BALIK

KLTR

Hazrlayan :
Alparslan ATALAR
2009

I. Blm
AKYA
Lichia amia

DENZ
Salmo
Labrax

AY
BALII
Mola Mola

DLGER
Zeus Faber

BAKALYARO
Merlangius
Merlangos

DKENL
KIRLANGI
Aspitriglia
Cuculus

BARBUNYA
Mullus
Barbatus
BERBER BALII
Anthias
Anthias
BERLAM
Merluccius
Merluccius
CAMGZ
KPEKBALII
Galeorhinus
Galeus
AA
Sprattus
Sprattus
AMUKA
Atherina
Hepsetus
PURA
Sparus Aurata
TAR
Boops Salpa
ZGL
MERCAN
Lithognathus
Mormyrus
ZGL
ORKNOS
Katsowonus
Pelamis

ALASI
Trutta

DKENL KSZ
Prestedion
Cataphractum
DL
BALII
Arnoglossus
Laterna
ELEKTRK
BALII
Torpedo
Marmorata
EKNA
Sciana Umbra
FANGR
MERCAN
Sparus Pagrus
FENER
Lophius
Piscatorius
GELNCK
Gaidropsarus
Mediterraneus
GM
ATERNA
Atherina
Presbyter
GNE
Coris Julis
HAMS
Engraulis
Encrasicolus

HOROZBNA
Parablennius
Gattorugine

KMRC
KAYASI
Gobius Niger

ISKARMOZ
Sphyraena
Sphyraena

KUM
TRAKONYASI
Trachinus
Araneus

KAIT BALII
Trachipetrus
Trachypetrus
KALKAN
Psetta Maxima
KANATLI
KIRLANGI
Cephalacanth
us Volitans
KARAGZ
Diplodus
Vulgaris

KUPEZ
Boops Boops
KURBAA
BALII
Uranoscopus
Scaber
LAHOZ
/
GRDA
Epinephelus
Aeneus

KAYI BALII
Ophidion
Barbatum

LEKEL
MERCAN
Pagellus
Bogaraveo

KED
BALII
Scyliorhinus
Canicula

LEVREK
Dicentrarhus
Labrax

KEFAL
Mugil
Cephalus

LFER
Pomatomus
Saltator

KELER
Squatina
Squatina

LPSOS
Scorpaena
Scrofa

KIKLA
LAPN
Labrus
Berggylta

MALTA
PALAMUDU
Naucrates
Ductor

KILI
Xiphias
Gladius
KIRLANGI
Triglia Lucerna
KIRMA
MERCAN
Pagellus
Acerne
KOLYOZ
Scomber
Japonicus

MAVR - KEFAL
Chelon
Labrosus
MAV KPEK
BALII
Prionace
Glauca
MAZAK
Trigloporus
Lastoviza
MELANURYA
Oblade
Melanura

MERCAN
Pagellus
Erythrinus

SARIAIZ
Argyrosomus
Regius

MERSN
Acipenser
Sturio

SARIGZ
Spondyliosom
a Cantharus

MEZGT
Merlangius
Euxinus

SARIKUYRUK
Seriola
Dumerili

MIRI
Conger Conger

SAZ
KAYASI
BALII
ZosterisessorO
phiocphalus

MREN
Murenea
Helena
MNAKOP
Umbrna
Cirrosa
ORFOZ
Epinephelus
Guaza
ORKNOS
Thunnus
Thynnus
RDEK BALII
Labrus Mixtus
PALAMUT
/
TORK
Sarda Sarda
PAPAAN
BALII
Sparisoma
Cretense
PAPAZ BALII
Chromis
Chromis
PS
Pleuronectes
Platessa
RNA
Dasyatis
Pastinaca
SARDALYA
Sardine
Pilchardus

SNART
Dentex Dentex
SVRBURUN
KARAGZ
Diplodus
Puntazzo
TEKR
Mullus
Surmuletus
TRAKONYA
Trachinus
Draco
TRANA
Pagrus
Ehrenbergi
TRS
Alosa Fallax
UAN
BALIK
Exocoetus
Volitans
USKUMRU
Scomber
Scombrus
ZGN
Callionymus
Iyra
VATOZ
Raja Clavata
YAZILI
HAN
Serranus
Scriba

SKORPT
Scorpaena
Porcus
SKORPT
HANS
Polyprion
Americanus
SPAR
ISPAROZ
Diplodus
Annularis

AFANGUS (Aphanius fasciatus)

STAVRT
Trachurus
Trachurus
STRONGLOS
Spicara Smaris
ZMART
Maena Smaris

Ege ve Akdeniz'in sahillerine akan

isularda yaar. eitli trleri lkemizde
yaygndr. Nehirlerin yava akntl veya
durgun blmlerinde yuvalanr. Boylan
5-6 santimetre olur. Ac ve tuzlu sulara
da uyum gsterir. Kabuklular ve zellikle
su yzeyindeki sinek-bcek larvalaryla
beslenir. Bahar aylarnda remelerini
yapp, yumurtalarn su bitkilerinin
zerine brakr. Akvaryum bal olarak
da yetitirilir.

ZARGANA
Belone Belone
ZURNA BALII
Scomberesox
Saurus

AKYA (Lichia amia)

ACIBALIK (Rhodeus seiceus amarus)

Trakya, Marmara ve Karadeniz'de ar
akl akarsular veya gllerde yaar.
Bitkiler ve kk hayvancklarla beslenir.
Ortalama 5-6, en ok 9 santimetreye
kadar byr. reme devresi nisanhaziran arasdr. Diisi uzun hortumuyla
yumurtalarn bir midyenin iine ustaca
brakr. Erkek de spermlerini midyenin
alp-kapanarak emdii suya brakarak
yumurtalar dller. 2-3 haftada
olgunlaan yavrular, midyeyi terkeder.
Bylece kk csselerine ramen
emniyetli reme tamamlanr.

Kuzu, plak, leka ve iskender bal

olarak da anlr. Genelde 50-100
santimetre en ok 180 santimetre ve 60
kilogram arlkta olabilir. Yumuakalar,
kabuklular ve kk balklarla
beslenerek, dipte kylara yakn kk
srler halinde dolar. Canavar
balklardandr, evresindeki balklar yok
edercesine yer. Gemite ok avlanlmas
nedeniyle neslinin tkenme tehlikesi
vardr. Korunmas gerekir.

ANKARA AMURBALII
(Neomacheilus angorae)
Orta ve Dou Anadolu'nun gl ve
akarsularnn amurlu, kumlu ve sazl
zeminlerinde yayl gsterir.
Zeminlerden emdii amurlardan, kk
hayvanlar, bcekler ve larvalar seerek
besinlenir. smi de ordan gelir. 6-7
santimetreye kadar byyebilir. ok s
sularn yksek ssna dayanabilir. Mayshaziran arasnda yapkan yumurtalarn
kylarn kumluk ve akllarna brakr.
Doa dengesini korur.

AYNALI SAZAN (Cypnnus carpio)

Pullu sazann plak-izgili ve aynal
sazan olarak adlandrlan yan trlerinin
retime en elverili olandr. Kolay
redii iin eitli yrelerde ve zellikle
baraj gllerinde retimi yaplmaktadr.
Yaam yks pullu sazan gibidir.
Ekonomik deeri ok yksektir. eitli
lkelerde ylda 200,000 ton sazan
retimi yaplmaktadr

BAKALYARO (Merlangius merlangus)

AY BALII (Mola mola)

Pervane bal da denir. Okyanuslar ve
Akdeniz'in aklarnda uzun gler
yapmadan, bazen derinlerde, bazen de
su yzeyinde yan yatarak dolar. yi
yzemeyen, hareketsiz bir balktr. Deniz
analar, ahtapot, mrekkep bal ve
dier balklarla beslenir. 2.5-3 metre
boydan 1,500 kilogram arla eriip 2025 yl yaayabilir. Bahardan yaz
sonlarna kadar 300 milyona varan
yumurta dker. Bu yumurtalarn ou
dier balklara yem olur. Eti lezzetsiz ve
kt kokulu olduu iin insan besini yn
ve ekonomik deeri yoktur.

Mezgit ve gelincikle ayn trdendir.

Karadeniz'de yaygn, Ege'de az bulunur.
Genelde 15-20, en ok 45-50 santimetre
boyunda olur. Sahillerin 3-4 metreye
kadar derinliklerindeki slarn kumlu,
akll ve yosunlu diplerinde, fazla gler
yapmadan yaar. Balk yumurtalar,
kk balklar ve karides gibi canllarla
beslenir. remelerini ubat-mays
arasnda, sahillere yakn yerlerde yapar.
Mezgitle e, beyaz ve lezzetli etiyle
ekonomik deeri yksektir.

BERLAM (Merluccius merluccius)

BARBUNYA (Mullus barbatus)

Scak ve lk denizlerin kumlu,
amurlu sahillerinde 300 metreye
varan derinliklerinde srler halinde
yaar. Ortalama 12-15
santimetreden en ok 40
santimetreye kadar byr. Suyun s
artlarna gre derinlerden sahile,
mevsimsel gler yapar. 10 yl
yaayabilir. Nisan-haziran aras 15100,000 yumurta dker. Etinin
lezzeti ve bol avanlmasyla
ekonomik deeri yksektir.

Ilk denizlerin orta sularnda yaar. Ege,

Marmara ve Akdeniz'de yaygn,
Karadeniz'de seyrek bulunur. Gndzleri
80-300 metreye varan derin sularda,
gezinip geceleri avlanmak iin kylara ve
yzeye yaklar. Kolyoz, aa, hamsi ve
benzeri kk balklarla beslenir. En ok
80-100 santimetre boy ve 10 kilogram
arla eriebilir. Maystan austosa
kadar sahillere yakn yerlerde
remelerini yapar. Etinin lezzet ve
kalitesi mezgitle etir. Taze olarak her
mevsimde yendii iin ekonomik deeri
yksektir.

BERBER BALII ( Anthias anthias )

BIYIKLI BALIK (Barbus barbus)

Hani ailesinden bir balktr. Scak ve

lman denizlerin kayalk, akl ve bazen
amurlu blgelerinde ve 50-300 metre
derinliklerde yaayan berber bal, 25
santimetre uzunlua eriebilir. Az
bulunduu iin fazla ekonomik deeri
yoktur. Denizlere renk gzellii verir.
remeleri dier hani cinsi balklar gibidir.

Genelde 30-50 santimetre uzunlukta ve

0.5-2 kilogram, en ok 3 kilogram
arlkta olur. Byklerine seyrek
rastlanr. Oksijeni bol, hzl akan
nehirlerin berrak kum tabanl
blmlerinde yaar. lkemizin eitli
yrelerinde trleri bulunur. Mayshaziran arasnda reme yapar ve 5,00030,000 yumurta dker. Bu devresinde
yumurtalar zehirlidir. Eti fazla deerli
olmamakla beraber avcl ynnden
deerli bir balktr.

BODUR YAYIN (lctalurus melas)

Gneydou'daki akarsu ve gllerin
kumlu, amurlu zeminlerinde yaayan,
20-30, en ok 45 santimetre boy ve 100500 gram arlkta olabilen bir yayn
trdr. Olduka obur bir bahktr.
Omurgaszlar, kkbalklar, balk
larvalar ve kurbaalar da dahil ne
bulursa yer. Sularn s artlarna gre
nisan-haziran arasnda kumlarn iine
yuva yapan dii, yumurtalarn dkerek
bunlarn olumasn bekler. Klksz eti
ok lezzetlidir. Ancak ekonomik deeri
blgeseldir.

CAMGZ KPEKBALII
(Galeorhinusgaleus)
Scak ve lk denizlerin 100 metrenin
altndaki serin sularnda tek bara
yaayan, boylan 4-5 metreden 10-15
metreye ulaan, omurgaszlar (mrekkep
bal, ahtapot, medusalar) ve sr
halindeki kk balklan yiyerek beslenen
bir kpek bal trdr. Scak yaz
gnlerinde ar hareketlerle su yzeyinde
yzer. Rahatsz edilmezse saldrgan
deildir. Ak denizlerde erkek tarafindan
dllenen diiler, 8-14 aras canl yavru
dourur. Baka lkelerde yenilmesine
ramen yakalananlar, lkemizde balk
unu retiminde kullanlr.

BYKBA KAYABALII (Gobius

(Poncola) kessleri)
Trakya ve Karadeniz Kylarna akan
nehirlerde yaygndr. Boylar 12-18, en
ok 22 santimetre olur. Ac sularn talk
veya sert kumlu zeminlerinde dolap,
nehirlerin ilerine girer. Yuva edindii
blgeye ok baldr, buraya zorla gelen
balklara saldrgan olur. Kk
kabuklular, balklar ve yumuakalarla
beslenir. Nisan-mays aras, diiler
yumurtalarn ince ipliklerle kumsallara
yaptrr.Erkekler de gzclk eder. Eti
lezzetli ve sala yararldr. Ekonomik
deeri blgeseldir.

AA (Sprattus sprattus)
Sardalya-tirsi ailesindendir. Boyu 6-8
santimetre, Karadeniz'in batsnda 13-15
santimetre olanlarna da rastlanr.
Besinleri planktonlar ve balk
yavrulardr. Srler halinde yaar.
Mays-haziran arasnda reme yapar. Eti
fazla lezzetli deildir. Bu nedenle zel
avcl yaplmaz. Buna karn denizlerde
ekonomik deeri k yksek olan
uskumru, palamut, torik gibi bahklar iin
yem deeri vardr. Kuzey Avmpa
lkelerinde konservesi eitli isimlerle
pazarlanr.

AMUKA (Atherina hepsetus)

Gm trndendir. Fazla derin olmayan
sahillerin scak ve lman sulannda,
kumlu veya akll blgelerde srler
halinde ve balk yavrular, kabuklular ve
yumuakalarla beslenerek yaar. Suyun
tuzluluk oran ve oksijen deerine uyum
gsterir. Bu nedenle gllerde bile
yaayabilir. Boyu 10-12, en ok 16-18
santimetre olabilir. Sularn blgesel
scaklna gre nisan-eyll arasnda
rer. Beyaz ve ok lezzetli etiyle
ekonomik deeri yksektir.

PURA (Spans aurata)

Ege ve Akdeniz'in bu naml bal,
Marmara'da seyrek bulunur.
Ortalama 25-35 santimetre boy ve
0.5-3 kilogram arlkta, en ok 60
santimetre ve 6 kilogramda olabilir.
Etil bir balktr. Kuvvetli enesiyle
kk kabuklular, balklar ve dier
hayvanlar kolayca yer. Yaz
devresinde slarda, k aylarnda da
35-40 metre derinliklerde yaar. ki
yar stndekiler daha da derinlere
iner. remeleri ekim-aralk aylarnda
olur; 100-150,000 yumurta doker.
Eti ok lezzetlidir. Ayrca retim
kltrne uygunluu nedeniyle
ekonomik deeri ok yksektir.

APAK BALII (Abramis brama)

Marmara ve Karadeniz'in akarsu ve
gllerinde, baz trleri de Ankara ve
Krehir'de yaar. Boylar ortalama 30-40
santimetreden 70 santimetre ve 3
kilogramdan 6 kilograma ulaabilir.
Kurtlar, bcekler ve yosunlarla beslenir.
10 yl yaayabilir. mays-haziran aras
yaklak 100,000 yumurta ile reme
yapar. 1 kilogramn stndekilerin eti
lezzetlidir; kkleri ise yem veya av
bah olarak deerlidir.

TAR (Boops salpa)

Karagz ailesinden bir balktr. Sarpan
bal da denir. Boylar 45 santimetre
olabilir. Grnts ok gzel fakat eti
lezzetsizdir. Bu nedenle fazla ekonomik
deer tamaz. Marmara, Ege ve
Akdeniz'de bol, Karadeniz'de seyrek
rastlanr. Yaam karakteri ve remeleri,
karagz cinsi balklarda olduu gibidir.

ZGL MERCAN (Uthognathus

mormyns)
Mrmr bal da denir. Mercana gre
vcudu daha uzundur. Genellikle
Akdeniz'de bulunur ve en ok 30
santimetreye kadar byr. S sularn
bitkilerle rtl talk, kayalk, kumluk
blgelerinde yaar. Ac su blgelerine de
girer. Biyolojik yaam karagz-mercan
gibidir. Etinin lezzetli olmasna ramen
az bulunan ve sadece taze tketilen bir
balktr.

DA ALABALII (Salmo trutta

macrosgma)
oruh, Ege ve Konya Erelisi
evrelerinde da gllerinin souk, berrak
ve temiz sularnda yaar. Zaman zaman
nehirlere de girer. Bilimsel olarak
dnyann son buzul anda da
gllerinde kalp, gelitii teorisi vardr.
Boyu 40-60 santimetreden 1 metreye;
arl da 1-3 kilogramdan 14 kilograma
olabilir. 3-4 yarda olgunlap gllerin
buzla kapland ekim-ocak aylarnda
yumurtalarn akllara brakr. Diileri
yaklak 3,500 yumurta brakr. ok
lezzetli etinin yansra sertlik ve eviklii
ile avcl da deerlidir.

DENZ ALASI (Salmo trutta Iabrax)

ZGL ORKNOS (Katsowonus
pelamis)
Karadeniz, Marmara ve Kuzey Ege'ye
kadar sularmzda rastlanan orkinos
trlerinden biridir. Boyu ortalama 60-100
santimetre olur. Yemlendii balk
srlerini nne katarak Karadeniz'e
kar ve orada sular snnca reme
yapar. Bu gidi-geliler Karadeniz ve
Marmara'daki yerli balklarn doal
dengesini oluturur. Etinin insan gdas
olarak eitli deerlendirilmesi ve avclk
ynyle ar tketimi, hem orkinos
trn hem de onunla akm salayan
dier balk trlerini tehlikeli olarak
etkilemektedir.

Karadeniz alabal, som bal olarak da

tannr. Somon bal ile hem arkabal,
hem de benzerlii vardr. Bir tr de
Akdeniz'de yaar. Genelde 50-80
santimetre boy ve 3-7 kilogram
arlktan, en ok 100 santimetre ve 25
kilograma erienlerine rastlanr.
mrnun bir ksmn denizde geirdikten
sonra remek iin nehirlere girer.
Arlna oranla 2,000-16,000 yumurta
dker. Kuvvetli enesi olan yrtc bir
balktr. Kk balklar ve kabuklularla
beslenir. Eti ok lezzetli olduu gibi,
yumurtasndan da krmz havyar elde
edilir. Ekonomik deeri ok yksektir.

DERE ALABALII (Salmo

trutta fario)
Souk, temiz ve hzl akntl
nehirlerde evresine bal olarak
yaar. Blgesine kskantr, baka
balklarn gelmesini istemez. Boylar
30-40, en ok 60 santimetre ve 0.5-2
kilogram arlkta olabilir.
Yumuakalar ve yavru balklarla
beslenir. Erkekleri 2, diileri 3
yarda olgunlap ekim-ocak
arasnda yumurta brakr. Zaman
zaman akntlara kar 1.5-2 metre
srayarak yzer. En deerli tatl su
balklarndan biridir. Lezzetli ve
yararl etiyle ekonomik deeri ok
yksektir.

DERE PSS (Pleeuronectes Besus)

Nehirlerin denizlere karan ac su
blgelerinde veya akarsulann daha
ierlerinde yaayan bir pisi trdr.
Akdeniz'de fazla rastlanr. Az akntl
sularn kumsal diplerinde fazla hareket
etmeden yaar. Ortalama 25-30, en ok
50 santimetre boyda olur. Etil bir
balktr. Bulunduu blgenin su ssna
gre deiik olarak ubat-mays arasnda
rer ve 800,000 yumurta brakr. Eti ok
lezzetli ve ekonomik deeri yksek bir
balktr.

DERE KAYABALII (Gobio gobio)

lkemiz akarsularnda eitli trleri
yerine gre adlar alr. 5-6 ylda yava
byyerek 12-20 santimetre boya ular.
Fazla hareket etmeden sualtnda yatarak
mrn geirir. Nisan-haziranda 12 - 18
C sularda haftalk aralklarla rer; diileri
1,000-3,000 yumurta verir. Eti
lezzetlidir. Byk balklar avlamak iin
yem olarak da kullanlr.

DKENCE (Gasterosteus aculeatus)

Denizlerin ky kesimlerinde, nehirlerin
denize karan ac su blgelerinde ve
zaman zaman nehirlerde yaayan kk
bir balktr. Boyu 7-9 santimetre olup
vcudu kaln pullarla kapldr. eitli
renklerinin gzellii ve 300-1,000
dolaynda yumurtasnn erkek balk
tarafndan bir yuva yaplarak korunmas,
dikenceyi ilgin bir doa olay yapar.
Ekonomik bir deeri yoktur.

DL BALII (Amogtossus latema)

DKENL KIRLANGI (Aspitrigla
cuculus)
Krlang ailesinin bir trdr. Srt n
yzgelerinin sivrilii ve uzunluu, yan
taraflanndaki sert kabuklarla krlangtan
aynlr. Ege, Akdeniz ve Marmara'da
bulunur. Karadeniz'de rastlanmaz. En
ok 45 santimetre boyda olur.
Denizlerimizde says krlangtan daha
azdr. Genelde 30 metre derinlikte
durgun sularda, bazen de 100-250 metre
derinlie inerek yaar. Eti lezzetlli ve
yararldr. Ekonomik deeri vardr.

Denizlerimizde 10 metreden 300-500

metreye kadar derinliklerinde, kumlu,
amurlu veya akll diplerinde fazla
hareket etmeden ve uzun gler
yapmadan yaar. Boylar 20-25
santimetre olur. Dipteki omurgaszlar,
kk balklar ve bceklerle beslenir.
Bahardan itibaren kylara sokularak
haziran-temmuz arasnda reme yapar.
K aylarnda eti dolgun ve lezzettli olur.
Genelde her mevsimde bulunan,
ekonomik deeri yksek olan bir balktr.

DLGER (Zeus faber)

DKENL KSZ (Prestedion
cataphractum)
sim benzerliine karn krlang
ailesinden ksz ile soydah yoktur.
Marmara, Ege ve Akdeniz sahillerinin 30400 metreye varan derinliklerin kumlu,
akll yosun kapl zeminlerinde yaar.
Boylar 10-15, en ok 30 santimetre
olabilir. Kklerine mcr, byklerine
uka denir. iftler halinde gezerek
yosunlar, otlar, yumuakalar ve kk
kabuklularla beslenir. Mays-temmuz
aras rer. Eti lezzetlidir fakat ok seyrek
bulunur.

Boyu 50-60 santimetreye ulaan dlger

bal, geici balktr. Maysta
Marmara'dan Karadeniz'e kar. Akdeniz,
Ege, Marmara ve ksmen de Karadeniz'de
yaayan, kaln pullarla rtl dlger
bal, etobur bir balktr. Byk azyla
kendinden kk pek ok bal
yutarcasna yer. Genelde 60-70
santimetre derinliklerde yaar. K
mevsiminden sonra sularn snmasyla
mays ayndan balayarak temmuz
sonuna kadar remelerini srdrr.
Dlger bal, zmir-Antalya aras
yrelerimizde peygamber, dikenli
peygamber bal olarak da tanlr. Eti
lezzetli, beyaz ve yararldr.

EGREZ BALII (Vimba vmba)

Kuzey Ege, Marmara, Trakya ve Gller
Blgesi'nde yayl gsterir. Dz ve ar
akl sularn, kumluk, amurlu
zeminlerinde yaar. Boylar 25-35
santimetre en ok 50 santimetre ve 450500 gram arlkta olur. 3-4 yarda
olgunlua eriip mays-haziran aras
reme yapar. Etinin gzellii ve bolca
avlanlmasyla ekonomik deeri vardr.

EKNA (Scana umbra)

Scak ve lman denizlerin 100-150 metre
talk, kayalk ve mercanl blgelerinde
yaar. Btn denizlerimizde bulunur.
Gezgin bir balk deildir. Ayn zamanda
tabal ve mavrugil bal olarak da
tannr. Bahar sonu, yaz aylarnda reyen
ekina, 30-35 santimetre uzunluk ve
500-600 gram arla eriir. Beyaz ve
ok lezzetli eti ile ekonomik deeri
yksektir.

ELEKTRK BALIl (Torpedo

marmorata)
Bir kpek bal trdr. Scak ve lman
denizlerin 100-150 metreye varan
diplerinde fazla g etmeden yaar. Boyu
150 santimetre olabilir. Genelde
avlanmak iin veya tehlike halinde 100220 volta varan, insan iin tehlikeli fakat
ldrc olmayan ksa sreli elektrik
arpmas yapar. Bahar-yaz aylarnda
iftleerek rer. Diileri 14-15 canl yavru
yapar. Eti yenebilir, fakat lkemizde fazla
tketilmez.

FANGR MERCAN (Sparus pagrus)

Bir mercan trdr. Ortalama 25-35, en
ok 80 santimetre boyda scak
denizlerde, Gney Ege ve Akdeniz'de
yaygn bulunan kabuklular,
yumuakalar ve kk balklarla
beslenen etil bir balktr. Talk ve
kayalklarn maaral oyuklarnda yaar.
remesi bahardan austosa kadar srer.
Mercan ailesi iinde eti en lezzetli
olanlardandr, ancak seyrek bulunduu
iin ekonomik deeri blgeseldir.

GELNCK (Gaidropsans
mediterraneus)

FENER (Lophius piscatorius)

Kylardan 500 metreye kadar derinlerde
yaayan, boylar 2 metreye eriebilen,
bir dip baldr. Hareketsiz yatar ve
antenleriyle avn kendine ekerek ok
byk azyla kendi byklndeki
balklan bile yutar. Pulsuz ve plak
vcudunu kapsayan sv, insan cildi iin
tehlikelidir. Mart-austos aras derinlere
inerek rer. 6-7 yarda bir dii, 1
milyon yumurta verir. Eti beyaz ve ok
lezzetlidir. Ekonomik deeri yksektir.
eker hastal tedavisinde kullanlan
enslin ilac, ilk kez fener bal
pankreasndan elde edilmitir.

Bakalyaro ve mezgitle ayni trdendir.

Denizlerimizde birka cinsi yaygndr.
Scak ve lman sularn talk, kayalk
diplerinde sahillere yakn yaar. Balk
yavrular ve kabuklularla beslenir. evik,
yrtc ve saldrgandr. Derisi ok
kaygandr. Ortalama 20, en ok 40
santimetre boyda olur. remesini
sonbaharda yapar. Beyaz ve lezzetli
etiyle ekonomik deeri olan bir balktr.

GKKUAI ALABALIK (Salmo

gairdneri)

GAMBUSYA (Gambusia affims)

Anayurdu ABD'nin gney blgelerinden,
sivrisinek ve stma mcadelesi iin
lkemize getirilmitir. Durgun, s ve
scak sulara ok toleransldr. 0'dan +30
C.'ye kadar dayanabilir. zellikle
sivrisinek larvalanyla beslenir. Aynca
yosunlar ve kabuklular da yer.
Erkekleri, 3-5 santimetre diileri, 6
santimetre olur. Nisan-ekim arasnda
erkekleri, spermlerini diinin reme
boluuna brakr; 30 gnlk
hamilelikten sonra dii yaklak 60 yavru
dourur. Doa dengesi ve sala yarar
ile ok deerlidir.

Kuzey Amerika kkenlidir. Yetitirilmek

zere dnyaya yaylm, bu arada
lkemize de getirilmitir. Temiz, oksijeni
bol sularda yapay yemler veya kk
balklarla beslenebilen yetitirmeye en
ok uyum gsteren, tuzlu deniz suyuna
da tolerans olan bir alabalk trdr.
Erkekler 2, diileri 3 ylda olgunlap
kilogram /arlna gre yaklak 1,0005,000 yumurta verir. Denizde
yetitirilenleri, daha abuk byme
gsterir. Etinin lezzeti ve bol retimiyle
ekonomik deeri ok yksektir.

GL ALABALII (Salmo trutta

lacustris)
Kuzeybat Anadolu, Abant ve 7 Gller
Blgesi'nde yayl gsterir. eitli
trleri vardr. Trne gre renk, boy
ve beslenme farkllklar gsterir.
Genelde temiz, bol oksijenli souk
sularda fazla gezinmeden;
planktonlar, dip hayvanlan ve kk
balklarla beslenerek yaar. Boylar
ortalama 25-40, yabanlarnda 60-70
santimetre olabilir. Eyll-ocak
arasnda reme yapar. Yumurtalarn
dipteki akllara yaptrr. retimi
yaplmaz. Eti ok lezzetli, ekonomik
deeri blgeseldir.

