You are on page 1of 409

TAM TNG SONG NG PLI - VIT

VESAK 2550

Sabbadna dhammadna jinti.


S b th Php vt trn tt c cc s b th.

Th Ch: _______________________________
______________________________________
______________________________________
Dng n: ______________________________
______________________________________
______________________________________
c Nguyn: ____________________________
______________________________________
Hi hng n: ___________________________

__________________________

TAM TNG SONG NG PLI - VIT - TP 42

SUTTANTAPITAKE KHUDDAKANIKYE

BUDDHAVAMSAPLI
&
CARIYPITAKA PLI

TNG KINH - TIU B

PHT S
&
HNH TNG

PHT LCH 2550

DNG LCH 2006

In ln th nht:
PL 2550 - DL 2006

ISBN: 955 - 1222 - 43 -1

@Buddhist Cultural Centre


125 Anderson Road
Nedimala, Dehiwala - Sri Lanka
Tel:
Fax:
Email:
Website

2734256, 2728468
2736737
bcc@sri.lanka.net
www.buddhistcc.com

S Lng 600 cun

MC LC TNG QUT
Mc Lc Tng Qut

iii

Li Ta - Sinhala v Vit ng

v - xiv

Vn Bn ca B Tn Gio - Anh v Vit ng


Thnh Phn Nhn S

xv - xvi
xvii

Lc Tam Tng

xviii - xix

Li Gii Thiu

xxiii - xxvi

Cc Ch Vit Tt

xxvii

Mu T Pi - Sinhala

xxix - xxx

Buddhavasa visayasci - Mc Lc Pht S


Cariypiaka visayasci - Mc Lc Hnh Tng
Buddhavasapi - Pht S

xxxi - xxxii
xxxiii - xxxv
2 - 247

Cariypiaka - Hnh Tng

250 - 327

Ph Ch

329 - 334

Buddhavasa - Th Mc Cu K Pi

335 - 346

Buddhavasa - Th Mc Danh T Ring

347 - 351

Cariypiaka - Th Mc Cu K Pi

353 - 358

Cariypiaka - Th Mc Danh T Ring

359 - 360

Buddhavasa - Th Mc T c Bit

361 - 363

Cariypiaka - Th Mc T c Bit

365 -367

Phng Danh Th Ch

369
--ooOoo-iii

Tathgatappavedito dhammavinayo, bhikkhave, vivao virocati,


no paicchanno.
Ny cc t khu, Php v Lut c cng b bi c Nh Lai
l bc l, chi sng, khng che giu.
***

(Aguttaranikya Tikaniptapi Kusinaravagga Paichannasutta,


Parivrapi Ekuttarikanaya Tikavra - B Tng Chi, Chng Ba
Php, Phm Kusinr, Kinh c Che Giu; Lut Tp Yu, Chng
Tng Theo Tng Bc, Nhm Ba).

iv

m%ia;djkd
i;d ixLHd l,am ,CIhla ufkda mqKsOdk mqrd kjdixLHD
l,am ,CIhla jdla m%KsOdk mqrd idrdixLH l,am ,CIhla ldh
jdla m%KSOdk mqrd iud inqjreka is y;r kulf.ka ksh;
jrK ,nd ls%mQ 623 muK nqoaO;ajhg m;aj nrKei .odfha
Ou pl%h meje;a jQ ;eka mgka mkaid,sia jila ;=< foaYkd lrk
,o Ouh ;:d.; Ouh k fjhs ta ;:d.; Ouh OuuOuuXll- ioOuu Ouukh n%yauph idk- mdjpk - wd
kduhkf.ka ykajd we; fuu ioaOuhu wdkkaoh udf.a
wejEfuka f;dmf.a Ydia;D jkafka hhs ;:d.;hka jykafia iskau
mksjdKfha jodrd we; thska fmfkkafka nqka jod< Ouhu
NsCIQka f.a uf.damfoaYlhd jQ j.hs
tfia ;sh;a nqoaO
mksjdKfhka miqj iqN k NsCIqjf.a u;h jQfha ;:d.;hka
jykafia ke;s ksid ;u ;ukag jqjukd m NsCIQkag j;aug
mqjka njhs iqN NsCIqj ;:d.; mksjdKh .ek is;d we;af;a
lrorhlska Kq wjia:djla f,ihs iuyr g fjk;a u; m%lg
kqjQjo ;j;a NsCIQka w;r fujeks kdYld u;s u;dka;r
mj;skakg we; ij{hka jykafia j;a j ishu foajo;a;
iqklaL;a; wgG id;s wd NSCIqyq fujeks u; Wmojk ,oy
Ouh inkaOj .egjla u;=jQfha l,;=rlska jQjo nqoaO
Oufha msis nj ta whqkau /l .ekSf wjYH;djh nqoaO
mksjdKfhka miqj Ydik NdrOd jQ uyd ldYHm Wmd,s wd
uyry;ka jykafia,dg meye,s h
Wkajykafia,d nqoaO
mksjdKfhak isjqjk ui fojkod rc.ykqjr fjydr mj;
m%dka;fha ima; mKS .=ydoajdrfhys wcdi;a rcq iska ;rjk ,o
uKavmhg /ia jQ mkaishhla uy ry;ka jykafia,df.a
iyNd.s;ajfhka m<uqjk Ou ix.S;sh meje;ajqy
Ou khOr wkqnoaO uydldYHm Ou NdKavd.dl
wdkkao w.% khOr Wmd,s wd isms<sishd m;a uyry;ka
jykafia,d iska mj;ajk ,o fuu ix.dhkdj fiiq ish
ix.dhkdjkag mdol jQ nj; iuia; fn!oaO NsCIq ix>hd iskau
ms<s.kakd ,o nj;a wGl:djkays i|yka fjhs
fuu m%:u
ix.dhkdj lmamshd lmamsh isCLdmo meku;a Lqoodkq Lqool YsCIdmo
ksYaph;a ksodkfldg mj;ajk ,o neka m[pi;sl kh ix.S;s
hk kka th ykajhs nqoaO jpkh ke;sk YS% ioaOuh msgl
jifhka fnf; ta ta msgl tla tla iX> mrmrdj,g kafka;a
fuu ix.dhkdf h
m%:u Ou ix.dhkdfjka jir ishhla blau .sh miq
l,dfYdl rcq oji Yd, uykqjr jeis j NsCIqka iska kh
frda jia;= oyhla khdkql+, lsug W;aidyhla .;ay fuu oi
jia= ms<sfj; kS;shg mgyeks fukau iodpdrd;aul fkdjk njo
v

m%ldYs;hy j NsCIqkaf.a fuu kh frda W;aidyfhka nqoaO


Ouh /l .ekSu i|yd fojeks ix.dhkdj meje;a
ldlKav m%;; hi k uyry;ka jykafia inld
fj; id<ay Lqc fidaNs; jdiN.d iquk idKjdiS iN+;
hk ry;ka jykafia,d idldlr fuu ix.dhkdj mj;ajk , i;a
ishhla ry;ka jykafia,d iska fuu ix.dhkdj mj;ajk ,oy
i;; i;; kh ix.S;s kka hk kka ykajk fuu
ix.dhkdf pq,a,j.a.fha ix.S;s LJO fol uqKvrdc iQ;%h
fiiail udk l:d W;a;rjdo fma;jF:q wdh msl md,shg l;=
l<y
O ksldhka yg .ekSu;a ta ta ksldhhkaj, whs;sjdisl
b.eka yd j;a ms<sfj;a u.ska nq oyu ls,su;a YaYS,hka je
u;a ta ksidu is,aj;=ka kh lu is fkdlr isu;a khOr
nyqY%e; iqfmaY, ysCIdld ry;ka jykafia,d . ok w;yer
jkjdiS u;a hk wjia:d nqka msks foishmka;sia jir jk g
olakg ,enqks fuu ;;ajfhka inqoaO Ouh wdrCIdlr .ekSu
i|yd nqoaO jI foish mka;sia jekafka wfYdal wrdchdf.a
odhl;ajfhka me<ma kqjr ;=kajk ix.dhkdj meje;ah fuu
ix.dhkdj mj;ajk ,oafoa fud.a.,s mq;; ;siai uy ry;ka
jykafiaf.a m%Odk;ajfhka ry;=ka jykafia,d odyla inkao
fjka wfYdalrdu fhah l:d jF:qmmlrKH fuys ix.S;s h
l:djF:qmmlrKh ix.dhkd lr we;af;a i;sh f.dal=,sl wd
ksldhhka iska jer lreKq f.k .%y lrk ,o Ou lreKq
ksjer fldg msis nqoaO Ouh /l.kq i|ydh kj uilska ksu jQ
fuu ix.dhkdj idyiais l kka ykajhs
Wmd,s ry;ka jykafiaf.a YsIH mrmrdj iska kh msglh
o wdkkao mrmqfrys >NdKl idmq;; mrmqfrys uCu NdKl
uydldYHm mrmqfrys ixhq;; NdKl wkqreoaO mrmqfrys wx.=;a;r
Ndl wdka iska iQ;% msg lh o Ydmq;% YsIH mrmqka wNsOu
msglho fuu ix.dhkdj fj; mj;ajdf.k wdy
NdKlhkaf.a m%Njh
inqoaO mksjdKfhka f;uilg miq uyd ldYHm uy
ry;kaf.a m%Odk;ajfhka rc.ykqjr mj;ajk ,o m%:u
ix.dhkdf Ouh lshdj msglj,g fldgiaj,g fny ta tla tla
Ou fldGdYhla tla tla NsCIq msilg Ndr lSu W; hhs fuys
l,amkd lr we; lg mdvufka ;:d.; Ouh wdrCId lsf
wjYH;djh ksid fuf,i jev fnod.ekSf Wjukdj we;sh ta ta
Ou fldgia Ndrfok ,oafoa ta ta fldgia ms<sn|j m%k;ajhla la jQ
NsCIq msia j,gh WodyrK jifhka kh msglh Ndrfok ,oafoa
kh ms<sn| w.%ia:dkh fyn jQ Wmd,s ry;ka jykafia m%uqL
mrmqrgh iQ;% msglh Ndr we;af;a Ou NdKavd.dl wdkkao

vi

ry;ka jykafiaf.a msigh wNsOuh Ndr we;af;a Ou fiakdm;s


iehq;a ry;ka jykafiaf.a mrmqrgh
> NdKl - ucCu NdKl - ixhqla; NdKl - wx.=;a;r
NdKld cd;l
NdKl Ouumo NdKl WNf;da NX. Ndkl uyd whjxi
NdKl wd jifhka fuu YsIH mrmrd .ska .gu msis nqoaO
Ouh /lf.k wdy
fuu NdKl mrmrdj, wjidk mqrela
,xldf iQy NdKl jifhka ;s%msgl nqoaO jpkh lg mdvka
/lf.k wd fuu msia w;r iq;;k;sld - khOrd - wNsOuld OuuOrd wgGlld - ;smsgld - p;=ksldhsld wd jYfhkao ta ta
Ou fldgia lg mdvka f.k wd NsCIQka jykafia,d jQy
;=kajk Ou ix.dhkdfjka miqj oUj f:arjdodph
mrmrdf wjidk mqrel jQ fud..,s mq;a; ;siai uyry;ka
jykafiaf.a mdodjk; w.% YsIHhd jQ ys uy ry;ka jykafia iska
ix.dys; f:rjd nqoaO Ouh ,lajg f.k wdy
f:rjdo f:r hkqfk yekafjk msi jeuy,a,ka ia:rhka
jifhka .efka tk jeuy,a,kaf.a wdh;khg f:rjdohg wh;a
idudlfhdah
fuys f:ar hkqfjka ykajkafka m%:u oa;Sh
ix.dhkdj,g iyNd.s jQ uyd ldYHm Wmd,s - hi wd jQ
uyry;ka jykafia,d iska ix.dhkd l< md,s Ouh f:arjdo k
f zzfoj iX.S;fhda wdrE<y md,sfha fjF: f:rjdfod-;s fn;nnx
- idysuyd liim N+;S;x uyd f:rdkx jdo;;d f:rjdofld;s
jqpp;sZZ hkqfjka irF: mkS ldfjys ths
f:ld hkqfjka
ykajk f:arjdyq u.OH iy cchsksh uQ,ia:dk lr .;ay fuhska
,xldjg meKsfha WcchskS YdLdjhs f:arjdo Ydikfha mS;DDjre
jQfjda fmdardKfhda fj;s fmdardKfhda jQl,s iNdjkSh wdpdh
msila jQ w;r f:arjdo Ydikh we;sf yd ;yjqre lsfuys
jeo.;a ;ekla .;a nj fmfka
;=kajk Ou ix.dhkdfjka miqj ys yry;ka jykafia
iska
,xldjg
f.k
tk
,oafoa
f:arjd
;s%msglhhs
uyskaod.ukfhka miqj ,xldf YS% ,dxlsl NsCIq msila we;s jQy
Wkajykafia,d ta ;s%msglh yod<y
isxyf,ka wgqjd WhQy
foajdkmsh;siai rcqf.a m%Odk wud;Hhl= jQ wgG me ry;aje
Wkajykafiaf.a m%Odk;ajfhka foajdk msh;siai rdc iufha ^ls%mQ
247-207& ,xldf m<uqjk ix.dhkdj lr we; fuu ix.dhkdjg
iegoyila ry;ka jykafia,d iyNd.S jQ nj i|ykah
i;afofkl=f.a hq;a YsIHkq YsIH mrmrdjg wkqj ys uy ry;ka
jykafiaf.a m%:u YsIHhd jQfha wgG f;rekah wkqrdOmqrfhys
:Qmdrdufha fuu ix.dhkdj mj;ajd we;

vii

OufYdal rcqf.a fufyhfuka ,xldjg nq iuh f.k wd


ys yshka Wfoid wkqrdO mqrfhys b jQ b;d jeo.;a jQo b;d
Yd, jQo wdrduh uyd ydrhhs fuu ydrfhys jev is NsCIQka
jykafia,d iuHla oDIal f:arjdyq jQy f:arjdoh wdrCId jQfha
fuu ydrfhah
f:arjd nqoOYdikhg wd n,mE
f:rjd nqoaOYdikh flfrys jkajr h h u;jdj,
n,mE o we;sh thska tlla k nqka w;sudkqIslhhs Yajdi l<
f,daflda;a;r jdohhs
fY%aIaG Ydia;Djrekaf.a wNdjfhka miqj
wkq.dlhka iska Tyqf.a ksia nj wu;l fldg Tyq foaj;ajfhka
ie,lSu iajdNdlh Tjqka tfia lrkafka Ydia;Djrhd flfrys
Nla;sh ksidh tfy;a f:arjdyq ta w;ska jer .sfha ke; Tjqka
nqoaO ldh foi h:d ;;ajfhka ne nj fmfka thg wu;rj
ffj;=,Hjdo kS,mg oYk .+<yjdo wd kj,ska f:arjdo
;s%msglhg wh;a fkdjQ fYaIdx. ys jQjo f:arjdo nq iuh iska
tajd neyer lrk ,
f wd jifhka ffj;=,H jdkaf.ka
we;sjqKq fkdfhla Wmj j,ska f:arjdoh uyd ydl NsCIQka iska
n,j;a Ialr;d ueo wdrCId lrk , wkHjd Ouhka f:arjdohg
we;=,ajkq j<lajkq i|yd f:ar jdyq yeu whqkau igka l<y
uydfiak rdcH iufha fuu igyk m%lgj flreKq g f:arjdyq
ch .;ay fuu uyd ydrh ms<sn|j lS;srdjh yeu ;eku me;sr
mej;sK ksu, Ouh ,nd .ekSu i|yd foaYslfhda ,xldjg wdy
YdL mS;su,a, nqoaO f>dI hk wh bka iuyfrls
fmdF:l ix.S;sh
ys yshka iska ,xldjg f.k tk ,o ;s%msgl Ouh jir
ydrishhla muK lg mdvka meKs uyd ydl NsCIQka jykafia,d
ta msis f:arjdoh mrmqfrka mrmqrg f.khdf Wodr jQ o m;% jQo
f;kdfjka nqoaO jI 440-454 w;r ld,fha j<.nd rcq oji
fmd;aj, ,shh j<.nd rcq oji f,aLkdrEV lf<a rc.y fid,S - mdg,S mq;% - k.rj, meje;a jQ Ou ix.dhkdjka ys
f;dard frdf.k ix.%y l< ;s%msglhhs f,dalfha m%:u jrg isxy,
ry;=ka iska lrk ,o fuu fmdF:l ix.S;sfhka miqj nqoaO
Y%djlhka w;=frka b;d Wiia kh Orhd jQ Wmd,s f;rekaf.ka
mej; tkafka hhs i<lk f:arjd md,s ;s%msglh ish ldfndac
nqreu wd ol=Kq . rgj, me;sr .shy
pmd ^hkduh&
bka k wO oAmfha kef.kysr m%dka;fha ol=Kq fldgi
jk j;auka hkduh we; w;S;fha pmd kka ykajd we; nq
iuh ls%j 3 jeksish jfia muK fuys ;yjqre jkakg we;ehs is;sh
yelsh ls%j 605 pmd w. k.rh kqka iska wdl%uKh fldg
fn!oaO jia;+ka khg f.k.sh nj k ,sh,s j, i|ykaj we;
fuhska meye,s jkafka ls%j 7 jk ishji g fmr j;udk h
kdufha nq oyu m%p,s;j mej;s njhs pmdks fn!oaOhka fmd
viii

jifhka wdh i;sh ksldhg wh;a jQ w;r ijdia;s ksldfha


iaj,am fokl= o is njhs ls%j 8 jeks ishjfia Ys,d f,aLkhlska
fmkS hkafka pmdks uydhdk nq oyu n,j;aj meje;s nj;a
iuyr rcjrekaf.a o wdYsjdoh ,o nj;ah
miq ld,hl
uydhdkfhka le wd ;ka;%hdkh o tys jq nj meye,sh
ls%j 15 jk ishjfia W;=f wkakjreka iska rg w,a,d
.kakdf;la uydhdk iajrEmfha nqoaOd.u pmdks ^hkdufha&
judk n,f.hla h miqj pmdks merKs wd.u fjkqjg k
iajrEmfhka hq;a nq iuh tys n,mj;ajd we;
hkdu cd;sl NsCLq bkaOLkaO
hkdu cd;sl bkaOLkaO NsCIQka jykafia jir lSmhlg
fmr ,xldjg jevujd fldaf is chjOkdrdufha jev iska
isxy, NdIdj lshugo md<sNdIdjo yodrd we; fn!oaO ixialD;sl
uOHia:dkh u.ska uqs; nqoaOchka;s ;s%msgl .%ka: iuQyh mYS,kh
l< fuu yduqrefjda md,sfhka we;s ;s%msglh isxyf,ka yodrd
hkd Ndidjg mj;kh lr we; hkdu b;sydih foi;a
;s%msglfha b;sydih foi;a ne g th b;d jeo.;a m%d;sydhuh
lghq;a;ls uq f:arjd ;s%msglhu hkdu nig mj;kh lsu
Wkajykafiaf.a W;aidyhhs n,dfmdfrd;a;=jhs th tfia jQ g th
j;udk h kdufha iuHla oDIah f:arjd ;s%msglh m%p,s;
f:arjd fn!oaOhka we;s ug fya;=jla jkq we; ta wkqj hkdu
foaYhg f:arjd ;s%msglh f.k .sh Ou;hd bkaOLkaO NsCIqj
jifhka hkdu b;sydifha;a ,xld b;sydifha;a b;sydi .;jkq
ksh;h
Wkajykafia f.a f;kdj Wodr;rh
wm%;sy; ffOhh
Yauh cklh
Wkajykafiaf.a fuu i;a ls%hdjg ,xldf;a hkdufha;a fn!oaOfhda iyfhda.h lah hq;=h
hkduhg
f:arjdoh f.khk Ou ;hd Wkajykafia jk neks
Wkajykafia bgd.;a ldhh ksrems;j bgq lrkakg wdfrda.H
iqjh;a wdl im;;a ,efjdhs b;s is;ska m;ay
lsru u,fcda;s ia:r
wOHCI
fn!oaO ixialD;sl uOHia:dkh
keud,
foysj,
2550 kslsKs ui

ix

LI TA

(Li dch Vit ca bn ting Sinhala)

--ooOoo-c Pht ca chng ta sau khi tri qua v s kip thc hnh cc
php ton ho v ln lt tip nhn s th k ca hai mi bn v
Pht tin nhim ri chng qu Ton Gic vo nm 623 trc Ty
Lch. Ngi thuyt ging bi Php u tin, tc l bi Kinh Chuyn
Php Lun, ti Migadya thnh Bras. Li ging dy ca c
Pht c bit n vi nhiu tn gi: Gio Php, Chnh Php, Php
v Lut, Phm Hnh l mt s tn gi c ni n. c Pht
ni vi v trng lo nanda rng: Sau khi ta Nit Bn, chnh cc
Php v Lut c ta ging dy s l thy ca cc ngi. iu y
c ngha l Gio Php ca c Pht s l kim ch nam cho cc v t
khu tu tp. Tuy nhin, ngay sau s ra i ca c Pht v t khu tn
Subhadda c quan im rng: Bi v c Pht khng cn, cc
t ca Ngi c th sng cuc sng theo nh c mun ca mnh.
V cn c nhng v t khu khc nh Devadatta, Sunakkhatta,
Ariha ngay lc c Pht cn ti tin cng c cc suy ngh nh v
t khu Subhadda.
Tuy nhin, khi vn lin quan n Gio Php ca ng Ton
Gic va mi ny sinh, cc v A-la-hn h tr Gio Php nh Ngi
Mah Kassapa v Ngi Upli ngh n s cn thit ca vic bo v
tnh cht thun khit ca Gio Php. Do , vo ngy th hai ca
thng th t sau khi c Pht Nit Bn, cuc Kt Tp ln th nht
c thc hin vi s tham d ca nm trm v A-la-hn ti hang
ng Sattapa di s bo tr ca c vua Ajtasattu (A-x-th).
Cuc Kt Tp Gio Php c tin hnh bi cc v t khu Mahkassapa, nanda, Upli, v cc v Thnh A-la-hn khc l nn
tng cho cc cuc kt tp v sau. Ch Gii cp rng cuc Kt Tp
Gio Php ny c tt c cc v t khu tha nhn. Cuc Kt Tp
Gio Php ln th nht ny cn c gi l Cuc Kt Tp v Lut ca
nm trm v v c lin quan n cc iu hc nh nht v t quan
trng (khuddnukhuddakasikkh). Gio Php ca c Pht c
phn chia thnh Tng (Piaka) trong cuc kt tp ny.
Cuc Kt Tp ln th nh c t chc vo khong mt trm
nm sau ln th nht vo thi tr v ca c vua Klasoka. Cuc kt
tp ny da trn nn tng ca Mi s vic khng c php. Cc
v t khu x Vajj ra sc vn ng hp thc ha mi s vic
xt ra c bn cht khng ng vi Lut. Cuc Kt Tp ln th nh
xi

c tin hnh bng hnh thc hi tho gia cc v t khu A-la-hn


Sabbakm, Revata, Sha, Ujjasobhita, Vsabhagmika, Sambhta
Savs, Yasa Kkaakaputta, v Sumana. By trm v A-la-hn
tham d cuc Kt Tp ny. Cuc Kt Tp Gio Php ln th nh ny
cn c gi l Cuc Kt Tp v Lut ca by trm v. Trong cuc
Kt Tp ny, hai chng v Kt Tp Cullavagga (Lut Tiu Phm),
bi kinh Muarjasutta, Serissaka Vimnakath Uttaravda,
Petavatthu, v.v... c cng nhn vo Chnh Tng Pi.
Do s xut hin ca nhiu b phi, tnh cht ng n v gio l
v s hnh ca cc b phi chnh b suy gim, cc v t khu chn
chnh u lui vo rng n. Nhm bo v phm cht ca Gio Php
c Pht trong tnh trng ny, vo khong hai trm ba mi nm sau
thi k c Pht Nit Bn cuc Kt Tp ln th ba c t chc
ti sokrma do c vua Asoka. Cuc Kt Tp ny c tin
hnh bi v t khu A-la-hn Moggaliputta Tissa cng vi mt ngn
v A-la-hn. c bit b Kathvatthupakaraa c trng tng
nhm chnh n nhng sai lm ang c thc hnh bi cc b phi.
Cuc Kt Tp ny hon tt sau chn thng v c gi l cuc
Kt Tp ca mt ngn v.
Sau cuc Kt Tp ln th nht, Tng Lut c duy tr do cc
v t khu thuc nhm ca v Thnh A-la-hn Upli, Tng Kinh gm
c Trng B do nhm ca ngi nanda, Trung B do nhm ca
ngi Sriputta, Tng ng do nhm ca ngi Kassapa, Tng Chi do
nhm ca ngi Anuruddha, v Tng Vi Diu Php do nhm ca ngi
Sriputta .
S thnh lp cc nhm tr tng (bhaka):
Sau Cuc Kt Tp ln th nht, Gio Php c phn chia
thnh nhiu phn v cc phn chnh yu c giao cho cc v t
khu tinh thng v lnh vc y c nhim v duy tr v ph bin. Mt
s nhm tr tng chnh l nhm Tr Tng Trng B
(Dghabhaka), nhm Tr Tng Trung B (Majjhimabhaka),
nhm Tr Tng Tng ng (Sayutta-bhaka), nhm Tr Tng
Tng Chi (Aguttarabhaka), nhm Tr Tng Kinh Bn Sanh
(Jtakabhaka),
nhm
Tr
Tng
Kinh
Php
C
(Dhammapadabhaka), nhm Tr Tng hai B Lut (Ubhato
Vibhagabhaka), nhm Tr Tng b i S v Thnh Nhn (Mah
Ariyavasa), v.v... Cc v t ny lm phong ph v gn gi Gio
Php bng phng tin trng tng bng tr nh. Nhm cui cng
ca cc v tr tng ny sng ti Sri Lanka. Sau cuc Kt Tp ln
th ba, Gio Php ca c Pht c truyn sang Sri Lanka do
xii

cng ca Trng Lo Mahinda l v t ca ngi t khu A-la-hn


Moggaliputta Tissa.
Theravda: ngha ca t Thera l Trng Lo. Cc thnh
vin ca Theravda l cc v trng lo. Cc v t khu Mahkassapa,
Upli, Yasa, v.v... tham d cuc Kt Tp Gio Php ln th nht
v th nh trng tng Chnh Tng, v cc li trng tng y c
gi l Theravda. S gii tn Sratthadpan k c cp rng:
Sabba theravdanti dve sagtiyo ruh piyevettha
theravdoti
veditabb.
S
hi
mahkassapapabhutna
mahtherna vdatt theravdoti vuccati. Cc v Theravda cn
c gi l Therika (thuc v cc v Trng Lo). Cc v ny sng
ch yu Magadhya v Ujjayini. Trong s cc v ny, nhm Ujjayin
n Sri Lank. Cc v trng thng Pora ca Gio Hi
Theravda l nhng v thy li lc v ng vai tr v cng quan
trng trong vic thnh lp Gio Hi Theravda.
Sau cuc Kt Tp ln th ba, ngi t khu Mahinda em Tam
Tng ca Theravda n x s Sri Lanka v chuyn ha c rt
ng ngi xut gia theo Pht Gio. Cc v y hc tp Tam Tng
v vit Ch Gii bng ting Sinhala. Cuc Kt Tp Gio Php u
tin Sri Lanka c thc hin bi v t khu A-la-hn Ariha
trc y l v quan i thn ca c vua Devnampiya Tissa (247207 trc Ty Lch). c su mi ngn v A-la-hn tham d. T
khu Ariha chnh l v t u tin ca ngi Mahinda. Cuc Kt
Tp c t chc ti tu vin Thprma Anurdhapura.
Tu vin Mah Vihra c xy dng cho ngi Mahinda v
c mt v tr v cng ln lao v quan trng i vi Gio Hi
Theravda. Lc by gi xy ra nhiu s kin c lin quan n li
Gio Hun ca c Pht, s kin Lokuttaravda l mt. Mc du c
nhiu kh khn phi i ph nhng cc v t khu Mah Vihra
bo v c s thun khit ca Gio Php v c khp ni bit
ting. Do , nhiu ngi ngoi quc n Sri Lanka tip thu
Pht Gio, trong c Vikha, Ptimalla, Buddhaghosa, v.v...
S Kt Tp thnh sch:
Tam Tng Gio Php do Ngi Mahinda em n v ging dy cho
cc v t khu Mah Vihra c duy tr bng tr nh trong bn
trm nm. Vo thi tr v ca c vua Vaagamba (440-454 theo Pht
Lch), Tam Tng c ghi li thnh cc tp sch. Sau , Tam
Tng Pi ny c truyn sang cc nc nh l Thi Lan,
Cambodia, v Min in.
xiii

Champa (Vit Nam):


c bit Champa l vng t v pha ng nam ca bn o
ng Dng, hin nay l Vit Nam. iu c phng on l trit
hc Pht Gio c thit lp ti x ny vo khong th k th 3
sau Ty Lch. Vo khong nm 605 sau Ty Lch, th Champa
b chim ng bi ngi Trung Quc v h du nhp Pht Gio vo
Trung Quc; iu ny c ghi li trong vn kin ca Trung Quc.
iu r rt l Pht Gio c ph bin ti Vit Nam trc th k
th by sau Ty Lch v Pht Gio Champa l chnh yu v c lit
k vo b phi Arya Sammiti l mt nhm nh thuc b phi
Sravasti. T liu ca th k th tm sau Ty Lch c ghi li trn bia
chng t rng Pht Gio Mahyna hin din Vit Nam v
Tantrayna pht xut t Mahyna cng c mt.
Vo th k th 15 sau Ty Lch, ngi Annam pha bc kim
sot x s v Pht Gio mang c im ca Mahyna c s tc
ng. V sau, Pht Gio mang c im ca Trung Quc tc ng
n x s ny thay v Pht Gio Champa trc y.
V t khu Indacanda ngi Vit Nam n Sri Lanka trong
nhng nm gn y v ang ng ti tu vin Sri Jayawardhanaramaya
khu vc Kotte. V ny hc Pli v s dng Tam Tng Pi n
bn Buddha Jayanti do Buddhist Cultural Centre n hnh. V ny
hc Tam Tng v sau dch sang ting Vit Nam. Khi xem xt n
lch s ca nc Vit Nam v lch s ca Tam Tng, chng ti nhn
thy rng s n lc v c nguyn thc hin Tam Tng Song Ng ca
v ny tht l phi thng. Nu vic lm y c thnh tu th s hiu
bit v Tam Tng ca Theravda Vit Nam s c ph bin v
Pht Gio Theravda Vit Nam s thm phn pht trin. Khi y, v
t khu Indacanda s l ngi s gi c cng ng gp cho s hong
Php ca Pht Gio Theravda Vit Nam v iu ny s c ghi
nhn bi lch s ca hai nc, Vit Nam cng nh ca Sri Lanka.
nh ca v t khu ny tht ln lao, v s n lc ca v ny tht
ng khm phc. Ch Pht t sng Sri Lanka v Vit Nam hy nn
h tr t khu Indacanda trong cng vic dn thn ny.
Chng ti phc chc cho t khu Indacanda c sc khe, sng
lu, v t n s thnh cng i vi iu c nguyn ca mnh.
Venerable Kirama Wimalajothi
Gim c Buddhist Cultural Centre
Nedimala, Dehiwala, Sri Lanka
Thng Nikini 2550.
xiv

xv

Ministry of Religious Affairs


--ooOoo--

Ngy 24 thng 05 nm 2006


Xc nhn rng Tam Tng song ng Pali v Sinhala n tng vo
dp l k nim Buddha Jayanthi ln th 2550 l chnh xc v phn
Pali vn. Phn Pali vn c phin m sang mu t Roman c gi tr
tng ng v ni dung so vi vn bn gc bng mu t Sinhala.
B. N. Jinasena
Th K
Chnh vn phng

a Ch: 115 Wijerama Mawatha, Colombo 07, Sri Lanka


Office: 94-11-2690896

Fax: 94-11-2690897

Deputy Minister: 94-11-5375128, 94-11-2690898


Secretary: 94-11-2690736

xvi

THNH PHN NHN S:

C VN DANH D:
Ven. Devahandiye Pasekara Nyaka Mahthera
President of the Thimbirigasyaya Religious Association
Sasana Arakshaka Mandalaya
Tu Vin Trng Tu Vin Sri Jayawardhanaramaya Colombo

C VN THC HIN:
Ven. Kirama Wimalajothi Nyaka Mahthera
Gim c nh xut bn Buddhist Cultural Centre

C VN VI TNH:
Ven. Mettvihr (an Mch)
Ban iu hnh Mettnet Foundation
(www.metta.lk)
****

IU HNH TNG QUT:


T Khu Indacanda
PH TRCH PHIN DCH:
- T Khu Indacanda (Trng nh Dng)
- T Khu Brahmapalita (Thch Long Thinh)
PH TRCH PHIN M:
- Ven. CandraBangsha (Bangladesh)
PH TRCH VI TNH:
- T Khu c Hin (Nguyn ng Khoa)

xvii

TIPIAKAPI - TAM TNG PI

Piaka

V
I
N
A
Y
A

S
U
T
T
A
N
T
A

Tng

L
U

K
I
N
H

Tn Pi

Ta Vit Ng

S tt.

Prjikapi
Pcittiyapi bhikkhu
Pcittiyapi bhikkhun
Mahvaggapi I
Mahvaggapi II
Cullavaggapi I
Cullavaggapi II
Parivrapi I
Parivrapi II

Phn Tch Gii T Khu I


Phn Tch Gii T Khu II
Phn Tch Gii T Khu Ni
i Phm I
i Phm II
Tiu Phm I
Tiu Phm II
Tp Yu I
Tp Yu II

01
02
03
04
05
06
07
08
09

Dghanikya I
Dghanikya II
Dghanikya III

Trng B I
Trng B II
Trng B III

10
11
12

Majjhimanikya I
Majjhimanikya II
Majjhimanikya III

Trung B I
Trung B II
Trung B III

13
14
15

Sayuttanikya I
Sayuttanikya II
Sayuttanikya III
Sayuttanikya IV
Sayuttanikya V (1)
Sayuttanikya V (2)

Tng ng B I
Tng ng B II
Tng ng B III
Tng ng B IV
Tng ng B V (1)
Tng ng B V (2)

16
17
18
19
20
21

Aguttaranikya I
Aguttaranikya II
Aguttaranikya III
Aguttaranikya IV
Aguttaranikya V
Aguttaranikya VI

Tng Chi B I
Tng Chi B II
Tng Chi B III
Tng Chi B IV
Tng Chi B V
Tng Chi B VI

22
23
24
25
26
27

xviii

Piaka

S
U
T
T
A
N
T
A

Tng

K
I
N
H

Tn Pi
K
H
U
D
D
A
K
A
N
I
K

Y
A
*
T
I

U
B

A
B
H
I
D
H
A
M
M
A

V
I
D
I

U
P
H

Ta Vit Ng

Khuddakapha
Dhammapadapi
Udnapi
Itivuttakapi
Suttaniptapi
Vimnavatthupi
Petavatthupi
Theragathpi
Thergthpi
Jtakapi I
Jtakapi II
Jtakapi II
Mahniddesapi
Cullaniddesapi
Paisambhidmagga I
Paisambhidmagga II
Apadnapi I
Apadnapi II
Apadnapi III
Buddhavasapi
Cariypiakapi
Nettipakaraa
Peakopadesa
Milindapahpi

Dhammasaganipakaraa
Vibhagapakaraa I
Vibhagapakaraa II
Kathvatthu I
Kathvatthu II
Kathvatthu III
Dhtukath
Puggalapaattipi
Yamakapakaraa I
Yamakapakaraa II
Yamakapakaraa III
Patthnapakaraa I
Patthnapakaraa II
Patthnapakaraa III

xix

S tt.

Tiu Tng
Php C
Pht T Thuyt
Pht Thuyt Nh Vy
Kinh Tp
Chuyn Thin Cung
Chuyn Ng Qu
Trng Lo K
Trng Lo Ni K
Bn Sanh I
Bn Sanh II
Bn Sanh III
(cha dch)
(cha dch)
(cha dch)
(cha dch)
(cha dch)
(cha dch)
(cha dch)
Pht S
Hnh Tng
(cha dch)
(cha dch)
Mi Tin Vn p

28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45

B Php T
B Phn Tch I
B Phn Tch II
B Ng Tng I
B Ng Tng II
B Ng Tng III
B Cht Ng
B Nhn Ch nh
B Song i I
B Song i II
B Song i III
B V Tr I
B V Tr II
B V Tr III

46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58

xx

SUTTANTAPIAKE KHUDDAKANIKYE

BUDDHAVASAPI
&
CARIYPIAKA PI

TNG KINH - TIU B

PHT S
&
HNH TNG

Tni ca sutte otriyamnni vinaye sandassiyamnni sutte ceva


otaranti vinaye ca sandissanti, niham ettha gantabba: Addh
ida tassa bhagavato vacana, tassa ca therassa suggahitanti.
(Dghanikya II, Mahparinibbnasutta).
Cc iu y (nhng li c nghe thuyt ging) cn c i
chiu Kinh, cn c xem xt Lut, v ch khi no chng hin
din Kinh v c thy Lut, thi iu kt lun c th rt ra
y l: iu ny chc chn l li ging dy ca c Th Tn v
c v trng lo y tip thu ng n.
(Trng B II, Kinh i Bt-Nit-Bn).

xxii

LI GII THIU
--ooOoo-Buddhavasa (Pht S) v Cariypiaka (Hnh Tng) l hai tp
Kinh cui cng Tiu B (Khuddakanikya). Ch Gii ca tp Kinh
Buddhavasa (Pht S) c tn l Madhuratthavilsin c thc
hin do cng ca Ngi Buddhadatta v Ch Gii ca tp Kinh
Cariypiaka (Hnh Tng) c tn l Paramatthadpan do cng ca
Ngi Dhammapla. C hai tp Ch Gii c thc hin vo
khong cui th k th 5 sau Cng Nguyn.
V ni dung, tp Kinh Buddhavasa (Pht S) trnh by qu
trnh tu tp v chng t qu v Ton Gic ca c Pht Gotama (C
m), tc l c Pht Thch Ca ang c chng ta th phng hin
nay. Duyn khi ca tp Kinh bt u vi vic ng Phm Thin
thnh cu c Pht Gotama thuyt Php qua gii thiu s lc v
qu trnh t chng sanh ca Ngi t lc chuyn vn Php Lun
cho n lc quay tr v thnh Kapilavatthu t c vua cha
Suddhodana (Tnh Phn). Lc y, b sng Rohi Ngi s dng
thn thng lm hin ra con ng kinh hnh c trang hong bng
chu bu trn khng trung. Cng vo lc , ngi Srputta ang
ng ni Gijjhaka (Linh Thu) ti thnh Rjagaha (Vng X),
tuy khong cch xa n hng trm cy s, nhng ngi Srputta vn
c th chim ngng c c Pht. K , ngi Srputta cng nm
trm v A-la-hn trong c cc ngi Moggallna, Mahkassapa,
Anuruddha, Upli, Pua dng thn thng bay n bn c Pht
hi c Pht v cng hnh no c thc hin trong qu kh
khin Ngi c c oai lc cao qu nh th. Bng tr tu hng v
cc kip sng trc y, c Pht ging gii v lch s ca ch
Pht nhm mc ch em li iu li ch cho ch thin v nhn loi.
Trong tp Kinh ny, tn ca hai mi tm v Pht Ton Gic
thuc thi qu kh c cp n nhng ch trnh by s liu
ca hai mi lm v t c Pht Dpakara, l v u tin ban li
ch nguyn cho c B Tt Sumedha, cho n c Pht Gotama tc
l Pht Thch Ca thi hin ti gm cc chi tit nh sau: Thi im
ca v Pht tnh theo kip (kappa), tn ca v Pht, s ln ca s lnh
hi (abhisamaya), s ln ca cc cuc hi t (samgama), tn ca
thnh ph, cha v m, thi gian sng ti gia, tn ca ba ta lu i,
s lng ngi n hu h, tn v, tn con trai, bn iu bo hiu,
phng tin di chuyn lc ra i, thi gian hnh kh hnh, Phm
Thin thnh cu, a im chuyn vn Php Lun, tn hai v t khu
Thinh Vn hng u, tn v th gi, tn hai v t khu ni Thinh Vn
xxiii

hng u, tn ci B , tn hai v nam th ch h hng u, tn


hai v n th ch h hng u, chiu cao ca c Pht, ho quang,
tui th ca Ngi, vic tch dit Nit Bn, bo thp v x-li. V phn
bn thn c B Tt trong thi v Pht y, c cc s liu v ngun
gc xut thn, danh tnh, phm hnh, hnh ng th thng c
thc hin, v li ch nguyn ca v Pht ng thi.
Qua tp Kinh ny, c mt s im ng c lu nh sau: Cc
v Pht u hin khi Jambudpa (n ). c Pht Gotama
(Thch Ca) ca chng ta c nhiu im thua st so vi cc v Pht
khc: Tui th ngn nht (80 nm), di nht l 100.000 nm ca cc
v Dpakara, Koaa, Anomadass, Paduma, Padumuttara,
Atthadass, Dhammadass, Siddhattha, Tissa. Thi gian hnh kh
hnh di nht (6 nm), ngn nht l 7 ngy ca cc v Sobhita,
Nrada, Padumuttara, Dhammadass, Kassapa. Chiu cao, tui th,
thi gian sng ti gia, ho quang pht ra u thua st tt c cc v
Pht khc. V s ra i v i, trong s 25 v Pht c trnh by
chi tit, c su v s dng phng tin voi, su v khc s dng
phng tin c xe, nm v c c c Pht Gotama s dng phng
tin nga, bn v s dng phng tin l ta lu i, ba v s dng
phng tin kiu khing, v mt v i b. V xut thn, ch c ba v
Pht xut thn dng B-la-mn l Kakusandha, Kongamana,
Kassapa, cc v cn li u xut thn dng St--l. Cc yu t khc
nh l ci cy B , hnh ng th thng, s ln ca cc cuc hi
t, v.v... u c s khc bit. c bit chng cui cng v vic phn
chia x-li ca c Pht Thch Ca chc chn l c thm vo sau
ny, c bit c ni dung phong ph hn nu so snh vi bi Kinh
Mahparinibbnasutta - i Bt-Nit-Bn Trng B.
Tp kinh th nh l Cariypiaka (Hnh Tng) c ta nu bt
c ni dung cha ng bn trong. C th tp Kinh ny trnh by
v 35 cu chuyn cc tin thn ca c B-tt chuyn tm thc
hnh cc c hnh t n s ton ho (pramit) ca cc c
hnh y trong thi gian bn a-tng-k v mt trm ngn i kip
nhm lm chn mui qu v Gic Ng. Ni v mi s ton ho ny,
cc dch gi tin bi dch l mi php ba-la-mt hay thp .
iu ng ngc nhin trong tp Kinh ny l ch c by s ton ho
c cp n thay v mi, v s lng cc cu chuyn cho mi
c hnh li khng thng nht, khng r do b tht thot trong vic
truyn tha hay l vic thc hin tp Kinh cha c hon tt. S d
chng ti c nhn xt nh vy v tp Kinh ny c chia lm ba
chng: Chng I ni v b th c 10 chuyn, chng II ni v tr
gii c 10 chuyn, v chng III bao gm 15 chuyn cn li: xut ly 5
chuyn, quyt nh 1 chuyn, chn tht 6 chuyn, t i 2 chuyn, v
hnh x 1 chuyn. Mun tm hiu r hn v im ny, chng ta c
xxiv

th tham kho chng Pakiakakath thuc Ch Gii ca tp Kinh


Cariypiaka (Hnh Tng) ny v c ging y v mi c hnh
ng thi c y nhng chi tit lin quan n v mong mi vic
thc hnh hnh nguyn B Tt (CpA. 276-332).
Xt v hnh thc, hai tp Kinh Buddhavasa (Pht S) v
Cariypiaka (Hnh Tng) c thc hin da theo li trng thi
(tng t nh th Mah Kvya ca ngn ng Sanskrit) gm nhiu
cu k (gth) hp thnh. Mi cu k c ghi thnh 2 dng v c
chia lm 4 pda; thng thng mi cu k nh vy l mt cu vn
hon chnh v phng din vn phm.
V k thut trnh by, tp Kinh Song Ng Pi Vit ny ca chng
ti c trnh by theo khun mu Tam Tng Pi-Sinhala, n bn
Buddha Jayanti Tripitaka, ca nc Sri Lanka (Tch Lan). Vn bn
Pi-Roman c trnh by y c chng ti phin m li t
vn bn Pi-Sinhala ca b Tam Tng ni trn v gi ng theo
s trang ca vn bn gc tin vic i chiu so snh; tuy nhin
th mc cu k Pi, th mc danh t ring, v th mc t c bit
cc s trang trch lc c chng ti kim tra li v b tc thm.
Ring v phn Ph Ch, trc y chnh l nhng cc ch c
chng ti ghi li trong qu trnh phin dch nhng do vic khng th
trnh by trong khun kh ca trang Kinh b hn ch nn mt s
cc ch nh phi c tch ra v xp thnh mc Ph Ch. Nhn
y, chng ti cng xin thnh tm tn dng cng c ca Ven.
Mettvihr hoan h cho php chng ti s dng vn bn c
phin m sn ang ph bin trn mng internet. iu ny tit
kim cho chng ti nhiu thi gian v cng sc.
V kha cnh dch thut, cng c mt s im cn c nu ln
nh sau: V cc th ca ng t, trong nguyn tc c nhiu hnh
ng vo thi qu kh nhng li c trnh by th hin ti v
mt vi hnh ng vo thi v lai li c trnh by th qu kh.
Chng ti ghi li cc th theo st vn bn ngh rng nhng im ny
d dng nhn din qua ng cnh v khng lm xo trn ngha. Bn
ting Vit chng ti c phin dch trc tip t nguyn bn Pi
ca hai tp Kinh trn, mt s t dch c da theo li gii thch
hai bn Ch gii Pi l Madhuratthavilsin v Paramatthadpan.
Tuy c tham kho bn dch ting Anh ca C I. B. Horner v bn
dch ting Sinhala Tam Tng song ng ca nc Sri Lanka nhng
li dch Vit ny c ghi li theo s xt on ca chng ti v khng
th hin quan im ca hai bn dch ni trn. Chng ti ghi li li
dch Vit theo tinh thn hiu vn bn nh th no th c gng ghi li
ng nh th y; i vi cc bn vn c, chng ti khng c tham
vng vn n cc tiu chun phin dch cao hn. Cc s sai st
xxv

trong phin dch ng nhin khng th trnh khi, chng ti xin


chu hon ton trch nhim v trnh yu km. Tuy nhin, iu
khin cho chng ti c hoan h l chng ti tn dng ht kh
nng ca bn thn cho cng vic nghin cu, son tho, v hon tt
cng vic in n tp Kinh ny.
Trc khi chm dt, chng ti xin thnh knh tri n v s nhit
tm h tr ca hai Ngi Trng Lo: Ven. Devahandiye Pasekara
Nyaka Mahthera quan tm to iu kin thun tin cho chng
ti v mi mt, cng nh khuyn khch v cung cp cho chng ti
nhng vn bn Sinhala quan trng, Ven. Kirama Wimalajothi
Nyaka Mahthera trong cng v gim c Buddhist Cultural
Centre dnh cho chng ti mi u tin v vic in n v hy sinh
thi gi qu bu ca Ngi vit phn Li Ta cho tp Kinh ny.
Khng th qun khng cp n i c Chnh Kin l v
thng xuyn gi n chng ti nhng kin ng gp qu bu v
nhng li khch l chn thnh, cng nh ra sc gii thch v vn
ng cc th ch tham gia h tr. Nhn y, chng ti cng xin
thnh tm ghi nhn cng c ca cc v sau y: ng B. N. Jinasena,
Th K chnh vn phng ca B Tn Gio Sri Lanka v ng B.
Nandasiri, qun tr vin ca Buddhist Cultural Centre, ph trch nh
sch chi nhnh ti Baudhaloka Mawatha, Colombo 07 nhit tnh
tip n v cung cp cho chng ti nhng thng tin cn thit, chnh
hai v l nhng ngi to nhn duyn cho chng ti quyt nh
tin hnh son tho B Tam Tng Song Ng Pi Vit ny. K n l
cc th ch tp th v c nhn nhit tm hng ng vo vic ng
gp ti chnh, y l nhng ngi c cng c ln to thnh nn
mng khi u cho vic n tng B Tam Tng Song Ng Pi - Vit
ny. V phng din in n, ng Palita Liyanage qun tr vin ph
trch n lot ca Buddhist Cultural Centre hng dn v gip
cho chng ti trong mi cng vic v in n, v cui cng l cc nhn
vin nh in ca trung tm dnh mi u tin v k tht cng nh
phi tr thi gian cho cng vic n tng cun Kinh ny c hon
tt nhanh chng. Mong sao phc bu y lun dn dt qu v vo
con ng tu tp ng theo Pht Php.
Cui cng, ngng mong phc bu pht sanh trong cng vic
son tho v n tng tp Kinh ny c thnh tu n tt c chng
sanh. Nguyn cho ht thy u c an vui, sc khe, c tr tu, v
tinh tn tu tp ng hu thnh t cu cnh gii thot, chm dt kh
au.
Knh bt,
m rm thng by
ngy o 8 thng 08 nm 2006
T Khu Indacanda (Trng nh Dng)
xxvi

CC CH VIT TT:
Vn Bn Pi:
Machasa. : Buruma Raa Chahasagyan Mudita Grantha
(Tng Min in k kt tp ln th 6).
Manupa.
: Mahanuvara Pattiruppuvaa Ayat Puskoa Pot.
Mavi.
: Madhuratthavilsin - Buddhavasa-ahakath
(Ch Gii Pht S: Madhuratthavilsin).
N.
: Ngarkara Mudita Grantha (Tng n ).
Pa.
: Paramatthadpan - Cariypiaka-ahakath
(Ch Gii Hnh Tng: Paramatthadpan).
PTS.
: Pali Text Society (Tng Anh).
Pu.
: Ahakathgata Puraaphntara.
Smu.
: Sinhalkara Mudita Buddhavasaya,
Cariypiakapi (Tng Tch Lan).
Sy.
: Syma (Ny)akara Mudita Grantha
(Tng Thi Lan).

Vn Bn Ting Vit:
BvA.
CpA.
ND
PTS

: Buddhavasa-ahakath (PTS) - Ch Gii Pht S.


: Cariypiaka-ahakath (PTS) - Ch Gii Hnh Tng.
: Ch thch ca Ngi Dch.
: Nh Xut Bn Pali Text Society (Anh Quc)

xxvii

xxviii

MU T PI - SINHALA
NGUYN M
wa

wd

bi

Wu

W!

te

To

PH M
l ka
p ca
g a
; ta
m pa
h ya
l ka
L kha
. ga

L
P
G
:
M

r ra
ld k
Ld kh
.d g

kha
cha
ha
tha
pha

, la
ls ki
Ls khi
.s gi

. ga
c ja
v a
o da
n ba
j va
lS k
LS kh
.S g

U gha
jha
V ha
O dha
N bha

i sa
l= ku
Lq khu
.= gu

y ha
l+ k
LQ kh
.+ g

X a
[ a
K a
k na
u ma

< a
x
fl ke fld ko
fL khe fLd kho
f. ge f.d go

PH M LIN KT
ll kka
lL kkha
lH kya
ls% kri
Cj kva
LH khya
Lj khva
.. gga
.> ggha
Xl ka
.% gra
XL kha
X. ga
X> gha
pp cca
pP ccha
cc jja
c jjha
-d

-s i

[[ a
Ky ha
[p ca
[P cha
[c ja
[ jha
gg a
gG ha
vv a
vV ha
KK a
Kg a
KG ha
Kv a
;; tta
F: ttha
Fj tva
-S

e qu

xxix

;% tra
oo dda
oO ddha
o% dra
oj dva
Oj dhva
k; nta
J: ntha
Jo, | nda
JO ndha
;; nna
;y nha
mm ppa
mM ppha
nn bba
nN bbha
n% bra
um mpa
E Q

uM mpha
un mba
uN mbha
uu mma
uy mha
hh, hH yya
hy yha
,, lla
,H lya
,y lha
jh vha
ii ssa
iu sma
ij sva
yu hma
yj hva
<y ha
f- e

f-d o

VN BN I CHIU
PI - SINHALA & PI - ROMAN

kfud ;iai N.jf;d wryf;d iudinqoaOiai


Namo tassa bhagavato arahato sammsambuddhassa.

nqoaOx irKx .Pd

Buddha saraa gacchmi.

