Fosfor

Amira Midi

P
30
15

Openito o fosforu
kruta tvar
otkrio ga je Hennig Brandt 1669. god.
gr. phos(svjetlo) iphoros(donositi)
=> fosfor

Zastupljenost
nema ga u slobodnom stanju
nalazi se u stijenama minerali i tlo
170 minerala fosfora, najpoznatiji:
aparit
fosforit

 u biljkama: plodovi i zrnje

kod kimenjaka:
kosti
zubi
miii
mozak i ivane stanice
izmet ptica - guano

 redukcija fosforita koksom uz silicijev

dioksid => elementarni fosfor
visoke pei, 1300-1450C
2Ca3(PO4)2+ 6SiO2+ 10C 6 CaSiO3+
10 CO + P4

Alotropske modifikacije
bijeli fosfor
crveni fosfor
crni fosfor

Bijeli fosfor (P4)

poluprozirna, bezbojna krutina
na zraku pokazuje
kemiluminiscenciju
ne otapa se u vodi
topljiv u ugljikovom disulfidu
vrlo reaktivan

 jak otrov letalna doza za ovjeka 50

mg
vojne svrhe punjenje granata i
avionskih poarnih bombi

 sagorijevanje => bijeli gusti dim

fosforovog(V) oksida
dim i vodena para => fosforna
kiselina
P4(s)+ 5 O2(g) P4O10(s)

Crveni fosfor (P4(n))

krutina boje izmeu crvene i
ljubiaste
stabilan na suhom zraku
namoi se fosfornom kiselinom na
vlanom zraku
netopljiv u svim otapalima

 dobivanje: dulje grijanje bijelog

fosfora na 260C bez zraka
tijekom gorenja djelomice prelazi u
bijeli
jako zapaljiv
koristi se za proizvodnju ibica

Crni fosfor
sloena, polimerna, slojevita
struktura
poluvodika svojstva
nastaje kao crveni fosfor, ali pod
visokim tlakom
tee ga je zapaliti
nije otrovan

Spojevi
fosforna kiselina - H3PO4

Fosforna mineralna
gnojiva
superfosfat
tripleks
sloena gnojiva, kao NPK

Hvala na panji!