng huyt
mch, tr hn
thp, ch huyt
ch toan ch
thng (gim bt
chua gim au)

Nhc u
khu

Ht
phi kh

Cay tnh n quy


kinh t v i trng

n trung hnh
kh sp trng
ch t

Ch tr
n ko tiu, au
bng, y
trng, chua,
m m bng
kt hn cc sn
hu huyt, au
bng
Thc tch khng
tiu, bng y
trng, nn
ma, kit k di
tinh, tr em cam
tch i dm
Th huyt, nc
huyt (mu
cam) cam tu
m, bng lu,
i h, lot d
dy v hnh t
trng
C l ( tiu chy
lu ngy) do t
v h hn, au
trng bng v
au thng v
bing n nn
ma

Liu dng
8-20 g
phi hp
cc v
khc

King k
T v h
yu ko tch
tr, lot d
dy th ko
dng

3-9 g
thuc sc,
bt

Khng b
tch tr
khng nn
dng

3-6 g, phi
hp cc v
khc

Nhit t,
nhit l
khng
dng

Ch tr
nh trng
ngc, mt ng,
chng mt, tai,
trang nhc, m
hch
Mu l nung: c
sp ch tr t
hn, o hn, di
tinh, bng huyt,
i h, au d
dy chua
Di tinh, hot
tinh, di niu,
niu tn ( nhiu
ln) bng kinh
rong huyt, tiu
chy, l lu
ngy
Di mng tinh,

Liu dng
9-30 g
dng sc,
tn

King k
m h m
ko c ho
v tiu
chy thuc
hn chng
th cm
dng

6-12 g
dng thuc
sc hon
tn phi
hp cc v
khc

C thp
nhit b
tiu, tiu
git khng
dnh

6-12 g

Thn trng

5-9 g dng
sc bt
hoc phi
ng

3. Thuc c sp: Mu l, kim anh t, sn th, ch tr nhn


TT
1

Tn
Mu l

BP dng
V hu
ng, hu
sng

Tnh v, quy kinh


Mn hi hn quy
kinh thn can m

Cng nng
Trng trn an
thn, t m tim
dng, tn khi
kt, thu lim c
sp

kim anh t

Qu gi
phi sy
khg

Chua ngt sp bnh


quy kinh thn ph
bang quang

C tinh sp
niu, sp trng,
ch t

sn th

Qu chin

Chua, chat hi n

B can thn, c

ch tr nhn

phi kh
b ht

quy kinh can thn

tinh sp niu

Qu chin
phi kh
b v
ngoi

Cay, n quy kinh


thn t

n thn c tinh,
n t ch t

tiu nhiu, i
dm, au lng
gi, tai, m
hi nhiu. Ph
n kh h, rong
kienh, rong
huey61t
T hn gy tit
t, au bng
hn, thn hn
gy i dm, i
tiu vt, di tinh,
cn hi trng
trong nc tiu
do thn dng
h

dng sc
hon tn
phi hp
cc v
khc

khi tiu
kh, tiu t

3-9 g

4. Thuc dng ngoi


4.1. Nhng lu khi s dng nhng v thuc dng ngoi?
4.1.1. Thuc dng ngoi a s l c nn khi dng: bi, xoa, dn, p ln cc vng da mng d ngm thuc,
cc vng u, mt, ming, mi, m o hu mn phi thn trng
4.1.2. KHng dng ko di, qu liu ch nh
4.1.3. Khng ung trong. Nu cn thit phi ung th ung vi liu lng rt nh v phi theo di ngi bnh
tht cn thn phng v x l kp thi nhng tai bin xu xy ra nhm m bo an ton tnh mng cho
ngi bnh
4.1.4. Khi bo ch phi chp hnh nghiem chnh quy trinh, thao tc k thut bo ch, kim tra c tnh, s
thun nht ca thuc v quy ch thuc c ca b y t ban hnh v bo ch thuc c ng tnh cao
4.1.5. Trong khi s dng thuc dn ngoi c th phi hp vi cc thuc ung trong nng cao hiu qu tr
liu
4.2. K tn cc v thuc dng ngoi thng hay s dng: lu hong, hung hong, bng sa, minh phan, lc phn, mt
tng, l cam thch, duyn n, thim t, ng cng
4.3. Nu tn, b phn dng, tnh v quy kinh thnh phn ho hc tc dng ch tr ca bng sa
4.4. Nu tn, b phn dng, tnh v quy kinh thnh phn ho hc tc dng ch tr ca x sng t
TT

