Kltr

Dr. Fazl ARSLAN

Musik ve Salk

usiknin salk zerindeki etkisi, asrlardr

insanlarn ve bilim adamlarnn ilgisini ekmi ve aratrma konusu olmutur. Asrlar boyunca
sren bu aratrmalar ve gnmzde modern tbbn ortaya koyduu bilimsel almalar, musiknin
insan sal zerinde etkili olduunu ortaya koymutur. Bu konu zerinde nazari ve ameli almalar btn dnyada devam etmektedir.

Minyatr: Nil Sar / Dr-ifada Mzikle Tedavi

yi yaplan ve icra edilen, insan ruhunu okayan, saran musik eserlerinin, insan sal zerindeki olumlu etkilerini kullanarak musik ile tedavi
yntemleri ortaya konmu ve bu alanda almalar yaplmtr. Musik ile tedavinin tarihi pek eski
dnemlere dayanmaktadr. Eski kutsal metinlerde
Hz. Davud Peygamberin daha ocuk yata gzel
sesi ile ne kavutuu ve Mezmur okuyarak bir tr
saz olan mizmar ald bilinmektedir. Eski Yunan
dnrleri, musiknin ahlak zerindeki olumlu ve
olumsuz (kt musiknin olumsuz etkisinin olduu
da bilimsel bir gerektir.) etkilerini aklamlardr.
Eski Yunanda nitelikli musiknin icras devletin grevleri arasnda saylrd. yi yaplm besteler kutsal saylrd. Bu besteler zerinde en kk
bir deiiklik yaplmasna izin verilmezdi. Musik
hayatn her alannda byk bir etkiye sahipti. Nitelikli bir musiknin devlet eliyle korunmas ve kullanlmasnn, gnmzde mzik kltrmzn
yozlatrlmamas iin alan bizlere, bu konuda
sorumluluk sahibi kimselere ve lke idaresinde
olanlara nemli mesajlar vermesi gerektiini hatrlatmak istiyorum.
M.. 6. asrda yaayan byk Yunan filozofu ve matematikisi Pythagoras musik alannda
Somuncu Baba

yapt bilimsel almalar yannda umutsuzlua

den kimseleri veya abuk fkelenen insanlar belirli melodilerle tedavi yntemlerini aratrmtr. Bu
yndeki almalar, Hippocrates ve Aristoteles de
yapmtr. Yaplan aratrmalar, Eski Roma, Msr,
Mezopotamya, Hint uygarlklaryla, in ve Japon
kltrlerinde de musiknin tedavi edici yn zerinde almalar yapldn ortaya koymutur. rnein nl in bilgini Konfys, musikye eitim
ve ahlak arac olarak byk nem vermi, musiknin olumlu etkisinden yararlanmak iin almalar
yapmtr. Konfyse gre musik insanlar aras
ilikileri dzeltir, gzleri parlak, kulaklar keskin
klar. Kann hareketini teskin eder. u mehur vecizenin sahibi de Konfystr: Bir milletin mzii bozulduysa, ondan nce o milletin ok eyinin
bozulduuna hkmetmek gerekir. O, bu sz ile
musik ile ahlak ve milli kimlik arasndaki ilikinin
nemine iaret etmektedir.
slm medeniyeti tarihinde, musiknin sala,
insan psikolojisine etkileri zerinde nemli bilimsel
almalara imza atan bilginler vardr. Bu bilginlerin
birou musiknin hem nazariyesi ile hem de icras ile ilgilenmilerdir. Byk slm bilgini ve hekimi
Ebubekir er-Rz, (. 932) Frb (. 950) ve bn-i
Sina (. 1037) bu isimlerden sadece birkadr. Ebubekir er-Rz Melankolik hasta, balk tutma veya
avlanma gibi elenceli ilerden biri ile uramaldr.
Mmknse eitli oyunlara altrlmal, huyunu ve
davranlarn beendii kimse ile buluup grmeli, dostluk kurmaldr. Musik renmeli, retmeli,
zellikle gzel sesle okunan arklar dinlemelidir.
sz ile gzel sesin ve musiknin nemine iaret etmitir. Frb de yazd muhteem eseri KitbulMuskal-Kebr inde daha ziyade musiknin matematii ve ses fizii ile ilgili bilgiler verse de musiknin
insan psikolojisi zerindeki etkilerine de yer vermi
ve musiknin tedavi edici zelliine iaret etmitir.
bn Sina ise Kitabu-ifa adl eserinin bir blmn musikye ayrm ve musiknin tpta oynad rol u szleri ile ifade etmitir: Tedavinin en
iyi ve en etkili yollarndan biri hastann akl ve ruh
glerini artrmak, ona hastalkla daha iyi mcadele
iin cesaret vermek, hastann evresini sevimli hale
getirmek, ona en iyi musikyi dinletmek ve onu sevdii insanlarla bir araya getirmektir. Seluklularda
ve Osmanllarda musik ile tedavi byk lde
bu byk bilginin ortaya koyduklar temel ilkeOcak / 2007