GM (Atherma boyeri)
Denizlerimizde yaygn olan Gm'n
Sapanca, znik ve Kyceiz Gllerinde
yaayan bir trdr. Scak sularda,
bcek larvalar ve sualt hayvancklaryla
beslenerek yaar. Mays-eyll arasndaki
reme devresinde yaklak 600 yapkan
yumurtasn; kumlu, akll zeminlere
brakr. Su yzeyine yakn, sr halinde
dolarken su kularna yem olur. Eti
yenebilir. Daha ok balk reticiliinde
yem veya balk unu endstrisinde
deerlenir.

GM HAVUZBALII (Carassius
auratus gibelio)
GRDEK (Rulus rubilio)
Kzlgz ailesindendir. Kuzey Ege,
Marmara ve Trakya'da fazla hareketli
olmayan akarsularn zengin bitkili ky
blgelerinde yaar. K aylarn daha
derince sularda geirir. Kurtlar, bcekler,
kabuklular ve bcek-sinek larvalaryla
beslenir. Boyu 15-20, en ok 25
santimetre olur. Nisan-mays aras
rettii yumurtalarn bitkilerin arasna
brakr. Besin ynyle deersizdir, fakat
av yemi olarak deerlendirilir.

Trakya ve Dou Karadeniz'in yumuak

zeminli, bol bitkili akarsularnda yayl
gsteren bir carrasius trdr. Bymesi
daha hzl olup 3-4 yarda 15-20
santimetreye eriir. Daha byklerine de
rastlanr. Mays-haziran aras 160380,000 yumurta dker. Baz hallerde bu
yumurtalar, sazan veya dier havuz
balklarnn dlledii de olur. Eti yenebilir.
Havuz veya akvaryumlarda ss bal
olarak yaatlr.

HAMSI (Engraulis
encrasicolus)
GM SAZAN (Hypophtalmichthys
molitmc)
Dier sazan trleri gibi Gneydou Asya
kkenli bir balktr. Ortalama 100-120
santimetre boy ve 20 kilogram arla
eriirler. Fido planktonlarla beslenir. 3
yarda cinsel olgunlua eriip, 20 - 22
C.'de ve stndeki sularda kilogram
arlna oranla 140,000 yumurta verir.
Yasz ve lezzetli eti, in'de deerli bir
yiyecektir. Bu nedenle lkemize de
getirtilerek aratrma enstitlerinde
yaam uygulama ve retme artlar
incelenmektedir.

Karadeniz'in insan yaamyla

birleen baldr. Marmara'da da
bulunur. Srler halinde yaar ve 20
santimetreye kadar byr. Ocakmart arasnda beslenmek im
sahillere yaklar ve bol av verir.
Gndzleri 30-40 metre derinlerde,
geceleri yzeye yaknlarda dolar. 1
yardan itibaren olgunlua eriip
18 - 20 C. sularda, 25-60 metre
derinlikte ve az tuzlu sularda reyip,
yaklak 40,000 yumurta dker.
Etinin lezzeti, eitli tketim
ynleriyle ekonomik deeri ok
yksektir. Ar avlanlmas ve
orkinos-palamut-uskumru/torik
sisteminde dengenin bozulmas,
hamsiyi de tehlikeli olarak
etkilemektedir.

GNE (Coris julis)

Bu balk da lapin ailesindendir ve ayn
yaam karakterini gsterir. Boylar
ortalama 20 santimetre olur. Gvdesini
evreleyen renklerin gzellii ile
denizlere gzellik katarlar. Nisan-haziran
arasnda remelerini yaparlar ve trne
gre 600-20,000 taneye kadar yumurta
dker.

HASKEFAL (Mugu cephalus)

Denizlerimizde yaygn bulunan bir kefal
trdr. Ortalama 30-50, en ok 75
santimetre boyda olabilir. Btn kefaller
gibi rkek ve evik bir balktr. Ak
denizle sahiller arasnda gidip gelirler.
Bazen beslenmek iin srler halinde ac
sulara, lagnlere, hatta nehirlerin ilerine
girerler. Deniz dibi bitkileri ve
yumuakalarla beslenir. Yaz aylarnda
reyip 150,000-1 milyon yumurta verir.
Beyaz etinin lezzeti ve mumlanarak
pazarlanan havyar yumurtasyla
ekonomik deeri ok yksektir.

HOROZBNA (Blennius fluviatilis)

HAVUZ BALII (Can-asius carrasius)
Trakya-Marmara Blgeleri, Kzlrmak,
Yeilrmak Deltalar ve oruh
Havzas'nda yayl gsterir. Boylan 1525, en ok 45 santimetre ve 2-3
kilogram da arlkta olur. Su iindeki
otlar, dip hayvanlar ve sinek larvalaryla
beslenir. Sazana benzer ve akrabadr.
Mays-haziran aras 14-20 C. sularda
150-300,000 yumurtasn 2-3 defada
otlarn zerine brakr. Suyun kirlilii ve
oksijen deerine toleransl bir balktr.
Byklerinin eti lezzetlidir. Bat
lkelerinde retimi de yaplmaktadr.

Marmara, Ege ve Akdeniz akarsular ve

bunlarn deniz kanm ac su
blgelerinde yaar. Boylar denizde
yaayanlara gre daha kktr. 8-12,
en ok 15 santimetre, Akdenizdeki trleri
ise 20 santimetreye ulaabilir. Su
altndaki kk hayvanlar veya bcek
larvalaryla beslenir. Yaz aylarnda reyip
yumurtalarn talar ve midye kabuklar
arasna ustaca gizler. plak ve pulsuz
derisi, yapkan bir sv ile kapldr.
Ekonomik bir deeri yoktur.

NC BALII (Albunus albunius)

HOROZBNA (Parablennius
gattorugine)
Dalgal sahillerin talk, kayalk ve
yosunlu blmlerinde gizlenerek,
ounlukla ift yaar. eitli trleri
olduu gibi tatl sularda yaayanlar da
vardr. Yaam artlanna gre bcekler,
kurtlar ve balk yumurtalaryla beslenir.
Eti lezzetsiz, sert ve klkldr. Bu
nedenle ekonomik deeri yoktur. Bahar
ve yaz srecinde erkeklerin ustaca
hazrladklar ta oyuklar, midye, istridye
kabuklar arasna diiler, 2,000-15,000
yumurta dkerler. Erkekler de 20-25
gnlk kuluka dneminde bazen
dalgalar iinde atlya atlya yumurtalara
bekilik yaparlar.

Pullarndan yapay inci yaplmas ismini

verir. lkemizde eitli trleri yaar.
Boylar 15-20 santimetre olur. Manyas ve
Ulubat Gllerinde bolca bulunur.
Planktonlar, kurtlar, bcek larvalar ve su
yzeyindeki sinekleri yakalayarak
beslenir. Nisan-mays aras reyip,
yapkan yumurtalarn nehirlerin giri
veya kndaki kylarn kumluklarna
brakr. Eti lezzetli saylr. Blgesel
deerlenir. Orta Anadolu'da Gke, Van
evresinde darah ismiyle anlr.

ISKARMOZ (Sphyraena sphyraena)

Btn scak ve lk denizlerin s
sularndan 100 metre derinlie kadar
orta sularda yaayan bir balktr. Et yiyen
cinsinden ve avlarna kar yrtcdr.
Marmara'da az, Ege ve Akdeniz'de
fazlaca bulunur. Akdeniz barakudas
olarak da adlandnlr. Boyu 1 metreye
erien skarmoz bal, barakuda olarak
okyanuslarda 3 metreye kadar
byyebilir. Sr halinde dolap zellikle
kpek balklarna hcum ederler. Fazla
yrtcl ve etinin de gda deeri
olmad iin ekonomik yn yoktur.

SPAR SPAROZ (Diplodus

annaris)
Btn denizlerimizin scak ve lk sahil
blgelerinde yaayan bir karagz
trdr. 16-20 santimetreye byyebilir.
Deniz kurtlan, karides, yosunlar ve balk
yavrulanyla beslenir. Ger
balklardandr. lkbahardan yaz sonuna
kadar remelerini srdrr. Eti beyaz,
yal ve lezzetlidir.

SKORPT (Scorpaena porcus)

Yaam ayn aileden olan Lipsoz'un
ayndr. Farklar, iskorpitin lipsoza gre
daha kk olmas (ortalama 20-30
santimetre) ve renginin koyuluudur.
skorpitin de dikenleri lipsoz gibi ok
zehirlidir. Bu nedenle yakalandnda
dikkat edilmelidir. Eti lezzetli ve ok
yararldr.

STAVRT (Trachurus
trachurus)
Denizlerimizde sankanat istavrit
(Akdeniz) ve karagz istavrit
(Karadeniz-Marmara) olarak iki tr
yaar. Boylan karagzde 15-25
santimetre, en ok 30 santimetre,
sarkanatta ise 30-50 santimetre
olur. Kklerine kraa denir. Gezici
balklardr. Hamsi, aa, amuka gibi
kk balklarn yavrulanyla
beslenir. Mays-austos aras srler
halinde rer. Lezzetli eti, eitli
yemekleri ve bol avlanmasyla
ekonomik deeri en yksek
balklardandr.

STRONGLOS (Spicara smaris)

KABABURUN (Chondrostoma nasus)

Btn denizlerimizde ve denizlerin

nehirle karan ac su blgelerinde yaar.
zmaritle ayn ailedendir. Erkekleri 1316, diileri 15-20 santimetre boy ve 50100 gram arlkda olur. Sularn ssna
gre ak denizle kylar arasnda gidip,
gelirler. Nisan-mays, bazen de temmuza
kadar reyip 40-60,000 yumurta dker.
Planktonlar, kk hayvanlar ve deniz
bitkileriyle beslenir. Eti lezzetlidir, bol
bulunduu iin ekonomik deeri vardr.

eitli trleriyle lkemizde yaygndr. Gl

ve nehirlerin giri-klarnn dibe
yaknlannda akll blgelerde yaar.
Boylan 25-40, en ok 50 santimetre olur.
Talara yapk yosunlar, bitki kkleri ve
dip hayvanlanyla beslenir. Mart-mays
aras rer ve 100,000'e yakn
yumurtasn akllann stne yaptnr.
Farkl trleri, blgelere gre eitli
ekillerde deerlendirilir.

ZMART (Maena smans)

KADFE BALII (Tnca tinca)

Denizlerimizin yerli balklarndandr.

Kklerine kancur, byklerine kanal
izmariti denir. Boyu ortalama 15
santimetre, diileri daha kk olur.
Hareketli ve kurnazdr. Yaz aylarda
sahillere kadar sokulur. st, n dikenleri
tehlikelidir. Batar ve yara yapar. 10-12
yl yaayabilir. Erkekleri 3, diileri 2
yarda olgunlap, 60-70,000 yumurta
verir. Balk yumurtalar, yavrular ve
yosunlarla beslenir. Eti beyaz ve
lezzetlidir. Bol tketilir.

Kuzey blgelerimizin bol bitkili durgun

veya yava akntl sularnda yaar.
Genelde 30-40 santimetre en ok 60-70
santimetre olur. Planktonlar, kk
balklar ve yumuakalarla beslenir.
Gndzlerini dipte geirip geceleri
avlanr. Mays-haziran aras reme
yapar. Eti lezzetlidir. Sazan
yetitiriciliinde yardmc olarak
dnlen bir balktr. Sportif yn
zevklidir.

KAIT BALII (Trachipetns

trachypetrus)
ok yass vcuduyla kat ismini alr. Ilk
denizlerin 15-20 metre derinliklerinde,
g etmeyip s artlarna gre yer
deitiren planktonlar, omurgaszlar ve
kk balklarla beslenen, boylar 3
metre olabilen bir balktr. Karadeniz'de
rastlanmaz, dier denizlerde seyrek
grlr. Sakin, yava ve ahenkli yzen,
srasnda ok hareketli olabilen bir
canldr. Bahara doru sahillere sokularak
iklim artlanna gre yaz boyunca rer.
lgin bir balk olarak denizleri ssler.

KANATLI KIRLANGI
(Cephalacanthus volitans)
Boylar 50 santimetreye ulaabilen ve
krlangn bir tr olan bu balklar, gzel
ve bezeli renkleriyle Ege ve Akdeniz'de
yaar. Su yzeyinden 1-1.5 metre
yksekte 1-10 saniyelik srede 30-35
m.'lik uularla denizleri ssler. Sularn
snmasyla beraber sahillere yaklaarak,
mays-temmuz aras rer. 10-80 metre
derinliklerde yumuakalar, kabuklular
ve bceklerle beslenir.

KALKAN (Psetta maxima)

Bir dip bal olan kalkan,
Karadeniz'in en tannm
balklarndandr. Boazlar, Marmara,
Ege ve Akdeniz'de seyrek rastlanr.
Gezici balk deildir. Btn hayat
dipte yatmakla geer. Bat Akdeniz,
Atlas Okyanusu ve imal Denizi'nde,
kalkann dier trleri yaamaktadr.
25-30 yllk mr olan kalkan bal,
1 metre boya eriebilir. Sahillerde 510 metreden balayarak 300-400
metre derinliklere inebilir. Etil ve
fazlasyla obur bir balktr. Erkekleri
5-6, diileri ise 6-7 yalannda
olgunlap remeye geebilir.
remeleri 10-15 C sularda
nisandan hazirana kadar srer.
Milyonlarca yumurta vermesi
yannda etinin lezzeti ve verimlilii
ile ekonomik deeri ok yksektir.

KARAGZ (Diplodus vulgaris)

Btn denizlerimizde, ounlukla
Marmara ve Ege'de lman sularn
kayalklarnda yaayan, bol bulunan
ve sevilen yerli balklarmzdandr.
Srler halinde yaar. Sularn s
artlarna gre bahar aylarndan
austosa kadar reme yapar. eitli
trleri sularmzda yaar. Kuyruu
lekeli ve izgili olan sparoz/ispari
olarak tannr. Lezzetli eti ve bol
avlanlmasyla ekonomik deeri
yksek bir balktr.

KAYI BALII (Ophidion barbatum)

Denizlerimizde seyrek rastlanan, 2-3
metreden 150 metreye kadar
derinliklerde, st bitkilerle rtl
kumsal, akll diplerde fazla g
etmeden yaayan bir balktr.
Yumuakalar, kabuklular ve kk
balklarla beslenir. Boylan 30 santimetre
olabilir. Bahar-yaz sonu reme yapp 1518,000 yumurta dker. Eti lezzetlidir.
Fakat seyrek bulunduu iin ekonomik
deeri yoktur.

KELER (Squatina sguatina)

Kpekbal ailesindendir. Scak ve lman
denizlerin 5-100 metre derinlerinde sahil
yaknlarnda veya 70-400 metre
aklarnda, kumlu, amurlu alanlarda
fazla g etmeden yaar. Boyu 2
metreye ulaabilir. Byk azyla dipteki
l veya diri balklar, omurgaszlarla
sr halindeki balklar yutarcasna
yiyerek beslenir. Bahar sonu yaz
aylannda diiler, gruplar oluturarak
sahillere yaknlarda dllenir. 18-20 ay
sonra tek balarna 10-18 aras canl
yavru dourur. Yzgelerinin eti
yenebilir, karacierinden ya ve vitamin
elde edilir.

KED BALII (Scyliorhinus canicula)

Kpekbal ailesindendir. Scak ve lman
denizlerin 3 metreden 1,000 metreye
varan derinliklerinde fazla g etmeden
yaar. Kabuklular, omurgaszlar ve
balklarla beslenir. Boylar ortalama 80150 santimetre olur. Kular gibi iftleip,
yumurtlayarak nrer. Bahar aylarnda
yumurtalarn bir torba iinde kayalklar
arasna brakr. Bir mevsimde birka kez
yumurtlayabilir. Kuluka sresi 15
gndr. Eti lezzetli olup yenilebilir. Aynca
sportif avcl da yaplr.

KIKLA LAPN (Labrus berggylta)

Ilk ve scak denizlerimizin yosun ve
bitkilerle kapl talklarn 2-30 metre
derinlerinde yaar. Dii ve erkekleri
arasnda boy ve renk farklar grlr.
Boylar 30-40, en ok 60 santimetre
(diilerde) olabilir. Yumuakalar ve
kabuklularla beslenir. Dileri ok
kuvvetlidir. remeye yakn erkekleri,
deniz bitkileriyle diiye yuva hazrlar.
Mays-austos arasnda yumurta verir.
Eti lezzetlidir. Aynca sportif avcl
deerlidir.

KIRMIZI HAVUZBALII
KIRLANGI (Triga lucema)
Ege, Akdeniz ve Marmara'nn fazla g
etmeyen, yerli baldr. Ksmen
Karadeniz'de rastlanr. Ihk denizlerin
sahil yaknlarnda 5-300 metre
derinliklerin diplerinde iftler halinde
yaar. Kklerine dervi bal da denir.
Ortalama 25-50 santimetre olur. 80
santimetre ve 6-8 kilogram olanlarna
rastlanr. 15-20 yllk yaam vardr. 3
yarda olgunlap sahillerden uzakta
remelerini yapar. Kk kabuklular,
yumuakalar, deniz bitkileri ve
bceklerle beslenir. Etinin lezzet ve
yararyla, her mevsimde bulunmasyla
ekonomik deeri yksektir. Dier
Akdeniz ve Avrupa lkelerinde de bol
tketilir.

KIRMA MERCAN (Pagellus aceme)

Mercan ailesindendir. 0-400 metre bazen
de 700 metre derinliklere inebilmektedir.
Yaam evresi talk, kayalk ve dibe
yakn yerlerdir. Boylar 35-40
santimetreye ulaabilir. Eti beyaz, gevrek
ve lezzetlidir. Marmara, anakkale
Boaz ve Ege'de bolca bulunur.
Ekonomik deeri yksektir. Denizlerdeki
sya gre ilkbahardan balayarak
austosa kadar remeleri srer. Etil
balk olan mercanlar eitli kk
balklar, kabuklular ve omurgaszlarla
besinlenir.

Biyolojik yaam dier havuz bal trleri

gibidir.15-20 cm boyu ve renginin
gzellii ile eski alardan beri
havuzlarn imdilerde de akvaryumlarn
klasik ve kymetli baldr. in'de ve
Japonya'da retilen eitli trleri ve
formlar vardr.

KIZILGZ (Rutilus mtilus)

Karadeniz, Trakya, Marmara ve Kuzey
Bat Anadolu'nun sahil blgelerindeki
nehirlerde yaar. 25-30, en ok 50
santimetreye byr. Kzlkanatla byk
benzerlii vardr. Kk canllar ve
bitkilerle beslenir. Bahar aylarnda rer
ve 50-100,000 yumurta brakr.. Eti
deerli olmad iin daha ziyade yem
olarak kullanlr. Nehir ve kylardaki
yrtc balklar ve kular iinde iyi bir
besindir.

KOLYOZ (Scomber japonicus)

KIZILKANAT (Scardinius
eythrophthalmus)
Kuzey Anadolu'da souk olmayan ar
akl nehirler, gl ve gletlerin yumuak
tabanl zeminlerinde yumuakalar ve
bitkilerle beslenerek 10-11 yl yaar. 2040 santimetre boy ve 200-400 gram
arlkta olur. 3-4 yarda olgunlap
kg/arlna gre 600,000 yumurta
dker. Eti lezzetli fakat ok ince klkl
olduu iin makbul deildir. Tuma gibi
yrtc balklar iin deerli bir yemdir.

Btn denizlerimizde bulunmakla

beraber daha ok Marmara bal saylr.
eklen uskumruya ok benzer fakat ayr
bir trdr. Byk Okyanus'ta da srler
halinde yaar. Kk balklar, yavrular
ve planktonlarla beslenir. 2-3 yarda
olgunlaan diileri temmuz-austos aras
300-400,000 yumurtasn denize brakr.
Eti uskumru kadar lezzetli olmamakla
beraber, taze-kuru-tuzlu olarak bol
tketilen bir balktr.

KMRC KAYASI (Gobius niger)

KOCAAlZ (Aspius aspius)
Trakya, Marmara ve Kuzey blgelerimizin
hzl akarsularnda yaar. Ortalama 6080, en ok 100 santimetre boy ve 2-4
kilogramdan 10 kilogram arla
eriebilirler. Etil bir balktr, su iindeki
her trl hayvanla beslenir. Erginleri
yalnz dolar. Cinsel olgunlua 4-5
yalarnda ulap nisan-temmuz arasnda
80-100,000 yumurta verir. Az lezzetli eti
nedeniyle ekonomk deeri blgeseldir.
Buna karn olta avcl ok zevkli bir
balktr. Yaam karakteri bu baln ayn
olan "aps. vorax" tr Frat ve Dicle
Nehirlerinde yaygndr. Sis bal olarak
tannr. Boylar 40 santimetre olur.

Btn denizlerimizin nehir azlarna

yakn, bazen de ac su blgelerinde, 75
metreye kadar derinliklerin kumlu,
amurlu diplerinde fazla g etmeden
yaar. Boylar en ok 18-19 santimetre
olabilir. Mart-mays arasnda 1,0006,000 arasnda yumurta vererek rer. Bu
yumurtalara erkekler bekilik yapar.
Kk kabuklular, yumuakalar ve
balklarla beslenir. Eti beyaz, lezzetli ve
yararldr.

KK KAYABALII (Gobius
(Poncola) syrman)
KUPES (Boops boops)
Karadeniz kylarna akan nehirlerin
kk kabuklular ve yosunlarla kapl
zeminlerinde ac su-tatl su karm
sahillere yakn yerlerde yaar. Boyu 1822, en ok 25 santimetre olur.
Yumuakalar ve zellikle kabuklularla
beslenir. Nisan-mays aras doan
yavrulara, erkek bekilik yapar. Dier
kayabalklar gibi eti beyaz, lezzetli ve
yararldr. Ekononik deeri blgelere
gre deiir.

Altnkuak da denir. Ilman ve scak

denizlerde yaar. Akdeniz, Ege ve
Marmara'da bulunur. Marmara'dakilerin
bir blm Karadeniz'e kar ve dner.
Yosunlar, balk yavrular ve kabuklularla
beslenir. Boylar 15-25, en ok 35
santimetre olur. remelerini bahar
sonunda yapar. Karagz ve itari ile ayn
trdendir. Eti lezzetlidir. Ancak blgesel
deerlenir.

KUM TRAKONYASI (Trachmus

araneus)
Ilk denizlerin sahil blgelerinde 2-3
metreden 100-150 metreye varan
derinliklerde yumuak kumlar arasnda
mr geirir. Beslendii kk balklar,
bcek, yumuaka ve kurtlara karn ok
sratli bir avcdr. En fazla 50
santimetreye byyebilir. Dikenleri
trakonya gibi zehirli ve insan iin
tehlikelidir. Eti lezzetli olmakla beraber
tehlikesinden tr az avlanld iin
ekonomik deeri yoktur. K derin
sularda geirip, mart bardan itibaren
slara sokulup, yaz sonuna kadar reme
yapar.

KURBAA BALII (Uranoscopus

scaber)
Akdeniz, Ege ve Marmara'da talk ve
yosunlu blgelerde yaar. Dipte yatarak
barn stndeki gzleri ile kk
canllar veya balklar grp, avlar.
Nisan-mays aylarnda kladklar derin
sulardan sahillere, bazen de ac su
blgelerine sokulup temmuz-eyll
arasnda reme yapar. Kg./arlna
gre 10,000-20,000 yumurta dker.
Yavrular, nce plarktonlarla daha sonra
ise omurgaszlarla beslenir. Eti
lezzetlidir. zel avcl yaplmad iin
ekonomik deeri azdr.

LERKT BALII (Rutilus frisu)

LAHOZ/GRDA (Epinephelus
aeneus)
Ege ve zellikle Akdeniz'de yaygn
bulunan, boylar 1 metre olabilen bir hani
trdr. Fazla derinlere gitmeden
kayalk, talk veya akll alanlarda
yaar. Olduka yrtc, etil bir balktr.
rili ufakl her trl kabuklular,
omurgaszlar ve kk balklarla beslenir.
Mays-haziran arasnda reme yapar.
Akdeniz'in eti ok lezzetlli, hretli
balklarndandr. Ancak ekonomik deeri
blgeseldir.

Karadeniz'in dou ve batsyla

Trakya'daki nehirler ve bu nehirlerin
denizle kanm ac su blgelerinde
yaar. Genelde 40-50, en ok 70
santimetre boy ve 5 kilogram arlkta
olabilir. Kk balklar, kurtlar ve bcek
yumurtalaryla beslenir. Nisan-mays
aylarnda nehirlerin ilerine ve gllere
girerek reme yapar. Etinin gda
ynyle, ekonomik deeri olduu gibi,
amatr olta avclar iin de kymetlidir.

LEVREK (Dicentrarhus labrax)

LEKEL MERCAN (Pagellus
bogaraveo)
Mandagz mercan da denir. Ege ve
Akdeniz'de yaygndr. 100-300 metreye
varan derinliklerde sahile yaknlarda
kabuklular, omurgaszlar ve sualt
bitkileriyle beslenerek yaar. Boyu 30-50
santimetre olabilir. Hermafrodit bir
balktr. Hem erkeklik, hem de diilik
karakteri gsterir. Sularn ssna bal
olarak bahar aylarnda reme yapar. Eti
beyaz, gevrek ve lezzetlidir. Ekonomik
deeri yksektir.

Denizlerimizde ve denizlerin
nehirlerle karm ac su
blgelerinde yaar. Hani
ailesindendir. Fazla gezici olmayan
levrek, yerli balklardan saylr.
Genken gruplar halinde, sonralar
tek bara yaar. Yaam ortam,
karanlk ve kuytu yerlerdir. Bu
nedenle gemi batklar veya kaya
oyuklarnda yuvalanr. Yaklak 20
yllk yaam olabilen levrek,
ortalama 50-60 santimetreden 1
metre boy ve 10-12 kilogram
arla eriebilir. 40 santimetreden
kklerine ispendek denir. Kk
yavru balklarla beslenir. Ocak-mart
arasnda 500,000-2,000,000
yumurta dkerek, yksek bir reme
gsterir. Eti en lezzetli balklarn
barda gelir. Bu nedenle de
ekonomik deeri ok yksektir.

LPSOZ (Scorpaena scrofa)

50-60 santimetreye ve 4-5 kilograma
kadar byyebilen lipsoz balklar, scak
ve lk denizlerimizin sahil kylarndan
1000 metreye kadar inen derinliklerde,
bitkilerle rtl, talk, akll ve kumlu
dzeylerde yaar. Bilhassa Marmara ve
Ege'de ok rastanr. Eti ok lezzetli ve
yararldr. Et yiyen bir balk olar lipsoz,
ilkbahar aylarnda rer. Yaklak 3,000
yumurta dker. Dikenleri ok zehirlidir.

MALTA PALAMUDU (Naucrates

ductor)
Eskiden gemilerin altlarnda, genelde
kpekbalklarna elik ederek yzen, bu
nedenle pilot bal da denen evik
hareketli bir balktr. Ortalama 40
santimetre boyda olur. Scak ve lman
denizleri sever; yosunlar, deniz kurtlar,
kabuklular ve zellikle
kpekbalklarndan arta kalarlarla
besinlenir. Sonbaharla k aylar arasnda
reme yapar. Etinin gda deeri yoktur.

LFER (Pomatomus saltator)

Gezici balklardan olar lfer,
Karadeniz'le Ege Denizi arasnda
dolar. Bymesinin aamalar
iinde deiik isimler alr. Buna
gre: boylar, 10 santimetreye kadar
olarlar defheyapra, 15-18
santimetreye kadar olanlar inakop,
18-25 santimetreye kadar olanlar
sarkanat, 28-35 santimetreye kadar
olanlar lfer, 35 santimetreden fazla
olanlar da kofana diye adlandrlr.
Seyrek olarak kofanalarn 60
santimetreyi at, hatta 1 metreye
ulat grlmtr. Lfer,
sonbahar-k aylarnda en lezzetli ve
olgun devrini yaar. Yaz ortalarndan
sonbahara kadar da klamaya
geerler. Ilk sularn 10-200 metre
derinliklerinde yaar. remeleri,
bahar sonu ile yaz badr. Kademeli
olarak 60-80,000 yumurta verir. Bol
verimlilii ve etinin lezzetiyle
ekonomik deeri ok yksektir.

MAV-KEFAL (Chelon labrosus)

Kefal, denizlerimizin scak ve lk
blgelerinde, kylara yakn, denizle ilikili
nehir azlarnda aynca isularda ve
srler halinde yaayan bir balk trdr.
Denizlerimizde haskefal, altnbakefal,
topbakefal, mavri kefal, dudakl kefal
gibi eitli trleri vardr. Ayrca
byklklerine gre de isimlendirilir.
Trlerine gre 25 santimetreden 90
santimetre boya eriirler. Yaklak 15
yllk mr olar kefaller, 6-7 yalarndan
itibaren yaz aylarnda reyerek 150
binden 7 milyona kadar yumurta verirler.
Eti ve yumurtas ynnden deerli bir
balktr. Deniz dibi bitkileri ve
yumuakalarla beslenir.