Oux irKx .Pd

Dhamma saraa gacchmi.

iX>x irKx .Pd

Sagha saraa gacchmi.

;shms nqoaOx irKx .Pd

Dutiyampi buddha saraa gacchmi.

;shms Oux irKx .Pd

Dutiyampi dhamma saraa gacchmi.

;shms iX>x irKx .Pd

Dutiyampi sagha saraa gacchmi.

;;shms nqoaOx irKx .Pd

Tatiyampi buddha saraa gacchmi.

;;shms Oux irKx .Pd

Tatiyampi dhamma saraa gacchmi.

;;shms iX>x irKx .Pd

Tatiyampi sagha saraa gacchmi.

mdKd;smd;d fruKS islaLdmox iudoshd

Ptipt verama sikkhpada samdiymi.

woskakdodkd fruKS islaLdmox iudoshd

Adinndn verama sikkhpada samdiymi.

ldfuiqPdpdrd fruKS islaLdmox iudoshd

Kmesu micchcr verama sikkhpada samdiymi.

uqidjdod fruKS islaLdmox iudoshd

Musvd verama sikkhpada samdiymi.

iqrdfurhucAmudoGdkd fruKS islaLdmox


iudoshd
Surmerayamajjhapamdahn verama sikkhpada
samdiymi.
xxx

Buddhavasa visayasci - Mc Lc Pht S


***
Ratanacakamanakao Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

2 - 19

Sumedhakath - Phn Ni v Sumedha

20 - 53

1 Dpakarabuddhavaso Lch S c Pht Dpakara

54 - 59

2 Koaabuddhavaso Lch S c Pht Koaa

60 - 67

3 Magalabuddhavaso Lch S c Pht Magala

68 - 75

4 Sumanabuddhavaso Lch S c Pht Sumana

76 - 83

5 Revatabuddhavaso Lch S c Pht Revata

84 - 91

6 Sobhitabuddhavaso Lch S c Pht Sobhita

92 - 99

7 Anomadassibuddhavaso Lch S c Pht Anomadass

100 - 107

8 Padumabuddhavaso Lch S c Pht Paduma

108 - 113

9 Nradabuddhavaso Lch S c Pht Nrada

114 - 121

10 Padumuttarabuddhavaso Lch S c Pht Padumuttara

122 - 129

11 Sumedhabuddhavaso Lch S c Pht Sumedha

130 - 137

12 Sujtabuddhavaso Lch S c Pht Sujta

138 - 145

xxxi

13 Piyadassibuddhavaso Lch S c Pht Piyadass

146 - 151

14 Atthadassibuddhavaso Lch S c Pht Atthadass

152 - 157

15 Dhammadassibuddhavaso Lch S c Pht Dhammadass

158 - 163

16 Siddhatthabuddhavaso Lch S c Pht Siddhattha

164 - 169

17 Tissabuddhavaso Lch S c Pht Tissa

170 - 177

18 Phussabuddhavaso Lch S c Pht Phussa

178 - 183

19 Vipassibuddhavaso Lch S c Pht Vipass

184 - 191

20 Sikhbuddhavaso Lch S c Pht Sikh

192 - 199

21 Vessabhbuddhavaso Lch S c Pht Vessabh

200 - 207

22 Kakusandhabuddhavaso Lch S c Pht Kakusandha

208 - 215

23 Kogamanabuddhavaso Lch S c Pht Kogamana

216 - 223

24 Kassapabuddhavaso Lch S c Pht Kassapa

224 - 233

25 Gotamabuddhavaso Lch S c Pht Gotama

234 - 239

Buddhapakiakakao Chng Tng Hp v Ch Pht

240 - 243

Dhtubhjanyakath Ging Gii v Vic Phn Chia X-Li


xxxii

244 - 247

Cariypiaka visayasci - Mc Lc Hnh Tng


***

I. Dnapramit - S Ton Ho v B Th:


1. Akitticariya Hnh ca (c B-tt) Akitti

250 - 253

2. Sakhacariya Hnh ca (c B-tt) Sakha

252 - 253

3. Kurudhammacariya Hnh ca (c B-tt) Kurudhamma

254 - 255

4. Mahsudassanacariya Hnh ca (c B-tt) Mahsudassana

254 - 257

5. Mahgovindacariya Hnh ca (c B-tt) Mahgovinda

256 - 257

6. Nimirjacariya Hnh ca c Vua Nimi

258 - 259

7. Candakumracariya Hnh ca Hong T Canda

258 - 259

8. Sivirjacariya Hnh ca c Vua Sivi

260 - 263

9. Vessantaracariya Hnh ca (c B-tt) Vessantara

262 - 273

10. Sasapaitacariya Hnh ca Con Th Hin Tr

274 - 277

Akittivaggo pahamo - Phm Akitti l phn th nht.


II. Slapramit - S Ton Ho v Gii:
1. Mtuposakacariya Hnh ca V Nui Dng M
xxxiii

278 - 279

2. Bhridattacariya Hnh ca (c B-tt) Bhridatta

280 - 281

3. Campeyyangacariya Hnh ca Con Rng Campeyya

282 - 283

4. Cullabodhicariya Hnh ca (c B-tt) Cullabodhi

282 - 285

5. Mahisarjacariya Hnh ca Con Tru Cha

284 - 287

6. Rurumigarjacariya Hnh ca Con Nai Cha Ruru

286 - 289

7. Mtagacariya Hnh ca (c B-tt) Mtaga

290 - 291

8. Dhammadevaputtacariya Hnh ca Thin T Dhamma

290 - 293

9. Alnasattacariya Hnh ca (c B-tt) Alnasatta

292 - 295

10. Sakhaplacariya Hnh ca (c B-tt) Sakhapla

294 - 297

Hatthangavaggo dutiyo - Phm Con Long Tng l phn th nh


III. Nekkhamma pramit - S Ton Ho v Xut Ly:
1. Yudhajayacariya Hnh ca (c B-tt) Yudhajaya

298 - 299

2. Somanassacariya Hnh ca (c B-tt) Somanassa

298 - 303

3. Ayogharacariya Hnh ca (c B-tt) Ayoghara

302 - 305

4. Bhisacariya Hnh ca (c B-tt) Bhisa

304 - 305

5. Soapaitacariya Hnh ca v Hin Tr Soa


xxxiv

306 - 307

IV. Adhihna pramit - S Ton Ho v Quyt nh:


6. Temiyapaitacariya Hnh ca v Hin Tr Temiya

308 - 311

V. Sacca pramit - S Ton Ho v Chn Tht:


7. Kapirjacariya Hnh ca con Kh Cha

312 - 313

8. Saccatpasacariya Hnh ca o S Sacca

312 - 313

9. Vaapotakacariya Hnh ca Chim Ct Con

312 - 315

10. Maccharjacariya Hnh ca Vua C

314 - 317

11. Kahadpyanacariya Hnh ca (c B-tt) Kahadpyana

316 - 319

12. Sutasomacariya Hnh ca (c B-tt) Sutasoma

320 - 321

VI. Mett pramit - S Ton Ho v T i:


13. Suvaasmacariya Hnh ca (c B-tt) Suvaasma

322 - 323

14. Ekarjacariya Hnh ca (c B-tt) Ekarja

322 - 323

VII. Upekkh pramit - S Ton Ho v Hnh X:


15. Mahlomahasacariya Hnh ca (c B-tt) Mahlomahasa
Uddnagth - Bi K Tm Tt

xxxv

324 - 325
324 - 327

xxxvi

SUTTANTAPIAKE KHUDDAKANIKYE

BUDDHAVASAPI
&
PHT S

SUTTANTAPIAKE KHUDDAKANIKYE

BUDDHAVASAPI
Namo tassa bhagavato arahato sammsambuddhassa

Ratanacakamanakao
1. Brahm ca lokdhipat sahampati1
katajal anadhivara aycatha
santdha satt apparajakkhajtik2
desehi dhamma anukampima paja.
2. Sampannavijjcaraassa tdino
jutindharassantimadehadhrino
tathgatassappaipuggalassa
uppajji kruat sabbasatte.
3. Na hete jnanti sadevamnus
buddho aya kdisako naruttamo
iddhibala pabalaca kdisa
buddhibala lokahitassa kdisa.
4. Na hete jnanti sadevamnus
buddho aya disako naruttamo
iddhibala pabalaca disa3
buddhabala lokahitassa disa.3
5. Handha dassayissmi - buddhabala anuttara4
cakama mpayissmi - nabhe ratanamaita.5
4. buddhabalamanuttara Machasa, Mavi.
5. sabbaratanamaita - Mavi.

1. sahampat - Machasa, Smu, Mavi.


2. sattpparajakkhajtik - Machasa,
Mavi.
3. edisa - Machasa, Mavi.

TNG KINH - TIU B

PHT S
Knh l c Th Tn, bc A-la-hn, ng Chnh Bin Tri!

Chng Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu:


1. Khi y, v Phm Thin Sahampati cha t ca th gian chp tay
thnh cu c Pht rng: y c nhng chng sanh c bn cht t
b nhim,1 xin Ngi hy v lng bi mn thuyt ging Gio Php
n hng chng sanh ny.
2. Ngi l v thnh tu ton vn tr tu v c hnh (Minh Hnh
Tc) nh th y, l ng Quang Minh c thn mng cui cng, l
c Nh Lai khng ngi snh kp; lng bi mn i vi tt c
chng sanh sanh khi n Ngi.
3. (c Pht qun rng:) Bi v ch thin v m ngi ny
khng bit c c Pht ng Ti Thng Nhn ny l nh th
no, (khng bit c) nng lc ca thn thng v nng lc ca tr
tu l nh th no, (khng bit c) Pht lc ca ng t
chng sanh l nh th no.
4. Bi v ch thin v m ngi ny khng bit c c Pht
ng Ti Thng Nhn ny l nh th ny, (khng bit c)
nng lc ca thn thng v nng lc ca tr tu l nh th ny,
(khng bit c) Pht lc ca ng t chng sanh l nh th
ny.
5. Nh vy, ta s th hin Pht lc ti thng. Ta s lm hin ra con
ng kinh hnh c trang hong bng chu bu trn khng
trung.2
1. apparajakkha (appa-raja-akkha): t b nhim, dch st t s l mt c t bi.
2 Xem thm phn Ph Ch trang 329.

Khuddakanikye Buddhavasapi

Ratanacakamanakao

6. Bhumm mahrjik tvatis


ym ca dev tusit ca nimmit
paranimmit yepi ca brahmakyik
nandit vipulamakasu ghosa.
7. Obhsit ca pahav sadevak
puth ca lokantarik asavut
tamo ca tibbo vihato tad ah
disvna accheraka pihra.
8. Sadevagandhabbamanussarakkhase
bh ur vipul ajyatha
imasmi loke parasmicobhayasmi1
adhopi uddha tiriyaca vitthata.
9. Sattuttamo anadhivaro vinyako
satth ah devamanussapjito
mahnubhvo satapualakkhao
dassesi accheraka pihra.
10. So ycito devavarena cakkhum
attha samekkhitva tad naruttamo
cakama tattha2 mpayi lokanyako
sunihita sabbaratananimmita.
11. Iddhi ca desannussan
tipihre bhagav vas ah
cakama mpayi lokanyako
sunihita sabbaratananimmita.
12. Dasasahass lokadhtuy sinerupabbatuttame
thambheva dassesi paipiy cakame ratanmaye.
13. Dasasahass atikkamma cakama mpay jino
sabbasovaamay3 passe cakame ratanmaye.
1. parasmicobhaye - Mavi; cbhaye - Sy.
2. tattha iti - Machasa natthi.
3. sabbasoamay - Machasa.

Tiu B Kinh - Pht S

Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

6. Ch thin thuc a cu, thuc ci T i Thin Vng, thuc ci


o Li, thuc ci D Ma, thuc ci u Sut, thuc ci Ha Lc
Thin, thuc ci Tha Ha T Ti, lun c on ty tng ca ng
Brahma na cng hoan h v to nn ting h reo vang di.
7. Khi y, sau khi chng kin iu k diu phi thng, qu a cu
cng vi cc ci tri c chiu sng, cc khong khng gian bao
la gia cc ci th gii khng cn b bao trm, v bng ti en dy
c b tiu tan.
8. nh sng chi li rc r hin ra bn di, bn trn, chiu
ngang, v chiu dc gia cc hng thin nhn, cn-tht-b, nhn
loi, v qu s c hai ni: th gian ny v th gii khc.

9. c ch thin v nhn loi cng dng, bc o S, ng Ti


Thng ca chng sanh, nh Lnh o khng ai vt tri, v c i
oai lc, c trm tng mo v phc bu th hin iu k diu phi
thng.

10. Khi c thnh cu bi v thin nhn cao qu, bc Hu Nhn y,


ng Ti Thng Nhn, v Lnh o Th Gian, sau khi qun xt v
iu li ch lm hin ra con ng kinh hnh c hon thnh
kho lo v c thc hin bng tt c cc loi chu bu.

11. c Th Tn thun thc v ba iu k diu l: thn thng, ti


thuyt ging, v s gio ha. ng Lnh o Th Gian lm hin
ra con ng kinh hnh c hon thnh kho lo v c thc
hin bng tt c cc loi chu bu.

12. ti mi ngn th gii, Ngi th hin theo tun t nhng con


ng kinh hnh lm bng chu bu ging nh cc ct tr ngn
ni Sineru ti thng.

13. Sau khi vt qua mi ngn th gii, ng Chin Thng to ra


con ng kinh hnh lm ton bng vng bn cnh con ng
kinh hnh lm bng chu bu.
5

Khuddakanikye Buddhavasapi

Ratanacakamanakao

14. Tulsaghnuvagg sovaaphalakatthat


vedik sabbasova1 dubhato passesu nimmit.
15. Maimutt vlukki2 nimmit ratanmay
obhseti dis sabb satarasva uggato.
16. Tasmi cakamane dhro dvattisavaralakkhao
virocamno sambuddho cakame cakam jino.
17. Dibba mandrava puppha paduma pricchattaka3
cakamane okiranti sabbe dev samgat.
18. Passanti ta devasagh dasasahass pamodit
namassamn nipatanti tuhahah pamodit.
19. Tvatis ca ym ca tusit cpi devat
nimmnaratino dev ye dev vasavattino
udaggacitt suman passanti lokanyaka.
20. Sadevagandhabbamanussarakkhas
ng supa athavpi rakkhas
passanti ta lokahitnukampaka
nabheva accuggatacandamaala.
21. bhassar subhaki
vehapphal akanih ca devat
susuddhasukkavatthavasan4
tihanti pajalkat.
22. Mucanti puppha pana5 pacavaika
mandrava candanacuamissita
bhamenti celni ca ambare tad
aho jino lokahitnukampako.
23. Tuva satth ca ketu ca dhajo ypo ca pina
paryano patih6 ca dpo ca dipaduttamo.7
5. pupphni v - Pu.
6. patiho - Smu.
7. dvpaduttamo - Machasa, Smu.

1. sabb sovaa - Smu.


2. vlikki - Machasa, Mavi.
3. prichattaka - Machasa.
4. susuddhasukkavasan - Pu.

Tiu B Kinh - Pht S

Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

14. C hai con ng u tng ng, c lt nn bng vng


ming. Cc lan can u ton bng vng c thc hin c hai
bn.
15. c thc hin bng cc loi chu bu, c ri rc lp ct l
ngc ma-ni v ngc trai, con ng chiu sng khp c cc phng
ging nh nh mt tri mc ln.
16. Trong vic i kinh hnh y, bc Ton Gic, ng Chin Thng
sng sut rc r vi ba mi hai tng trng cao qu, i kinh
hnh con ng kinh hnh.
17. Tt c ch thin t hi li ri rc xung bng hoa Mn--la,
hoa sen, hoa san h thuc ci tri (tn thn) v vic i kinh hnh
(ca c Pht).
18. Hi chng ch thin thuc mi ngn th gii hoan h chim
ngng c Pht. Trong lc knh l, h hn h, mng r, vui sng,
qu mp ngi xung.
19. Ch thin ci o Li, ci D Ma, lun c ci u Sut, ch
thin ci Ha Lc Thin v ch thin ci Tha Ha T Ti chim
ngng v Lnh o Th Gian vi tm phn khi hn hoan.
20. Cng vi ch thin, cc hng Cn-tht-b, nhn loi, qu s, cc
loi rng, thin iu, lun c loi Kim-s-iu,1 nhn thy ng t
chng sanh c lng bi mn y ging nh mt trng trn mc ln
ngay trn bu tri.
21. Ch thin cc ci Quang m Thin, Bin Tnh Thin, Qung
Qu Thin, v V Tng Thin vi trang phc bng vi vc v cng
tinh khit thanh bch ng chp tay.
22. Hn na, cc v cn rc xung bng hoa Mn--la nm mu
c trn ln vi bt phn g n hng v vung vy cc tm vi
trn khng trung (ca ngi rng): i ng Chin Thng, bc c lng
bi mn t chng sanh.
23. Ngi l v thy, l ngn c, l biu hin, l tr ct ca chng
sanh, l ni chn nng , l ngn n (l hn o),2 l bc ti
thng ca loi hai chn.
1. Kim-s-iu l ngha ca t kinnar c thy Tng Thi, Min, Anh thay v
rakkhas dng th nh (v c hai ch rakkhas c dng cu k ny).
2. Ch gii ghi ngha ca dpa theo c hai cch: ngn n v hn o, BvA. 38

Khuddakanikye Buddhavasapi

Ratanacakamanakao

24. Dasasahass lokadhtuy devatyo mahiddhik


parivretv namassanti tuhahah pamodit.
25. Devat devaka ca pasann tuhamnas
pacavaikapupphehi pjayanti narsabha.
26. Passanti ta devasagh pasann tuhamnas
pacavaikapupphehi pjayanti narsabha.
27. Aho acchariya loke abbhuta lomahasana
na medisa bhtapubba acchera lomahasana.
28. Saka saka hi1 bhavane nisditvna devat
hasanti t2 mahhasita disvnaccheraka nabhe.
29. ksah ca bhummah tiapanthanivsino3
katajal namassanti tuhahah pamodit.
30. Yepi dghyuk ng puavanto mahiddhik
pamodit namassanti pjayanti naruttama.
31. Sagtiyo pavattenti ambare anilajase
cammanaddhni vdenti disvnaccheraka nabhe.
32. Sakh ca paav ceva atho deim4 bah
antalikkhasmi vajjenti5 disvnaccheraka nabhe.
33. Abbhuto vata no ajja uppajji lomahasano
dhuva atthasiddhi6 labhma khao no paipdito.
34. Buddhoti tesa sutvna pti uppajji tvade
buddho buddhoti kathayant tihanti pajal kat.
35. Hikra sdhukraca7 ukkuhi sampasdana8
paj ca vividh gagane vattenti9 pajalkat.
6. dhuvamatthasiddhi - Machasa.
7. hikr, sdhkr ca - Machasa.
8. ukkuhisampahasana Machasa.
9. pak vividh gagane vattanti - Pu.

1. sakasakamhi - Machasa;
saka sakamhi - Smu, Mavi.
2. hasanti - Smu.
3. tiapihanivsano - Smu.
4. iim - Machasa.
5. vajjanti - Machasa.

Tiu B Kinh - Pht S

Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

24. (Vi v) hn h, mng r, vui sng, ch thin c i thn lc


thuc mi ngn th gii vy quanh li t s tn knh.
25. Vi tm t hn h tn thnh, cc thin nhn v cc tin n cng
dng nhng bng hoa ng sc n bc Nhn Ngu.
26. (c) tn thnh, c tm t hn h, hi chng ch thin chim
ngng v y v cng dng nhng bng hoa ng sc n bc Nhn
Ngu (tn thn rng):
27. i tht l iu k diu, phi thng, khin lng dng ng
trn th gian! iu k diu khin lng dng ng ging nh vic
ny trc y cha tng xy ra!
28. Sau khi nhn thy iu k diu trn bu tri, cc thin nhn y
ngi xung cung in ca chnh mi mt v v n n ci vang
vang.
29. Cc v ng khng trung v ng trn t lin, cc v ng cc
ngn c v ng i chp tay ln nghing mnh knh l (vi v) hn
h, mng r, vui sng.
30. Ngay c cc loi rng trng th c phc bu v i thn lc
cng vui sng l bi v cng dng n bc Ti Thng Nhn.
31. Sau khi nhn thy iu k diu trn bu tri, cc v xng ln
nhng bi ng ca khong khng gian trn bu tri v trnh tu
nhng chic trng da.
32. Sau khi nhn thy iu k diu trn bu tri, nhiu v cng
biu din cc t v v c, c cc phng la na, v lun c nhng chic
trng con trn khng trung (tn thn rng):
33. Qu nhin, iu phi thng khin lng dng ng sanh
khi n chng ta ngy hm nay. Chng ta t c s thnh tu
li ch bn vng. Thi im ca chng ta n ri.
34. Khi nghe rng: c Pht! nim ph lc tc thi sanh khi
n cc v y. H ng yn, chp tay, tht ln rng: c Pht!
c Pht!
35. V trn khng trung, nhiu hng chng sanh chp tay, tht ln
li tn thn, ca ngi, c v, reo h.
9

Khuddakanikye Buddhavasapi

Ratanacakamanakao

36. Gyanti selenti ca vdayanti ca


bhujni pohenti1 ca naccayanti ca
mucanti puppha pana pacavaika
mandrava candanacuamissita.
37. Yath tuyha mahvra pdesu cakkalakkhaa
dhajavajirapatk2vahamnakuscita.
38. Rpe slasamdhimhi paya ca asdiso
vimuttiy asamasamo dhammacakkappavattane.
39. Dasangabala kye tuyha pkatika bala
iddhibalena asamo dhammacakkappavattane.
40. Eva sabbaguopeta sabbagasamupgata
mahmuni kruika lokantha namassatha.
41. Abhivdana thomanaca vandanaca pasasana
namassanaca pjaca sabba arahas tuva.
42. Ye keci loke vandaneyy
vandana arahanti ye
sabbaseho mahvra
sadiso te na vijjati.
43. Sriputto mahpao samdhijjhnakovido
gijjhake hitoyeva passati lokanyaka.
44. Suphulla slarja va3 candava gagane yath
majjhantikeva4 suriya oloketi narsabha.
45. Jalanta dparukkhava taruasuriyava5 uggata.
bymappabhnurajita dhra passati nyaka.
46. Pacanna bhikkhusatna katakiccnatdina
khsavna vimalna khaena sanniptayi.
4. majjhanahikeva - Machasa
5. sriyava - Machasa.

1. pothenti - Machasa.
2. pak - Machasa.
3. suphullaslarjava - Mavi.

10

Tiu B Kinh - Pht S

Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

36. Cc v ca ht, h ht, tu nhc, v tay, v nhy ma. Hn na, cc


v cn rc xung bng hoa ng sc, bng hoa Mn--la c trn
ln vi bt phn g n hng (tn dng rng):
37. Hi ng i Hng, ging nh du hiu bnh xe hai bn
chn ca Ngi l c t im vi ngn c, li tm st, huy hiu,
hp bt phn, v gy mc cu.
38. Khng c ai tng ng v dng vc, v gii, v nh, v tu.
Ngi tng ng vi cc bc khng th snh bng v s gii
thot v v vic chuyn vn bnh xe Chnh Php.
39. Sc mnh t nhin trong c th ca Ngi l sc mnh ca
mi con voi. Khng ai snh bng Ngi v nng lc thn thng
trong vic chuyn vn bnh xe Chnh Php.
40. Cc v hy knh l bc i Hin Trit, ng T Bi, v Cha T
Th Gian c thnh tu tt c cc c hnh v t c
ton b cc yu t nh th y.
41. Ngi xng ng tt c cc s tn knh, ca tng, nh l, tn
dng, l bi, v cng dng.
42. Bch ng i Hng, bt c nhng ai nn c nh l, nhng
ai xng ng s nh l trn th gian, Ngi l v ng u tt c.
Ngi bng Ngi khng c.
43. V Sriputta c i tr tu, thng tho v nh v thin, chim
ngng ng Lnh o Th Gian du ang ng ni Gijjhaka
(Linh Thu).1
44. V y nhn thy ng Nhn Ngu trng ging nh cy Sl cha
n hoa u khp, tng t nh mt trng trn bu tri, y nh l
mt tri lc chnh ng.
45. V y nhn thy ng Lnh o sng sut, rc r nh sng ho
quang trng ging nh cy tr n ang chy rc, tng t nh mt
tri hng ng l dng.
46. Sriputta tc thi tu hi li nm trm v t khu l nhng v
c cc lu hoc tn, khng cn nhim, c cc phn s c
hon thnh nh th y (ni rng):
1. Ngi Sriputta nhn thy c Pht ang th hin thn thng Svatthi (khong
cch gia hai a im c lng khong 650 ki-l-mt).

11

Khuddakanikye Buddhavasapi

Ratanacakamanakao

47. Lokappasdana1 nma pihra nidassayi


amhepi tattha gamissma2 vandissma maya jina.
48. Etha sabbe samgantv pucchissma maya jina
kakha vinodayissma passitv lokanyaka.
49. Sdhti te paissutv nipak savutindiy
pattacvaramdya taramn upgamu.3
50. Khsavehi vimalehi dantehi uttame dame
sriputto mahpao iddhiy upasakami.
51. Tehi bhikkhhi parivuto sriputto mahga
jalanto devo gaganeva4 iddhiy upasakam.
52. Ukksitaca khipita5 ajjhupekkhitva6 subbat
sagrav sappatiss sambuddha upasakamu.
53. Upasakamitv passanti sayambhu lokanyaka
nabhe accuggata dhra candava gagane yath.
54. Jalanta dparukkhava vijjuva7 gagane yath
majjhantikeva suriya passanti lokanyaka.
55. Pacabhikkhusat sabbe passanti lokanyaka
rahadamiva vippasanna salila suphullapaduma yath.8
56. Ajali paggahetvna tuhahah9 pamodit
namassamn nipatanti satthuno cakkalakkhae.
57. Sriputto mahpao koraasamasdiso
samdhijjhnakusalo vandati10 lokanyaka.
6. ajjhupekkhiya - Machasa.
7. vijjva - Smu.
8. suphulla paduma yath Machasa, Smu, Pu.
9. hahatuh - Mavi.
10. vandate - Machasa.

1. lokappasdaka - p.
2. gantvna - Machasa.
3. mpgamu - Mavi.
4. laanet, devova gagane Machasa.
5. khipitaca - Sy.

12

Tiu B Kinh - Pht S

Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

47. c Pht lm hin r iu k diu tn l S ph by th


gii. Chng ta cng s i n ni y v chng ta s nh l ng
Chin Thng.
48. Hy n, tt c chng ta s i. Chng ta s hi ng Chin
Thng. Chng ta s xua tan mi hoi nghi sau khi nhn thy ng
Lnh o Th Gian.
49. Sau khi p li rng: Lnh thay! cc v thng thi y, c cc cn
c h tr, cm ly y v bnh bt ri mau chng i n.
50. Cng vi cc v Lu Tn c rn luyn trong s rn luyn ti
thng, khng cn nhim, bc i tr tu Sriputta i n bng
thn thng.
51. c thp tng bi cc v t khu y, v c hi chng ng
Sriputta i n bng thn thng, trng nh v thin nhn ang
chi sng trn khng trung.
52. Sau khi ngn li ting tng hng v s kht mi, cc v c c
hnh tin n gn bc Ton Gic vi s knh cn, thn trng.
53. Sau khi n gn, cc v nhn thy ng Lnh o Th Gian, bc
t mnh chng ng, v sng sut, ng ln trn khng trung trng
t nh mt trng trn bu tri.
54. Cc v nhn thy ng Lnh o Th Gian tng t nh l cy tr
n ang chy rc, nh l tia chp trn khng trung, nh l mt
tri lc chnh ng.
55. Ton b nm trm v t khu nhn thy ng Lnh o Th Gian
ging nh l h nc su thm khng b chao ng, nh l a hoa
sen ang n r.
56. Hn h, mng r, vui sng, cc v chp tay ln v trong lc
knh l cc v qu xung du hiu bnh xe (ni bn chn) ca bc
o S.
57. V c i tr tu Sriputta, thin xo v nh v thin, c xem
nh tng ng vi loi hoa Koraa, nh l ng Lnh o Th
Gian.
13

Khuddakanikye Buddhavasapi

Ratanacakamanakao

58. Gajjit1 klameghova nluppalasamasdiso


iddhibalena2 asamo moggallno mahiddhiko.
59. Mahkassapopi ca thero uttattakanakasantibho
dhutague agganikkhitto thomito satthuvaito.
60. Dibbacakkhna yo aggo anuruddho mahga
tiseho bhagavato avidreva tihati.
61. patti-anpattiy satekicchya3 kovido
vinaye agganikkhitto upli satthuvaito.

62. Sukhumanipuatthapaividdho kathikna pavaro ga


isi mantniy putto puo nmti vissuto.

63. Etesa cittamaya opammakusalo muni


kakhacchedo mahvro kathesi attano gua.

64. Cattro te asakheyy koi yesa na yati


sattakyo ca kso cakkav ca nantak
buddhaa appameyya na sakk ete vijnitu.

65. Ki eta acchariya loke ya me iddhivikubbana


ae bah acchariy abbhut lomahasan.

66. Yadha tusite kye santusito nmaha tad


dasasahass samgamma yvanti pajal mama.
67. Kloya te4 mahvra uppajja mtukucchiya
sadevaka trayanto bujjhassu amata pada.
4. klo kho te - Machasa;
klo deva - Smu;
klo te - Pu.

1. gajjito - Smu.
2. iddhivisaye - Mavi.
3. satikicchya - Pu.

14

Tiu B Kinh - Pht S

Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

58. V c i thn lc Moggallna, vang ng nh l m my en,


c xem nh tng ng vi a sen xanh, l khng ai snh bng
v nng lc thn thng.
59. Cn v trng lo Mahkassapa tng t vng tinh luyn, c
cng nhn l v ng u trong c hnh u-, c (ch thin v
nhn loi) tn dng, c bc o S khen ngi.
60. ng u trong s cc v c thin nhn l Anuruddha, c
chng ng o, hng nht trong hng quyn thuc ca c Th
Tn, ang ng khng xa.
61. Upli l v rnh r v s phm ti, v s khng phm ti, v vic
sm hi ti, c cng nhn l v ng u v Lut, c bc o
S khen ngi.
62. V n s con trai ca b Mantn, phn tch ngha vi t v bn
nhy, ng u cc v Php s, c chng, c ni ting vi tn l
Pua.1
63. Bit c tm ca cc v y, ng Mu Ni l v thin xo v s so
snh, l ng i Hng, l v dt tr s nghi hoc, thuyt ging v
c hnh ca bn thn:
64. C bn iu khng th tnh m c v khng bit c im
tn cng ca cc iu y: Tp hp cc chng sanh, bu khng gian,
cc ci th gii v bin, tr tu v lng ca ch Pht; nhng iu
ny l khng th bit r.
65. C phi s bin ha thn thng ca ta l iu k diu th
gian? Cn c nhiu s vic khc na l k diu, phi thng, khin
lng dng ng.
66. Vo lc ta ti cung tri u Sut, khi y ta c tn l
Santusita. Cc v thuc mi ngn th gii t hi li chp tay
thnh cu ta rng:
67. Hi bc i Hng, gi l thi im ca Ngi. Hy sanh vo
bng m. Trong khi gip cho th gian lun c ch thin vt qua,
Ngi s gic ng o l Bt T.
1. Pua Mantniputta, con trai n B-la-mn Mantn, BvA. 51; l v nht v
thuyt Php (xem Kinh Trm Xe, Trung B Kinh I, bi kinh 24).

15

Khuddakanikye Buddhavasapi

Ratanacakamanakao

68. Tusit ky cavitvna yad okkam1 kucchiya


dasasahasslokadhtu kampittha dhara tad.

69. Yadha mtukucchito sampajnova nikkhami


sdhukra pavattent2 dasasahass pakampatha.3

70. Okkanti4 me samo natthi jtito abhinikkhame


sambodhiya aha seho dhammacakkappavattane.

71. Aho acchariya loke buddhna guamahantat


dasasahasslokadhtu chappakra pakampatha
obhso ca mah si acchera lomahasana.

72. Bhagav ca tamhi samaye lokajeho narsabho


sadevaka dassayanto iddhiy cakam jino.

73. Cakame cakakamantova kathesi lokanyako


antar na nivatteti catuhatthe cakame yath.5

74. Sriputto mahpao samdhijjhnakovido


paya pramippatto6 pucchati lokanyaka.

75. Kdiso te mahvra abhinhro narsabha


kamhi kle tay dhra patthit bodhimuttam.

76. Dna sla ca nekkhamma paviriya ca kdisa


khantisaccamadhihna mettupekkh ca kdis.
4. okkanti - Machasa.
5. tad - Smu.
6. prappattopi, Smu.

1. okkami - Smu.
2. pavattenti - Machasa.
3. pakamapittha - Mavi.

16

Tiu B Kinh - Pht S

Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

68. Lc ta h sanh vo bng (m) sau khi mng chung t ci


tri u Sut, khi y mi ngn th gii v qu t rng ng.
69. Khi ta ri khi bng m vi s gic tnh, mi ngn th gii
rng ng, tht ln ting Lnh thay!
70. Khng g snh bng vic nhp thai ca ta. T vic sanh ra,
trong vic ra i cao c, trong vic t mnh gic ng, v trong vic
chuyn vn bnh xe Chnh Php, ta l v ng u.
71. (Ch thin tht ln rng): i Tnh cht v i v c hnh
ca ch Pht l iu k diu trn i! Khi y, mi ngn th gii
rng ng su cch.1 V c nh sng v i xut hin. L iu
phi thng khin lng dng ng!
72. V vo khong thi gian y, trong lc hin ra cho th gian lun c
ch thin chim ngng, c Th Tn, bc Ti Thng ca th gian,
ng Nhn Ngu, bc Chin Thng i kinh hnh bng thn thng.
73. Ngay trong lc ang i kinh hnh ng kinh hnh, ng Lnh
o Th Gian thuyt ging. Nh th (ang i) trn con ng
kinh hnh (c chiu di) bn cnh tay, Ngi khng quay ngc tr
li (khi ang) vo khong gia (con ng).2
74. Sriputta, l v c i tr tu, thin xo v nh v thin, t
n s ton ho v tr tu, hi bc Lnh o Th Gian rng:
75. Bch ng i Hng, bc Nhn Ngu, li pht nguyn ca
Ngi l nh th no? Bch ng Sng Sut, s gic ng ti thng
c Ngi mong mi vo thi gian no?
76. B th, (tr) gii, xut ly, tr tu, tinh tn l nh th no? Nhn
ni, chn tht, quyt nh, t i, hnh x l nh th no?
1. Su cch l: tri t trong mi ngn th gii nghing t ng sang ty, t
ty sang ng, t bc qua nam, t nam qua bc, t trung tm ra bn ngoi, t bn
ngoi vo trung tm, BvA. 56.
2. Con ng kinh hnh ny ni di t th gii pha ng sang n th gii
pha ty. V c Pht i kinh hnh t u ng pha bn ny sang n im
cui con ng pha bn kia ch khng quay ngc tr li lc ang i vo
khong gia, BvA. 57.

17

Khuddakanikye Buddhavasapi

Ratanacakamanakao

77. Dasapram tay dhra kdis1 lokanyaka


katha upapram pu paramatthapram katha.
78. Tassa puho viyksi2 karavkamadhura giro3
nibbpayanto hadaya hsayanto sadevaka.
79. Attabuddhna jinna desita
nikita4 buddhaparampargata
pubbenivsnugatya buddhiy
paksay lokahita sadevake.
80. Ptipmojjajanana sokasallavinodana
sabbasampattipailbha cittikatv suotha5 me.
81. Madanimmadana sokanuda sasraparimocana6
sabbadukkhakkhaya magga sakkacca paipajjathti.
Ratanacakamanakao nihito.
--ooOoo--

5. puntha - Machasa.
6. sasramochana - Smu;
sasrasamatikkama - Pu.

1. kdisi - Machasa.
2. vykyi - Smu.
3. karavikamadhuragiro - Machasa.
4. niklita - Machasa.

18

Tiu B Kinh - Pht S

Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu

77. Bch ng Lnh o th gian sng sut, theo Ngi mi php


ton ho l nh th no? Th no l php ton ho bc trn c
trn ? Th no l php ton ho bc ti thng?
78. c v y hi, Ngi tr li vi ging ni ngt ngo (nh ging
ht) ca loi chim Karavka (ca-lng-tn-gi) lm mt m con tim,
lm hoan h th gian lun c ch thin.
79. Bng tr tu hng v cc kip sng trc y, Ngi ging gii
v Php c ch Pht qu kh l cc ng Chin Thng thuyt
ging, v lch s c truyn tha theo tun t ch Pht, l iu
li ch cho th gian lun c ch thin.
80. (c Pht ni rng:) (Lch s y) l iu lm sanh ln nim
hoan h vui mng, l s nh ln mi tn su mun, l vic thnh
tu tt c cc s chng t, cc ngi hy ch tm lng nghe ta.
81. (Lch s y) l iu lm tiu tan cc s m say, l s xua i
cc ni bun ru, l vic hon ton thot khi lun hi, l o l
tiu dit tt c kh au, cc ngi hy nghim trang theo di.
Dt Chng Con ng Kinh Hnh Bng Chu Bu.
--ooOoo--

19

Sumedhakath
1. Kappe ca satasahasse ca caturo ca asakhiye
amara nma nagara dassaneyya manorama.
2. Dasahi saddehi avivitta annapnasamyuta
hatthisadda assasadda bherisakharathni ca1
khdatha pivatha ceva annapnena ghosita.
3. Nagara sabbagasampanna sabbakammamupgata
sattaratanasampanna nnjanasamkula
samiddha devanagarava vsa puakammina.
4. Nagare amaravatiy sumedho nma brhmao
anekakoinicayo pahtadhanadhaav.
5. Ajjhyako mantadharo tia vednapragu
lakkhae itihse ca sadhamme prami gato.
6. Rahogato nisditv eva cintesaha tad
dukkho punabbhavo nma sarrassa ca bhedana
(sammohamaraa dukkha jarya abhimaddana).*
7. Jtidhammo jardhammo vydhidhammo caha sad
ajara amara khema pariyesissmi nibbuti.
8. Yannnima ptikya nn kuapaprita
chahayitvna gaccheyya anapekho2 anatthiko.
9. Atthi hehiti so maggo na so sakk na hetuye
pariyesissmi ta magga bhavato parimuttiy.
10. Yathpi dukkhe vijjante sukha nmapi vijjat
eva bhave vijjamne vibhavopi icchitabbako.
1. bherisakarathna ca - As.
* gthaddhamida sammohavinodaniy ahakathya dissate.
2. anapekkho - Machasa.

20

Phn Ni v Sumedha:
1. Vo thu bn a-tng-k v mt trm ngn kip,1 c thnh ph tn
Amara l ng nhn, xinh xn.
2. (Thnh ph ny) di do thc n nc ung v nhn nhp vi
mi loi m thanh nh ting voi, ting nga, ting trng, ting t v
v c, ting xe c, v cn c gii thiu v thc n nc ung: Xin
hy nhai, xin hy ung.
3. Thnh ph c y v mi yu t v thnh tu tt c hot
ng v ngh nghip, c y by loi chu bu, ng o vi
hng ngi, thnh vng t nh thnh ph ca ch thin, l ni c
ng ca nhng ngi c c thin nghip.
4. V B-la-mn tn Sumedha thnh ph Amaravat l c c
nhiu koi tin tch ly, c di do v ti sn v la go.
5. L v chuyn v phng tng, nm vng ch thut, thng tho ba
b V , t n s ton ho v khoa tng s, v truyn thuyt,
v v phn s chnh yu.
6. Khi y, sau khi ngi xung ni thanh vng ta suy ngh nh
vy: S ti sanh, s tiu hoi ca xc thn l kh. S m m, s
cht, s y a ca s gi l kh.
7. V trong khi lun c trng thi sanh, trng thi gi, trng thi
bnh hon, ta s tm cu s khng gi, s khng cht, s an n,
Nit Bn.
8. Hay l ta nn t b tm thn hi thi cht cha y cc loi cht
ph thi ny v tr thnh ngi khng vng bn, khng mong
cu?
9. o l y l c v s xut hin. o l y khng th khng c gc
gc. Ta s tm cu o l y hon ton gii thot khi hu.
10. Cng ging nh khi kh au c tm thy th iu gi l an lc
cng c tm thy, tng t nh th khi hu c tm thy th
phi hu cng l iu nn c mong mi.
1 Xem

thm phn Ph Ch trang 329.

21

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

11. Yathpi uhe vijjante apara vijjati stala


eva tividhaggi vijjante nibbna icchitabbaka.
12. Yathpi ppe vijjante kalyampi vijjati
evameva jti vijjante ajtipicchitabbak.1
13. Yath gthagato puriso taka disvna prita
na gavesati ta taka na doso takassa so.
14. Eva kilesamaladhova2 vijjante amatantae
na gavesati ta taka na doso amatantae.
15. Yath arhi pariruddho vijjante gamanapathe3
na palyati so puriso na doso ajasassa so.
16. Eva kilesapariruddho vijjamne sive pathe
na gavesati ta magga na doso sivamajase.
17. Yathpi bydhito puriso vijjamne tikicchake
na tikicchpeti ta vydhi na so doso tikicchake.
18. Eva kilesavydhhi dukkhito paripito4
na gavesati ta cariya na so doso5 vinyake.
19. Yathpi kuapa puriso kahe baddha jigucchiya
mocayitvna gaccheyya sukh ser saya vas.
20. Tathevima ptikya nn kuapasacaya6
chaayitvna7 gaccheyya anapekho8 anatthiko.
21. Yath uccrahnamhi9 karsa naranriyo
chaayitvna7 gacchanti anapekh anatthik.
5. na doso so - Smu, Machasa.
6. nn kuapaprita - Pu.
7. chahayitv - Smu.
8. anapekkho - Smu, Machasa, As.
9. usssahnamhi - Pu.

1. ajtipicchitabbaka - Smu.
2. kilesamaladhove - Dha. A. Smu,
kilesamaladhova - Machasa.
3. gamane pathe - Smu, As.
4. patipiito - Mavi.

22

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

11. Cng ging nh khi s nng c tm thy th iu khc l s


lnh cng c tm thy, tng t nh th khi ba loi la (tham,
sn, si) c tm thy th Nit Bn cng l iu nn c mong
mi.
12. Cng ging nh khi iu c c tm thy th iu thin cng
c tm thy, tng t y nh th khi sanh c tm thy th v
sanh cng l iu nn c mong mi.
13. Ging nh ngi b dnh phn nhn thy h nc y m
khng tm n h nc y, th vic sai tri y khng phi l ca h
nc.
14. Tng t nh vy, khi h nc Bt T c tm thy cho vic
gt ra bn nh phin no, ngi khng tm n h nc y th
iu sai tri khng phi l ca h nc Bt T.
15. Ging nh ngi b vy hm xung quanh bi nhng k i
nghch, khi con ng thot ra c tm thy, ngi y khng tu
thot th vic sai tri y khng phi l ca con ng.
16. Tng t nh vy, ngi b vy hm ton din bi phin no,
khi o l thnh thin c tm thy, ngi khng chu tm n
o l y th iu sai tri khng phi l ca o l thnh thin.
17. Cng ging nh ngi b bnh, khi v thy thuc c tm thy,
ngi khng cho (v thy thuc) cha tr cn bnh y th vic sai
tri y khng phi l ca v thy thuc.
18. Tng t nh vy, ngi b kh au, b hnh h ton din bi
nhng cn bnh phin no (nhng) khng chu tm n v thy th
iu sai tri y khng phi l ca v thy hng dn.
19. Cng ging nh ngi sau khi r b thy cht gh tm vng
c c th t n an lc, sng t ti, theo mun.
20. Tng t y nh th, sau khi t b tm thn hi thi tp hp
loi cht ph thi ny, ta c th tr thnh ngi khng vng bn,
khng mong cu.
21. Ging nh nhng ngi nam hoc n sau khi thi b phn
nh tiu ri ra i khng vng bn, khng mong cu.
23

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

22. EvamEvha ima kya nn kuapaprita


chaayitvna gacchissa vacca katv yath kui.
23. Yathpi jajjara nva palugga udakaghini1
sm chaetva2 gacchanti anapekh anatthik.
24. Evamevha ima kya navacchidda dhuvassava
chaayitvna gacchissa chinnanvava smik.
25. Yathpi puriso corehi gacchanto bhaamdiya
bhaacchedahaya disv chaayitvna gacchati.
26. Evamevamaya kyo mahcorasamo viya
pahyima gamissmi kusalacchedan bhay.
27. Evha cintayitvna nekakoisata dhana
nthnthna datvna himavantamupgami.
28. Himavantassa avidre3 dhammako nma pabbato
assamo sukato mayha paasl sumpit.
29. Cakama tattha mpesi pacadosavivajjita
ahaguasamupeta abhibalamhari.
30. Saka pajahi tattha navadosamupgata
vkacra nivsesi dvdasaguamupgata.4
31. Ahadosasamkia pajahi paaslaka
upgami rukkhamla guedasahupgata.5
32. Vpita ropita dhaa pajahi niravasesato
anekaguasampanna pavattaphalamdiyi.
33. Tattha padhna6 padahi nisajjahnacakame
abbhantaramhi satthe abhibalamappui.7
1. palugga udaghini - Machasa; palugga udakavhini - S.
2. chaetv - Machasa, Mavi.
3. himavanatasasvidre - Machasa.
4. dvdasaguupgata - Smu.
5. gue dasamupagata - Smu; guehi dasahupgata - As.
6. tatthappadhna - Machasa.
7. abhi balappui - Machasa

24

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

22. Tng t y nh th, sau khi t b tm thn c cht cha


loi ph thi ny ta s ra i ging nh ngi sau khi i tiu th
(ri khi) nh x.
23. Cng ging nh nhng ch nhn sau khi qung b con thuyn
c k, r ri, c s r r nc, th ra i khng cn vng bn,
khng mong cu.
24. Tng t y nh th, sau khi t b tm thn c chn khiu
thng xuyn tit ra cht d ny, ta s ra i ging nh nhng ch
nhn qung b con thuyn b v tan.
25. Ging nh ngi mang theo hng ha i cng bn trm cp,
sau khi nhn thy ni lo s bi vic cp git hng ha, lin tch
bit ra i.
26. Tng t y nh th, thn ny c v tng ng vi k
cp ln, ta s chi b thn ny v ra i, thot khi ni s hi v
vic b cp ot thin php.
27. Sau khi suy ngh nh th, ta b th ca ci hng trm koi1 n
nhng ngi c ni nng ta ln nhng ngi khng ni nng ta
ri i n Hy-m-lp sn.
28. khng xa Hy-m-lp sn, c ngn ni tn Dhammaka l khu
n c kho c to lp dnh cho ta c ngi nh l kho c xy
dng.2
29. Ni y ta to ra ng kinh hnh khng phm vo nm iu
sai tri.3 Ta t c nng lc ca thng tr hi tm c tnh.4
30. ni y ta qung b tm vi chong lin quan n chn iu
sai tri.5 Ta mc y phc v cy c c mi hai c tnh.6
31. Ta t b ngi nh l dnh lu tm iu sai tri.7 Ta i n ng
gc cy c c mi c tnh.8
32. Ta hon ton t b m cc c gieo c trng. Ta
th dng tri cy ri rng c hi v s c tnh.
33. Ti ni y, ta ra sc n lc trong vic ngi, ng, i kinh hnh.
Ta t c nng lc ca thng tr trong thi gian by ngy.
1. 1 koi = 1o triu, 100 koi = 1 t, hng trm koi = nhiu t.
2. Do thin t Vissakamma thc hin theo lnh ca Cha Tri Sakka, BvA. 75.
3-8. Xem them phn Ph Ch trang 330.

25

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

34. Eva me siddhippattassa vasbhtassa ssane


dpakaro nma jino uppajji lokanyako.
35. Uppajjante ca jyante bujjhante dhammadesane
caturo nimitte nddasa jhnaratisamappito.
36. Paccantadesavisaye nimantetv tathgata
tassa gamana magga sodhenti tuhamnas.
37. Aha tena samayena nikkhamitv sakassam
dhunanto vkacrni gacchmi ambare tad.
38. Vedajta jana disv tuhahaha pamodita
orohitvna gagan mnuse pucchi tvade.
39. Tuhahaho pamudito vedajto mahjano
kassa sodhyati maggo ajasa vaumyana.
40. Te me puh bykarisu1 buddho loke anuttaro
dpakaro nma jino uppajji lokanyako
tassa sodhyate maggo2 ajasa vaumyana.
41. Buddhoti mama sutvna pti uppajji tvade
buddho buddhoti kathayanto somanassa pavedayi.
42. Tattha hatv vicintesi tuho saviggamnaso
idha bjni ropissa khao ce m upaccag.
43. Yadi buddhassa sodhetha ekoksa dadtha me
ahampi sodhayissmi ajasa vaumyana.
44. Adasu te mamoksa sodhetu ajasa tad
buddho buddhoti cintento magga sodhemaha tad.
1. viyksu - Smu; viykasu - Machasa.
2. sodhyati patho - Pu; sodhyati maggo - Smu, Machasa.

26

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

34. Nh th, khi ta t c s thnh tu (nm thng tr, ng thng)


v tr nn t ti trong php tu tp (ca o s), th ng Chin Thng
tn Dpakara, v Lnh o Th Gian, hin khi.
35. m chm trong s tha thch ca thin, ta khng chng kin
bn iu bo hiu v s nhp thai, n sanh, gic ng, v thuyt
ging Gio Php.
36. (Nhng ngi dn) khu vc bin a, sau khi thnh mi c
Nh Lai, dn sch s con ng ng n ca Ngi vi tm tr hn
h.
37. Vo lc by gi, sau khi ri khi khu n c ca bn thn, ta, khi
y, va i trn khng trung va chnh li b y phc bng v cy.
38. Nhn thy dn chng trn ngp nim phn khi, hn h, mng
r, vui sng, ta t khng trung p xung ri lp tc hi mi
ngi rng:
39. ng o dn chng c hn h, mng r, vui sng, trn
ngp nim phn khi. o l, con ng, li i, ng vo c dn
sch s cho ai vy?
40. c ta hi, h p rng: c Pht, bc Ti Thng th
gian, ng Chin Thng, v Lnh o Th Gian tn l Dpakara
hin khi. o l, con ng, li i, ng vo c dn sch s
cho v y.
41. Khi nghe rng: c Pht, php h sanh khi n ta ngay lp
tc. Ta by t tm hoan h, tht ln rng: c Pht! c Pht!
42. ng ti ni y, vi tm tr phn chn, hn h, ta suy ngh:
Ta s gieo cc nhn lnh ni y (c Pht). ng nhin ch
thi khc tri i (ri ni rng):
43. Nu cc ngi dn sch s v c Pht. Xin cc ngi hy
nhng cho ti mt khu vc. Ti cng s dn sch s con ng, li
i, ng vo.
44. Ri h nhng cho ta dn sch s con ng mt khu vc.
Khi y, ta lm sch s con ng trong lc ngh tng n c
Pht! c Pht!

