Historija Novog Pazara

Istorijski podaci
O postojanju prvih tragova ivota govore brojni arheoloki nalazi, praistorijski nalaz iz
peine blizu Rasa i nalaz na Dojeviu koji pripada kulturi bronzanog doba iz VIII veka pre
nove ere. O prvim naseobinama iz Neolita koji datiraju iz IV milenijuma pre nove ere svedoe
nalazi iz Naprelja i Krivae, gde su pronaeni predmeti od keramike i zemljanih figura koji
pripadaju Vinanskoj grupi rasprostranjenoj u Srbiji, Vojvodini, Kosovu, delovima Bosne, u
Transilvaniji i Bugarskoj. Krajem VI veka pre nove ere, na ovom prostoru iveli su Autarijati
( ilirsko pleme). O tome svedoi bogati nalaz poznat kao Autarijatsko blago ili
Novopazarski nalaz gde su pronaeni zlatni, srebrni i ilibarski ukrasni predmeti i grke
vaze koji su pripadali autarijatskom knezu ili kneginji iz I milenijuma pre nove ere. Ovi nalazi
su deo su tzv. Glasinake kulture koja je usko povezana sa kulturom zapadnih i jugozapadnih
delova Balkanskog poluostrva.
U rimskom periodu Novi Pazar se nalazio na vanim rimskim komunikacijama na Balkanu i
bio je poznat kao Statio Asinoe o emu su pisali engleski arheolog Ser Artur Evans,zatim
austrijski slikar i arheolog Feliks Kanic u XIX veku, a kasnije K.Kosti i F.Juki.
Zbog svog izuzetnog geografskog poloaja, Novi Pazar je imao poseban geostrateki znaaj,
pripadao Zeti, Vizantiji, Maarskoj, Bosni, Austrougarskoj, Turskoj a u II svetskom ratu
Nemakoj. Kroz njega su prolazili slavni osvajai, vizantijski car Manojlo Komnen
1149.godine, kada je u svom pohodu na velikog rakog upana Uroa II zauzeo Ras i sultan
Mehmed Fatih II 1459.godine u svom pohodu na Bosnu.
U srednjem veku postao je prestonica Nemanjike drave Rake a od XV pa sve do poetka
XX veka, bio je sedite Otomanskog Novopazarskog Sandaka i nakratko Novopazarskog
Vilajeta.
Novi Pazar je doiveo svoj procvat 1468.godine, kada je dobio status ehera i bio jedan od
najveih gradova na Balkanu. Zvaninim dekretom ga je osnovao Isa-beg Isakovi kao Yeni
Bazar. Prvi pisani dokument koji spominje samo ime Novi Pazar je odluka Malog Vea
Dubrovake Republike iz 1461.godine kojom je upuen dubrovaki konzul u Novi Pazar.
Od XIX veka, Novi Pazar ulazi u sve svetske enciklopedije kao sinonim za Sanak, kada je
1878.godine cela regija dobila status corpus separatum i stavljena pod meunarodni
protektorat kao Novopazarski Sandak.
Izvori:
Novi Pazar i okolina, grupa autora Beograd 1969
Gde se nalazila Srbija od VII do XII veka, Relja Novakovi, Istorijski institut,Beograd
Sandak historija i injenice, Sandaki odbor za zatitu ljudskih prava i sloboda, Novi Pazar
1994
Iliri i Traani, Dragoslav Srejovi, Beograd 2002,

 P Balkans A Critical History of Research, Staa Babi, University of Belgrade, Yugoslav

European Journal of Archeology Vol. 5(1):7088