MAZAK (Trigloporus lastoviza)

MERCAN (Pagellus erythnnus)

Benzerliinden tr krlargcn k
sanlr. Ayn soydan fakat ayr balklardr.
Ortalama 20-25, Akdeniz'de yaayanlar
40 santimetreye ulaabilir. Btn
krlang trleri gibi lman denizlerin
kumlu zeminlerinde yaar. Biyolojik
yaps, krlangla etir. Taze olarak
tketilen eti, krlarg gibi yararl ve
lezzetlidir.

Scak ve lman denizlerin en nl

balklarndandr. Denizlerimizde
karagzle beraber byk bir aile
oluturur. Marmara, Ege ve Akdeniz'de
yaygndr. Boylar yaklak 20-30, en ok
70 santimetre olabilir. Etildir.
Kabuklular, yumuakalar ve kk
balklarla beslenir. Denizlerin talk,
kayalk blgelerinde sahillere yakn
yaar. Dier mercanlar gibi hermafrodit
fizii ile hem erkeklik, hem de diilik
karakteri gstererek bahar aylar ile
austos aras rer. Lezzetli eti ve her
mevsimde bulunmasyla ekonomik deeri
yksektir.

MELANURYA (Oblade melarura)

Mercan ailesindendir. Marmara, Ege ve
Akdeniz'in 2-3 metre s sularnda, su
yzeyine yaknlarda, fazla g etmeden
yaar. Dier mercan trlerinden farkl
olarak sualt bitkileriyle beslenir. En fazla
30 santimetreye byr. remesi bahar
sonuna kadar srer; yumurtalarn
denize brakr. Mikroplarktonlarla
beslenen yavrular, yaz sonunda
olgunlar. Eti btn mercan ailesi gibi
beyaz ve lezzetlidir. Ancak az avlarld
ve taze tketildii iin ekonomik deeri
fazla deildir.

MEZGT (Merlargius euxmus)

Marmara ve Karadeniz'de bol, dier
denizlerimizde az rastlanr. Boylar
20-40 santimetre olabilir. Gelincik ve
bakalyaro ile ayn trdendir. 30-40
metrenin altndaki derin sularda
yaar. Gndzleri yzeylere karak,
hamsi, sardalya gibi sr halindeki
kk balklar avlayarak beslenir.
Blgesel artlara gre ubat-mays
arasnda reme yapar. Lezzetli eti ve
her mevsimde bolca avlarlmasyla
ekonomik deeri yksektir.

MIRI (Conger conger)

2-3 metre boydan 50-60 kilogram
eriebilen, 30 yla kadar mr olan, yazn
s sularn, kn 150 metre derinliklerin
talk, kumlu ve amurlu zeminlerinde
yaayan bir balktr. Nehirlere giremez.
Sert, hareketli ve yrtcdr. Su iinde
bulduu her canly yiyebilir. Gndzlerini
yatarak geirip, karanlkta avlanr. lk ve
sonbahar aras 100-150 metre
derinlerde, ak denize, 3-5 milyon
yumurta dker. Eti lezzetli ve besin
deeri ok yksektir.

MN NC BALII (Phoxinus
phoxinus)
Trakya Blgesi'ndeki akarsularda yayl
gsterir. 7-10, en ok 14 santimetre
(diileri) boyunda olur. Suyu berrak,
oksijeni zengin akarsu ve gllerin dibi
akll blgelerinde, su yzeyindeki
bcekler, sinekler dip hayvancklar ve
balk yumurtalar yiyerek yaar. Kk,
hareketli ve kurnaz bir balktr. Mayshaziran aras yaklak 1,000 yumurtasn
talara yaptrr. reme devresinde
barn stnde ind benzeri pullar
oluur. Alabalk yumurtalarn ar
tketmesi ile zararl bir canl saylr.

MREN (Murenea helena)

MNAKOP (Umbma cirrosa)

Ktek bal da denir. Btn
denizlerimizin talk, kayalk blgelerinin
100-150 metreye varan derinliklerinde,
dibe yaknlarnda yalnz yaar. Zaman
zaman ac sulara ve nehir azlarna da
girer. Ekina ve sarazla ayn trdendir.
Yumuaka, kabuklu ve kurtlarla
beslenir. Yaad blgenin artlarna
gre remesini nisandan austosa kadar
srdrr. Sert ve beyaz etinin lezzeti
levree yaklar.

Merina bal da denir. Boylar 2 metre

hatta daha da fazla olabilir. Etil ve yrtc
bir balktr. rktld veya tahrik
edildiinde fazla saldrgan olup,
evresindeki insanlar iin tehlikeli olur.
Avlanmasnn tehlikesi ve denizlerde az
bulunuu nedeniyle fazla ekonomik
saylmaz. Ancak, eski Roma alarndan
beri etinin ok lezzetli oluu
bilinmektedir. Btn denizlerimizin az
derinliklerinde ve kuytu yerlerde yaar.
remeleri, ilkbahardan balayarak
sonbahara kadar srer.

NOKTALI NCBALII (Albumus

bpunctatus)
Karadeniz, Trakya ve Marmara'daki
akarsularda yaygndr. Boylar 9-13, en
ok 16 santimetre olur. Temiz ve hzl
akan sularn dibe yaknlarnda, zaman
zaman akntlara kar yzerek yaar.
Kk planktonlar ve dip hayvanlarn
yiyip, su yzeyindeki sinekleri avlayarak
beslenir. Mays-haziran aras reyerek
yumurtalarn kumlu, akll sahillere
brakr. Avclkta yem olarak
kullanlmasnn yansra, doadaki deeri
daha nemlidir.

ORFOZ (Epinephelus guaza)

Hani trnden ve levrekle akrabadr.
Ortalama 60-70 santimetreden 1-1,5
metre boy ve 30-40 kilogram arla
eriebilir. Ege ve Akdeniz baldr.
Talk, kumluk ve yosunlu sahil
blgelerinin 8 metreden 150 metre
derinliklerine kadar yalnz yaar.
Etoburdur. rili, ufakl kabuklular ve
yumuakalarla beslenir. Eti ok lezzetli
olmakla beraber yallar kuru ve lifli
olur. Denizlerimizde az bulunmasna
ramen sualt zpkn avclar tarafndan
trn yaam asndan tehlikeli bir
ekilde tketilmektedir.

RDEK BALII (Labrus nxtus)

Boyu 40 santimetre arl 1 kilogram
olabilen ve 15-17 yl yaayabilen,
diileriyle erkekleri arasnda renk fark
olan ok gzel renkli bir lapin cinsidir.
Genelde 10-100, seyrek olarak 180
metre derinlerde yaar. Denizdeki kk
hayvanlar ve balklarla beslenir. reme
mevsimi nisan-austos arasdr. Bu
esnada iftler halinde kaya oyuklarn
yuva olarak kullanrlar. Daha sonra
yumurtalar korumak iin erkekleri nbet
tutar. Doa deeriyle korunmas gerekli
bir balktr.

ORKNOS (Thunnus thynnus)

Denizlerimizde yaayan iri ve ok
deerli bir balktr. Uzunluklar 3-4
metre ve arlklar da 100-150
kilogramdan 800 kilograma kadar
olabilir. eitli trleri vardr.
Orkinos, sr halinde yaayan gezici
balklardandr. Yazn Karadeniz'e
ktktan sonra sonbaharda
Marmara'ya ve oradan da Ege'ye
geerek hemen btn Akdeniz'i
dolarlar. Bu gezilerinde saatte 4060 kmetre hzla yol alabilirler. Genel
olarak st sularda yaarlar. Martaustos arasnda rerler ve yaklak
1 milyona yakn yumurta verirler.
Yaam sreleri, ortalama 15 yldr.
hracat ve gda endstrisi ynnden
ekonomik deeri ok yksektir.

OT SAZANI (Ctenopharyngodon
idella)
Ot bal olarak da tanmlanr. 2,000
yldan beri in'de sazan retimi ile
beraber yetitirilir. Anayurdu in'den
dnyaya yaylan, bu arada lkemize de
getirilen bir kltr baldr. Ortalama 4080 santimetre boy ve 2-5 kilogram
arlkta olur. En ok 12-30 kilogram
arla ulaabilir. Otobur bir balktr.
Gnde arlnn %120'si kadar ot yer.
Bu nedenle havuzlarda ot mcadelesi iin
mkemmel bir canldr. 5-6 yalarnda
olgunlua eriir ve kg/arlna gre
120,000 yumurta verir. 6-10 santimetre
boya eritikten sonra sadece bitkilerle
beslenir. lkemizde henz tketim
deeri yoktur.

santimetre torik, 60-65 santimetre

sivri, 65-70 santimetre altparmak,
70 santimetre ve st peuta olarak
adlandrlr. Taze tketimi, ihra ve
endstri ynleriyle ok deerli olan
bu baln retimindeki azalma,
ekonomik deerini tehlikeli
boyutlara indirmektedir.

PAPAAN BALII (Sparisoma

cretense)
Ege'de seyrek, Dou Akdeniz'de yaygn
bulunan, fazla gler yapmadan scak
denizlerin s, talk ve bol bitkili, bazen
de ac su blgelerinde yaayan, ok
eitli ve gzel renkleri olan bir balktr.
Iskaroz bal da denir. Deniz
yosunlaryla beslenir. Yaz aylarnda
reme yapar ve 812,000 yumurta verir.
Sert ve yavan eti yenmez. Doa deeri
yn ile korunmahdr.

PALAMUT/TORK (Sarda
sarda)
Karadeniz ve Marmara'nn en nl
baldr. Bahar aylarnda beslenmek
iin Karadeniz'e kp, sonbahardan
itibaren klamak iin Marmara'ya,
anakkale'ye kadar iner. Sratli ve
iyi yzcdr. Sr halindeki
uskumru, kolyoz, istavrit, hamsi,
sardalya gibi balklara saldrarak
yer. 18-20 C. sularda 400,000'den
birka milyona kadar yumurta
dkerek ak denizde rer.
Yetitikten sonra bymesine gre
kklerine Vanoz-Gaco, 10-25
santimetre ingene palamudu, 30-35
santimetre palamut, 40-45
santimetre kestane palamudu, 50-55
santimetre zindandelen, 55-60

LAPAZ BALII (Chromis chromis)

Scak ve lman denizlerin 50 metreye
inen, dibi kayalk, maaral blmlerinde
yaar. Btn denizlerimizde bulunur.
Boylar 12-18 santimetre olabilir. Bahar
sonundan austosa kadar reme yapar
ve yumurtalarn ok iyi gizler.
Plarktonlar ve balk larvalaryla beslenir.
Sert ve lezzetsiz eti yenmez. Az
bulunduu iin korunmaldr.

PS (Pleuronectes platessa)
RNA (Dasyatis pastmaca)
Ortalama 30-40 santimetre boy ve 250350 gram arlkta olabilen, ekonomik
deeri yksek balklardan biridir.
Denizlerin kumlu, akll diplerinde,
kabuklular ve yumuakalarla beslenip,
15-18 yla kadar yaar. Scak aylar
diplerde geirip, kn sahillere yaklar.
Ac sulara, nehir azlarna kadar
sokulur. Bir dier tr de tatl sularda
yaar. remelerini ocak-mart arasnda 56 C. sularda yapar. 800,000-1 milyon
yumurta verir.

Kpekbal ailesinden olup, eklen

vatoza benzer. Sahillerin 60 metreden
200 metreye varan derinlerin kumlu,
amurlu diplerinde hareketsiz yatarak
avlanr. Boylar 150 santimetreye
ulaabilir. eitli balklar ve omurgaszlar
balca gdasdr. Klar derinlerde geirip
yaz aylarnda kylara, tatl sulara ve
lagnlere yaklar. iftleerek rer.
Gebelik sresi 15-18 aydr. 78 yavru
yapar. Eti lezzetsizdir. Tketim deeri
yoktur. Kam benzeri kuyruu
yaralayc, dikenleri ise tehlikeli ekilde
zehirlidir.

PULLU SAZAN (Cyprinus carpio)

SARDALYA (Sardine pilchardus)

13.-14. yzyldan beri kltr retimi

yaplan, kolay yetien, eti lezzetli,
ekonomik deeri ok yksek bir balktr.
3-4 yalarnda olgunlap 200-300,000
yumurta verir. Ortalama 30-40
santimetre boy ve 500-1,000 gram
arlkta olur. Doal yetienlerinin 100
santimetre ve 25 kilogram olarlarna
rastlanr. Sportif avcl deerlidir. Su
bcekleri, kurtlar ve dier hayvanlarla
beslenir.

Sr halinde, yazn orta, kn derin

sularda yaayan gezici balklardr.
Eskiden deniz stn atein
aydnlatmasyla avclndan tr ate
bal diye de tannr. Boylar, ortalama
15 santimetre en ok 20-22 santimetre
olur. Deniz iinde henz yumurtadan
km balk yavrular ve planktonlar
yiyerek beslenir. Karadeniz, Marmara,
anakkale Boaz Blgesi ve Kuzey
Ege'de bol bulunur. Etinin lezzeti ve
eitli kullanm alanyla ekonomik deeri
ok yksektir. remeleri nisandan eylle
kadar geni bir devrede ve ok kerelerde
olur. Yaklak 20,000 yumurta verir.

SARIAIZ (Argyrosomus regius)

SARIKUYRUK (Seriola dumerili)

Scak ve lk denizlerde 100-150 metre

derinliklerin talk, mercan, kayalk
blgelerinde yaar. Etil bir balktr.
Kendinden kk ne bulursa yer.
Ortalama boyu, 50-60 en ok 2 metre ve
75 kilogram olanlarna da rastlanr. Etinin
lezzet ve verimlilii ile bolca
avlarlmasndan dolay ekonomik deeri
yksektir. Fazla gezici bir balk deildir.
Denizin s artlarna gre bahar
ortalarndan austosa kadar remelerini
srdrrler.

Akdeniz'de yaayan, genelde 30-50

santimetre, en ok 100 santimetre
olabilen istavrit trnden bir balktr.
Dier lkelerde 150-200 santimetre
olanlarna rastlanr. Yumuakalar,
kabuklular ve kk balklar avlayarak
beslendii kayalk sahillerde kk
srler halinde yaar. reme devresi,
bahardan yaz sonuna kadardr. Eti
lezzetlidir. Japonya'da bol miktarda
retimi yaplr.

SNART (Dentex dentex)

SARIGZ (Spondyliosoma
cantharus)
Sparidae ailesinden bir balktr. Boylar
50 santimetre olabilir. Anatomisi
karagze benzer. Ilk sahil blgelerinde
ve bunlarn uzants lman denizlerde
yaar. Karadeniz'de az bulunur. Yaam
evresi kayalk ve kuytu yerlerdir.
Balca besinleri kk kabuklular, deniz
soluncanlar ve zellikle karidestir. Etleri
de karagz ve mercan gibi beyaz, gevrek
ve lezzetlidir. remeleri, erken ilkbahar
aylarndan balayarak yaz sonuna kadar
devam eder.

Karagz ailesinden olan sinarit, Ege ve

Akdeniz'in sert, hareketli ve kuvvetli bir
baldr. 1-1.5 metre boy ve 10-15
kilogram arla kadar byyebilir.
Kabuklular, yumuakalar ve zellikle
mrekkep bah ile beslenir. Kuvvetli
enesiyle bir istakozu rahata krp,
yiyebilir. Yazn kylarn talk, kayalk
blmlerinde, kn da 300 metreye
varan derinlerde kk srler halinde
yaar. lkbahar aylarnda reme yapar.
Etinin lezzeti ve ender avlanmasyla ok
kymetli bir balktr. Olta avcl da
amatrler iin deerlidir.

SOMON (Salmo salar)

SVRBURUN KARAGZ (Diplodus
puntazzo)
Karagz balklar, Marmara, Ege ve
Akdeniz kylarmzn en tannm
balklarndandr. Karadeniz Blgesi'nde
de rastlanr. 0-400 metre derinliklerde
yaar. Sivriburun karagz, 35
santimetreye kadar byyebilen, sr
halinde yaayan, mevsimsel olarak
beslenme, reme, klama gibi
nedenlerle olduka uzun mesafelerde g
eden bahklardr. Kylarn talk, akllar
arasnda bitkileri ve kk kabuklularla
besinlenir. Bu balklarn mensup olduu
spridea familyasna ait pek ok balk tr
sularmzda yaar.

Anayurdu Kuzey Amerika'dan

dnyaya yaylm, retilmek zere
de lkemize getirilmitir. Boyu,
ortalama 60-100 santimetre, arl
da 3-15 kilogram olabilir. 150
santimetreye ulaanlar olur. Hzl
akarsularn, oksijeni bol temiz
sularnda yaar. Doal yetienleri 23 metre yksee atlayp yzerek 23,000 km.'lik nehir kaynaklarna
ulap burada ekim-kasm aras
reme yapar. Doan yavrular, tekrar
ac sulara ini yapar. Yetikinleri
denize de uyum gsterir. Etoburdur.
Bcekler, sinekler, kabuklular ve
irili-ufakl balklarla beslenir. Tatl su
balklarndan eti en lezzetli olandr.
Ayrca yumurtasndan krmz havyar
elde edilir. Ekonomik deeri ok
yksektir.

SYAH SAZAN (Mylophayngodan

piceus)
amur sazan da denir. En ok 80
santimetre boya ular. Sakin akan
nehirlerin amur veya kumlu
zeminlerinde, derinlerde, kabuklular ve
yumuakalarla beslenerek yaar. Eti
lezzetlidir. in'de retimi yaplmasna
karn lkemizde deerlendirilmesi henz
aratnlmaktadr.

SUDAK (Stizostedion fucioperca)

Marmara, Trakya, Karadeniz ve Gller
Blgesi'nde 10-15 yl yaayan, 40-70
santimetreden 130 santimetre boy ve 15 kg'dan 12 kilogram arlkta olabilen;
hareketli, avcl zevkli bir balktr.
Kendinden kk balklarla beslenir.
Nisan-mays arasnda 200,0001,000,000 yumurta vererek rer.
Gndzlerini dipte geirip, avlarmak iin
sabah erken veya akam zerleri su
yzeyine kar. Etinin deniz levreine
yakn lezzeti ve bol verimlilii ile
ekonomik deeri ok yksek bir tatl su
baldr.

TAISIRAN BALll (Cobitis taenia)

TAHTA BALII (Blicca bjoerkna)

Marmara ve Trakya Blgesi'nde ar
akl nehirlerin scak, s ve bitkisi bol
blmlerinde yaar. Gllerde de yaam
gsterir. Planktonlar, kk canllar ve
bitkilerle beslenir. Mays-temmuz aras
reme yapar. ok yava byr. 3-5
yalarnda 10-12, en ok 25-35
santimetre olabilir. Eti ok klkl ve
lezzetsizdir. Genelde ekon balklarn
yetitiriciliinde yem olarak kullanlr.

Yava akntl nehirler veya gllerin, suyu

berrak, kumlu zeminlerinde yaar. eitli
trleri vardr. 5-12 santimetre boyda
olabilen tasran, gnn kumlu diplerde
geirip geceleri avlanr. Kk
organizmalar ve hayvanlarla beslenir; bu
arada avlar ile beraber kumlar da
azna alarak iner. Nisan-haziran aras
rer; yapkan yumurtalarn talara,
kklere, bitki saplarna brakr. Tasran
balklar, doa dengesi yn ile
deerlidir.

TATLISU KAYABALII
(Proterorhmus mannoratus)
TAALTI BALII (Cottus gobio)
Kuvvetli akan dere ve rmaklarn berrak
sularnda, talar arasnda yaar. Boylar
ortalama 12-13 santimetre en ok 20
santimetre olur. Su iindeki balk
yavrular, bitkiler ve zellikle alabalk
yumurtalaryla beslenir. Tath su levrei
ve tuma bal iin de kendisi yem olur.
reme devresi ubat mays arasdr. Eti
gevrek ve lezzetlidir.

Karadeniz'e akan akarsularn diplerinde

fazlaca rastlanan, yaam dier kaya
balklaryla benzerlik gsteren, boylar en
ok 11-12 santimetre olabilen bir
balktr. 2-3 yalarnda olgunlaan
diileri, topluca yumurta verir. Erkekler
de nbet tutarak yumurtalar bekler.
Yumuakalar ve kk karideslerle
beslenir. Tatl sulara giriinde bcek
larvalar da yer. Doa dengesi baldr.
Sportif veya ekonomik yn olmayan bir
trdr.

TATLISU KEFALI (Leuciscus

cephalus)
TATLISU LEVRE (Perca lluviatHs)
lkemizin eitli blgelerinde yaygn
olan, hzl akan dere veya nehirlerde, 710 yalarnda 30-40 santimetre boy ve
600-1,000 gram arla erien bir kefal
trdr. Yavru safhasnda kk kurtlar,
karides ve bcek yavrularyla
beslenirken, byynce ot da yer.
Yalandka yrtc olup kurbaa ve
srayarak su dndaki kelebekleri de
yiyebilir. Nisan-haziran aras 45-50,000
yumurta dkerek rer. Etinin lezzetsiz ve
deersiz oluuna karn avcl ok
makbuldr.

Kuzey blgelerimizdeki, akarsu ve

gllerle, bunlarn denizle ilikili ac su
blgelerinde yaar. Boyu 20-35
santimetre en ok 50 santimetre olabilir.
Fazla g etmez. Yumuakalar, kk
balklar ve balk yumurtalaryla beslenir.
7-8 C. sularda mart-haziran aras
reme yapar. Beyaz ve lezzetli etiyle
taze olarak tketildii gibi olta avclar
iinde kymetli bir balktr.

TATLISU SARDALYASI (Clupeonella

abrau muhusi)

TATLISU KOLYOZ BALII

(Chalcalbums chalcoides)
Marmara, Kuzey Ege ve Karadeniz'in
dousundaki akarsu ve gllerin
yzeyinde yaar. Zaman zaman da
nehirlerin denizle karm ac su
blgelerine iner. Bylece ac su-tatl sular
arasnda gler yapar. 15-30 santimetre
boyunda olabilir. Planktonlar, sinek
larvalar (sivrisinek) ve kk canllarla
beslenir. Mays-haziran arasnda 1525,000 yumurtasn talk, akllk dere
kenarlarna brakr. Yllar ncesi
"chalealbumus chalcoides stanbulensis"
tr Hali'te Kathane Deresi'nde
yaard. Etinin lezzeti, blgesel olan bir
balktr.

lk kez Rusya'nn Abrau Gl'nde

bulunmu; 1943'de de lkemizde Ulubat
(Apolyont) Gl'nde rastlanmtr. znik
Gl'nde de yaamaktadr. Boylar 7-8,
en ok 12 santimetre olan, sr halinde
dolaan bir ringa/tirsi trdr.
Planktonlar, kk su hayvanlar ve
omurgaszlarla beslenir. 2-3 yalarnda
olgunlap 10-14 C. sularda haziranekim aylarnda yumurtalarn ak suya
brakarak rer. Eti, blgesel olarak
tketilir. Daha ziyade alabalk
yetitiriciliinde yem bal olarak
deerlendirilir.,

TRAKONYA (Trachinus draco)

TEKIR (Mullus surmuletus)

Karadeniz dnda dier
denizlerimizde yazn rastlanr.
Boylar 15-35, en ok 25 santimetre
olabilir. Kumluk, amur veya talk
ky kesimlerinin 3 metreden 100
metreye kadar derinlerinde gidip
gelerek yaar. Diplerdeki kabuklular,
bcekler ve dier canllarla beslenir.
Yaz aylarnda reyip yapkan
yumurtalarn 10-60 metre derinlere
brakr. Etinin lezzeti, eski Roma
alarndan beri namldr. Bol
avlanlan, ekonomik deeri yksek
bir balktr.

TRS (Alosa fallax)

Boylar 30-33 santimetreye ulaabilen
tirsi, bir karadeniz baldr. stanbul
Boaz ve Marmara'da az bulunur. Kyya
yakn yerlerde sr ile yaarlar. reme
mevsimleri ilkbahardr. Yumurta
brakmak iin ac su blgelerine ve
nehirlere girerler. Sardalya ailesinden bir
balk olar tirsi; taze, tuzlama ve ttsl
olarak yenir. Ekonomik deeri yksektir.

Denizlerimizde yaayan en zehirli

balklardandr. Ortalama 17-18, en ok
35-40 santimetre boya eriir. Hareketsiz
bir balktr. Fakat deniz dibinde avlarna
kar ok sratlidir. Zehirleri bir insan
sakat brakabilir. Bu nedenle dikkat
edilmelidir. Denizden ktktan, hatta
ldkten sonra dahi zehirlilii devam
eder. zel olarak avcl yaplmaz. Ayn
zamanda arpan bal olarak
adlandrlan trakonya, kk balk ve
kabuklularla beslenir. K aylarnda
derinlere ekilir. Eti lezzetli olmakla
beraber az avlandndan ekonomik
deeri yoktur.

TRAKYA LEVRE (Gymnocephalus

cemua)
Trakya'nn Karadeniz sahillerine dklen
ar akl nehirlerle, bunlarn deniz
balartl ac su blgelerinin kumlu
zeminlerinde sr ile yaar. Boylar 1835 santimetre olur. Kurtlar, balk
yumurtalar, kk kabuklular ve sinek
larvalaryla beslenir. Oburluu dier
deerli balklarn besinleriyle yumurta ve
larvalar iin zarar vericidir. remelerini
nisan-mays arasnda yapar. Eti
lezzetlidir. Bol avlanlmas doa iin
yararl olur.

UAN BALIK (Exocoetus vofitans)

TRANA (Pagrus ehrenbergi)

Mercan ailesinden ve fangri ile ayn
trdendir. Ege'nin nl baldr. Scak ve
lk denizlerin 20-25 metre derinlerinde
yosun ve bitki rtl kumluk veya
talklarda tek bara yaar. Boyu 30-50,
en ok 75 santimetre olur. K aylarnda
150 metre derinlere iner. Kuvvetli enesi
ve dileriyle her trl kabukluyu krp
yiyebilir. Aynca dip hayvanlar ve balklar
da besinine ek olur. Hem erkek, hem de
dii karakteri gsterir. Yaz aylarnda
reme yapar. Eti beyaz ve lezzetlidir.
Gemite ar avlanlmas, neslini ok
azaltmtr.

Gney Ege ve Akdeniz'de dibe inmeden

deniz yzeyinde yaar. Planktonlar,
omurgaszlar ve yavru balklarla beslenir.
Gm ve kefala benzer. Boyu 20-30
santimetre olabilir. Bazen byk
balklardan kurtulmak, bazen de saatte
80 km.'yi bulan yzme hz gerei, su
yzeyinden 25-50 santimetre ykselip
byk kanatlaryla 2-13 saniye ve 50250 m.'lik planr uular yapar. Baharla
yaz arasnda, deniz ortasnda,
yumurtalarn yosun, aa dal gibi
herhangi bireye yaptrarak rer. Eti
lezzetlidir. Blgesel deerlenir.

USKUMRU (Scomber
scombrus)
TURNA BALII (Esox lucius)
Karadeniz'e akan nehirlerin berrak ve bol
bitkili sularnda ve eitli gllerimizde
yaar. Tatl su balklarnn en hareketlisi
ve en yrtcsdr. Tm balklara, hatta
yaban rdeklerine saldrr. Kendi
yavrularn da yedii olur. Yaam artlar
elverirse 20-25 yl yaar. Erkekleri en
ok 100, diileri ise 150 santimetreye
kadar byr. 2-3 yardan itibaren
ilkbahar aylarnda yaklak 200,000
yumurta vererek remeye balar. Gen
ve kklerinin (1-3 kilogram ) eti
lezzetlidir. Spor avclnn en naml
balklarndandr.

Genelde 25-35 santimetre olan, 40

santimetreye kadar byyebilen,
srler halinde yaayan Marmara'nn
yerli baldr. Gemite Karadeniz
ve Ege arasnda byk gler yapan,
eti ok lezzetli olan ve bol avlanlan
uskumru, imdilerde ekolojik
nedenlerle seyrek rastlanan, adeta
tkenmi bir balktr. Normalde, 2-3
yarda olgunlaan diileri, 350400,000 yumurtasn denize brakr.
reme devresi ubat-nisan arasdr.
Planktonlar, hamsi, aa gibi kk
balklar ve yavrular besinidir. 8-10
yl yaar. Torik ve kofana ba
dmandr. Az yal ve
kurutulmuuna iroz denr. Yaam
ortam tekrar varolduunda
ekonomik deeri en yksek
balklardan biridir. Atlartik'te
yaayan lezzetsiz bir tr daha
vardr.