ler zerinde gelitirilmitir. slm

bilginlerinin bu grlerinin ortak
noktas musiknin tedavi srecinde insana moral psikolojik destek
verdii ynndedir. Zira tedavide
hastalarn psikolojik durumlarnn
iyiletirilmesi hastalkla mcadelede nemli bir etkendir.
slm bilginlerinin teorik almalarn deerlendiren eslafmz
musikyi hastalklarn tedavisinde
asrlar nce kullanmlardr. Akl
hastalarnn Avrupada tbbi tedaviye layk grlmeyip yakld bir
devirde, musik ile ruh ve dier
hastalklara mptela olanlarn tedavisi iin planlanan Edirnedeki
II. Bayezid Hastanesi asrlar sonra
yaplan hastane mimarilerine k
tutmutur. Bu hastanede hastalara

Minyatr: A. Sheyl nver

62

musiknin nasl icra edildii Evliya

elebi tarafndan detayl bir ekilde anlatlmaktadr. Bunun gibi
am, Amasya, Sivas, Kayseri ve
Bursa gibi nemli merkezlerde
hastaneler bnyesinde musiki ile
terapi seanslar icra edilmitir.
Bu noktada vurgulanmas gereken nemli bir nokta udur: slm Medeniyeti tarihinde zellikle
tasavvuf ekol mensuplar musik
ile nemli lde ilgilenmi, ruhsal
ynden faydasna inanm ve bunu
savunmulardr. Gnmzde de
birok tarikat bnyesinde musiknin yaygn bir ekilde kullanlmas
bunun ak bir gstergesidir.
Gnmzdeki almalara gemeden nce hangi hastalklar iin
hangi makamn daha etkili oldu-

bn-i Sn

unu ksaca hatrlatmak istiyorum.

Tarih boyunca bu konuda yaplan
almalar; Rast makamnn fellilere, Irakn sersemlik ve arpntya,
Rehavnin ba arsna, Bzrkn
ateli hastalklara, Zenglenin
kalp hastalklarna, Hicazn idrar
zorluuna, Buselikin kulunca ve
bel arlarna, Ukn kalp ve
mide hastalklarna ve stmaya iyi
geldiini ortaya koymutur.
Gnmzde musiki ile tedavi
birok lkede tp faklteleri bnyesinde uygulanmaktadr. Dnyaca nl kalp cerrah Mehmet
z lm korkusu yznden kalp
ameliyatlarnda lm vakalarnn
okluunu belirtirken eski Trklerin mzik terapisi uygulamalarnn
rnek melodilerinden hazrlanm
CDler dinletilmesiyle lm vakalarnn azaldn ve tedavide baar
salandn sylemektedir.
lkemizde Trk Musiksini Aratrma ve Tantma Grubu
(TMATA) musik ile tedavi yntemleri zerindeki almalarn
psikiyatristler destei ile srdrmektedir. Yard. Do. Dr. Rahmi
Oru Gvenin organize ettii bu
grup, yurt iinde ve yurt dnda
konser ve seminerlerle musiknin
ifa veren yann dnyaya tantmaya almaktadr. Yine Trk Tedavi
Musiksi Uygulama ve Aratrma
Grubu (TTEM) T Konservatuvar blm mezunu ve Trk
Tedavi Musiksi alannda uzmanlam akademisyenlerden oluuyor. Psikiyatrist ve ayn zamanda
mzisyen Dr. Adnan oban koordinatrlnde ve Prof. Dr. Nevzat Tarhann desteiyle mzik
eliinde tedavi seanslar uygulanmaktadr. Adnan oban, izofreni hastalarndan bir koro kurmu
konserler vermitir. Kendisi, koro
faaliyetinden nce, koristlerinin
Somuncu Baba

ksnn szleri ile gnmz mzik

piyasasndaki eserlerin szlerini
bir kada yazp e zamanl olarak
okumay tavsiye ediyorum.
Konudan fazla uzaklamamak
iin ksaca, ilgililere u sorular sorarak bitirmek istiyorum:
Hat: Ahmet Topalolu Kolleksiyonundan
Sz: Yahya Kemal