27

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

45. Anihite mamokse dpakaro mahmuni


cathi satasahassehi chaabhiehi tdihi
khsavehi vimalehi paipajji ajasa jino.
46. Paccuggaman vattanti vajjanti bheriyo bah
modit naramar sdhukra pavattayu.
47. Dev manusse passanti manusspi ca devat
ubhopi te pajalik anuyanti tathgata.
48. Dev dibbehi turiyehi manuss mnusehi1 ca
ubhopi te vajjayant anuyanti tathgata.
49. Dibba mandrava puppha paduma pricchattaka
diso disa okiranti ksanabhagat mar.
50. Campaka salala npa ngapunngaketaka
diso disa ukkhipanti bhmitalagat nar.
51. Kese mucitvaha tattha vkavraca cammaka
kalale pattharitvna avakujjo nipajjaha.
52. Akkamitvna ma buddho saha sissehi gacchatu
m na kalale akkamittho hitya me bhavissati.
53. Pahaviya2 nipannassa eva me si cetaso
icchamno aha ajja kilese jhpaye mama.
54. Ki me atavesena dhamma sacchikatenidha
sabbata ppuitv buddho hessa sadevake.
55. Ki me ekena tiena purisena thmadassin
sabbata ppuitv santressa sadevake.
56. Imin me adhikrena katena purisuttame
sabbauta ppuitv3 tremi janata bahu.
1. mnusakehi - Smu.
2. pathaviya - Machasa; puthuviy - Pu.
3. ppumi - Mavi.

28

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

45. Khi khu vc ca ta cn cha hon tt, bc i Hin Trit, ng


Chin Thng Dpakara, cng vi bn trm ngn v Lu Tn khng
cn nhim c su thng tr (lc thng) nh th y, bc ln con
ng.
46. Nhiu ngi di chuyn t pha i din, h v ku nhng chic
trng. Ch thin v nhn loi vui mng tht ln ting Lnh
thay!
47. Ch thin ngm nhn loi ngi. V loi ngi cng nhn ngm
ch thin. C hai nhm y cng chp tay ln i theo sau c Nh
Lai.
48. Ch thin vi nhc kh ci tri, loi ngi vi nhc kh ca nhn
gian, c hai nhm y va trnh tu va i theo sau c Nh Lai.
49. Ch thin di chuyn trn bu tri trong khng gian ri rc hoa
Mn--la, hoa sen, hoa san h ca ci tri xung hng ny hng
n.
50. Loi ngi di chuyn trn b mt tri t nm cc bng hoa
Chm-pa, bng hoa Salala, bng hoa Npa, bng hoa Nga,
Punnga, v Ketaka ta khp cc phng.
51. Ti ni y, sau khi xa tc, ta tri ra b y phc v cy v da th
trn bi bn ly, ri ta nm sp xung (ni rng):
52. Xin c Pht hy bc ln (ngi) con. Xin Ngi cng cc
t hy tin bc. Xin cc v ch bc i ch y trong bn ly;
(vic ny) s em li s li ch cho con.
53. Khi ang nm trn mt t, t tng nh vy khi n ta:
(Nu) mong mun, ta c th thiu t cc phin no ca ta trong
ngy hm nay.
54. Ta c c g y khi chng c Gio Php theo phng thc
khng c ting tm? Ta nn thnh tu qu v Ton Tri v tr
thnh c Pht th gian c c ch thin.
55. Ta c c g khi l ngi bit c sc mnh (ca bn thn)
li vt qua ch mt mnh? Ta nn thnh tu qu v Ton Tri v
gip cho th gian lun c ch thin vt qua.
56. Vi hnh ng hng thng ny ca ta c thc hin
n bc Ti Thng Nhn, ta s thnh tu qu v Ton Tri v s
gip cho nhiu chng sanh vt qua.
29

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

57. Sasrasota chinditv viddhasetv tayo bhave


dhammanva samruyha santressa sadevake.
58. Manussatta ligasampatti hetu satthradassana
pabbajjguasampatti adhikro ca chandat
ahadhammasamodhn abhinhro samijjhati.
59. Dpakaro lokavid hutna paiggaho
usssake ma hatvna ida vacanamabrvi.
60. Passatha ima tpasa jaila uggatpana
aparimeyye ito kappe buddho loke bhavissati.
61. Ahu1 kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.*
62. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato*
tattha pysamaggayha2 nerajaramupehiti.
63. Nerajarya tramhi pysa dya3 so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
64. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro4
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
65. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
66. Ansav vtarg5 santacitt samhit
kolito upatisso ca agg hessanti svak.
67. nando nmupahko upahissati ta jina
khem uppalava ca agg hessanti svik.
68. Ansav vtarg5 santacitt samhit
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
1. atha - Smu.
* pdadvayamida shaakkhara muddita potthake na dissate.
2. pyasamaggayha - Smu; passa paggayha - Sy.
3. pyasa ad - Smu; pysa - adi - Machasa, Sy.
4. naruttaro - Smu; anuttara - Sy.
5. vtamal - Smu.

30

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

57. Sau khi ct t ging chy lun hi v ph hy ba ci (ti


sanh), ta s ng ln con thuyn Chnh Php v s gip cho th gian
lun c ch thin vt qua.
58. S pht nguyn c thnh tu nh vo s tng hp ca tm
php: Bn thn l loi ngi, thnh tu nam cn, c chng t, nhn
thy bc o S, l v xut gia, hi c hnh, c hnh ng hng
thng, v lng c mun.1
59. ng Thng Sut Th Gian Dpakara, v th nhn cc vt cng
dng, ng k cn nh u ca ta v ni li ny:
60. Cc ngi hy nhn ngi o s tc bn c kh hnh cao tt
ny. Trong v lng kip tnh t thi im ny, (ngi ny) s tr
thnh v Pht th gian.
61. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
62. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
63. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
64. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha (*).
65. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
66. Kolita v Upatissa khng cn lu hoc, tham i la, c tm
an tnh v nh tnh, s l (hai v) Thinh Vn hng u.
67. V th gi tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
68. (Hai v) khng cn lu hoc, tham i la, c tm an tnh v
nh tnh. Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l
Assattha.
1. Xem thm phn Ph Ch trang 331. T cu k 60-69 l li ch nguyn ca c
Pht Dpakara cho B Tt Sumedha. Li ch nguyn ny s c 23 v Pht k
tip lp li ch nguyn cho v B Tt tin thn ca c Pht Gotama.

31

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

69. Citto ca hatthavako agg hessantpahak


uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
70. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
71. Ukkuhisadda vattenti1 apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
72. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
73. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
74. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
75. Dpakaro lokavid hutna paiggaho
mama kamma pakittetv dakkhia padamuddhari.
76. Ye tatthsu jinaputt padakkhamakasu ma
dev manuss asur ca abhivdetvna pakkamu.
77. Dassana me atikkante sasaghe lokanyake
sayan vuhahitvna pallakambhuji tad.
78. Sukhena sukhito homi pmojjena pamodito
ptiy ca abhissanno pallaka bhuji tad.
79. Pallakena nisditv eva cintesaha tad
vasbhto aha jhne abhiprami gato.
80. Sahassiyamhi lokamhi isayo natthi me sam
asamo iddhidhammesu alabhi disa sukha.
81. Pallakbhjena mayha dasasahassdhivsino
mahnda pavattesu dhuva buddho bhavissasi.
1. ukkuh sadd - Smu.

32

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

69. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.


Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.1
70. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
71. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
72. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
73. Ging nh nhng ngi bng ngang ging sng khng t
c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi t
c bn b bn di.
74. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
75. ng Thng Sut Th Gian Dpakara, v th nhn cc vt cng
dng, cng b v hnh ng ca ta ri i nhiu quanh ta.2
76. Cc v Thch t hin din ti ni y i nhiu quanh (ta). Ch
thin, nhn loi, v cc A-tu-la nh l (ta) ri ra i.
77. Khi v Lnh o Th Gian cng hi chng i khi tm nhn
ca ta, khi y ta t ch nm vn dy ri xp vo th kit gi.
78. Khi y, ta c an lc vi s an lc, c vui sng vi s vui
sng, v trong khi c trn ngp vi php h, v ta xp vo t
th kit gi.
79. Sau khi ngi xung vi t th kit gi, khi y ta suy ngh nh
vy: c t ti trong php thin, ta t n s ton ho v
thng tr.
80. trong (mi) ngn th gii, cc n s ngang bng vi ta l
khng c. Khng c v no bng v cc php thn thng. Ta t
c s an lc nh th y.
81. Vi t th kit gi ca ta, c dn mi ngn th gii pht ra
li ni vang di rng: Chc chn ngi s tr thnh c Pht.
1. Dch theo t s l: Tui th ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
V tui th ca c Pht Gotama ch l tm mi nm nn c dch nh trn.
2. Dch theo t s l ri nng bn chn phi ln thay v hng vai phi
nhiu quanh. Ch Gii cp c hai cch dch, BvA. 99.

33

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

82. Y pubbe bodhisattna pallakavarambhuje


nimittni padissanti tni ajja padissare.

83. Sta vyapagata hoti uhaca upasammati


tni ajja padissanti dhva buddho bhavissasi.

84. Dasasahass lokadhtu nissadd hoti nirkul


tni ajja padissanti dhuva buddho bhavissasi.

85. Mahvt na vyanti na sandanti savantiyo


tni ajja padissanti dhuva buddho bhavissasi.

86. Thalaj dakaj pupph sabbe pupphanti tvade


tepajja pupphit sabbe dhuva buddho bhavissasi.

87. Lat v yadi v rukkh phalabhr honti tvade


tepajja phalit sabbe dhuva buddho bhavissasi.

88. ksah ca bhummah ratan jotanti tvade


tepajja ratan jotanti dhuva buddho bhavissasi.

89. Mnusak ca dibb ca turiy vajjanti tvade


tepajjubho abhiravanti dhuva buddho bhavissasi.

90. Vicittapupph gagan abhivassanti tvade


tepi ajja padissanti dhuva buddho bhavissasi.

91. Mahsamuddo bhujati dasasahass pakampati


tepajjubho abhiravanti dhuva buddho bhavissasi.

34

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

82. Trc y, nhng im bo hiu no c th hin khi cc


v B Tt xp vo t th kit gi cao qu, nhng iu y c th
hin ngy hm nay.
83. S lnh lo c bin i v s nng ny c lng du. Nhng
iu y c th hin ngy hm nay; chc chn ngi s tr thnh
c Pht.
84. Mi ngn th gii khng c ting ng v khng b chn rn.
Nhng iu y c th hin ngy hm nay; chc chn ngi s tr
thnh c Pht.
85. Cc cn gi ln ngng thi, cc ging nc ngng chy.
Nhng iu y c th hin ngy hm nay; chc chn ngi s tr
thnh c Pht.
86. Cc bng hoa mc trn t v mc trong nc, tt c lp
tc n hoa. Tt c nhng bng hoa y cng c n ra ngy hm
nay; chc chn ngi s tr thnh c Pht.
87. V nu l nhng dy leo hay l nhng cy ci th lp tc tr
thnh tru nng nhng qu. Tt c cc cy y cng c kt tri
ngy hm nay; chc chn ngi s tr thnh c Pht.
88. trn khng trung v t lin, cc chu bu lp tc rc
sng. Cc chu bu y cng rc sng ngy hm nay; chc chn
ngi s tr thnh c Pht.
89. Cc loi nhc c ca loi ngi v ca ci tri lp tc tu nhc.
C hai loi nhc c y cng trnh tu ngy hm nay; chc chn
ngi s tr thnh c Pht.
90. Nhng bng hoa cc loi lp tc ri xung t bu tri.
Chng cng c th hin ngy hm nay; chc chn ngi s tr
thnh c Pht.
91. i dng li ra xa, mi th gii rng ng. C hai vic y
cng m ngy hm nay; chc chn ngi s tr thnh c Pht.
35

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

92. Nirayesu dasasahass1 agg nibbanti tvade


tepajja nibbut agg dhuva buddho bhavissasi.
93. Vimalo hoti suriyo sabb2 dissanti trak
tepi ajja padissanti dhuva buddho bhavissasi.
94. Anovahena udaka mahiy ubbhijji tvade
tampajjubbhijjate mahiy dhuva buddho bhavissasi.
95. Trga virocanti nakkhatt gaganamaale
viskh candimayutt dhuva buddho bhavissasi.
96. Khilsay darsay nikkhamanti saksay
tepajja say chuddh dhuva buddho bhavissasi.
97. Na hoti arati sattna santuh honti tvade.
tepajja sabbe santuh dhuva buddho bhavissasi.
98. Rog tanupasammanti jighacch ca vinassati
tni ajja padissanti dhuva buddho bhavissasi.
99. Rgo tad tanu hoti doso moho vinassati
te pajja vigat sabbe dhuva buddho bhavissasi.
100. Bhaya tad na bhavati ajjapeta padissati
tena ligena jnma dhuva buddho bhavissasi.
101. Rajonuddhasati uddha ajjapeta padissati
tena ligena jnma dhuva buddho bhavissasi.
102. Anihagandho pakkamati dibbagandho pavyati
sopajja vyati gandho dhuva buddho bhavissasi.
1. nirayepi dasasahassesa - Machasa, As;
nirayesu dasasahasssu - Mavi.
2. sabbe - Smu.

36

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

92. Mi ngn ngn la cc a ngc lp tc c dp tt. Cc


ngn la y cng c dp tt ngy hm nay; chc chn ngi s
tr thnh c Pht.
93. Mt tri khng b u m, tt c cc ngi sao c nhn thy. Cc
vic y cng c th hin ngy hm nay; chc chn ngi s tr
thnh c Pht.
94. Du khng c ma nhng nc lp tc c phun ln t mt
t. Nc y cng c phun ln t mt t ngy hm nay; chc
chn ngi s tr thnh c Pht.
95. Cc chm sao, cc v tinh t chiu sng trn vm tri. Chm
sao Viskh c lin kt vi mt trng; chc chn ngi s tr
thnh c Pht.
96. Cc loi th hang, cc loi th hc ri khi ch ng ca
chng. Chng cng chi t ch ng ngy hm nay; chc chn ngi
s tr thnh c Pht.
97. Khng c s khng vui thch cc chng sanh, h lp tc tr
nn hn h. Tt c bn h cng hn h ngy hm nay; chc chn
ngi s tr thnh c Pht.
98. Tt bnh c gim thiu v nn i c tiu tr. Cc iu y
cng c th hin ngy hm nay; chc chn ngi s tr thnh c
Pht.
99. Khi y, tham dc tr nn nh nhoi, sn hn si m c tiu tr.
Tt c cc iu y cng bin mt ngy hm nay; chc chn ngi
s tr thnh c Pht.
100. Khi y, ni s hi khng hin din. iu y cng c th hin
ngy hm nay. Vi hin tng y, chng ti bit c chc chn
ngi s tr thnh c Pht.
101. Bi bm khng bc ln pha bn trn. iu y cng c th
hin ngy hm nay. Vi hin tng y, chng ti bit c chc
chn ngi s tr thnh c Pht.
102. Mi kh chu bin i. Mi hng ca ci tri ta n. Hng
thm y cng ta ra ngy hm nay; chc chn ngi s tr thnh
c Pht.
37

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

103. Sabbe dev padissanti hapayitv arpino


tepajja sabbe dissanti dhuva buddho bhavissasi.
104. Yvat niray nma sabbe dissanti tvade
tepajja sabbe dissanti dhuva buddho bhavissasi.
105. Ku kav sel ca na hontvara1 tad
ksabht tepajja dhuva buddho bhavissasi.
106. Cut ca upapatti ca khae tasmi na vijjati
tni ajja padissanti dhuva buddho bhavissasi.
107. Daha paggaha viriya m nivatti2 abhikkama
mayampeta pajnma dhuva buddho bhavissasti.
108. Buddhassa vacana sutv dasasahassna cbhaya
tuhahaho3 pamudito eva cintesaha tad.
109. Advejjhavacan buddh amoghavacan jin
vitatha natthi buddhna dhuva buddho bhavmaha.
110. Yath khitta nabhe leu dhuva patati bhmiya
tatheva buddhasehna vacana dhuvasassata
vitatha natthi buddhna dhuva buddho bhavmaha.
111. Yathpi sabbasattna maraa dhuvayassata
tatheva buddhasehna vacana dhuvasassata
vitatha natthi buddhna dhuva buddho bhavmaha.
112. Yath rattikkhaye patte suriyassuggamana dhuva
tatheva buddhasehna vacana dhuvasassata
vitatha natthi buddhna dhuva buddho bhavmaha.
1. hontvaraa - Smu.
2. m nivatta - Machasa.
3. hahatuh - Smu.

38

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

103. Tt c ch thin u hin ra ngoi tr cc v ci v sc. Tt


c cc v y cng c nhn thy ngy hm nay; chc chn ngi s
tr thnh c Pht.
104. Cho n cc ni gi l a ngc, ton b lp tc c nhn
thy. Tt c cc ni y cng c nhn thy ngy hm nay; chc
chn ngi s tr thnh c Pht.
105. Khi y, cc bc tng thnh, cc cnh ca, v cc tng
khng cn l cc vt chng ngi. Ngy hm nay, chng cng u
tr thnh nhng khong khng; chc chn ngi s tr thnh c
Pht.
106. S cht v s ti sanh khng xy ra vo thi khc y. Chng
khng c nhn thy ngy hm nay; chc chn ngi s tr thnh
c Pht.
107. Hy n lc tinh tn mt cch bn b. Ch c quay lui, hy tin
bc. Chng ti cng bit r iu ny; chc chn ngi s tr thnh
c Pht.
108. Nghe c li ni ca c hai l ca c Pht v ca (ch thin)
mi ngn th gii, khi y ta tr nn hn h, mng r, vui sng, v
suy ngh nh vy:
109. Ch Pht, cc ng Chin Thng khng c ni hai li, khng
c li ni r di. Ch Pht khng c s di tr, chc chn ta s tr
thnh v Pht.
110. Ging nh cc t c nm khong khng th chc chn ri
xung t, tng t y nh th li ni ca ch Pht l chc chn v
c c s. Ch Pht khng c s di tr, chc chn ta s tr thnh v
Pht.
111. Cng ging nh s cht ca tt c chng sanh l chc chn v
c c s, tng t y nh th li ni ca ch Pht ti thng l chc
chn v c c s. Ch Pht khng c s di tr, chc chn ta s tr
thnh v Pht.
112. Ging nh khi m tn n th c s mc ln ca mt tri l
iu chc chn, tng t y nh th li ni ca ch Pht ti thng
l chc chn v c c s. Ch Pht khng c s di tr, chc chn
ta s tr thnh v Pht.
39

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

113. Yath nikkhantasayanassa shassa nadana dhuva


tatheva buddhasehna vacana dhuvasassata
vitatha natthi buddhna dhuva buddho bhavmaha.
114. Yath pannasattna bhramoropana dhuva
tatheva buddhasehna vacana dhuvasassata
vitatha natthi buddhna dhuva buddho bhavmaha.
115. Handa buddhakare dhamme vicinmi ito cito
uddha adho dasadis yvat dhammadhtuy.
116. Vicinanto tad dakkhi1 pahama dnaprami
pubbakehi maheshi anucia mahpatha.
117. Ima tva pahama tva daha katv samdiya
dnapramita gaccha yadi bodhi pattumicchasi.
118. Yathpi kumbho sampuo yassa kassaci adhokato
vamate udaka nissesa na tattha parirakkhati.
119. Tatheva ycake disv hnamukkahamajjhime
dadhi dna nissesa kumbho viya adhokato.
120. Na hete ettakyeva buddhadhamm bhavissare
aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
121. Vicinanto tad dakkhi1 dutiya slaprami
pubbakehi maheshi asevitanisevita.
122. Ima tva dutiya tva daha katv samdiya
slapramita gaccha yadi bodhi pattumicchasi.
123. Yathpi camar vla2 kismci3 patilaggita
upeti maraa tattha na vikopeti vladhi.
124. Tatheva tva catusu bhmsu slni paripraya
parirakkha sabbad sla camar viya vladhi.
1. taddakkhi - Smu, Machasa.
2. va - Smu.
3. kismici - Machasa.

40

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

113. Ging nh ting rng ca con s t khi ri khi ch nm l


iu chc chn, tng t y nh th li ni ca ch Pht ti thng
l chc chn v c c s. Ch Pht khng c s di tr, chc chn
ta s tr thnh v Pht.
114. Ging nh vic h sanh ca cc sn ph l iu chc chn,
tng t y nh th li ni ca ch Pht ti thng l chc chn v
c c s. Ch Pht khng c s di tr, chc chn ta s tr thnh v
Pht.
115. Vy, ta hy xem xt cc php to thnh qu v Pht t ni ny
v t ni ny, bn trn (ci tri), bn di (ci nhn loi), v
cc phng hng cho n tn bn th ca cc php y.
116. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th nht l s ton
ho v b th (b th ba-la-mt), l o l thnh thang c thc
hnh bi cc v i n s tin bi.
117. Ngi hy cng c v th tr cho c php th nht ny. Ngi
hy t n s ton ho v b th nu ngi mun t c qu v
Gic Ng.
118. Cng ging nh ci chum c cha y b p ngc li bi
bt c ngi no th tun nc ra khng cn d st, hon ton
khng gi li trong .
119. Tng t y nh th, khi nhn thy nhng ngi cu xin du hn,
sang, hay trung bnh, ngi hy cho ra vt th khng cha li v nh
ci chum c p ngc.
120. Nhng cc php tu thnh Pht s khng ch c chng y, ta s
xem xt cc iu khc cng l cc php lm chn mui s gic ng.
121. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th nh l s ton
ho v gii c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
122. Ngi hy cng c v th tr cho c php th nh ny. Ngi
hy t n s ton ho v gii nu ngi mun t c Gic Ng.
123. Cng ging nh con b mng c ci ui b vng vo bt c vt
g th chp nhn ci cht ti ni y ch khng lm t ci ui.
124. Tng t y nh th, ngi hy lm trn cc gii lut trong
bn lnh vc,1 hy lun lun gn gi vn ton gii lut ging nh l
con b mng h tr ci ui vy.
2. Bn lnh vc ca gii l: thu thc trong gii bn Ptimokkha, thu thc cc gic
quan, nui mng thanh tnh, v lin quan n cc vt dng, BvA. 106.

41

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

125. Na hete ettakyeva buddhadhamm bhavissare


aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
126. Vicinanto tad dakkhi tatiya nekkhammaprami
pubbakehi maheshi sevitanisevita.
127. Ima tva tatiya tva daha katv samdiya
nekkhammaprami1 gaccha yadi bodhi pattumicchasi.
128. Yath andughare puriso ciravuttho dukhaddito
na tattha rga abhijaneti mutti yeva gavesati.
129. Tatheva tva sabbabhave passa andughare viya
nekkhammbhimukho hohi bhavato parimuttiy.
130. Na hete ettakyeva, buddhadhamm bhavissare
aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
131. Vicinanto tad dakkhi catuttha paprami
pubbakehi maheshi sevitanisevita.
132. Ima tva catuttha tva daha katv samdiya
papramita2 gaccha yadi bodhi pattumicchasi.
133. Yathpi3 bhikkhu bhikkhanto hnamukkahamajjhime
kulni na vivajjento eva labhati ypana.
134. Tatheva tva sabbakla paripucchanto budha jana
papramita2 gantv sambodhi ppuissasi.
135. Na hete ettakyeva buddhadhamm bhavissare
aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
136. Vicinanto tad dakkhi pacami viriyaprami4
pubbakehi maheshi sevitanisevita.

1. nekkhammapramita - Sy, Machasa.


2. paya prami - Mavi.
3. yathhi - Mavi.
4. viriya prami - Machasa.

42

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

125. Nhng cc php to thnh qu v Pht s khng ch c chng y,


ta s xem xt cc iu khc na cng l cc php lm chn mui s
gic ng.
126. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th ba l s ton
ho v xut ly c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
127. Ngi hy cng c v th tr cho c php th ba ny. Ngi
hy t n s ton ho v xut ly nu ngi mun t c qu v
Gic Ng.
128. Ging nh ngi sng lu trong nh t, b hnh h kh s,
khng khi ln lng i luyn i vi ni y m tm cu ch mi s t
do.
129. Tng t y nh th, ngi hy nhn tt c cc ci ti sanh (dc
gii, sc gii, v sc gii) nh l cc nh t. Hy hng v xut ly
nhm n s hon ton gii thot khi cc ci.
130. Nhng cc php to thnh qu v Pht s khng ch c chng y,
ta s xem xt cc iu khc na cng l cc php lm chn mui s
gic ng.
131. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th t l s ton
ho v tr tu c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
132. Ngi hy cng c v th tr cho c php th t ny. Ngi
hy t n s ton ho v tr tu nu ngi mun t c qu v
Gic Ng.
133. Cng ging nh v t khu trong khi i kht thc khng b qua
cc gia nh du hn, sang, hay trung lu, v t c phng tin
sinh sng nh th y.
134. Tng t y nh th, trong khi vn hi ngi c tr tu vo mi
thi im, ngi s t n s ton ho v tr tu v s thnh tu
qu v Ton Gic.
135. Nhng cc php to thnh qu v Pht s khng ch c chng y,
ta s xem xt cc iu khc na cng l cc php lm chn mui s
gic ng.
136. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th nm l s ton
ho v tinh tn c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
43

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

137. Ima tva pacama tva daha katv samdiya


viriyapramita gaccha yadi bodhi pattumicchasi.
138. Yathpi sho migarj nisajjahnacakame
alnaviriyo hoti paggahitamano tad.
139. Tatheva tva1 sabbabhave paggaha viriya daha
viriyapramita gantv sambodhi ppuissasi.
140. Na hete ettakyeva buddhadhamm bhavissare
aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
141. Vicinanto tad dakkhi chahama khantiprami
pubbakehi maheshi sevitanisevita.
142. Ima tva chahama tva daha katv samdiya
tattha advejjhamanaso2 sambodhi ppuissasi.
143. Yathpi pahav3 nma sucimpi asucimpi ca
sabba sahati nikkhepa na karoti paigha daya.4
144. Tatheva tvampi sabbesa sammnvamnakkhamo5
khantipramita gantv sambodhi ppuissasi.
145. Na hete ettakyeva buddhadhamm bhavissare
aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
146. Vicinanto tad dakkhi sattama saccaprami
pubbakehi maheshi sevitanisevita.
147. Ima tva sattama tva daha katv samdiya
tattha advejjhavacano sambodhi ppuissasi.
1. tvampi - Smu.
2. advajjhamnaso - Machasa.
3. pathav - Machasa.
4. tay - Pu.
5. sammnanvamnanakkhamo - Mavi;
sabbabhave sammnanacimna kakhamo - Pu.

44

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

137. Ngi hy cng c v th tr cho c php th nm ny. Ngi


hy t n s ton ho v tinh tn nu ngi mun t c qu v
Gic Ng.
138. Cng ging nh con s t, vua cc loi th, trong khi ngi, ng,
i ti lui, c s tinh tn khng u oi v c tm cnh gic vo khi y.
139. Tng t y nh th, ti tt c cc ci ti sanh ngi hy n lc
s tinh tn bn vng, sau khi t n s ton ho v tinh tn ngi
s thnh tu qu v Ton Gic.
140. Nhng cc php to thnh qu v Pht s khng ch c chng y,
ta s xem xt cc iu khc na cng l cc php lm chn mui s
gic ng.
141. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th su l s ton
ho v nhn ni c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
142. Ngi hy cng c v th tr cho c php th su ny. Vi
tm tr khng chao ng trong php y, ngi s thnh tu qu v
Ton Gic.
143. Cng ging nh tri t chu ng tt c cc vt qung b, c
sch s ln d dy, khng t ra bc bi hay thch th.
144. Tng t y nh th, ngi cng hy chp nhn s trng vng
hoc khinh khi ca tt c, sau khi t n s ton ho v nhn ni
ngi s thnh tu qu v Ton Gic.
145. Nhng cc php to thnh qu v Pht s khng ch c chng y,
ta s xem xt cc iu khc na cng l cc php lm chn mui qu
v Gic Ng.
146. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th by l s ton
ho v chn tht c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
147. Ngi hy cng c v th tr cho c php th by ny. Khng
c ni hai li trong php ny (th) ngi s thnh tu qu v Ton
Gic.

45

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

148. Yathpi osadh nma tulbht sadevake


samaye utuvasse1 v nevokkamati2 vthito.
149. Tatheva tvampi saccesu m okkami hi3 vthito
saccapramita gantv sambodhi ppuissasi.
150. Na hete ettakyeva buddhadhamm bhavissare
aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
151. Vicinanto tad dakkhi ahama adhihnaprami
pubbakehi maheshi sevitanisevita.
152. Ima tva ahama tva daha katv samdiya
tattha tva acalo hutv sambodhi ppuissasi.
153. Yathpi pabbato selo acalo suppatihito
na kampati bhusavtehi sakahneva tihati.
154. Tatheca tvampi adhihne sabbad acalo bhava
adhihnaprami4 gantv sambodhi ppuissasi.
155. Na hete ettakyeva buddhadhamm bhavissare
aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
156. Vicinanto tad dakkhi navama mettprami
pubbakehi maheshi sevitanisevita.
157. Ima tva navama tva daha katv samdiya
mettya asamo hohi yadi bodhi pattumicchasi.
158. Yathpi udaka nma kalye ppake jane
sama pharati stena pavheti rajomala.5
1. utuvae - Pu.
2. na vokkamati - Smu, Machasa, Sy; na okkamati - As.
3. ntikkama hi - Smu; m vokkama hi - Machasa; m vokkami hi - Mavi; m
vokkamasi - Sy.
4. adhihna pramita - Smu, Machasa.
5. raja mala - Pu.

46

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

148. Cng ging nh (ngi sao) Osadh, c trng thi cn bng ti


th gian lun c cc ci tri, khng i lch ra ngoi qu o vo thi
im trong nm hoc ma tit.
149. Tng t y nh th, ch i lch ra khi ng li ca cc s
tht, sau khi t n s ton ho v chn tht ngi s thnh tu qu
v Ton Gic.
150. Nhng cc php to thnh qu v Pht s khng ch c chng y,
ta s xem xt cc iu khc na cng l cc php lm chn mui s
gic ng.
151. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th tm l s ton
ho v quyt nh c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
152. Ngi hy cng c v th tr cho c php th tm ny. Sau
khi tr nn khng cn giao ng trong php ny ngi s thnh tu
qu v Ton Gic.
153. Cng ging nh hn ni bn vng, kho c kt cu, ng
yn ti chnh v tr ca n, khng rung ng v nhng cn gi d di.
154. Tng t y nh th, ngi cng hy lun lun khng chao o
trong s quyt nh, sau khi t c s ton ho v quyt nh
ngi s thnh tu qu v Ton Gic.
155. Nhng cc php to thnh qu v Pht s khng ch c chng y,
ta s xem xt cc iu khc na cng l cc php lm chn mui s
gic ng.
156. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th chn l s ton
ho v t i c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
157. Ngi hy cng c v th tr cho c php th chn ny. Hy l
ngi khng ai snh bng v lng t i nu ngi mun t c
qu v Gic Ng.
158. Cng ging nh nc ty sch bi bm cu ght, v em li s
mt m cho nhng ngi hin v nhng k c mt cch bnh ng.
47

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

159. Tatheva tvampi hithite1 sama mettya bhvaya


mettpramita gantv sambodhi ppuissasi.
160. Na hete ettakyeva buddhadhamm bhavissare
aepi vicinissmi ye dhamm bodhipcan.
161. Vicinanto tad dakkhi dasama upekkhprami
pubbakehi maheshi sevitanisevita.
162. Ima tva dasama tva daha katv samdiya
tulbhto daho hutv sambodhi ppuissasi.
163. Yathpi pahav2 nma nikkhitta asuci suci
upekkhati ubhopete kopnunayavajjit.
164. Tatheva tvampi sukhadukkhe tulbhto sad bhava
upekkhprami gantv sambodhi ppuissasi.
165. Ettakyeva te loke ye dhamm bodhipcan
tatuddha natthi aatra daha tattha patihaha.
166. Ime dhamme sammasato sabhvasarasalakkha3
dhammatejena vasudh dasasahass pakampatha.
167. Calati ravati pahav4 ucchuyanta va pita5
telayante yath cakka eva kampati medin.
168. Yvat paris6 s buddhassa parivesane
pavedhamn s tattha mucchit seti bhmiya.
169. Ghanekasahassni kumbhnaca sat bah
sacu mathit tattha aamaa paghait.7
170. Ubbigg tasit bht bhant bydhitamnas
mahjan samgamma dpakaramupgamu.
1. tva hithite - Sy - Machasa; tva ahitahite - Smu, Mavi.
2. pathavi - Machasa.
3. sabhva sarasalakkhae - Sy; Machasa, Mavi.
4. calat ravat pathav - Machasa; calat ravat puthv - Mavi.
5. guayantava pita - Pu.
6. s tad paris - Pu.
7. aamaapaghait - As.

48

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

159. Tng t y nh th, ngi hy pht trin tm t i mt cch


bnh ng i vi ngi thn hay k nghch. Sau khi t c s
ton ho v t i ngi s thnh tu qu v Ton Gic.
160. Nhng cc php to thnh qu v Pht s khng ch c chng y,
ta s xem xt cc iu khc na cng l cc php lm chn mui s
gic ng.
161. Khi y, trong lc xem xt ta nhn ra php th mi l s ton
ho v hnh x c cc v i n s tin bi thc hnh, gn b.
162. Ngi hy cng c v th tr cho c php th mi ny. c
cn bng v tr nn vng chi, ngi s thnh tu qu v Ton Gic.
163. Cng ging nh tri t bnh thn i vi vt d vt sch
c nm xung, khng phm vo c hai iu l gin d hay u i
y.
164. Tng t y nh th, ngi hy lun lun gi trng thi cn bng
i vi lc v kh, sau khi t n s ton ho v hnh x ngi s
thnh tu qu v Ton Gic.
165. Cc php lm chn mui s gic ng th gian ch c chng y,
khng c php no khc hn th na. Ngi hy thit lp bn vng
trong cc php y.
166. Trong khi ta ang suy nghim cc php ny v bn th, tnh
cht, v c im, do oai lc ca cc php qu t v mi ngn th
gii rng ng.
167. Qu t lay ng go tht nh l my p ma b khuy ri. My
p du c bnh xe rung chuyn nh th no th tri t rung ng
nh th y.
168. Cho n nhm ngi ti ni dng cng vt thc n c Pht,
trong lc run ry h b chong vng ri nm di trn mt t ti ni
y.
169. Hng ngn h ng nc v nhiu trm chic lu va chm ln
nhau b v tan, b nghin nt ti ni y.
170. Vi tm tr lo u, s hi, hong ht, hi hp, bi ri, dn chng
t hi li ri i n gp (c Pht) Dpakara (hi rng):
49

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

171. Ki bhavissati lokassa kalyamatha ppaka


sabbo upadduto loko ta vinodehi cakkhuma.
172. Tesa tad sapesi dpakaro mahmuni
vissatth hotha m bhtha1 imasmi pahavikampane.
173. Yamaha ajja byksi buddho loke bhavissati
eso sammasati dhamma pubbaka jinasevita.
174. Tassa sammasato dhamma buddhabhmi asesato
tenya kampit pahav2 dasasahass sadevake.
175. Buddhassa vacana sutv mano nibbyi tvade
sabbe ma upasakamma punpi abhivdayu.3
176. Samdiyitv buddhagua daha katvna mnasa
dpakara namassitv san uhahi tad.
177. Dibba mnusaka puppha dev mnusak ubho
samokiranti pupphehi vuhahantassa san.
178. Vedayanti ca te sotthi dev mnusak ubho
mahanta patthita tuyha ta labhassu yathicchita.
179. Sabbtiyo vivajjantu soko rogo4 vinassatu
m te bhavatvantaryo5 phusa khippa bodhimuttama.
180. Yathpi samaye patte pupphanti pupphino dum
tatheva tva buddhavra buddhaena pupphasi.
181. Yath ye keci sambuddh prayu dasapram
tatheva tva mahvra praya dasapram.
1. bhagatha - Machasa.
2. pathav - Machasa; puthuv - Smu.
3. punapi ma abhivandisu - Smu, Mavi;
punpi abhivandisu - Machasa, Sy.
4. sabbarogo - Smu.
5. bhavantvantary - Machasa.

50

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

171. iu g s xy ra th gian? L iu tt hay iu xu? Ton


b th gian b khuy ng, xin bc Hu Nhn hy xua tan iu y.
172. Khi y, bc i Hin Trit Dpakara gii thch r cho h
rng: Hy yn tm. Ch c hong ht v vic ng t ny.
173. Ngi m hm nay ta cng b s tr thnh v Pht th
gian, ngi y suy nghim v php c thc hnh bi cc
ng Chin Thng thi qu kh.
174. Trong khi v y ang suy nghim v php l nn tng ca ch
Pht khng c thiu st, v th tri t ny vi mi ngn th gii
lun c ch thin rng ng.
175. Sau khi lng nghe li ni ca c Pht, lp tc tm (mi ngi)
c lng du. Tt c n gn ta ri cng nh l ln na.
176. Sau khi th tr c hnh ca ch Pht v lp tm kin c, khi
y ta ci ly (c Pht) Dpakara v t ch ngi ng dy.
177. Vi nhng bng hoa, c hai hng ch thin v nhn loi ri rc
bng hoa ca ci tri v ca loi ngi xung Sumedha ang t ch
ngi ng dy.
178. V c hai hng ch thin v nhn loi y pht biu li chc tt
lnh rng: Li pht nguyn ca ngi tht v i. Mong rng ngi
s t c iu y theo nh c mun.
179. Mong rng tt c cc iu ri ro c xa lnh. Mong rng su
no, bnh tt c tiu tr. Mong rng s nguy him ng xy
n cho ngi. Ngi hy mau mau t n qu v Gic Ng ti
thng.
180. Cng ging nh cy cho hoa n hoa khi n ma, tng t y
nh th, hi c Pht Anh Hng, xin ngi hy tr hoa vi tr tu
ca v Pht.
181. Ging nh bt c nhng v no l Ton Gic u lm trn
s ton ho ca mi php, tng t y nh th, hi ng i
Hng, xin ngi hy lm trn s ton ho ca mi php.
51

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhakath

182. Yath ye keci sambuddh bodhimaamhi bujjhare


tatheva tva mahvra bujjhassu jinabodhiya.
183. Yath ye keci sambuddh dhammacakka pavattayu
tatheva tva mahvra dhammacakka pavattaya.
184. Puamse yath cando parisuddho virocati
tatheva tva puamano viroca dasasahassiya.
185. Rhumutto yath suriyo tpena abhirocati1
tatheva lok mucitv viroca siriy tuva.
186. Yath y kci nadiyo osaranti mahodadhi
eva sadevak lok osarantu2 tavantike.
187. Tehi thutappasattho3 so dasadhamme samdiya
te dhamme pariprento pavana pvis4 tadti.
Sumedhakath nihit.
--ooOoo--

1. atirocati - Machasa.
2. osaranti - Smu.
3. thutippasattho - Smu.
4. pvisi - Machasa.

52

Tiu B Kinh - Pht S

Phn Ni v Sumedha

182. Ging nh bt c nhng v no l Ton Gic gic ng


khun vin ci B , tng t y nh th, hi ng i Hng, xin
ngi hy gic ng ci B ca ng Chin Thng.
183. Ging nh bt c nhng v no l Ton Gic chuyn vn
bnh xe Chnh Php, tng t y nh th, hi ng i Hng, xin
ngi hy chuyn vn bnh xe Chnh Php.
184. Ging nh mt trng vo ngy rm l thanh khit v chiu
sng, tng t y nh th, ngi c vn ton, xin ngi hy
chiu sng mi ngn th gii.
185. Ging nh mt tri c thot khi thn Rhu1 th v cng
rng r vi ngun nng lng, tng t y nh th sau khi thot ra
khi th gian xin ngi hy ta sng vi s vinh quang.
186. Ging nh mi con sng u chy xui v bin c, tng t
nh th cc th gian lun c ch thin xui dng trong s hin din
ca Ngi.
178. Khi y, c h tn dng v ca ngi, v y th tr mi
php. V trong khi lm trn cc php y, v y tin vo khu
rng thm.
Dt phn ni v Sumedha.
--ooOoo--

1. Hin tng nht thc c gii thch theo truyn thuyt n l mt tri b
thn Rhu nut ly (ND).

53

1. Dpakarabuddhavaso
1. Tad te bhojayitvna sasagha lokanyaka
upagachu saraa tassa1 dpakarassa satthuno.
2. Saragamane kaci niveseti2 tathgato
kac pacasu slesu sle dasavidhe para.
3. Kassaci deti smaa caturo phalamuttame
kassaci asame dhamme deti so paisambhid.
4. Kassaci varasampattiyo aha deti narsabho
tisso kassaci vijjyo chaabhi pavecchati.
5. Tena yogena janakya ovadi so mahmuni
tena vitthrika si lokanthassa ssana.
6. Mahhansabhakkhandho3 dpakarasanmako4
bah jane trayati parimoceti duggati.
7. Bodhaneyya jana disv satasahassepi yojane
khaena upagantvna bodheti ta mahmuni.
8. Pahambhisamaye buddho koisatamabodhayi
dutiybhisamaye ntho navutikoimabodhay.
9. Yad ca devabhavanamhi buddho dhammamadesayi
navutikoisahassna tatiybhisamayo ahu.
10. Sannipt tayo su dpakarassa satthuno
koisatasahassna pahamo si samgamo.
1. tattha - Pu.
2. nivesesi - Machasa; nivsesi - Smu.
3. mahhanu usabhakkhandho - Mavi.
4. dpakarassa nmako - Machasa.

54

1. Lch S c Pht Dpakara:


1. Lc by gi, sau khi dng vt thc n ng Lnh o Th Gian
cng vi hi chng (t khu), h i n nng nh (quy y) bc
o S Dpakara y.
2. c Nh Lai an tr ngi ny vo vic i n nng nh (quy
y), ngi kia vo nm gii, ngi khc vo mi gii.
3. Ngi ban cho v ny t cch Sa-mn trong bn qu v ti thng.
Ngi ban cho v kia tu phn tch thuc v cc php khng g snh
kp.
4. ng Nhn Ngu ban cho ngi ny tm tng thin qu bu, ban
tng cho ngi kia ba minh, su thng tr (lc thng).
5. Bc i Hin Trit y gio hun m ng bng phng thc
y. Nh vy, Gio Php ca ng Lnh o Th Gian c ph
bin rng ri.
6. V c tn Dpakara, c quai hm ln vai rng, gip cho nhiu
chng sanh vt qua, gip cho h hon ton thot khi kh cnh.
7. Sau khi nhn thy chng sanh c th gic ng du cch trm
ngn do-tun, bc i Hin Trit i n trong khonh khc v gic
ng ngi y.
8. Trong s lnh hi ln th nht, c Pht gic ng mt trm
koi (1 t) v. Trong s lnh hi ln th nh, bc Lnh o gic ng
chn mi koi (chn trm triu) v.
9. V khi c Pht thuyt ging Gio Php ti cung tri, c s
lnh hi ln th ba l ca chn mi ngn koi (chn trm t) v.
10. Bc o S Dpakara c ba ln t hi. Cuc t hi ln th nht
l ca mt trm ngn koi (mt ngn t, mt triu triu) v.
55

Khuddakanikye Buddhavasapi

Dpakarabuddhavaso

11. Puna nradakamhi pavivekagate jine


khsav vtamal samisu satakoiyo.
12. Yamhi kle mahvro sudassanasiluccaye
navutikoisahassehi pavresi1 mahmuni.
13. [Aha tena samayena jailo uggatpano
antalikkhamhi carae pacbhisu prag.]*
14. Dasavsasahassna dhammbhisamayo ahu
ekadvinna abhisamay gaanto asakhiy.
15. Vitthrika bhujaa iddha phta ah tad
dpakarassa bhagavato ssana suvisodhita.
16. Cattrisatasahassni chaabhi mahiddhik
dpakara lokavidu parivrenti sabbad.
17. Ye keci tena samayena jahanti mnusa bhava
appattamnas sekh garahit va2 bhavanti te.
18. Supupphita pvacana arahantehi tdihi
khsavehi vimalehi upasobhati sabbad.3
19. Nagara rammavat nma sudevo nma khattiyo
sumedh nma jnik dpakarassa satthuno.
20. Dasavassasahassni agramajjhaso4 vas
has koc mayr ca tayo psdamuttam.
21. Ti satasahassni nriyo samalakat
padum nma s nr usabhakkhandho nma atrajo.
22. Nimitte caturo disv hatthiynena nikkhami
annadasamsni padhna padahi jino.
1. parivresi - Smu.
2. garahit - Machasa.
3. upasobhati sadevake - Pu.
4. agra ajjhaso - Smu. - Machasa; agra ajjhvasi jino - Sy.
* aya gth atthasliniy dhammasagai - ahakath nidnavaanya
dpakara buddhavase likhit imasmi pana buddhavase natthibhvo yeva
panass yuttataro. Kasmti ce? Heha, sumedhakathsu kathit hi.
(ahakath).

56

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Dpakara

11. Hn na, khi ng Chin Thng sng bit c ti nh ni Nrada,


mt trm koi bc Lu Tn khng cn nhim t hi li.
12. Vo thi gian ng i Hng ng ngn ni Sudassana, bc i
Hin Trit hnh l Pavra1 vi chn mi ngn koi v.
13. Vo lc by gi, ta l o s bn tc c kh hnh cao tt, i li
trn khng trung, ton ho v nm thng tr.
14. c s lnh hi Gio Php ca mi ngn, hai mi ngn v. S
lnh hi ca mt hai v l khng k n theo cch thc tnh ton.
15. Khi y, Gio Php v cng thanh tnh ca c Th Tn Dpakara
c pht trin, thnh cng, v ph bin rng ri n s ng
ngi.
16. Bn trm ngn v Lc Thng c i thn lc lun lun t tu
xung quanh bc Thng Sut Th Gian Dpakara.
17. Vo lc by gi, nhng ai t b bn th nhn loi cn l nhng
bc Hu Hc c tm tr cha c thnh t, nhng ngi y b ch
trch.
18. Nh vo cc v A-la-hn c cc lu hoc tn khng cn
nhim nh th y, li tuyn thuyt c kho lo m hoa lun
lun sng chi.
19. Thnh ph c tn l Rammavat, v vua dng St--l tn l
Sudeva, ngi m ca ng o S Dpakara tn l Sumedh.
20. ng Chin Thng gia gia nh trong mi ngn nm. C
ba ta lu i tuyt vi gi tn l Has, Koc, v Mayr.
21. C ba trm ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi v)
tn l Padum. Con trai tn l Usabhakkhandha.
22. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin voi v ra sc n lc mi thng khng thiu st.

1 Xem

thm phn Ph Ch trang 332.

57

Khuddakanikye Buddhavasapi

Dpakarabuddhavaso

23. Padhnacra caritvna abujjhi mnasa1 muni


brahmun ycito santo dpakaro mahmuni.
24. Vatti cakka2 mahvro nandrme sirghare3
nisinno sirsamlamhi ak titthiyamaddana.
25. Sumagalo ca tisso ca ahesu aggasvak
sgato nmupahko dpakarassa satthuno.
26. Nand ceva sunand ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato pipphalti pavuccati.
27. Tapussabhallik4 nma ahesu aggupahak
sirim so upahik dpakarassa satthuno.
28. Asti hatthamubbedho dpakaro mahmuni
*sobhati dparukkhova slarjva phullito.
29. Satavassasahassni5 yu6 tassa mahesino
tvat tihamno so tresi janata bahu.
30. Jotayitvna saddhamma santretv mahjana7
jalitv aggikkhandhova nibbuto so sasvako.
31. S ca iddhi so ca yaso tni ca pdesu cakkaratanni
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhrti.
32. Dpakaro jino satth nandrmamhi nibbuto
tattheva tassa jinathpo chattisubbedhayojanoti.
Dpakarabuddhavaso pahamo.
--ooOoo--

1. mnas - Sy.
2. vattacakko - Sy.
3. siridhare - Smu; vas jino - Sy.
4. tapassubhallik - Smu.
* pabh niddhvat tassa samant dasayojane - Sym potthake idampi
gthaddha dissati.
5. satasahassa vassani - Smu, Machasa, Mavi.
6. yu - Smu.
7. santretv sadevaka - Pu.

58

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Dpakara

23. Sau khi thc hnh hnh n lc, bc Hin Trit gic ng bng
tm. Bc i Hin Trit Dpakara c ng Phm Thin thnh
cu.
24. Bc i Hng, ng Chin Thng oai lc, c bnh xe (Chnh
Php) c chuyn vn ti tu vin Nand. Ngi gc cy Sirisa, Ngi
khut phc hng ngoi o.
25. Sumagala v Tissa l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc o S Dpakara tn l Sgata.
26. Nand v lun c Sunand l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Pipphal.
27. Tapussa v Bhallika l (hai) th ch h hng u. Sirim v
So l (hai) n th ch h ca bc o S Dpakara.
28. Cao tm mi cnh tay,1 v i Hin Trit Dpakara sng ngi
nh cy ct n, nh l cy Sl cha c tr hoa.
29. Tui th ca v i n S y l mt trm ngn nm. Trong khi tn
ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
30. Ngi lm rng r Chnh Php v gip cho dn chng vt
qua. Sau khi rc chy nh l khi la, Ngi cng vi cc v Thinh Vn
Nit Bn.
31. Thn thng y, danh ting y, v cc bnh xe chu bu y hai
bn chn, tt c u hon ton bit mt; phi chng tt c cc hnh
l trng khng?
32. ng Chin Thng, bc o S Dpakara Nit Bn ti tu vin
Nand. Bo thp ca ng Chin Thng dnh cho v y c chiu cao
ba mi su do-tun l ngay ti ni y.
Lch s c Pht Dpakara l phn th nht.
--ooOoo--

1. 80 hattha (cnh tay) = 40 mt (1 hattha = 0.50 mt, ND).

59

2. Koaabuddhavaso
1. Dpakarassa aparena koao nma nyako
anantatejo amitayaso appameyyo dursado.
2. Dharaupamo1 khamanena slena sgarpamo
samdhin mersamo2 ena gaganpamo.
3. Indriyabalabojjhaga-maggasaccappaksana
paksesi sad buddho hitya sabbapina.
4. Dhammacakka pavattente3 koae lokanyake
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
5. Tato parampi desente naramarna samgame
navutikoisahassna dutiybhisamayo ahu.
6. Titthiye abhimaddanto yad dhammamadesayi
astikoisahassna dhammbhisamayo4 ahu.
7. Sannipt tayo su koaassa mahesino
khisavna vimalna santacittna tdina.
8. Koisatasahassna pahamo si samgamo
dutiyo koisahassna tatiyo navutikoina.
9. Aha tena samayena vijitv nma khattiyo
samudda antamantena5 issariya6 vattaymaha.
10. Koisatasahassna vimalna mahesina
saha lokaggnthena paramannena tappayi.
1. dharapamo so - Smu, Sy.
2. merpamo - Machasa, Sy.
3. dhammacakkappavattane - Mavi.
4. tatiybhisamayo - Machasa, Sy.
5. samudda antamantena - Sy.
6. issara - Smu.