ZGN (Callionymus lyra)

Renklerinin gzelliinden tr mine
bal adyla da tannr. Boylar 25
santimetre kadar olabilen bu balk;
karides, yenge, deniz kestanesi, deniz
yldz, omurgaszlar ve yosunlar gibi
eitli besinlerle yaar. S sulardan 300350 metre derinliklere inebilir.
Denizlerimizde yaygn olarak bulunur.
Etinin kymetli olmay, dikenlerinin az
da olsa zehirli oluu ile herhangi bir
ekonomik yn yoktur.

YAYIN (Siluns glaris)

Akarsu ve gllerde yaayan
balklarn en bydr ve ayn
zamanda en uzun yaayandr.
Ortalama 1-2 m'den 3 metreye kadar
boy ve 150 kilogram arla
eriebilir. 35-40 yldan 100 yla
kadar da yaayabilir. Yava akan
nehirlerde, gllerde, dipte hareketsiz
yatarak yaar. Etobur bir balktr.
Sualtndaki btn hayvanlar
yiyebilir. Mays-haziran arasnda
gece sessizliinde yumurta dkerler.
Diileri arlna oranla kilogram
bara 7,000-25,000 yumurta dker.
Tatl su balklar iinde eti en lezzetli
balklardan biridir. Ekonomik deeri
ok yksektir.

VATOZ (Raja clavata)

Kpekbal ailesindendir. Btn dnya
denizlerinde ok eitli trleri yaar. 1
m.'yi aan boy ve 40-50 kilogram
arlkta olanlarna rastlanr. Uzun geziler
yapmadan 15-20 metreden 100-150
metreye varan derinlerde kumlara
gml yatarak av bekler. Kabuklular ve
kk balklarla beslenir. Bahar ve yaz
aylarnda sahillere yaklaarak reme
yapar. Diileri, 10-30 yumurta verir. Eti
lezzetlidir. Fakat az tutulur.
Karacierinden A vitamini ve ya retilir.
Ekonomik deeri vardr.

YAZILI HAN (Serranus scriba)

Uzunluu en ok 25 santimetre olabilen
yazl hani, kendi trnn tipik bir
meidir. Belli blgelerde yalnz yaar.
Levrek bal ailesindendir. Kendinden
kk balklar, karides gibi kabuklularla
beslenir. Yaklak 30 metre derinlerde,
belirli blgelerde yanlz yaar. Ba
ksmndaki eitli renk ve sslemelerden
"yazl" ismini alr. remeleri mayshaziran arasnda olup cins ve trlerine
gre 18-900 bin yumurta dker.

ZURNA BALII (Scomberesox

saurus)

YILAN BALII (Anguilla anguilla)

Erkekleri 30-50 santimetre, diileri 45100 santimetre olabilen; hem tatl, hem
de tuzlu sularda yayl gsteren bir
balktr. Doumu ve 3 yllk
gelimesinden sonra tatl sulara girer. 820 yl buralarda kaldktan sonra tekrar
remek iin Atlas Okyanusu'nda
Sargossa Denizi'ne ynelirler. Burada 710 C. sularda yaklak 1,000-3,000
metre derinlerde milyonlarca yumurta
dkerler. Dn baarabilen yavrular,
tekrar ac su blgelerine gelirler. Yrtc
ve obur bir canldr. Yumuaka,
kabuklular ve balklarla beslenir. Etinin
lezzeti yannda yetitirmeye uygunluu
ile ekonomik deeri ok yksektir.

ZARGANA (Belone belone)

60-70 santimetre bazen de 1 metre
uzunluu varan zargana, ortalama 18 yl
yaar. Hamsi, aa, amuka ve kraa
gibi kk balklarla besinlenir. Ilman
denizlerimizin yerli balklarndandr. Kl
bal balca dmandr. Yapsyla gayet
evik ve sratli bir balktr. Kendini
korumak iin su yzeyine srayarak da
yzebilir. Eti ynnden deerlidir.
lkbahardan sonbahara kadar reme
srecinde 30-50 bin yumurta verir.

Uskumru turnas da denir. Ilk ve scak

denizlerin st dzeylerinde ve sahillerden
uzakta yaar. Uzunluklar ortalama 50
santimetredir. 20-30'lu gruplar halinde
gezerler. Bilhassa Ege ve Akdeniz'de
rastlanr. Etil bir balktr ve sr
halindeki kk balklarla beslenir. Etleri
beyaz ve lezzetli olmakla beraber, ktle
avcl yaplamad iin ekonomik deeri
nemsizdir. Erken ilkbahardan yaza
kadar her seferinde 1,000-1,500 olmak
zere 7-8 defa yumurta verirler.

II. Blm
Balkla lgili
nemli Bilgiler
Doru zamanda doru baln doru
ekilde piirilmesi ile hazrlanan
sofralarda dostlarla birlikte en az balk
yakalar kadar zevkli anlar geirilir.
Hangi balk ne zaman yenir, hangi balk
nasl piirilir gibi bilgileri aadaki
tablolardan grebilirsiniz.
Balklar cinslerine gre siyah etli ve
beyaz etli balklar diye ikiye ayrlr.
Beyaz etli balklara rnek olarak
barbunya, tekir, levrek, kefal, lfer,
kalkan, mercan, dil, ipura,
krlang, yayn, mersin bal,
sudak ve turna balklar verilebilir.
Palamut, torik, zargana, uskumru,
kolyoz, kl, istavrit, hamsi, gm,
sardalye gibi balklar da siyah etli
balklardr. Beyaz etli balklarn
sindirimi, siyah etlilere gre daha
hafif ve kolaydr. Jelatin
ierdiklerinden halamaya ve balk
suyu karmaya da daha elverilidir.
Siyah etli balklar da beyaz etlilere
oranla daha yal olup, eti biraz ardr,
sindirimi de zordur. Jelatini az
olduundan halamaya ve balk suyu
almaya pek elverili deildir. Bir de
alabalk, soman gibi eti pembemsi hatta
krmz grnl balklar vardr ki
aslnda bunlar da beyaz etli balklar
snfndandr.
Balkta, eker ve niasta ok azdr.
Protein asndan olduka zengindir.
100 gram yal balk 22 gr, yasz
ise 10 gr protein ierir. nsan
organizmas bu proteinin yzde
93nden yararlanr, dier etli
gdalarn proteininden bu kadar yksek
oranda yararlanlamaz. 100 gramlk
yal balkta 1 gr. ya bulunur. Balk
yalarnn besleme gc dier etlerden
daha stndr, ocuklarn gelimesi

srasnda yeterli ve doru beslenmeyi

desteklemek iin kullanlr. Yine insan
organizmas bu yan yzde 95ini
kullanr. Balk ayrca vitamin asndan
da zengin bir besindir. Bileiminde A,
B1, B2 ve D vitaminleri; kalsiyum,
fosfor, iyot gibi tuzlar bolca bulunur. Bol
proteinden dolay bymeyi hzlandran,
hcre onaran zellikleri de vardr.
Sadece balkla beslenip hibir gda
eksiklii olmadan yaam srdrmek
mmkndr. Bu ekilde tektip
beslenme ile eksiksiz beslenilecek
baka bir gda yoktur.
Piirme yntemlerine ksaca gz
atarsak: Levrek, kefal, mezgit,
krlang, yayn, sudak gibi beyaz
etli byk balklar halamaya
elverilidir. Halama yaparken suyun
iine eitli sebzeler, koku ve lezzet
verici baharatlar ilave edilerek balk
kokusunun arlamas nlenir.
Halamadan kalan balk suyu orba
olarak kullanlr.
Buulama, baka bir yntemdir.
Buulamas yaplacak balklar, genelde
kendi suyuyla ya da domates ilavesiyle
ksk atete veya frnda piirilir.
Buulama daha ok beyaz etli
balklardan yaplr. Siyah etli
balklar, buulama yerine frnda
domatesli hazrlanrsa daha lezzetli
olur. Buulamann baka bir
uygulamasnda da balk, yal kat ya
da alminyum folyoya sarl olarak
kendi buusuyla da piirilir ki katta
balk hakikaten enfes olur. Bazen de
az kapal bir kapta tereya, defne
yapra, kabuu soyulmu limon,
kokuyu almak iin az beyaz arap
ile kendi buharnda piirilir. Buu ile
piirmede de halama olduu gibi lezzet
ve koku iin maydonoz, kereviz,
havu, patates gibi sebzeler ilave
edilir.
Frnda piirme de sk kullanlan bir
yntemdir. Bu ekkilde piirilecek
balk birka saat zeytinya ve
limon karmnda bekletilerek
terbiyelenmelidir. Bu terbiyeye
damak zevkine gre kekik, defne
yapra gibi kokulu ot ve yapraklar da
eklenebilir. Daha sonra balklar
zeytinyal bir tepsiye yerletirilip, 200

dereceye stlm frnda, her kilogram

iin 30-40 dakika hesab ile piirilir.
Frnda balk, ya ve su eklenerek de
piirilebilir. Frnda piirme
yntemlerinden biri olan balk pilakiler,
dier tm pilakiler gibi Trk mutfann
geleneksel lezzetlerinden biridir. Balk
pilakisinde de pilakilerin btn genel
yntemleri geerlidir. Yani ksaca
soan, havu, kereviz, sarmsak
zeytinyanda kavrulur, tuz, su,
eker eklenerek balk piirilir.
Frnda balk yaplrken bir yntem de
gvete piirmedir. Balk kkse btn
btn, bykse birka paraya
blnerek hazrlanr, ayrca piyazlk
soan, ince kylm maydanoz ile
kavrulur. Balk, gvete bu harcn
zerine yatrlr. Kalan har, baln
stne serilir. Gve kabnn iine
yarm bardak sirke, bir bardak su ve
mevsimine gre iri domates paralar
veya sala eklenir gve frna konur.
Daha geni tarifleri balk yemekleri
ksmnda var.
En ok bilinen ve uygulanan yntem de
yada kzartmadr (tava). Kk
klkl balklar, fileto kartlan balklar
veya kemikli dilimlenmi balklar bu
ekilde hazrlanabilir. aslnda bu
yntemin balklarn az yal olduu
dnemlerde ve normalde yasz
balklara uygulanmas gerekir.
Kzartma iin ykanan balklarn
sularnn iyice szlmesi amac ile
balklar bir kevgirde bir sre bekletilir.
Suyu szlen balklar tuzlanp unlanr
ya da
tuz ve karabiber kartrlm una
bulanarak kzartlr.
Beyaz etli balklar unlanmadan
nce ste,
kk ve siyah etli balklar da
biraya batrlrsa tr tr olurlar.
Kzartlacak balklar kzartlmadan nce
rplm yumurtaya da bulanabilir; bu
ekilde kzartlan balk kimine gre biraz
ar olur. Tavada kzartma yaparken
bala ya emdirmemee dikkat
etmek gerekir, bunun iin yava
atete deilde kzgn yada hzl
atete kzartlmaldr. Tavada yan az
olmamas, yan yaklmamas gerekir.

Izgarada piirme, beyaz ya da siyah

etli balklar yal olduklar dnemde
tercih edilen olduka salkl bir
yntemdir. Izgara yaplacak balklar
ayklanp ykandktan sonra sular
szdrlr, tuz ve karabiber serpilip 510 dakika bekletilir. stenirse balklar,
piyaz eklinde doranm soan,
kylm maydanoz, limon suyu, defne
yapra, tuz ve karabiber karm
terbiyede 15 dakika bekletilir. Balklar
zgaraya konmadan sv ya ile
yalanarak yapmalar nlenir.
mangalda piiriliyor ise ate ok harl
olmamal, balklar ateten yeterince
uzak tutulmaldr. Pullu balklarn
zgarada pullaryla birlikte piirilebilir.
Ayrca balklar tuzlanarak, kurutularak
veya ttslenerek de tketilir.
Baln sofra adabna gre yeri
orbadan sonradr,
yani et veya tavuktan nce servisi
yaplr. Bu da iin sosyetik detay.

Hangi balk nasl

yenir
BALIK SALIKTIR
Balkta eker, karbohidrat yok
denecek kadar azdr. Protein
asndan ise son derece zengindir. Bu
zellikleri nedeniyle son derece salkl
bir yiyecektir. 100 gram yal balk
yaklak 22 gram, yasz balk ise 10
gram protein ierir. Balk ayn zamanda
proteininden en ok faydalanlan besin
trdr. nsan vcudu bu proteinin
%93nden faydalanr. Bu oran krmz
etlerde ve dier beyaz etlerde ok
dktr.

Balk az karbohidrat iermesinin

yan sra madensel tuzlar ve
mineraller asndan son derece
zengindir, bol miktarda fosfor,
kalsiyum, iyot ve flor ierir. Balk
eti A, B1, B2 ve D vitaminleri
asndan da zengindir.

III. Blm

BARBUNYA
(Mullus barbatus)

SYAH ETLBEYAZ ETL

BALIKLAR

Scak ve lk denizlerin kumlu,

amurlu sahillerinde 300 metreye
varan derinliklerinde srler halinde
yaar. Ortalama 12-15
santimetreden en ok 40
santimetreye kadar byr. Suyun s
artlarna gre derinlerden sahile,
mevsimsel gler yapar. 10 yl
yaayabilir. Nisan-haziran aras 15100,000 yumurta dker. Etinin
lezzeti ve bol avanlmasyla
ekonomik deeri yksektir.

taraf denizlerle evrili

lkemiz, her geen gn artan
evre kirliliine ramen balk
eitleri asndan son derece
zengin bir lkedir. Deniz balklar
siyah etli-beyaz etli, yerli ve
gmen olarak snflara ayrlrlar.
Beyaz etli balklarn sindirimi
siyah etlilere nazaran daha
kolaydr. Jelatin
ierdiklerinden halamaya
elverilidirler. Tavas, zgaras,
yal olduklar mevsimlerde de
zgaras yaplr. Bunlara rnek
olarak barbunya, tekir, levrek,
kefal, lfer, kalkan, mercan,
ipura, dil, pisi ve krlang
gsterebiliriz.
Torik, palamut, uskumru,
kolyos, kl, hamsi, sardalya,
gm gibi balklar da siyah
etli balklar snfna girerler.
Bu balklar beyaz etlilere nazaran
daha yaldrlar ve daha az
jelatin ierirler. Bu nedenle
halamaya uygun deildirler
ve hazmlar daha zordur.

Denizlerimizin bu tatl bal genellikle

Ege ve Akdenizde bulunur. Yerli bir
balk tr olan barbunya scak ve lk
denizlerin kyya yakn olan kumlu ve
amurlu deniz diplerinde, az olmakla
beraber kayalk yerlerde yaar.Genelde
17 ila 20 cm arasnda olup nadiren 40
cmye kadar kar. Kaya Barbunyas,
Kum barbunyas, Ot barbunyas ve Paa
barbunu diye drt eidi vardr.
Bunlarn iinde en makbulu kaya
barbunyasdr. Srt krmz ve karn
ksm beyaz olan kaya barbununun
srtnda hi gri leke bulunmaz. Kum ve
ot barbunyasnda ise srt gri ile krmz
renklerin karmaas halindedir. Paa
barbununun her iki yannda, eneden
kuyrua doru sar bir erit bulunur.
Tekir ile ok kartrlan bu baln en
lezzetli zaman Temmuz ile Ekim
aylar arasdr. Bu sre zarfnda
tavas, zgaras ve katta kebab ok
gzel olur. Tekirden en byk farkll
kafasnn daha uzun oluudur. Tekirin
kafas kttr ve ene altnda iki adet
sakal bulunur.

TEKIR (Mullus
surmuletus)
Karadeniz dnda dier
denizlerimizde yazn rastlanr.
Boylar 15-35, en ok 25 santimetre
olabilir. Kumluk, amur veya talk
ky kesimlerinin 3 metreden 100
metreye kadar derinlerinde gidip
gelerek yaar. Diplerdeki kabuklular,
bcekler ve dier canllarla beslenir.
Yaz aylarnda reyip yapkan
yumurtalarn 10-60 metre derinlere
brakr. Etinin lezzeti, eski Roma
alarndan beri namldr. Bol
avlanlan, ekonomik deeri yksek
bir balktr.

Barbunyaya ok benzeyen ve yakn

akrabas olan bu balk btn
denizlerimizde avlanr. Karadeniz ve
Marmarada avlanlanlar 6 ila 10 cm
arasndadr. Ege ve Akdenizde ise
boylar Barbunyay yakalar. ene alt
byklarnn uzunluu, kt kafas ve
birinci srt yzgeindeki sar-siyah
benekleri ile Barbunyadan ayrlr. Drt
mevsim yenebilecek bu baln en
lezzetli zaman, aynen Barbunyada
olduu gibi Temmuz-Ekim aylar
arasdr. Tavas ve kat kebab ok
gzel olur.

PURA (Spans
aurata)
Ege ve Akdeniz'in bu naml bal,
Marmara'da seyrek bulunur.
Ortalama 25-35 santimetre boy ve
0.5-3 kilogram arlkta, en ok 60
santimetre ve 6 kilogramda olabilir.
Etil bir balktr. Kuvvetli enesiyle
kk kabuklular, balklar ve dier
hayvanlar kolayca yer. Yaz
devresinde slarda, k aylarnda da
35-40 metre derinliklerde yaar. ki
yar stndekiler daha da derinlere
iner. remeleri ekim-aralk aylarnda
olur; 100-150,000 yumurta doker.
Eti ok lezzetlidir. Ayrca retim
kltrne uygunluu nedeniyle
ekonomik deeri ok yksektir.

Egenin mehur yerli bal olan ve

kk srler halinde gezen ipura son
yllarda iftliklerde de retilmeye
balanmtr. ipura Elips biiminde
yass vcudu, beyaz karn, koyu gri srt
ve pembemsi yanaklar ile tannr. Atlas
Okyanusu, Kuzeybat Karadeniz, Ege ve
Akdenizde bulunur. Bir zamanlar
Marmara Denizinde de yakalanan ve
Alyanak adyla tannan bu baln
maalesef nesli tkenmi bulunmaktadr.
Genelde 20 ila 35 cm arasndadr.
Ancak 6-7 kgya varanlarna da
rastlanmtr. Her mevsimde zevkle
yenebilen bu baln zgaras,
buulamas, orbas, frn ok gzel
olur. Izgara iin ideal byklk 250 ila
350 gramdr (3 ila 4 adet/kilo). Daha
byklerinin frnda piirilmesi tercih
edilmelidir.Buulama ve orba iin her
boyu kullanlabilir. Tad nefis olan bu
bal katksz, yani zgara veya frnda
yenmesi tercih edilmelidir. sparoz ve
lidaki bu trn kk eitleridir.

DERE ALABALII
(Salmo trutta
fario)

GL ALABALII
(Salmo trutta
lacustris)

Souk, temiz ve hzl akntl

nehirlerde evresine bal olarak
yaar. Blgesine kskantr, baka
balklarn gelmesini istemez. Boylar
30-40, en ok 60 santimetre ve 0.5-2
kilogram arlkta olabilir.
Yumuakalar ve yavru balklarla
beslenir. Erkekleri 2, diileri 3
yarda olgunlap ekim-ocak
arasnda yumurta brakr. Zaman
zaman akntlara kar 1.5-2 metre
srayarak yzer. En deerli tatl su
balklarndan biridir. Lezzetli ve
yararl etiyle ekonomik deeri ok
yksektir.

Kuzeybat Anadolu, Abant ve 7 Gller

Blgesi'nde yayl gsterir. eitli
trleri vardr. Trne gre renk, boy
ve beslenme farkllklar gsterir.
Genelde temiz, bol oksijenli souk
sularda fazla gezinmeden;
planktonlar, dip hayvanlan ve kk
balklarla beslenerek yaar. Boylar
ortalama 25-40, yabanlarnda 60-70
santimetre olabilir. Eyll-ocak
arasnda reme yapar. Yumurtalarn
dipteki akllara yaptrr. retimi
yaplmaz. Eti ok lezzetli, ekonomik
deeri blgeseldir.

DL BALII

Dil bal da yerli balklarmzdan olup

Ege ve Akdenizde bolca yakalanr. Her
mevsimde yenebilir. En lezzetli zaman
kasm ila ubat aylar arasdr. Tavas
ok gzel olur. rilerinden fileto karlp
i veya salal fileto yaplabilir.

HAMSI (Engraulis
encrasicolus)
Karadeniz'in insan yaamyla
birleen baldr. Marmara'da da
bulunur. Srler halinde yaar ve 20
santimetreye kadar byr. Ocakmart arasnda beslenmek im
sahillere yaklar ve bol av verir.
Gndzleri 30-40 metre derinlerde,
geceleri yzeye yaknlarda dolar. 1
yardan itibaren olgunlua eriip
18 - 20 C. sularda, 25-60 metre
derinlikte ve az tuzlu sularda reyip,
yaklak 40,000 yumurta dker.
Etinin lezzeti, eitli tketim
ynleriyle ekonomik deeri ok
yksektir. Ar avlanlmas ve
orkinos-palamut-uskumru/torik
sisteminde dengenin bozulmas,
hamsiyi de tehlikeli olarak
etkilemektedir.

1988 ylnda 310.000 ton ile toplam

balk avclmzn yaklak te ikisini
meydana getirmektedir (40.000 ton
tatl su retim ve avcl dahil, 1988
ylnda toplam 480.000 ton). Gzlerinin
gerisine kayan az ve yivrilmi burnu
ile yakn akrabas Sardalyadan
kolaylkla ayrlr. Gm bal (Aterina)
da hamsinin akrabasdr. Boyu ortalama
12 cm olup azami 18-20 cmye kadar
byrler ve ok byk srler halinde
gezerler.
Karadeniz hamsisi Azak ve Karadeniz
olmak zere ikiye ayrlr. Azak
hamsisinin burnu daha kttr. Azak
Denizinde reyip klamak zere
gneye, bizim Orta ve Dou Karadeniz
blgesine inerler; Nisan sonunda da
kuzeye g ederler. Karadeniz hamsisi
ise Kuzeybat Karadenizde rer,
klamak zere Kasmdan ubata
kadar Trakya kylarna ve Marmaraya
g eder. Nisan aynda da yumurtlamak
zere Karadenize kar. Ayrca

Marmara Hamsisi denilen, yalnz

Marmarada kan, daha kk ve g
etmeyen bir hamsi tr de vardr. Ayn
tr Kuzey Egede de bulunur. Bu
hamsinin srt rengi daha aktr.
Hamsi zellikle Karadeniz yremizin
temel gdas, temel protein kaynadr.
Fiyatnn ucuz olmas nedeniyle ok
geni kitleler tarafndan
tketilir.Hamsinin hemen her trl
yemei yaplr. Izgara, tava, frn, kat
kebab,buulama, pilaki, yahni gibi.
Siyah etli balk olmasna ramen
buulamaya son derece uygundur.Yaz
aylarnda yasz olduu iin zgara
yerine tava veya buulamas tercih
edilmelidir. K aylarnda yakalanan
hamsi tuzlanp saklanr. Buna anovi
tabir edilir. Ayrca balk ya ve balk
unu retiminde de kullanlmaktadr.

SARDALYA

Hamsinin yakn akrabas sardalya

srler halinde yaar ve kylar boyunca
g eder. Hamsi gibi Ticari deeri ok
yksek bir balktr. 1988 ylnda 90.000
ton ile hemen hamsiden sonra yer alr.
Kurutularak, tuzlanarak hatta balk ya
ve balk unu elde etmekte kullanlr.
Sardalya ad konserve ileminden dolay
konserve ile zdelemitir. Hatta ringa
konservesine de ayn ad verilir.
Sardalya Akdenizde 15-20 cm
dolaylarndadr. Okyanusta ise 30 cmye
kadar byrler. Hamsi Karadeniz iin
neyse sardalyada Portekiz, spanyann
Atlas Okyanusu kylar, Sicilya ve Malta
iin de ayn eydir. Bu lkelerde birok
yemek sardalya zerine kurulmutur.
lkemizde Kuzey Egede bolca
yakalanan sardalyann en lezzetli
mevsimi Temmuz-Ekim aylardr. Bu
srede eitli zgaralar, frn ve kat
kebab, buulamas ve pilakisi
yaplabilir. Kasm-Haziran arasnda ise
ancak pilaki ve buulamas yaplabilirse

de bir nceki dneminki kadar lezzetli

olmaz.
Sardalyann kne papalina tabir
edilir; ayklamadan yemei yaplr. Tirsi
ise sardalya azmandr. Kl tarznda ok
kl vardr ve sardalya kadar lezzetli
deildir.

rengi koyu, uskumrunun ise aktr.

. Uskumrunun kuyruk atalnn ii bo ve
iki izgiden ibaret bir V harfi
tarzndadr. Kolyosunki ise doludur.
. Uskumrunun gzleri neredeyse toplu
ine ba kadar kk, kolyosun ise
olduka iridir.

USKUMRU

KARAGZ
(Diplodus
vulgaris)

Kolyosa ok benzeyen ve srler

halinde dolaan gmen bir balktr.
Denizlerimizde 30 cm civarnda olan
uskumru Kuzey Denizinde 50 cmye
kadar byr. Yaz aylarn Karadenizde
geiren uskumru Eyll ve Ekim aylarnda
Marmaraya iner ve k burada geirip
yumurtlar. Mart ila Haziran aylarnda da
Karadenize dner. Uskumru
byklne gre deiik ad ile
adlandrlr. En k kalinaryadr. 2025 cm civarnda ve yal olanlar
uskumru, dn uskumrusu ise iroz
olarak adlandrlr. Yazn yakalananlara
ise lipari denir. En lezzetli olduu
dnem Eyll ayndan yumurtlamaya
balad Ocak ay sonuna kadardr.
Bu sre iinde zgaras, kat kebab,
dolmas, kftesi ve tuzlamas ok gzel
olur.Bu mevsimlerde yal olduundan
tavas tavsiye edilmez. ubattan itibaren
yan kaybetmeye baladndan tavas
yaplabilir. Yazn yakalananlar ise pilaki
ve tava iin uygundur. lkbaharda
Karadenize dn yapan irozlar
kurutulur. Esas ad iroz kurusu olan bu
kurutulmu bala geen zaman iinde
ismi ksaltlarak yalnzca iroz denmeye
balanmtr.
. Uskumrunun kolyostan nemli
farkllklar aadadr.
. Uskumru ile kolyosun srt desenleri
birbirine benzemekle birlikte kolyosun

Btn denizlerimizde, ounlukla

Marmara ve Ege'de lman sularn
kayalklarnda yaayan, bol bulunan
ve sevilen yerli balklarmzdandr.
Srler halinde yaar. Sularn s
artlarna gre bahar aylarndan
austosa kadar reme yapar. eitli
trleri sularmzda yaar. Kuyruu
lekeli ve izgili olan sparoz/ispari
olarak tannr. Lezzetli eti ve bol
avlanlmasyla ekonomik deeri
yksek bir balktr.

ipurann yakn akrabas olan Karagz,

elips eklinde, yass, gmi pullar olan
yerli bir balktr. Baltaba, Sivrigaga,
Sargos ve Mrmr gibi eitleri vardr.
Ortalama 20-25 cm, en 50 cm boyunda
olur. Yazn talk ve yosunluk, midyesi
bol yerlerde yaar. Kn derin sulara
ekilir. Her mevsimde yenebilen bu
balk, zellikle Mays-Temmuz aylar
haricinde daha yal ve lezzetlidir.
Aynen ipura gibi zgaras, buulamas,
frn ve orbas ok gzel olur. 1 kg ve
daha byklerinin frn tercih
edilmelidir.

KOLYOS

Uskumruya ok benzeyen bu balk

uskumruyla beraber srler halinde g
eder. Ayrca Marmara ve Ege Denizinde
yerli trleri de bulunur. Tad uskumruya
nazaran olduka yavan olduundan
genelde tavas yaplr. Ocak ay en yal
zaman olduundan tuzlama iin en
ideal zamandr. Tuzlamas ok gzel
olur.

LFER
(Pomatomus
saltator)
Gezici balklardan olar lfer,
Karadeniz'le Ege Denizi arasnda
dolar. Bymesinin aamalar
iinde deiik isimler alr. Buna
gre: boylar, 10 santimetreye kadar
olarlar defheyapra, 15-18
santimetreye kadar olanlar inakop,
18-25 santimetreye kadar olanlar
sarkanat, 28-35 santimetreye kadar
olanlar lfer, 35 santimetreden fazla
olanlar da kofana diye adlandrlr.
Seyrek olarak kofanalarn 60
santimetreyi at, hatta 1 metreye
ulat grlmtr. Lfer,
sonbahar-k aylarnda en lezzetli ve
olgun devrini yaar. Yaz ortalarndan
sonbahara kadar da klamaya
geerler. Ilk sularn 10-200 metre
derinliklerinde yaar. remeleri,
bahar sonu ile yaz badr. Kademeli
olarak 60-80,000 yumurta verir. Bol
verimlilii ve etinin lezzetiyle
ekonomik deeri ok yksektir.