Tn

BP dng

Bng sa
(hn the,
bng sa, bn
sa, nguyt
thch)

X sng t
(ht x sng,
gin sng)

Bt hay tinh th
mu trng, thnh
phn ho hc
ch yu l
N2B4O7.10H2
O Sodium
borate
Qu chin phi
hay sy kh ca
cy x sng.
TPHH tinh du
cht du Ostola

Tnh v, quy
kinh
Ngt, mn tnh
lng quy kinh
ph v

ng cay tnh
n quy kinh
thn, tam tiu

Cng nng

Ch tr

Liu dng

Thanh nhit
gii c, tiu
vin, phng
thi ra, thanh
ph ho m

Ho m nhit, c hng
sng au, ming li l
lot, mt sng au

1-2 g,
dng bt

To thp st
trng, khu
phong tn hn,
b thn trang
dng

Lit dng, bp sinh dc


m nga, ph n t
cung lnh kh th thai.
Phi hp vi hong lin
khinh phn cha tai
nga, chm, gh l
chy nc. V thuc
hay c dng cha
bnh ngoi da, rn cn

Ung
trong 412g dng
sc, dng
ngoi
lng va
ra
nc

King k

5. Thuc pht tn phong thp


5.1. Khi nim v v thuc pht tn phong thp: Thuc tr phong thp l nhng thuc c tc dng ch thng lm cho
kh huyt lu thng, c khp co dui d dng, b can thn, mnh gn ct, dng tr cc chng au thp do
phng hn thp t, nhit t. Chng trng bnh: khp mnh au mi nng n, khp xng gn ct au nhc c
sng nng au hoc khng sng nng au, c khp co dui kh, lng gi nhc mi, chn tay yu t di
5.2. Nu tn, b phn dng, tnh v quy kinh thnh phn ho hc tc dng ch tr ca Hy thim tho, KHng hot,
c hot, tang k sinh
TT

Tn

Hy thim
tho (c ,
ct ln

KHng
hot

c hot

tang k sinh

BP dng
Ton cy
b gc r)
phi sy
kh.
TPHH
glucozid,
alcaloid
R v thn
r phi sy
kh.
TPHH tinh
du
Thn r
kh.
TPHH
angelol
acid bo,
tinh du

Ton b
thn cnh
l qu
phi sy
kh.
TPHH
glucozid

Tnh v, quy
kinh
ng, hn rt
c vo 2 kinh
can thn

Cng nng

Ch tr

Liu dng

King k

Khu phong tr
thp, thanh nhit
gii c, hot
huyt thng
kinh

Phong thp t bi, thp


chn nga l, ung nht
sang c

ng, cay tnh


n vo 3 kinh
can thn v
bang quang

Pht hn gii
biu, khu phong
thng thp, li
thp

Phong thp t, au
nhc cc khp xng,
phong hn cm mo
au u mnh my

4-8 g dng
sc

Kh huyt
h khng
dng

V cay ng
tnh n vo 2
kinh can thn

Khu phong to
hn thp, ch
thng gii biu

Cc chng phong hn
thp khp xng v
lng gi au nhc, t
mi nngn, ngoi cm
phong hn au u, au
mnh my

4-18 g
dng thuc
sc

m h ho
vng,
huyt h
dng thn
trng,
khng dng
vi chng
ni phong

ng, tnh
bnh vo 2
kinh can thn

B gan thn,
mnh gn
xng, an thai,
li sa

Gn ct t au, ng
thai, ph n sanh xong
t sa

12-20g
dng thuc
sc

6. Thuc An thn: bao gm bnh can tc phong, an thn, phng hng khai khiu
6.1. nh ngha v phn loi thuc An thn, cho VD 3 v thuc ( nu tn, BP dng, Cng dng)
6.1.1. L nhng thuc c tc dng dng tm, b can huyt trn tnh cha cc chng bnh nh mt ng, hi
hp, vt v, hong s, chng mt, hoa mt, nhc u, mt tai , phin to, d cu gt
6.1.2. C 2 loi:
6.1.2.1. Trn tnh tm thn : dng cho thc chng (chu sa, thn sa, long ct trn chau, h phch, thch quyt
minh, mu l
6.1.2.2. Dng tm an thn: dng cho chng h ( tm huyt h, can m bt tc): lc tin, l vng, long
nhn, toan to nhn, b t nhn, tho quyt minh, lin tm, lin nhc, vin ch
6.2. Nu nguyn nhn gy Can phong ( bnh can tc phong). Trnh by tn, bpd, tnh v, quy kinh, liu dng cng
dng ca 1 v thuc:
- Do nhit cc sinh phong : st cao co git
- Thn m h: khng nui dng c can m, lm can dng vng gy chng nhc u, chng mt,
hoa mt
- Do huyt h nn can huyt h khng nui dng c cn mch, chn tay run co git