60

2. Lch S c Pht Koaa:


1. Sau (c Pht) Dpakara, v Lnh o tn Koaa c vinh
quang v tn, danh ting v cng, khng th o lng, kh th t
n.
2. V y c v nh tri t v s kham nhn, nh bin c v gii
hnh, nh ni Meru v thin nh, nh bu tri v tr tu.
3. V li ch ca tt c chng sanh, c Pht lun lun ging gii bi
ging v Cn Quyn, v Lc, v cc Chi Phn a n Gic Ng, v
o L, v Chn L.
4. Trong khi ng Lnh o Th Gian Koaa ang chuyn vn
bnh xe Chnh Php, c s lnh hi ln th nht l ca mt trm
ngn koi v.
5. V sau vo lc khc, trong khi thuyt ging cuc t hi ca loi
ngi v ch thin, c s lnh hi ln th nh l ca chn chc
ngn koi v.
6. Trong khi khut phc cc ngoi o, lc y c Pht thuyt
ging Gio Php; c s lnh hi Gio Php ca tm chc ngn
koi v.
7. Bc i n S Koaa c ba ln t hi gm cc v Lu Tn,
khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
8. Cuc hi t th nht gm c mt trm ngn koi v, th nh gm
c mt ngn koi v, th ba gm c chn mi koi v.
9. Vo lc by gi, ta l v St--l tn Vijitv. Ta th hin quyn
thng tr t u ny n u kia ca bin c.
10. Ta lm hi lng mt trm ngn koi v i n s khng cn
nhim cng vi ng Lnh o Ti Thng ca th gian bng vt thc
tuyt ho.
61

Khuddakanikye Buddhavasapi

Koaabuddhavaso

11. Sopi ma buddho vyksi koao lokanyako


aparimeyye ito1 kappe buddho loke bhavissati.
12. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
13. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
14. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
15. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
16. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
17. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
18. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
19. Citto ca hatthavako agghessantupahak
uttar nandamt ca2 agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
20. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
21. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
22. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
1. aparimeyyato - Machasa.
2. nandamt ca uttar - Machasa.

62

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Koaa

11. c Pht y, ng Lnh o Th Gian Koaa, cng ch


nguyn cho ta rng: Trong v lng kip tnh t thi im ny,
(ngi ny) s tr thnh v Pht th gian.
12. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
13. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
14. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
15. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
16. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
17. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
18. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
19. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
20. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
21. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
22. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
63

Khuddakanikye Buddhavasapi

Koaabuddhavaso

23. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya


heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
24. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
25. Tassha vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
tameva attha sdhento mahrajja jine ada
mahrajja cajitvna pabbaji tassa santike.
26. Suttanta vinayacpi navaga satthussana
sabba pariypuitvna sobhayi jinassana.
27. Tatthappamatto viharanto nisajjahnacakame
abhiprami1 gantv brahmalokamagacchaha.
28. Nagara rammavat nma sunando nma khattiyo
sujt nma janik koaassa mahesino.
29. Dasavassasahassni agramajjhaso vas
suci suruci subho ca tayo psdamuttam.2
30. Ti satasahassni nriyo samalakat
rucidev nma nr vijitaseno nma atrajo.
31. Nimitte caturo disv rathaynena nikkhami
annadasamsni padhna padah jino.
32. Brahmun ycito santo koao dipaduttamo3
vatti cakka mahvro devna nagaruttame.
33. Bhaddo ceva subhaddo ca ahesu aggasvak
anuruddho nmupahko koaassa mahesino.

1. abhisu pram - Mavi.


2. psdavaramuttam - Smu.
3. dvpaduttamo - Machasa.

64

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Koaa

23. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
24. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
25. Sau khi nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn
tm. Trong khi lm hon m cho chnh mc ch y,1 ta dng ln
ng Chin Thng vng quc rng ln. Sau khi t b vng quc
rng ln, ta xut gia trong s chng minh ca v y.
26. Sau khi hc tp ton b Kinh v lun c Lut tc l Gio Php
ca bc o S gm chn th loi, ta lm rng r Gio Php ca
ng Chin Thng.
27. Trong khi sng khng xao lng trong Gio Php y trong khi
ngi, ng, i kinh hnh, sau khi lm ton ho cc thng tr, ta i
n th gii ca Phm Thin.
28. Thnh ph c tn l Rammavat, v vua dng St--l tn l
Sunanda, ngi m ca v i n S Koaa tn l Sujt.
29. V y gia gia nh mi ngn nm. C ba ta lu i tuyt
vi l Suci, Suruci, v Subha.
30. C ba trm ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi v)
tn l Rucidev. Con trai tn l Vijitasena.
31. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin c xe v ra sc n lc mi thng khng thiu
st.
32. c ng Phm Thin thnh cu, bc Ti Thng Nhn, ng
i Hng Koaa chuyn vn bnh xe (Chnh Php) khu
rng ln ca ch thin.
33. Bhadda v lun c Subhadda l (hai v) Thinh Vn hng u.
V th gi ca bc i n S Koaa tn l Anuruddha.
1. L trn php ton ho v b th nhm mc ch thnh tu qu v Pht, BvA.
139.

65

Khuddakanikye Buddhavasapi

Koaabuddhavaso

34. Tiss ca upatiss ca ahesu aggasvik


slakalyiko bodhi koaassa mahesino.
35. Soo ca upasoo ca ahesu aggupahak
nand ceva sirim ca ahesu aggupahik.
36. So ahsti hatthni accuggato mahmuni
sobhati1 uurjva suriyo majjhantike2 yath.
37. Vassasatasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
38. Khsavehi vimalehi vicitt si medin
yathhi gagana uhi eva so upasobhatha.
39. Tepi ng appameyy asakhobh dursad
vijjuptava dassetv nibbut te mahyas.
40. S ca atuliy jinassa iddhi aparibhvito ca samdhi
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhrti.
41. Koao pavaro buddho candrmamhi nibbuto
tattheva cetiyo citto sattayojanamussitoti.
Koaabuddhavaso dutiyo.
--ooOoo--

1. sobhate - Machasa.
2. majjhantike - Machasa.

66

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Koaa

34. Tiss v Upatiss l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci cy


B ca v i n S Koaa l ging cy Sl tt lnh (slakalyika).
35. Soa v Upasoa l (hai) th ch h hng u. Nand v
lun c Sirim l (hai) n th ch h hng u.
36. Cao tm mi tm cnh tay (40 mt), bc i Hin Trit y sng
ngi t nh mt trng,1 ging nh mt tri lc chnh ng.
37. Tui th c bit l ko di n mt trm ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
38. Tri t c im t vi nhng bc Lu Tn khng cn nhim
ging nh l bu tri c t im bi cc v tinh t, v v y rng
r nh th.
39. Cc bc long tng y l v lng, khng b dao ng, kh th
t n. Sau khi th hin ging nh l tia chp, cc v c danh ting
v i y Nit bn.
40. Thn thng y v (thin) nh c pht trin ton din bng
tr tu ca ng Chin Thng l v song, tt c u hon ton bit
mt; phi chng tt c cc hnh l trng khng?
41. c Pht Koaa, bc c nim vinh quang, Nit Bn ti tu
vin Canda. Ngi bo thp p (dnh cho v y) c dng ln
cao by do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Koaa l phn th nh.
--ooOoo--

1. uurja: v vua ca cc v tinh t, tc l mt trng (ND).

67

3. Magalabuddhavaso
1. Koaassa aparena magalo nma nyako
tama loke nihantvna dhammukkamabhidhrayi.1
2. Atulsi2 pabh tassa jinehaehi uttari
candasuriyappabha3 hantv dasasahass virocati.4
3. Sopi buddho paksesi caturo saccavaruttame5
te te saccarasa ptv vinodenti mahtama.
4. Patvna bodhimatula pahame dhammadesane
koisatasahassna pahambhisamayo6 ahu.
5. Surindadevabhavane buddho dhammamadesayi7
navakoisahassna8 dutiybhisamayo ahu.
6. Yad sunando cakkavatti sambuddha upasakami
tad ahani sambuddho dhammabheri varuttama.9
7. Sunandassnucar janat tadsu navutikoiyo
sabbepi te niravases ahesu ehibhikkhuk.
8. Sannipt tayo su magalassa mahesino
koisatasahassna pahamo si samgamo.
9. Dutiyo koisahassna tatiyo navuti koina
khsavna vimalna tad si samgamo.
1. dhammokkamabhidhray - bahsu; dhammokka abhidhrayi - Smu.
2. atulpi - Smu.
3. candasriyapabha - Machasa.
4. virocayti - Smu.
5. catusacca varuttame - Smu; cattro saccavaruttame - Pu.
6. dhammbhisamayo - Machasa.
7. dhamme adesayi - Manupa, yad buddho paksayi 8. tadkoi sahassna - Machasa, Manupa.
9. varuttamo - Manupa.

68

3. Lch S c Pht Magala:


1. Sau (c Pht) Koaa, v Lnh o tn l Magala hy dit
bng ti th gian v nng cao ngn uc Chnh Php.
2. Ho quang ca v y l v song, vt tri cc ng Chin Thng
khc, tiu dit nh sng mt trng mt tri, v ri sng mi ngn
th gii.
3. c Pht y cng ging gii v bn Chn L cao qu ti thng.
Nhng ai ung cht tinh ty ca Chn L, nhng v y xua tan
bng ti mt mng.
4. Sau khi t n qu v Gic Ng v song, trong bui thuyt ging
Gio Php ln u tin, c s lnh hi ln th nht ca mt trm
ngn koi v.
5. c Pht thuyt ging Gio Php cung in ca v Cha Tri.
Khi y c s lnh hi ln th nh ca chn trm ngn koi v.
6. Khi c Chuyn Lun Vng Sunanda i n gp ng Ton Gic,
khi y ng Ton Gic ging ting trng cao qu ti thng ca
Gio Php.
7. V khi y, nhng ngi ty tng ca (c vua) Sunanda gm c
chn mi koi v. Tt c nhng ngi y khng thiu st ai tr
thnh t khu theo hnh thc gi n.1
8. V i n S Magala c ba ln t hi. Cuc hi t th nht
gm c mt trm ngn koi v.
9. Ln th nh gm c mt ngn koi v. Ln th ba gm c chn
mi koi v. Khi y, l cuc hi t ca cc bc Lu Tn khng cn
nhim.
1. c Pht ch gi ehi bhikkhu = Ny t khu hy n th v c gi t nhin c
tc c co sch, mc y mang bnh bt, tng mo ging nh cc v t khu tu
lu nm vy. Nhiu v s c gi l etha bhikkhavo = Ny cc t khu hy n
(ND).

69

Khuddakanikye Buddhavasapi

Magalabuddhavaso

10. Aha tena samayena suruc nma brhmao


ajjhyako mantadharo tia vedna prag.
11. Tamaha upasakamma saraa gantvna satthuno
sambuddhapamukha sagha gandhamlena pjayi
pjetv gandhamlena gavapnena tappayi.
12. Sopi ma buddho vyksi magalo dipaduttamo
aparimeyye ito1 kappe aya buddho bhavissati.
13. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.2
14. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
15. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
16. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
17. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
18. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
19. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
20. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassa sata tassa gotamassa yasassino.
21. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.

1. aparimeyyato - Machasa.
2. dukkarakriya - PTS.

70

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Magala

10. Vo lc by gi, ta l B-la-mn tn Suruci, l v tr tng, nm


vng ch thut, thnh tho ba b V .
11. Ta i n gp v quy y bc o S y. Ta cng dng
hng thm v trng hoa n hi chng c bc Ton Gic ng u.
Sau khi cng dng hng thm v trng hoa, ta lm hi lng
(cc v) vi mn gavapna.1
12. V Pht y, ng Ti Thng Nhn Magala, cng ch nguyn
cho ta rng: Trong v lng kip tnh t thi im ny, ngi ny
s tr thnh v Pht.
13. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
14. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
15. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
16. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
17. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
18. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
19. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
20. Citta v Hahavaka s l (hai) th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
21. Sau khi nghe c li ni ny ca bc i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
1. ganapna c thc hin t bn th mt ong, ng mt, bt, v b lng nu
chung li, cn c gi tn l catumadhurabhojana = mn n gm bn th mt,
BvA. 149-50.

71

Khuddakanikye Buddhavasapi

Magalabuddhavaso

22. Ukkuhisadda vattenti apphoenti1 hasanti ca


katajal namassanti dassasahass sadevak.
23. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti2 mahnadi.
25. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
26. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari2 vatamadhihsi3 dasa pramipriy.
27. Tad ptim4anubrhanto sambodhivarapattiy
buddhe datvna ma geha pabbaji5 tassa santike.
28. Suttanta vinayacpi navaga satthussana
sabba pariypuitvna6 sobhayi7 jinassana.
29. Tatthappamatto viharanto brahma bhvetva8 bhvana
abhi prami gantv brahmalokamagacchaha.9
30. Nagara uttara nma10 uttaro nma khattiyo
uttar nma janik magalassa mahesino.
31. Navavassasahassni agramajjhaso vasi
yasav sucim sirim tayo psdamuttam.
32. Samatisasahassni nriyo samalakat
yasavat nma nr svalo nma atrajo.
1. appotenti - Machasa.
2. uttari - Manupa.
3. vattamadhihsi - Sy.
4. tadpi - Manupa.
5. pabbaji - Manupa.
6. pariypuitv - Machasa.
7. sobhati - Manupa.
8. bhvetv - Manupa, Machasa.
9. brahmaloka agacchiha - Manupa.
10. uttara nma nagara - Machasa, Manupa.

72

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Magala

22. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn


th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
23. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
25. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
26. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta
quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v
mi php.
27. Khi y, trong lc ang tng trng nim hoan h i vi vic t
n qu v Ton Gic cao qu, ta cng dng ngi nh ca ta n
c Pht v xut gia trong s chng minh ca v y.
28. Sau khi hc tp ton b Kinh v lun c Lut tc l Gio Php
ca bc o S gm chn th loi, ta lm rng r Gio Php ca
ng Chin Thng.
29. Trong khi sng khng xao lng trong Gio Php y, sau khi tu tp
php hnh ca Phm Thin v lm ton ho cc thng tr, ta i
n th gii ca Phm Thin.
30. Thnh ph c tn l Uttara, v vua dng St--l tn l Uttara,
ngi m ca v i n S Magala tn l Uttar.
31. V y sng gia gia nh trong chn ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Yasav, Sucim, v Sirim.
32. C y ba mi ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Yasavat. Con trai tn l Svala.

73

Khuddakanikye Buddhavasapi

Magalabuddhavaso

33. Nimitte caturo disv assaynena nikkhami


annaka ahamsa1 padhna padah jino.
34. Brahmun ycito santo magalo lokanyako2
vatti cakka mahvro vane siri varuttame.
35. Sudevo dhammaseno ca ahesu aggasvak
plito nmupahko magalassa mahesino.
36. Sval3 ca asok ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato ngarukkhoti vuccati.
37. Nando ceva viskho4 ca ahesu aggupahak
anul ceva sutan ca ahesu aggupahik.
38. Ahsti ratanni accuggato mahmun
tato niddhvanti5 ras anekasatasahassiyo.
39. Navutivassasahassni6 yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
40. Yathpi sgare mi na sakk t gaetuye
tatheva svak tassa na sakk te gaetuye.
41. Yva ahsi7 sambuddho magalo lokanyako
na tassa ssane atthi sakilesa8 maraa tad.
42. Dhammukka9 dhrayitvna santretv mahjana
jalitv10 dhmaketva nibbuto so mahyaso.11
43. Sakhrna sabhvanta dassayitv sadevake
jalitv aggikkhandhova suriyo atthagato yath.
44. Uyyne vessare12 nma buddho nibbyi magalo
tattheva tassa jinathpo tisa yojanamuggatoti.
Magalabuddhavaso tatiyo.
--ooOoo-7. yvadahsi - Smu.
8. sakilesa - Machasa.
9. dhammekka - Machasa, Sy,
Smu.
10. jletv - Smu.
11. sasvako - Smu.
12. vassatar - Ma; yevatan - Vumu;
yevatano - Manupa.

1. anunakahamsni - Manupa;
anna ahamsni - Machasa,
Sy.
2. magalo nma nyako - Ma,
Machasa.
3. sl - Manupa.
4. viskh - Manupa.
5. nidhvati - Mavi.
6. navutivasasatasahassni - Manupa.

74

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Magala

33. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i


bng phng tin nga v ra sc n lc tm thng khng thiu
st.
34. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng Magala, chuyn vn bnh xe (Chnh Php) khu rng
Siri cao qu ti thng.
35. Sudeva v Dhammasena l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc i n S Magala tn l Plita.
36. Sval v Asok l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci cy B
ca c Th Tn y c gi l Cy Nga.
37. Nanda v lun c Viskha l (hai) th ch h hng u.
Anul v lun c Sutan l (hai) n th ch h hng u.
38. Bc i Hin Trit cao tm mi tm ratana.1 T thn v y pht
ra hng trm ngn nh ho quang.
39. Tui th c bit l ko di n chn mi ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
40. Cng ging nh sng bin, khng th no tnh m chng
c; tng t y nh th, cc Thinh Vn ca Ngi khng th no tnh
m cc v y c.
41. Trong khi bc Ton Gic, ng Lnh o Th Gian Magala cn
hin tin, vo khi y khng c ci cht vn cn phin no trong
Gio Php ca v y.
42. Sau khi nng ngn uc Chnh Php, sau khi gip cho
i chng vt qua, sau khi rc chy nh l cy ct khi, v c danh
ting ln lao y Nit Bn.
43. Sau khi ch cho th gian lun c ch thin thy c bn cht
c bn ca cc hnh, (v y) pht chy nh l khi la, tng t
nh mt tri ln.
44. c Pht Magala Nit Bn ti cng vin tn l Vessara. Ngi
bo thp ca ng Chin Thng dnh cho v y c dng ln cao
ba mi do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Magala l phn th ba.
--ooOoo-1. 22 mt, 1 ratana =25cm (ND).

75

4. Sumanabuddhavaso
1. Magalassa aparena sumano nma nyako
sabbadhammehi asamo sabbasattnamuttamo.
2. Sopi tad amatabheri1 ahan2 mekhale pure
dhammasakhasamyutta navaga jinassana.
3. Nijjinitv3 kilese so4 patv sambodhimuttama
mpesi nagara satth5 saddhammapuravaruttama.6
4. Nirantara akuila uju7 vipula vitthata
mpesi so mahvthi satipahnavaruttama.
5. Phale cattri smae catasso paisambhid
chaabhihasampatti pasresi tattha vthiya.
6. Ye appamatt akhil hiriviriyehupgat
te te ime guavare diyanti yath sukha.
7. Evametena yogena uddharanto mahjana
bodhesi pahama satth koisatasahassiyo.
8. Yamhi kle mahvro ovadi8 titthiye gae
koisahassbhisamisu9 dutiye dhammadesane.
9. Yad dev manuss ca samagg ekamnas
nirodhapaha pucchisu sasayacpi mnasa.10
10. Tadpi dhammadesane11 nirodha paridpane12
navutikoisahassna tatiybhisamayo13 ahu.
8. ovadati - Smu.
9. koisatasahassna abhisamisu Manupa.
10. mnaso - Mavi.
11. dhamma desente - Mavi.
12. paridpana - Mavi.
13. dhammbhisamayo - Mavi.

1. tadamatabheri so - Machasa.
2. hani - Machasa; hari - Manupa.
3. nijinitv - Manupa; vicinitv - Smu;
nijjinitv - PTS.
4. kilesehi - Pu.
5. tattha - Smu.
6. dhammapuravaruttame - Smu.
7. uca - Manupa, Ma, PTS.

76

4. Lch S c Pht Sumana:


1. Sau (c Pht) Magala, v Lnh o tn Sumana l bc Ti
Thng ca tt c chng sanh, khng ai snh bng v tt c cc php
(gii, nh, tu).
2. Khi y thnh ph Mekhala, Ngi ging ln ting trng bt t
c lin kt vi nhng hi t v Gio Php l li gio hun ca
ng Chin Thng gm chn th loi.
3. Sau khi chin thng cc phin no, ng o S y t n qu
v Ton Gic ti thng v to lp thnh ph l thnh ph Chnh
Php cao qu ti thng.
4. V y to ra con ng ln khng b cch khong, khng khc
khuu, thng tp, di v rng, (y l) T Nim X cao qu ti
thng.
5. Ni , ti con ng Ngi trng by bn qu v Sa-mn, bn
tu phn tch, su thng tr, v tm thin chng.
6. Nhng ai khng d dui, (tm) khng b ngn tr, c c s h
thn ti li v s tinh tn, chnh nhng ngi y t c cc c
hnh cao qu ny mt cch d dng.
7. Nh th bng phng thc y, bc o S, trong lc nng i
chng, gic ng trc tin mt trm ngn koi v.
8. Trong thi im ng i Hng gio hun cc chng ngoi
o, l lc thuyt ging Gio Php ln th nh, mt trm ngn koi
ngi lnh hi.
9. Vo lc ch thin v nhn loi c s ng lng nht tr vn cu
hi v s Tch Dit v lun c s nghi ng trong tm na.
10. Khi y, cng vo dp thuyt ging Gio Php gii thch r rng v
s Tch Dit, c s lnh hi ln th ba l ca chn mi ngn koi
v.
77

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumanabuddhavaso

11. Sannipt tayo su sumanassa mahesino


khsavna vimalna santacittna tdina.
12. Vassa vutthassa bhagavato abhighuhe1 pavrae
koisatasahassehi pavresi tathgato.
13. Tato para sannipte vimale kacana pabbate
navutikoisahassna dutiyo si samgamo.
14. Yad sakko devarj buddhadassanupgami
astikoisahassna tatiyo si samgamo.
15. Aha tena samayena ngarj mahiddhiko
atulo nma nmena ussannakusalasacayo.2
16. Tadha ngabhavan nikkhamitv sa tihi
ngna dibbaturiyehi sasagha jinamupahahi.
17. Koi sata sahassna annapnena tappayi3
pacceka4 dussayuga datv saraa ta upgami.
18. Sopi ma buddho vyksi sumano lokanyako
aparimeyye ito kappe aya buddho bhavissati.
19. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
20. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajara mupehiti.
21. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
22. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattha rukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
3. tappayi - Dhasu, Vumu.
4. sacceka - Ma, PTS.

1. abhisaghuhe - Sy.
2. ussannakusalapaccayo - Smu;
uppannakusalasacayo - Sy.

78

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sumana

11. Bc i n S Sumana c ba ln t hi gm cc v Lu Tn
khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
12. Khi c Th Tn tri qua ma (an c) ma, vo ngy l
Pavra c cng b, c Nh Lai hnh l Pavra cng
vi mt trm ngn koi v.
13. Sau vo lc khc, khi cc v khng cn nhim t hi
ngn ni Kacana, c cuc hi t th nh ca chn mi ngn koi
v.
14. Khi Cha Tri Sakka i n chim ngng c Pht, c cuc
hi t th ba ca tm mi ngn koi v.
15. Vo lc by gi, ta l v Long Vng tn Atula, c i thn lc, c
s tch ly cc thin php c di do.
16. Khi y, sau khi ri khi long cung ta cng thn quyn phc v
ng Chin Thng cng vi hi chng bng cc nhc c thin nh
ca loi rng.
17. Ta lm hi lng mt trm ngn koi v vi thc n v nc
ung. Sau khi dng mi mt v hai xp vi, ta quy y v y.
18. c Pht y, ng Lnh o Th Gian Sumana, cng ch
nguyn cho ta rng: Trong v lng kip tnh t thi im ny,
ngi ny s tr thnh v Pht.
19. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
20. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
21. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
22. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B ti thng,
v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy Assattha.
79

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumanabuddhavaso

23. Imassa janit mt my nma bhavissati


pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
24. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
25. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
26. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
27. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddha bjakuro aya.
28. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
29. Yadimassa loka nthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
30. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
31. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
32. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
33. Mekhala nma1 nagara sudatto nma khattiyo
sirim nma janik sumanassa mahesino.
34. Navavassasahassni agramajjhaso vas2
cando sucando vaaso ca tayo psdamuttam.
1. nagara mekhala nma - Machasa.
2. agra ajjha so vas - Machasa.

80

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sumana

23. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l


Suddhodana. V ny s l Gotama.
24. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
25. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
26. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
27. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
28. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
29. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
30. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
31. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
32. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta
quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v
mi php.
33. Thnh ph c tn l Mekhala, v vua dng St--l tn l
Sudatta, ngi m ca v i n S Sumana tn l Sirim.
34. V y sng gia gia nh chn ngn nm. C ba ta lu i
tuyt vi l Canda, Sucanda, v Vaasa.
81

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumanabuddhavaso

35. Te sahisahassni1 nriyo samalakat


vaasik2 nma nr anupamo nma atrajo.
36. Nimitte caturo disv hatthiynena nikkhami
annadasamsni padhna padah jino.
37. Brahmun ycito santo sumano lokanyako
vatti cakka mahvro mekhale puramuttame.3
38. Sarao bhvitatto ca ahesu aggasvak
udeno nmupahko sumanassa mahesino.
39. So ca upaso ca ahesu aggasvik
sopi buddho amitayaso ngamle abujjhatha.
40. Varuo ca sarao ca ahesu aggupahak
cl ca upacl ca ahesu aggupahik.
41. Uccattanena4 so buddho navutihatthasamuggato
kacanagghiya sakso dasasahass virocati.5
42. Navutivassasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
43. Traye trayitv bodhanye ca bodhay
parinibbyi sambuddho uurjva attham.6
44. Tepi khsav bhikkh so ca buddho asdiso
atula pabha dassayitv nibbut te mahyas.
45. Taca a atuliya tni ctuliyni ratanni
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
46. Sumano yasadharo buddho agramamhi nibbuto
tattheva tassa jinathpo catuyojanamuggatoti.
Sumanabuddhavaso catuttho.
--ooOoo--

1. tesahisata sahassni - Machasa.


2. vaasak - Smu, Sy; vaasak - Mavi; vaasik - PTS.
3. puravaruttame - Smu, Mavi, Sy.
4. uccatarena - Smu.
5. virocatha - Smu.
6. ahav - Smu.

82

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sumana

35. C su mi ba trm ngn (su triu ba trm ngn) ph n c


trang im. N nhn y (ngi v) tn l Vatasik. Con trai tn l
Anupama.
36. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin voi v ra sc n lc mi thng khng thiu st.
37. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng Sumana chuyn vn bnh xe (Chnh Php) thnh
ph Mekhala cao qu ti thng.
38. Saraa v Bhvitatta l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc i n S Sumana tn l Udena.
39. So v Upaso l (hai v) n Thinh Vn hng u. c Pht
y, v tng ng vi cc bc khng th snh bng, cng gic
ng cng ci cy Nga.
40. Varua v Saraa l (hai) th ch h hng u. Cl v
Upacl l (hai) n th ch h hng u.
41. Vn ln n chn mi cnh tay (45 mt) v chiu cao, c Pht
y ta sng mi ngn th gii t nh kim loi vng qu gi.
42. Tui th c bit l ko di n chn mi ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
43. Sau khi gip cho vt qua nhng ngi xng ng c vt
qua v gic ng nhng ngi xng ng c gic ng, ng Ton
Gic V D Nit Bn v nh mt trng (vua ca cc v sao) ln.
44. c Pht y l khng g snh c v cc v t khu y l cc bc
Lu Tn. Sau khi th hin nh sng v song, cc v c danh ting ln
lao y Nit Bn.
45. Tr tu v song y v cc chu bu khng g so snh y, tt c u
hon ton bit mt; phi chng tt c cc hnh l trng khng?
46. c Pht Sumana, bc c danh ting, Nit Bn ti tu vin
Agra. Ngi bo thp ca ng Chin Thng dnh cho v y c
dng ln cao bn do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Sumana l phn th t.
--ooOoo--

83

5. Revatabuddhavaso
1. Sumanassa aparena revato nma nyako
anupamo asadiso atulo uttamo jino.
2. Sopi dhamma paksesi brahmun abhiycito
khandhadhtuvavatthna appavatta bhavbhave.
3. Tassbhisamay ti ahesu dhammadesane
gaanya na vattabbo pahambhisamayo ahu.
4. Yad arindama rja vinesi revato muni
tad koisahassna1 dutiybhisamayo ahu.
5. Sattha paisalln vuhahitv narsabho
koisata naramarna2 vinesi uttame phale.
6. Sannpt tayo su revatassa mahesino
khsavna vimalna suvimuttna tdina.3
7. Atikkatt gaanapatha4 pahama ye samgat
koisatasahassna dutiyo si samgamo.
8. Yopi5 paya asamo tassa cakknuvattako
so tad vydhito si patto jvitasasaya.
9. Tassa gilnapucchya6 ye tad upagat muni
koisatasahass7 arahanto tatiyo si samgamo.
10. Aha tena samayena atidevo nma brhmao
upagantv revata buddha saraa tassa gacchaha.
11. Tassa sla samdhica paguamanuttama8
thomayitv yaththma uttariyamadsaha.
12. Sopi ma buddho vyksi revato lokanyako
aparimeyye ito kappe aya buddho9 bhavissati.
5. yoso - Machasa, Mmu, PTS.
6. gilni - Mavi.
7. koisahasahassa - Machasa;
koisatasahassna - Sy.
8. guavaruttama - Smu.
9. sambuddhe - Smu.

1. koisatasahassna - Smu.
2. naravar - Machasa.
3. suvimuttna tdna - Khasu,
Smu. PTS.
4. atikkantagaapath - Khaya,
Mmu, PTS.

84

5. Lch S c Pht Revata:


1. Sau (c Pht) Sumana, c v Lnh o, ng Chin Thng tn
Revata l v song, ti thng, khng c tng ng, khng g snh
c.
2. c thnh cu bi ng Phm Thin, v y cng ging gii
Gio Php, nh ngha v (nm) Un, (mi tm) Gii cha tng
c chuyn vn tam gii.
3. Trong s thuyt ging Gio Php ca v y, c ba ln lnh hi.
S lnh hi ln th nht l khng th ni c bng cch tnh m.
4. Vo lc bc Hin Trit Revata ch dy c vua Arindama, khi y
c s lnh hi ln th nh l ca mt ngn koi v.
5. Sau khi xut ra khi thin tnh by ngy, ng Nhn Ngu ch
dy v cc qu v ti thng cho mt trm koi ch thin v nhn
loi.
6. Bc i n S Revata c ba ln t hi gm cc v Lu Tn khng
cn nhim, kho gii thot nh th y.
7. Cc v i n vo ln u tin l vt qu phng thc tnh m.
Cuc hi t th nh gm c mt trm ngn koi v.
8. Ngi ph tr trong vic chuyn vn bnh xe (Chnh Php) ca
c Pht l khng ai snh bng v tr tu. Lc by gi, v y b bnh
v t n tnh trng bp bnh v mng sng.
9. Khi y, cc v hin trit i n thm hi bnh tnh ca v y;
c cuc hi t th ba ca mt trm ngn koi v A-la-hn.
10. Vo lc by gi, ta l v B-la-mn tn Atideva. Ta i n gp
c Pht Revata. Ta quy y v y.
11. Sau khi ca tng gii, nh, v c hnh ti thng v tu ca v y,
ta dng ln thng y ph hp vi kh nng.
12. c Pht y, ng Lnh o Th Gian Revata, cng ch
nguyn cho ta rng: Trong v lng kip tnh t thi im ny,
ngi ny s tr thnh v Pht.
85

Khuddakanikye Buddhavasapi

Revatabuddhavaso

13. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato


padhna padahitvna katv dukkarakrika.
14. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
15. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
16. Tato padakkha katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
17. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
18. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
19. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
20. Citto ca hatthlavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
21. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
22. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajali namassanti dasasahass sadevak.
23. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
25. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
86

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Revata

13. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh


Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
14. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
15. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
16. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
17. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
18. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
19. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
20. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
21. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
22. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
23. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
25. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.

87

Khuddakanikye Buddhavasapi

Revatabuddhavaso

26. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi


uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
27. Tadpi ma1 buddhadhamma saritv anubrhayi
harissmi ta dhamma ya mayha2 abhipatthita.
28. Nagara sudhaavati3 nma vipulo nma khattiyo
vipul nma janik revatassa mahesino.
29. Chabbassasahassni4 agramajjhaso vas
sudassano ca ratanagghi5 veo6 ca vibhsito
puakammbhinibbatt tayo psdamuttam.
30. Tettisasahassni7 nriyo samalakat
sudassan nma dev varuo nma atrajo.
31. Nimitte caturo disv rathaynena nikkhami
annasattamsni padhna padah jino.
32. Brahmun ycito santo revato lokanyako
vatti cakka mahvro varurme sirghare.8
33. Varuo brahmadevo ca ahesu aggasvak
sambhavo nmupahko revatassa mahesino.
34. Bhadd ceva subhadd ca ahesu aggasvik
sopi buddho asamasamo ngamle abujjhatha.
35. Padumo kujaro ceva ahesu aggupahak
sirim ceva yasavat ahesu aggupahik.
36. Uccattanena9 so buddho astihatthamuggato
obhseti dis sabb indaketva uggato.
1. ta - Machasa.
2. maya - Manupa.
3. sudhammaka - Smu; sudhaaka - PTS, Sy.
4. cha ca vassasahassni - Machasa.
5. sudassane, ratanagghi - Machasa.
6. avelo - Smu.
7. tettisa ca sahassni - Machasa.
8. sirghane - Smu; vattacakko mahvro varurme vas jino - Sy.
9. uccatarena - Smu.

88

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Revata

26. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta


quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v
mi php.
27. Cng vo khi y, ta nh li v lm cho tng trng php ca
ch Pht (ngh rng): iu g ta pht nguyn th ta s em li
iu y.1
28. Thnh ph c tn l Sudhaavat, v vua dng St--l tn l
Vipula, ngi m ca v i n S Revata tn l Vipul.
29. V y sng gia gia nh trong su ngn nm. Ba ta lu i
tuyt vi c trang hong Sudassana, Ratanagghi, v vea l
c pht sanh ln do thin nghip.
30. C ba mi ba ngn ph n c trang im. N nhn (ngi
v) tn l Sudassan. Con trai tn l Varua.
31. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin xe v ra sc n lc by thng khng thiu st.
32. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
Chin Thng, bc i Hng Revata c oai lc chuyn vn bnh xe
(Chnh Php) ti khu vn Varua.
33. Varua v Brahmadeva l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc i n S Magala tn l Sambhava.
34. Bhadd v lun c Subhadd l (hai v) n Thinh Vn hng
u. Khi y, c Pht y, v tng ng vi cc bc khng th snh
bng, cng gic ng ci cy Nga.
35. Paduma v lun c Kujara l (hai) th ch h hng u.
Sirim v lun c Yasavat l (hai) n th ch h hng u.
36. Vn ln n tm mi cnh tay (40 mt) v chiu cao, c Pht
y ta sng khp c cc phng nh l cy c hiu ca thn Inda
c dng ln.
1. ni n qu v Pht, BvA. 165.

89

Khuddakanikye Buddhavasapi

Revatabuddhavaso

37. Tassa sarre nibbatt pabh ml anuttar


div v yadiv ratti samant pharati1 yojana.2
38. Sahivassasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
39. Dassayitv buddhabala amata loke paksaya
nibbyi anupdno yathaggupdnasakhay.
40. So ca kyo ratananibho so ca dhammo asdiso
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
41. Revato yasadharo buddho nibbuto so mahmuni3
dhtuvitthrika s tesu tesu padesatoti.
Revatabuddhavaso pacamo.
--ooOoo--

1. phari - Smu.
2.
Tassa
dehbhinibbatta
pahjlamanuttara
div
ceva
tad
ratti
nicca
pharati
yojana.
Dhtuyo
mama
sabbpi
vikirantuti
so
jino
adhihsi
mah
vro
sabbasattnukampako.
Mahsre panuyyne mahato nagarassa yojane
pjito nara srehi parinibbyi revato. - Khua.
3. mahpure - Machasa.

90

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Revata

37. Vm ho quang ti thng pht xut t c th ca v y ta ra


xung quanh mt do-tun du l ban ngy hay ban m.
38. Tui th c bit l ko di n su mi ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
39. Sau khi th hin Pht lc, Ngi ging gii php Bt T th
gian v Nit Bn khng cn chp th t nh ngn la cn
ngun nhin liu.
40. V thn th nh l chu bu y, Gio Php khng g tng ng
y, tt c u hon ton bit mt; phi chng tt c cc hnh l trng
khng?
41. c Pht Revata, bc c danh ting, v i Hin Trit y Nit
Bn. c s phn tn x-li t x s y n khp cc ni.
Lch s c Pht Revata l phn th nm.
--ooOoo--

91

6. Sobhitabuddhavaso
1. Revatassa aparena sobhito nma nyako
samhito santacitto asamo appaipuggalo.
2. So jino sakagehamhi mnasa vinvaay1
patvna kevala bodhi dhammacakka pavattav.2
3. Yva heh avcito bhavagg cpi uddhato3
etthantare ekaparis ahosi dhammadesane.
4. Tya parisya sambuddho dhammacakka pavattay
gaanya na vattabbo pahambhisamayo ahu.
5. Tato parampi desente4 marna ca5 samgame
navutikoisahassna dutiybhisamayo ahu.
6. Punpara rjaputto jayaseno nma khattiyo
rma ropayitvna buddhe niydayi tad.
7. Tassa yga pakittento dhamma desesi cakkhum
tad koisahassna tatiybhisamayo ahu.
8. Sannipt tayo su sobhitassa mahesino
khsavna vimalna santacittna tdina.
9. Uggato nma so rj dna deti naruttame
tamhi dne samgachu arahant satakoiyo.
10. Punpara puragao6 deti dna naruttame
tad navutikona dutiyo si samgamo.
1. vinivattayi - PTS, Machasa, Sy.
2. cakkappavattayi - Smu.
3. yva uddha avcito bhavagg cpi hehato - Sy.
4. desento - Mavi.
5. naramarna - Smu, Sy.
6. pgagao - Sy.

92

6. Lch S c Pht Sobhita:


1. Sau (c Pht) Revata, v Lnh o tn Sobhita l nh tnh, c
tm thanh tnh, khng k snh bng, khng ngi i th.
2. ti ngi nh ca mnh, ng Chin Thng y chuyn i tm
tr, t n s Gic Ng hon ton, v chuyn vn bnh xe
Chnh Php.
3. T pha di l t a ngc Avci v t pha trn l t ci tri cao
nht, trong cuc thuyt ging Gio Php c mt tp th (t hi)
khong gia ca hai ni ny.
4. ng Ton Gic chuyn vn bnh xe Chnh Php ti hi
chng y. c s lnh hi ln th nht l khng th ni c bng
cch tnh m.
5. V sau vo lc khc, trong khi thuyt ging cuc hi t ca ch
thin, c s lnh hi ln th nh l ca chn chc ngn koi v.
6. Vo ln khc na, c v vng t dng St--l tn Jayasena sau
khi cho trng trt khu vn cng hin n c Pht trong dp y.
7. Trong khi cng b s hin dng ca v y, bc Hu Nhn thuyt
ging Gio Php. Khi y, c s lnh hi ln th ba l ca mt ngn
koi v.
8. Bc i n S Sobhita c ba ln t hi gm c cc v Lu Tn,
khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
9. c vua tn Uggata y dng cng vt th n ng Ti Thng
Nhn. Trong ln cng dng y, mt trm koi v A-la-hn t hi
li.
10. Vo ln khc na, c nhm ngi thuc on th dng cng vt
th n ng Ti Thng Nhn. Khi y, c cuc hi t th nh ca
chn mi koi v.
93

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sobhitabuddhavaso

11. Devaloke vasitvna yad orohat jino


tad astikona tatiyo si samgamo.
12. Aha tena samayena sujto nma brhmao
tad sasvaka buddha annapnena tappayi.
13. Sopi ma buddho vyksi1 sobhito lokanyako
aparimeyye ito kappe aya buddho bhavissati.
14. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
15. Ajaprukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
16. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
17. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
18. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
19. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
20. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
21. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassa sata tassa gotamassa yasassino.
22. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
1. viyksi - Mavi.

94

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sobhita

11. Vo lc ng Chin Thng ging trn sau khi c ng ci tri,


khi y c cuc hi t th ba ca tm mi koi v.
12. Vo lc by gi, ta l v B-la-mn tn Sujta. Khi y, ta lm
hi lng c Pht cng cc v Thinh Vn bng thc n nc ung.
13. c Pht y, ng Lnh o Th Gian Sobhita, cng ch
nguyn cho ta rng: Trong v lng kip tnh t thi im ny,
ngi ny s tr thnh v Pht.
14. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
15. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
16. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
17. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
18. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
19. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
20. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
21. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
22. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
95

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sobhitabuddhavaso

23. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca


katajal namassanti dasasahass sadevak.
24. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
25. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
26. Evameva maya sabbe yadimucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
27. Tasspi vacana sutv haho saviggamnaso
tamevatthamanuppattiy ugga dhitimaksaha.
28. Sudhamma nma nagara sudhammo nma khattiyo
sudhamm nma janik sobhitassa mahesino.
29. Navavassasahassni agramajjhaso vas
kumudo kalro1 padumo tayo psdamuttam.
30. Sattati sahassni2 nriyo samalakat
Makhil3 nma s nr sho nmsi atrajo.
31. Nimitte caturo disv psdenbhi nikkhami
sattha padhncra caritv purisuttamo
bujjhamno ca so buddho ngamle abujjhatha.*
32. Brahmun ycito santo sobhito lokanyako
vatti cakka4 mahvro sudhamamuyynamuttame.
33. Asamo ca sunetto ca ahesu aggasvak
anomo5 nmupahko sobhitassa mahesino
nakul ca sujt ca ahesu aggasvik.

1. nino - Machasa.
2.
sattatisa
sahassni
ticattri
sahassni
chasattati sahassni - Smu.
3. mai - Machasa; makil - Sy.
* gthaddhoya, Machasa, Syma potthakesu na vijjati.
4. vattacakko - Sy.
5. anumo - Smu.

96

Machasa;
Sy;

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sobhita

23. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn


th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
24. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
25. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
26. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
27. Lng nghe li ni ca v y, ta tr nn mng r, c tm tr phn
chn. Ta thc hin s n lc tch cc nhm theo ui chnh mc
ch y.
28. Thnh ph c tn l Sudhamma, v vua dng St--l tn l
Sudhamma, ngi m ca v i n S Sobhita tn l Sudhamm.
29. V y sng gia gia nh chn ngn nm. C ba ta lu i
tuyt vi l Kumuda, Kalra, v Paduma.
30. C by mi ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi
v) tn l Makhil. Con trai tn l Sha.
31. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra
i bng ta lu i1 v thc hnh s n lc by ngy. V khi y
trong lc gic ng, c Pht y gic ng ci cy Nga.
32. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng Sobhita chuyn vn bnh xe (Chnh Php) vn
thng uyn Sudhamma tuyt vi.
33. Asama v Sunetta l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc i n S Sobhita tn l Anoma. Nakul v Sujt l (hai
v) n Thinh Vn hng u.

1. Ta lu i bay ln khng trung a v B Tt n gn ci cy B thc


hnh kh hnh v sau chng c qu v Ton Gic, BvA. 166-7.

97

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sobhitabuddhavaso

34. Rammo ceva sudatto ca ahesu aggupahak


nakul ceva citt ca ahesu aggupahik.
35. Ahapasa ratana accuggato mahmuni
obhseti dis sabb satarasva uggato.
36. Yath suphulla pavana nngandhehi dhpita
tatheva tassa pvacana slagandhehi dhpita.
37. Yathpi sgaro nma dassanena atappiyo
tatheva tassa pvacana savaena atappiya.
38. Navutivassasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
39. Ovda anusihica datvna sesake jane
htsanova tpetv nibbuto so sa svako.
40. So ca buddho asamasamo te ca1 svak balappatt
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
41. Sobhito varasambuddho shrmamhi nibbuto
dhtu vitthrika si tesu tesu padesatoti.
Sobhitabuddhavaso chaho.
--ooOoo--

1. tepi ca - Smu; tepi - Machasa.

98

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sobhita

34. Ramma v lun c Sudatta l (hai) th ch h hng u.


Nakul v lun c Citt l (hai) n th ch h hng u.
35. Cao nm mi tm ratana (14 mt ri), v i Hin Trit chiu
sng tt c cc phng nh l mt tri mc.
36. Ging nh khu rng ln n r hoa ta hng vi cc hng
thm khc loi, tng t y nh th li tuyn thuyt ca v y ta
hng vi cc hng thm ca gii.
37. Cng ging nh bin c khng th c tha mn bi s ngm
nhn, tng t y nh th li tuyn thuyt ca v y khng th c
tha mn bi s lng nghe.
38. Tui th c bit l ko di n chn mi ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
39. Sau khi ban li gio hun v nhc nh cc chng sanh cn li,1
v y cng vi cc bc Thinh Vn pht chy ging nh ngn la ri
Nit Bn.
40. c Pht y l v tng ng vi cc bc khng th snh bng,
v cc v Thinh Vn y l thnh tu cc nng lc, tt c u hon
ton bit mt; phi chng tt c cc hnh l trng khng?
41. c Pht Sobhita, ng Ton Gic cao qu Nit Bn ti tu vin
Sha. c s phn tn x-li t x s y n khp cc ni.
Lch s c Pht Sobhita l phn th su.
--ooOoo--

1. Ngha l cha t n s thu trit Chn L, BvA. 171.

99

7. Anomadassibuddhavaso
1. Sobhitassa aparena sambuddho dipaduttamo
anomadass amitayaso tejass1 duratikkamo.
2. So chetv bandhana sabba viddhasetv tayo bhave
anivattigamana magga desesi devamnuse.
3. Sgarova asakhobho2 pabbatova dursado
ksova ananto so slarjva phullito.
4. Dassanenapi ta buddha tosit honti pino
byharanta gira sutv amata ppuanti te.
5. Dhammbhisamayo tassa iddho phto tad ahu
koisatni abhisamisu pahame dhammadesane.
6. Tato paramhi samaye3 vassante dhammavuhiyo
astikoiyo abhisamisu dutiye dhammadesane.
7. Tato parampi vassante tappayante ca pina
ahasattatikona tatiybhisamayo ahu.
8. Sannipt tayo su tasspi ca mahesino
abhibalappattna pupphitna vimuttiy.
9. Ahasatasahassna sannipto tad ahu
pahnamadamohna santacittna4 tdina.
10. Sattasatasahassna dutiyo si samgamo
anagana virajna upasantna tdina.
1. tejas - Smu, Sy.
2. asakhobbho - Mavi.
3. tato para abhisamaye - Machasa, Sy; tato parampi abhisamaye - Smu.
4. santacittna - Ma.

100

7. Lch S c Pht Anomadass:


1. Sau (c Pht) Sobhita, ng Ton Gic Anomadass l ng Ti
Thng Nhn c danh ting v lng, c oai lc kh m vt tri.
2. Sau khi ct t tt c cc s tri buc v hy dit (nghip ti sanh
) ba ci, v y thuyt ging cho ch thin v loi ngi v o L
a n vic khng cn lun hi.
3. V y khng chao ng v nh bin c, kh th t n nh l ngn
ni, khng c im cui cng v nh bu khng gian, v n hoa
nh l cy Sl cha.
4. Ch vi s nhn thy c Pht y l chng sanh khi ln hoan h.
Sau khi lng nghe li ni ang din gii, h t c Bt T.
5. Khi y, s lnh hi v Gio Php ca v y l thnh cng v t
c s lng. Hng trm koi (chng sanh) lnh hi trong cuc
thuyt ging Gio Php ln th nht.
6. V sau vo lc khc, trong khi ang xung nhng cn ma Gio
Php trong cuc thuyt ging Gio Php ln th nh, tm chc koi
(chng sanh) lnh hi.
7. V sau vo lc khc, khi ang xung cn ma (Gio Php) v
ngay trong lc ang lm hi lng chng sanh, c s lnh hi ln
th ba l ca by mi tm koi v.
8. V bc i n S y cng c ba ln t hi gm cc v t n
nng lc ca cc thng tr v c m hoa trong s gii thot.
9. Khi y, c cuc t hi ca tm trm ngn v c s tham m si
m c on tn v c tm thanh tnh nh th y.
10. Ln hi t th nh l ca by trm ngn v khng cn nhim,
thot khi bi trn, c s an tnh nh th y.
101

Khuddakanikye Buddhavasapi

Anomadassibuddhavaso

11. Channa satasahassna tatiyo si samgamo


abhibalappattna1 nibbutna tapassina.
12. Aha tena samayena yakkho si mahiddhiko
nekna yakkhakona vasavattmahissaro.2
13. Tadpi ta buddhavara upagantv mahesina
annapnena tappesi sasagha lokanyaka.
14. Sopi ma tad vyksi3 visuddhanayano muni
aparimeyye ito kappe aya buddho4 bhavissati.
15. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
16. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
17. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
18. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
19. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
20. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
21. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
1. balapattna - Mavi.
2. vasavattimhi - Smu, Machasa, Sy.
3. vyksi - Smu.
4. sambuddho - Smu.

102

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Anomadass

11. Ln hi t th ba l ca su trm ngn v t n nng lc ca


cc thng tr, c s n lc cao, chng Nit Bn.
12. Vo lc by gi, ta l loi D-xoa c i thn lc, l cha t cai
qun nhiu koi d-xoa.
13. Khi y, ta cng i n gp bc i n S, c Pht cao qu y,
v lm hi lng ng Lnh o Th Gian cng hi chng bng
cm nc.
14. Khi y, bc Hin Trit y, c nhn quan thanh tnh, cng ch
nguyn cho ta rng: Trong v lng kip tnh t thi im ny,
ngi ny s tr thnh v Pht.
15. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh Lai
ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
16. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
17. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
18. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
19. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
20. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
21. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
103

Khuddakanikye Buddhavasapi

Anomadassibuddhavaso

22. Citto ca hatthavako agg hessantupahak


uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
23. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
24. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal samassanti dasasahass sadevak.
25. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
26. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
27. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
28. Tasspi vacana sutv haho saviggamnaso
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
29. Nagara candavat1 nma yasav nma khattiyo
mt yasodhar nma anomadassissa satthuno.
30. Dasavassasahassni agramajjhaso vas
siri upasiri sirivaho tayo psdamuttam.
31. Tevsatisahassni nriyo samalakat
sirim nma nr ca upavno2 nma atrajo.
32. Nimitte caturo disv sivikybhinikkhami
annadasamsni padhna padah jino.
33. Brahmun ycito santo anomadass mahmuni
vatti cakka mahvro uyyne so sudassane.
1. bandhumat - Dhammapada-aggasvaka 53.
2. upavrao - Mavi.

104

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Anomadass

22. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.


Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
23. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
24. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
25. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
26. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
27. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
28. Nghe c li ni ca v y, ta tr nn mng r, c tm tr phn
chn, quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton
ho v mi php.
29. Thnh ph c tn l Candavat, v vua dng St--l tn l
Yasav, ngi m ca bc o S Anomadass tn l Yasodhar.
30. V y sng gia gia nh trong mi ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Siri, Upasiri, v Sirivaha.
31. C hai mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi
v) tn l Sirim. Con trai tn l Upavna.
32. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng kiu khing v ra sc n lc mi thng khng thiu st.
33. c ng Phm Thin thnh cu, v i Hin Trit, ng i
Hng Anomadass y, chuyn vn bnh xe (Chnh Php) ti
cng vin Sudassana.

