Nowa norma PN-EN 62305 nowe obowizki i

odpowiedzialno dla projektanta i wykonawcy w zakresie

stosowanych elementw do budowy LPS.
Ustanowiona przez PKN wieloarkuszowa norma PN-EN 62305 dotyczca ochrony
odgromowej nakada na projektanta i wykonawc znacznie wicej zada ni zapisy
zawarte w wycofanych przez PKN w roku 2009 normach serii PN-/E05003 oraz
normach IEC 61024 .
Naley pamita przy korzystaniu z normy PN-EN 62305 ,e przedstawione w niej
zasady ochrony przedstawione odnosz si rwnie do obiektw wysokich
( w normie nie ma ograniczenia co do wysokoci obiektw).
Norma PN-EN 62305 zwraca rwnie wiksz uwag na parametry jakociowe
elementw stosowanych do budowy LPS.
W pierwszym arkuszu normy PN-EN62305-1:2008 omwiona szczegowo m.in.
efekty oddziaywania prdu pioruna na elementy LPS z uwzgldnieniem moliwych
do wystpienia uszkodze tych elementw. Podane zostay rwnie istotne kwestie i
parametry probiercze jakimi winny by skontrolowane wszystkie elementy
wykorzystywane do budowy LPS (tablica D1).
Zapisy te znajduj bezporednie przeoenie na zalecenia dla projektantw i
wykonawcw zawarte w trzecim arkuszu normy PN-EN 62305-3.
Poniej przedstawiamy kilka przykadowych zalece zwizanych z problematyk
wyboru elementw wykorzystywanych do budowy LPS.
Ustanowiona w maju 2009 przez PKN zamiana A11 do PN-EN 62305-3 modyfikuje i
ucila zapisy istniejcej do tej pory wersji normy ( kwiecie 2009) w zakresie
elementw stosowanych do budowy LPS.
1) Cigo konstrukcji stalowej w obiektach elbetowych (PN-EN 62305-3:2009/A11
pkt 4.3 )
Poprawka A11 dodaje now uwag nr 3 do pkt 4.3 Cigo konstrukcji stalowej w
obiektach elbetowych Uwaga ta dotyczy koniecznoci stosowania zaciskw
przebadanych zgodnie z norm PN-EN 50164-1. W przypadku wykorzystywania
jako przewody odprowadzajce konstrukcji stalowych, to do pocze kadej ze
stalowych kolumn z prtami zbrojenia betonu fundamentu naley stosowa
elementy speniajce wymogi normy EN 50164.
2) Elementy (PN-EN 62305-3:2009/A11 pkt 5.5)
Poprawka A11 zmienia dotychczasowe brzmienie punktu 5.5 - Elementy
wprowadzajc jego now wersj. W punkcie tym wyranie zaznaczono, e elementy
LPS powinny wytrzymywa bez uszkodzenia skutki przepywu prdu pioruna oraz
przypadkowe naprenia. Jednoczenie zmodyfikowano zapis , e mona to
osign poprzez dobr elementw, ktre przeszy pomylnie badania zgodnie z