Akdeniz,Karadeniz, Marmara, Hint

Okyanusu ve Atlas Okyanusunda srler
dolaan lfer pullu bir gmen balktr.
Souk denizlerde yaayanlar daha yal
olduundan daha da lezzetli olur.
lkemizde Karadenizde ve stanbul
Boaz ile Marmara Denizinde
yakalananlarn tad muhteemdir. Daha
gney denizlerimize inildike yavanlar
ve kendisine mahsus o gzel tad ve
kokuyu kaybeder.
Eyll ortasndan Ocak sonuna kadar
olan zaman en yal ve lezzetli
zamandr. Bu devre iinde zgaras
tavsiye edilir. inekopun da zgaras
ok iyi olur, ancak mevsimi lfere
gre ksadr. Kasm sonundan itibaren
azalmaya balar. Dier zamanlarda,
byklne gre pilakisi, buulamas,
kat kebab ve tavas olur. lkbaharada
son derece yasz olduklarndan
tava, pilaki ve buulamas tercih
edilmelidir.
Lfer byklne gre en ok isim alan
balktr.
Lfer eitleri yledir:
. 10 cmye kadar................... yaprak
(20 adet/kg)
. 11-13 cm aras....................
inekop(16-19 adet/kg)
. 14-16 cm aras....................
kabainekop (10-15 adet/kg)
. 17-20 cm aras.................... sarkanat
(9-14 adet/kg)
. 21-30 cm aras ................... lfer
(4-8 adet/kg)
. 31-35 cm aras.................... kaba
lfer(2-3 adet/kg)
. 35 cmden byk................ kofana (
yaklak 1 kg/adet veya daha byk).

ORKNOS
(Thunnus
thynnus)

Denizlerimizde yaayan iri ve ok

deerli bir balktr. Uzunluklar 3-4
metre ve arlklar da 100-150
kilogramdan 800 kilograma kadar
olabilir. eitli trleri vardr.
Orkinos, sr halinde yaayan gezici
balklardandr. Yazn Karadeniz'e
ktktan sonra sonbaharda
Marmara'ya ve oradan da Ege'ye
geerek hemen btn Akdeniz'i
dolarlar. Bu gezilerinde saatte 4060 kmetre hzla yol alabilirler. Genel
olarak st sularda yaarlar. Martaustos arasnda rerler ve yaklak
1 milyona yakn yumurta verirler.
Yaam sreleri, ortalama 15 yldr.
hracat ve gda endstrisi ynnden
ekonomik deeri ok yksektir.

PALAMUT/TORK
(Sarda sarda)
Karadeniz ve Marmara'nn en nl
baldr. Bahar aylarnda beslenmek
iin Karadeniz'e kp, sonbahardan
itibaren klamak iin Marmara'ya,
anakkale'ye kadar iner. Sratli ve
iyi yzcdr. Sr halindeki
uskumru, kolyoz, istavrit, hamsi,
sardalya gibi balklara saldrarak
yer. 18-20 C. sularda 400,000'den
birka milyona kadar yumurta
dkerek ak denizde rer.
Yetitikten sonra bymesine gre
kklerine Vanoz-Gaco, 10-25
santimetre ingene palamudu, 30-35
santimetre palamut, 40-45

santimetre kestane palamudu, 50-55

santimetre zindandelen, 55-60
santimetre torik, 60-65 santimetre
sivri, 65-70 santimetre altparmak,
70 santimetre ve st peuta olarak
adlandrlr. Taze tketimi, ihra ve
endstri ynleriyle ok deerli olan
bu baln retimindeki azalma,
ekonomik deerini tehlikeli
boyutlara indirmektedir.

Uskumru,torik ve orkinosu ieren bir

familyadandr. Srler halinde yaayan
pulsuz, siyah etli bir gmen balktr.
Srt izgili, karn gm rengindedir.
Uzunluu 1 metreye kadar varr. Bu
familyann eitleri btn denizlerimizde
grlmekle birlikte en lezzetlileri
Karadeniz ve Marmarada avlanlan
tipleridir. Karadeniz ve Marmara
palamutunda batan kuyrua doru
muntazam izgiler halinde giden, drd
koyu, ak menevili yedi adet bant
bulunur. Egede yaayan, Tombik,
Benekli Orkinos ve Yazl Orkinos isimleri
alan yakn akrabasnda ise srttan karna
doru dalgalar halinde inen en az 16
adet alacal bant ile karn civarnda en az
adet siyah benek bulunur. Bu cinsin
etinin tad, hakiki palamuta nazaran hi
gzel deildir. Ama ok kii bu zellii
bilmeyip palamut diye aldanr ve sonra
palamuttan sour.
Palamut av Austos aynda balar. nce
Karadenizden srler halinde vanoz ve
ingene palamutu, Eyllden itibaren de
palamut gelmeye balar. En lezzetli
zaman da Eyll bandan ubat
ortalarna kadar olan zamandr. Bu
mevsimde ok yal olduundan tavas
biraz ar kaar. Bu nedenle zgaras ve
frn tavsiye edilir. Ayn mevsimde
yahnisi de harika olur. Dier
mevsimlerde tavas yaplabilir. Palamut
siyah etli bir balk olduundan
buulamas ve orbas tavsiye edilmez.
Palamutun boyuna gre isimlendirilmesi

aadaki gibidir:
. 20 cmye kadar........................
palamut vanozu
. 20-30 cm
aras..........................ingene palamutu
. 31-40 cm
aras..........................palamut
. 40-50 cm
aras..........................kestane palamutu
. 51-60 cm aras..........................torik
. 61-65 cm aras..........................sivri
. 65-70 cm
aras..........................altparmak
. 70 cmden
byk......................zindandelen
Torik ve toriin byk boylar palamuttan
daha ok yaldr. Bu nedenle tuzlama ve
lakerdas tercih edilir.

LEVREK
(Dicentrarhus
labrax)

Denizlerimizde ve denizlerin
nehirlerle karm ac su
blgelerinde yaar. Hani
ailesindendir. Fazla gezici olmayan
levrek, yerli balklardan saylr.
Genken gruplar halinde, sonralar
tek bara yaar. Yaam ortam,
karanlk ve kuytu yerlerdir. Bu
nedenle gemi batklar veya kaya
oyuklarnda yuvalanr. Yaklak 20
yllk yaam olabilen levrek,
ortalama 50-60 santimetreden 1
metre boy ve 10-12 kilogram
arla eriebilir. 40 santimetreden
kklerine ispendek denir. Kk
yavru balklarla beslenir. Ocak-mart
arasnda 500,000-2,000,000
yumurta dkerek, yksek bir reme
gsterir. Eti en lezzetli balklarn
barda gelir. Bu nedenle de
ekonomik deeri ok yksektir.

LEVREK, MNEKOP, EKNE

12 deiik trden meydana gelen bu
familya lk ve tropik sularn s
kesimlerinde yaar. Vcutlar i
biiminde ve yandan hafif basktr.
Pullar olduka iri olan levreklerin
yanlar genelde beyaz, alt blmleri
gmi, alt yzgei ise sarmsdr. En
irileri 1 metreyi geebilir. lkemiz
denizlerinde 20 ila 60 cm arasnda
olurlar. Baya levrek ve benekli levrek
olmak zere iki tipi mevcuttur.
Srtlarndaki ok sayda benek ile
ayrlrlar. Benekli levrek Gney Ege ve
Akdenizde, baya levrek ise btn
denizlerimizde grlr.
Karadenizde ktek olarak ta bilinen
minekop ta bu familyann dier bir
trdr. Ekineye ok benzeyen
minekoplar 30 ila 80 cm arasnda olur.
1 metreden byk ve 20-25 kg
olanlarna da rastlanmtr. Erikinler
kyya yakn kayalk dipleri, yavrular ise
akarsu azlarn tercih ederler. Parlak
mavimsi-gri renkteki vcudu srttan
karna doru inen sar menevili
izgilerle bezenmitir. Karn gmi
beyazdr.
Ekine ise btn denizlerimizde
grnen kyya yakn kayalk diplerde
yayan bir trdr. Ortalama 30 cm ve
600 gramdr. 3-4 kiloluk irilerine de
rastlanmtr. Srt kamburumsudur ve
koyu kahve ile lacivert aras bir
renktedir. Karn ise sar-beyaz
menevilidir. Bann iinde, gzlerinin
arkasnda herbiri 4-5 gram arlnda
iki adet beyaz ta bulunur. Halk
arasnda bu talarn idrar sktrc ve
bbrek ta drc olduuna inanlr.
Genelde tek gezen, geceleri avlanan ve
oyuklar arasndan szlrcesine
dolaan bu baln balca besini karides
ve yavru balklardr.Yl boyunca yenen
levrein ok lezzetli eti vardr. En
gzel mevsimi k aylar ve
ilkbaharn badr. Her trl yemei
yaplan levrein buulamas, ffrnda
kat kebab ve mayonezlisi nefis
olur. Levrek zellikle arapl ve
mayonezli balk yemeklerine ok
gzel gider.

TRANA,SNART

Trana genelde sinaritlerin irisi iin

kullanlan bir isimdir. Lagos ve orfozla
byk benzerlik gsterirlerse de ayr
familyalara mensupturlar.

STAVRT
(Trachurus
trachurus)
Denizlerimizde sankanat istavrit
(Akdeniz) ve karagz istavrit
(Karadeniz-Marmara) olarak iki
tr yaar. Boylan karagzde 15-25
santimetre, en ok 30 santimetre,
sarkanatta ise 30-50 santimetre
olur. Kklerine kraa denir.
Gezici balklardr. Hamsi, aa,
amuka gibi kk balklarn
yavrulanyla beslenir. Mays-austos
aras srler halinde rer. Lezzetli
eti, eitli yemekleri ve bol
avlanmasyla ekonomik deeri en
yksek balklardandr

stavrit, Marmara ve Boazda balk

avlamaya balayanlarn ilk tantklar
balktr.Az ne uzayabilen, dileri ince,
gzleri iri, kuyruu derin atall ve

vcudu i biiminde olan gmen bir

balktr. Marmara, Ege ve Karadenizde
yaayan yerli trleri de vardr.
Marmarada 15-20 cm, Egede 30 cm
civarnda olurlar. Marmarada boyu 10
cmnin altnda olan kk istavritlere
kraa tabir edilir. Karadenizin
dousunda istavritler palamut
byklnde, yaklak 50 cm boyunda
olurlar.Sarkuyruk istavrit veya
sarkanat istavrit diye anlan tipi
sularmzda en ok bulunan trdr.
stavritler sonbaharda Marmaraya iner,
maystan itibaren de Karadenize geri
dnmeye balarlar. Her mevsimde
yakalanan istavritin en lezzetli olduu
zaman Kasm ila ubat aylar arasdr.
Tavas ve frn ok gzel olur.

ZMART

Az krkl, gzleri iri, srt-gs ve

ans yzgeleri sert diken nl bir
balktr. Sularmzda iki tr vardr:
meneke izmarit ve istargilos. zmaritin
erkekleri diilerden daha iri olurlar.
Diiler 20 cm civarnda olurken erkekler
25 cmye kadar uzayabilir.
zmarit midye, deniz solucan ve balk
yumurtalar ile beslenen bir dip baldr.
Eti beyaz ve son derece lezzetlidir.
Tavas gzel olur. Sonbahar ve k
aylarnda zgaras dahi yaplr. zmaritler
zgara yaplrken ayklanmaz. Olduu gibi
piirilip bilahare derisi, barsaklar ve
klklar ayklanr. zerine limon ve
zeytinya ile kylm maydanoz
eklenerek hazrlanr. Pullar kazndktan
sonra derisi tulum karlarak yaplan
tavas da ok gzel olur.

KALKAN (Psetta
maxima)
Bir dip bal olan kalkan,
Karadeniz'in en tannm
balklarndandr. Boazlar, Marmara,
Ege ve Akdeniz'de seyrek rastlanr.
Gezici balk deildir. Btn hayat
dipte yatmakla geer. Bat Akdeniz,
Atlas Okyanusu ve imal Denizi'nde,
kalkann dier trleri yaamaktadr.
25-30 yllk mr olan kalkan bal,
1 metre boya eriebilir. Sahillerde 510 metreden balayarak 300-400
metre derinliklere inebilir. Etil ve
fazlasyla obur bir balktr. Erkekleri
5-6, diileri ise 6-7 yalannda
olgunlap remeye geebilir.
remeleri 10-15 C sularda
nisandan hazirana kadar srer.
Milyonlarca yumurta vermesi
yannda etinin lezzeti ve verimlilii
ile ekonomik deeri ok yksektir.

KEFAL

Yaz aylar dnda lezzetli olan pullu ve

gmen olmayan bir balktr. Btn
denizlerimizde yetiir. Sonbahar, K ve
lkbaharda ok lezzetlidir. Kefalin
buulamas ve pilakisi ok gzel olur.
Ayrca likorinoz denilen ttsls de ok
makbuldur. Bir kefal tr olan haskefalin
kurutulmu yumurtalar ok aranan bir
deniz rn, bir mezedir. Sar kulak
kefalin tavas ve fileto zgaras da yaplr.
Kefal alrken ok dikkat etmek,
tercihan tandk balkdan almak gerekir.
nk kefal kirli ve bulank sular ok
sever ve buralarda dier balklar
yaamazken o yaar. rnein zmir
Krfezinde dier balklar yaamazken
kefal bol miktarda bulunmaktadr. Bu
gibi sularda yakalanm kefal insan
sal iin byk tehlike arzeder.

KILI

Karadenizin bu nl bal btn yass,

oval vcudu, bir taraf siyaha yakn
dier taraf beyaz rengi ve beyaz
tarafndaki dmeleri ile tannr. Her iki
taraf siyah olan kaya kalkanna da
nadiren rastlanr. Kaya kalkan daha ok
Sinop, Samsun yrelerinde kar.
stanbul Boaznn kuzeyinde,
Karadenizin batsnda avlanan kalkan
bir taraf siyah, bir taraf beyaz olan
baya kalkandr. Kalkan karadeniz
iinde, kn kuzeyden gneye g eder.
Her mevsim avlanan kalkan btn sene
boyunca yenebilir. En lezzetli zaman
Ocak sonundan Mart ortalarna
kadardr. Tavas ok gzel olur.
Buulamas ve kat kebab da
yaplr. lkbahar sonlarndan itibaren
Austos ayna kadar yakalanan kalkan
yavrularnn tavas nefis olur.

Trkiyemizi evreleyen denizlerde artk

nadir grlen ok lezzetli bir balk
trdr. Akdeniz ve Egede yl boyunca,
Karadenizde ise yalnz yaz aylar
grlr. Kl gibi uzun st enesi,
lacivert-siyah srt rengi ile tannan bu
baln akrabas marlin bizim sularmzda
bulunmaz. Daha ok Atlas Okyanusunda
Bermuda civarnda bulunan bu balk
piince pembemsi et rengi, kafadan
kuyrua kadar uzanan srt ycgei ve
yuvarlak yerine enine yass st enesiyle
kltan ayrlr.
Her mevsimde yenebilen kln en
lezzetli zaman Eyll-ubat arasdr.
Bu baln en gzel defne yaprakl ii
olur. Izgaras ve kat kebab da yaplr.

MEZGT
(Merlargius
euxmus)
Marmara ve Karadeniz'de bol, dier
denizlerimizde az rastlanr. Boylar
20-40 santimetre olabilir. Gelincik ve
bakalyaro ile ayn trdendir. 30-40
metrenin altndaki derin sularda
yaar. Gndzleri yzeylere karak,
hamsi, sardalya gibi sr halindeki
kk balklar avlayarak beslenir.
Blgesel artlara gre ubat-mays
arasnda reme yapar. Lezzetli eti ve
her mevsimde bolca avlarlmasyla
ekonomik deeri yksektir.

Tavuk bal olarak ta bilinen

mezgit btn denizlerimizde
bulunmakla beraber en ok
Karadenizde bulunur. Yaz hari devaml
yumurtal durumdadr. Mezgitin
yumurtal tavas, domatesli sotesi
gzel olur.

SOMON (Salmo
salar)

Anayurdu Kuzey Amerika'dan

dnyaya yaylm, retilmek zere
de lkemize getirilmitir. Boyu,
ortalama 60-100 santimetre, arl
da 3-15 kilogram olabilir. 150

santimetreye ulaanlar olur. Hzl

akarsularn, oksijeni bol temiz
sularnda yaar. Doal yetienleri 23 metre yksee atlayp yzerek 23,000 km.'lik nehir kaynaklarna
ulap burada ekim-kasm aras
reme yapar. Doan yavrular, tekrar
ac sulara ini yapar. Yetikinleri
denize de uyum gsterir. Etoburdur.
Bcekler, sinekler, kabuklular ve
irili-ufakl balklarla beslenir. Tatl su
balklarndan eti en lezzetli olandr.
Ayrca yumurtasndan krmz havyar
elde edilir. Ekonomik deeri ok
yksektir.

USKUMRU
(Scomber
scombrus)

Genelde 25-35 santimetre olan, 40

santimetreye kadar byyebilen,
srler halinde yaayan Marmara'nn
yerli baldr. Gemite Karadeniz
ve Ege arasnda byk gler yapan,
eti ok lezzetli olan ve bol avlanlan
uskumru, imdilerde ekolojik
nedenlerle seyrek rastlanan, adeta
tkenmi bir balktr. Normalde, 2-3
yarda olgunlaan diileri, 350400,000 yumurtasn denize brakr.
reme devresi ubat-nisan arasdr.
Planktonlar, hamsi, aa gibi kk
balklar ve yavrular besinidir. 8-10
yl yaar. Torik ve kofana ba
dmandr. Az yal ve
kurutulmuuna iroz denr. Yaam
ortam tekrar varolduunda
ekonomik deeri en yksek
balklardan biridir. Atlartik'te
yaayan lezzetsiz bir tr daha
vardr.

YAYIN (Siluns
glaris)

Akarsu ve gllerde yaayan

balklarn en bydr ve ayn
zamanda en uzun yaayandr.
Ortalama 1-2 m'den 3 metreye kadar
boy ve 150 kilogram arla
eriebilir. 35-40 yldan 100 yla
kadar da yaayabilir. Yava akan
nehirlerde, gllerde, dipte hareketsiz
yatarak yaar. Etobur bir balktr.
Sualtndaki btn hayvanlar
yiyebilir. Mays-haziran arasnda
gece sessizliinde yumurta dkerler.
Diileri arlna oranla kilogram
bara 7,000-25,000 yumurta dker.
Tatl su balklar iinde eti en lezzetli
balklardan biridir. Ekonomik deeri
ok yksektir.

KIRLANGI

Btn denizlerimizde bulunan krlang

ortalama 25-30 cm olup nadiren 75
cmye kadar olanlarna da
rastlanmaktadr. Srt rengi krmzpembe, karun ise pembe veya
beyazdr. Yakn akrabas olan
kszden, bu baln pembe-gri veya
komple gri srt, ve kszn rdek
gagasn andran az yaps ile ayrlr.
Her ikisi de lezzetli olup genelde
krlang tercih edilir. ok gelimi
solungalar ve grtlak yaps medeniyle
uultu, inilti gibi deiik frekanslarda
ses karrlar. Bu ses nedeniyle bir
birok balk tarafndan inleyen balk
diye adlandrlr ve uursuz saylr.
Krlang zgara ve tavaya uygun
deildir. Buulamas, zellikle orbas
ok lezzetli olur. Halanm krlangn
ayklanm etleri mayonezli veya
zeytinya-limon skarak souk olarak ta
meze olarak lezzetle yenebilir.

SKORPT, ADABEY

Krlangtan bahsedince iskorpit ve

adabeyini atlamak olmaz. Her ne kadar
ayn familyadan olmamakla beraber
etleri ve uygun olduklar yemekler
asndan ok benzerlik gsterirler.
skorpit btn denizlerimizde, adabeyi
ise genelde Egee bulunur. skorpitin
srt dikenleri zehirlidir. Bu nedenle
balkya ayklattrlmaldr.

Balk Takvimi
Balklar

AYLAR
01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

Ahtapot

YRE
AE

Akya

Barbunya

MAE

BKM

. Palamut

BK

inekop

BKM

ipura

EA

Deniz Alas

DenizYlan

Dil

MAE

Gelincik

BMK

Gm

MBE

Gne
Hamsi

AE

Hani

skorpit
spendek
zmarit

KMB

BM
MAEB

Kalamar

MB
EA

Kalkan

KalkanYav

Karagz

Kaya

KM
KABME




Kl

KM

MB

ME

Krlang

AKEM

Kofana

KBM

Kolyoz

MB

Lahos

EA

Levrek

BKM

Lipsoz

AEM

Lfer

KMBEA

Mercan

EAM

MercanYav

MBE

Mersin

KME

Mezgit

KB

Minakop

KE

Mrlam
Morina
Orkinos
Palamut
Pisi

MEAB

KM
AEBM

KME
AKEM

AYLAR

Balklar

01

02

03

04

05

Rofoz

06

07 08

09

10

11

12

YRE
AE

Sardalya

ME

Sar Kanat

BKM

Saraz
Sinarit
Strangolos

AE
MAE

Sbye

AME

Tekir
Torik

Trana

Uskumru

KMABE

KBME

Kaya

Kefal

Levrek

Alabalk ifl.

Sazan
Turna

KBM
AE

Tatlsu
Alabalk

ME

Yayn

Ylan

Yre

Lezzet

Akdeniz
Boaz
Ege
Karadeniz
Marmara

A
B
E
K
M

Lezzetli
Yenebilir
Yenmemeli





IV. Blm
Balk Yemekleri
Taze Soanl Baharatl Alabalk
Malzeme:
2
1
1
1
5

adet
tatl ka
tatl ka
orba ka
adet

Alabalk (iri)
Zeytinya
Kekik
Karabiber
Soan
Tuz

Hazrlan:
Balklar ikiye blp, klklarn kartn.
Bir kasede zeytinya, kekik, karabiber ve tuzu kartrn. Hazrladnz karm
balklarn her tarafna srn. Soslu balklar buzdolabnda yarm saat bekletin.
Taze soanlar ince dorayn.
Geni bir tencerenin yarsna kadar su doldurup kaynatn.
Balklar, tencerenin iine oturacak genilikte bir kevgire veya buhar szgecine
yerletirin. zerlerine kk doranm taze soan serpin. Tencerenin kapan kapatp,
ksk atete balklar yumuayana kadar piirin.

Alabalk Dolmas
Malzeme:

4
1
1
2
50
1.5

orba ka
adet
adet
di
gr
ay ka

3
2
4

orba ka
orba ka
adet

Margarin
Kuru soan (orta b., ince kylm)
Havu (ok kk doranm)
Sarmsak
Ceviz ii (ince ekilmi)
Kekik
Tuz
Sirke
Zeytinya
Alabalk (her biri 225-275 gr.byklnde)
Dekor iin ceviz paralar ve limon dilimleri

Hazrlan:
Terayan mikrodalgaya dayankl bir frn kabnda frnn 800 Watt konumunda 45
saniye kabn az kat havlu ile kapatlm olarak eritin.
Eritilmi yan iine soan, havucu, sarmsa ve cevizleri ilave edip frnn 800 Watt
konumunda iki kere kartrarak, 3 dakika piirin. Sebze karmnz; kekik, tuz ve bir
orba ka sirkeyi ekleyip yine frnn 800 Watt konumunda arada bir kere kartrarak,

1,5 dakika piirin. Galeta ununu ekleyip kartrn.

Alabalklarn balarn kesip ilerini ve klklarn ayklayp tuzlayn. Hazrlanan harc
balklara eit miktarda doldurun.
Mikrodalgaya dayankl si bir tepsinin iine iki adet bal yerletirin. Bir kak sirkeyi
balklarn stne dkn ve srayla zeytinyan srn. Tepsinin azn strech filmle
kapatp frnn 800 Watt konumunda 4 dakika piirin. Piirme sresinin yarsnda balklar
evirin. Bu ilemii kalan balklar iin de tekrarlayn.
Balklar dilimleyerek arzu ederseniz, ince kylm maydanoz, sarmsak, sirke ve
zeytinyan kartrarak hazrladnz sosu dkerek servis yapn.

Sebzeli Alabalk
Malzeme:

1200
2
2
0.5
1
1
1
2
100
1
1
2
1
2,5

gr'lk
adet
adet
adet
demet
sap
adet
adet
gr
adet
adet
adet
tutam
su barda

1 Ad. Alabalk
Limon
Defne Yapra
Soan
Maydanoz
Kereviz Yapra
Havu
Yeil Salata
Kornion
Krmz Biber
Dolmalk Biber
Yumurta
Karabiber
Zeytinya
Tuz

Hazrlan:
Alabalk temizlenip ykandktan sonra uzun bir kaba oturtulur. st rtlecek kadar su
konur. Havu, kereviz yapra, 2 dal maydanoz, soan, defne yapraklar, yarm limonun
suyu, yeteri kadar tuz ve karabiber katlr ve 15-20 dakika hafif atete piirilir.
Dier yanda yumurtalar kat olarak piirilir. Kabuklar ayklanp sarlar iyice ezilir.
Kylm maydanoz, zeytinya, tuz ve karabiber katlarak iyice kartrlr.
Ayklanp ykanan yeil salatalar ince ince kesilir. Kornion turular ve yumurtalarn
beyazlar kk paralara blnr ve yeillie katlr. Krmz biberler ile dolmalk biberler
de kk veya ince uzun paralara doranr ve bunlar da karma katlr.
Baln eti bozulmadan gvdesindeki deri karlr, servis tabana yerletirilir. zerine
yukarda anlatlan maydanoz, zeytinya, tuz ve karabiber karm dklr. Taban
kenar da yeillik karmyla sslenir ve ayr bir kapta bir buuk limonun suyu yarm
bardak zeytinyayla rplr ve baln zerine dkldkten sonra servis yaplr.

Balk Dolmas
Malzeme:

para

1.5
2
1
1

su barda
adet
kahve fincan
kahve fincan

Fileto Balk (mezgit, alabalk olabilir)

Halanm bir miktar paz yapra ii
Pirin
Orta Boy Soan
Fstk
Ku zm

0.5

ay ka
bir tutam
bir tutam
fincan

Tuz
Karabiber
Yenibahar
Soya Ya

Hazrlan:
Soanlar yada kavrulur. Ku zm, fstk ve halanm pirin ilave edilir. Sonra fileto
balk tuzlanr. zerine paz ve i konularak rulo yaplr.
Yalanm cam piirme kabna aktarlr.
Tuz, kara biber ve biraz un serpilir, frnda piirilir.
Sslenerek servis yaplr.

Balkl Zeytinyal Sarma

Malzeme:
2
1
2
1
1
1
150
1
1
1

adet
su barda
adet
tatl ka
orba ka
ay barda
gr
orba ka
orba ka
orba ka

Mezgit Bal Filetosu

Pirin
Soan
Dolmalk Fstk
Dolmalk zm
Sv Ya
Yaprak
Nane (kylm)
Maydanoz (kylm)
Dereoto (kylm)
Karabiber
Tuz

Hazrlan:
Bal kaynar suda biraz halayn. Kk paralara ayrn.
Soan svyada pembeleinceye kadar kavurun. Dolmalk fstk ve zm ilave edin.
Pirinci ekleyip hafife kavurun. Bal ekleyip bir ka dakika daha kavurun. Ateten
almadan nce ince kylm dereotu, nane, maydanoz ve tuzu ilave edin.
Yapra yumurtaln iine yerletirip, ortasn ukurlatrn. Hazrladnz balkl hartan
bir miktar yapran ortasna koyun. Yapran kenarlarn harcn zerine kapatarak boha
gibi sarn. Dier sarmalar da ayn ekilde hazrlayn.
Sarmalar yapraklarn katlanan ksm alta gelecek ekilde yayvan bir tencereye
yerletirin. 1/2 su barda su ilave edin. Tencerenin kapan kapatp, ksk atete 15
dakika piirin.

Tava Balk
Malzeme:

adet

Balk (200-300 gr'lk btn balk) ya da

(125-150 gr'lk balk filetosu)

0.5

ay ka

1
3
0.5

adet
su barda
su barda

Tuz
Beyaz ya da karabiber
Limonun suyu
Un (elenmi)
Zeytinya ya da ayiekya

Hazrlan:
Balklar btnse pullarn kazyn. Srt kln dilerseniz kuyruk ve kanatlarn makasla
kesin. yi pimi balk isteniyorsa baln her iki yann da birka yerinden bakla hafife
izin. Ykayp kurulayn.
Balklarn her iki yann tuzlayp, biberleyin ve limon suyunu serpin. Yine her iki yann da
iyice una bulayp fazla ununu silkeleyip, atn.
Zeytinya ya da ayiek yan bir tavada kzdrn. Ya iyice kznca balklar tavaya
koyup, bir kez evirerek her iki yann da altn sars bir renk alncaya kadar, yaklak 1012 dakika piirin. Balklar maayla tavadan yan szdrerek aln. Kat havlu zerine
kartp, fazla yan szdrn.