TT
1

Tn
Cu ng
(bnh can tc
phong)
B t nhn

BP dng
on thn
cnh c
mc cu
Nhn ht

To nhn

Nhn ht
sao en

Tho quyt
minh

Ht

Vin ch

R b li

Tnh v, quy kinh


Ngt tnh hi hn
quy kinh can v tm
bo
Ngt tnh bnh quy
kinh tam, thn, i
trng
Ngt tnh bnh quy
tm can m t

Cng nng

Ngt ng tnh hi
hn quy kinh thn
i trng, can
ng, cay tnh n
quy kinh ph tm

Ch tr
Huyt p cao do can
dng vng, tr em co
git, khc m
Mt ng, hi hp, m h
gy to bn, au lng

Liu dng
12-16 g

Suy nhc thn kinh m


hi nhiu m hi trm,
tn dch km
Mt sng au do can
nhit, hoa mt do can
dng thnh, to bn
Thn kinh sy nhc do
tm huyt km

10-16 g

King k

4-16 g

10-16 g

4-12g

7. Thuc ch khi ho m
7.1. nh ngha, phn loi thuc ch khi ho m. nh ngha tng loi ( n ho hn m, thanh ho nhit m,
cho VD 4 v thuc ( tn, BPD, cng dng)
7.1.1. nh ngha:l nhng v thuc c tc dng tiu tr m, c ch cn ho
7.1.2. Phn loi chia lm 3 loi:
7.1.2.1. n ho hn m: cha ho nhiu m trong long, d khc, ngi mt mi, chn tay lnh, i tin
long (chng hn) VD: bch gii t , bn h, bch ph t
7.1.2.2. Thanh ho nhit m: ho nhiu m, m vng c, hi, kh khc, ngi bnh min hng kh, ru
li vng, mch hot sc (chng nhit) VD:tang bch b, qua lu nhn, bi mu
7.1.2.3. Ch khi nh suyn: cc thuc c ch ho ct cn suyn c 2 loi: n ph ch khi v thanh ph ch
khi
7.2. Ch tr chung ca thuc ch khi nh suyn. Trnh by tn, BPD, tnh v, quy kinh, liu dng, cng dng ca 1
v thuc n ho hn m v 2 v thuc ch khi nh suyn
7.2.1. Ch tr chung:
7.2.1.1. Ho c m lng, s gi, c m hi ( do tn thng t ph)
7.2.1.2. Ho ngt mi, kh th (do ngoi cm)
7.2.1.3. HO tc ngc, au rt vai, khn ting (do ni thng)
7.2.2. Vd
TT
1

Tn
Bch gii t
n ho hn
m
Bn h (nam)
n ho hn
m

BP dng
Ht

Tnh v, quy kinh


Cay n quy kinh
ph

Thn r

Cay, m c c quy
kinh ph t v

V r

Ngt tnh hn quy


kinh ph

R b li

Tang bch b
thanh ho
nhit m
Bch b ch
khi nh
suyn
Ct cnh

Hnh nhn

Nhn ht

Cng nng

Liu dng
6-12 g

ng hi m(n)
quy kinh ph

Ch tr
Ho suyn kh th m
nhiu au khp do hn
tr v mn nht
m thp (long) nn
ma do thai nghn, ri
lon tiu ho, ho cm
phong hn
Ho do ph nhit thu
thng bng y trng
thc chc
Ho do ph hn, ho lao,
k sinh trng chm l

Cay ng tnh n
quy kinh ph
Ngt ng tnh hi
n quy kinh ph i

Ho c m khan ging
kh tiu
Ho do phong hn,
phong nhit suyn do

3-6 g

6-12 g

10-15 g

4-12 g

4-12 g

King k

Kha t

Qu

T t

Qu

trng
V ng chua chat
tnh hi n quy kinh
ph i trng

ph nhit v to bn
Ho hen cp tnh ho
khan ting, di tinh
bch i tiu chy au
bng do giun sn kit
l
m nhit gy ho
suyn to bn