wieloczciow norm EN 50164. Kolejny zapis w tym punkcie jest , jest ju z punktu
widzenia regu normalizacyjnych nakazem i stwierdza, e: Wszystkie elementy
powinny odpowiada zapisom normy wieloczciowej EN50164 ( All
components shall comply with the EN 50164 series).
Zgodnie z Procedur Polskiego Komitetu Normalizacyjnego R 2 - P 6 Wprowadzanie
Norm Europejskich do Polskich Norm metod tumaczenia lub przedruku z
tumaczeniem stwierdzenie wymagania w jzyku polskim wyraane jest poprzez
formu powinien lub naley ( Tablica 2). Jak podano w opisie te formy sowne s
uywane do wskazywania wymaga, ktre naley dokadnie speni, aby osign
zgodno z norm i od ktrych nie moe by adnych odchyle.
Tak wic projektant przyjmujc do projektu LPS elementy speniajce wymagania
normy EN-50164 moe praktycznie od razu przygotowa wymieniony w normie
wykaz zczek i uchwytw.
Do punktu 5.5. dodano tez uwag o moliwoci stosowania elementw mocujcych
( wspornikw) wykonanych z materiaw innych ni metale wymienione w tablicy 5.
3) Wymiary ( PN-EN 62305-3: 2009/A11 pkt 5.6.2)
Poprawka A11 zmienia dotychczasowe brzmienie punktu 5.6.2- Wymiary
wprowadzajc jego now wersj.
Materiay i komponenty stosowane do budowy LPS ( zaciski i prty) winny
spenia wymagania wieloarkuszowej normy PN- EN 50164.
Zmieniono te zapis o tolerancji wymiarw materiaw stosowanych do budowy LPS
tablica 6 ujednolicajc zapisy z danymi zawartymi w tablicy 1 normy PN-EN
50164-1. Po nowelizacji tolerancja wymiarw materiaw stosowanych do budowy
LPS wynosi 3% ( poprzednio dopuszczano 10%) .
Punkt 5.6.2 jest wany dla projektanta i wykonawcy rwnie z powodu zawartych tam
zapisw dotyczcych minimalnych wymiary elementw rnych czci LPS.
W tablicach 6 i 7 zestawiono dane dotyczce minimalnych wymiarw, ksztatw oraz
powierzchni przekroju dla materiaw uywanych na zwody, przewody
odprowadzajce i uziomy.
O ile wycofana norma IEC 61024-1 podawaa jedynie minimalne wymiary ( przekroje)
dla poszczeglnych materiaw ( Cu, Al, Fe) bez rozbicia na ksztaty ( drut, tama,
linka) to nowa norma PN-EN 62305 -3 zawiera znacznie wicej szczegowych
zalece.
Np. przy projektowaniu zwodw i przewodw odprowadzajcych ze stali
ocynkowanej ogniowo minimalne przekroje wynosz:
tama 50 mm2 ( minimalna grubo 2,5 mm)
drut 50 mm2 ( rednica 8 mm)
linka - 50 mm2 ( min rednica kadego drutu 1,7 mm)
prt 200 mm2 ( rednica 16 mm)
Dodatkowo stal cynkowana ogniowo powinna posiada powok : -gadk, -cig, woln od niejednorodnoci - o gruboci minimalnej 50 m W przypadku prtw
zaznaczono e rozwizania to jest odpowiednie dla zwodw pionowych lub prtw
wprowadzanych do ziemi.