Barbunya Bal Garnitrl

Malzeme:
1
2
2
3
2
1
5
1
1
5
3-4
4-5

kg.
adet
adet
adet
adet
su barda
orba ka
tutam
di
orba ka
adet
dal

Barbunya Bal
Kabak
Havu
Domates
Soan
Su
Zeytinya
Safran (krmz)
Sarmsak
Mayonez
Taze Soan Sap
Maydanoz
Tuz
Karabiber
Kekik

Hazrlan:
Balklar temizleyip ykayn. Szgece alp suyunun szlmesi iin bekletin.
Havu ve kabaklar ince ince dilimleyip soanlar halka halka dorayn.
Domatesleri dilimleyin.
Balklar frn kalbna dizin. Hazrladnz sebzeleri deiimli olarak balklarn
zerine yerletirin. Soyulmu sarmsak, kylm maydanoz, safran, kekik, tuz
ve karabiber ilave edin.
Zeytinya ve suyu ekleyip nceden stlm 180 dereceye ayarl frnda 20 dakika
piirin. Servis tabana alp mayonez eliinde zerine kylm taze soan sap
serperek servis yapn.

Barbunya Tava

Malzeme:

1
0.5

kg
ay ka

1
3
0.5
1
0.5
5

su barda
su barda
su barda
adet
ba
orba ka

Barbunya (temizlenip,
ykanm, kurulanm)
Tuz
Beyazbiber
Bira
Un (elenmi)
Zeytinya (ya da ayiek
ya)
Limon (ssleme iin)
Maydanoz (ssleme iin)
Margarin

Hazrlan:
Balklar tuzlayp, biberleyin ve biraya batrn. Una bulayp, fazla ununu silkeledikten
sonra balklar tavada kzdrdnz zeytinyanda, her iki taraf da kzarana dek kzartn.
Kat havlu zerinde fazla yalarn szdrn. nceden stlm tabaklara aln.
Margarini bir tavada eritin. Ya iyice kzp, kahverengilemeye balar balamaz balklarn
zerine dkn. Barbunya tavasn limon ve maydanozla ssleyip, scak olarak servis
yapn.

inakop Buulama
Malzeme:
3-5

adet

50
2
2

gr
adet
ba

inakop (istenildii kadar)

Domates
Yeil Dolmalk Biber
Tereya
Defne Yapra
Sarmsak
Maydanoz
Limon
Karabiber

Hazrlan:
inakoplar temizlenir, kan aktlr. Hafife tuzlanp biraz bekletilir.
Orta boy bir tepsinin iine, st ste gelmemek artyla dizilir. Domatesler,
kabuklar soyulmu ve ince dilimlenmi olarak yanlarna yerletirilir. Yeil
dolmalk biber, ince dilimler halinde, domateslerin stne konur.
50 gr. tereya, 2 defne yapra, istenilirse kk paralara ayrlm 2 ba sarmsak da
ilve edilebilir. zerine, balklar rtecek kadar maydanoz konur ve tepsinin st
kapatlarak 15 dakika kadar hafif atete piirilir.
Gene, istee bal olarak, stne limon sklr ya da karabiber eklenerek servis yaplr.
Not: Limona sadece inakop kzartma ya da zgara deil, buulama olduu iin
neriliyor.

Deniz Mahsulleri Gveci

Malzeme:

2
400
1
500

orba ka
gr
demet
gr

20
10
0.5

adet
adet
ay ka

0.5
1
1

fincan
orba ka
su barda

Margarin
Domates (konkase)
Maydanoz (ince kylm)
Balk filetosu
(beyaz etli; levrek, minekop, laos akya vb)
Midye ii
Karides (orta boy)
Tuz
Beyazbiber
Sek Beyaz arap (istee bal)
Krema
Kaar peyniri (rendelenmi)

Hazrlan:
nce frn 170 0C'ye getirip stn. Margarinin 1 orba kan eritin ve domatesi
kartrp, suyunu ekene dek piirin. ine maydanozu ilave edin.
Margarinin kalann eritin. Balk ve deniz rnlerini ilave edin. Balk ve deniz
rnlerini bir maayla arasra kartrarak kzgn yada diriliklerini kaybetmeyecek
ekilde yaklak dakika sote edin. Tuz ve biberini serpin. Beyaz arab ilave edip
2-3 dakika daha piirin. Kremay kartrn. Balk ve deniz rnlerini ar atete 1
dakika daha krema ile piirin.
Balk ve deniz rnlerini bir gvece alp domates sosunu da zerine dkn.
Rendelenmi kaar peynirini zerine serpip, frnda, kaar peyniri eriyip yer yer
yanmaya balayncaya kadar piirin. Frndan karp, scak olarak servis yapn.
Not: Trana ve akya gibi sert etli balklar daha uzun pime sresi isterler. Buna karlk
dilbal gibi krlgan etli balklar ok daha abuk pier. Balk ve deniz rnlerinin
piirilmesinde et sertlii mutlaka gznne alnmaldr.

Dil Bal Bademli

Malzeme:
4

adet

200
100

gr.
gr.

1/2

demet

Dil Bal
(orta boy-derisi soyulmu)
Margarin
Badem
(Kabuu kartlarak kylm)
Maydanoz
Tuz (yeterince)

Hazrlan:
Margarini bir tavaya koyup kzdrn, balklar tuzlayp unladktan sonra iine yatrn, sa
sol evirerek piirin.
Pienleri servis kabna aln.
Tavada kalan margarini baka bir kaba koyup bademleri iine atn.

Bademler kzarrken maydanozu da ya ile eritip hemen balklarn zerine dkp servis
yapn.

Dil Bal Limonlu

Malzeme:

Sosu in:

4
1
2

adet
adet
adet

25

gr.

Dil Bal Filetosu

Limonun Suyu
Enginar - Halanm
(parmak boyunda dilimlenmi)
Margarin

1,5
1
1/2
1,5
2
2
1
1

su barda
yemek ka
adet
adet
adet
ay ka
yemek ka
tutam

Tavuk Suyu
Msr Niastas
Limon Kabuunun Rendesi
Limon Suyu
Yumurta Sars
eker
Kuru Tarhun
Toz Zencefil

Hazrlan:
4 adet dil bal filetolarn limonlayp tuz ve biberleyiniz. Dil bal filetolarnn iine 2'er
dilim ubuk enginar dilimlerini koyup rulo yapnz.
Derin bir tavann dibini margarin ile yalaynz. Rulolar yatk olarak dizip zerine
kapatacak ekilde su koyunuz. zerini kapatp 7-8 dakika piiriniz.
Sosu iin, tavuk suyunu, limon kabuu rendesi ile bir tencereye koyup kaynama
noktasna getirip orta atete 5 dakika tkrdatnz. Msr niastas ile limonun suyunu
kartrp tkrdayan tavuk suyuna ilave edip 5 dakika boyunca devaml kartrnz.
Yumurta sarlarna ekeri ekleyip, iyice pien tavuk suyunu azar azar yediriniz ve tekrar
pien tavuk suyuna ilave edip ocaktan alnz. Tarhun ve zencefili ekleyerek, halanm
dil balklarn tabaa koyup zerine sosu dkp servis yapnz.

Dil Bal Sarmas

(Curry'li)

Malzeme:
600
80
10
2
1
2
40
2
1

gr
gr
adet
adet
di
gr
dl
ay ka

Dil Bal Filetosu

Nuar
Defne Yapra
Havu (orta boy)
Kereviz Sap
Sarmsak
Tereya
Krema
Curry

Tuz
Karabiber

Hazrlan:
Defne yapraklarn ince ince kyp, filetolarn zerine dkn ve hafife tuzlayn.
zerlerine nuarlar yerletirin ve yuvarlayarak bir silindir ekline getirip, bir krdan
batrn. Kereviz sapn ve havular kpler halinde kesin ve bir tavada tereya ve 2 ay
ka su ile kzartn. zerine krema, curry, tuz ve biberi ekleyip orta atete piirmeye
devam edin. Hazrladnz bu karm atee dayankl bir kaba dkn ve iine dilbal
sarmalarn yerletirin. nceden 200 derece stlm frnda 10 dakika kadar stn.
Filetolar frndan kardktan hemen sonra servis yapn.

Dil Bal Tava

Malzeme:
5
5
0,25
2
1

adet
orba ka
adet
orba ka
tutam

Dil Bal (250 gr'lk)

Margarin (ezilerek yumuatlm)
Limon
Maydanoz (ince kylm)
Krmz biber
Un
Yumurta sars (suyla rplm)
Galeta Unu
Ayiek Ya (kzartmak iin)

Hazrlan:
Dil balklarn temizleyin, derisini kartn ve ykayn. Orta kln takip ederek bandan
kuyruuna kadar bir kesik atn. Kestiiniz hizadan fileto karr gibi her iki tarafn etini
klndan koparmadan syrn.
nce margarini hazrlayn ve limon suyu, maydanoz ve krmz biber ile birlikte ezin. Ya
buzdolabnda soutun.
Dil balklarn una, yumurtaya ve galeta ununa bulayn. Bir tavada ayiek yan
kzdrn. Ya kznca balklar tavaya koyup, her iki taraflar da altn sars renk alncaya
kadar kzartn. Kestiiniz orta ksm iki yana doru kvrlacaktr.
Kzarm dil balklarn szdrerek yadan kartn. zerine havlu kat serilmi bir
tabaa aktarn. Her baln ortasna eit miktarda maydanozlu margarinden koyun.
Halanm sebzelerle servis yapn.

Fener Bal orbas

Malzeme:
1
2
2
1
0.5
3

kg
adet
adet
adet
ay
barda
su
barda

Fener Bal Filetosu

Havu
Patates
Kereviz (yaprakl)
Zeytinya
Su
Tuz
Karabiber

1
1
1
1

Yumurta Sars
Terbiye: Limon
Su
adet
adet
Un
orba
ka
orba
ka

Hazrlan:
Fileto eklinde hazrlanm fener baln geni bir tencereye koyun. ri kp eklinde
doranm havu, su, tuz, karabiber ve sv ya ilave edin. Orta atete 15 dakika piirin.
ri kp eklinde doranm patates ve kereviz ile kerevizin ince doranm yapraklarn
ekleyip, 10 dakika daha piirin.
Terbiyesi iin yumurta sarsn limon suyu ile rpn. Un ve suyu ilave edip kartrn.
Ateten indirmeden 2 - 3 dakika nce, hazrladnz terbiyeyi yava yava kartrarak
orbaya ilave edin. 2 tam daha kaynattktan sonra scak olarak servis yapn.
Fener Balkl Lazanya

Malzeme:
400
8
2
2
1
1
2
100

gr
adet
adet
adet
di
adet
orba
ka
gr

Fener Bal
Filetosu
Lazanya
Domates
Sivri Biber
Sarmsak
Soan (kk
boy)
Zeytinya
Kaar Peynir
Karabiber
Tuz
Galeta Unu

Hazrlan:
Fener bal filetosunu ve soyulmu domatesi kk kuba dorayn.
Bir tavada ince doranm soan hafif pembeletirin, sarmsa, ince kylm biberi ve

fener baln ilave edip 3 dakika sote edin. Domates, tuz ve karabiber ekleyip 2 dakika
daha piirin.
Lazanyalar halayp, szn.
Bir frn tepsisini yalayn. Lazanyalardan iki tanesini aln, tepsiye birbirinin zerine
apraz gelecek ekilde yerletirin. Ortasna hazrladnz karmdan bir miktar koyup,
kenarlar birbirini zerine kapatp krdanla tutturun. zerine rendelenmi kaar peyniri
dkn, en ste galeta unu serpin.
Dier lazanyalar da ayn ekilde tepsiye yerletirdikten sonra 200 derece stlm frnda
zeri kzarana kadar piirin, scak olarak servis yapn.

Kalkan Bal Amandin

Malzeme:

8
6
2
3
1
1
1

dilim
orba ka
orba ka
kahve fincan
avu
ay fincan
tutam

Kalkan Bal
St
Tereya
Rafine Ya
Kabuklu Badem
Un
Karabiber
Tuz

Hazrlan:
Bademleri kaynar suda bir dakika halayp hemen szgece dkn ve kabuklarn
soyup boyuna ince olarak dilimleyin. Kk bir kapla orta ateli frna koyup kontrol
ederek yakmadan zaman zaman kartrp sar olarak kzartn. Frn yoksa bademleri
az yada tavada kzartp szgece boaltp yan szdrn.
Balklar bir kaba koyup st, tuz biber ilave ederek kartrn.
Sonra alt st una bulayn.
Bir tavaya ya koyup kzdrn. Kalkanlar yan yana yatrn. Drder dakika alt st
kzartp bir servis tabana kartn.
Bir tavada tereyan kzdrp bademi ekleyin. Bir dakika sote yapn, limon suyunu
balklarn zerine serpip badem ile tereyan msavi olarak zerlerine dkp
servis edin.

Kalkan Frnda
Az Tad
Malzeme:

1
300
50
0.5
1

kg'lk
gr
gr
kg
demet

Kalkan
Mantar
Margarin
Domates
Maydanoz

1
1
0.5
1

bardak
adet
orba ka
orba ka

Sek Beyaz arap

Limon
Un
Kurutulmu Ekmek Tozu
Tuz
Karabiber

Hazrlan:

Kalkan iyice temizlenip bol suda ykanr. Domatesler szgeten geirilir. Mantarlar
limonlu souk suyun iinde tutularak doranr. Maydanoz ince ince kylr.
Cam kapta 30 gr margarin eritilir. Mantarlarn suyu szdrlp yaa atlr. Tuzlanr,
biberlenir pimeye braklr.
te yanda balk kaba konur, tuzlanr, biberlenir ve her iki yan evrilerek piirilir.
Balk piince kaptan alnr. Kapta kalan mantarlarn zerine un serpilir, tahta kakla
kartrlarak arap konulur. Bir dakika sonra szlm domates suyu katlr.
Maydanozun yars zerine serpilir ve sos koyulancaya kadar piirilir. Sos iyice
koyulamadan balk iine konur. Sos koyulanca baln zerine kalan ya srlr,
kurutulmu ekmek tozu serpilir, scak frna srlr. Kalkann zeri kzarnca frndan
karlr, kalan maydanoz zerine serpitirilir, servis yaplr.

Kalkan Halama Hollandez

Malzeme:

8
0.5
1
10

dilim
su barda
orba ka
su barda

10
1
1
2
4
500

Sos iin:
adet
orba ka
kahve fincan
orba ka
adet
gr

0.25
0.5

tatl ka
adet

Kalkan Bal
St
Tuz
Su

Ezilmi Tane Karabiber

nce Kylm Soan
Sirke
Su
Yumurta sars
Tereya
(eritilmi suyu alnm)
Tuz
Limonun Suyu

Hazrlan:
Su, tuz ve st bir tencereye koyup bir kere kaynatn.
Balklar ekleyip ar ar kaynatarak 15 dakika halayp bir kevgirle bir balk kabna
koyarak iine biraz suyundan koyun. Balk kab yoksa bir gvece veya ograten tabana
koyup zerine biraz suyundan koyarak servis edin.
Yannda hollandez sos servis edin.
Sosun hazrlan: Soan karabiberi ve sirkeyi ar atete, sirke dibinde az bir miktar
kalncaya kadar kaynatn.

lk scakl geince iine su, tuz, limon suyu ve yumurta sarsn ekleyin.
rpma teli ile dikkatlice ve devaml kartrn, yumurta iyice kabarp koyulamal ama
pimemelidir.
Yumurta paralar top top kalmal, kaybolmamaldr.
Sonra tereyan ip gibi aktarak yumurtaya kartrn, yedirin. nce szgeten geirip
kullann.
Sos kesilirse bir kapta biraz suya azar azar yedirin. Sos ok koyulamasn sonra kesilir.
Ya lk olmaldr, souk olursa sos kesilir. Ayrca lk yerde korunmaldr yoksa sos
kesilebilir.

Marmara Kalkan
Malzeme:
180
20
20
10

gr
ml
ml
ml

Marmara Kalkan Filetosu

Krema
Balk Suyu
Beyaz arap
Tuz
Biber

Hazrlan:
Balk filetolarn 1x1 cm kalnlnda uzun eritler halinde kesin. Bu eritleri sepet rgs
biiminde rn. rlm balklar tuz, biber serperek yalanm bir tepsiye dizip
buzdolabnda bekletin.
Bir kapta kremay yarsna ininceye kadar kaynatn.
Balk suyunu dier bir kapta yarsna ininceye kadar kaynatn.
Krema ve balk suyunu birbirine ilave ederek yarya ininceye kadar kaynatn.
Bal 150 C ayarlanm frnda beyaz arab ilave ederek piirin.
Hazrlam olduunuz sosu tabaa yayn.
Piirdiiniz bal sosun zerine koyarak servis yapn.

Kalkan Tava
Malzeme:

1.5
0.5
0.5
0.5
1.5
1

kg
ay barda
ay barda
ay ka
su barda
su barda

Kalkan Bal (dilimlenmi)

Limon Suyu
Zeytinya
Karabiber
Ayiek Ya
Un
Tuz

Hazrlan:
Kalkanlar 3 er santimlik eritler halinde dilimleyip karabiber, limon suyu ve
zeytinyanda dinlendirin.
Marine edilmi kalkan balklarn unlayn, fazla unlarn silkeleyin.
Geni bir tavada ya kzdrn ve balklarn her iki tarafn alt st ederek altn sars bir
renk alncaya kadar kzartn.
Balklar bir mutfak kadnn zerine koyup fazla yan aln. Limon dilimleri ile servis
yapn.Kalkanlar terbiye etmeden de piirebilirsiniz.
Karidesli Balk Graten

Malzeme:

12
1
0.5
250
750
1
1
50
1
50
75
2
1

adet
kutu
litre
gr
gr
demet
ba
adet
adet
gr
gr
adet
su barda

Dil Bal Filetosu

Mantar Konservesi
Beyaz arap
Karides (ufak)
Karides (iri)
Maydanoz
Kereviz
Midye
Soan
Margarin
Tereya
Havu
Sirke
Karabiber

Hazrlan:
Bir tencere suya, balklarn ba ve kemiklerini, maydanoz, kereviz, soan, karabiber ve
havu koyup, atee oturtun.
Balk filetolarn arap iinde 10 dakika kadar piirin.
Dier yanda midyeleri, tuzlu su ve filetolardan arta kalan arap kanmnda piirin.
Hazr olduklar anda ayr bir tabaa aln.
Midyelerin iinde pitikleri suyu, balklarn ba ve kemiklerinin haland tencereye ilave
edin, saat kadar piirin, gerekirse su takviyesi yapn.
Elde ettiiniz balk suyunu tel szgeten tahta kakla bastrarak geirin. Bundan 5 su
barda alp margarin ve un ile bir beamel salas yapn.
Kk karidesleri ayklayn, ok kk paralara kesip tereyanda kavurun,
yumuadklan zaman ok ince bir tel szgeten tahta kakla bastrarak geirin, oluan
karides peltesini beamel salasna ilave edin.
Byk karidesleri tuzlu ve sirkeli suda halayp ayklayn. Frna vereceiniz tepsiyi
yalayn, iine balk filetolarn dizin, stne mantar, midye ve karidesleri koyun. zerine
beamel sos dkp frnda piirin.
,
Karides Sote Provensal

Malzeme:

24

adet

ri Karides

1
4
2
1
1
4
1
1
1
1

tatl ka
di
kahve fincan
tatl ka
orba ka
adet
avu
adet
ba
az
tutam

(i, kabuklar soyulmu)

Soan (ok ince kylm)
Sarmsak (ince kylm)
Rafine Ya
Margarin
Tereya
Domates (ince daranm)
Mantar (dilimlenmi)
Limonun Suyu
Maydanoz (kylm)
Tuz
Karabiber

Hazrlan:
Karideslerin ban ve kuyruunu koparmadan srtlarndan yararak kelebek gibi an.
Tuzlayp biberleyin ve biraz limon suyu serpin.
Sonra alt st hafif una bulayn. Rafine ya bir tavada kzdrp, karidesleri 2-3 dakika alt
st kzartp ateten aln.
Bir tencereye bir kak margarin koyup kzdrp sarmsak ve soan ilave ederek bir
dakika kartrp mantar ilave edin. 2-3 dakika sote yapn, domatesi, tuz ve biberi
ekleyin. Domates brakaca suyu ekinceye kadar 7-8 dakika piirin. Sonra bir servis
tabana alp zerine piirdiiniz karidesleri dizin.
Kk bir tavada tereyan kzartp zerlerine dkn. Limon suyu ve maydanoz serpin.

Kefal Frnda
Malzeme: 2
1
2
5
1
300
300
2.5
0.5

Su
Maydanoz
Karanfil
Zeytinya (ya da ayiek ya)
Kefal (ayklanp, halka doranm, ykanp kurulanm)
Soan (rendelenmi)
Domates (rendelenmi)
gr
Limon suyu
gr
orba ka. Tuz
ay ka Karabiber (taze ekilmi)
su barda
demet
di
orba ka.
kg

Hazrlan:
nceden frn 170 0C'ye getirip, stn. Bir kapta 2 su barda suyu, maydanoz ve
karanfili koyup, su yar yarya ekinceye kadar kaynatn, szdrn. Zeytinya ya da
ayiek yan ilave edip kartrn.
Kefal bal dilimlerini bir tepsiye dizin. Rendelenmi domates ve soan balklarn
zerine dkn.
Maydanoz suyu - zeytinya karmn da ballarn zerine gezdirin. Tuz ve biberini
serpin. Limon suyunu da dkn. Frnda balklar piinceye kadar yaklak 10-12 dakika
piirin.
Frndan alp, nceden stlm tabaklarda scak olarak servis yapn.

Kefal Plaki

Malzeme:
1
1
3
1
3

adet
Kefal Bal (1,5-2
adet
kg'lk)
adet
Limon
orba ka Soan (orta boy)
di
Margarin
Sarmsak
0.25 demet
(ince dilimlenmi)
Maydanoz
1
orba ka (yapraklar
3
orba ka ayrlm)
Zeytinya
Elma Sirkesi
Tuz
Karabiber (taze
ekilmi)
Tarhun Otu
Kekik

Hazrlan:
Kefal baln temizleyip ykayn. Yuvarlak dilimlere blp, kurulayn. Balklar tuzlayn ve
biberleyin.
Limonun iki ucunu kesin. Dik olarak dorama tahtasna oturtup, bakla yukardan
aaya doru kabuklarn zar ile beraber kesin. Zarlarn arasndan keserek, soyulmu
limon dilimleri elde edin.
Bir frn kabn margarin ile yalayn. Frnz 200C'ye getirip, stn.
Soan ve sarmsak dilimlerini yalanm tepsiye deyin kefal bal dilimlerini zerine
yerletirin.
Balklarn zerine kekii ve tarhun otunu serpin; limon dilimlerini yerletirin.
Zeytinya ve elma sirkesini balklarn zerine gezdirin. Frn kabnn azn alminyum
folyo ile kapatn. Kab stlm frna sunup, 40-45 dakika baln eti yumuaynca kadar
piirin.
Bal frndan alp scak veya souk olarak yannda limon ile servis yapn.
Kl Bal Izgara

Malzeme:

2
1
1
1

adet
orba ka
orba ka
adet

2.5
2
2

orba ka
dal
adet

Kl Bal Filetosu
Beyaz Sirke
eker
Krmz Soan
(kp kp doranm)
Zeytinya
Kylm Nane
Salatalk (doranm)

Hazrlan:
Salatalk, soan, nane, sirke, 1 kak zeytinya ve ekeri iyice kartrn. Tuzlayp
biberleyin.
Bal kalan zeytinya ile iyice yalayn.
Mangalda veya frnn zgarasnda her tarafn 5'er dakika piirin.
Tabaklara alp naneli salata ile servis yapn.

Krlang Bal orbas

Malzeme:

1
2
1
2-3
1
1/2
1
1/2
3

kg
adet
adet
adet
orba ka
ay barda
adet
adet
adet

Krlang Bal
ri Patates
Byk Soan
Defne Yapra
Tereya
Zeytinya
Kereviz Yapra
Limon Suyu
Yumurta Sars
Tuz
Karabiber
Maydanoz

Hazrlan:
Soyulmu patates ve havular btn olarak, defne yapraklar, drde blnm kuru
soan, tuz, kereviz yapra tencereye konulur ve bol su ile kaynatlr.
Kaynayan suya balklar ilave edilir, balklarn etleri erimeden bir kevgirle dar alnp
soumaya braklr. Ilynca mmkn olduunca byk paralar halinde ayklanr.
Tencerede kalan sebzeler iyice piinceye kadar kaynatlr. Sonra kevgirle alnp ok
kk paralar halinde kesilir. Bir baka tencereye ya konulup un pembeleinceye
kadar kavrulur. Szlm, kaynar halanm suyu ilave edilip, telle rplr.
Daha sonra sebzeler tencereye konulur, bir tam kaynaynca balklar konup, ok ar
atete tekrar bir tam kaynatlr. Limonla rplm yumurta sarlar ve karabiber zerine
bir kepe ile ar ar orbann suyu ilave edilip terbiye yaplr. Is dereceleri ayn olunca
terbiye geriye, tencere iine gene yava yava bir ekilde dklr.

Servis yaparken zerine entilmi maydanoz konulabilir.

Frnda Krema Soslu Lahos

Malzeme:

adet

1
3
1
2
5
0.20
1
5
1
0.5

orba ka
adet
demet
adet
dilim
su barda
su barda
orba ka
orba ka
ay ka

Lahos Filetosu
(180'er gr'lk)
Limon Suyu
Kk Domates
Maydanoz
Defne Yapra
Limon (yuvarlak kesilmi)
Elma Sirkesi
Balk Suyu
Krema
Margarin
Msr Niastas
Tuz
Taze ekilmi Karabiber

Hazrlan:
Lahos filetolarn ykayp szdrn. Tuzlayn, biberleyin ve zerlerine biraz limon suyu
gezdirin.
Domateslerin kabuklarn soyun ve ortadan ikiye bln. Maydanozu ince ince kyn.
Gvece dizilmi balklarn zerine defne yapra, domates ve limon dilimlerini yerletirin.
zerine elma sirkesini , balk suyunu ve kremay ekleyin.
Frnnz 180C'ye getirip, stn.
Gvecin azn alminyum folyo ile skca sarp, frna srn. nceden stlm frnda,
balklar 20 dakika piirin. Bu sre sonunda, balklarn suyunu gveten bir tavaya
szdrn. Gvecin azn tekrar folyo ile kapatarak, balklar scak tutun.
Tavadaki sosa, msr niastasn katn. Sosu, ksk atete srekli kartrarak bir tam
kaynatp ateten aln.
Balklar, domates ve limon dilimlerini tabaklara bltrn. Koyulam sosu balklarn
zerine gezdirerek servis yapn.

Levrek Buulama
Malzeme:

3
750
1
1

orba ka
gr
adet
demet

2
2
1

adet
orta boy
adet

0.5

ay ka

5
orba ka
0.25 su barda
5

orba ka

Margarin
Levrek Filetosu (150 gr'lk 5 para halinde)
Limon (kabuu soyulup, halka dilimlenmi)
Maydanoz
(yars ince kylm, yars dallar zerinde)
Defne yapra (5 para halinde kesilmi)
Domates (kabuklar soyulup, halka doranm)
Sivribiber (temizlenmi, 5 para halinde kesilmi)
Tuz
Tane karabiber
Beyaz arap (istee bal)
Balk suyu
(balk kafa ve klklarnn 20 dk.halanmas)
Krema (istee bal)

Hazrlan:
ki orba ka margarini bir kapta eritin. Kalan bir orba ka margarini kk
paralar halinde kesip buzdolabnn buzluuna kaldrn. Levrek filetolarna limon,
domates, sivribiber, dal maydanoz, defne yapra, tuz ve tane biberini ilave edin. arap,
balk suyu ve kremasn da koyup, kabn zerini rterek ar atete 10-15 dakika piirin.
Levrekler piince kabn kapan ap, balklar bir paletle nceden stlm tabaklara
aktarn. Bir kenarda scak olarak bekletin. Pime suyunu kk bir tencereye aktarp,
yar yarya ektirin. Kalan bir orba ka soutulmu margarini kk paralar halinde
ektirdiiniz sosa ilave edip, telle kuvvetlice rparak yedirin. nce kylm maydanozu
da ilave edin. Bu sosu levreklerin zerine gezdirin. Levrek buulamay scak olarak
servis yapn.