iki bklm durduunu ve srekli

yere baktn ancak almalar sonucu 400 kiiye konser verir hale
gelmelerini mthi bir gelime
olarak nitelemektedir. Kendisinin
Mzikterapi adl bir de kitab
mevcuttur. Merhum Prof. Dr.
Ayhan Songarn Cerrahpaa Tp
Fakltesi Psikiyatri Anabilim Dal
bnyesinde kurduu Etnomzikoloji Merkezindeki mzikle terapi
faaliyetleri rencileri tarafndan
devam ettirilmektedir.
Yaplan btn almalar, nitelikli musiknin insan ruh ve beden
sal zerinde olumlu etkileri
olduunu gstermektedir. Bu durum kanlmaz olarak, iddet ve
ehvete ynelten, maneviyat ve
salktan uzak mziklerin insann
beden ve ruh salna zarar verecei sonucunu dourmaktadr.
Oru Gven sk sk; gnmzdeki yksek volml elektronik
mzik, arabesk ve taverna mzik
akmlarnn insanda hem ruh,
hem de fiziksel olarak menfi tesirler meydana getirdiini vurgulamaktadr. Dolaysyla gnmzde
kendisine ve kltrne yoz bir neslin nereden ve nasl neet ettiini
anlamak zor deildir. Bir lkede
hakim olan musik, lke insannn
kltrne, tabiatna ters ise, doru
musikinin dinletilmesi ve retilmesi konusunda bir eyler yaplmyorsa Konfysn yukarda
Ocak / 2007

ok insan anlayamaz eski msikmizden

Ve andan anlamayan bir ey anlamaz bizden

zikrettiimiz szndeki mukadder

sonun vukuu kanlmazdr.
Gerekten milletimiz bugn
kendi musiksinden yoksun kalmtr. Kendi kltrel deerlerinden ve mziinden uzaklatka
da hayat anlamszlam, ruhsuzlam, monotonlam ve keyifsizlemitir. Birok insani deer kaybolmu ve kaybolmak zeredir.
Bunda sanattan, estetikten ve
musikden uzak kalmzn etkisi
byktr. Dini kltrden, sanat ahlaktan ayramayz. Kltr ve
sanatmz dinimizden g alyor.
Dini deerlerimiz sanat, edebiyat
ve kltrel eserlerimizle korunuyor. Kltr ve sanatndan bhaber
bir dindar dnebilir miyiz? Evet
yara kanyor ve kan kaybediyoruz. Kan kaybettike de yabanc
kltrlerin saldrlarna kar kltr
bnyemiz dirensiz kalyor.
Bu vahim durumu ortadan kaldrmak iin neler yapabiliriz? ncelikle dilimizi korumamz, onun
ksrlatrlmasna engel olmamz
gerekmektedir. Bunun iin bizler
dilimizi iyi renmeli ve iyi kullanmalyz. nk dil bozulursa
toplumun dnme yeteneinde,
duygu dnyasnda, iletiiminde,
hogr ve tevazu anlaynda,
mzikal baarsnda bir gerileme
ve k yaanacaktr. Bir Dede
Efendi, bir Yesari Asm Arsoy ar-

Szleri iddet dolu ve dinleyenleri ehvete ynelten, yksek

volml, bol grltl elektronik
mzikleri yaygnlatrarak ruhen
salam bir nesil nasl yetitirebiliriz?
Kendi z musikmizi lke insanna retmek ve dinletmek
iin bu iin sevdallar ve lkenin
istikbalinden sorumluluk duyanlar
ne kadar almaktalar? lkemizin ileri gelenlerine bu defalarca
hatrlatlmasna ramen bir kez
de biz syleyelim. Byklerimizin
cenaze merasimlerinde Chopinin
cenaze marn almak zorunda
myz? Okullarmzn zillerinden
milyonlarca yavrumuzun belleklerine nemli Trk Musikisi ezgilerini kaydedemez miydik?
ocuklarmza
dinlettiimiz
mziin ne olduuna bakyor
muyuz? Onlar bu konuda doru
ynlendirebiliyor muyuz? Bestekrlarmz yeterince tantabiliyor muyuz? Asrlardr lkemiz
bata olmak zere btn slm
dnyasnn byk bir vecd ile
okuduu Segh Tekbir ve Salt-
mmiyyenin byk bestekrn
(Buhrizde Mustafa Itr Efendi)
yavrularmza retemedik. Daha
ne sylenir bilmem.
Bir ilede on okula bir mzik
retmeninin dt lkemizde
ocuklarmza hangi mzii ne kadar reteceiz?
Soralm, dnelim ve artk bir
eyler yapalm.

63