Cay tnh n quy


kinh ph i trng

3-6 g

5-10 g

8. Thuc l huyt
8.1. Phn loi cc thuc l huyt. nh ngha tng loi cho VD cc v thuc cho mi phn loi, tng cng 5 v thuc
nu tn, b phn dng
8.1.1. C 2 loi nhm hnh huyt hay cn gi l nhm hot huyt, hot huyt kh , hot huyt ho v ch
huyt
8.1.2. Hot huyt: thuc c tc dng hnh huyt, tn , thng kinh, hot lc, li t nh thng. VD an sm
(r) o nhn (ht) hn ghoa (hoa) ch mu ( ton cy) k huyt ng (thn) khng hong thn r, nga
trut (thn r) ngu tt (r) t mc (li g) xuyn khung (thn r)
8.1.3. Ch huyt:c tc dng cm mu tr cc chng chy mu bn trong hay bn ngoi c th nh th huyt,
nc huyt, tin huyt, bng huyt, rong huyt, chn thng, t ng, trt chy mu chia lm 3 loi:
lng huyt ch huyt hay thanh nhit, hot huyt ch huyt hay kh , thu lim ch huyt, b ch ch
huyt
8.2. Trnh by tn, bpd, tnh v, quy kinh, liu dng cng dng ca 4 v thuc hnh huyt v 1 v thuc ch huyt
TT
1

Tn
an sm

BP dng
R

Tnh v, quy kinh


ng hi hng quy
kinh tm can

o nhn

Nhn ht

Hng hoa

hoa

ng tnh bnh quy


kinh tm, ph, can,
i trng
Cay tnh n quy
kinh tm can

ch mu

Ton cy

K huyt
ng

Thn

Khng
hong

Thn r

Nga trut

Thn r

Ngu tt

T mc

Li g

10

Xuyn khung

Thn r

11

C mc

Ton cy

12

Trc bc dip

Cay ng hi hn,
quy kinh tm can v
bng quang
ng cah1t nh n
quy kinh tm can
thn
ng cay tnh n
quy kinh can t
ng cay tnh n
quy kinh can t
ng chua tnh bnh
quy kinh can thn
Ngt mn tnh bnh
quy kinh tm can t
Cay n quy kinh can
m tm bo
Chua ngt tnh mt
quy kinh can thn
ng, sp tnh hi
hn quy kinh ph

Cng nng

Ch tr
Trc huyt, kinh nguyt
khng u, b huyt sinh
tn huyt
au bng kinh b kinh
chn thng ng, to bn

Liu dng
6-12 g

au bng kinh b sinh,


sn hu, huyt, thai
cht lu chn thng
Kinh ko u au do chn
thng, abn nga

4-8 g

Kinh ko u au do chn
thng ban nga

10-20 g

B kinh huyt kh tr,


chy my cam, au d
dy, mau ln da non
au bng do kinh b,
bng y trng
au bng kinh, b kinh
chn thng lng gi mi
au bng do b kinh, trt
vim rut tiu chy
Kinh nguyt khng u
cc chng au t chn tay
Can thn m h, st xut
huyt rong kih
Cc chng chy my, ho
suyn nhiu m