Lfer Dolmas
Jlide Ergder
Malzeme:

4
2
2
1
4
1
4

adet
adet
orba ka
demet
dilim
orba ka
adet

Lfer (orta boy)

Soan
Ku zm
Dereotu
Tost Ekmei
Karabiber (tane)
Yumurta
Un
Zeytinya

Hazrlan:
Lferleri temizledikten sonra, ykayn. Ortadan yarp kln karn. Ba ve kuyruunu
gvdeden ayrmamaya dikkat edin.
Orta kl karrken, lferlerin etinden de bir miktarn d derisini
zedelemeden karn. Kylm soan, ku zmn, ince kylm dereotunu, ufalanm
ekmei, karabiberi, ve kk paralara ayrlm balk etini bir tavaya koyup hafife
kavurun.
Bu karm, lferlerin iine eit olarak koyun. Balklarn kenarlarnn almamas iin,
dikin.
nce, rplm yumurtaya, sonra da una bulayn. Kzdrdnz yada, her iki taraf da
altn sars oluncaya kadar kzartn ve servis yapn.

Lfer Izgara
Malzeme:

1
4
4
0.5

orba ka
orta boy
orba ka
ay ka

2
0.5
0.5

adet
su barda
demet

Ayiek Ya (zgara telini yalamak iin)

Lfer (temizlenip ykandktan sonra kurulanm)
Un
Tuz
Beyaz biber
Limonun suyu
Zeytinya
Maydanoz (ince kylm)

Hazrlan:
nce zgaray yakn. Izgara telini yaklak 1 orba ka ayiek ya ile yalayn.
Balklarn iyi pimesi isteniyorsa her iki taraflarna da bakla birer entik atn. Eer az
pimi isteniyorsa bu ilemi yapmayn. Unu ve tuzu birlikte eleyip, biberi kartrn.
Limon suyunun 2 orba kan bir kenara ayrp, kalann balklarn zerine serpin.
Balklar una bulayp, fazla ununu silkeleyin.
1 l limon suyuna 4 l zeytinya olacak ekilde bir sos hazrlayn.
Balklar scak zgaraya yerletirin. Balklar pierken, temiz bir frayla arasra hazrlam
olduunuz bu sostan zerlerine srn. Yaklak 5 dakika sonra balklar alt st ederek,
dier yanlarn da 5 dakika kadar piirin.
Balklar nceden stlm tabaklara aln. Kalan limon suyu - zeytinya karmna
kylm maydanozu ilave edin. Izgara lferleri, zeytinya - limon sosuyla birlikte, scak
olarak servis yapn.

Lfer Plaki
Malzeme:

2
1
0.5
1
1
2

adet
adet
su barda
adet
adet
adet

Lfer
Soan
Zeytinya
Patates
Havu
Yeil Biber
Maydanoz

Hazrlan:
Lferlerin filetosu karlp kuba doranr. Soan yarm halka eklinde doranp
zeytinyanda pembeleinceye kadar kavrulur.
Kp eklinde doranm patates, havu ve biber eklenir. Tuz ve bir
bardak su eklendikten sonra ksk atete 15 dakika piirilir.
Bu harcn yars tepsiye konur ve zerine balk paralar yerletirilir. Kalan har kylm
maydanozla kartrlp zerine yaylr.
170 derecelik frnda 15 dakika piirilir.

Midye Buulamas
Malzeme:

50
1
2
1
1
6

adet
bardak
adet
adet
di
adet

1
3
2

orba ka
orba ka
adet

Midye
Beyaz arap
Arpack Soan (ok ince kylm)
Havu (ince kylm)
Sarmsak (dvlm)
Tane Karabiber
Buket Garni (birbirine balanm defne
yapra, maydanoz, kekik)
Kylm Maydanoz
i Krema
Yumurta Sars
Tuz

Hazrlan:
Midyeleri souk suda gzelce ykayn.
Midyeleri, arap, 2 bardak su, soan, havu, sarmsak, karabiber tanesi ve buket garni
ile bir tencereye koyup ar ar kaynatn.
Kaynadktan sonra kapan kapatp 5 dakika kadar hafif atete brakn.
Midyeler alncaya kadar tencereyi hafif sallayn. Sonra alp servis tabana sralayn ve
scak tutun.
Tenceredeki suyu yar yarya azalncaya kadar kaynatn.Tuz, kylm maydanoz, i
krema ve yumurta sarsn ilave edip ar atete sk sk kartrarak muhallebi kvamna
gelinceye kadar piirin.
Sosu midyelerin zerine dkn ve hemen servis yapn.

Midye orbas
Malzeme:

25-30
1
2
1
0.5

adet
orba ka
orba ka
adet
demet

Midye (ayklanmam)
Tereya
Un
Kuru Soan
Maydanoz
Tuz
Karabiber

Hazrlan:
Midyelerin kabuklarnn stlerini bir bak yardmyla, zerlerinde hibir kalnt
bulunmayacak tarzda iyice ayklayn.
Drde blnm soan, ayklanm maydanoz ve kararnca tuz ile birlikte midyeleri scak
suya atp kaynatn.
Midyeleri karp soumaya brakn. Bir bak yardmyla ap ilerini ayklayn. Bu ilemi
yaparken kabuklarn ilerindeki sular korumaya zen gsterin ve sular ayr bir kapta
toplayn.
Ayr bir kapta tereyan eritip unu kavurun. Midye sularn ve ardndan midyeleri ilave
edip yarm saat piirin.
Midyeleri haladnz sudan takviye yapn, karabiber ilave ederek tatlandrn.
orba kaselerine blp zerine ince kylm maydanoz serpin.

Midye Dolmas
Malzeme:

15

adet

1.5
0.5
1.25
0.25
0.5
1

adet
tatl ka
su barda
su barda
adet
tabaka

Midye (kabuklu )
nceden Hazrlanm Zeytinyal Dolma i
Kuru Soan
Toz eker
Su (scak)
Zeytinya
Limon (dilimlenmi)
Yal Kat
Tuz

Hazrlan:
Midyelerin kabuklarn tel bir fra ile temizleyin ve bol suda ykayn. Midyelerin
kabuklarn bir bak yardm ile an ve ilerindeki sakalms ksmlarn kesip temizleyin.
Bol suda ykayp szlmeye brakn.
Hazrladnz dolma ii ile midyelerin iini doldurun. Kabuklar elinizle bastrarak skca
kapanmalarn salayn.
Soanlar irice dorayn ve midyeleri piireceiniz tencerenin dibine deyin. Islatlm
yal kad soanlarn zerine kapatn. Midyeleri yal kadn zerine yerletirin. Tuz,
toz eker, scak su ve zeytinyan midyelerin zerine serptikten sonra limon dilimlerini
yerletirin ve en ste de slatlm yal kat rtp arlk yapmas iin bir tabak koyun.
Tencerenin kapan kapatp harl atete bir tam kaynattktan sonra atein altn ksn
ve yaklak 30 dakika piirin. Tencerenin iindeki su ekilip, midyelerin kabuklar da
almaya balad zaman tencereyi ateten aln. Kapan amadan tencereyi soumaya
brakn. Midye dolmalarn limon dilimleri ve dereotu ile servis yapabilirsiniz.

Midye Plaki
Midyeler souk suda gzelce ykanr, szlr.
Daha sonra kabuksuz olarak bir su kaynatlp suyu dklr.
Sonra ayn tencereye bol kylm maydanoz, mevsimine gre varsa birka ince kylm
kereviz sap, kk kare paralar halinde doranm patates, havu, birka di ince
kylm sarmsak, 8-10 adet karabiber (toz karabiber de olabilir) ayn yannda gelen
ekilde kesilmi limon dilimleri tuz, biraz su ve yemeklik zeytinya ilave edilip nce
yksek atete kaynatlr.
Bir sre sonra ksk atete suyunu iyice ekip sos kvamna gelene kadar piirilir. Sonra
lnmaya braklr.....

Midye Tava
Malzeme:

30
0.25
0.50
0.75
1

adet
su barda
su barda
su barda
su barda

Midye (iri)
Ayiek Ya
Un
Bira
Un

Hazrlan:
Ayklanp siyah sakallar alnm midyeleri iyice ykayp szn. Mutfak kadnn zerine
yayn, kalan suyunu da eksin.
Bir tepsiye bir su barda unu yayn. Midyeleri aarak her iki tarafn unlayn.
Yarm su barda un ile 0.75 su barda biray kartrp bir bulama elde edin. Unlanm
midyeleri bulamaa batrp bol kzgn yaa atn. Her iki tarafn altn sars renk alncaya
kadar evirerek kzartn.
Kzarm olanlar, kat havlu serilmi bir kaba alp fazla yalarn ekmesini salayn.
Midyelerin zerine tuz serperek yannda tarator ile sofraya getirin.
Midye Pilav

Malzeme:

350
200
500
50
100
100
50
1.3

gr
gr
gr
gr
ml
gr
gr
lt

Pirin
Soan
Midye
Toz eker
Soya Ya
Fndk ii
Kuru zm
Kaynam Su
Tuz
Kuru nane
Yenibahar
Karabiber
Limon

Hazrlan:
Soanlar ince ince kyn. Soya yanda pembeleinceye kadar kavurun.
Pirinci ykayp suyunu szn, soanlarla birlikte 5 dakika kavurun.
Srasyla kuru zm, fndk, tuz, eker, nane ve yenibahar ekleyip
biraz daha kavurun.
Midyeleri ykayp suyunu szn. Hazrladnz karma midyeleri ve
scak suyu ekleyip kaynamaya brakn.
Pitikten sonra 20 dakika dinlendirin.
Servis tabana alp yannda limon ile scak servis yapn.

Palamut Frnda
Malzeme:

2
4
1
3
1

adet
adet
adet
orba ka
adet

Palamut
Domates (byk boy)
Soan
Zeytinya
Limon
Tuz
Karabiber

Hazrlan:
Palamutlarn ii temizlenir, ba atlr ve yzgeleri kesilir. yice ykandktan sonra da her
balktan ikier fileto karlr.
Zeytinyayla yalanm tepsiye balk filetolar ileri yukar gelecek biimde yerletirilir.
Tuz ve karabiber serpildikten sonra rendelenmi ve sklarak suyu alnm soan stne
yaylr. Dilimlenmi domatesleri de balklarn stne ve evresine yaydktan sonra, eitli
biimlerde kesilmi limon dilimleriyle sslenir.
Kalan zeytinya da gezdirilerek dklr ve tepsi orta sl frna srlr. Balklar piince
frndan karlr ve servis yaplr.

Frnda Palamut
Malzeme:

1.5

Palamut (orta boy)

1.5
1.5
0.5
0.5
1
2
3

adet
adet
demet
ay barda
adet
adet
adet

Domates
Kuru Soan
Maydanoz
Zeytinya
Limon
Defne Yapra
Sivribiber
Tuz

Hazrlan:
Balklar temizleyip iki parmak kalnlnda halka halka kesin, hafife tuzlayn. Bir frn
tepsisine dizin.
Kabuklar soyulup halka halka doranm soan ve domatesleri, sap ve ekirdekleri
karlp iki eit paraya blnm biberleri ve yapraklar ayklanp ince kylm
maydanozu balklarn zerine deyin. stne defne yapraklarn koyun, zeytinyan
gezdirerek dkn. Kabuunu soyup kestiiniz limon dilimlerini balklarn stne
yerletirin.
Tepsinin stn alimnyum folyo ile rtn. nceden 180 derecede stlm frnda,
biberler yumuayncaya kadar st kapal olarak, sonra folyoyu alarak st ak biimde
balklar biraz kzarana kadar piirin. Servis tabana alarak scak olarak servis yapn.
Dilerseniz havu ve kerevizle ssleyebilirsiniz.
Palamut Izgara

Malzeme:

1
1
1
1

adet
tatl ka
ay ka
ay barda

Garnitr:
1 adet
1 adet
1 adet

Palamut (iri boy)

Tuz
Karabiber
Svya

Krmz Turp
Patates dilimleri
(halanm)
Limon

Hazrlan:
Svya bir kaba aktarn. zerine tuzu ve karabiberi dkp kartrn.
yice ykanm ve suyu szlm bal yuvarlak dilimleyin. Balklar hazrladnz svya
sosuna bulayn ve buzdolabnda 40 dakika bekletin.
Sonrasnda balklar zgarada ya da yasz teflon tavada arkal nl piirin.
Scak olarak, garnitrlerle birlikte servis yapn.
Kiremitte Palamut

Malzeme:

1
1
1
1
2
2
1
3

adet
adet
su barda
adet
adet
adet
tatl ka
orba ka

Palamut (iri boy)

Patates
Mantar (halanm)
Soan
Domates
Sivri Biber
Tuz
Svya

Hazrlan:
Patatesin kabuunu soyup yuvarlak dilimleyin ve gvecin tabanna dizin.
Yuvarlak dilimlenmi bal da patates dilimlerinin zerine dizin. Mantarlar da boluklara
yerletirin.
Kabuklar soyulup, yuvarlak doranm soan ve domatesleri en ste dizin.
Son olarak iri doranm biberleri koyun ve tuzunu ayarlayn. zerine svya gezdirin,
nceden stlm 180 derece frnda 40 dakika piirin.
Scak servis yapn.
Sarmsak Soslu Palamut

Malzeme:
1

adet

3-4
1.5
500

di
su barda
gr

Palamut (byk)
Badem veya Ceviz
Sarmsak
Zeytinya
Ekmek
Sirke
Tuz

Hazrlan:
Cevizlerin kabuunu soyup sarmsak ve bir bardak zeytinya ile mutfak robotunda
kartrn.
Karm bir havana koyun, biraz tuz ekleyip ezin. Ceviz ve sarmsa ilave edip dvn,
yava yava zeytinya ekleyin, karm parlak bir grnm alncaya kadar kartrmaya
devam edin ve sirke ekleyin.
Dilimlenmi ve kzartlm palamutu bu sosla birlikte servis yapn.

Soya Soslu Palamut

Malzeme:
2
3
1.5
5-6
2
1

adet
adet
ay barda
adet
adet
adet

Palamut Filetosu
Domates
Sv Ya
Sivri Biber
Soan
Limon
Soya Sosu
Tuz

Hazrlan:
Palamudu balkmza fileto olarak hazrlatp, balk filetosunu 4 paraya keserek

bekletelim.
Tavaya 3-4 kak sv ya aktaralm, ince doranm sivri biberleri yumuayana dek
kavuralm. Ardndan domateslerin kabuklarn soyup tavla zar iriliinde dorayarak
tavaya alalm. Domatesler pitiinde ateten alp. bu sosu bekletelim.
Kalan sv ya tavaya aktarp balk paralarn arkal nl kzartalm. Bal tavadan
almak zereyken soya sosunu balklara dkp birlikte 3-4 dakika daha piirelim (soya
sosunu balklara dkmeden nce tavadaki ya baka bir kaba aln ki tavada ya
kalmasn).
Balklar tavadan alp, biberli domatesli sosu balklarn zerine gezdirelim. Piyaz
doranm soan ve limon dilimleri ile birlikte servis yapalm.
Palamut Tava

Malzeme:

1
1
1
1
1

adet
su barda
su barda
su barda
tatl ka

Garnitr:
3-4 dal
0.5 adet
0.25 adet

Palamut
Un
Svya
Su
Tuz

Roka
Soan (krmz)
Limon
Patates dilimleri
(halanm)

Hazrlan:
Yuvarlak dilimlenmi palamutlar tuzlayp bir kaba dizin. Buzdolabnda 30 dakika
bekletin.
Sonrasnda unu geni bir tabaa yayn. Balk dilimlerini una bulayn.
Svya tavaya koyup stn. Una buladnz balk dilimlerini suya batrp karn ve
suyunu szdrn.
Isnan yaa, balk dilimlerini atn. Her iki taraf da 4'er dakika piirin. Scak olarak,
garnitrlerle birlikte servis yapn.
Portakall Buulama

Malzeme:
4
1
0.5
0.5
0.5
1

Hazrlan:

adet
adet
adet
ba
fincan
ay ka

Lfer (250'er gramlk)

Portakal
Limon
Maydanoz
Zeytinya
Tuz

Balklar tepsiye veya byke bir sahana yanyana dizin.

Portakaln ve limonun suyunu, tuzladnz balklarn zerine dkn. Yarm ba
maydanozu ince ince kyarak balklarn zerine serpin.
Kabn zerini kapayp, orta derecedeki atete 20 dakika sreyle tutun.
Sv ya servis srasnda i olarak buulamann zerine dkn. Buulamay, lk ya da
souk olarak servis yapabilirsiniz.
Somon Hachee
600
2
4

Malzeme:

gr
adet
adet

Somon Bal
Yumurta Ak
Domates
Taze Kara Biber
Kereviz Yapra
Yeil Soan
Zeytinya
Roka
Tuz

Hazrlan:
Somonlar iyice ykayp, szgeten geirin, sonra, mikser rendesinden geirin.
Dier yanda yumurta aklarn hafife rpp somonlarn zerine dkn, 3 yemek ka
zeytinya, biraz tuz, biber ve fndk rendesini de katp, iyice kartrn.
Elde ettiiniz karm birer porsiyon halinde kaselere koyun. Sosu emmesi iin
buzdolabnda 3-4 saat kadar bekletin.
Servis yapmadan nce, domatesleri dilimleyip, taba ssleyin.

Somon Katta
Malzeme:

3
5
5
2
1
250
5
0.5

orba ka
adet
adet
adet
demet
gr
orba ka
su barda

750 gr
0.5 ay ka
2-3
2
orba ka

Margarin
Mantar(iri b.-slak bir bezle silinip, iri doranm)
Sivribiber(orta b.-ayklanm, ince doranm)
Taze soan (ayklanp, ince doranm)
Maydanoz (doranm)
Domates (konkase)
Beyaz arap (istee bal)
Balk suyu
(balk kafa ve klklarnn 20 dk.halanmas)
Somon bal filetosu
Tuz
Tane karabiber
Defne yapra
Krema (istee bal)

Hazrlan:
nce frnnz 170 0C'ye getirip stn.

Margarini bir kapta eritin. Ya kznca mantarlar,sivribiberi, taze soan ve maydanozu

ilave edin. Atein zerinde bir ka kez kartrdktan sonra domatesi katn. Beyaz arab
ilave edip, hafif atete domatesler suyunu ekip tekrar brakncaya kadar piirin. Balk
suyunu koyup, 5 dakika daha piirin. Ateten aln.
Somon filetosunu 5 eit paraya bln. Tuz ve biber serpin. Sote edilmi sebzeleri,
somon filetosunu, limon dilimleri ve defne yapraklarn, kremay yal kat ya da
aluminyum folyonun iine yerletirin.
ine malzemeyi yerletirdiiniz yal kat ya da aluminyum folyoyu skca kapatn ve
tepsiye yerletirip, yaklak 10-15 dakika frnda piirin.
Katta somonlar frndan karp, dikkatlice kad an ve nceden stlm tabaklarda
servis yapn.

Avokado ve Somon Fmeli Krep

Malzeme:
2
6
1
0.5
0.5

adet
dilim
adet
demet
kutu

1
2
0.5
2
1

Krep iin:
su barda
adet
su barda
orba ka
ay ka

Avokado
Somon Fme
Limonun Suyu
Dereoto
Labne Peyniri
Tuz
Karabiber
Un
Yumurta
St
Sv Ya
Tuz

Hazrlan:
Krep hamurunu hazrlamak iin, un, yumurta, st, sv ya ve tuzu kartrn.
Yumurtalar ekleyip kartrmaya devam edin. Hamuru 15 dakika dinlendirin.
Hazrladnz karmdan 1 kepe alp, 24 cm apnda yalanm bir teflon tavaya dkn.
Krebin iki tarafn da piirin. Hamur bitinceye kadar ayn ilemi tekrarlayn.
Avokadolar, kabuklarn soymadan uzunlamasna ortadan 2'ye kesin.
ekirdeklerini karn. ay ka ile oyarak ilerini karn. Avokado paralarnn zerine
limon suyu skn.
Avokado, labne peyniri, tuz, karabiber ve derotunu blendrda kartrn.
Hazrladnz kreplerin iine avokadolu karmdan srn. zerine 1 dilim somon fme
koyup rulo eklinde sarn. Krepleri buzdolabnda 1 saat dinlendirdikten sonra, 2 cm
eninde dilimleyin.
Avokadolu krepleri, yeil salata yapraklar ile servis yapn.

Uskumru, Aioli Soslu

Malzeme:

1.2
2
0.2

su barda
di
su barda

Mayonez
Sarmsak (dvlm)
Zeytinya

5
0.5
1
2
1
1

orta boy
ay ka
su barda
orba ka
adet
demet

Uskumru
Tuz
Un
Margarin
Limon (ssleme iin)
Maydanoz (ssleme iin)

Hazrlan:
Izgaray yakp, zeytinya ile iyice yalayn.
nce aioli sosu hazrlayn. Bunun iin dvlm sarmsakla mayonezi bir telle iyice
kartrn. Daha iyi bir yntem olarak mayonez yapmaya balarken kartrma kabna
yumurta sars, hardal, sirke koyduunuzdadvlm sarmsa da ilave edin. Sonra tpk
mayonez yaplr gibi zeytinyan bir sicim gibi aktarak bu malzemeye yedirin.
Balklar temizleyip, kan tamamen gidinceye kadar ykadktan sonra szlmeye brakn.
Unu, balklar alacak byklkte bir kaba eleyin. Balklarn her iki yann hafife tuzlayn.
Yine her iki yann una bulayp, silkeleyerek fazla unlarn atn. Unlanm balklar
zgarann zerine yerletirin. zerlerine kalan zeytinyan arasra bir fra ile srerek bir
kere evirip her iki yann da renk alncaya kadar yaklak 6-7 dakika piirin. Margarini
bir kapta eritin. Izgara edilmi uskumrularn zerine eritilmi margarini bir fra ile
srn. Uskumrular dilerseniz limon ve maydanozla ssleyip, yannda aioli sosla, scak
olarak servis yapn.

Sarmsakl Levrek
600 g levrek dilimi
2 orba ka ayiek ya
2 krmz dolmalk biber (sap ve ekirdekleri ayklandktan sonra, irice kareler biiminde
doranm)
20 di sarmsak (ok ince kylm)
1 sivri yeil biber (sap ve ekirdekleri temizlendikten sonra ince doranm)
6 orba ka maydanoz (kylm)
birka maydanoz dal (ssleme iin)
1/4 tatl ka tuz
bir tutam karabiber (taze ekilmi)
1 tatl ka krmzbiber
2 su barda balk suyu
Levrek dilimlerini souk su altnda ykayp, kt mutfak havlusuyla kurulayn (ok
iriyseler, uzunlamasna 2'ye kesin).
Levrek dilimlerini yan yana alacak byklkte kaln dipli bir tavaya ayiek yan koyup,
tavay orta atee oturtarak, ya stn. Isnnca dolmalk biber paralarn serpitirip, sk
sk kartrarak, yaklak 2 dakika piirin. Sarmsaklar sivri yeil biberler ve kylm
maydanozlar da serpitirip, atei ksn ve sk sk kartrarak, 1 dakika piirin. Balk
dilimlerini sebzelerin stlerine yerletirip, stlerine tuz, karabiber ve krmzbiberi serpin.
Balk suyunu ekleyip, bir tam kaynattktan sonra, tavann stn kapatarak, atei ksn
ve balklar saydamlklarn yitirinceye kadar (yaklak 8 dakika) piirin.
Delikli spatulayla balk dilimlerini ukur bir servis tabana karn. Kenarlarndaki
derileri alp attktan sonra, taba alminyum folyoyla rtp (bylece, balklarn
kurumas nlenmi olur) bir kenara brakn.
Tavadaki pime suyunu, ara sra kartrarak, yaklak 1/2 su barda kalncaya kadar
(yaklak 5 - 10 dakika) kaynatn. Tavay ateten alp, servis tabann stndeki
alminyum folyoyu atarak, tavadaki sosu balklarn stne boaltn. Maydanoz dallaryla
ssleyip, sarmsakl levrei lk (ya da souduktan sonra) servis yapn.

Mantarl Levrek Yahnisi

600 g levrek (ya da benzeri bir beyaz etli balk) filetosu
1 di sarmsak (ince kylm)
1/4 tatl ka karabiber (taze ekilmi)
1 orba ka ayiek ya
4 orba ka elma sirkesi
25 cl. (1 su barda) balk suyu
1 tatl ka soya sosu
2 havu (kaznp, verevine ince dilimlenmi)
4 taze soan (ayklanp, verevine ince dilimlenmi)
125 g mantar (ykanp, kurulandktan sonra, ince kylm)
4 tatl ka msr niastas (2 orba ka suda eritilmi)
1 ba suteresi (ya da paz; saplar ayklanm)
Balk filetolarn souk su altnda ykayp, kt mutfak havlusuyla kuruladktan sonra,
irice kpler halinde dorayn.
Bir orba ksesine sirke, sarmsak ve karabiberi koyup, kartrn. Balk paralarn
ekleyip, iyice kartrdktan sonra, oda scaklnda 20 dakika bekletin.
Ksedeki karmn suyunu bir tel szgeten baka bir kseye szp, bir kenara brakn.
Bir tencereye ayiek yan koyup, tencereyi orta atee oturtarak, ya stn. Isnnca
tel szgeteki balk paralarn ekleyip, srekli kartrarak, balklar saydamlklarn
yitirinceye kadar (2 - 3 dakika) piirin. Delikli kakla balk paralarn bir tabaa karn.
Balk suyu, soya sosu ve kseye szm olduunuz bekletme suyunu tencereye koyup,
havular, taze soanlar ve mantarlar ekleyerek, karm bir tam kaynatn. Kaynaynca
tencerenin kapan kapatp, atei ksarak, karm havular iyice yumuayncaya kadar
(yaklak 8 dakika) piirin.
Suda eritilmi msr niastas, sutereleri ve tabaktaki balklar ekleyip, bir tam
kaynatn. Kaynamaya baladktan sonra 2 dakika daha piirip (suyu iyice
koyulamaldr), tencereyi ateten aln. Yahniyi byk bir orba ksesine aktarp, servis
yapn.

Napoli Usul Levrek (talya)

Malzeme
- 2 adet levrek
- 10 adet taze soan
- 4 di sarmsak
- 2 yemek ka sv Sana
- 5 adet domates
- 2 tatl ka kekik
- 1 tatl ka biberiye
- 2 yemek ka sirke
- 1 tatl ka toz eker
- Tuz-karabiber
- 1 su barda balksuyu
Hazrlan
Bal fileto kartp, iyice ykayn, kat havlu ile kurulaynz.
Domatesin kabuklarn soyup kp kp doraynz.
Sarmsak ve taze soanlar ayklayp, kynz.
Yayvan bir tencerede 2 yemek ka sv Sana?y kzdrp, taze soanlar ve sarmsa
sote ediniz.
eker ve sirkeyi ilave edip, 5 dakika kaynatnz.
Kekik, biberiye ve doranm domatesi ilave edip, tuz ve karabiber ile tatlandrnz.
Domatesler yumuaynca ateten alnz.

Balklar frn kabna koyup, sosu zerine dknz. En son zerine balk suyunu
gezdiriniz.
nceden 195 C stlm frnda 20 dakika piiriniz.
Scak olarak servis ediniz.

Levrek Buulama
Malzeme
- 45 g (3 orba ka) Sana
- 750 g levrek filetosu (150 gr'lk 5 para halinde)
- 1 limon kabuu (soyulup, halka dilimlenmi)
- 1 demet maydanoz (yars ince kylm, kalan yars dallar zerinde braklm)
- 2 defneyapra (5 para halinde kesilmi)
- 200 g (orta boy) domates (kabuklar soyulup, ekirdekleri temizlendikten sonra halka
doranm)
- 1 sivribiber (sap ve ekirdekleri temizlendikten sonra 5 para halinde kesilmi)
- ay ka tuz
- Tane karabiber
- 60 ml (1/4 su barda) balk suyu (beyaz etli balk kafa ve klklarnn suda 20 dakika
halanmas ile elde edilmi)
- 5 orba ka krema (istee bal)
Hazrlan
2 orba ka Sana'y bir kapta eritin. Kalan bir orba ka Sana'y kk paralar
halinde kesip buzdolabnn buzluuna kaldrn. Levrek filetolarna limon, domates,
sivribiber, dal maydanoz, defneyapra, tuz ve tane biberini ilave edin. Balk suyu ve
kremasn da koyup, kabn zerini rerek ar atete 10-15 dakika piirin.
Levrekler piince kabn kapan ap, balklar bir paletle nceden stlm tabaklara
aktarn. Bir kenarda scak olarak bekletin. Pime suyunu kk bir tencereye aktarp,
yar yarya ektirin. Kalan 1 orba ka soutulmu Sana'y kk paralar halinde
ektirdiiniz sosa ilave edin. Bu sosu levreklerin zerine gezdirin. Levrek buulamay
scak olarak servis yapn.