W przypadku wykorzystywania stali ocynkowanej na uziomy prt ocynkowany winien

mie rednic nie mniejsz ni 16 mm a dla tamy ocynkowanej minimalny przekrj
ma by nie mniejszy ni 90 mm2 (grubo nie mniejsza ni 3 mm) - przy czym
warstwa ocynku musi w tym przypadku wynosi - minimum 70 m
Dodatkowe zapisy zwizane ze stosowaniem do budowy LPS kompletw
speniajcych wymogi wieloarkuszowej normy PN-EN 50164-3 mona znale w
normie PN-EN62305 -3 :2009 w zaczniku E Wytyczne projektowania, wykonania,
konserwacji i sprawdzania urzdze piorunochronnych
4) Projekt konstrukcyjny LPS ( PN-EN 62305-3:2009 pkt. E.4.2.3.2)
Projektant LPS winien przeprowadzi konsultacje z osobami odpowiedzialnymi za
projekt konstrukcji mechanicznych.
Materiay uyte do budowy LPS musz spenia wymogi dotyczce minimalnych
wymiarw zawarte m.in w tablicach 5 i 6.
W punkcie tym zawarto rwnie uwag dotyczc wyboru przez projektanta
elementw takich jak prty i zaciski . W uwadze zapisano, e wybierajc do budowy
LPS elementy speniajce wymogi wieloarkuszowej normy EN-50164 projektant
uzyskuje pewno, e uwzgldniony zostanie wzrost temperatury oraz wytrzymao
mechaniczna takich elementw.Jednoczenie na kocu punktu normy dotyczcego
projektu konstrukcyjnego stwierdzono, e projektant i wykonawca LPS powinni
sporzdzi wykaz czcych i mocujcych przewody uchwytw, ktre wytrzymuj siy
elektrodynamiczne od prdw pioruna w przewodach i pozwol rwnie na
rozciganie i kurczenie si przewodw wskutek pojawiajcych si wzrostw
temperatury.
5) Konstrukcja ( PN-EN 62305-3:2009 pkt E.5.2.4.1)
W ramach informacji oglnych dotyczcych konstrukcji zewntrznego urzdzenia
piorunochronnego zawarta zostaa informacja o spenieniu przez przewody wymaga
temperaturowych. Zgodnie z tym zapisem maksymalna dopuszczalna temperatura
przewodu stosowanego do budowy LPS nie zostanie przekroczona jeeli przewd
spenia wymogi dotyczce przekroju ( tablica 6 ) oraz zapisy wieloczciowej normy
EN 50164.
6) Elementy ( PN-EN 62305-3:2009 pkt E.5.5) oraz Materiay i wymiary (PN-EN
62305-3:2009 pkt. E.5.6.1 i 2)
Zapisy w tych punktach stanowi rozszerzenie i powtrzenie zapisw z
przytoczonych wczeniej punktw podstawowej treci normy PN-EN 6235-3.
Stosowanie do budowy LPS materiaw i komponentw dobranych zgodnie z
wieloarkuszow norm EN 50164 uznawane jest za odpowiednie.
W punkcie tym nastpuje rwnie powtrzenie zapisu o tym,. e projektant i
wykonawca powinni wyszczeglni elementy pocze i mocowa, ktre maj
wytrzymywa siy elektrodynamiczne prdu pioruna w przewodach oraz pozwoli na
rozciganie i kurczenie si przewodw na skutek wzrostu temperatury (zgodnie z
wieloczciow norm EN 50164).
W przypadku materiaw i warunkw stosowania naley korzysta z tablicy 5 oraz
wieloczciowej normy EN-50164. Podsumowanie:
Jak wida z przytoczonych powyej zapisw normy projektant urzdzenia
piorunochronnego musi zwraca uwag na elementy stosowane do budowy LPS -

powinien zweryfikowa waciwoci uytych materiaw (PN-EN 62305-3:2009 zapis

w pkt.E.5.6.1). Aby unikn dodatkowych nakadw pracy ju na etapie wyboru
komponentw winien wybiera te elementy ktre speniaj wymogi normy EN 50164.
Projektanci i wykonawcy winni pamita, e badania elementw LPS zgodnie z PNEN 50164 obejmuj nie tylko prby starzeniowe ( sprawdzenie jakoci powok) ale

rwnie badania udarowe prdem piorunowym. Po zakoczeniu

prb kondycjonujcych badany element bez oczyszczenia powinien by trzykrotnie
poddany dziaaniu prdu o parametrach zamieszczonych w tablicy 1.

Element poczeniowy uwaa si za speniajcy wymagania bada z wynikiem

pozytywnym, jeeli m.in.:
a) rezystancja poczenia mierzona przy prdzie o wartoci co najmniej 10 A,
moliwie jak najbliej miejsca poczenia, jest rwna lub mniejsza 1 m, tylko
w szczeglnym przypadku dla stali nierdzewnej 2,5 m,
b) nie wykazuje on adnych uszkodze zauwaalnych goym okiem, bez
zastosowania powikszenia, ani nie ma czci poluzowanych lub zdeformowanych
pogarszajcych warunki normalnej eksploatacji,
Tylko takie pene badania elementw LPS daj gwarancj na spenienie wymogw
normy , ktry stwierdza:

zastosowane elementy LPS powinny wytrzymywa bez

uszkodzenia) skutki prdu pioruna i przypadkowe naprenia
Projektanci i wykonawcy LPS, aby oszczdzi sobie pracy oraz ew. pniejszych
zastrzee co do odpowiedzialnoci za wybr elementw nie speniajcych zapisw
normy, powinni do budowy LPS zastosowa te elementy co do ktrych mona
przedstawi certyfikaty probiercze oraz raporty producentw wykazujce, e
materiay te przeszy pomylnie prby jakoci ( PN-EN 62305-3:2009 pkt E.5.6.1.)
Dlatego zachcamy do zapoznania si z publikacj DEHN-INFO 1/2009 w ktrej
przedstawione zostay informacje o materiaach i elementach stosowanych do
budowy LPS, ktre speniaj wymogi wieloarkuszowej normy EN-50164.