105

Khuddakanikye Buddhavasapi

Anomadassibuddhavaso

34. Nisabho ca1 anomo2 ca ahesu aggasvak


varuo nmupahko anomadassissa satthuno.
35. Sundar3 ca suman ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato ajjunoti pavuccati.
36. Nandivaho sirivaho ahesu aggupahak
uppal ceva padum ca ahesu aggupahik.
37. Ahapasa ratana accuggato mahmuni
pabh niddhvati tassa satarasva uggato.
38. Vassasatasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
39. Supupphita pvacana arahantehi tdihi
vtargehi vimalehi sobhittha jinassana.
40. So ca satth amitayaso yugni tni4 atuliyni
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
41. Anomadass jino satth dhammrmamhi nibbuto
tattheva tassa jinathpo ubbedho pacavsatti.
Anomadassibuddhavaso sattamo.
--ooOoo--

1. nipako - Manupa.
2. asoko - Smu.
3. sundar - Dhammapadahakath 53.
4. ti - Smu.

106

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Anomadass

34. Nisabha v Anoma l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi


ca bc o S Anomadass tn l Varua.
35. Sundar v Suman l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci cy
B ca c Th Tn y c gi tn l Ajjuna.
36. Nandivaha v Sirivaha l (hai) th ch h hng u.
Uppal v lun c Padum l (hai) n th ch h hng u.
37. Bc i Hin Trit cao nm mi tm ratana (14 mt ri). Ho
quang ca v y pht ra nh l nh mt tri mc.
38. Tui th c bit l ko di n mt trm ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
39. Gio Php ca ng Chin Thng c rng r, li tuyn
thuyt kho c m hoa nh vo cc v A-la-hn ly tham i,
khng cn nhim nh th y.
40. Bc o S c danh ting v lng y v hai v (Thinh Vn hng
u) v song y, tt c u hon ton bit mt; phi chng tt c cc
hnh l trng khng?
41. ng Chin Thng, bc o S Anomadass Nit Bn ti tu
vin Dhamma. Ngi bo thp ca ng Chin Thng dnh cho v y
c chiu cao hai mi lm (do-tun) ngay ti ni y.
Lch s c Pht Anomadass l phn th by.
--ooOoo--

107

8. Padumabuddhavaso
1. Anomadassissa aparena sambuddho dipaduttamo
padumo nma nmena asamo appaipuggalo.
2. Tasspi asama sla samdhipi anantako
asakheyya avara vimutti ca anpam.
3. Tasspi atulatejassa dhammacakkappavattane
abhisamay tayo su mahtamapavhan.
4. Pahambhisamaye buddho koisatamabodhay
dutiybhisamaye dhro navutikoimabodhay.
5. Yad ca padumo buddho ovad sakamatraja
tad astikona tatiybhisamayo ahu.
6. Sannipt tayo su padumassa mahesino
koisatasahassna pahamo si samgamo.
7. Kahinatthrasamaye uppanne kahina1cvare
dhammasenpatatthya2 bhikkh sibbisu cvara.3
8. Tad te vimal bhikkh chaabhi mahiddhik
ti satasahassni samisu aparjit.
9. Punpara so narsabho4 pavane vsa upgato5
tad samgamo si dvinna satasahassna.6
10. Aha tena samayena sho si migdhibh7
pavivekamanubrhanta pavane addasa jina.8
11. Vanditv siras pde katvna ta padakkhia
tikkhattu abhinditv sattha jinamupahahi.9
12. Sattha varasampattiy uhahitv tathgato
manas cintayitvna koibhikkh samnay.
6. satasahassna - Machasa.
7. mighibh - Sy.
8. vivekamanubrhanata pavane
vsa upgata - Smu.
9. jinamupahaha - Machasa,
Mavi.

1. kathina - Machasa.
2. dhammasenpatitthya Machasa.
3. cvare - Mavi.
4. narausabho - Sy.
5. upgami - Machasa, Sy, PTS.

108

8. Lch S c Pht Paduma:


1. Sau (c Pht) Anomadass, ng Ton Gic, bc Ti Thng
Nhn tn Paduma l khng k snh bng, khng ngi i th.
2. Gii ca v y l khng ai snh bng, nh l khng c gii hn, tr
tu cao qu l khng th tnh m, v gii thot l khng c tng
ng.
3. Cng vo lc chuyn vn bnh xe Chnh Php ca v c oai lc v
song y, c ba cuc lnh hi l s xua ui i bng m m mt.
4. s lnh hi ln th nht, c Pht gic ng mt trm koi v.
s lnh hi ln th nh, bc Thng Minh gic ng chn mi
koi v.
5. V vo lc c Pht Paduma gio hun ngi con trai ca mnh,
khi y c s lnh hi ln th ba l ca tm chc koi v.
6. Bc i n S Paduma c ba ln t hi. Cuc hi t th nht l
ca mt trm ngn koi v.
7. Vo dp tin hnh l Kahina, khi y Kahina c pht sanh, cc v
t khu may y giao cho v Tng Qun Chnh Php.
8. Khi y, ba trm ngn v t hi li. Cc v t khu y l khng
cn nhim, c su thng tr, c i thn lc, khng b khut phc.
9. Cng vo dp khc, ng Nhn Ngu y vo ma (an c) ma
trong rng. Khi y, c cuc hi t ca hai trm ngn v.
10. Vo lc by gi, ta l con s t cha t ca cc loi th. Ta
nhn thy ng Chin Thng ang thc hnh hnh c c trong
rng.
11. Ta u nh l chn (ca c Pht) ri i nhiu quanh
v y, sau rng ln ba ln ri phc v ng Chin Thng by
ngy.
12. Sau khi xut khi by ngy nhp thin cao qu, c Nh Lai dng
tm suy xt ri triu tp mt koi (mi triu) v t khu.
109

Khuddakanikye Buddhavasapi

Padumabuddhavaso

13. Tadpi so mahvro tesa majjhe viykar


aparimeyye ito kappe aya buddho bhavissati.
14. Ahu kapilamhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
15. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
16. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
17. Tato padakkha katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
18. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
19. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
20. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
21. Citto ca hatthlavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassa sata tassa gotamassa yasassino.
22. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
23. Ukkuhisadda vattenti apphohenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
24. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
25. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
26. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
110

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Paduma

13. Khi y, gia cc v (t khu) y, ng i Hng y cng ch


nguyn rng: Trong v lng kip tnh t thi im ny, ngi
ny s tr thnh v Pht.
14. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
15. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
16. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
17. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B ti thng,
v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy Assattha.
18. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
19. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
20. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
21. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
22. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
23. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
24. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
25. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
26. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.

111

Khuddakanikye Buddhavasapi

Padumabuddhavaso

27. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi


uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
28. Campaka nma nagara asamo nma khattiyo
asam nma janik padumassa mahesino.
29. Dasavassasahassni agramajjhaso vasi
uttaravasuyasuttar1 tayo psdamuttam.
30. Tettisa satasahassni nriyo samalakat
uttar nma s nri rammo nmsi atrajo.
31. Nimitte caturo disv rathaynena nikkham
anna-ahamsni2 padhna padah jino.
32. Brahmun ycito santo padumo lokanyako
vatti cakka mahvro dhanajayuyynamuttame.
33. Slo ca upaslo ca ahesu aggasvak
varuo nmupahko padumassa mahesino.
34. Rdh ceva surdh ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato mahsooti vuccati.
35. Bhiyyo ceva asamo ca ahesu aggupahak
ruc ca nandarm ca ahesu aggupahik.
36. Ahapasaratana accuggato mahmuni
pabh niddhvati tassa asam sabbato dis.
37. Candappabh suriyappabh ratanaggi-maippabh3
sabbpi t hat honti patv jinapabhuttama.
38. Vassasatasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
39. Paripakkamnase satte bodhayitv asesato
sesae4 anussitv nibbuto so sasvako.
40. Uragova taca jia vaddha5 pattava pdapo
jahitv sabbasakhre nibbuto so yath sikh.
41. Padumo jinavaro satth dhammrmamhi nibbuto
dhtuvitthrika si tesu tesu padesato.
Padumabuddhavaso ahamo.
--ooOoo-annakaahamsa - Smu, PTS.
3. ratanagghi - Smu.
4. sesake - Smu, Machasa.
5. vuha - Smu, PTS.

1. nand vasu yasuttar - Machasa;


nand ca suyas uttar - Smu;
nando vasu yasuttaro - Sy.
2. annakahamsni - Machasa;

112

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Paduma

27. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta


quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v mi
php.
28. Thnh ph c tn l Campaka, v vua dng St--l tn l Asama,
ngi m ca v i n S Paduma tn l Asam.
29. V y sng gia gia nh trong mi ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Uttara, Vasu, v Yasuttara.
30. V c ba mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi
v) tn l Uttar. Con trai tn l Ramma.
31. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin xe v ra sc n lc tm thng khng thiu st.
32. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng i
Hng Paduma chuyn vn bnh xe (Chnh Php) ti cng vin
Dhanaja tuyt vi.
33. Sla v Upasla l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi ca bc
i n S Paduma tn l Varua.
34. Rdh v lun c Surdh l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci
cy B ca c Th Tn y c gi l Soa v i.
35. Bhiyya v lun c Asama l (hai) th ch h hng u. Ruc v
Nandirm l (hai) n th ch h hng u.
36. V i Hin Trit y cao nm mi tm ratana (14.5 mt). Ho
quang khng g snh bng ca v y chiu sng tt c cc phng.
37. nh snh ca mt trng, nh sng ca mt tri, nh sng ca chu
bu v ngc ma-ni t gi, tt c cc loi nh sng y u b tiu tan khi
snh cng ho quang ti thng ca ng Chin Thng.
38. Tui th c bit l ko di n mt trm ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
39. Sau khi gic ng nhng chng sanh c tm tr c chn mui
khng thiu st (ngi no), sau khi ch dy nhng ngi cn li v y
cng cc v Thinh Vn Nit Bn.
40. V nh con rn b i lp da gi ci, v nh cy ci r b l a tn, v
y sau khi bung b cc hnh Nit Bn tng t nh ngn la
c dp tt.
41. Bc o S Paduma, ng Chin Thng cao qu Nit Bn ti tu
vin Dhamma. c s phn tn x-li t x s y n khp cc ni.
Lch s c Pht Paduma l phn th tm.
--ooOoo-113

9. Nradabuddhavaso
1. Padumassa aparena sambuddho dipaduttamo
nrado nma nmena asamo appaipuggalo.
2. So buddho cakkavattissa jeho dayita-oraso
muttamlbharao1 uyyna upasakami.
3. Tatthsi2 rukkho yasavipulo abhirpo brah suc
tamajjhappatv upanisdi mahsoassa hehato
4. Tattha avaruppajji ananta vajirpama
tena vicini sakhre ukkujjamavakujjaka.
5. Tattha sabbakilesni asesamabhivhay
ppui kevala bodhi buddhae ca cuddasa.
6. Ppuitvna sambodhi dhammacakka pavattay
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
7. Mahdoa ngarja vinayanto mahmuni
pihera tadksi dassayanto sadevake.
8. Tad devamanussna tamhi dhammappaksane
navutikoisahassni tarisu sabbasasaya.
9. Yamhi kle mahvro ovadi sakamatraja
astikoisahassna tatiybhisamayo ahu.
10. Sannipt tayo su nradassa mahesino
koisatasassna pahamo si samgamo.
11. Yad buddho buddhagua sanidna paksayi
navutikoisahassni samisu vimal tad.
1. muttamlybharao - Smu, PTS; muttamaybharao - Sy.
2. tatrsi - Smu; tatthpi - Manupa.

114

9. Lch S c Pht Nrada:


1. Sau (c Pht) Paduma, c ng Ton Gic, bc Ti Thng Nhn
tn Nrada l khng k snh bng, khng ngi i th.
2. c Pht y, ngi con trai trng yu qu ca v Chuyn Lun
Vng, c s trang sc vi vng hoa bng ngc trai i (b) n
cng vin.
3. ti ni y c ci cy ly lng danh ting, tuyt p, to ln, thanh
khit. Sau khi i n ni y, v y ngi xung di ci cy Soa
v i.
4. ti ni y, tr tu cao qu, v bin, (sc bn) t kim cng
c sanh khi. Nh , v y kho st cc hnh theo li nga ln
v theo li p xung.
5. ti ni y, v y xua i tt c phin no khng cn d st,
t n qu v hon ton Gic Ng v mi bn tr tu ca v Pht.1
6. Sau khi t n qu v Ton Gic, v y chuyn vn bnh xe
Chnh Php. c s lnh hi ln th nht l ca mt trm ngn
koi (mt ngn t, mt triu triu) v.
7. Trong lc hun luyn Long Vng Mahdoa, bc i Hin Trit
th hin iu k diu y (song thng) cho th gian lun c ch
thin nhn thy.
8. Lc by gi, trong ln ging gii Gio Php y cho ch thin v
nhn loi, chn chc ngn koi (chn trm t) v vt qua tt c cc
mi nghi hoc.
9. Vo thi im ng i Hng gio gii ngi con trai ca mnh,
c s lnh hi ln th ba l ca tm chc ngn koi (tm trm t)
v.
10. Bc i n S Nrada c ba ln t hi. Cuc hi t th nht l
ca mt trm ngn koi v.
11. Vo lc c Pht ging gii v c hnh ca ch Pht c c phn
duyn khi, khi y chn chc ngn koi v khng cn nhim t
hi li.
1. Xem thm phn Ph Ch trang 332.

115

Khuddakanikye Buddhavasapi

Nradabuddhavaso

12. Yad Verocano ngo dna dadti satthuno


tad samisu jinaputt astisatasahassiyo.1
13. Aha tena samayena jailo uggatpano
antalikkhacaro si pacbhisu prag.
14. Tadpaha2 asamasama sasagha saparijjana
annapnena tappetv candanenbhipjayi.
15. Sopi ma buddho3 vyksi nrado lokanyako
aparimeyye ito kappe aya buddho bhavissati.
16. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
17. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
18. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
19. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
20. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
21. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
22. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
23. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttarnandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
1. astisatasahassino - Sy.
2. tadpha - Machasa, Sy, Smu, Manupa.
3. sambuddho - Smu.

116

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Nrada

12. Vo lc con rng Verocana dng cng vt th n bc o S, khi


y tm mi trm ngn (tm triu) ngi con trai ca ng Chin
Thng t hi li.
13. Vo lc by gi, ta l o s tc bn, c kh hnh cao tt, i li
trn khng trung, ton ho v nm thng tr.
14. Khi y, sau khi lm hi lng v tng ng vi cc bc khng th
snh bng cng vi hi chng v on thp tng bng cm nc, ta
cng dng g n hng.
15. c Pht, ng Lnh o Th Gian Nrada y cng ch
nguyn cho ta rng: Trong v lng kip tnh t thi im ny,
(ngi ny) s tr thnh v Pht th gian.
16. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
17. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
18. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
19. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
20. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
21. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
22. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
23. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
117

Khuddakanikye Buddhavasapi

Nradabuddhavaso

24. Ida sutvna vacana asamassa mahesino


modit naramar buddhabjakuro aya.
25. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
26. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
27. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
28. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
29. Tasspi vacana sutv bhiyyo hvetva1 mnasa
adhihahi vata ugga dasapramipriy.
30. Nagara dhaavat nma sudevo nma khattiyo
anom nma janik nradassa mahesino.
31. Navavassasahassni agramajjhaso vas
jito vijito vijitbhirmo2 tayo psda muttam.
32. Ticattrsasahassni nriyo samalakat
vijitasen3 nma nr nanduttaro nma atrajo.
33. Nimitte caturo disv padas4 gamanena nikkhami
sattha padhnacariya5 acari lokanyako.
1. bhsetva - Smu, Machasa, Sy; bhsetv - PTS.
2.
jino
vijitbhirmo
jit vijit bhrim - Smu.
3. jitasen - Smu.
4. psda - Smu.
5. padhnacra - Machasa, Sy.

118

Machasa,

Sy.

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Nrada

24. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh


bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.

25. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn


th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):

26. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o


Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.

27. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.

28. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin


Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.

29. Nghe c li ni ca v y, ta khin tm c mng r bi


phn. Ta quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s
ton ho v mi php.

30. Thnh ph c tn l Dhaavat, v vua dng St--l tn l


Sudeva, ngi m ca v i n S Nrada tn l Anom.

31. V y sng gia gia nh chn ngn nm. C ba ta lu i


tuyt vi l Jita, Vijita, v Vijitbhirma.
32. C bn mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Vijitasen. Con trai tn l Nanduttara.
33. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, v Lnh o th gian ra
i bng s i b (s i bng bn chn) v thc hnh hnh n lc
by ngy.
119

Khuddakanikye Buddhavasapi

Nradabuddhavaso

34. Brahmun ycito santo nrado lokanyako


vatti cakka mahvro dhanajayuyynamuttame.
35. Bhaddaslo jitamitto ahesu aggasvak
vseho nmupahko nradassa mahesino.
36. Uttar phaggun ceva ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato mahsonoti vuccati.
37. Uggarindo ca vasabho ca ahesu aggupahak
indvar ca und ca1 ahesu aggupahik.
38. Ahsti ratanni accuggato mahmuni
kacanagghiyasakso dasasahass virocati.2
39. Tassa bymappabh ky niddhvati disodisa
nirantara divratti yojana pharate tad.3
40. Na keci tena samayena samant yojane jan
ukk padpe ujjlenti4 buddharasena ottha.
41. Navutivassasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
42. Yath uhi gagana vicitta upasobhati
tatheva ssana tassa arahantehi sobhati.
43. Sasrasota taraya sesake paipannake
dhammasetu daha katv nibbuto so narsabho.
44. Sopi buddho asamasamo tepi khsav atulatej
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
45. Nrado jinavasabho nibbuto sudassane pure
tattheva jinathpavaro catuyojanamuggatoti.
Nradabuddhavaso navamo.
--ooOoo-1. indvar ca ca ca - Machasa; indavar ca ga ca - Sy.
2. virocatha - Smu.
3. dis - Smu; sad - Sy, Machasa.
4. ujjalenti - PTS.

120

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Nrada

34. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng


i Hng Nrada chuyn vn bnh xe (Chnh Php) cng vin
Dhanajaya tuyt vi.
35. Bhaddasla v Jitamitta l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc i n S Nrada tn l Vseha.
36. Uttar v lun c Phaggun l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi l Soa v i.
37. Uggarinda v Vasabha s l (hai) th ch h hng u.
Indvar v Und s l (hai) n th ch h hng u.
38. Cao tm mi tm ratana (22 mt), bc i Hin Trit y chiu
sng mi ngn th gii tng t nh ct tr bng vng c gn trng
hoa.
39. Khi y, thn th c nh sng ho quang ca v y chiu ra cc
phng lin tc ngy dm v ta sng (xung quanh) mt do-tun.
40. Vo lc by gi, c trn ngp bi ho quang ca c Pht,
nhng ngi xung quanh mt do-tun khng ai thp sng cc ngn
n uc.
41. Tui th c bit l ko di n chn mi ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
42. Ging nh bu tri c trang im v chi sng bi cc v sao,
tng t nh th y Gio Php ca v y rng r nh vo cc v A-lahn.
43. Sau khi thit lp vng chc cy cu Chnh Php gip vt
qua dng chy lun hi i vi s ngi cn li t c (o qu
Hu Hc), ng Nhn Ngu y Nit Bn.
44. c Pht y l v tng ng vi cc bc khng th snh bng,
v cc bc Lu Tn y l c oai lc v song, tt c u hon ton bit
mt; phi chng tt c cc hnh l trng khng?
45. ng Chin Thng hng u Nrada Nit Bn ti thnh ph
Sudassana. Ngi bo thp cao qu ca ng Chin Thng c
dng ln cao bn do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Nrada l phn th chn.
--ooOoo--

121

10. Padumuttarabuddhavaso
1. Nradassa aparena sambuddho dipaduttamo1
padumuttaro nma jino akkhobho2 sgarpamo.
2. Maakappova so si yamhi buddho3 ajyatha
ussannakusal janat tamhi kappe4 ajyatha.
3. Padumuttarassa bhagavato pahame dhammadesane
koisatasahassna dhammbhisamayo ahu.
4. Tato parampi vassante tappayante ca pino
sattatisatasahassna dutiybhisamayo ahu.
5. Yamhi kle mahvro nanda upasakami
pitusantikamupgantv ahani5 amatadundubhi.
6. hate6 amatabherimhi7 vassante dhammavuhiy8
pasasatasahassna tatiybhisamayo ahu.
7. Ovdako vipako trako sabbapina
desankusalo buddho tresi janata bahu.
8. Sannipt tayo su padumuttarassa satthuno
koisatasahassna pahamo si samgamo.
9. Yad buddho asamasamo vas vebhrapabbate
navutikoisahassna dutiyo si samgamo.
10. Puna crika pakkante gmanigamarahato
astikoisahassna tatiyo si samgamo.
11. Aha tena samayena jailo nma rahiko
sambuddhapamukha sagha sabhatta dussamadsaha.

1 dvpaduttamo - Smu.
2 akkhobbho - Mavi, PTS.
3 buddh - Smu.
4 kle - Smu.
5 hani - Machasa.

6 ahate - Smu.
7 dhammabherimhi - Smu;
amatadundubhi - PTS.
8 vuhiyo - Smu.

122

10. Lch S c Pht Padumuttara:


1. Sau (c Pht) Nrada, c ng Ton Gic, bc Ti Thng Nhn
tn Padumuttara l khng b chao ng, tng t nh bin c.
2. V c Pht sanh ln vo kip Maa y. 1 Chng sanh sanh
ln trong kip y l v cng tt lnh.2
3. Trong khi c Th Tn Padumuttara thuyt ging Gio Php ln
th nht, c s lnh hi Gio Php ca mt trm ngn koi v.
4. V sau vo lc khc na, trong lc xung cn ma (Php) khin
cho cc hng chng sanh c hi lng, c s lnh hi ln th nh
l ca ba mi by trm ngn koi (ba triu by trm ngn) v.
5. Vo thi im ng i Hng i n gp (ngi cha l) nanda,
Ngi i n trong s hin din ca ngi cha v ging ln ting
trng Bt T.
6. Khi ting trng Bt T c ging ln v trong khi cn ma
Php Bo ang ri xung, c s lnh hi ln th ba l ca nm
mi trm ngn koi (nm triu) v.
7. c Pht l v gio gii, l v lm cho hiu r, l v gip cho tt c
chng sanh vt qua, l v thin xo v thuyt ging; Ngi gip
cho nhiu chng sanh vt qua.
8. Bc o S Padumuttara c ba ln t hi. Cuc hi t th nht
l ca mt trm ngn koi v.
9. Khi c Pht, v tng ng vi cc bc khng th snh bng, c
ng ti ngn ni Vebhra, c cuc hi t th nh ca chn mi
ngn koi v.
10. Hn na, trong khi ra i du hnh t cc lng mc, th trn, v
quc , c cuc hi t th ba ca tm mi ngn koi v.
11. Vo lc by gi, ta l v lnh cha tn Jaila. Ta cng dng vi
cng vi ba n n hi chng (t khu) c bc Ton Gic ng u.
1. c Pht Padumuttara sanh vo srakappa (kip ch c mt v Pht), nhng c
tnh cht nh l maakappa (kip c hai v Pht) v thnh tu nhiu c hnh;
o c gi l maakappa, BvA. 191. Xem thm phn Ph Ch trang 332.
2. Ch Gii ghi nh sau: ussannakusalti upacitapu = v cng tt lnh
ngha l tch ly c nhiu phc bu, BvA. 191.

123

Khuddakanikye Buddhavasapi

Padumuttarabuddhavaso

12. Sopi ma buddho1 vyksi saghamajjhe nisdiya


satasahasse ito kappe aya buddho bhavissati.
13. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
14. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
15. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
16. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
17. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
18. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
19. Khem uppalava ca agghessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
20. Citto ca hatthlavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
21. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
22. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
1. tad - Smu.

124

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Padumuttara

12. c Pht y, ngi gia hi chng, cng ch nguyn cho ta


rng: Trong mt trm ngn kip tnh t thi im ny, ngi ny
s tr thnh v Pht.
13. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
14. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
15. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
16. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
17. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
18. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
19. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
20. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
21. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
22. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
125

Khuddakanikye Buddhavasapi

Padumuttarabuddhavaso

23. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana


angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
25. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
26. Tasspi vacana sutv uttari vatamadhihahi
aksimugga dahadhiti dasapramipriy.
27. Vyhat1 titthiy sabbe viman dumman tad
na tesa keci paricaranti rahato nicchubhanti te.
28. Sabbe tattha samgantv upagachu2 buddhasantike
tuva ntho mahvra saraa hohi cakkhuma.3
29. Anukampako kruiko hites sabbapina
sampatte titthiye sabbe pacasle patihahi.
30. Eva nirkula si suaka titthiyehi ta
vicitta arahantehi vasbhtehi tdihi.
31. Nagara hasavat nma4 nando nma khattiyo
sujt nma janik padumuttarassa mahesino.
32. Dasa5vassasahassni agramajjhaso vas
naravhano yaso vasavatti tayo psdamuttam.
33. Ticattrsasahassni nriyo samalakat
vasudatt nma nr uttaro nma atrajo.
34. Nimitte caturo disv psdenbhinikkhami
sattha padhnacra acari purisuttamo.
1. byhat - Machasa.
2. upagacchu - Smu.
3. cakkhum - Smu.
4. hemavat - Smu.
5. nava - Manupa.

126

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Padumuttara

23. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o


Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
25. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
26. Nghe c li ni ca v y, ta quyt nh s thc hnh ti
thng. Ta thc hin s n lc v cng bn b lm trn s
ton ho v mi php.
27. Khi y, tt c cc ngi ngoi o b rung b tr nn ht hong,
c tm tr chn nn. i vi bn h, khng cn c ngi no phc
v. Mi ngi xua ui h ra khi quc .
28. Tt c t hi li ti ni y v i n gp c Pht (ni
rng): Bch ng i Hng, ngi l v lnh o. Hi bc Hu
Nhn, ngi hy l chn nng nh.
29. Bc c lng thng xt, ng Bi Mn, v tm cu li ch cho tt c
chng sanh an tr vo nm gii cm cho tt c nhng ngi ngoi
o i n (vi Ngi).
30. Nh th, Gio Php khng b pha trn, khng cn cc ngoi
o, v c t im bi cc v A-la-hn vo trng thi thu thc
nh th y.
31. Thnh ph c tn l Hasavat, v vua dng St--l tn l
nanda, ngi m ca v i n S Padumuttama tn l Sujt.
32. V y sng gia gia nh mi ngn nm. C ba ta lu i
tuyt vi l Naravhana, Yasa, v Yasavatti.
33. C bn mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Vasuladatt. Con trai tn l Uttara.
34. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra
i bng ta lu i v thc hnh hnh n lc by ngy.
127

Khuddakanikye Buddhavasapi

Padumuttarabuddhavaso

35. Brahmun ycito santo padumuttaro vinyako1


vatti cakka mahvro mithiluyynamuttame.
36. Devalo ca sujto ca ahesu aggasvak
sumano nmupahko padumuttarassa satthuno.2
37. Amit asam ceva ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato salaloti pavuccati.
38. Vitio ceva tisso ca ahesu aggupahak
hatth ceva vicitt ca ahesu aggupahik.
39. Ahapasaratana3 accuggato mahmuni
kacanagghiya4 sakso dvattisavaralakkhao.
40. Ku kav bhitt ca rukkh nagasiluccay
na tassvaraa atthi samant dvdasayojane.
41. Vassasatasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
42. Santretv bahujana chinditv sabbasasaya
jalitv aggikkhandhova nibbuto so sasvako.
43. Padumuttaro jino buddho nandrmamhi nibbuto
tattheva tassa5 thpavaro dvdasubbedha yojanoti.
Padumuttarabuddhavaso dasamo.
--ooOoo--

1. padumuttaranyako - Manupa.
2. mahesino - Mavi, PTS.
3. ahapaasa - Machasa.
4. kacanagghika - Smu.
5. tatthevassa - Machasa.

128

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Padumuttara

35. c ng Phm Thin thnh cu, v Hng o, ng i Hng


Padumuttara chuyn vn bnh xe (Chnh Php) cng vin tuyt
vi Mithila.
36. Devala v Sujta l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi ca
bc o S Padumuttara tn l Sumana.
37. Amit v lun c Asam l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci B ca c Th Tn y c gi tn l Salala.
38. Vitia v lun c Tissa l (hai) th ch h hng u.
Hah v lun c Vicitt l (hai) n th ch h hng u.
39. t n nm mi tm ratana (14 mt ri) v chiu cao, ng
i Hin Trit vi ba mi hai tng trng cao qu tng t nh ct
tr bng vng c gn trng hoa.
40. Cc tng thnh, ca ln, vch t, cy ci, mm xung
quanh mi hai do-tun khng c che khut v y.
41. Tui th c bit l ko di n mt trm ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
42. Sau khi gip cho nhiu ngi vt qua, sau khi ct t tt
c cc iu nghi hoc, v y rc chy nh l khi la ri Nit
Bn cng vi cc v Thinh Vn.
43. c Pht, ng Chin Thng Padumuttara Nit Bn ti tu vin
Nand. Ngi bo thp cao qu dnh cho v y c chiu cao mi hai
do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Padumuttara l phn th mi.
--ooOoo--

129

11. Sumedhabuddhavaso
1. Padumuttarassa aparena sumedho nma nyako
dursado uggatejo sabbalokuttamo1 muni.
2. Pasannanetto sumukho brah uju patpav
hites sabbasattna bah mocesi bandhan.
3. Yad buddho ppuitv kevala bodhimuttama
sudassanamhi nagare dhammacakka pavattayi.
4. Tassbhisamay ti ahesu dhammadesane
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
5. Punpara kumbhakaa yakkha so damay jino
navuti koisahassna dutiybhi samayo ahu.
6. Punpara amitayaso catusacca paksayi
asti koisahassna tatiybhisamayo ahu.
7. Sannipt tayo su sumedhassa mahesino
khsavna vimalna santacittna tdina.2
8. Sudassana nagaravara upagachi jino yad
tad khsav bhikkh samisu satakoiyo.
9. Punpara devake bhikkhna kahinatthate
tad navutikona dutiyo si samgamo.
10. Punpara dasabalo yad carati crika
tad astikona tatiyo si samgamo.
11. Aha tena samayena uttaro nma mavo
astikoiyo mayha ghare sannicita dhana.
1. lokuttaro - Smu.
2. cittnatdina - Manupa.

130

11. Lch S c Pht Sumedha:


1. Sau (c Pht) Padumuttara, c bc Lnh o tn Sumedha l
ng Hin Trit ti thng ca ton th th gii, c oai lc ni bt,
kh th t n.
2. C cp mt an tnh, khun mt y n, (thn hnh) cao ln, ngay
thng, hng dng, l ngi tm cu li ch cho tt c chng sanh, (v
y) gip cho nhiu ngi thot khi s tri buc.
3. Khi thnh tu ton vn qu v Gic Ng ti thng, c Pht
chuyn vn bnh xe Chnh Php ti thnh ph Sudassana.
4. Trong vic thuyt ging Gio Php ca v y, c ba s lnh hi.
S lnh hi ln th nht l ca mt trm ngn koi v.
5. Hn na vo ln khc, ng Chin Thng y thun phc Dxoa Kumbhakaa. c s lnh hi ln th nh l ca chn chc
ngn koi (chn trm t) v.
6. Hn na vo ln khc, bc c danh ting v hn ging gii v
bn Chn L. c s lnh hi ln th ba l ca tm chc ngn koi
(tm trm t) v.
7. Bc i n S Sumedha c ba ln t hi gm cc v Lu Tn
khng cn nhim c tm thanh tnh nh th y.
8. Vo lc ng Chin Thng ng n thnh ph Sudassana, khi y
mt trm koi (mt t) v t khu l cc bc Lu Tn t hi li.
9. Hn na vo ln khc, lc tin hnh l (dng y) Kahina cho cc v
t khu ti Devaka, khi y c cuc hi t th nh ca chn
chc koi v.
10. Hn na vo ln khc, lc ng Thp Lc i du hnh, khi y
c cuc hi t th ba ca tm chc koi v.
11. Vo lc by gi, ta l ngi thanh nin B-la-mn tn Uttara. Ti
sn c tch ly trong nh ca ta l tm mi koi (tm trm
triu).
131

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhabuddhavaso

12. Kevala sabba datvna sasaghe lokanyake1


saraa tassupgachi pabbajjacbhirocayi.2
13. Sopi ma buddho3 vyksi karonto anumodana
tisakappasahassamhi aya buddho bhavissati.
14. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
15. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
16. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
17. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
18. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
19. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
20. Khem uppalava ca agg hessanti svak
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
21. Citto ca hatthlavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
22. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
23. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasant ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.

1. sasagha lokanyaka - PTS.


2. abhirocayi - PTS.
3. tad - Mavi.

132

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sumedha

12. Sau khi cng dng ton b tt c n ng Lnh o Th


Gian cng vi hi chng (t khu), ta i n nng nh v y v
hng th vi vic xut gia.
13. Trong khi th hin s ty h (phc bu), c Pht y cng
ch nguyn cho ta rng: Trong ba chc ngn kip, ngi ny s
tr thnh v Pht.
14. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
15. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
16. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
17. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
18. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
19. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
20. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
21. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
22. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
23. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
133

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhabuddhavaso

24. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana


angatamhi addhne hessma sammukh ima.
25. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
26. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
27. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
28. Suttanta vinayacpi navaga satthussana
sabba pariypuitvna sobhayi jinassana.
29. Tatthappamatto viharanto nisajjahnacakame
abhisu prami gantv brahmalokamagachaha.1
30. Sudassana nma nagara sudatto nma khattiyo
sudatt nma janik sumedhassa mahesino.
31. Navavassasahassni agramajjhaso vas
sucandanaka koca sirivah2 tayo psda muttam.
32. Tisoasasahassni nriyo samalakat
suman nma s nr punabbasumitto3 nma atrajo.
33. Nimitte caturo disv hatthiynena nikkhami
annaka ahamsa4 padhna padah jino.
34. Brahmun ycito santo sumedho lokanyako
vatti cakka mahvro sudassanuyynamuttame.
35. Sarao sabbakmo ca ahesu aggasvak
sgaro nmupahko sumedhassa mahesino.
1. brahmalokamagacchaha - Smu.
2.
sucanda
kacana
sucando kacano sirivaho - Sy.
3.
punabbasu
punabbo - Sy.
4. ahamsa - Machasa, Manupa.

sirivah
-

134

Machasa;
Machasa;

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sumedha

24. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o


Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
25. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
26. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
27. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta
quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v
mi php.
28. Sau khi hc tp ton b Kinh v lun c Lut tc l Gio Php
ca bc o S gm chn th loi, ta lm rng r Gio Php ca
ng Chin Thng.
29. Trong khi sng khng xao lng trong Gio Php y vo lc ngi,
ng, i kinh hnh, sau khi lm ton ho cc thng tr, ta i n
th gii ca Phm Thin.
30. Thnh ph c tn l Sudassana, v vua dng St--l tn l
Sudatta, ngi m ca bc i n S Sumedha tn l Sudatt.
31. V y sng gia gia nh trong chn ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Sucandanaka, Koca, v Sirivaha.
32. C ba ln mi su ngn (bn mi tm ngn) ph n c
trang im. N nhn y (ngi v) tn l Suman. Con trai tn l
Punabbasumitta.
33. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin voi v ra sc n lc tm thng khng thiu st.
34. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng Sumedha, chuyn vn bnh xe (Chnh Php) ti cng
vin Sudassana tuyt vi.
35. Saraa v Sabbakma l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc i n S Sumedha tn l Sgara.

135

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sumedhabuddhavaso

36. Rm ceva surm ca ahesu aggasvik


bodhi tassa bhagavato mahnpoti1 vuccati.
37. Uruvelo ca yasavo ca ahesu aggupahak
yasodhar sirim ca ahesu aggupahik.
38. Ahsti ratanni accuggato mahmuni
obhsesi2 dis sabb cando trgae3 yath.
39. Cakkavattimai nma yath tapati yojana
tatheva tassa ratana samant pharati yojana.
40. Navutivassasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
41. Tevijjachaabhiehi balappattehi tdihi
samkulamida si arahantehi sdhuhi.4
42. Tepi sabbe amitayas vippamutt nirpadh
loka dassayitv nibbut te mahyas.
43. Sumedho jinavaro buddho medhrmamhi nibbuto
dhtuvitthrika si tesu tesu padesatoti.
Sumedhabuddhavaso.
--ooOoo--

1. nimboti - Smu; nimbarukkhoti - Sy.


2. pahseti - Mavi; obhseti - Sy.
3. tragae - Mavi.
4. tdihi - PTS; ssana - Sy.

136

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sumedha

36. Rm v lun c Surm l (hai v) n Thinh Vn hng u.


Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Cy Npa v i.
37. Uruvela v lun c Yasava l (hai) th ch h hng u.
Yasodhar v Sirim l (hai) n th ch h hng u.
38. Cao tm mi tm ratana (22 mt), bc i Hin Trit chiu
sng tt c cc phng t nh mt trng gia tp th cc v sao.
39. Ging nh vin ngc ma-ni ca v Chuyn Lun Vng chiu
sng mt do tun, tng t y nh th, ngc qu ca v y ta sng
mt do-tun xung quanh.1
40. Tui th c bit l ko di n chn chc ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
41. (Gio Php) ny c hng thnh nh vo cc v A-la-hn tt
lnh, thnh tu tam minh, su thng tr, v nng lc nh th y.
42. Tt c cc v y u c danh ting v hn, c gii thot,
khng cn ti sanh. Sau khi th hin nh sng ca tr tu, tt c cc v
c danh ting ln lao y Nit Bn.
43. c Pht, ng Chin Thng cao qu Sumedha Nit Bn ti tu
vin Medha. c s phn tn x-li t x s y n khp cc ni.
Lch s c Pht Sumedha l phn th mi mt.
--ooOoo--

1. Ngha l ho quang t c th ca v y ta sng khong khng gian c bn knh


l mt do-tun chung quanh, BvA. 201-2.

137

12. Sujtabuddhavaso
1. Tattheva maakappamhi sujto nma nyako
shahansabhakkhandho appameyy dursado.
2. Candova vimalo suddho satarasva patpav1
eva sobhati sambuddho jalanto siriy sad.2
3. Ppuitvna sambuddho kevala bodhimuttama
sumagalamhi nagare dhammacakka pavattay.
4. Desente pavara dhamma sujte lokanyake
astikoi abhisamisu pahame dhammadesane.
5. Yad sujto amitayaso deve vassa upgam
sattatisasahassna dutiybhisamayo ahu.
6. Yad sujto asamasamo upagachi3 pitusantika
sahisatasahassna tatiybhisamayo ahu.
7. Sannipt tayo su sujtassa mahesino
khsavna vimalna santacittna tdina.
8. Abhibalattna appattna4 bhavbhave
sahisatasahassni5 pahama sannipatisu te.
9. Punpara sannipte tidvorohane jine
pasasatasahassna dutiyo si samgamo.
10. Upasakamanto naravasabha6 tassa yo aggasvako
cathi satasahassehi sambuddha upasakami.
1. tpav - Smu.
2. pabh - Smu.
3. upagacchi - Smu, Manupa.
4.
appamattna
appavatt, - Pu.
5. sahisata sahassna - Smu.
6. narsabha - Machasa; naravusabha - Sy.

138

Smu;

12. Lch S c Pht Sujta:


1. Cng chnh trong kip Maa y,1 c v Lnh o tn Sujta l c
hm s t, vai rng, khng th o lng, kh th t n.
2. Khng bn nh v tinh khit nh mt trng, huy hong nh mt
tri, lun chi sng vi s vinh quang, ng Ton Gic rng r nh
th y.
3. Sau khi thnh tu ton vn qu v Gic Ng ti thng, ng Ton
Gic chuyn vn bnh xe Chnh Php ti thnh ph Sumagala.
4. Trong khi ng Lnh o Th Gian Sujta thuyt ging Gio Php
cao qu vo dp thuyt ging Gio Php ln th nht, tm mi koi
(tm trm triu) v lnh hi.
5. Khi v c danh ting v lng Sujta vo ma (an c) ma ci
tri, c s lnh hi ln th nh l ca ba mi by trm ngn (ba
triu by trm ngn).
6. Vo lc (c Pht) Sujta, v tng ng vi cc bc khng th
snh bng, i n gp ngi cha, c s lnh hi ln th ba l ca
su mi trm ngn (su triu).
7. Bc i n S Sujta c ba ln t hi gm cc v Lu Tn khng
cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
8. Trong s cc v t n nng lc ca cc thng tr, khng cn
ti sanh vo ci ny ci khc, cc v y (vi s lng) su trm ngn
t hi li l ln th nht.
9. Vo ln khc na, trong cuc t hi vo dp ng Chin Thng t
ci tri h th, c cuc hi t ln th nh ca nm chc trm ngn
(nm triu) v.
10. V Thinh Vn hng u ca v y, khi i n gp ng Nhn Ngu
bc Ton Gic, i n vi bn trm ngn v (l ln th ba).

1. Kip Maa (maakappa) l kip c hai v Pht xut hin. Trng hp ny l


c Pht Sumedha v c Pht Sujta, BvA. 202.

139

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sujtabuddhavaso

11. Aha tena samayena catudpamhi issaro


antalikkhacaro si cakkavatti mahabbalo.
12. Loke acchariya disv abbhuta lomahasana
upagantvna vandi so sujta lokanyaka.
13. Catudpe mahrajja ratane satta uttame
buddhe niyydayitvna pabbaji tassa santike.
14. Armik jnapad1 uhna paipiiya2
upanenti bhikkhusaghassa paccaya sayansana.
15. Sopi ma buddho3 vyksi dasasahassimhi issaro
tisakappasahassamhi aya buddho bhavissati.
16. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
17. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato.
tattha pysamaggayha nerajamupehiti.
18. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
19. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
20. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
21. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
22. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
23. Citto ca hatthlavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
1. janapade - Smu, Sy.
2. paipiiya - PTS.
3. tad - Mavi.

140

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sujta

11. Vo lc by gi, ta l v lnh cha bn hn o, l v Chuyn


Lun Vng c nng lc ln lao, di chuyn trn khng trung.
12. Sau khi chng kin iu k diu th gian, (l vic) phi thng,
khin lng dng ng, ta i n v nh l ng Lnh o Th
Gian Sujta y.
13. Sau khi dng ln vng quc rng ln gm bn hn o v
by vt bu ti thng n c Pht, ta xut gia trong s chng
minh ca v y.
14. Nhng ngi h t trong x s, sau khi gom gp phm vt
em li dng thit yu, vt tri nm lt ngi, dng ln hi chng
t khu.
15. Khi y, v Cha T trong mi ngn th gii cng ch nguyn
cho ta rng: Trong ba mi ngn kip, ngi ny s tr thnh v
Pht.
16. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
17. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
18. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
19. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
20. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
21. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
22. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
23. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
141

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sujtabuddhavaso

24. Ida sutvna vacana asamassa mahesino


modit naramar buddhabjakuro aya.
25. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
26. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
27. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
28. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
29. Tasspi vacana sutv bhiyyo hsa* janesaha
adhihahi vata ugga dasapramipriy.
30. Suttanta vinayacpi navaga satthussana
sabba pariypuitvna sobhayi jinassana.
31. Tatthappamatto viharanto brahma bhvetva bhvana
abhiprami gantv brahmalokamagacchaha.
32. Sumagala nma nagara uggato nma khattiyo
mt pabhvat nma sujtassa mahesino.
33. Navavassasahassni agramajjhaso vas
sir upasir nand tayo psdamuttam.
34. Tevisatisahassni nriyo samalakat
sirinand nma nr upaseno nma atrajo.
35. Nimitte caturo disv assaynena nikkhami
annanavamsni padhna padah jino.
* bhiyyohvetva mnasa.
9 Buddhavaso 26 g.

142

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sujta

24. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh


bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
25. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
26. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
27. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
28. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
29. Nghe c li ni ca v y, ta sanh khi nim hoan h bi
phn. Ta quyt nh s thc hnh tt bc lm trn s ton
ho v mi php.
30. Sau khi hc tp ton b Kinh v lun c Lut tc l Gio Php
ca bc o S gm chn th loi, ta lm rng r Gio Php ca
ng Chin Thng.
31. Trong khi sng khng xao lng trong Gio Php y, sau khi tu tp
thin Phm Thin v t n s ton ho trong cc thng tr, ta i
n th gii ca Phm Thin.
32. Thnh ph c tn l Sumagala, v vua dng St--l tn l
Uggata, ngi m ca v i n S Sujta tn l Pabhvat.
33. V y sng gia gia nh chn ngn nm. C ba ta lu i
tuyt vi l Sir, Upasir, v Nand.
34. C hai mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Sirinand. Con trai tn l Upasena.
35. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin nga v ra sc n lc chn thng khng thiu
st.
143

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sujtabuddhavaso

36. Brahmun ycito santo sujto lokanyako


vatti cakka mahvro sumagaluyynamuttame.
37. Sudassano ca devo1 ca ahesu aggasvak
nrado nmupahko sujtassa mahesino.
38. Ng ca ngasaml ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato mahvelti vuccati.
39. So ca rukkho jtaruciro2 acchiddo hoti pattako3
ujuvaso brah hoti dassanyo manoramo.
40. Ekakkhandho pavahitv4 tato skh pabhijjatha5
yath subaddho morahattho eva sobhati so dumo.
41. Na tassa kaak6 honti npi chidda mah ahu
vitthiaskho aviralo sandacchyo manoramo.
42. Sudatto ceva citto ca ahesu aggupahak
subhadd ceva padum ca ahesu aggupahik.
43. Pasa ratano si uccattanena7 so jino
sabbkravarpeto sabbaguamupgato.
44. Tassappabh asamasam niddhvati samantato
appamo atuliyo ca opammehi anpamo.
45. Navutivassasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
46. Yathpi sgare mi gagane trak yath
eva tad pvacana arahantehi cittita.8
47. So ca buddho asamasamo guni ca tni atuliyni
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
48. Sujto jinavaro buddho slrmamhi nibbuto
tattheva tassa cetiyo ti gvutamuggatoti.
Sujtabuddhavaso dvdasamo.
--ooOoo-4. pavahetv - Smu, PTS.
5. pabhijjati - Mavi; abhijjati - Smu.
6. kaak - Smu.
7. uccatarena - Smu.
8. vicittita - PTS.

1. sudevo - Smu.
2. ghanaruciro - Smu, PTS;
ghanakkhandho - Sy, Machasa.
3. chadda hoti parittaka - Pu;
acchaddo hoti pattiko - Machasa.

144

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sujta

36. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng


i Hng Sujta chuyn vn bnh xe (Chnh Php) cng vin
tuyt vi Sumagala.
37. Sudassana v Sudeva l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc i n S Sujta tn l Nrada.
38. Ng v Ngasaml l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci
cy B ca c Th Tn y c gi l Mahvelu (cy tre v i).
39. V cy tre y c thn c, khng c bng, rm l, l loi cy thng
ut, to ln, ng nhn, xinh xn.
40. Ging cy y c mt thn, khi pht trin th c phn thnh
cc nhnh t thn y nh l chm lng ui ca chim cng c
buc cht li; ging cy y xinh p nh th.
41. Khng c cc gai cy y v cng khng c l bng ln, cnh cy
xe rng, khng tha tht, bng rm dy c, xinh xn.
42. Sudatta v lun c Citta l (hai) th ch h hng u.
Subhadd v lun c Padum l (hai) n th ch h hng u.
43. Vi chiu cao nm mi ratana (12.5 m), ng Chin Thng y
t n s cao qu v mi mt v thnh tu tt c cc c hnh.
44. Tng ng vi cc loi ho quang khng th snh bng, ho
quang ca v y ta sng xung quanh. V y l v lng, v song, vi
cc s so snh i chiu khng c ngi tng t.
45. Tui th c bit l ko di n chn mi ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
46. Cng ging nh cc ln sng bin c, ging nh cc v sao
bu tri, tng t nh th, lc by gi li tuyn thuyt (ca c Pht
y) c t im nh vo cc v A-la-hn.
47. c Pht y, v tng ng vi cc bc khng th snh bng, v
cc c hnh v song y, tt c u hon ton bit mt; phi chng
tt c cc hnh l trng khng?
48. c Pht, ng Chin Thng cao qu Sujta Nit Bn ti tu
vin Sla. Ngi bo thp c dng ln cao ba gvuta (tng ng
12 km) dnh cho bc o S ngay ti ni y.
Lch s c Pht Sujta l phn th mi hai.
--ooOoo-145

13. Piyadassibuddhavaso
1. Sujtassa aparena sayambh1 lokanyako
dursado asamasamo piyadass mahyaso.
2. Sopi buddho amitayaso diccova virocati
nihantvna tama sabba2 dhammacakka pavattay.
3. Tasspi atulatejassa ahesu abhisamay tayo
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
4. Sudassano devarj micchdihimarocay
tassa dihi vinodento satth dhammamadesay.
5. Janasannipto atulo mahsannipat tad
navutikoisahassna dutiybhisamayo ahu.
6. Yad doamukha hatthi vinesi narasrathi
astikoisahassna tatiybhisamayo ahu.
7. Sannipt tayo su tasspi piyadassino
koisatasahassna pahamo si samgamo.
8. Tato para navutiko samisu ekato mun
tatiye sanniptamhi astikoiyo ahu.
9. Aha tena samayena kassapo nma brhmao
ajjhyako mantadharo tia vednaprag.
10. Tassa dhamma suitvna pasda janayi aha
koisatasahassehi saghrma ampayi.
11. Tassa datvna rma haho saviggamnaso
sarea pacasle ca3 daha katv samdiyi.4
12. Sopi ma buddho vyksi saghamajjhe nisdiya
ahrase kappasate aya buddho bhavissati.
1. sambuddho - Smu.
2. sabba tama nihantvna - Machasa.
3. saraa pacaslaca - Smu.
4. samdayi - Manupa.