Katta Levrek
Malzeme
- 50 cm x 80 cm boyutlarnda yal kt
- 250 ml (1 su barda) balk suyu
- 30 g (2 orba ka) Sana
- 1 orba ka ince kylm arpack soan
- 10 adet 90 gr'lk levrek filetosu
- 5 adet iri mantar (ince dilimlenmi)
- 1 adet defneyapra
- 300 g (yaklak 1 su barda) konkse domates
- Tuz
- demet maydanoz (ince kylm)
Hazrlan
Hazrlk:
Yal kd ikiye katlayp, fazla kltmeden kalp biiminde kesin.ini yalayarak bir
kenarda bekletin.
Kzarm balklarn olduu tavaya mantar, defneyapra, konkse domates ve scak
balk suyunu ekleyip ksk atete 5 dakika suyunu yar yarya ektirin.Tuzunu kontrol
edin.
Yal kttan kalbi bir frn tepsisine yerletirin, bir tarafna balklar dizin.zerine
tavada ki mantarl karm gezdirin.Kalbin teki yarsn balklarn zerine kapatp,

kenarlarn skca kvrn.

Ana Yemek:
n hazrlk olarak, yal kd yan sayfadaki gibi kesin. Balk suyunu bir kenarda scak
olarak tutun.
Balklar alabilecek genilikte bir tavada Sana'nn bir orba kan eritin. Ya kznca
soan ilave edip, hafife pembeletirin. Balklar da katarak, her iki taraflarnn iyice
kzarmasn salayn.
Frnnz 170C'ye getirip, stn. Hazrlk blmnde gsterilen biimde sosu yapn. Sos
koyulatktan sonra kalan Sana ve maydanozu katp, ateten aln.
Balklar ve mantarl domatesli sosu aada gsterildii biimde kada yerletirip,
kdn kenarlarn kvrn. Ktta levrei nceden stlm frna srp, 10 dakika
piirin. Ktta levrei frndan kartp, kdn dikkatlice an ve scak olarak yannda
halanm patates ile servis yapn.

Frnda Levrek
Malzemeler:
* 4 adet levrek
* 2 adet soan
* 3 adet domates
* 1 adet biber
* 100 gr kaar peyniri
* Tuz,karabiber,krmz biber,kekik,pul biber
Yapl:
Tavaya yuvarlak doranm 2 - 3 havula, kylm bir soan ve be maydanoz
kkn deyin. Balklar uzun uzun kesip aralklarla stne dizin. Tuz, biber,
zeytinya, biraz et suyu koyun. stn kapatp frna verin. Souduktan sonra yenmesi
daha iyidir. Limon da sklrsa gzel olur.
Temizlenen levrekler yalanm tepsiye dizilir. erisine kaar peyniri konur. Domates,
biber ve soan kuba doranarak tepsiye yaylr. Levreklerin zerine tuz,
karabiber,k.biber,kekikve pul biber serpilir. 200 derecedeki frna konur. 30 dk kadar
piirilir. Frndan karlp scak servis yaplr.
AFYET OLSUN...

zel soslu zgara levrek

MALZEMELER
6 levrek
1 su barda svya
2 defne yapra
Karabiber
Sos iin:
6 domates
3 soan
1 havu
1 defne yapra
1 ay ka kekik
2 di sarmsak
2 orba ka margarin
2 orba ka un
1 tutam tozeker
YAPILI TARF

Balklar temizleyip ykayn. Svya, defne yapra ve karabiberi geni bir kapta
kartrn. Balklar bu karmn iinde yarm saat bekleterek marine edin.
Domatesleri ve soanlar soyup kk kpler halinde dorayn. Havucu temizleyip ince
ince rendeleyin. Sarmsaklar soyup ezin.
Margarini eritip soan sote edin. Havu, defne yapra, kekik ve sarmsa ilave edip
kavurun. Unu ekleyip pembeletirin. Domatesi ilave edip piirin. Tuz, karabiber ve ekeri
serpin.
Balklar marinattan szerek alp yalanm zgaraya yerletirin. ki tarafl olarak 15-20
dakika piirin. Servis tabana alp hazrladnz sos eliinde scak olarak servis yapn.

LEVREK FLETOSU IZGARASI

Malzeme :
1 kg. Levrek (para),
1 fincan zeytinya,
tuz,
maydanoz,
limon.
Yapl:
1- Balklar ayklayp ykaynz.
2- Yemee 20 dakika kala tuzlayp, biberleyip yalaynz.
3- Izgaraya diziniz.
4- Kmr atei veya frnda veya elektrik zgarasnda 10-12 dakika her iki yzn
piiriniz.
5- Kalan zeytinyan ierisine bir limon suyu koyup beyaz-lancaya kadar kartrnz.
6- Bu karma tuz, karabiber, ince kylm maydanoz ilave ediniz.
7- Balklar servis tabana yerletiriniz.
8- zerlerine bu sosu dknz.
9- Soan pizay ile sofraya alnz.

Lfer Pilav (stanbul)

2 orta boy lfer bal
1 su barda pirin
1.5 su barda su
3 orba ka svya
1 ay ka tarn
Tuz, karabiber
1. Balklar temizleyin. yice ykayp ortadan ikiye kesin. Hafif tuzlayp szgece aln.
2. Pirinci ykayp szn. zerini rtecek kadar scak su ekleyip yarm saat bekletin.
Szp duru su brakncaya kadar iyice ykayn.
3. Yayvan bir tencereye 1.5 bardak su ekleyin. Su kaynamaya balaynca svya, pirin,
tuz ve karabiberi ilave edin. Hafif kartrp balklar zerine dizin. Kapa kapal olarak 1
dakika harl atete piirin. Atei ksp 10-15 dakika daha piirin. Tencereyi ocaktan alp
zerine kt havlu serin ve 10 dakika demlendirin.
4. Balklar bir servis tabana aln. Pilava tarn serpip hafif kartrn. Pilav servis
tabaklarna paylatrp zerlerine balklar yerletirin. Scak olarak servis yapn.

Frnda Lfer
MALZEMELER
6 adet Lfer
2 tatli kasigi Tuz

3 orta boy Sogan

1 orta boy Havu
3 orta boy Domates
1 orta boy Limon
1/4 su bardagi Zeytinyagi
Kara Biber, Kekik
1/2 tabaka Yagli Kagit
YAPILI TARF
Baliklari temizleyip, yikayin, tuzla, szgete 15 dakika bekletin. Keskin bir biakla
zerlerine, enine 3 paralel yarik yapin. Bu arada sebzeleri yikayarak, sogan havu ve
domatesi yarim santimetre kalinlikta halka seklinde dograyin. Limonun kabugunu soyup,
halka seklinde dilimleyin ve tepsiyi 1 tatli kasigi zeytinyagi ile yaglayin. Soganin yarisini
tepsiye dseyip, zerilerine domates ve havulari yerlestirin, kalan sogani da onlarin
zerine koyarak baliklari sebzelerin zerine yerlestirin ve zerlerine zeytinyagini
gezdirin. Kara biber ve kekigi serpip, en ste limonlari dizin. Tepsinin zerini kagitla
kapatarak nceden isitilmis orta sicakliktaki firinda yaklasik 40 dakika pisirin.

Katta Lfer
4 adet lfer
3 adet kuru soan
3 adet domates
4 adet sivri biber
1 demet maydanoz
1 kahve fincan zeytinya
1 adet limon
tuz
karabiber
Lferleri temizleyip flato kartn, ykayn, suyunu szn. Soanlar yarm halka
dorayn, tuz serpip ovun. nce kylm maydanozu ekleyin. Domatesleri soyup ince
dorayn. Yal kadn iine zeytinya srn, soanl maydanozun yarsn kada serin,
2 adet falatoyu soanlarn zerine deyin, tuz ve biber, serpin, balklarn zerine
soanl harc serin, onun da zerine domates ve sivri biberi koyarak kad scka
kapatn. Balklar bitene kadar bu ilemi tekrarlayn. Balk paketlerini orta sl frnda 45
dakika piirin. Limon suyu gezdirerek sofraya getirin.

Portakal Limon Soslu Kalkan Halama

500 g kalkan filetosu
1 1/2 su barda balk suyu
1/2 su barda portakal suyu (taze sklm)
1 orba ka limon suyu (taze sklm)
2 arpack soan (ince doranm)
1 tatl ka kekik
bir tutam karabiber (taze ekilmi)
30 g (2 orba ka) tuzsuz tereya
1/2 marul (yapraklar ayklanp, ykanm)
1/2 tatl ka tuz
Halama suyunu hazrlamak iin balk suyu, portakal suyu, limon suyu, arpacik
soanlarnn yars, kekiin yars ve karabiberin yarsn bir tavaya koyup, kartrdktan
sonra, tavay orta atee oturtarak, karm bir tam kaynatn. Kaynaynca atei ksp,
halama suyunu 10 dakika ar ar kaynatn.
Filetolar souk su altnda alkalayp, kt mutfak havlusuyla kuruladktan sonra,

filetoyu verevine ikiye keserek, 1 kaln, 1 de ince para haline getirin. Kaln fileto
paralarn tavadaki halama suyuna koyup, 1 dakika hafife halayn. Sonra ince
filetolar koyup, saydamlklarn yitirinceye kadar (3 - 4 dakika) halayn. Filetolar delikli
spatulayla bir tabaa karp, stlerini rterek lk kalmalarn salayn.
Atei biraz ap, tavadaki halama suyunu buharlaarak 1/2 su barda kalncaya kadar
kaynatn. Sonra tavay ateten alp, sosu bir tel szgeten kk bir tencereye szerek,
bir kenara brakn.
Yan yarsn bir tencereye koyup, tencereyi orta atee oturtarak, ya eritin. Kalan
arpack soanlar ve kalan kekii koyup, srekli kartrarak, soanlar 1 dakika piirin.
Marul yapraklar, tuzun yars ve kalan karabiberi ekleyip, kartrarak, marul yapraklar
diriliklerini yitirinceye kadar (yaklak 2 dakika) piirin. Tencereyi ateten alp, iindeki
karm stlm bir servis tabana aktarn.
Kk tencereye szdnz sosu orta atee oturtup, kalan tuzu ve kalan tereyan
ekleyerek, kartrn. Tabaktaki balk paralarn, servis tabandaki marul yapraklarnn
stne aktardktan sonra, tencereyi ateten alarak, sosu balk paralarnn stne
boaltn ve bekletmeden servis yapn.
Not: Bu tarifte istenirse, kalkan yerine pisibal ya da dilbal kullanlabilir.

Krili Domates Soslu Kalkan

4 kalkan filetosu (her biri yaklak 125 g, ykanp, kurulanm)
1 arpack soan (ince doranm)
1 di sarmsak (ince kylm)
bir tutam tuz
bir tutam karabiber (taze ekilmi)
6 orba ka balk suyu ya da su
birka maydanoz dal
Krili domates sosu:
1 orba ka natrel zeytinya
2 di sarmsak (ince kylm)
2 tatl ka kri
1250 g olgun domates (kabuklar soyulup, ekirdekleri karldktan sonra, ince kylm)
bir tutam tuz bir tutam karabiber (taze ekilmi)
2 tatl ka sala
1 orba ka maydanoz (kylm)
Sosu hazrlamak iin zeytinyan bir tencereye koyup, tencereyi orta atee oturtarak,
ya stn. Isnnca sarmsaklar koyup, yumuayncaya kadar (yaklak 30 saniye)
piirin (sarmsaklarn kahverengilememesine dikkat edin). Kryi serpip, srekli
kartrarak 30 saniye piirdikten sonra, domatesler, tuz ve karabiberi ekleyip, atei
ksn ve domatesleri yumuayncaya kadar (yaklak 20 dakika) piirin. Domates
salasn da ekleyip, iyice kartrarak karm pre haline getirdikten sonra, tencereyi
ateten aln ve bir kenara brakn.
nce frnnz 220 C'a stn. Bir frn tepsisini biraz zeytinyayla hafife yalayn.
Tepsinin boyutlarnda bir yal kt ya da alminyum folyo kesip, kestiiniz bu
parann bir yzn de hafife yalayn.
Arpack soanlar ve sarmsaklar tepsiye serpip, balk filetolarn ikiye katlayarak,
tepsiye yan yana dizin. stlerine tuz ve karabiberi serpip, balk suyunu (ya da suyu)
ekleyerek, yal kd (ya da alminyum folyoyu) yal blm alta gelecek biimde
balklarn stlerine serin ve tepsiyi frna verip, filetolar saydamlklarn yitirinceye kadar
(yaklak 10 dakika) piirin.
Tepsiyi frndan alp, yal kd (ya da alminyum folyoyu) bir kenara brakn, ikiye
katlanm filetolar stlm bir servis tabana karp, stlerini yal ktla (ya da
alminyum folyoyla) yeniden rterek, scak kalmalarn salayn. Tepsideki pime
suyunu tel szgeten szp, domates sosuna kartrn. Sos tenceresini orta atee

oturtup, bir tam kaynattktan sonra, atei ksarak, koyulancaya kadar (yaklak 2
dakika) piirin. Maydanozlar ekleyip, kartrdktan sonra, tencereyi ateten aln.
Taban stndeki yal kd (ya da alminyum folyoyu) kaldrp, filetolar maydanoz
dallaryla ssledikten sonra, her filetonun evresine biraz sos dkerek, yannda kalan
sosla servis yapn.

Tartar Soslu Kalkan Bal Tava

Malzeme
400 gr. kalkan bal (4 dilim srt)
1 ay barda Bizim Ayiek Ya
2 orba ka Bizim Mutfak Un
Tuz
Karabiber
limonun suyu
Tartar sos iin:
4 orba ka Bizim Mutfak Mayonez
2 adet kornion turu (nce kylm)
1 tatl ka maydanoz (nce kylm)
1 tatl ka kaperi iei (nce kylm)
1 tatl ka soan (nce kylm)
1 tatl ka dereotu (nce kylm)
limonun suyu
Tuz
Hazrlan
Tavada ya kzdrn.
Bir tabak iinde balklara limon suyunu damlatn ve tuz ile karabiberi her tarafna
yedirin.
Daha sonra balklar tek tek una bulayp, tavaya yatrn. Alt st ederek kzartn ve
servis tabana aln.
Bizim Mutfak Mayonez'i ukur bir kabn iine koyun. Tm malzemeyi iine ilave ederek
kartrn.
Bal servis yaparken beraberinde verin.

Kalkan Tavas
Malzeme
- 10 dilim 125'er gr'lk kalkan bal
- Tuz
- Taze ekilmi karabiber
- 1 limonun suyu
- Un

125 ml (3/5 su barda) ayiek ya

Tartar Sos
200 g mayonez
2 orba ka ince kylm kapari
2 orba ka ince kylm salatalk turusu
1 orba ka ince kylm maydanoz
1/3 orba ka ince kylm tarhun otu
1 orba kaa ince kylm taze soan

Hazrlan
Hazrlk:
Kalkan dilimlerini ykayn; tuzlayp, biberleyin. Hafif derince bir kaba yerletirin.
zerilerine limon suyunu gezdirip 2 saat serin bir yerde dinlendirin.
Kalkan dilimlerinin suyunu szdrerek marine ettiiniz kaptan alp, her iki taraflarn una
bulayn.
Kalkan dilimlerinin fazla ununu silkeleyerek tavaya yerletirip her iki taraflar da altn
sars renk alncaya kadar yaklak 3'er dakika kzartn.
Ana Yemek:
Kalkan baln temizleyip, ykayn ve dilimleyin.
Hazrlk blmndeki gibi tuzlanp biberlenmi kalkan dilimlerini limon suyuna yatrarak
2 saat serin bir yerde dinlendirin.
Bir tavada ayiek yan kzdrn. Kalkan dilimlerini marinattan kartp, unlayn. Fazla
unlarn silkeleyerek kzgn yada her iki taraflarn 3'er dakika kzartn. Kalkan dilimlerini
szdrerek tavadan alp, zerine havlu kt serilmi bir servis tabana aktarn.
Scak olarak yannda tartar sosu ile servis yapn.
Tartar sosu hazrlamak iin 200 g mayonezi, her biri ince kylm kapari, salatalk
turusu, maydanoz, tarhun otu ve taze soan katp kartrn.

KALKAN FLETO (FRANSA)

Malzemeler:
150 gr. patates presi (taze halanm msrl)
100 gr. kk prasa
kark taze baharat
125 gr. lk kemiksiz 2 para kalkan bal
Fme domates sos (domates, tuz, biber) (odun talanda)
2 adet fme domates (dumanlanm domates)
Msr sos (100 gr. msr, 3 adet arpack soan, tavuk suyu)
Kalkanlar tuz ve taze baharat ile marine edin.
Talan zerine bir tel koyun. zerine kabuklar soyulmu domatesleri koyun ve
fmeleyin. Domateslerin bir ksmn blenderda zeytinya ile ekin ve sos hazrlayn.
Dier ksmn ise kare eklinde dorayn. Arpack soan ve msr kavurun zerine tavuk
suyu ekleyin. Msr iyice pitikten sonra blenderdan geirin. Hazrlanan msr sosunu
patates presiyle kartrn. Taban ortasna msrl preyi koyun. zerine zgarada
piirilmi balklar ekleyin. Taban kenarna fme domatesleri ve sosunu ekleyin ve
servise hazr hale getirin.

Kalkan Frnda
Kullanlacak malzeme (4 kiilik): 1 kg 'lk kalkan,
300 gr mantar,
50 gr margarin,
1/2 kg domates,
1 demet maydanoz, 1 limon,

1/2 orba ka un,

yeteri kadar tuz, karabiber, 1 orba ka kurutulmu ekmek tozu.
Yapl: Kalkan iyice temizlenip bol suda ykanr. Domatesler szgeten geirilir.
Mantarlar temizlenip zerindeki zar karlr, limonlu souk suyun iinde tutularak
doranr. Maydanoz ince ince kylr. Cam kapta 30 gr margarin eritilir. Mantarlarn suyu
szdrlp yaa atlr. Tuzlanr, biberlenir pimeye braklr. Mantarlar iyice pimeden
balk kaba konur, tuzlanr, biberlenir ve her iki yan evrilerek piirilir. Balk piince
kaptan alnr. Kapta kalan mantarlarn zerine un serpilir. 1 dakika sonra szlm
domates suyu katlr. Maydanozun yars zerine serpilir ve sos koyulancaya kadar
piirilir. Sos, iyice koyulamadan balk sosun iine konur. Sos koyulanca baln
zerine kalan ya srlr, zerine kurutulmu ekmek tozu serpilir, scak frna srlr.
Kalkann zeri kzarnca frndan karlr, kalan maydanoz zerine serpitirilir, servis
yaplr.

KALKAN TAVA
MALZEMELER
Yarm ay barda limon suyu
Yarm ay barda zeytinya
Yarm ay ka karabiber
1.5 su barda ayiek ya
1 su barda un
1.5 kg kalkan bal, dilimlenmi
Tuz
5 kiilik

HAZIRLANII
Kalkanlar 3 er santimlik eritler halinde dilimleyip karabiber, limon suyu ve
zeytinyanda dinlendirin.
Marine edilmi kalkan balklarn unlayn, fazla unlarn silkeleyin. Geni bir tavada ya
kzdrn ve balklarn her iki tarafn alt st ederek altn sars bir renk alncaya kadar
kzartn. Balklar bir mutfak kadnn zerine koyup fazla yan aln. Limon dilimleri ile
servis yapn.Kalkanlar terbiye etmeden de piirebilirsiniz.

Balk Soslar
CENOVA SOS

Malzeme:

125
150
75
2
1
15

gr
gr
gr
adet
dal
gr

Margarin
Havu (ince doranm)
Kereviz (ince doranm)
Defne Yapra
Kekik
Soan

10
500

gr
gr

500
500
1
1

ml
ml
orba ka
lt

Karabiber
Somon bal
(ba ve kemikler)
Krmz arap
Demi Glace Sos
Anuez Ezmesi
Balk Suyu

Hazrlan:
Derin bir tavada 75 gram margarini kzdrn. Havu, kereviz, defne yapra, taze kekik,
soan ve karabiberi ilave edip, renk aldrmadan sote edin. Somon balnn ba ve
kemiklerini katn, zerine bir kapak kapatp, ocan bir kenarnda 10 dk piirin. Krmz
arap ve demi glace sosu ekleyip, ksk atete 30 dk piirin. Temiz bir tavaya szn.
Balk suyunu ilave edip, kartrn. Uygun kvama gelinceye kadar sosu ektirin. Anuez
ezmesini de katp tekrar kartrn. nce bir szgeten geirip tekrar szn. Kalan
margarini ekleyin ve servise sunun.
Not: Bu sos zellikle somon ve alabaln yannda servis edilir.

HARDAL SOSU

Malzeme:

900
50
100
20
1
1
1

ml
gr
ml
gr
ay ka
tutam
ay ka

Beamel Sos (scak)

Margarin
i Krema
Hardal
Tuz
Beyazbiber (taze ekilmi)
Krmzbiber

Hazrlan:
Scak beamel sosa margarini ve kremay katp iyice kartrn. Hardal ok az su ile
sulandrn. Sosa kartrarak ilave edin. Tuz ve biberini katn. Biraz toz krmz biber
ekleyerek sosu tamamlayn.
Not: Bu sos zgara balklarn yannda servis edilebilir.

HOLLANDEZ SOS

Malzeme:

500
35
8
3
1
1

ml
ml
adet
adet
ay ka
ay ka

Tereya
Sirke
Tane Beyaz Biber (dvlm)
Yumurta Sars
Tuz
Limon Suyu

Hazrlan:
Tereyan bir tencereye koyup benmaride eritin. Oluan kefi alp lk tutun. Sirkeyi ve
beyaz biberleri bir tavaya koyun ve ksk atete suyunun hemen hemen tamamn
ektirin. Ateten aln. Soumaya brakn ve yaklak 25 ml su ilave edip kartrn.
Yumurta sarlarn ekleyin ve benmaride srekli rparak piirin. Piince benmariden aln,
srekli rpmaya devam ederek soutun. rpmaya devam ederek eritilmi tereyan

ekleyin. nce bir szgeten geirip szn. Baharatn sadece tuz ilavesiyle ayarlayn.
Limon suyunu katarak sosu tamamlayn.

REMULAD SOSU

Malzeme:

900
25
50
1
1

gr
gr
gr
orba ka
orba ka

Mayonez
Kapari (kaba doranm)
Kornian (kaba doranm)
Doranm Taze Ot Buketi
Anuez Ezmesi

Hazrlan:
Mayoneze her biri kabaca doranm kapari ve kornionu, taze ot buketini, anuez
ezmesini katp, hepsini iyice kartrn ve servise sunun.
Not: Bu sos zgara balklarla servis edilir.
KARDES SOS

Malzeme:

800
300
200
75
25
100
1
1
1

ml
ml
ml
gr
gr
gr
ay ka
ay ka
imdik

Beamel Sos
Balk Suyu
i Krema
Karidesli Tereya
Margarin
Karides (ayklanm)
Tuz
Krmz Toz Biber
Taze ekilmi Beyaz Biber

Hazrlan:
Beamelsosu, balk suyunu ve kremay derin bir tavaya koyup, ksk atete uygun
kvama gelinceye kadar spatula ile dibini tutmamas iin srekli kartrn. Oluan kefi
aln. Sosu ateten alp, iine karidesli tereyan katn ve kartrn. nce bir szgeten
geirip szn. Bir tavada margarini eritin. Karidesleri ilave edip stn ve sosa katn. Tuz
ve karabiberini katp sosu kontrol edin. Sosa biraz krmz toz biber ilavesiyle
tamamlayn.
Not: Bu sos halanm ve frnda piirilmi balklarn yannda servis edilir.

Hangi Ot ve Baharat
Hangi Balk ile Deniz
rnnde Kullanlr
Baharatlarn byk bir ksmnn retim
yeri uzak doudur. inde, Hindistanda
ve Gneydou Asyada retilen
baharatlar uzun yllar boyu "pek Yolu"
diye bildiimiz, lkemizden geen

ticaret yolu ile ve kervanlarla Avrupaya

tanmtr. Bu transit ticaret nedeniyle
lkemiz insan da baharatlarla tanm
ve bunlar, uzakdou kadar olmasa bile
genede kullanmaya balamtr.
Otlarn bir ksm ise lkemizde
retilmekte, bir ksm ise ithal
edilmektedir. Otlar da baharatlarla
birlikte yemeklerimizi tatlandrmakta
kullanlmakrtadr. Ayn ekilde ot ve
baharatlar balk ve deniz rnleri

yemeklerinde de kullanlmaktadr. Bu
nedenle ot ve baharatlarn ksa
tanmlar ile kullanld deniz
yemeklerini aada sunmaya
alacam. Burada yalnz Trk
mutfandaki deil, bulabildiim
kadaryla btn Dnya mutfaklarndaki
kullanmlar esas alarak yazdm
Fesleen:
Yenge, istakoz ve karides gibi kabuklu
deniz rnlerinden yaplan yemeklerde.
Defne yapra:
Bilumum balk buulamalarnda,
halamalarda, balk ite
Keraviye:
Buulama, halama ve dolmalarda
Zencefil:
Btn balk yemeklerinde,, istakozda,
sos yapmnda, midyede
Kri:
Uzakdou balk yemeklerinde, zencefile
alternatif olarak (zaten iinde zencefil
vardr)
Mercankk
Balk yannda sunulan tereyanda,
soslarda ve dolmalarda
Hardal:
Toz halinde gvelerde,
Muskat:
Yenge ve istakozla
Nane:
Balk zgaralarda, balk orbasnda,
karides tavada
Paprika:
Dolma ve gvelerde
Maydanoz:
Balk yannda sunulan
tereyanda,soslarda (zellikle limon
sosunda), dolmalarda
Karabiber-beyaz karabiber (tane ve
toz):
Btn balk ve deniz rn
yemeklerinde tadlandrmak iin
Krmz biber (toz veya pul):
Buulama ve halamalarda, orbalarda,
gvelerde
Adaay:
Dolma ve gvelerde
Kekik:
Btn deniz rnleri ile birlikte
Tarhun:
Frn ve soslu balk yemeklerinde
Biberiye:
Tad nispeten yavan olan balklarn frn,
soslu frn, kavurma ve yahnilerinde

Sarmsak:
Buulamalarda, soslarda,
kavurmalarda, orbalarda, zeytinyal
soslarda
Ceviz:
Tarator ve benzeri soslarda
Badem:
Cevizin kullanld yerlerde alternatif
olarak
Kapari:
Turu halinde buulamalarda

Balk nasl saklanr?

Yapacanz yemein tatl ve
salkl olmas iin baln
alnmasnn ve saklanmasnn ok
iyi bilinmesi gerekir, nk
krmz etlerde olduu gibi uzun
sre dinlendirilmeye ve terbiyeye
gelmez. Tazeyken veya tazeliini
muhafaza ederken tketilmesi
gereklidir. Bu nedenle
dondurulacak baln da satn
alnrken taze olmas gerekir.

Balk Satn Almann ve

Piirmenin ncelikleri

Solungalar ak pembeye
dnm, gzleri
matlam, bastrdnzda
parmanzn izi kalan bal
almayn.
Bal buzdolabnda uzun
sre saklamayn.
Bal temizlerken, fileto
kartrken kr bak
kullanmayn.
Lipsos, iskorpit, trakonya
gibi zehirli dikenleri olan
balklar balknza
temizletin.
irozun kafasn koparp
ykamadan yemeyin.

Baln pullarn ban

tersiyle deil, kakla
temizleyin, bylece etrafa
salmaz.
Bal eski bez peete veya
kat zerinde temizlerseniz
suyu ekilmi olur.
Bal piirmeden nce bol
suyla ykayp tuzladktan
sonra 15 dakika kadar
kevgirde szlmeye brakn.
Balk kokusunu gidermek
iin ellerinizi limonlu suyla
ykayn.
Bal unlayp tavaya
atmadan nce stne biraz
rak serpin.
Bal piirirken iine limon
ilave etmeyin.

Bal ok kzgn yada

kzartn, yan sramamas
iin tavann iine birka
kk ekmek paras atn.
Tava yaparken balklarn
birbirine dememesine zen
gsterin.
Bal mevsiminde yiyin,
gittiiniz balk lokantasnda
garsona Balklarnz taze
mi? diye sorup komik
olmayn.
zellikle dubalara ve demir
iskele ayaklarna yapm
midyeleri koparp yemeyin,
en iyisi midyeden uzuk
durun.