4-12 g

6-12 g

10-20 g

4-8 g
8-16 g
6-12 g
6-12 g
8-16 g
8-16 g

King k

13

Hoa ho

14

Tam tht

can i trng
ng hi hn quy
kinh can i trng
Ngt ng tnh n
quy kinh can v

Xut huyt, tr cao huyt


p
Chy mu, th huyt sau
sinh huyt au bng

6-12 g
2-8 g

9. Thuc l kh
9.1. nh ngha phn loi, cho VD mi loi
9.1.1. nh ngha: l nhng thuc cha kh tr, kh ut kh nghch b chng trng phong thn kh hn m c
tc dng iu ho phn kh trong c th l thun kh gii ut, khai khiu ch thng kin v
9.1.2. Phn loi
9.1.2.1. Hnh kh gii ut bng y chng au n ko tiu chua, bun nn, i tin kh. Tinh thn ut c,
hay cu gt hay th di, au tc di sn, KN ko u thng kinh. VD hng ph, dc, sa nhn,
mc hng, trn b
9.1.2.2. Ph kh ging nghch: ho suyn kh th ngc tc (ph kh khng thng), nc nn ma, au thng
v chng y hi (can kh phm v) ngc bng tc y chng, thnh bng co cng, au nng
vng bng (kh kt li lu ngy ko tan) VD ch thc, ch xc, i phc b (v cau) hu phc, thanh
b (v cam) th (tai qu hng)
9.1.2.3. Thng kh khai khiu tc dng thng quan khai khiu tnh tm cha chng b khiu thn kh hn
m ( b chng trng phong) = xu, st cao co git t qu hn m ng kinh . VD an tc hng,
ngu hong, thch xng b, x hng
9.2. Trinh by tn, bpd, tnh v, quy kinh, liu dng cng dng ca 2 v thuc cho mi loi
TT
1

Tn
Thch xng
b

BP dng
Thn r

Tnh v, quy kinh


Cay tnh n quy
kinh tm can v

Ch
thc(cam
non)
Hng ph
(c gu

Qu non

ng chu the tnh


hi lnh quy kinh t
v
Cay hi ng ngt
tnh bnh quy kinh
can tam tiu

Mc hng

ng cay n quy
kinh ph cant v
i trng

Sa nhn (bc
v ly ht

Qu

Cay tnh n quy


kinh t v

Trn b

V qut

B kt (to
gic)

Qu

Cay ng tnh n
quy kinh ph t
Cay mn tnh n
quy kinh ph i
trng

Thn r

10. Thuc b dng


10.1. nh ngha phn loi, cho VD mi loi

Cng nng

Ch tr
Thn kh hn
m, m nghch,
b tc, phong
hn t thp
Thc tch m
tr i tin b

Liu dng
4-12 g

Can kh ut tr
kinh nguyt ko
u, ri lon
tiu ho
Kh tr tiu
ho1aa km, nn
ma, t l,
nguyn nhn do
(trung kh hn
tr)
Kh tr gy y
tc, bng
chng au, nn
ma
Kh tr kh h
n ko tiu
Thng khiu
tiu m tr
phong

6-12 g

4-8 g

2-6 g

4-8 g

4-8 g
3-6 g

King k

Thuc b dng l cc loi thuc dng cha cc chng dng h v m h c tc dng bi b m


dng kh huyt, ci thin chc nng tng ph, tng cng th lc, nng cao sc chng bnh tt ca c
th
- Dng h, kh h: l biu hin ca dng kh khng y lm cho chc nng hot ng ca c th b
gim st
- m h, huyt h l biu hin ca tinh huyt, tn dch khng y , suy km
- Thuc b dng c phn lm 4 loi tng ng vi m dng, kh huyt h: Thuc b kh, b dng
(tr dng) , thuc b m, b huyt (dng m)
10.2. Trinh by tn, bpd, tnh v, quy kinh, liu dng cng dng ca 2 v thuc cho mi loi
TT

Tn
Bch trut
(b kh)
Hoi sn
(b kh)

BP dng
Thn r

Mch mn
(b m)

R b li

Thien mn
(b m)

R hp

Sa sm (b
m)
trng
(b dng)

Th ty t
(ht dy t
hng) (b
dng)
Bch thc
b huyt

Ht

H th

1
2

10

R c

V thn

Tnh v, quy kinh


V ng ngt tnh
n quy kinh t v
Ngt tnh bnh quy
kinh t v ph thn
Ngt hi ng tnh
hi hn quy kinh
tm ph v
Ngt ng tnh i
hn quy kinh ph
thn
ng ngt hi hn
quy kinh ph v
Ngt hi cay tnh
n quy kinh can
thn
Ngt cay tnh n
quy kinh can thn

ng chua tnh
hi hn quy kinh
can t
ng, ngt sp,
tnh n quy kinh
can thn

Cng nng

Ch tr
Kh h nn ma t hn ng
thai thp nhit thu thng
T ph h nhc tiu chy
ko di ho m nhiu kht
nc, di tinh, bch i
Ho lao th huyt kht nc tn
dch kh to bn

Liu dng
6-12 g

Ph ung, ph tao, ho lao thiu


tn dch kht nc

8-16 g

Tr m h ph to ho khan ho
c m thiu tn dch to bn
Thn h, lit dng, ng
thai, tru thai cao huyt p