146

13. Lch S c Pht Piyadass:


1. Sau (c Pht) Sujta, ng Lnh o Th Gian Piyadass l v t
mnh chng ng, kh th t n, tng ng vi cc v khng th
snh bng, c danh ting v i.
2. C danh ting v hn, c Pht y cng chiu sng t nh mt
tri. Sau khi hy dit tt c bng ti, Ngi chuyn vn bnh xe
Chnh Php.
3. i vi v c oai lc v song y, cng c ba s lnh hi. S lnh
hi ln th nht l ca mt trm ngn koi v.
4. Thin Vng Sudassana thun theo t kin. Trong khi xua tan
t kin ca v y, bc o S thuyt ging Chnh Php.
5. Cuc t hi ca cc hng chng sanh l v song. Khi y, m ng
t hi li. c s lnh hi ln th nh l ca chn mi ngn koi
v.
6. Vo lc bc iu Khin nhn loi hun luyn con voi Doamukha,
c s lnh hi ln th ba l ca tm mi ngn koi v.
7. V Piyadass y cng c ba ln t hi. Cuc hi t th nht l
ca mt trm ngn koi v.
8. Sau vo lc khc, chn mi koi v hin trit hi hp chung
li vi nhau. cuc hi t th ba, c tm mi koi v.
9. Vo lc by gi, ta l ngi thanh nin B-la-mn tn Kassapa, l
v tr tng, nm vng ch thut, thnh tho ba b V .
10. Sau khi lng nghe Gio Php ca v (Pht) y, ta sanh khi
nim tin. Vi mt trm ngn koi (ng tin) ta to lp tu vin
cho hi chng.
11. Sau khi dng cng tu vin n v y, ta tr nn mng r, c tm
tr phn chn, to lp s vng chi trong vic nng nh v
th tr nm gii.
12. c Pht y, ngi gia hi chng, cng ch nguyn cho ta
rng: Trong mi tm trm (mt ngn tm trm) kip, ngi ny
s tr thnh v Pht.
147

Khuddakanikye Buddhavasapi

Piyadassibuddhavaso

13. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato


padhna padahitvna katv dukkarakrika.
14. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
15. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
16. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
17. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
18. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
19. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
20. Citto ca hatthlavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassno.
21. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
22. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
23. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
25. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
148

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Piyadass

13. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh


Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
14. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
15. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
16. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
17. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
18. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
19. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
20. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
21. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
22. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
23. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
25. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
149

Khuddakanikye Buddhavasapi

Piyadassibuddhavaso

26. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi


uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
27. Sudhaa nma nagara sudatto nma khattiyo
sucand nma1 janik piyadassissa satthuno.
28. Navavassasahassni agramajjhaso vas
sunimmalavimalagiribrah2 tayo psdamuttam.
29. Tettisatisahassni nriyo samalakat
vimal nma nr ca kacanvelo3 nma atrajo.
30. Nimitte caturo disv rathaynena nikkhami
chamsa padhnacra acari purisuttamo.
31. Brahmun ycito santo piyadass mahmuni
vatti cakka mahvro usabhuyyne manorame.
32. Plito sabbadass4 ca ahesu aggasvak
sobhito nmupahko piyadassissa satthuno.
33. Sujt dhammadinn ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato kakudhoti pavuccati.
34. Sandhako5 dhammako6 ceva ahesu aggupahak
viskh7 dhammadinn ca ahesu aggupahik.
35. Sopi buddho amitayaso dvattisavaralakkhao
astihatthamubbedho slarjva dissati.
36. Agg candasuriyna natthi tdisik pabh
yath ahu8 pabh tassa asamassa mahesino.
37. Tasspi devadevassa yu tvataka ahu
navutivassasahassni loke ahsi cakkhum.
38. Sopi buddho asamasamo yugnipi tni atuliyni
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
39. So piyadass munivaro assatthrmamhi nibbuto
tattheva tassa jinathpo ti yojanamuggatoti.
Piyadassibuddhavaso terasamo.
--ooOoo-5. santako - Smu; sandako - Sy.
6. dhammiko - Smu.
7. visikho - Smu.
8. su - Mavi.

1. candnamsi - Machasa.
2. giriguh - Machasa.
3. kacanacelo - Smu.
4. piyadassi - Smu, Manupa.

150

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Piyadass

26. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta


quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v
mi php.
27. Thnh ph c tn l Sudhaa, v vua dng St--l tn l
Sudatta, ngi m ca ng o S Piyadass tn l Sucand.
28. V y sng gia gia nh trong chn ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Sunimmala, Vimala, v Giribrah.
29. C ba mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi
v) tn l Vimal. Con trai l Kacanvela.
30. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra
i bng phng tin xe v thc hnh s n lc su thng.
31. c ng Phm Thin thnh cu, bc i Hin Trit, ng i
Hng Piyadass chuyn vn bnh xe (Chnh Php) ti cng vin
Usabha xinh p.
32. Plita v Sabbadass l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca ng o S Piyadass tn l Sobhita.
33. Sujt v Dhammadinn l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Kakudha.
34. Sandhaka v Dhammaka l (hai) th ch h hng u.
Viskh v Dhammadinn l (hai) n th ch h hng u.
35. C danh ting v hn, vi ba mi hai tng trng cao qu, v
chiu cao tm mi cnh tay (80 x 0.5 = 40 m), c Pht y c
nhn thy nh l cy Sl cha.
36. Khng c nh sng ca ngn la, ca mt trng hay mt tri,
tng t nh ho quang ca bc i n S khng ai snh bng y.
37. Tui th ca v y cng di nh l (tui th) ca cc hng thin
nhn. Bc Hu Nhn tn ti th gian chn mi ngn nm.
38. c Pht y, v tng ng vi cc bc khng th snh bng,
lun c cc c hnh v song y, tt c u hon ton bit mt; phi
chng tt c cc hnh l trng khng?
39. ng Hin Trit cao qu Piyadass y Nit Bn ti tu vin
Assattha. Ngi bo thp ca ng Chin Thng dnh cho v y
c dng ln cao ba do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Piyadass l phn th mi ba.
--ooOoo-151

14. Atthadassibuddhavaso
1. Tattheva maakappamhi atthadass narsabho1
mah tama nihantvna patto sambodhimuttama.
2. Brahmun ycito santo dhammacakka pavattay
amatena tappay loka dasasahass sadevaka.
3. Tasspi lokanthassa ahesu abhisamay tayo
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
4. Yad buddho atthadass carati devacrika
koisatasahassna dutiybhisamayo ahu.
5. Punpara yad buddho desesi pitusantike
koisatasahassna tatiybhisamayo ahu.
6. Sannipt tayo su tasspi ca mahesino
khsavna vimalna santacittna tdina.
7. Ahanavutisahassna pahamo si samgamo
ahstisahassna dutiyo si samgamo.
8. Ahasattatisahassna tatiyo si samgamo
anupdvimuttna vimalna mahesina.
9. Aha tena samayena jailo uggatpano
susimo2 nma nmena mahiy sehasammato.
10. Dibba mandrava puppha paduma pricchattaka
devalok haritvna3 sambuddha abhipjayi.
11. Sopi ma buddho4 vyksi atthadass mahmuni
ahrase kappasate aya buddho bhavissati.

1. mahyaso - Mavi.
2. supino - Manupa; susimo - PTS.
3. devalokato haritv.
4. tad - Bu.A

152

14. Lch S c Pht Atthadass:


1. Cng chnh trong kip Maa y,1 bc Nhn Ngu Atthadass sau
khi hy dit bng m mt m t n qu v Ton Gic ti
thng.
2. c ng Phm Thin thnh cu, v y chuyn vn bnh xe
Chnh Php v lm hi lng th gian mi ngn th gii lun c
ch thin bng s Bt T.
3. i vi ng Lnh o Th Gian y, cng c ba s lnh hi. S
lnh hi ln th nht l ca mt trm ngn koi v.
4. Vo lc c Pht Atthadass i du hnh ci tri, c s lnh
hi ln th nh l ca mt trm ngn koi v.
5. Vo dp khc na, khi c Pht thuyt ging trong s hin din
ca ngi cha, c s lnh hi ln th ba l ca mt trm ngn koi
v.
6. V bc i n S y c ba ln t hi gm cc v Lu Tn khng
cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
7. Cuc hi t th nht l ca chn mi tm ngn koi v. Cuc hi
t th nh l ca tm mi tm ngn koi v.
8. Cuc hi t th ba l ca by mi tm ngn koi (by trm tm
mi t) v i n s hon ton gii thot khi chp th, khng
cn nhim.
9. Vo lc by gi, ta l v o s tc bn c s kh hnh cao tt tn l
Susima, c xem l hng nht trn tri t.
10. Sau khi mang t th gii ch thin bng hoa Mn--la, hoa sen,
hoa san h ca ci tri, ta cng dng n ng Ton Gic.
11. c Pht y, bc i hin trit Atthadass, cng ch nguyn
cho ta rng: Trong mi tm trm (mt ngn tm trm) kip,
ngi ny s tr thnh v Pht.
1. Maakappa l kip c hai v Pht xut hin. Kip ny c n ba v Pht xut
hin l Piyadass, Atthadass, v Dhammadass l ra phi gi l varakappa; iu
ny c cp phn Ch Gii Lch S c Pht Padumuttara, BvA. 216.

153

Khuddakanikye Buddhavasapi

Atthadassibuddhavaso

12. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato


padhna padahitvna katv dukkarakrika.
13. Ajaplarukkhamulasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
14. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
15. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
16. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
17. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
18. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
19. Citto ca hatthlavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassa sata tassa gotamassa yasassino.
20. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
21. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
22. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
23. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
24. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.

154

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Atthadass

12. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh


Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
13. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
14. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
15. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
16. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
17. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
18. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
19. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
20. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
21. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
22. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
23. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
24. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.

155

Khuddakanikye Buddhavasapi

Atthadassibuddhavaso

25. Tasspi vacana sutv haho saviggamnaso


uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
26. Sobhana nma nagara sgaro nma khattiyo
sudassan nma janit atthadassissa satthuno.
27. Dasavassasahassni agramajjhaso vas
amaragirisuragirigirivhan1 tayo psdamuttam.
28. Tettisatisahassni2 nriyo samalakat
viskh nma s nr selo3 nmsi atrajo.
29. Nimitte caturo disv assaynena nikkham
anna-ahamsni padhna padah jino.
30. Brahmun ycito santo atthadass mahyaso
vatti cakka mahvro anomuyyne narsabho.
31. Santo ca upasanto ca ahesu aggasvak
abhayo nmupahko atthadassissa satthuno.
32. Dhamm ceva sudhamm ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato campakoti pavuccati.
33. Nakulo ca nisabho ca ahesu aggupahak
makil ca sunand ca ahesu aggupahik.
34. Sopi buddho asamasamo asti ratanuggato4
sobhati slarjva uurjva prito.
35. Tassa pkatik rasi5 anekasatakoiyo
uddha adho dasadis pharanti yojana tad.6
36. Sopi buddho narsabho sabbasattuttamo muni
vassasatasahassni loke ahsi cakkhum.
37. Atula dassetv obhsa virocetv sadevake
sopi aniccata patto yathaggupdnasakhay.
38. Atthadass jinavaro anomrmamhi nibbuto
dhtuvitthrika si tesu tesu padesatoti.
Atthadassibuddhavaso cuddasamo.
--ooOoo-1 aparagirisugirivhano - Machasa.
2 tettisaca - Smu.
3 sono - Smu; seno - PTS.

4 Buddhavase 26 g.
5 rasmi - Smu.
6 sad - Machasa.

156

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Atthadass

25. Nghe c li ni ca v y, ta tr nn mng r, c tm tr phn


chn, quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton
ho v mi php.
26. Thnh ph c tn l Sobhaa, v vua dng St--l tn l
Sgara, ngi m ca bc o S Atthadass tn l Sudassan.
27. V y sng gia gia nh mi ngn nm. C ba ta lu i
tuyt vi l Amaragiri, Suragiri, v Girivhana.
28. C ba mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi
v) tn l Viskh. Con trai tn l Sela.
29. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin nga v ra sc n lc trong tm thng khng
thiu st.
30. c ng Phm Thin thnh cu, v c danh ting ln lao, ng
i Hng, bc Nhn Ngu Atthadass chuyn vn bnh xe (Chnh
Php) cng vin Anoma.
31. Santa v Upasanta l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc o S Atthadass tn l Abhaya.
32. Dhamm v lun c Sudhamm l (hai v) n Thinh Vn hng
u. Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Campaka.
33. Nakula v lun c Nisabha l (hai) th ch h hng u.
Makil v Sunand l (hai) n th ch h hng u.
34. Cao tm mi ratana (20 mt), c vn ton nh l mt trng
(cha ca cc v sao), c Pht y, v tng ng vi cc bc khng
th snh bng, sng chi nh l cy Sl cha.
35. Hng trm koi ho quang t nhin ca v y lun lun ta rng
mt do-tun khp mi phng, bn trn v bn di.
36. c Pht y, bc Nhn Ngu, ng Hin Trit ti thng ca tt
c chng sanh, bc Hu Nhn cng tn ti th gian mt trm
ngn nm.
37. Sau khi th hin ho quang v song v chiu sng th gian
lun c ch thin, v y cng t n hin trng v thng tng t
nh ngn la cn ngun nhin liu.
38. ng Chin Thng cao qu Atthadass Nit Bn ti tu vin
Anoma. c s phn tn x-li t x s y n khp cc ni.
Lch s c Pht Atthadass l phn th mi bn.
--ooOoo-157

15. Dhammadassibuddhavaso
1. Tattheva maakappamhi dhammadass mahyaso
tamandhakra vidhametv atirocati sadevake.
2. Tasspi atulatejassa dhammacakkappavattane
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
3. Yad buddho dhammadass vinesi sajaya isi
tad navutikona dutiybhisamayo ahu.
4. Yad sakko upagaji sahapariso1 vinyaka
tad astikona tatiybhisamayo ahu.
5. Tasspi devadevassa sannipt tayo ah2
khsavna vimalna santacittna tdina.
6. Yad buddho dhammadass sarae vassa upgam
tad koisahassna3 pahamo si samgamo.
7. Punpara yad buddho devato eti mnusa4
tadpi satakona dutiyo si samgamo.
8. Punpara yad buddho paksesi dhute gue
tad astikona tatiyo si samgamo.
9. Aha tena samayena sakko si purindado
dibbena gandhamlena5 turiyena abhipjayi.
10. Sopi ma buddho vyksi devamajjhe nisdiya
ahrase kappasate aya buddho bhavissati.
11. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkakrika.
12. Ajaplarukkhamlasmi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
1 sapariso - Smu, Machasa.
4 mnuse - Smu.
2 su - Mavi, ahu - Machasa.
5 dibbagandhenamlena - Manupa.
3 koisatasahassna - Smu, Machasa.

158

15. Lch S c Pht Dhammadass:


1. Cng chnh trong kip Maa y, v c danh ting ln lao
Dhammadass xua tan bng m tm ti v chiu sng th gian
lun c cc ci tri.
2. Cng trong vic chuyn vn bnh xe Chnh Php ca v c oai lc
v song y, c s lnh hi ln th nht l ca mt trm ngn koi
v.
3. Vo lc c Pht Dhammadass hng dn v n s Sajaya, khi y
c s lnh hi ln th nh l ca chn chc koi v.
4. Vo lc (Cha Tri) Sakka cng vi ty tng i n gp bc
Hng o, khi y c s lnh hi ln th ba l ca tm chc koi
v.
5. ng Thin Nhn ca ch thin y cng c ba ln t hi gm
cc v Lu Tn khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
6. Lc c Pht Dhammadass vo ma (an c) ma Saraa, khi y
c cuc hi t th nht ca mt ngn koi v.
7. Vo ln khc na, lc c Pht t ci tri i n ci nhn loi, khi
y cng c cuc hi t th nh ca mt trm koi v.
8. Vo ln khc na, lc c Pht ging gii v cc c hnh l cc
php u-, khi y c cuc hi t th ba ca tm mi koi v.
9. Vo lc by gi, ta l (Cha Tri) Sakka, (c danh hiu l)
Purindada. Ta cng dng hng thm ca ci tri, trng hoa,
nhc c (n c Pht).
10. Lc by gi, c Pht y ngi gia ch thin cng ch
nguyn cho ta rng: Trong mi tm trm (mt ngn tm trm)
kip, ngi ny s tr thnh v Pht.
11. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh Lai
ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
12. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).

159

Khuddakanikye Buddhavasapi

Dhammadassibuddhavaso

13. Nerajarya tramhi pysa dya so jino


paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
14. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
15. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
16. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
17. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
18. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
19. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
20. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
21. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
22. Yath manuss nadi tarant paitittha virajhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
23. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
25. Saraa nma nagara sarao nma khattiyo
sunand nma janik dhammadassissa satthuno.
160

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Dhammadass

13. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn


cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
14. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
15. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
16. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
17. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
18. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
19. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
20. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
21. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
22. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
23. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta
thc hin s n lc ti thng lm trn s ton ho v mi
php.
25. Thnh ph c tn l Saraa, v vua dng St--l tn l Saraa,
ngi m ca bc o S Dhammadass tn l Sunand.
161

Khuddakanikye Buddhavasapi

Dhammadassibuddhavaso

26. Ahavassasahassni agramajjhaso vas


arajo virajo sudassano tayo psdamuttam.
27. Ticattrsasahassni nriyo samalakat
vicitol nma nr atrajo puavahano.
28. Nimitte caturo disv psdenbhinikkhami
sattha padhnacra acari purisuttamo.
29. Brahmun ycito santo dhammadass narsabho
vatti cakka mahvro migadye naruttame.
30. Padumo phussadevo ca ahesu aggasvak
sunetto nmupahko dhammadassissa satthuno.
31. Khem ca saccanm ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato bimbijlo1 ti vuccati.
32. Subhaddo kaisaho ceva ahesu aggupahak
sliy ca valiy ca ahesu aggupahik.
33. Sopi buddho asamasamo astihatthamuggato
atirocati tejena dasasahassimhi dhtuy.
34. Suphullo slarjva vijjva gagane yath
majjhantikeva suriyo eva so upasobhatha.2
35. Tasspi atulatejassa samaka si jvita
vassasatasahassni loke ahsi cakkhum.
36. Obhsa dassayitvna vimala katvna ssana
ravicandova gagane nibbuto so sasvakoti.
37. Dhammadass mahvro kesrmamhi3 nibbuto
tatthevassa4 thpavaro tiyojana samuggatoti.
Dhammadassibuddhavaso paarasamo.
--ooOoo--

1. bimbajlo - Smu.
2. upasobhittha - PTS.
3. slrmamhi - Machasa.
4. so - Smu, PTS.

162

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Dhammadass

26. V y sng gia gia nh tm ngn nm. C ba ta lu i


tuyt vi l Araja, Viraja, v Sudassana.
27. C bn mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Vicitol. Con trai tn l Puavahana.
28. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra
i bng ta lu i v thc hnh hnh n lc by ngy.
29. c ng Phm Thin thnh cu, bc Nhn Ngu, ng i
Hng, v Ti Thng Nhn Dhammadass chuyn vn bnh xe
(Chnh Php) Migadya (vn nai).
30. Paduma v Phussadeva l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc o S Dhammadass tn l Sunetta.
31. Khem v Saccanm l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci
cy B ca c Th Tn y c gi l Bimbijla.
32. Subhadda v lun c Kaissaha s l (hai) th ch h hng
u. Sliy v Valiy s l (hai) n th ch h hng u.
33. Cao tm mi cnh tay (40 mt), c Pht y, v tng ng
vi cc bc khng th snh bng, ni bt trong mi ngn th gii
nh vo oai lc.
34. T nh cy Sl cha n r bng, ging nh tia st trn bu
tri, nh l mt tri lc chnh ng, khi y v y chiu sng nh
th.
35. Mng sng (tui th) ca v c oai lc v song y cng tng t
(nh loi ngi), bc Hu Nhn tn ti th gian mt trm ngn
nm.
36. Sau khi th hin ho quang v lm cho Gio Php khng cn
nhim, v y cng vi cc Thinh Vn Nit Bn tng t nh mt
trng ln trn bu tri.
37. ng i Hng Dhammadass Nit Bn ti tu vin Kesa. Ngi
bo thp cao qu c dng ln cao ba do-tun dnh cho chnh v y
ngay ti ni y.
Lch s c Pht Dhammadass l phn th mi lm.
--ooOoo--

163

Khuddakanikye Buddhavasapi

Siddhatthabuddhavaso

16. Siddhatthabuddhavaso
1. Dhammadassissa aparena siddhattho lokanyako1
nihanitv tama sabba suriyo abbhuggato yath.2
2. Sopi patvna sambodhi3 santrento4 sadevaka
abhivassi dhammameghena nibbpento sadevaka.
3. Tasspi atulatejassa ahesu abhisamay tayo
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
4. Punpara bhmarathe5 yad ahani dundubhi6
tad navutikona dutiybhisamayo ahu.
5. Yad buddho dhamma desesi vebhre so puruttame
tad navutikona tatiybhisamayo ahu.
6. Sannipt tayo su tasmimpi dipaduttame
khsavna vamalna santacittna tdina.
7. Koisatna navutna astiy ca kona
ete su tayo hn vimalna samgame.
8. Aha tena samayena magalo nma tpaso
uggatejo duppasaho abhibalasamhito.
9. Jambuto phalamnetv7 siddhatthassa adsaha
paiggahetv sambuddho ida vacanamabruvi.
10. Passatha ima tpasa jaila uggatpana
catunavute ito kappe aya buddho bhavissati.
11. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
12. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
1 nmanyako - Smu.
2 suriyovabbhuggato tad - Mavi.
3 sambuddha - Smu.
4 santretv - Mavi.

5 bhmaraho - Smu, PTS, Sy.


6 yadi-hanidundubhi - PTS.
7 phalamhatv - Smu, PTS.

164

16. Lch S c Pht Siddhattha:


1. Sau (c Pht) Dhammadass, bc Lnh o Th Gian Siddhattha
tiu dit tt c tm ti nh l mt tri mc ln khng trung.
2. Sau khi t c qu v Ton Gic, v y cng lm cn ma vi
m my Chnh Php gip cho th gian lun c ch thin vt qua,
v t th gian lun c ch thin chng ng Nit Bn.
3. i vi v c oai lc v song y, cng c ba s lnh hi. S lnh
hi ln th nht l ca mt trm ngn koi v.
4. Cng vo dp khc na, vo lc Ngi ging ln ting trng
Bhmaratha (quc ca s kinh hong), khi y c s lnh hi ln
th nh l ca chn mi koi v.
5. Vo lc c Pht, bc Ti Thng Nhn y, thuyt ging Gio
Php Vebhra, khi y c s lnh hi ln th ba l ca chn mi
koi v.
6. V bc Ti Thng ca loi ngi y cng c ba ln t hi gm
cc v Lu Tn khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y:
7. y l ba s liu v vic hi t ca cc v khng cn nhim: ca
mt trm koi v, ca chn mi (koi) v, v ca tm mi koi v.
8. Vo lc by gi, ta l v o s kh hnh tn Magala c oai lc cao
tt, kh c ai vt tri, thnh tu thin nh v nng lc ca cc
thng tr.
9. Sau khi mang li tri cy t cy Jambu,1 ta dng n (c Pht)
Siddhattha. Sau khi nhn lnh, bc Ton Gic ni ln li ny:
10. Cc ngi hy nhn v o s kh hnh tc bn c kh hnh cao
tt ny. Trong chn mi bn kip tnh t thi im ny, ngi
ny s tr thnh v Pht
11. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh Lai
ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
12. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
1. Tri Jambu l tri mn , o (ND)

165

Khuddakanikye Buddhavasapi

Siddhatthabuddhavaso

13. Nerajarya tramhi pysa dya so jino


paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
14. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
15. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
16. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
17. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
18. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
19. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
20. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
21. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
22. Yath manuss nadi tarant paitittha virajhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
23. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
25. Vebhra nma nagara udeno nma khattiyo
suphass nma janik siddhatthassa mahesino.
166

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Siddhattha

13. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn


cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
14. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
15. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
16. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
17. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
18. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
19. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
20. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
21. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
22. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
23. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta
quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v
mi php.
25. Thnh ph c tn l Vebhra, v vua dng St--l tn l Udena,
ngi m ca bc i n S Siddhattha tn l Suphass.
167

Khuddakanikye Buddhavasapi

Siddhatthabuddhavaso

26. Dasavassasahassni agramajjhaso vas


koksuppalakokanad tayo psdamuttam.
27. Tisoasasahassni nriyo samalakat
suman nma s nr anupamo nma atrajo.
28. Nimitte caturo disv sivikynena nikkhami
annadasamsni padhna padah jino.
29. Brahmun ycito santo siddhattho lokanyako
vatti cakka mahvro migadye naruttamo.1
30. Sambalo ca sumitto ca ahesu aggasvak
revato nmupahko siddhatthassa mahesino.
31. Sval ca surm ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato kaikroti vuccati.
32. Suppiyo ca samuddo ca ahesu aggupahak
ramm ceva suramm ca ahesu aggupahik.
33. So buddho sah ratana ahosi nabhamuggato
kacanagghiya2sakso dasasahass virocati.
34. Sopi buddho asamasamo atulo appaipuggalo
vassasatasahassni loke ahsi cakkhum.
35. Vipula3 pabha dassayitv pupphpetvna svake
vilsetv ca sampaty4 nibbuto so ssavako.
36. Siddhattho munivaro buddho anomrmamhi nibbuto
tatthevassa thpavaro catuyojanamuggatoti.
Siddhatthabuddhavaso soasamo.
--ooOoo--

1. puruttame - Smu.
2. kacanagghika - Smu.
3. vimala - Smu.
4. sampattiy - Smu, PTS.

168

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Siddhattha

26. V y sng gia gia nh trong mi ngn nm. C ba ta lu


i tuyt vi l Kok, Suppal, v Kokanad.
27. C ba ln mi su ngn (bn mi tm ngn) ph n c
trang im. N nhn y (ngi v) tn l Suman. Con trai tn l
Anupama.
28. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin kiu khing v ra sc n lc mi thng khng
thiu st.
29. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng, bc Ti Thng Nhn Siddhattha chuyn vn bnh xe
(Chnh Php) ti Migadya (vn nai).
30. Sambala v Sumitta l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc i n S Siddhattha tn l Revata.
31. Sval v Surm l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci cy
B ca c Th Tn y c gi l Kaikra.
32. Suppiya v Samudda l (hai) th ch h hng u. Ramm
v lun c Suramm l (hai) n th ch h hng u.
33. Vn ln bu tri (chiu cao) su mi ratana (15 mt), c
Pht y chiu sng mi ngn th gii tng t nh ct tr bng
vng c gn trng hoa.
34. c Pht y, v tng ng vi cc bc khng th snh bng, l
bc v song, khng ngi i ch. Bc Hu Nhn cng tn ti
th gian mt trm ngn nm.
35. Sau khi th hin ho quang tuyt vi v gip cho cc mn m
hoa kt tri. Sau khi c rng r vi s chng ng, v y cng vi
cc Thinh Vn Nit Bn.
36. c Pht Siddhattha, ng Hin Trit cao qu Nit Bn ti tu
vin Anoma. Ngi bo thp cao qu dnh cho v y c dng ln
cao bn do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Siddhattha l phn th mi su.
--ooOoo--

169

17. Tissabuddhavaso
1. Siddhattha aparena assamo appaipuggalo
anantatejo1 amitayaso tisso lokagganyako.
2. Tamandhakra vidhametv obhsetv sadevaka2
anukampako mahvro loke uppajji cakkhum.
3. Tasspi atul iddhi atula sla samdhi ca
sabbattha prami gantv dhammacakka pavattay.
4. So buddho dasasahassimhi vipesi gira suci
koisatni abhisamisu pahame dhammadesane.
5. Dutiyo navutikona3 tatiyo sahikoiyo4
bandhanto5 pamocesi6 sampatte naramar tad.
6. Sannipt tayo su tisse lokagganyake
khsavna vimalna santacittna tdina.
7. Khsavasatasahassna7 pahamo si samgamo
navutisatasahassna dutiyo si samgamo.
8. Astisatasahassna tatiyo si samgamo
khsavna vimalna pupphitna vimuttiy.
9. Aha tena samayena sujto nma khattiyo
mahbhoga chahayitv pabbaji isipabbaja.
10. Mayi pabbajite sante uppajji lokanyako
buddhoti sadda sutvna pti me upapajjatha.
11. Dibba mandrava puppha paduma pricchattaka
ubho hatthehi paggayha dhunamno upgami.
5. bandhanso - Smu.
6. vimocesi - PTS.
7. khsava sahassna - Smu.

1. anantaslo - Mavi, PTS.


2. sadevake - Mavi.
3. dutiye navutikoiyo - Smu.
4. tatiyo sattakoiyo - Smu.

170

17. Lch S c Pht Tissa:


1. Sau (c Pht) Siddhattha, bc Lnh o hng u ca th gian
Tissa l khng ai snh bng, khng ngi i ch, c oai lc v bin,
c danh vng v lng.
2. Sau khi xua tan bng en tm ti v chiu sng th gian lun c
cc ci tri, v c lng thng xt, ng i Hng, bc Hu Nhn
hin khi th gian.
3. Cng c thn thng v song, gii v nh v song, sau khi t n
s ton ho v mi phng din, v y chuyn vn bnh xe Chnh
Php.
4. c Pht y cng b li din thuyt thanh tnh trong mi
ngn th gii. Hng trm koi v lnh hi trong cuc thuyt ging
Gio Php ln th nht.
5. Ln th nh l ca chn mi ngn koi v. Ln th ba l ca su
mi ngn koi v. Khi y, Ngi gip cho nhn loi v ch thin
t tu li c gii thot khi cc s tri buc.
6. Bc Lnh o hng u ca th gian Tissa cng c ba ln t hi
gm cc v Lu Tn khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th
y.
7. c cuc hi t th nht ca mt trm ngn bc Lu Tn. c
cuc hi t th nh ca chn chc trm ngn (chn triu) v.
8. c cuc hi t th ba ca tm chc trm ngn (tm triu) bc
Lu Tn, khng cn nhim, n hoa trong s gii thot.
9. Vo lc by gi, ta l v St--l tn Sujta. Sau khi bung b ti
sn ln lao, ta xut gia lm n s.
10. Khi ta xut gia, ng Lnh o Th Gian xut hin. Sau khi
nghe c ting ni rng: c Pht! khi y ph lc pht khi
ta.
11. Sau khi nm ly hoa Mn--la, hoa sen, hoa san h ca ci tri
bng c hai tay, ta vi v i n.
171

Khuddakanikye Buddhavasapi

Tissabuddhavaso

12. Ctuvaaparivuta tissa lokagganyaka


tamaha puppha gahetvna matthake dhrayi jina.
13. Sopi buddho1 vyksi janamajjhe nisdiya
dvenavute ito kappe aya buddho bhavissati.
14. Ahu kapilavhay ramma nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
15. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tatthapysamaggayha nerajaramupehit.
16. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
17. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
18. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
19. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
20. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
21. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
22. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
23. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
1. tad - Smu.

172

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Tissa

12. Ta cm ly bng hoa y v t ln nh u ca ng Chin


Thng, bc Lnh o hng u ca th gian Tissa ang c vy
quanh bi bn thnh phn.1
13. Khi y, ngi gia mi ngi c Pht y cng ch nguyn cho
ta rng: Trong chn mi hai kip tnh t thi im ny, ngi
ny s tr thnh v Pht.
14. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
15. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
16. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
17. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
18. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
19. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
20. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
21. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
22. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
23. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
1. Bn thnh phn l St--l, B-la-mn, gia ch, v Sa-mn, BvA. 236.

173

Khuddakanikye Buddhavasapi

Tissabuddhavaso

24. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana


angatamhi addhne hessma sammukh ima.
25. Yath manuss nadi tarant paitittha virajhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
26. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
27. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
28. Khemaka nma nagara janasandho nma khattiyo
padum nma janik tissassa ca mahesino.
29. Sattavassasahassni agramajjhaso vas
guh selanri nisabh tayo psdamuttam.
30. Samatisasahassni nriyo samalakat
subhadd nma s nri nando nma atrajo.
31. Nimitte caturo disv assaynena nikkhami
annaka ahamna padhna padah jino.
32. Brahmun ycito santo tisso lokagganyako
vatti cakka mahvro yasavatdyamuttame.
33. Brahmadevo ca udayo ca ahesu aggasvak
samago1 nmupahko tissassa ca mahesino.
34. Phuss ceva ca sudatt ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato asanoti pavuccati.
35. Sambalo ca sir ceva ahesu aggupahak
kisgotam upasen ahesu aggupahik.
1. samho - Mavi; samago - Sy; sumagalo - Smu.

174

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Tissa

24. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o


Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
25. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
26. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
27. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta
quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v
mi php.
28. Thnh ph c tn l Khemaka, v vua dng St--l tn l
Janasandha, ngi m ca bc i n S Tissa tn l Padum.
29. V y sng gia gia nh by ngn nm. C ba ta lu i
tuyt vi l Guh, Selanri, Nisabh.
30. C y ba mi ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Subhadd. Con trai tn l nanda.
31. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin nga v ra sc n lc tm thng khng thiu
st.
32. c ng Phm Thin thnh cu, bc Lnh o hng u ca
th gian Tissa, ng i Hng chuyn vn bnh xe (Chnh Php)
khu rng tuyt vi Yasavat.
33. Brahmadeva v Udaya l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc i n S Tissa tn l Samaga.
34. Phuss v lun c Sudatt l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Asana.
35. Sambala v lun c Sirs l (hai) th ch h hng u.
Ksgotam v Upasen s l (hai) n th ch h hng u.
175

Khuddakanikye Buddhavasapi

Tissabuddhavaso

36. Sopi buddho sahiratano ahu uccattane1 jino


anupamo asadiso himav viya dissati.
37. Tasspi atulatejassa yu si anuttaro
vassasatasahassni loke ahsi cakkhum.
38. Uttama pavara seha anubhotv mahyasa
jalitv aggikkhandhova nibbuto so sasvako.
39. Valhakova anilena suriyena viya ussvo
andhakrova dpena nibbuto so sasvako.
40. Tisso jinavaro buddho nandrmamhi nibbuto
tattheva tassa jinathpo ti yojanamussitoti.
Tissabuddhavaso sattarasamo.
--ooOoo--

1. uccatarena - Smu.

176

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Tissa

36. Cao su mi ratana (15 mt), c Pht, ng Chin Thng y,


khng c v tng ng, khng c ai snh bng, c nhn thy nh
l ni Hy-m-lp.
37. Tui th ca v c oai lc v song y l ti thng.1 Bc Hu Nhn
tn ti th gian mt trm ngn nm.
38. Sau khi th hng danh vng ln lao, ti thng, cao qu,
nht hng, v y rc chy nh l khi la ri Nit Bn cng vi
cc v Thinh Vn.
39. Tng t nh m my (bin mt) bi ln gi, nh l ln sng
(bin mt) bi mt tri, nh l bng ti (bin mt) bi ngn n, v
y cng vi cc Thinh Vn Nit Bn.
40. c Pht, ng Chin Thng cao qu Tissa Nit Bn ti tu
vin Nanda. Ngi bo thp ca ng Chin Thng dnh cho v y
c dng ln cao ba do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Tissa l phn th mi by.
--ooOoo--

1. Tui th l mt trm ngn nm, khng qu di v khng qu ngn, BvA. 231.

177

18. Phussabuddhavaso
1. Tattheva maakappamhi ahu satth anuttaro
anupamo asadiso1 phusso lokagganyako.
2. Sopi sabba tama hantv vijaetv mahjaa
sadevaka tappayanto abhivass amatambun.
3. Dhammacakka pavattente phusse nakkhattamagale
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
4. Navutisatasahassna dutiybhisamayo ahu
astisatasahassna tatiybhisamayo ahu.
5. Sannipt tayo su phussassapi mahesino
khsavna vimalna santacittna tdina.
6. Sahisatasahassna pahamo si samgamo
pasasatasahassna dutiyo si samgamo.
7. Cattrsasatasahassna tatiyo si samgamo
anupd vimuttn vocchinnapaisandhina.
8. Aha tena samayena vijitvi nma khattiyo
chaayitv2 mahrajja pabbaji tassa santike.
9. Sopi ma buddho vyksi phusso lokagganyako
ito dvenavuti3 kappe aya buddho bhavissati.
10. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
11. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
1. asamasamo - Smu.
2. chayitvna - Smu.
3. dvnavute - Mavi; dvenavute - Smu.

178

18. Lch S c Pht Phussa:


1. Cng chnh trong kip Maa y, c bc o S Phussa, l
ng V Thng, khng c v tng t, khng c ai snh bng, l bc
Lnh o hng u ca th gian.
2. Sau khi hy dit tt c bng ti v tho g mng li khng l,
trong lc lm hi lng th gian lun c ch thin, v y cng
cn ma bng nc Bt T.
3. Trong khi (c Pht) Phussa ang chuyn vn bnh xe Chnh
Php l hi tinh t, c s lnh hi ln th nht l ca mt trm
ngn koi v.
4. c s lnh hi ln th nh l ca chn chc trm ngn koi (chn
triu) v. c s lnh hi ln th ba l ca tm chc trm ngn
(tm triu) v.
5. V bc i n S Phussa cng c ba ln t hi gm cc bc Lu
Tn khng cn nhim c tm thanh tnh nh th y.
6. c cuc hi t th nht ca su chc trm ngn (su triu).
c cuc hi t th nh ca nm chc trm ngn (nm triu).
7. c cuc hi t th ba ca bn chc trm ngn (bn triu) v
c gii thot, khng cn chp th, c s ti sanh c on
tn.
8. Vo lc by gi, ta l v St--l tn Vijitvi. Sau khi bung b
vng quc rng ln, ta xut gia trong s chng minh ca v y.
9. Bc Lnh o hng u ca th gian Phussa y cng ch
nguyn cho ta rng: Trong chn mi hai kip tnh t thi im
ny, ngi ny s tr thnh v Pht.
10. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
11. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
179

Khuddakanikye Buddhavasapi

Phussabuddhavaso

12. Nerajarya tramhi pysa dya so jino


paiyattavaramaggena bodhimla hi ehiti.
13. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
14. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
15. Kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
16. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
17. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
18. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
19. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
20. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
21. Yath manuss nadi tarant paitittha virajhiya
heh titthe1 gahetvna uttaranti mahnadi.
22. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
23. Tasspi vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
24. Suttanta vinayacpi navaga satthussana
sabba pariypuitvna sobhayi jinassana.
1. tittha - Mu-A.

180

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Phussa

12. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn


cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
13. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
14. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
15. Kolita v Upatissa s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
tn l nanda s phc v ng Chin Thng y.
16. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
17. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
18. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
19. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
20. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
21. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
22. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
23. Nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn tm. Ta
quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton ho v
mi php.
24. Sau khi hc tp ton b Kinh v lun c Lut tc l Gio Php
ca bc o S gm chn th loi, ta lm rng r Gio Php ca
ng Chin Thng.
181

Khuddakanikye Buddhavasapi

Phussabuddhavaso

25. Tatthappamatto viharanto brahma bhvetva1 bhvana


abhisu prami gantv brahmalokamagacchaha.
26. Ksika nma nagara jayaseno nma khattiyo
sirim nma janik phussasspi mahesino.
27. Navavassasahassni agramajjhaso vas
garuapakkhahasasuvaabhr2 tayo psdamuttam.
28. Tidasasahassni3 nriyo samalakat
kisgotam nma nri anupamo4 nma atrajo.
29. Nimitte caturo disv hatthiynena nikkhami
chamsa padhnacra acari purisuttamo.
30. Brahmun ycito santo phusso lokagganyako
vatti cakka mahvro migadye naruttamo.
31. Surakkhito5 dhammaseno ca ahesu aggasvak
sabhiyo nmupahko phussassa ca mahesino.
32. Cl ca upacl ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato maoti pavuccati.
33. Dhanajayo viskho ca ahesu aggupahak
padum ceva ng ca ahesu aggupahik.
34. Ahapasaratana sopi accuggato muni
sobhati satarasva ulurjva prito.6
35. Navutivassasahassni yu vijjati tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
36. Ovaditv bah satte santretv mahjane
sopi satth atulayaso nibbuto so sasvako.7
37. Phusso jinavaro satth senrmamhi8 nibbuto
dhtuvitthrika s tesu tesu padesatoti.
Phussabuddhavaso ahrasamo.
--ooOoo-5. sukhito - Smu.
6. uurajva pjito - Mavi.
7. nibbutovasasko - Mavi.
8. sotrmamhi - Smu;
senramamhi - Sy, Machasa.

1. bhvetv - PTS.
2. garuapakkhahasasuvaabhr - Machasa;
garua hasa suvaatr - Sy.
3. tevsatisahassni - Smu.
4. nando - Smu.

182

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Phussa

25. Trong khi sng khng xao lng trong Gio Php y, sau khi tu tp
thin Phm Thin v lm ton ho cc thng tr, ta i n th gii
ca Phm Thin.
26. Thnh ph c tn l Ksika, v vua dng St--l tn l
Jayasena, v ngi m ca v i n S Phussa tn l Sirim.
27. V y sng gia gia nh chn ngn nm. C ba ta lu i
tuyt vi l Garuapakkha, Hasa, v Suvaabhr.
28. C ba mi ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi
v) tn l Kisgotam. Con trai tn l Anupama.
29. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra
i bng phng tin voi v thc hnh hnh n lc su thng.
30. c ng Phm Thin thnh cu, bc Lnh o hng u ca
th gian Phussa, ng i Hng, bc Ti Thng Nhn chuyn
vn bnh xe (Chnh Php) Migadya (vn nai).
31. Surakkhita v Dhammasena l (hai v) Thinh Vn hng u. V
th gi ca bc i n S Phussa tn l Sabhiya.
32. Cl v Upacl l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci cy B
ca c Th Tn y c gi l maa.
33. Dhanacaya v Viskha l (hai) th ch h hng u.
Padum v lun c Ng l (hai) n th ch h hng u.
34. t n chiu cao nm mi tm ratana (14.5 m), c vn ton
nh l mt trng (cha ca cc v sao), bc Hin Trit y cng chiu
sng tng t mt tri.
35. Tui th c bit l ko di n chn mi ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
36. Sau khi gio gii nhiu chng sanh v gip cho nhiu
ngi vt qua, bc o S c danh ting v song y cng vi cc v
Thinh Vn Nit Bn.
37. ng Chin Thng cao qu, bc o S Phussa Nit Bn ti tu
vin Sena. c s phn tn x-li t x s y n khp cc ni.
Lch s c Pht Phussa l phn th mi tm.
--ooOoo--

183

19. Vipassibuddhavaso
1. Phussassa ca aparena sambuddho dipaduttamo
vipass nma nmena loke uppajji cakkhum.1
2. Avijja sabba padletv patto sambodhimuttama
dhammacakka pavattetu pakkmi bandhumati pura.
3. Dhammacakka pavattetv ubho bodhesi nyako
gaanya na vattabbo pahambhisamayo ahu.
4. Punpara amitayaso tattha sacca paksayi
caturstisahassna dutiybhisamayo ahu.
5. Caturstisahassni sambuddha anupabbaju
tesamrmapattna dhamma desesi cakkhum.
6. Sabbkrena bhsato sutv upanisdino2
tepi dhamma vara gantv tatiybhisamayo ahu.
7. Sannipt tayo su vipassissa mahesino
khsavna vimalna santacittna tdina.
8. Ahasahisatasahassna3 pahamo si samgamo
bhikkhusatasahassna dutiyo si samgamo.
9. Astibhikkhusahassna tatiyo si samgamo
tattha bhikkhugaamajjhe sambuddho atirocati.
10. Aha tena samayena ngarj mahiddhiko
atulo nma nmena puavanto jutindharo.
11. Nekna ngakona parivretvnaha tad
vajjento dibbaturiyehi lokajeha upgami.
1. nyako - Smu.
2. bhsate sutv upanissa jine - Smu.
3. ahasahisahassna - Smu.

184

19. Lch S c Pht Vipass:


1. Sau (c Pht) Phussa, bc Ton Gic, ng Ti Thng Nhn, v
Hu Nhn tn Vipass sanh ln th gian.
2. Sau khi lm v tung ton b v minh v t n qu v Ton Gic
ti thng, Ngi i n thnh ph Bandhumat chuyn vn
bnh xe Chnh Php.
3. Bc Lnh o chuyn vn bnh xe Chnh Php v gic ng
c hai ngi.1 c s lnh hi ln th nht l khng th ni c
bng cch tnh m.
4. Vo ln khc na, bc c danh ting v hn ging gii v Chn
L ti ni y. c s lnh hi ln th nh l ca tm mi bn
ngn v.
5. Tm mi bn ngn ngi xut gia theo ng Ton Gic. Khi
nhng ngi y i n tu vin, bc Hu Nhn thuyt ging Gio
Php n h.
6. Sau khi lng nghe v an tr vo (c Pht) ang thuyt ging theo
nhiu phng thc, cc v y cng t n Gio Php cao qu;
(y) l s lnh hi ln th ba.
7. Bc i n S Vipass c ba ln t hi gm cc v Lu Tn
khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
8. Cuc hi t th nht l ca su mi tm trm ngn (su triu
tm trm ngn) v. Cuc hi t th nh l ca mt trm ngn v t
khu.
9. Cuc hi t th ba l ca tm mi ngn v t khu. Ti ni y,
gia tp th t khu, ng Ton Gic chi sng.
10. Vo lc by gi, ta l v Long Vng tn Atula c i thn lc, c
phc bu, c lung ho quang.
11. Khi y, trong lc ang vy quanh (c Pht) vi v s koi con
rng v ang trnh tu bng cc nhc c ca ci tri, ta i n gp
ng Ti Cao ca th gian.
1. L hong t Khaa ngi em trai cng cha khc m v Tissa con trai ca vin
quan t t. Hai ngi ny tr thnh hai v Thinh Vn hng u ca v Pht ny,
BvA. 237.

185

Khuddakanikye Buddhavasapi

Vipassibuddhavaso

12. Upasakamitv sambuddha vipassi lokanyaka


maimuttaratanakhacita sabbbharaabhsita
nimantetv dhammarjassa suvaaphamadsaha.
13. Sopi ma buddho vyksi saghamajjhe nisdiya
ekanavute ito kappe aya buddho bhavissati.
14. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
15. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
16. Nerajarnadtre pysa asati jino
paiyattavaramaggena bodhimlamupehiti.
17. Tato padakkhia katv bodhimaamanuttara
assatthamle sambodhi bujjhissati mahyaso.
18. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
19. Ansav vtarg1 santacitt samhit
kolito upatisso ca agg hessanti svak
nandonmupahko2 upahissati ta jina.
20. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
21. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
22. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
1. vtamal - Smu.
2. nando nma nmena - Mavi.

186

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Vipass

12. Sau khi i n gp ng Ton Gic, bc Lnh o Th Gian


Vipass, ta thnh cu ri dng ln ng Php Vng chic gh
bng vng c cn ngc ma-ni, ngc trai, chu bu, v c trang
im vi tt c cc trang sc.
13. c Pht y, ngi gia hi chng, cng ch nguyn cho ta
rng: Trong chn mi mt kip tnh t thi im ny, ngi ny
s tr thnh v Pht.
14. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
15. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
16. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
17. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
18. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
19. Kolita v Upatissa khng cn lu hoc, tham i la, c tm
an tnh v nh tnh s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi tn
l nanda s phc v ng Chin Thng ny.
20. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
21. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
22. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
187

Khuddakanikye Buddhavasapi

Vipassibuddhavaso

23. Ukkuhisadda vattenti apphohenti hasanti ca


katajal namassanti dasasahass sadevak.
24. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
25. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
26. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
27. Tassha vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasa pramipriy.
28. Nagara bandhumat nma bandhum nma khattiyo
mt bandhumat nma vipassissa mahesino.
29. Ahavassasahassni agramajjhaso vas
nando sunando sirim tayo psdamuttam.
30. Ticattrsasahassni nriyo samalakat
sutan nma s nr samavattakkhandho nma atrajo.
31. Nimitte caturo disv rathaynena nikkhami
anna-ahamsni padhna padah jino.
32. Brahmun ycito santo vipass lokanyako
vatti cakka mahvro migadye naruttamo.
33. Khao1 ca tissanmo ca ahesu aggasvak
asoko nmupahko vipassissa mahesino.
34. Cand ca candamitt ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato palti pavuccati.
1. khandho - Smu.

188

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Vipass

23. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn


th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
24. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
25. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
26. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
27. Sau khi nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn
tm. Ta quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton
ho v mi php.
28. Thnh ph c tn l Bandhumat, v vua dng St--l tn l
Bandhum, ngi m ca v i n S Vipass tn l Bandhumat.
29. V y sng gia gia nh trong tm ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Nanda, Sunanda, v Sirim.
30.C bn mi ba ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Sutan. Con trai l Samavattakkhandha.
31. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin xe. Bc Ti Thng Nhn ra sc n lc tm
thng khng thiu st.
32. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng, bc Ti Thng Nhn Vipass chuyn vn bnh xe
(Chnh Php) Migadya (vn nai).
33. Khaa v v tn Tissa l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc i n S Vipass tn l Asoka.
34. Cand v Candamitt l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci
cy B ca c Th Tn y c gi tn l Pal.
189

Khuddakanikye Buddhavasapi

Vipassibuddhavaso

35. Punabbasumitto ngo ca ahesu aggupahak


sirim uttar ceva ahesu aggupahik.
36. Astihatthamubbedho1 vipass lokanyako
pabh niddhvati tassa samant sattayojane.
37. Astivassasahassni yu buddhassa tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
38. Bah deve manusse ca bandhan parimocay
maggmaggaca cikkhi avasesaputhujjane.
39. loka dassayitvna desetv2 amata pada
jalitv aggikkhandhova nibbuto so sasvako.
40. Iddhivara puavara lakkhaa ca kusumita
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
41. Vipassjinavaro buddho3 sumittrmamhi nibbuto
tattheva tassa thpavaro sattayojanamussitoti.
Vipassibuddhavaso eknavsatimo.
--ooOoo--

1. astihatthubbedho - Mavi.
2. desitv - Smu.
3. dhro - Smu.

190

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Vipass

35. Punabbasumitta v Nga l (hai) th ch h hng u.


Sirim v lun c Uttar l (hai) n th ch h hng u.
36. ng Lnh o Th Gian Vipass c chiu cao tm mi cnh tay
(40 mt). Ho quang ca v y ta sng by do-tun xung quanh.
37. Tui th c bit l ko di n tm mi ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
38. V y gii thot s tri buc cho nhiu ch thin v nhn loi.
Ngi ch ra o l v khng phi o l cho cc phm nhn cn
li.
39. Sau khi th hin nh sng v ging gii v trng thi Bt T, v
y rc chy nh l khi la ri Nit Bn cng vi cc v Thinh
Vn.
40. Thn thng cao qu, phc bu cao qu, v (cc) tng trng
c m hoa, tt c u hon ton bit mt; phi chng tt c cc
hnh l trng khng?
41. c Pht, bc Chin Thng cao qu Vipass Nit Bn ti tu
vin Sumitta. Ngi bo thp cao qu dnh cho v y c dng ln
cao by do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Vipass l phn th mi chn.
--ooOoo--

191

20. Sikhbuddhavaso
1. Vipassissa aparena sambuddho dipaduttamo
sikhvhayo1 si jino asamo appaipuggalo.
2. Mrasena pamadditv2 patto sambodhimuttama
dhammacakka pavattesi anukampya pina.
3. Dhammacakka pavattente sikhimhi munipugave3
koisatasahassna pahambhisamayo ahu.
4. Aparampi dhamma desento gaasehe naruttame
navutikoisahassna dutiybhisamayo ahu.
5. Yamaka pihraca dassayante sadevake
astikoisahassna tatiybhisamayo ahu.
6. Sannipt tayo su sikhissapi mahesino
khsavna vimalna santacittna tdina.
7. Bhikkhusatasahassna pahamo si samgamo
asti bhikkhusahassna dutiyo si samgamo.
8. Sattatibhikkhusahassna tatiyo si samgamo
anupalitto padmava toyamhi sampavahita.
9. Aha tena samayena arindamo nma khattiyo
sambuddhapamukha sagha annapnena tappayi.
10. Bahudussavara datv dussakoi anappaka
alakata hatthiyna sambuddhassa adsaha.
11. Hatthiyna nimminitv kappiya upanmayi
prayi mnasa mayha nicca dahamupahita.
1. sikhsavhayo nma - Smu.
2. pahinditv - Mavi.
3. jinapugave - Mavi, Machasa, Sy.

192

20. Lch S c Pht Sikh:


1. Sau (c Pht) Vipass, c bc Ton Gic, v Ti Thng Nhn,
ng Chin Thng tn gi Sikh l bc khng ai snh bng, khng
ngi i th.
2. Sau khi tr dit binh i ca Ma Vng v t n qu v Ton
Gic ti thng, v y chuyn vn bnh xe Chnh Php v lng
thng xt chng sanh.
3. Trong khi bc Hin Trit hng u Sikh ang chuyn vn bnh xe
Chnh Php, c s lnh hi ln th nht l ca mt trm ngn
koi v.
4. Cng vo lc khc, trong khi ng Ti Thng Nhn, bc ng
u hi chng, ang thuyt ging Gio Php, c s lnh hi ln
th nh l ca chn mi ngn koi v.
5. Trong khi th hin song thng n loi ngi lun c ch thin,
c s lnh hi ln th ba l ca tm mi ngn koi v.
6. Bc i n S Sikh c ba ln t hi gm cc v Lu Tn khng
cn nhim c tm thanh tnh nh th y.
7. Cuc hi t th nht l ca mt trm ngn v t khu. Cuc hi t
th nh l ca tm chc ngn v t khu.
8. Cuc hi t th ba ca by chc ngn v t khu l khng b lm
nh, tng t nh a hoa sen khng b vy bn du sanh trng
trong nc.
9. Vo lc by gi, ta l v St--l tn Arindama. Ta tha mn
hi chng (t khu) c ng Ton Gic ng u vi cm n, nc
ung.
10. Sau khi cng dng nhiu vi vc qu gi khng di mi triu
tm vi, ta dng n ng Ton Gic con voi c trang hong
lm phng tin di chuyn.
11. Ta to lp ra phng tin di chuyn l voi v c bit rng
l iu c php. Ta lm trn tm c pht nguyn
trng k v bn vng ca ta.
193

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sikhbuddhavaso

12. Sopi ma buddho vyksi sikh lokagganyako


ekatise ito kappe aya buddho bhavissati.
13. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
14. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
15. Nerajarnadtre pysa asati jino
paiyattavaramaggena bodhimlamupehiti.
16. Tato padakkhia katv bodhimaamanuttara
assatthamle sambodhi bujjhissati mahyaso.
17. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
18. Ansav vtarg santacitt samhit
kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
19. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
20. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
21. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
22. Ukkuhisadda vattenti apphohenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
194

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sikh

12. c Pht y, ng Lnh o cao qu ca th gian, cng ch


nguyn cho ta rng: Trong ba mi mt kip tnh t thi im
ny, ngi ny s tr thnh v Pht.
13. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
14. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
15. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
16. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
17. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
18. Kolita v Upatissa khng cn lu hoc, tham i la, c tm
an tnh v nh tnh s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi tn
l nanda s phc v ng Chin Thng ny.
19. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
20. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
21. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
22. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
195

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sikhbuddhavaso

23. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana


angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
25. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
26. Tassha vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vata madhihsi dasa pram puriy.
27. Nagara aruavat nma aruav nma1 khattiyo
pabhvati nma janik sikhissa ca mahesino.
28. Sattavassasahassni agramajjhaso vas
sucando girivasabho tayo psdamuttama.
29. Catuvsatisahassni nriyo samalakat
sabbakm nma nr atulo nma atrajo.
30. Nimitte caturo disv hatthiynena nikkhami
ahamsa padhnavra acari purisuttamo.
31. Brahmun ycito santo sikh lokagganyako
vatti cakka mahvro migcire2 naruttamo.
32. Abhibh sambhavo nma ahesu aggasvak
khemakaro nmupahko sikhissapi mahesino.
33. Makhil3 ca padum ceti ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato puarkoti vuccati.
34. Sirivaho ca nando4 ca ahesu aggupahak
citt ceva sugutt ca ahesu aggupahik.
1. aruo nma - Smu, Machasa, Sy.
2. migadye - Smu.
3. akhil - Smu.
4. cando - Smu.

196

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sikh

23. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o


Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
25. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
26. Sau khi nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn
tm. Ta quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton
ho v mi php.
27. Thnh ph c tn l Aruavat, v vua dng St--l tn l
Aruav, ngi m ca bc i n S Sikh tn l Pabhvat.
28. V y sng gia gia nh trong by ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Sucanda, Giri, v Vasabha.
29. C hai mi bn ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Sabbakm. Con trai tn l Atula.
30. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra
i bng phng tin voi v thc hnh hnh n lc tm thng.
31. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o cao qu ca th
gian, ng i Hng, bc Ti Thng Nhn Sikh chuyn vn
bnh xe (Chnh Php) ti Migcire (vn nai).
32. Abhibh v Sambhava l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc i n S Sikh tn l Khemakara.
33. Makhil v Padum l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci
cy B ca c Th Tn y c gi l Puarka.1
34. Sirivaha v Nanda l (hai) th ch h hng u. Citt v
lun c Sugutt l (hai) n th ch h hng u.

1. puarka l cy xoi trng (setambarukkha), BvA. 247.

197

Khuddakanikye Buddhavasapi

Sikhbuddhavaso

35. Uccattanena so buddho sattatihatthamuggato


kacanagghiya1sakso dvattisavaralakkhao.
36. Tassa2 bymappabh ky divratti nirantara
disodisa niccharanti tiyojanaso pabh.
37. Sattativassasahassni yu tassa mahesino
tvat tihamno so tresi janata bahu.
38. Dhammamegha pavassetv temayitv sadevake
khemanta3 ppayitvna nibbuto so sasvako.
39. Anuvyajanasampanna dvattisavaralakkhaa
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
40. Sikh munivaro buddho dussrmamhi nibbuto
tattheva tassa thpavaro tiyojanamuggato.
Sikhbuddhavaso vsatimo.
--ooOoo--

1. kacanagghika - Smu.
2. tasspi - Machasa, Smu, Sy.
3. khematta - Smu.

198

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Sikh

35. c Pht y c chiu cao by mi cnh tay (35 mt), vi ba


mi hai tng trng cao qu tng t nh ct tr bng vng c gn
trng hoa.
36. nh sng ho quang t c th ca v y pht ra khp cc phng
ngy v m khng gin on. Ho quang y (c di) l ba dotun.
37. Tui th ca bc i n S y l by chc ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
38. Sau khi cn ma m my Chnh Php v lm cho chng
sanh lun c ch thin c thm nhun, v y sau khi t n bn
th an tnh Nit Bn cng vi cc v Thinh Vn.
39. Ba mi hai tng trng cao qu t c cng vi cc tng
ph, tt c u hon ton bit mt; phi chng tt c cc hnh l
trng khng?
40. c Pht Sikh, ng Hin Trit cao qu, Nit Bn ti tu vin
Dussa. Ngi bo thp cao qu dnh cho v y c dng ln cao
ba do-tun ngay ti ni y.
Lch s c Pht Sikh l phn th hai mi.
--ooOoo--

199

21. Vessabhbuddhavaso
1. Tattheva maakappamhi asamo appaipuggalo
vessabh nma nmena loke uppajji nyako.
2. dittanti ca1 rgaggi tahna vijita tad
ngova bandhana chetv patto sambodhimuttama.
3. Dhammacakka pavattente2 vessabh lokanyake
astikoisahassna pahambhisamayo ahu.
4. Pakkante crika rahe lokajehe3 narsabhe
sattatikoisahassna dutiybhisamayo ahu.
5. Mahdihi vinodento pihra karoti so
samgat naramar dasasahass sadevake.
6. Mah acchariya disv abbhuta lomahasana
dev ceva manuss ca bujjhare sahikoiyo.
7. Sannipt tayo su vessabhussa mahesino
khsavna vimalna santacittna tdina.
8. Astibhikkhusahassna pahamo si samgamo
sattatibhikkhusahassna dutiyo si samgamo.
9. Sahi bhikkhusahassna tatiyo si samgamo
jardibhayttna4 orasna mahesino.
10. Aha tena samayena sudassano nma khattiyo
nimantetv mahvra dna datv mahraha
annapnena vatthena sasagha jinamapjayi.
1. ditta vata - Machasa; asittamva - Smu; ditta ida - Sy.
2. dhammacakkappavattane - Smu.
3. lokasehe - Mavi.
4. jardibhayabhtna - Smu, Machasa.

200

21. Lch S c Pht Vessabh:


1. Cng chnh trong kip Maa y, ng Lnh o tn Vessabh y,
bc khng ai snh bng, khng ngi i th, hin khi th
gian.
2. Khi y, bit rng ngn la i dc ang thiu t th gian ny l cn
c a ca cc i, v y sau khi ct t s tri buc t n qu v
Ton Gic ti thng, v nh con long tng (c t do) sau khi
git t xch xing.1
3. Trong khi ng Lnh o Th Gian Vessabh ang chuyn vn
bnh xe Chnh Php; c s lnh hi ln th nht l ca tm mi
ngn koi (tm trm t) v.
4. Trong khi ng Hng u Th Gian, bc Nhn Ngu, ra i du
hnh trong x s, c s lnh hi ln th nh l ca by mi ngn
koi (by trm t) v.
5. Trong khi xua tan t kin nghim trng, v y th hin thn thng.
Nhn loi v ch thin trong mi ngn th gii tnh lun cc ci
tri hi t li.
6. Sau khi nhn thy iu k diu v i, phi thng, khin lng dng
ng, su mi koi (su trm triu) ch thin v lun c loi ngi
c gic ng.
7. Bc i n S Vessabh c ba ln t hi gm cc v Lu Tn
khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
8. c cuc hi t th nht ca tm mi ngn koi v t khu.
c cuc hi t th nh ca by chc ngn v t khu.
9. c cuc hi t th ba ca su chc ngn v t khu chnh thc
ca bc i n S l cc v qua khi cc s hi s nh s gi, v.v...
10. Vo lc by gi, ta l v St--l tn Sudassana. Sau khi thnh
mi bc i Hng v dng cng vt th v cng xng ng, ta
cng dng ng Chin Thng cng vi hi chng (t khu) cm
nc v y phc.
1. Dch theo li gii thch ca Ch Gii, BvA. 249.

201

Khuddakanikye Buddhavasapi

Vessabhbuddhavaso

11. Tassa buddhassa asamassa cakka vattitamuttama


sutvna pata dhamma pabbajjamahirocayi.
12. Mahdna pavattetv ratti divamatandito
pabbajja guasampanna pabbaji jinasantike.
13. craguasampanno vattaslasamhito
sabbauta gavesanto ramm jinassane
14. Saddhptimupgantv pde vandmi satthari1
pti uppajjat mayha bodhiyyeva kra.
15. Anivattimnasa2 atv sambuddho etadabravi
ekatise ito kappe aya buddho bhavissati.
16. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
17. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tattha pysa paggayha nerajaramupehiti.
18. Nerajarya tramhi pysa dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimlamupehiti.
19. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro
assattharukkhamlamhi bujjhissati mahyaso.
20. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
21. Ansav vtarg santacitt samhit
kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina
1. saddhpti upagantv buddha vandmi satthara - Machasa;
saddhpti upgantv buddha vandmi satthra - Smu;
saddhpti uppdetv buddha vandmi satthara - Sy.
2. anivattamnasa - Smu, Machasa.

202

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Vessabh

11. Bnh xe ti thng ca c Pht khng g snh bng y c


chuyn vn. Sau khi lng nghe Gio Php tuyt vi, ta thch th
s xut gia.
12. Sau khi tin hnh cuc i th khng ngi ngh m ngy, ta
tin hnh s xut gia hi cc u im trong s chng minh ca
ng Chin Thng.
13. c thnh tu s hnh v c hnh, nghim tc trong cc phn
s v gii hnh, trong lc tm cu qu v Ton Tri, ta c tha thch
trong Gio Php ca ng Chin Thng.
14. Sau khi t c nim tin v s hoan h, ta nh l c Pht,
bc o S. Nim hoan h c sanh ln n ta c nguyn nhn
chnh l qu v gic ng.
15. Bit c tm (ca ta) khng cn thi chuyn, ng Ton Gic
ni ln iu ny: Trong ba mi mt kip tnh t thi im ny,
ngi ny s tr thnh v Pht.
16. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
17. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
18. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
19. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
20. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
21. Kolita v Upatissa khng cn lu hoc, tham i la, c tm
an tnh v nh tnh s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi tn
l nanda s phc v ng Chin Thng ny.
203

Khuddakanikye Buddhavasapi

Vessabhbuddhavaso

22. Khem uppalava ca agg hessanti svik


bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
23. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantu pahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
24. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
25. Ukkuhisadda vattenti apphoenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
26. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
27. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
28. Evameva maya sabbe yadi mucmi ma jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
29. Tassha vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
30. Anupama1 nma nagara suppatito nma khattiyo
mt yasavat nma vessabhussa mahesino.
31. Chabbassasahassni agramajjhaso vas
rucisurucirativahano2 tayo psdamuttam.
32. Annatisasahassni nriyo samalakat
sucitt nma s nr suppabuddho nma atrajo.
1. anoma - Smu, Machasa.
2. rucisurucivahamn - Smu; rucisurucivahak - Sy.

204

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Vessabh

22. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.


Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
23. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
24. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
25. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
26. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
27. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
28. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
29. Sau khi nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn
tm. Ta quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton
ho v mi php.
30. Thnh ph c tn l Anupama, v vua dng St--l tn l
Suppatita, ngi m ca bc i n S Vessabh tn l Yasavat
31. V y sng gia gia nh trong su ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Ruci, Suruci, v Rativahana.
32. C khng di ba mi ngn ph n c trang im. N nhn
y (ngi v) tn l Sucitt. Con trai tn l Suppabuddha.
205

Khuddakanikye Buddhavasapi

Vessabhbuddhavaso

33. Nimitte caturo disv sivikybhinikkham


chamsa padhnacra acari purisuttamo.
34. Brahmun ycito santo vessabhulokanyako
vatti cakka mahvro arurme naruttamo.
35. Soo ca uttaro ceva ahesu aggasvak
upasanto nmupahko vessabhussa mahesino.
36. Dm1 ceva saml ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato slo iti pavuccati.2
37. Sotthiko ceva rammo ca ahesu aggupahak
gotam ca sirim ca3 ahesu aggupahik.
38. Sahiratanamubbedho hemaypasampamo
ky niccharat rasi4 ratti sikhva pabbate.
39. Sahivassasahassni yu vijjati tvade5
tvat tihamno so tresi janata bahu.
40. Dhamma vitthrika katv vibhajitv mahjana
dhammanva hapetvna nibbuto so sasvako.
41. Dassanya sabbajana vihraciriypatha
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr
42. Vessabh jinavaro satth khemrmamhi6 nibbuto
dhtuvitthrika s tesu tesu padesatoti.
Vessabhbuddhavaso ekavsatimo.
--ooOoo--

1. rm - Machasa.
2. mah sloti vuccati - Smu, Machasa.
3. kligotam - Mavi; gotami sirimceva - Machasa.
4. rasmi- Machasa.
5. yu tassa mahesino - Mavi.
6. kheme migadye - Mavi.

206

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Vessabh

33. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra


i bng kiu khing v thc hnh hnh n lc su thng.
34. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng, bc Ti Thng Nhn Vessabh chuyn vn bnh xe
(Chnh Php) cng ti Arua.
35. Soa v lun c Uttara l (hai v) Thinh Vn hng u. V th
gi ca bc i n S Vessabh tn l Upasanta.
36. Dm v lun c Saml l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi l Sl.
37. Sotthika v lun c Ramma l (hai) th ch h hng u.
Gotam v Sirim l (hai) n th ch h hng u.
38. C chiu cao su mi ratana tng ng vi cy ct bng
vng. Ho quang pht ra t c th ging nh l ngn la trn ngn
ni vo ban m.
39. Tui th ca v y c bit l n su chc ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
40. Sau khi hong khai Gio Php, phn hng dn chng, v
thit lp con thuyn Chnh Php, v y cng vi cc Thinh Vn
Nit Bn.
41. Tt c nhng ngi (c Pht v cc v Thinh Vn), cch sinh
hot, l li oai nghi ng c chim ngng, tt c u hon ton
bit mt; phi chng tt c cc hnh l trng khng?
42. ng Chin Thng cao qu, bc o S Vessabh Nit Bn ti
tu vin Khema. c s phn tn x-li t x s y n khp cc
ni.
Lch s c Pht Vessabh l phn th hai mi mt.
--ooOoo--

207

22. Kakusandhabuddhavaso
1. Vessabhussa aparena sambuddho dipaduttamo
kakusandho1 nma nmena appameyyo dursado.
2. Ugghetv sabbabhava cariyprami gato
shova pajara bhetv patto sambodhimuttama.
3. Dhammacakka pavattante kakusandhe lokanyake
cattsa2koisahassna pahambhisamayo ahu.
4. Antalikkhamhi kse yamaka katv vikubbana
tisakoisahassna bodhesi devamnuse.
5. Naradevassa yakkhassa catusaccappaksane
dhammbhisamayo tassa gaanto asakhiyo.
6. Kakusandhassa3 bhagavato eko si samgamo
khsavna vimalna santacittna tdina.
7. Cattsasahassna tad4 si samgamo
dantabhmimanuppattna savrigaakkhay.5
8. Aha tena samayena khemo nmsi khattiyo6
tathgate jinaputte ca dna datv anappaka.
9. Pattaca cvara datv ajana madhulahika
imeta patthita sabba paiydemi7 vara vara.
10. Sopi ma muni vyksi kakusandho lokanyako8
imamhi bhaddake kappe9 aya buddho bhavissati.
6. khemo nma khattiy - Mavi.
7. paiydetv - Smu.
8. vinyako - Smu.
9. imamhi bhaddakappamhi - Mavi.

1. kukkusandho - Sy.
2. cattrisa - Smu.
3. kukkusandhassa - Sy.
4. dutiyo - Smu.
5. savdigaakkhay - Smu, PTS.

208

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kakusandha

22. Lch S c Pht Kakusandha:


1. Sau (c Pht) Vessabh, c bc Ton Gic, ng Ti Thng
Nhn tn Kakusandha l v khng th o lng, kh th t n.
2. Sau khi lm tiu hoi tt c cc s ti sanh, v y t n s
ton ho trong cc hnh, t n qu v Ton Gic ti thng,
tng t nh con s t ( c t do) sau khi b gy chic lng
giam gi.
3. Trong khi ng Lnh o Th Gian Kakusandha ang chuyn vn
bnh xe Chnh Php, c s lnh hi ln th nht l ca bn mi
ngn koi (bn trm t) v.
4. Sau khi ha hin song thng khng trung trn bu tri, v y
gic ng ba mi ngn koi (ba trm t) ch thin v nhn loi.
5. S lnh hi Gio Php ca v y trong ln ging gii v bn Chn
L cho d-xoa Naradeva l khng th m c theo cch thc tnh
ton.
6. c Th Tn Kakusandha c mt ln t hi gm cc bc Lu
Tn khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
7. Khi y, c cuc hi t ca bn mi ngn v t n nn
tng ca vic hun luyn nh vo s dit tn cc nhm k th l lu
hoc.
8. Vo lc by gi, ta l v St--l tn Khema. Ta dng ln vt
th khng nh n c Nh Lai v nhng ngi con trai ca ng
Chin Thng.
9. Sau khi cng dng bnh bt, y phc, thuc bi, mt ma, ta
chun b tt c mi th ny n v cng qu gi c mong mi.
10. ng Hin Trit, bc Lnh o th gian Kakusandha y, cng
ch nguyn cho ta rng: Trong kip Bhadda ny,1 ngi ny s tr
thnh v Pht.
1. Kip Bhadda (bhaddakappa) c nm v Pht sanh ln. Chng ta ang vo kip
Bhadda gm c bn v Pht sanh ln l Kakusandha, Kogamana, Kassapa,
Gotama (Pht Thch Ca). V Pht s sanh ln trong thi v lai l Metteyya, BvA.
252.

209

11. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato


padhna padahitvna katv dukkarakrika.
12. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
13. Nerajarnadtre pysa asati jino
paiyattavaramaggena bodhimlamupehiti.
14. Tato padakkhia katv bodhimaamanuttara
assatthamle sambodhi bujjhissati mahyaso.
15. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
16. Ansav vtarg santacitt samhit
kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
17. Khem uppalava ca agg hessanti svik
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
18. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
19. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
20. Ukkuhisadda vattenti apphohenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
21. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
22. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
210

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kakusandha

11. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh Lai


ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
12. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
13. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
14. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
15. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
16. Kolita v Upatissa khng cn lu hoc, tham i la, c tm
an tnh v nh tnh s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi tn
l nanda s phc v ng Chin Thng ny.
17. Khem v Uppalava s l (hai v) n Thinh Vn hng u.
Ci cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
18. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
19. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
20. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
21. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
22. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
211

23. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina


angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Tassha vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasa pramipriy.
25. Nagara khemavat nma khemo nmsaha tad
sabbauta gavesanto pabbaji tassa santike.
26. Brhmao aggidatto ca si buddhassa so pit
viskh nma janik kukusandhassa mahesino.
27. Vasati1 tattha khemapure sambuddhassa mahkula
narna pavara seha jtimanta mahyasa.
28. Catuvassasahassni agramajjhaso vas
ruci suruci rativaddhano tayo psda muttam.
29. Samatisasahassni nriyo samalakat
virocamn nma nr uttaro nma atrajo.
30. Nimitte caturo disv rathaynena nikkham
annaka ahamsa padhna padah jino.
31. Brahmun ycito santo kakusandho lokanyako
vatti cakka mahvro migadye naruttamo.
32. Vidhuro sajvanmo ca ahesu aggasvak
buddhijo2 nmupahko kakusandhassa satthuno.
33. Sm ca camp nm ca3 ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato sirasoti pavuccati.
34. Accuto ca sumano ca ahesu aggupahak
nand ceva sunand ca ahesu aggupahak.
1. vas - Smu.
2. bhaddijo - Smu.
3. sm ca campanmca - Smu.

212

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kakusandha

23. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin


Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Sau khi nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn
tm. Ta quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton
ho v mi php.
25. Thnh ph c tn l Khemavat. Khi y, ta c tn l Khema.
Trong khi tm cu qu v Ton Tri, ta xut gia trong s chng
minh ca v y.
26. V v B-la-mn Aggidatta y l ngi cha ca c Pht.
Ngi m ca bc i n S Kakusandha tn l Viskh.
27. C tr ti ni y trong thnh Khem, gia tc v i ca ng
Ton Gic l dng di cao qu hng nht trong loi ngi, c danh
ting v i.
28. V y sng gia gia nh trong bn ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Ruci, Suruci, v Rativaddhana.
29. C y ba mi ngn ph n c trang im. N nhn y
(ngi v) tn l Virocamn. Con trai tn l Uttara.
30. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, ng Chin Thng ra i
bng phng tin xe v ra sc n lc tm thng khng thiu st.
31. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng, bc Ti Thng Nhn Kakusandha chuyn vn bnh xe
(Chnh Php) ti Migadya (vn nai).
32. Vidhura v Sajva l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc i n S Kakusandha tn l Buddhija.
33. Sm v Camp l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci cy B
ca c Th Tn y c gi tn l Sirasa.
34. Accuta v Sumana l (hai) th ch h hng u. Nand v
lun c Sunand l (hai) n th ch h hng u.
213

35. Cattsa ratanni accuggato mahmuni


kanakappabh niccharati1 samant dasayojana.2
36. Cattlsavassasahassni yu tassa mahesino
tvat tihamno so tresi janata bahu.
37. Dhammpaa pasretv3 naranrna sadevake
naditv shandava4 nibbuto so sasvako.
38. Ahagavacanasampanno acchiddni nirantara
sabba samattarahita nanu ritt sabbasakhr.
39. Kakusandho jinavaro khemrmamhi nibbuto
tattheva tassa thpavaro gvutanabhamuggato.
Kakusandhabuddhavaso dvvsatimo.
--ooOoo--

1. niccharanti - S.
2. dvdasayojana - Smu.
3. pasritv - Mavi.
4. shandaca - Smu.

214

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kakusandha

35. Bc i Hin Trit cao bn mi ratana (10 mt). Ho quang


mu hong kim pht ra mi do-tun chung quanh.
36. Tui th ca bc i n S y l bn chc ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
37. Sau khi ph by gian hng Gio Php n nhng ngi nam
n lun c ch thin, sau khi rng ln nh l ting rng ca loi s
t, v y Nit Bn cng vi cc Thinh Vn.
38. (c Pht) thnh tu tm chi phn v li ni,1 nhng phm
cht khng bao gi khim khuyt, tt c u hon ton bit mt;
phi chng tt c cc hnh l trng khng?
39. ng Chin Thng cao qu Kakusandha Nit Bn ti tu vin
Khem. Ngi bo thp cao qu dnh cho v y vn ln bu tri
mt gvuta ngay ti ni y.
Lch s c Pht Kakusandha l phn th hai mi hai.
--ooOoo--

1. Tm chi phn v li ni l: lu lot, d hiu, du ngt, nghe r rng, sung mn,


phn minh, thm su v vang ng (Kinh Xa-ni-sa, Trng B Kinh II, li Vit ca
HT. Minh Chu).

215

23. Kogamanabuddhavaso
1. Kakusandhassa aparena sambuddho dipaduttamo
kogamano nma jino lokajeho narsabho.
2. Dasadhamme prayitvna1 kantra samatikkami
pavhiya mala sabba patto sambodhimuttama.
3. Dhammacakka pavattente kogamananyake2
tisakoisahassna pahambhisamayo ahu.
4. Pihra karonte ca paravdappamaddane
vsatikoisahassna dutiybhisamayo ahu.
5. Tato vikubbana katv jino devapura gato
vasati tattha sambuddho slya paukambale.
6. Pakarae satta desento vassa vasati so muni
dasakoisahassna tatiybhisamayo ahu.
7. Tasspi devadevassa eko si samgamo
khsavna vimalna santacittna tdina.
8. Tisabhikkhusahassna tad si samgamo
oghnamatikkantna3 bhijjitnaca4 maccuna.
9. Aha tena samayena pabbato nma khattiyo
mittmaccehi sampanno balavhanamanappaka.5
10. Sambuddhadassana gantv sutv dhammamanuttara
nimantetv sajina sagha dna datv yadicchaka.6
11. Pattua cnapaaca koseyya kambalampi ca
sovaapdukaceva adsi satthusvake.

1 prayitv - Mavi.
2 kogamanenma nyake - Smu.
3 atikkantacaturoghana - PTS.

4 bhajitna - Machasa.
5 anantabalavhano - Smu.
6 yaticchaka - Smu.

216

23. Lch S c Pht Kogamana:


1. Sau (c Pht) Kakusandha, c ng Ton Gic, bc Ti Thng
Nhn, ng Chin Thng, v ng u th gian, bc Nhn Ngu tn
l Kogamana.
2. Sau khi lm trn mi php, v y vt qua bi sa mc (lun
hi). Sau khi ty ra mi iu nh bn, v y t n qu v Ton
Gic ti thng.
3. Trong khi v Lnh o Kogamana ang chuyn vn bnh xe
Chnh Php, c s lnh hi ln th nht l ca ba mi ngn koi
(ba trm t) v.
4. V trong khi th hin thn thng tr dit cc hc thuyt khc,
c s lnh hi ln th nh l ca hai mi ngn koi (hai trm t) v.
5. K n, sau khi th hin s bin ha (thn thng), ng Chin
Thng i n thnh ph ca ch thin. Ti ni y, bc Ton Gic
ng trn tng l ngai vng ca v Cha Tri Sakka.
6. Bc Hin Trit y an c ma ma ( ci tri), trong khi thuyt
ging by b sch (Vi Diu Php), c s lnh hi ln th ba l ca
mi ngn koi (mt trm t) v.
7. V Thin Nhn y ca ch thin c ch mt ln hi t gm cc
bc Lu Tn khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
8. Khi y, c cuc hi t ca ba mi ngn v t khu vt qua
khi ging nc l v lm tiu tn s t vong.
9. Vo lc by gi, ta l v St--l tn Pabbata hi cc thn hu
v quan vin, c binh lc v xe c khng phi l t.
10. Sau khi i n din kin ng Ton Gic v lng nghe Gio
Php ti thng, ta thnh mi hi chng cng vi ng Chin
Thng v dng cng vt th theo nh c mun.
11. Ta cng dng bc o S v cc v Thinh Vn vi x
Pattua, vi Trung Quc, t la x Ks, cng vi mn len, v lun
c i dp bng vng na.
217

Khuddakanikye Buddhavasapi

Kogamanabuddhavaso

12. Sopi ma muni vyksi saghamajjhe nisdiya


imamhi bhaddake kappe aya buddho bhavissati.
13. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.1
14. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
15. Nerajarya tramhi pysa2 dya so jino
paiyattavaramaggena bodhimlamupehiti.
16. Tato padakkhia katv bodhimaa anuttaro3
assatthamle sambodhi bujjhissati mahyaso.
17. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
18. Ansav vtarg santacitt samhit
kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
19. Khem uppalava ca agg hessanti svik
ansav vtarg4 santacitt samhit
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
20. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
21. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
22. Ukkuhisadda vattenti apphohenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
1. kriya - Smu.
2. pyasa - Smu.

3. anuttara - Smu.
4. vtamal - Smu.

218

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kogamana

12. Bc Hin Trit y, ngi gia hi chng, cng ch nguyn cho


ta rng: Trong kip Bhadda ny, ngi ny s tr thnh v Pht.
13. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh
Lai ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
14. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
15. ti b sng Nerajar, ng Chin Thng y th thc mn
cm sa ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn
sn.
16. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng, v c danh ting v i s c gic ng ti ci cy
Assattha.
17. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
18. Kolita v Upatissa khng cn lu hoc, tham i la, c tm
an tnh v nh tnh s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi tn
l nanda s phc v ng Chin Thng ny.
19. Khem v Uppalava khng cn lu hoc, tham i la, c
tm an tnh v nh tnh s l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci
cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
20. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
21. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
22. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
219

Khuddakanikye Buddhavasapi

Kogamanabuddhavaso

23. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana


angatamhi addhne hessma sammukh ima.
24. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
25. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
26. Tassha vacana sutv bhiyyo citta pasdayi
uttari vatamadhihsi dasapramipriy.
27. Sabbauta gavesanto dna datv naruttame
ohyha1 mahrajja pabbaji tassa santike.
28. Nagara sobhavat nma sobho nmsi khattiyo
vasati tattha nagare sambuddhassa mahkula.
29. Brhmao yaadatto ca si buddhassa so pit
uttar nma janik kogamanassa satthuno.
30. Ti vassasahassni agramajjhaso vas
tusitasantusitasantuh tayo psdamuttam.
31. Annasoasasahassni nriyo samalakat
rucigatt nma nri satthavho2 nma atrajo.
32. Nimitte caturo disv hatthiynena nikkhami
chamsa padhnavra acari purisuttamo.
33. Brahmun ycito santo kogamano nma nyako
vatti cakka mahvro migadye naruttamo.
34. Bhiyyaso3 uttaro nma ahesu aggasvak
sotthijo4 nmupahko kogamanassa satthuno.
35. Samudd ca uttar ceti5 ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato udumbaroti pavuccati.
4. sohajo - Smu, PTS.
5. uttarceva - Smu.

1. ohyima - Smu.
2. santadhvo - Manupa.
3. bhiyyoso - Manupa.

220

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kogamana

23. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o


Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
24. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
25. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
26. Sau khi nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn
tm. Ta quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton
ho v mi php.
27. Trong khi tm cu qu v Ton Tri, ta cng dng vt th n
ng Ti Thng Nhn. Sau khi t b vng quc rng ln, ta
xut gia trong s chng minh ca v y.
28. Thnh ph c tn l Sobhavat, v vua dng St--l tn l
Sobha. Ti ni y, gia tc v i ca ng Ton Gic c ng trong
thnh ph.
29. V v B-la-mn Yaadatta y l ngi cha ca c Pht.
Ngi m ca bc o S Kogamana tn l Uttar.
30. V y sng gia gia nh trong ba ngn nm. C ba ta lu
i tuyt vi l Tusita, Santusita, v Santuha.
31. C khng di mi su ngn ph n c trang im. N nhn
y (ngi v) tn l Rucigatt. Con trai tn l Satthavha.
32. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra
i bng phng tin voi v thc hnh hnh n lc su thng.
33. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o, ng i Hng,
bc Ti Thng Nhn tn Kogamana chuyn vn bnh xe
(Chnh Php) ti Migadya (vn nai).
34. Bhiyyasa v Uttara l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc c danh ting Kogamana tn l Sotthija.
35. Samudd v Uttar l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci cy
B ca c Th Tn y c gi l Udumbara.
221

Khuddakanikye Buddhavasapi

Kogamanabuddhavaso

36. Uggo ca somadevo ca ahesu aggupahak


sval ceva sm ca ahesu aggupahik.
37. Uccattanena so buddho tisahatthasamuggato
ukkmukhe yath kambu eva rashi maito.
38. Tisavassasahassni yu vijjati1 tvade
tvat tihamno so tresi janata bahu.
39. Dhammaceti samussitv2 dhammadussavibhsita
dhammapupphagula katv nibbuto so sasvako.
40. Mahvilso tassa jano siridhammappaksano
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
41. Kogamano sambuddho pabbatrmhi nibbuto
dhtuvitthrika si tesu tesu padesatoti.
Kogamanabuddhavaso tevsatimo.
--ooOoo--

1. buddhassa - Smu.
2. samussetv - Mavi.

222

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kogamana

36. Ugga v Somadeva l (hai) th ch h hng u. Sval v


lun c Sm l (hai) n th ch h hng u.
37. c Pht y t n chiu cao ba mi cnh tay (15 mt). Tng
t nh chic vng vng trong l la ca th rn, v y rc r vi
cc ho quang nh th y.
38. Tui th c bit l n ba chc ngn nm. Trong khi tn ti
n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
39. Sau khi ging cao ngi bo thp Chnh Php c t im vi
nhng biu ng v Chnh Php, v y kt thnh chm hoa Chnh
Php ri Nit Bn cng vi cc Thinh Vn.
40. Mn ca v y c thn lc v i, c s ging gii Gio Php
huy hong, tt c u hon ton bit mt; phi chng tt c cc hnh
l trng khng?
41. ng Ton Gic Kogamana Nit Bn ti tu vin Pabbata.
c s phn tn x-li t x s y n khp cc ni.
Lch s c Pht Kogamana l phn th hai mi ba.
--ooOoo--

223

24. Kassapabuddhavaso
1. Kogamanassa aparena sambuddho dipaduttamo
kassapo nma nmena dhammarj pabhakaro.
2. Sachahita1 kulamla bahu ca pnabhojana2
datvna ycake dna prayitvna mnasa
usabhova laka bhetv patto sambodhimuttama.
3. Dhammacakka pavattente kassape lokanyake
vsatikoisahassna pahambhisamayo ahu.
4. Catumsa yad buddho loke carati crika
dasakoisahassna dutiybhisamayo ahu.
5. Yamaka vikubbana katv adhtu pakittayi3
pacakoisahassna tatiybhi samayo ahu.
6. Sudhammadevapure ramme tattha dhamma paksayi
ti koisahassni4 devna bodhay jino.
7. Naradevassa yakkhassa apare dhammadesane
etesna abhisamayo5 gaanto asakhiyo.6
8. Tasspi devadevassa eko si samgamo
khsavna vimalna santacittna tdina.
9. Vsatibhikkhusahassna tad si samgamo
atikkantargavantna7 hirislena tdina.
10. Aha tad mavako8 jotipleti vissuto
ajjhyako mantadharo tia vedna prag.
1. sajindita - Manupa.
2. bahunnapna bhojana Machasa;
bavihanna pna bhojana - Mavi;
bahna pnabhojana - PTS.
3. paksay - Mavi.
4. sahassna - Smu, Machasa.

5. abhisamay - Smu, Mavi.


6. asakhiy - Smu, Mavi.
7. itikkanta bhavantna - Sy,
Machasa;
atikkanta bhavakatna - Smu;
atikkanta bhagavantna - PTS.
8. aha tena samayena - Mavi.

224

24. Lch S c Pht Kassapa:


1. Sau (c Pht) Kogamana, c bc Ton Gic, ng Ti Thng
Nhn tn Kassapa l v Php Vng ta sng ho quang.
2. V y sau khi biu tng vt th l ti sn gia nh c x b v
nhiu cm n nc ung n nhng ngi n xin v lm trn tm
, v y t n qu v Ton Gic ti thng, v nh con b mng
(c t do sau khi) ph v chung tri.
3. Trong khi ng Lnh o Th Gian Kassapa ang chuyn vn
bnh xe Chnh Php, c s lnh hi ln th nht l ca hai mi
ngn koi (hai trm t) v.
4. Vo lc c Pht i du hnh th gian trong bn thng, c s
lnh hi ln th nh l ca mi ngn koi (mt trm t) v.
5. Sau khi th hin s bin ha song thng, v y ging gii v
bn th ca tr tu; c s lnh hi ln th ba l ca nm ngn koi
(nm mi t) v.
6. ti thnh ph ca ch thin Sudhamm xinh xn, ng Chin
Thng ging gii Gio Php ti ni y v gic ng ba ngn
koi (ba mi t) ch thin.
7. Trong ln thuyt ging Gio Php khc cho d-xoa Naradeva, s
lnh hi ca nhng ngi y l khng th m c theo cch thc
tnh ton.
8. V Thin Nhn y ca ch thin c ch mt ln hi t gm cc
bc Lu Tn khng cn nhim, c tm thanh tnh nh th y.
9. Khi y, c cuc hi t ca hai mi ngn v t khu l nhng v
vt qua tham i bng s h thn (ti li) v gii hnh nh th y.
10. Vo lc by gi, ta l thanh nin B-la-mn ni ting vi tn
Jotipla, l ngi tr tng, nm vng ch thut, thnh tho ba b V
.
225

Khuddakanikye Buddhavasapi

Kassapabuddhavaso

11. Lakkhae itihse ca sadhamme prami gato


bhmantaikkhe1 kusalo katavijjo anvayo.2
12. Kassapassa bhagavato ghaikro nmupahko
sagravo sappatisso nibbuto tatiyo phale.
13. dya ma ghaikro upagachi kassapa jina
tassa dhamma suitvna pabbaji tassa santike.
14. raddhaviriyo hutv vattvattesu kovido
na kvpi3 parihymi premi jinassana.
15. Yvat buddhabhaita navaga jinassana
sabba pariypuitvna sobhayi jinassana.
16. Mama acchariya disv sopi buddho viykari
imamhi bhaddake kappe aya buddho bhavissati.
17. Ahu kapilavhay ramm nikkhamitv tathgato
padhna padahitvna katv dukkarakrika.
18. Ajaplarukkhamlamhi nisditv tathgato
tattha pysamaggayha nerajaramupehiti.
19. Nerajarya tramhi pysa paribhujiya
paiyattavaramaggena bodhimaamupehiti.
20. Tato padakkhia katv bodhimaa naruttaro4
aparjitahnamhi bodhipallakamuttame
pallakena nisditv bujjhissati mahyaso.
21. Imassa janik mt my nma bhavissati
pit suddhodano nma aya hessati gotamo.
22. Ansav vtarg5 santacitt samhit
kolito upatisso ca agg hessanti svak
nando nmupahko upahissati ta jina.
4. naruttamo - Smu.
5. vtamal - Smu.

1. bhummantalikkhe - Sy, Mavi.


2. anmayo - Mavi.
3. kvaci - Sy, Mavi, Machasa.

226

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kassapa

11. Ta t n s ton ho v khoa tng mo, v truyn thuyt,


v v cc phn s chnh yu, l v rnh r v tri t, c tr tu
c hon tt, thun thc.
12. V h ca c Th Tn Kassapa tn Ghaikra (th lm
gm), l ngi c s tn knh, c s vng li, t Nit Bn trong
qu v th ba (Bt Lai).
13. Ghaikra a ta i n gp ng Chin Thng Kassapa. Sau
khi lng nghe Gio Php ca v y, ta xut gia trong s chng
minh ca v y.
14. Sau khi khi s tinh cn v l ngi thng tho trong cc phn
s ln nh, ta khng b st bt c iu g v lm trn Gio Php
ca ng Chin Thng.
15. Cho n nhng g c c Pht ni ln tc l Gio Php ca
ng Chin Thng gm chn th loi, sau khi hc tp ton b ta
lm rng r Gio Php ca ng Chin Thng.
16. Sau khi nhn thy iu k diu ni ta, c Pht y cng ch
nguyn rng: Trong kip Bhadda ny, ngi ny s tr thnh v
Pht.
17. Sau khi ri khi (thnh ph) xinh p tn l Kapila, c Nh Lai
ra sc n lc v thc hin hnh ng kh thc hnh c (kh
hnh).
18. Sau khi ngi xung ci cy ca nhng ngi chn d, c
Nh Lai nhn ly mn cm sa ti ni y ri i n Nerajar
(Ni-lin-thin).
19. ti b sng Nerajar, (c Nh Lai) th thc mn cm sa
ri i n ci cy B bng o l cao qu c dn sn.
20. K , sau khi nhiu quanh khun vin ca ci B , bc V
Thng Nhn, v c danh ting v i, s ngi xung vo t th kit
gi v s c gic ng ch ngi gic ng ti thng trong v th
bt bi.
21. Ngi m sanh ra v ny s c tn l My. Ngi cha tn l
Suddhodana. V ny s l Gotama.
22. Kolita v Upatissa khng cn lu hoc, tham i la, c tm
an tnh v nh tnh s l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi tn
l nanda s phc v ng Chin Thng ny.
227

Khuddakanikye Buddhavasapi

Kassapabuddhavaso

23. Khem uppalava ca agg hessanti svik


ansav vtarg santacitt samhit
bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati.
24. Citto ca hatthavako agg hessantupahak
uttar nandamt ca agg hessantupahik
yu vassasata tassa gotamassa yasassino.
25. Ida sutvna vacana asamassa mahesino
modit naramar buddhabjakuro aya.
26. Ukkuhisadda vattenti apphohenti hasanti ca
katajal namassanti dasasahass sadevak.
27. Yadimassa lokanthassa virajjhissma ssana
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
28. Yath manuss nadi tarant paitittha virajjhiya
heh titthe gahetvna uttaranti mahnadi.
29. Evameva maya sabbe yadi mucmima jina
angatamhi addhne hessma sammukh ima.
30. Tassha vacana sutv bhiyyo1 citta pasdayi
uttari2 vatamadhihsi dasa pramipriy.
31. Eva aha sasaritv parivajjento ancra3
dukkaraca kata mayha bodhiyyeva kra.
32. Nagara bras nma kiknmsi khattiyo
vasati tattha nagare sambuddhassa mahkula.
33. Brhmao brahmadatto ca si buddhassa so pit
dhanavat nma janik4 kassapassa mahesino.
34. Duve vassasahassni agramajjhaso vas
haso yaso sirinando tayo psdamuttam.
1. bhyo - Mavi, Manupa.
2. uttari - Machasa.
3. anvara - Machasa.
4. mt dhanavat nma - Mavi, Manupa.

228

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kassapa

23. Khem v Uppalava khng cn lu hoc, tham i la, c


tm an tnh v nh tnh s l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci
cy B ca c Th Tn y c gi tn l Assattha.
24. Citta v Hahavaka s l (hai) nam th ch h hng u.
Uttar v Nandamt s l (hai) n th ch h hng u. Tui
th (vo thi) ca v Gotama c danh ting y l mt trm nm.
25. Sau khi nghe c li ni ny ca v i n S khng ai snh
bng, ch thin v nhn loi vui mng (ngh rng): V ny l chng
t mm mng ca ch Pht.
26. H tht ln nhng ting reo h, v tay, v n n ci. Mi ngn
th gii lun c ch thin chp tay ci ly (ni rng):
27. Nu chng ti tht bi vi li gio hun ca ng Lnh o
Th Gian ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
28. Ging nh nhng ngi ang bng ngang ging sng khng
t c bn b i din, h vt qua ging sng rng ln sau khi
t c bn b bn di.
29. Tng t y nh th, nu tt c chng ti l dp vi ng Chin
Thng ny th chng ti s i din v kia trong tng lai xa vi.
30. Sau khi nghe c li ni ca v y, ta tng thm nim tn
tm. Ta quyt nh s thc hnh ti thng lm trn s ton
ho v mi php.
31. Nh th, sau khi tri ni (lun hi) v trong khi trnh xa iu
sai tri, ta c iu kh thc hnh c c thc hnh, v nguyn
nhn chnh l v qu v Gic Ng ca ta.
32. Thnh ph c tn l Bras, v vua dng St--l tn l Kik.
Ti ni y, gia tc v i ca ng Ton Gic c ng trong thnh
ph.
33. V v B-la-mn Brahmadatta y l ngi cha ca c Pht.
Ngi m ca bc i n S Kassapa tn l Dhanavat.
34. V y sng gia gia nh hai ngn nm. C ba ta lu i
tuyt vi l Hasa, Yasa, v Sirinanda.
229

Khuddakanikye Buddhavasapi

Kassapabuddhavaso

35. Tisoasasahassni nriyo samalakat


sunand nma s nri vijitaseno nma atrajo.
36. Nimitte caturo disv psdenbhinikkhami
sattha padhnacra acari purisuttamo.
37. Brahmun ycito santo kassapo lokanyako
vatti cakka mahvro migadye naruttamo.
38. Tisso ca bhradvjo ca ahesu aggasvak
sabbamitto upahko kassapassa mahesino.
39. Anul ca uruvel ca ahesu aggasvik
bodhi tassa bhagavato nigrodhoti pavuccati.
40. Sumagalo ghaikro ca ahesu aggupahak
vijitasen ca bhadd ca ahesu aggupahik.
41. Uccattanena so buddho vsatiratanamuggato
vijjulahiva kse candova gahaprito.
42. Vsativassasahassni yu tassa mahesino
tvat tihamno so tresi janata bahu.
43. Dhammataka mpetv sla datv vilepana
dhammadussa nivsetv dhammamla vibhajjiya.1
44. Dhammavimalamdsa hapayitv mahjane
keci nibbna patthent passantu me alakara.
45. Slakacuka datvna jhnakavacacammita2
dhammacamma prupitv datv santhamuttama.
46. Satiphalaka datvna tikhia akuntima
dhammakhaggavara datv sla3 sasaggamaddana
1. virjiya - Smu.
2. jhna kavaca dhammika - Smu.
3. sla - Smu.

230

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kassapa

35. C ba ln mi su ngn (bn mi tm ngn) ph n c


trang im. N nhn y (ngi v) tn l Sunand. Con trai tn l
Vijitasena.
36. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, bc Ti Thng Nhn ra
i bng ta lu i v thc hnh hnh n lc by ngy.
37. c ng Phm Thin thnh cu, v Lnh o Th Gian, ng
i Hng, bc Ti Thng Nhn Kassapa chuyn vn bnh xe
(Chnh Php) ti Migadya (vn nai).
38. Tissa v Bhradvja l (hai v) Thinh Vn hng u. V th gi
ca bc i n S Kassapa tn l Sabbamitta.
39. Anul v Uruvel l (hai v) n Thinh Vn hng u. Ci cy
B ca c Th Tn y c gi l Nigrodha.
40. Sumagala v Ghakra l (hai) th ch h hng u.
Vijitasen v Bhadd l (hai) n th ch h hng u.
41. t n chiu cao hai mi ratana (5 mt), c Pht y tng t
nh ln tia chp trn bu tri, nh l mt trng c trn y bi
qung nh sng.
42. Tui th ca bc i n S y l hai chc ngn nm. Trong khi
tn ti n chng y, v y gip cho nhiu chng sanh vt qua.
43. Sau khi to ra h nc Chnh Php, ban hnh du thm
gii (c), mc vo tm vi Chnh Php, phn phi trng hoa
Chnh Php,1
44. sau khi thit lp cho i chng tm gng Gio Php khng t
vt, (v y ni rng): Nhng ai mong mi Nit Bn, hy nhn
vo vt trang sc ca ta.
45. Sau khi ban cho tm o gip l Gii c tm da chn bo v l
Thin ph ln, sau khi trm ln tm da Gio Php (l Nim v
Tnh Gic), sau khi ban cho tm chin bo ti thng (l T Chnh
Cn).
46. Sau khi ban cho tm mc che l Nim, cy thng l Tr Tu
sc bn, sau khi ban cho cy gm cao qu l Gio Php v Gii
nhm mc ch tr dit s gn lin (vi cc phin no).
1. H nc v nh Php Hc, du thm l T Thanh Tnh Gii, tm vi l h thn
v gh s ti li, trng hoa l ba mi by Php a n Gic Ng, BvA. 269.

231

Khuddakanikye Buddhavasapi

Kassapabuddhavaso

47. Tevijja1bhsana datv vela caturo phale


chaabhibharaa datv dhammapupphapilandhana.
48. Saddhammapaaracchatta2 datv ppanivraa
mpayitvbhaya3 puppha nibbuto so sasvako.
49. Eso hi sammsambuddho appameyyo dursado
eso hi dhammaratano svkkhto ehipassiko.
50. Eso hi sagharatano suppaipanno anuttaro
sabba samantarahita nanu ritt sabbasakhr.
51. So kassapo jinavaro satth setavyrmamhi nibbuto
tattheva tassa jinathpo yojanubbedhamuggatoti.
Kassapabuddhavaso catuvsatimo.
--ooOoo--

1. te vijj - Smu.
2. saddhammapaarajatana - Smu.
3. mpetv-abhaya - Smu.

232

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Kassapa

47. Sau khi ban cho vt t im l ba Minh, vng nguyt qu l


bn Qu V, sau khi ban cho vt trang sc l su Thng Tr v
trng hoa Gio Php (l chn Php Siu Th).
48. Sau khi ban cho chic lng trng Diu Php ngn chn cc
iu sai tri, sau khi lm hin ra bng hoa V y, v y Nit Bn
cng vi cc Thinh Vn.
49. Chnh v ny l bc Chnh ng Chnh Gic khng th o lng,
kh th t n. y chnh l Php Bo kho c thuyt ging,
hy n v thy.
50. y chnh l Tng Bo thc hnh ng n v v thng; tt
c u hon ton bit mt; phi chng tt c cc hnh l trng
khng?
51. Bc o S, ng Chin Thng cao qu Mahkassapa, Nit
Bn ti tu vin Setavy. Ngi bo thp ca ng Chin Thng dnh
cho v y c dng ln c chiu cao mt do-tun ngay ti ni
y.
Lch s c Pht Kassapa l phn th hai mi bn.
--ooOoo--

233

25.Gotamabuddhavaso
1. Ahametarahi sambuddho1 gotamo sakyavahano2
padhna padahitvna patto sambodhimuttama.
2. Brahmun ycito santo dhammacakka pavattayi
ahrasanna kona pahambhisamayo ahu.
3. Tato parampi desente naramarna3 samgame
gaanya na vattabbo dutiybhisamayo ahu.
4. Idhevha etarahi ovadi mama4 atraja
gaanya na vattabbo tatiybhisamayo ahu.
5. Ekova5 sannipto me svakna mahesina
ahateasasatna bhikkhunsi samgamo.
6. Virocamno vimalo bhikkhusaghassa majjhago
dadm patthita sabba mava sabbakmado.
7. Phalamkakhamnna bhavacchandajahesina
catusacca paksemi6 anukampya pina.
8. Dasavsasahassna dhammbhisamayo ahu
ekadvinna abhisamayo gaanto asakhiyo.
9. Vitthrika bhujaa7 iddha phta suphullita
idha mayha sakyamunino ssana suvisodhita.
10. Ansav vtarg santacitt samhit
bhikkh nekasat sabbe parivrenti ma sad.
11. Idni ye etarahi jahanti mnusa bhava
appattamnas sekh te bhikkh vigarahit.
1 aha etarahi buddho - Smu.
2 sakyavaddhano - Mavi; sakyapugavo - Pu.
3 naradeva - Smu, Sy, Machasa.
4 dhavadissmi - Mavi.

234

5 ekosi - Mavi.
6 paksesi - Smu.
7 bahjaa - Smu.