6-12 g

Lit dng, lng gi au, tiu


tiu khng t ch kht nc,
mt m di tinh

4-12 g

Can huyt h, nhiu m hi,


kinh nguyt ko u cc chng
au cm do h gy nn
Tinh huyt h, suy nhc, di
tinh, to bn, tc bc sm, cc
chng chy mu

6-12 g

King k

12-40 g

6-12 g

8-12 g

12-20g

11. Thuc li thu - thm thp


11.1. nh ngha, cho VD mi loi
- Thuc c tc dng li niu bi tit thu thp ng trong c th ra ngoi.
- Tc dng chung:
1. Cha i gt, i but, i ra mu ( ng y gi l li thu thng long)
2. Cha cc chng ph do nc trong c th ( ng y gi l li niu, tr ph thng)
3. Cha vim gan virus, vim ng dn mt, mt do cc nguyn nhn khc
4. Cha thp khp
5. Cm tiu chy v kin t
11.2. Trnh by tn, bpd, tnh v, quy kinh, liu dng cng dng ca 2 v thuc cho mi loi
TT

Tn

BP dng

Tnh v, quy kinh

Cng nng

Trch t

Thn r

Ngt nht hn vo
thn v bang quang

Li thu thm
thp t ho

Nhn

Ngt lnh vo ph

Kin t tr thp

Ch tr
Ph vim tit niu thn
a chy do vim rut
huyn vng
T thp ho vim phi

Liu
dng
8-20 g

12-40 g

King k

b v
Nm

Bch linh

Kim tin
tho
M

Ton cy

Thng tho

Ton cy
b r
Li thn

t
Ngt nht bnh quy
kinh ph thn tm t
vii5
Ngt mn hn Qk
thn can m BQ
Ngt nht hn QK
ph thn can
Ngt nht mt QK
thn BQ

vim rut thu thng


Tiu t kh ph m m
t v h nhc tiu
chy
Cc chng si tit niu
v mt
Ph thng thp t mt
ho do ph nhit
Ph do thp nhit, tiu
t, thng sa

12-24 g

30-60g
30-40 g
6-12 g

12. Thuc gii biu


12.1. Trnh by tn, bpd, tnh v, quy kinh, liu dng cng dng ca 3 v thuc tn n gii biu v 2 v thuc tn
lng gii biu
TT
1

Tn
Ma
hong

BP dng
Ton cy

Tnh v, quy kinh


cay, hi ng, n,
vo 2 kinh ph bng
quang

Qu chi

Cnh non
phi kh

Cay, ngt i nhit


vo kinh can thn

T tn

Ton cy
v r

Cay n quy kinh


ph tm can thn

Cc hoa

Hoa

Si h

Ngt ng tnh hi
lanh quy kinh ph
can thn
ng cay hi hn
quy kinh can m
tm bo tam tiu

Cng nng
Pht hn (lm ra
m hi) (ch khi
i vi qu chi),
bnh suyn th,
li tiu tin, tiu
tan kt t

Ch tr
Gii cm hn khi b
cm phi gi ma lnh,
b st km theo rt run,
au au, nhc rng,
mi tc nghat v ko c
m hi, thng kh ph
bnh suyn
Gii biu tn hn cha
phong hn cm mo,
rt nhiu ko c m hi
phi hp ma hong khi
dng, ph n b kinh
huyt thai cht lu hoc
au bng do lnh, tiu
tin b tc hen suyn
Ngoi cm phong hn,
nhc u au mnh au
khp xng, ho c
m, hi ming
Ngoi cm phong nhit,
hoa mt nhc u, mt
, HA cao, mn nht
St khi nng khi lnh,
ngc y tc, sn au,
ming ng tai mt
hoa RLTH st rt KN
ko u

Liu dng
4-12 g

King k
Biu h ra
m hi
nhiu, ph
h cao HA

4-20 g

Thp
nhit, m
h huyt
nng, au
bng c
thai, xut
huyt ko
dng

4-8 g

8-12 g

3-8 g

12.2. Th no l thuc gii biu? Phn loi v nu c tnh ca tng loi. Cho VD 3 v thuc cho mi phn loi
( tng cng 6 v, ch nu tn v BPD)
12.2.1. Thuc gii biu l nhng v thuc dng a ngoi t (phong hn, thp nhit) ra ngoi bng ng
m hi, cha nhng bnh cn biu lm cho bnh khng xm nhp vo trong (l)
12.2.2. Phn loi: pht tn phong hn, phong nhit
12.2.3. Tn n gii biu:cc v thuc cay tnh n cha cm mo do lnh, s lnh, st t, au u, nhc mnh,
ngt mi, chy nc mi, khn ting, ru li trng mch ph. Cn phn bit biu thc (ko c m hi,

mch ph khn) hay biu h (c m hi, mch ph nhc dng thuc. VD Ma hong (ton cy )
qu chi (cnh non) sinh khng (thn r), t tn (ton cy c c r) phng phong (r)
12.2.4. Tn lng gii biu: cc v thuc cay tnh mt lm ra m hi nh hn thuc tn n gii biu dng cha
cc chng bnh cm st c cc triu chng nh: st hi s gi, lnh, au u min hng kh kht nc
c hoc ko c m hi, ru li mng vng, mch ph sc (ngoi cm phong nhit VD bc h (ton cy),
ct cn (c r), cc hoa (hoa), si h bc (r thai phin)
13. Thuc thanh nhit
13.1. Trnh by tn, bpd, tnh v, quy kinh, liu dng cng dng ca 2 v thuc thanh nhit gii c, 2 v thanh nhit
t ho, 1 v thanh nhit to thp, 1 v thanh nhit lng huyt
TT
1

Tn
Thanh nhit
gii c b
cng anh

BP dng
Ton cy
b r

Tnh v, quy kinh


Ngt ng hn quy
kinh can v

Thanh nhit
gii c kim
ngn hoa
Thanh nhit
t ho chi t

N hoa

Ngt hn quy kinh


ph v tm

Qu chn
mu

ng hn quy kinh
tm ph tam tiu

Thanh nhit
t ho h kh
tho
Thanh nhit
to thp
hong b

Cm qu

Cay ng hng quy


kinh can m

V thn
hoc v
cnh

ng hn uy kinh
thn bang quang

Thanh nhit
lng huyt
r tranh

Thn r

Ngt hng quy kinh


ph v bng quang

Cng nng

Ch tr
Ung nht, cc trng hp
vim nhim, vim tuyn
v, ng rut, vim
hng, vim rut, ng
tit niu mt sng au
Ngoi cm phong nhit ho
do ph nhit v mn nht

Liu dng
8-30 g

St kh ng, thp nhit,


th huyt, nc huyt, tin
hut
au u chng mt, huyt
p xap, au mt b tiu,
mn nht vim tuyn v
m h pht st, t l ra
mu xch bch i l lot
ming, l nga, au mt

St kht nc, tiu kh,


tiu but, tiu gt, tin
huyt ho suyn cp, nc
huyt nn ma

6-9 g

King k

12-16 g

9-15 g

6-12 g

9-30 g

13.2. Th no l thuc thanh nhit, phn loi thuc thanh nhit. Thuc thanh nhit khng c dng trong trng
hp no? Cho 2 VD v thuc cho mi loi (8 v, nu tn v BPD)
13.2.1. Thuc thanh nhit l nhng v thuc c tc dng ch yu l thanh gii l nhit, ging ho lng huyt
v gii c (t nhp l).
13.2.2. Phn loi
13.2.2.1. Thanh nhit gii c: VD b cng anh (ton cy b r) kim ngn hoa (n hoa), lin kiu (qu
chin), si t (ton cy b r) th phc linh (thn r thi phin)
13.2.2.2. Thanh nhit ging ho: Chi t (qu chin mu ), h kh tho (cm qu), thch cao (tinh th
)
13.2.2.3. Thanh nhit to thp: hong b (v thn hoc v cnh) hong cm (r) hong lin (thn r),
nhn trn (ton cy c hoa)
13.2.2.4. Thanh nhit lng huyt: r tranh (thn r), sinh a (r c), xch thc ( r), mu n b ( v
r)
13.2.3. Cc trng hp khng dng
13.2.3.1. Biu chng cha gii ht
13.2.3.2. T v h pht st ( t v i h)
13.2.3.3. m h ho vng (hay hm hp st v chiu)
13.2.3.4. T v h hn (hay tiu chy)
13.2.3.5. Chn hn gi nhit

13.2.3.6.
IV.

Sn ph huyt h pht st, kh chu vt v

PHN PHNG DC

You might also like