25. Lch S c Pht Gotama:


1. Sau khi ra sc n lc, ta t c qu v Ton Gic ti thng
tr thnh ng Ton Gic Gotama trong thi hin ti v l s vinh
hin ca dng h Skya (Thch Ca).
2. c ng Phm Thin thnh cu, ta chuyn vn bnh xe
Chnh Php. c s lnh hi ln th nht l ca mi tm koi
(mt trm tm chc triu) v.
3. Sau vo dp khc, trong khi ang thuyt ging cuc t hi ca
loi ngi v ch thin, c s lnh hi ln th nh l khng th ni
c bng cch tnh m.
4. Trong thi hin ti, ta gio gii ngi con trai ca ta ngay ni
y; c s lnh hi ln th ba l khng th ni c bng cch
tnh m.
5. Ta c mt ln t hi gm cc v Thinh Vn i n s. c cuc
hi t ca mt ngn hai trm nm chc v t khu.
6. Sng chi khng nhim gia hi chng t khu, ta ban pht
tt c cc iu c mong mi,1 tng t nh ngc ma-ni ban cho
mi iu c mun.
7. V lng thng thng chng sanh, ta ging gii bn Chn L
n nhng ngi tm cu s dt b lng mong mun ti sanh v
ang c ao (Thnh) Qu.
8. c s lnh hi Gio Php ca chc ngn, hai chc ngn. S
lnh hi ca mt hoc hai ngi l khng th m c theo cch
thc tnh ton.
9. y, gio l ca ta, ca ng Hin Trit dng Skya, l kho
c thanh lc, ph bin n nhiu ngi, c kt qu, phong ph,
c n r bng hoa.
10. Hng trm v t khu, khng cn lu hoc, tham i la, c tm
thanh tnh, nh tnh; tt c lun quy qun xung quanh ta.
11. Gi y trong thi hin ti, nhng v no bung b s ti sanh
trong ci ngi (nhng) tm cha t,2 (cn) l cc bc Hu Hc,
nhng v t khu y b bc tr ch trch.
1. Ngha l s an lc cc loi thuc v th gian v siu th, BvA. 293.
2. Cha t c qu v A-la-hn, BvA. 293.

235

Khuddakanikye Buddhavasapi

Gotamabuddhavaso

12. Ariyajasa thomayant sad dhammarat jan


bujjhissanti satimanto sasrasarit nar.
13. Nagara kapilavatthu me rj suddhodano pit
mayha janettik mt my devti vuccati.
14. Eknatisa vassni agmajjhaha vasi
rammo surammo subhako1 tayo psda muttam.
15. Cattrisasahassni nriyo samalakat
bhaddakaccn2 nma nr rhulo nma atrajo.
16. Nimitte caturo disv assaynena nikkhakami
chabbassa padhnacra acari dukkara aha.
17. Brasiya isipatane jinacakka pavattita3
aha gotama sambuddho sarao4 sabbapina.
18. Kolito upatisso ca dve bhikkh aggasvak
nando nmupahko santikvacaro mama.
19. Khem uppalava ca bhikkhn aggasvik
citto ca hatthavako aggupahkupsak.
20. Uttar nandamt ca aggupahikupsik
aha assatthamlamhi patto sambodhi muttama.
21. Bymappabh sad mayha soasahatthamuggat5
appa vassasata yu idnetarahi vijjati
tvat tihamnoha tremi janata bahu.

1. sucandako kokanudo ko bhuvo - Sy.


2. yasodhar - Mavi, Sy.
3. cakka pavattita may - Smu.
4. saraa - Smu, Machasa, Sy.
5. muggato - Smu.

236

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Gotama

12. Nhng ngi ca ngi o l ca cc bc Thnh Nhn, lun lun


tha thch trong Gio Php, c nim, l nhng ngi s c gic
ng du cn b xui ging chy lun hi.
13. Thnh ph ca ta l Kapilavatthu, ngi cha l c vua
Suddhodana, ngi m sanh ra ta gi l Hong Hu My.
14. Ta sng i sng gia nh trong hai mi chn nm. C ba ta
lu i tuyt vi l Ramma, Suramma, Subhaka.
15. C bn mi ngn ph n c trang im. N nhn y (ngi
v) tn l Bhaddakaccn. Con trai tn l Rhula.
16. Sau khi nhn thy bn iu bo hiu, Ta ra i bng phng
tin nga v thc hnh hnh n lc trong su nm l vic kh
thc hnh c.
17. Ta l bc Ton Gic Gotama, ng Chin Chng, chuyn vn
bnh xe (Chnh Php) ti Isipatana, thnh Bras, v l ni nng
nh ca tt c chng sanh.
18. Hai v t khu Kolita v Upatissa l (hai v) Thinh Vn hng u.
V th gi tn l nanda lun hin din bn cnh ta.
19. T khu ni Khem v Uppalava l (hai v) n Thinh Vn hng
u. Citta v Hahavaka l (hai) nam c s th ch h hng u.
20. Nandamt v Uttar l (hai) n c s th ch h hng u. Ta
t n qu v Ton Gic ti thng ci cy Assattha.
21. nh sng ho quang ca ta lun lun vn cao mi su cnh tay
(8 mt). Vo thi hin ti ca ta lc by gi, tui th c bit l t i
(ch) mt trm nm. Trong khi tn ti n chng y, ta gip cho
nhiu chng sanh vt qua.

237

Khuddakanikye Buddhavasapi

Gotamabuddhavaso

22. hapayitvna dhammukka1 pacchima janabodhana


ahampi2 na cirasseva saddhi svakasaghato
idheva parinibbissa aggvhrasakhay.
23. Tni ca atulatejni imni ca dasabalni iddhiyo3
aya ca guadharavaradeho4 dvattisalakkhaavicitto.5
24. Dasadis pabhsetv satarasva chappabh
sabb samantarahessanti nanu ritt sabbasakhrti.
Gotamabuddhavaso pacavsatimo.
--ooOoo--

1. dhammokka - Smu.
2. ahampi - Smu.
3. imni ca dasabalni ca - Smu;
imni ca yasabalni iddhiyo - Sy;
imni ca dasabalnibalni - Machasa.
4. ayaca guavaradeho - Smu;
aha guadhrae deho - Sy;
aya bhuva guadhrao deho - Machasa.
5. dvattisavaralakkhaavicitto - Machasa, Sy;
dvattisavara lakkhaacito - Smu.

238

Tiu B Kinh - Pht S

Lch S c Pht Gotama

22. Sau khi thit lp ngn uc Chnh Php v s gic ng cho


chng sanh sau ny, cng chng bao lu na ta cng vi hi chng
Thinh Vn s Vin Tch Nit Bn ngay ti ni ny, nh l ngn la
cn ngun nhin liu.
23. Cc oai lc v song y,1 mi lc v cc thn thng ny, v y l
c th cha ng cc c hnh c t im vi ba hai tng trng
cao qu.
24. Sau khi chiu sng khp mi phng t nh mt tri vi cc
ho quang su loi, tt c s hon ton bit mt; phi chng tt c
cc hnh l trng khng?
Lch s c Pht Gotama l phn th hai mi lm.
--ooOoo--

1. m ch hai v Thinh Vn hng u Srputta v Moggallna (X-li-pht v


Mc-kin-lin), BvA. 295.

239

Buddhapakiakakao
1. Aparimeyye ito kappe caturo su vinyak
tahakaro medhakaro athopi saraakaro
dpakaro ca samabuddho ekakappamhi te jin.
2. Dpakarassa aparena koao nma nyako
ekova ekakappamhi tresi janata bahu.
3. Dpakarassa bhagavato koaassa ca satthuno
etesa antar kapp gaanto asakhiy.
4. Koaassa aparena magalo nma nyako
tesampi antar kapp gaanto asakhiy.
5. Magalo ca sumano ca revato sobhito muni
tepi buddh ekakappe cakkhumanto pabhakar.
6. Sobhitassa aparena anomadass mahyaso
tesampi antar kapp gaanto asakhiy.
7. Anomadass padumo nrado cpi nyako
tepi buddh ekakappe tamantakrak mun.
8. Nradassa aparena padumuttaro nma nyako
ekakappamhi uppanno tresi janata bahu.
9. Nradassa bhagavato padumuttarassa satthuno
tesampi antar kapp gaanto asakhiy.
10. Kappasatasahassamhi eko si mahmuni
padumuttaro lokavid hutna paiggaho.
11. Tisakappasahassamhi duve su vinyak
sumedho ca sujto ca orato padumuttar.1

1. dharaso padumuttaro - Smu; dharato padumuttaro - Sy.

240

26. Chng Tng Hp v Ch Pht:


1. V lng kip trc y, c bn bc Hng o l Tahakara,
Medhakara, cng vi Saraakara, v ng Ton Gic Dpakara.
Cc ng Chin Thng y l thuc v chung mt kip.
2. Sau (c Pht) Dpakara, c bc Lnh o tn l Koaa. Ch
mt mnh trong mt kip, v y gip cho nhiu chng sanh vt
qua.
3. (S lng) cc kip vo khong gia ca hai v ny, (tc l) c
Th Tn Dpakara v ng o S Koaa, l khng th m
c theo cch thc tnh ton.
4. Sau (c Pht) Koaa, c bc Lnh o tn l Magala. (S
lng) cc kip vo khong gia ca hai v ny cng l khng th
m c theo cch thc tnh ton.
5. Magala, Sumana, Revata, v bc Hin Trit Sobhita, cc c
Pht, cc bc Hu Nhn, cc ng Quanh Minh y cng vo mt
kip.
6. Sau (c Pht) Sobhita l v Anomadass c danh ting v i. (S
lng) cc kip vo khong gia ca hai v y cng l khng th
m c theo cch thc tnh ton.
7. Anomadass, Paduma, lun c bc Lnh o Nrada, cc c
Pht, cc ng chm dt bng m, cc bc Hin Trit y cng vo
mt kip.
8. Sau (c Pht) Nrada, c bc Lnh o tn l Padumuttara.
c sanh ln (ring bit) trong mt kip, v y gip cho nhiu
chng sanh vt qua.
9. (S lng) cc kip vo khong gia ca hai v y, (tc l) c
Th Tn Nrada v ng o S Padumuttara, cng l khng th
m c theo cch thc tnh ton.
10. Mt trm ngn kip (trc y) c mt bc i Hin Trit,
ng Hiu Bit Th Gian Padumuttara, l v th lnh cc vt cng
dng.
11. Ba chc ngn kip sau (c Pht) Padumuttara, c hai bc
Hng o l Sumedha v Sujta.
241

Khuddakanikye Buddhavasapi

Buddhapakiakakao

12. Ahrase kappasate tayo su vinyak


piyadass atthadass dhammadass ca nyak
orato1 ca sujtassa sambuddh dvipaduttam.
13. Catunavute ito kappe eko si mahmuni
siddhattho so lokavid sallakatto anuttaro.
14. Dvenavute ito kappe duve su vinyak
tisso phusso ca sambuddho asam appaipuggal.
15. Ekanavute ito kappe vipass nma nyako
sopi buddho kruiko satte mocesi bandhan.
16. Ekatise ito kappe duve su vinyak
sikh ca vessabh ceva asam appaipuggal.
17. Imamhi bhaddake kappe tayo su vinyak
kakusandho2 kogamano kassapo cpi nyako
ahametarahi sambuddho metteyyo cpi hessati.
18. Etepi paca sambuddh3 dhr loknukampak
etesa dhammarjna aesa nekakona
ckkhitvna ta magga nibbut te sasvakti.
Buddhapakiakakao nihito.
--ooOoo--

1. dharaso - Smu.
2. kukkusandho - Sy.
3. etepime paca buddh - Machasa, Sy; etepi paca buddh - Smu.

242

Tiu B Kinh - Pht S

Chng Tng Hp v Ch Pht

12. Mi tm trm (mt ngn tm trm) kip (trc y), vo sau


(thi c Pht) Sujta, c ba bc Hng o l cc bc Lnh o
Piyadass, Atthadass, v Dhammadass; (cc v y) l cc bc Ton
Gic, l cc ng Ti Thng Nhn.
13. Chn mi bn kip trc y, c mt bc i Hin Trit. V
y l ng Hiu Bit Th Gian Siddhattha, su sc, v v thng.
14. Chn mi hai kip trc y, c hai bc Hng o. Tissa v
ng Ton Gic Phussa l khng k snh bng, khng ngi i th.
15. Chn mi mt kip trc y, ( c) ng Lnh o tn l
Vipass. c Pht y cng l ng Bi Mn gii thot chng sanh
khi s tri buc.
16. Ba mi mt kip trc y, c hai bc Hng o. Sikh v
lun c Vessabh l khng k snh bng, khng ngi i th.
17. Trong kip Bhadda ny c ba bc Hng o l Kakusandha,
Kogamana, v lun c v Lnh o Kassapa. Hin nay, ta l ng
Ton Gic v cng s c v Metteyya na.
18. C nm v Pht ny l cc bc thng thi v l nhng v c lng
thng xt th gian. Sau khi ch ra o L y ca cc ng Php
Vng ny cho v s koi ngi khc, cc v y Nit Bn cng vi
cc v Thinh Vn.
Dt Chng Tng Hp v Ch Pht.
--ooOoo--

243

Dhtubhjanyakath
1. Mahgotamo jinavaro kusnrya1 nibbuto
dhtu vitthrika si tesu tesu padesato.
2. Eko ajtasattussa eko vesliy pure
eko kapilavatthumhi eko ca allakappake.
3. Eko ca rmagmamhi eko ca vehadpake
eko pveyyake malle eko ca kosinrake.
4. Kumbhassa thpa kresi brhmao doasavhayo
agrathpa kresu moriy tuhamnas.
5. Ahasrrik thp navamo kumbhacetiyo
agra thpo dasamo tadyeva patihito.
6. Ek dh tidasapure ek ngapure ah
ek gandhravisaye ek kligarjino.
7. Cattsa samdant kes lom ca sabbaso
dev harisu ekeka cakkavaparampar.
8. Madhurya2 bhagavato patto daaca cvara
nivsana kusaghare paccattharaa kapilavhaye.
9. Paliputtanagare3 karaka kyabandhana
campyamudakasik ualomaca kosale.
1. kusinrmamhi - Smu; kusirramhi - Machasa.
2. vajirya - PTS.
3. makuapure - Smu.

244

Ging Gii v Vic Phn Chia X-Li:


1. ng Chin Thng cao qu Gotama v i Nit Bn ti
Kusinr. c s phn tn x-li t x s y n khp cc ni.
2. Mt phn thuc v (c vua) Ajtasattu. Mt phn thnh Vesl.
Mt phn thnh Kapilavatthu. V mt phn dnh cho ngi dn
Allakappa.
3. V mt phn Rmagma. V mt phn dnh cho ngi dn
Vehadpa. Mt phn dnh cho ngi dn Malla Pv. V mt
phn dnh cho ngi dn Kusinr.
4. B-la-mn tn Doa xy dng ngi bo thp cho bnh ng
(x-li). Nhng ngi Moriya vi tm t hn h xy dng ngi
bo thp th tro.
5. Chnh vo thi y, c tm ngi bo thp (th) x-li, ngi bo thp
ca bnh ng (x-li) l th chn, ngi bo thp th tro l th mi
c thit lp.
6. Mt chic rng nanh thnh ph ca ci tri Ba Mi, mt
Long Cung, mt lnh a Gandhra, mt thuc v c vua x
Kaliga.1
7. Ch thin theo tun t ca mi mt th gii mang i bn mi
chic rng bng nhau v ton b tc lng.
8. Bnh bt, cy gy, v y ca c Th Tn l Madhur. Y ni l
Kusaghara. Tm tri nm l (thnh) Kapila.
9. Bnh ng nc, dy tht lng l thnh Paliputta. Vi lc nc
l Camp. V si lng gia hai lng my l Kosala.
1. Nh vy l bn chic rng nanh, hai hm trn hai hm di (ND).

245

Khuddakanikye Buddhavasapi

Dhtubhjanyakath

10. Ksvaca brahmaloke1 vehana tidase pure


psake pada seha yacpi accutippada
nisdana avantipure rahe attharaa tad.
11. Ara ca mithilya videhe parissvana
vsi sucigharacpi indapatte pure tad.
12. Parikkhra avasesa janapade aparantake
paribhuttaca munin akasu manuj tad.
13. Dhtuvitthrika si gotamassa mahesino
pina anukampya hu porik tad.
Dhtubhjanyakath nihit.
Buddhavaso nihito.
--ooOoo--

1. ksv brahmaloke ca - Machasa; ksvaka brahmaloke - Sy.


a. Uhsa tases dh - akkhak ceva dhtuyo
asambhinn im satta - ses bhinn va dhtuyo.
b. Mahant muggamatt ca - majjham bhinnatadul
khuddak ssapamatt - nn va ca dhtuyo.
c. Mahant suvaava ca - mutt va ca majjhim
khuddak makulava ca - soasadoamattik.
d. Mahant paca nliyo - nliyo paca majjhim
khuddak chanl ceva - et sabbpi dhtuyo.
e. Uahsa shae dpe - brahmaloke ca vmaka
shae dakkhakkha ca - sabb pet patihitti.
Im gthyo marammapotthake dissanti. Shaapotthake natthi.

246

Tiu B Kinh - Pht S

Ging Gii v Vic Phn Chia X-Li

10. Y ca-sa l ci Phm Thin. Vi che u l thnh ph ca ci


tri Ba Mi. Du chn Psaka l nht hng v cng l du chn
khng b h hoi. Khi y, tm lt ngi, tm tri nm l vng quc
Avantipura.
11. V ci bt la l Mithil. lc nc l Videha. Khi y, dao
co v lun c hp ng kim l thnh ph Indapatta.
12. Khi y, dn chng vng ven ca x s bo qun cc vt dng
thit yu cn li c s dng bi bc Hin Trit.
13. Khi y, ti liu c (porika) ni rng: V lng thng
tng chng sanh, c s phn tn x-li ca bc i n S
Gotama.
Dt Phn Ging Gii v Vic Phn Chia X-Li.
Pht S c chm dt.
--ooOoo--

Cc cu k ny c thy cc sch ca Maramma, khng c cc sch ca


Shaa.
a. Phn xng s, ton th (bn) ci rng, v lun c (hai) xng vai l cc phn
x-li; by phn ny khng b v, cc x-li cn li ch l cc mnh v.
b. Cc vin c ln c kch thc ht u, cc vin c trung bnh l cc ht go b
b, cc vin c nh c kch thc ht ci. V cc x-li c nhiu mu sc khc
nhau.
c. Cc vin c ln c mu vng, v cc vin c trung bnh c mu ngc trai, v cc
vin c nh c mu chi non; khi lng l mi su doa.
d. Cc vin c ln l nm nli, v cc vin c trung bnh l nm nli, cn cc vin
c nh l su nli; tt c y cng l cc x-li.
e. X-li xng s l o Shaa, xng vai bn tri l ci Phm Thin, v
xng vai bn phi l x Shaa; tt c cc x-li ny cng cn tn ti.

247

CARIYPIAKA PI
&
HNH TNG

CARIYPIAKA PI
Namo tassa bhagavato arahato samm sambuddhassa

I. DNAPRAMIT
1. Akitticariya
1. Kappe ca satasahasse caturo ca asakhiye1
etthantare ya carita sabba ta bodhipcana.
2. Attakappe carita hapayitv bhavbhave
imamhi kappe carita pavakkhissa suohi me.
3. Yad aha brahrae sue vipinaknane2
ajjhogahetv3 vihrmi akitti nma tpaso.
4. Tad ma tapatejena santatto tidivdhibh4
dhrento brhmaavaa bhikkhya maupgami.
5. Pavan bhata5 paa atelaca aloika
mama dvre hita disv sakahena kiri.
6. Tassa datvnaha paa nikkujjitvna bhjana
punesana jahitvna pvisa paaslaka.
7. Dutiyampi tatiyampi upagachi mamantika
akampito anolaggo evamevamadsaha.
8. Na me tappaccay atthi sarrasmi vivaiya
ptisukhena ratiy vtinmemi ta diva.
4. tidivhibh, - Mu, Machasa, Pa.
5. haa - Sy, PTS.

1. asakheyya - Smu.
2. vijana - Si, vvana - Sy.
3. ajjho ghetv - Machasa, PTS.

250

HNH TNG
Knh l c Th Tn, bc A-la-hn, ng Chnh Bin Tri!

I. S TON HO V B TH:
1. Hnh ca (c B-tt) Akitti:1
1. Cc hnh no c thc hnh trong khong thi gian ny,2 (tc l)
bn a-tng-k v mt trm ngn i kip, tt c cc hnh y l iu
kin lm cho chn mui qu v gic ng.
2. Tr ra cc hnh c thc hnh trong kip qu kh thuc i
ny hoc i khc, ta s ni n hnh c thc hin trong kip
ny, ngi hy lng nghe.3
3. Lc by gi, ta l v o s kh hnh tn Akitti. Ta i su vo v
c ng khu rng rm, hoang vng, l lm vin c nhiu cy.
4. Khi y, Cha ca ch thin Sakka4 b nng bc5 bi nng lc kh
hnh ca ta nn i n gn ta xin vt thc trong dng vc v
B-la-mn.
5. Nhn thy (v y) ng cnh ca (cn chi l) ca ta, ta by ra
ch c mt t l cy c gi gom li, khng c du v cng khng
c mui.6
6. Sau khi b th l cy n v ny, ta lp p ci t li, t b vic
tm kim (thc n) mt ln na, v i vo cn chi l.
7. Ln th nh, ri ln th ba, v y cng i n gp ta. Khng dao
ng, khng dnh mc, ta b th nh hai ln trc.
8. (Nhng) khng v nguyn nhn y m thn th ca ta tr nn tiu
ty; ta tri qua ngy hm y vi nim ph lc v hng th.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 480.
2. ettha caritanti cariy = y, iu c thc hnh l hnh, CpA. 17.
3. c Pht ang ging gii cho ngi Sriputta (X-li-pht), CpA. 20.
4. Tidivdhibh l Cha ci tri Tidiv, tc l ci Tvatisa (o Li), CpA. 24.
5. B oi bc do hi nng pht ra tng ngi c ph gm vng ca v y CpA. 24.
6. M t tnh cht b th bt c vt g thuc v bn thn khng phn bit, CpA. 24.
Nh vy, lc ny, c B-tt ch s dng l cy trong rng lm thc n.

251

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

9. Yadi msampi dve msa dakkhieyya vara labhe


akampito anolno dadeyya dnamuttama.
10. Na tassa dna dadamno yasa lbhaca patthayi
sabbauta patthayno tni kammni carinti.
Akitticariya pahama.

2. Sakhacariya
11. Punpara yad homi brhmao sakhasavhayo
mahsamudda taritukmo upagacchmi paana.1
12. Tatthaddasmi paipathe sayambhu aparjita
kantraddhna1 paipanna tattya kahinabhmiy.
13. Tamaha paipathe disv imamattha vicintayi
ida2 khetta anuppatta puakmassa jantuno.
14. Yathpi3 kassako puriso khetta disv mahgama.4
tattha bja na ropeti na so dhaena atthiko.
15. Evamevha puakmo disv khetta5 varuttama
yadi tattha kra na karomi nha puena atthiko.
16. Yath amacco muddikmo rao ante pure jane
na deti tesa dhanadhaa muddito parihyati.
17. Evamevha puakmo vipula disvna dakkhia
yadi tassa dna na dadmi parihyissmi puato.
18. Evha cintayitvna orohitv uphan
tassa pdni vanditv adsi chattuphana.
19. Tenevha sataguato sukhumlo sukhedhito
apica dn pariprento eva tassa adsahanti.
Sakhacariya dutiya.
3. yath - Machasa.
4. mahrma - Sy.
5. khetaka - Sy.

1. kantraddhna - Machasa,
kantramaddhna - Sy.
2. ima - Sy.

252

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

9. Nu nh ta c c mt v xng ng cng dng th ta c th


dng cng vt th ti thng lun c mt thng, hai thng, m khng
dao ng, khng lng l.
10. Trong khi b th phm vt cho v y, ta khng mong cu danh
v li. Ta thc hin nhng hnh ng y trong khi c mong
phm v Ton Tri.
Hnh ca (c B-tt) Akitti l phn th nht.

2. Hnh ca (c B-tt) Sakha:1


11. Vo mt thi im khc na, khi ta l v B-la-mn tn gi Sakha. C nh bng qua i dng, ta i n bn tu.
12. Ti ni y, ta nhn thy pha bn kia ng mt v Pht c
Gic, l bc khng b k khc hng phc, ang i con ng xa
vng, trn mt t g gh, nng bng.
13. Sau khi nhn thy v y pha bn kia ng, ta suy xt v s
vic ny: y l phc in c thnh tu n cho ngi
mong cu phc bu.
14. Cng ging nh ngi nng phu nhn thy tha rung c trin
vng thu hoch ln, ngi y khng gieo ht ging ni y (ngha
l) ngi y khng c nhu cu v thc la.
15. Tng t nh th, l ngi c mong cu v phc bu, sau khi
nhn thy phc in cao qu ti thng, nu ta khng th hin
hnh ng phc in y th ta khng phi l ngi mong cu v
phc bu.
16. Ging nh v quan i thn mong mun c uy quyn i vi
nhng ngi trong cung m khng ban cho nhng ngi y ti sn
v thc go th s b suy gim v uy quyn.
17. Tng t nh th, l ngi c mong cu v phc bu sau khi
nhn thy bc cao thng xng ng cng dng, nu ta khng
dng cng vt th n v y th ta s b suy gim v phc bu.
18. Sau khi suy ngh nh th, ta ci ra i dp, ri nh l hai
bn chn ca v y, v cng dng d v dp.
19. Mc du ta c c th mnh mai v c nui dng cn thn gp
trm ln so vi v y, tuy nhin trong khi lm trn hnh b th, ta
cng cng dng n v y nh th.
Hnh ca (c B-tt) Sakha l phn th nh.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 442.

253

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

3. Kurudhammacariya
20. Punpara yad homi indapatthe1 puruttame
rj dhanajayo nma kusale2 dasahupgato.
21. Kliga3 rahavisay brhma upagachu ma
ycu ma hatthinga dhaa magalasammata.
22. Avuhiko janapado dubbhikkho chtako mah
dadhi pavara nga nla ajanasavhaya.
23. Na me ycakamanuppatte paikkhepo anucchavo
m me bhijji samdna dassmi vipula gaja.
24. Nga gahetv soya bhikre ratanmaye
jala hatthe kiritv brhmana ada gaja.
25. Tassa nge padinnamhi amacc etadabrvu
kinnu tuyha vara nga ycakna padassasi.
26. Dhaa magalasampanna sagmavijayuttama
tasmi nge padinnamhi kinte rajja4 karissati.
27. Rajjampi me dade sabba sarra dajjamattano
sabbauta piya mayha tasm nga adsahanti.
Kurudhammacariya tatiya.

4. Mahsudassanacariya
28. Kusvatimhi nagare yad si mahpati
mahsudassano nma cakkavatti mahabbalo.
29. Tatthha5 divase tikkhattu ghospemi tahi tahi
ko ki icchati pattheti kassa ki dyatu dhana.
4. kururja - Machasa.
5. tadha - Pu.

1. indapatte - Smu.
2. kusalehi - Sy.
3. kaliga - Machasa.

254

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

3. Hnh ca (c B-tt) Kurudhamma:1


20. Vo mt thi im khc na, khi ta l v vua tn Dhanajaya
ti kinh thnh Indapattha, v c thun thc v mi thin nghip.
21. Nhng ngi B-la-mn t lnh th vng quc Kaliga i
n gp ta. H cu xin ta con long tng c xem l biu hin
ca s thnh vng v may mn.
22. (H ni rng): X s chng ti khng c ma, thc n him
hoi, i km trm trng. Xin ngi hy ban cho con hc long tng
cao qu c tn l Ajana.
23. (Ta ngh rng): i vi ta, khi c c ngi cu xin th s t
chi l iu khng ng n. S th tr ca ta ch c b v. Ta s
b th con voi v i.
24. Sau khi nm ly con voi chic ng v ri nc t chic bnh
lm bng ngc qu ln bn tay, ta cho con voi n cc v B-lamn.
25. Khi con voi y c cho i, cc quan i thn ni iu ny:
Sao ngi li cho con voi qu bu ca ngi n nhng k cu xin?
26. Con voi l ti u trong vic chin thng trn tin, c thnh
tu s thnh vng v may mn. Khi con voi y c cho i th
ci g s vn hnh vng quc ca ngi?
27. Ta c th b th lun c ton b vng quc ca ta. Ta c th b
th c thn mng ca mnh. i vi ta, qu v Ton Tri l yu qu; v
th ta b th con long tng.
Hnh ca (c B-tt) Kurudhamma l phn th ba.

4. Hnh ca (c B-tt) Mahsudassana:2


28. Khi thnh ph Kusvat, ta l v lnh cha, ng Chuyn
Lun Vng c quyn lc ln lao tn Mahsudassana.
29. Ti thnh ph y, ta cho thng bo ba ln trong ngy khp
cc ni rng: Ai mun (hoc) mong mi vt g? Ca ci g nn
c ban pht? (Ban pht) n ai?
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 276.
3. Kinh i Thin Kin Vng, Trng B Kinh II; Chuyn Tin Thn c Pht,
cu chuyn 95.

255

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

30. Ko chtako ko tasito ko mla ko vilepana


nnrattni vatthni ko naggo paridahissati.
31. Ko pathe chattamdeti ko phan mud subh
iti syaca pto ca ghospemi tahi tahi.
32. Na ta dasasu hnesu na pi1 hnasatesu v
anekasatahnesu paiyatta ycake dhana.
33. Div v yadi v ratti yadi eti vaibbako
laddh yadicchaka bhoga prahatthova gacchati.
34. Evarpa mahdna adsi yvajvika
napha dessa dhana dammi napi natthi nicayo mayi.
35. Yathpi turo nma rogato parimuttiy
dhanena vejja tappetv rogato parimuccati.
36. Tathevha jnamno paripretumasesato
namana prayitu demi dna vaibbake
nirlayo apaccso sambodhimanupattiyti.
Mahsudassanacariya catuttha.

5. Mahgovindacariya
37. Punpara yad homi satta rjapurohito
pjito naradevehi mahgovindabrhmao.
38. Tadha sattarajjesu ya me si upyana
tena demi mahdna akkhobha2 sgarpama.
39. Na me dessa dhana dhaa napi natthi nicayo mayi
sabbauta piya mayha tasm demi vara dhananti.
Mahgovindacariya pacama.
1. nahi - Sy.
2. akekhkhaha - Smu, Machasa; acacha - Pu.

256

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

30. Ai i? Ai kht? Ai (cn) vng hoa? Ai (cn) du thoa? C cc


loi vi vc mu, ai trn trung th s mc vo?
31. Ai i ng cn n d? Ai (cn n) giy dp mm mi, p
? Ta cho thng bo sng chiu khp cc ni nh th.
32. Ca ci y c chun b cho nhng ngi cu xin khng phi
ch mi a im, hoc mt trm a im, m hng trm a
im.
33. Nu c ngi ngho kh i n cho d ban ngy hoc ban m,
h u c nhn lnh ti sn theo nh thch ri ra i vi hai tay
trn y ca ci.
34. Ta b th nhng phm vt ln lao c hnh thc nh th cho
n trn i. Ta cho ra ca ci khng phi l v khng thch , cng
khng phi l v ta khng c ch ct gi.
35. Cng ging nh ngi b bnh, sau khi lm hi lng v thy thuc
vi vng bc cho vic cha lnh cn bnh, th (s) c hon ton
thot khi cn bnh.
36. Tng t y nh th, khi bit c (iu y), lm vin mn
(php b th) khng b thiu st v lm cho y tm cn khim
khuyt, ta ban pht vt th cho nhng ngi cu xin, khng luyn
tic, khng mong mi s n p nhm thnh tu qu v Ton Gic.
Hnh ca (c B-tt) Mahsudassana l phn th t.

5. Hnh ca (c B-tt) Mahgovinda:1


37. Vo mt thi im khc na, khi l B-la-mn Mahgovinda, ta
l vin quan t t ca by v vua v c cc ng qun vng
cung phng.
38. Khi y, phm vt trong by vng quc l ca ta. Vi phm
vt y ta ban pht cuc i th, t nh bin c khng b xo ng
39. Khng phi l ca ci v la go l khng c va i vi ta v
cng khng phi l ni ta khng c s tch tr. Qu v gic ng i
vi ta rt l cao qu, do ta b th ti sn qu gi.
Hnh ca (c B-tt) Mahgovinda l phn th nm.
1. So snh vi Kinh i in-tn (Mahgovindasutta), Trng B Kinh II.

257

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

6. Nimirjacariya
40. Punpara yad homi mithilya puruttame
nimi nma mahrj paito kusalatthiko.
41. Tadha mpayitvna catussla1 catummukha
tattha dna pavattesi migapakkhinardina.
42. Acchdanaca sayanaca anna pnaca bhojana
abbocchinna karitvna mahdna pavattayi.
43. Yathpi sevako smi dhanahetumupgato
kyena vc manas rdhaniyamesati.
44. Tathevha sabbabhave pariyesissmi bodhija
dnena satte tappetv icchmi bodhimuttamanti.
Nimirjacariya chahama.

7. Candakumracariya
45. Punpara yad homi ekarjassa atrajo
nagare pupphavatiy kumro candasavhayo.
46. Tadha yajan mutto nikkhanto yaavato2
savega janayitvna mahdna pavattayi.
47. Nha pivmi khdmi napi bhujmi bhojana
dakkhieyye adatvna3 api chappaca rattiyo.
48. Yathpi vijo nma katvna bhaasacaya
yattha lbho mah hoti tattha ta harati bhaaka.
49. Tatheva sakabhuttpi4 pare dinna mahapphala
tasm parassa dtabba satabhgo bhavissati.
50. Etamatthavasa atv demi dna bhavbhave
na paikkammi dnato sambodhimanupattiyti.
Candakumracariya sattama.
1. catusla - Sy.
2. yaavtato - Sy;
yaaptato - Smu.

3. dakkhieyya - katthaci.
4. sakaparituttpi - Pu.

258

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

6. Hnh ca c Vua Nimi:1


40. Vo mt thi im khc na, khi ta l v i vng tn Nimi, l
bc tr tu v l ngi tm cu thin php ti kinh thnh Mithil.
41. Khi y, ta cho thc hin bn snh ng (mi snh ng) c
bn cng ra vo ( bn hng chnh). ti ni y, ta cho tin
hnh vic b th n cc th vt, chim chc, loi ngi, v.v...
42. Ta thc hin khng ngng ngh (ngy m khng gin on
n lc dt tui th, CpA. 54) v cho tin hnh cuc i th (gm
c) y phc, ging gh, cm n, nc ung, v thc phm (cc loi),
43. Cng ging nh ngi y t, v l do lng bng, tip cn ch
nhn v suy tm cch lm hi lng bng thn, khu, (bng hnh
ng, li ni, v t tng).
44. Tng t y nh th, trong tt c mi kip sng ta cng s tm cu
vic lm sanh khi s gic ng. Sau khi lm tha mn cc chng
sanh vi vt b th, ta mong cu qu v gic ng ti thng.
Hnh ca c vua Nimi l phn th su.

7. Hnh ca Hong T Canda:2


45. Vo mt thi im khc na, khi ta l v hong t tn Canda, con
trai ca Ekarja, ti thnh ph Pupphavat.
46. Khi y, ta c thot khi cuc t thn v ri khi khu vc
cuc l t. Sau khi to nn nim xc ng, ta tin hnh cuc
i th.
47. (Khi) khng c b th n nhng ngi xng ng s b th, ta
khng ung, khng n, cng khng th dng vt thc, thm ch n
nm su m.
48. Cng ging nh ngi thng bun sau khi tch tr hng ha
th s em hng ha y n ni no c nhiu li nhun.
49. Tng t y nh th, ngay c vic b th n ngi khc vt
c th dng bi bn thn cng c qu bu ln; v th nn b th
n tha nhn, s c c (kt qu) gp trm ln.
50. Bit c nng lc ca chn l y, ta ban pht vt b th kip
ny n kip khc. Ta khng suy gim vic b th nhm thnh tu
qu v Ton Gic.
Hnh ca Hong T Canda l phn th by.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 541.
4. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 542.

259

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

8. Sivirjacariya
51. Arihasavhaye nagare sivi nmsi1 khattiyo
nisajja psdavare eva cintesaha tad.
52. Ya kici mnusa dna adinna me na vijjati
yopi vceyya ma cakkhu dadeyya avikampito.
53. Mama sakappamaya sakko devnamissaro
nisinno devaparisya ida vacanamabruvi.
54. Nisajja psdavare sivirj mahiddhiko
cintento vividha dna adeyya so na passati,
55. Tathannu vitathanneta handa vmasaymi2 ta
muhutta gameyytha yva jnmi ta mana.
56. Pavedhamno palitasiro valitagatto jarturo
andhavaova hutvna rjna upasakami.
57. So tad paggahetvna vma dakkhiabhu ca
sirasmi ajali katv ida vacanamabruvi.
58. Ycmi ta mahrja dhammikarahavahana
tava dnarat kitti uggat devamnuse.
59. Ubhopi nett nayan andh upahat mama
eka me nayana dehi tvampi ekena ypaya.
60. Tassha vacana sutv haho saviggamnaso
katajal vedajto ida vacanamabruvi.
61. Idnha cintayitv3 psdato idhgato
tva mama cittamaya netta ycitumgato.
1. nmdhi - katthaci.
2. vimasissmi - katthaci.
3. cintayitvna - Machasa, Sy.

260

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

8. Hnh ca c Vua Sivi:1


51. ti thnh ph c tn gi l Ariha, ta l v St--l tn Sivi.
Vo lc ngi ta lu i qu bu, ta suy ngh nh vy:
52. Khng c bt c vt th no thuc v nhn loi m ta cha
tng b th. Thm ch ngi no yu cu ta v con mt th ta cng
c th b th, khng b dao ng.
53. Bit c tm t ca ta, v Cha Tri Sakka ngi gia tp th
ch thin ni ln li ny:
54. c vua Sivi c i oai lc trong khi ngi ta lu i qu
bu suy ngh v vt b th cc loi, v y khng nhn thy vt
cha tng c b th.
55. iu ny l ng hay khng ng s tht? Vy hy ta th
thch v y. Cc ngi hy ch mt chc lt n khi ta bit c
tm y.
56. Sau khi bin thnh dng vc ngi m la, ang run ry, c u
tc bc ph, c th nhn nheo, gi yu, bnh hon, (Cha Tri
Sakka) i n gp c vua.
57. Khi y, ng ta gi cnh tay tri v cnh tay phi ln chp li
u, ri ni li ny:
58. Tu i vng, ti cu xin ngi. i v lm tin trin vng
quc v phng din o c, danh ting ca ngi v s hoan h
trong b th vang khp chn nhn thin.
59. C hai con mt dn ng ca ti b m la, h hng. Hy b
th cho ti mt con mt, ngi cng hy cn sng vi mt con mt
vy.
60. Nghe c li ni ca ngi y, ta mng r, c tm tr phn
chn. Trn ngp nim phn khi, ta chp tay li ri ni li ny:
61. Lc ny y, sau khi suy ngh trm ri ta lu i i n
ni y. Cn ngi, sau khi bit c tm ca trm i n
cu xin con mt.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 499.

261

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

62. Aho me mnasa siddha sakappo pariprito


adinnapubba dnavara ajja dassmi ycake.
63. Ehi svaka uhehi m dandhayi m pavedhayi
ubhopi nayane dehi uppetv vaibbake.
64. Tato so codito mayha svako vacanakaro
uddharitvna pdsi tlamijava ycake.
65. Dadamnassa dennassa dinnadnassa me sato
cittassa aath natthi bodhiy yeva kra.
66. Na me dess ubho cakkhu att na me na dessiyo1
sabbauta piya mayha tasm cakkhu adsahanti.2
Sivirjacariya ahama.

9. Vessantaracariya
67. Y me ahosi janik Phusat nma3 khattiy
s attsu jtisu sakkassa mahes piy.4
68. Tass yukkhaya disv devindo etadabruvi
dadmi te dasavare vara5 bhadde yadicchasi.
69. Eva vutt ca s dev sakka punidamabruvi
kinn me apardhatthi kinnu dess aha tava
ramm cvesi ma hn vtova dhararuha.
70. Eva vutto ca so sakko puna tassdam6abruvi
na ceva te kata ppa na ca me tvamasi appiy.
4. sakkassa mahessi s - Sy,
sakkassa ca mahesiy - Smu.
5. vara - Si.
6. tasesada - PTS, Sy.

1. attna me na dessiy - Pu,


attpi me na dessiyo - Pu.
2. ad aha - Pu.
3. pussati Sy - Machasa.

262

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

62. i, nh ca ta c thnh tu, iu c mong c


vn ton! Hm nay, ta s ban cho ngi hnh kht tng vt cao
qu cha tng c b th trc y.
63. Ny Svaka,1 hy li gn. Hy mnh dn ln, ng chn ch,
ch c run ry. Hy mc ra c hai con mt v trao cho ngi cu
thnh.
64. Sau , b ta thc gic v Svaka y l ngi thi hnh mnh lnh
ly ra (hai con mt) ging nh no cm da, ri trao cho cho
ngi hnh kht.
65. Trong khi chun b b th, khi ang b th, khi tng vt c
ta b th, tm khng c thay i vi l do ch l v qu v gic ng.
66. Hai con mt khng c b ta ght b, bn thn khng c b ta ght
b, i vi ta qu v Ton Gic l yu qu; v th ta b th con mt.
Hnh ca c Vua Sivi l phn th tm.

9. Hnh ca (c B-tt) Vessantara:2


67. Ngi m rut ca ta l n nhn dng St--l tn Phusat. B
y l hong hu yu qu ca (Cha Tri) Sakka vo nhng kip sng
trc.3
68. Nhn thy s dt tui th ca b y, v Cha Tri ni iu ny:
Ny qu phi, trm ban cho khanh mi iu n hu, hy chn la
theo nh thch.
69. V khi c ni nh vy, b hong hu y p li (Cha Tri)
Sakka iu ny: Thip c li lm g vy? Phi chng thip b ngi
ght b khin ngi lu y thip khi chn bng lai nh l ngn gi
thi trc gc cy vy?
70. V khi c ni nh vy, v (Cha Tri) Sakka y p li b ta
iu ny: Chng phi khanh lm iu sai tri v cng chng
phi l ta khng yu qu khanh.
1. Svaka l tn v ng y ca c vua Sivi, CpA. 66.
2. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 547.
3. Ch gii ghi rng: vo kip sng qu kh lin trc , CpA. 74.

263

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

71. Ettaka yeva te yu1 cavanaklo bhavissati


paiggaha may dinne vare dasa varuttame.
72. Sakkena s dinnavar tuhahah pamodit
mama abbhantara katv phusat dasavare var.
73. Tato cut s phusat khattiye upapajjatha
jetuttaramhi nagare sajayena samgam.
74. Tadha phusatiy kucchi okkanto piyamtuy
mama tejena me mt sad dnarat ah.
75. Adhane ture jie ycake addhike jane2
samae brhmae3 khe deti dna akicane.
76. Dasamse dhrayitvna karonto4 purapadakkhia
vessna vthiy majjhe janesi phusat mama.
77. Na mayha mattika5 nma napi pettikasambhava
jtomhi vessavthiy tasm vessantaro ah.
78. Yadha drako homi jtiy ahavassiko
tad nisajja psde dna dtu vicintayi.
79. Hadaya dadeyya cakkhu masampi rudhirampi ca
dadeyya kya svetv yadi koci ycaye mama.
80. Sabhva cintayantassa akampitamasahita
akamp tattha pahav sineruvanavaasak.
81. Anvaddhamse paarase puamse uposathe
paccaya ngamruyha dna dtu upgami.
4. karonti - katthaci.
5. mettika nma - Smu.

1. yu - katthaci.
2. pathike - katthaci.
3. samaa brhmae - katthaci, Pa.

264

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

71. S d nh th y chnh l v tui th ca khanh, thi im t


vong sp n. Hy tip nhn mi iu n hu qu bu ti cao
c trm ban thng.
72. Vi mi iu n hu c (Cha Tri) Sakka ban thng, b
Phusat y, hn h, mng r, vui sng, la chn mi iu n
hu sau khi tnh gp lun c ta (vo cc iu n hu y).
73. Mnh chung t ni , b Phusat y sanh vo dng di St-l thnh ph Jetuttara v kt hn vi Sajaya.
74. Khi y, ta h sanh vo lng b Phusat, ngi m yu qu. Do
nh oai lc ca ta, ngi m ca ta lun lun hng th trong vic
b th.
75. B b th cho nhng ngi khng c ti sn, ngi khng c ca
ci, ngi bnh hon, ngi gi c, ngi n xin, ngi i ng, cc
v Sa-mn, cc B-la-mn, v nhng ngi b khnh tn.
76. Sau khi mang thai ta c mi thng, b Phusat trong lc ang
i quanh thnh ph sanh ta gia ng ph ca nhng ngi
thng bun.
77. Tn ca ta khng lin quan n h m, cng khng xut pht t
h cha. Ta c sanh ra ng ph ca nhng ngi thng
bun, v th ta l Vessantara.
78. n khi ta tr thnh a b trai c tm tui tnh t lc
sanh, khi y ta ngi ta lu i v suy ngh v vic b th tng
vt.
79. Ta c th b th tim, mt, lun c tht v mu ca mnh. Ta
thng bo l ta c th b th xc thn ca mnh nu c ngi van xin.
80. Trong khi ta ang suy xt v bn tnh khng dao ng khng
hp hi, ti ni y tri t vi trng hoa l khu rng ni Sineru
rng ng.
81. Mi na thng, vo ngy mi lm v ngy cui thng l ngy
trai gii, ta ci ln con voi Paccaya v i n b th tng
phm.
265

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

82. Kligarahavisay brhma upagachu ma


ycu ma hatthinga dhaa magalasammata.
83. Avuhiko janapado dubbhikkho chtako mah
dadhi pavara nga sabbaseta gajuttama.
84. Dadmi na vikampmi ya ma ycanti brhma
santa nappatiguhmi1 dne me ramat2 mano.
85. Na me ycakamanuppatte paikkhepo anucchavo
m me bhijji samdna dassmi vipula gaja.
86. Nga gahetv soya bhikre3 ratanmaye
jala hatthe kiritv brhmana ada gaja.
87. Punpara dadantassa sabbaseta gajuttama
tadpi pahav kampi sineruvanavaasak.
88. Tassa ngassa dnena sivayo kuddh samgat
pabbojesu sak rah vaka gacchatu pabbata.
89. Tesa nicchuha4mnna akampitamasahita
mahdna pavattetu eka varamaycisa.5
90. Ycit sivayo sabbe eka varamadasu me
svayitv kaabheri mahdna dadmaha.
91. Athettha vattat saddo tumulo bheravo mah
dnena ma6 nharanti puna dna dadtaya.7
92. Hatthi8 asse rathe datv dsidsa gava dhana
mahdna daditvna nagar nikkhami tad.
5. ekavara mayciha - Sy.
6. dnena - Machasa, Smu.
7. dadmaha - Smu.
8. hatthi - Machasa.

1. nappaiguyymi - Sy.
2. ramate - Machasa, Pa.
3. bhigre - Machasa, Sy.
4. nicchubha - PTS.

266

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

82. Nhng ngi B-la-mn t lnh th vng quc Kaliga i


n gp ta. H cu xin ta con long tng c xem l biu hin
ca s thnh vng v may mn:
83. X s chng ti khng c ma, thc n him hoi, i km
trm trng. Xin ngi hy ban cho con long tng cao qu, ton
mu trng, ti thng ca loi voi.
84. Ta b th iu m nhng ngi B-la-mn yu cu ta; ta khng
rung ng. Ta khng thu giu vt ang s hu. Tm ca ta hoan h
trong vic b th.
85. (Ngh rng): i vi ta, khi c c ngi cu xin th s t
chi l iu khng ng n. S th tr ca ta ch c b v. Ta s
b th con voi v i.
86. Sau khi nm ly con voi chic ng v ri nc t chic bnh
lm bng ngc qu ln bn tay, ta cho con voi n cc v B-lamn.
87. Li mt ln na, trong khi ta ang b th con voi ti thng ton
mu trng, khi y tri t vi trng hoa l khu rng ni Sineru
cng rng ng.
88. Do vic b th con voi y, nhng ngi dn x Sivi gin d t
hp li v trc xut (ta) ra khi vng quc ca ta (ni rng):
Hy cho ng ta i n ngn ni Vaka.
89. Trong khi bn h xua ui, ta yu cu mt n hu tin
hnh cuc i th, khng dao ng, khng hp hi.
90. Khi c yu cu, tt c nhng ngi dn x Sivi ban cho ta
mt n hu. Sau khi cho v ku hai chic trng ln, ta trao tng
mn qu v i.
91. Lc by gi, ti ni y c m thanh m , n o, gh rn vang ln.
Bi s b th (ny), h li ko ta i; mt ln na ta trao tng
mn qu v i.
92. Sau khi b th voi, nga, xe c, ti trai, t gi, tru b, ca ci,
v ban pht cuc i th, vo khi y ta ri khi thnh ph.
267

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

93. Nikkhamitvna nagar nivattitv vilokite


tadpi pahav kamp sineruvanavaasak.
94. Catuvhi ratha datv hatv ctummahpathe.1
ekkiyo adutiyo maddidevi idamabrvi.
95. Tva maddi kaha gahhi lahuk es kanihik2
aha jli gahessmi garuko bhtiko hi so.
96. Paduma puarka va maddikahjinagg
aha suvaabimba va jli khattiyamaggahi.
97. Abhijt sukhuml khattiy caturo jan
visama sama akkamant vaka gacchma pabbata.
98. Ye keci manuj enti3 anumagge paippathe
magga te pai pucchma kuhi vakatapabbato.4
99. Te tattha amhe passitv karua giramudrayu
dukkhante paivedenti dre vakatapabbato.
100. Yadi passanti pavane drak phalite5 dume
tesa phalna hetumhi uparodanti drak.
101. Rodante drake disv ubbigg6 vipul dum
sayamevonamitvna upagacchanti drake.
102. Ida acchariya disv abbhuta lomahasana
sdhukra pavattesi madd sabbagasobhan.
103. Acchera vata lokasmi abbhuta lomahasana
vessantarassa tejena sayamevonat dum.
104. Sakhipisu patha yakkh anukampya drake
nikkhantadivase yeva7 cetarahamupgamu.
5. phalite - Machasa.
6. ubbiddh - Machasa
ubbhigg - Sy.
7. divaseneva Machasa, Sy.

1. catumh, ctumah - katthaci.


2. kaihik - Smu.
3. yanati - PTS.
4. vakanana - Machasa.

268

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

93. Sau khi ri khi thnh ph, ta quay ngi li quan st, khi y
tri t vi trng hoa l khu rng ni Sineru cng rng ng.
94. Sau khi b th c xe bn nga ko, ta ng ng t ng, ch
mt mnh khng ngi hu cn, v ta ni vi Hong Hu Madd
iu ny:
95. Ny Madd, nng hy m Kah(jin), con b nh v l em
gi. Ta s m Jli bi v n nng v l anh trai.
96. Madd m ly Kahjin nh th m ly a sen xanh hoc
a sen trng. Ta m ly v St--l Jli nh th m ly bu ng
nc bng vng.
97. Bn ngi St--l, dng di qu tc, c vc dng mnh mai,
tin bc trn mt t lc g gh lc bng phng i v hng ngn
ni Vaka.
98. Chng ti hi nhng ngi i cng ng hoc theo hng
ngc li v l trnh: Ngn ni Vaka ni no?
99. Nhn thy chng ti ni y, h tht ln li thng xt. H
by t ni au xt (ni rng): Ngn ni Vaka xa lm.
100. Nu hai a tr nhn thy nhng cy c tri trong khu rng,
hai a tr bt khc v nguyn nhn ca nhng tri cy y.
101. Trng thy hai a tr khc lc, nhng ci cy cao ln xum xu
t ng khom mnh xung n gn hai a tr.
102. Sau khi nhn thy iu k diu phi thng khin lng tc rn c
ny, (hong hu) Madd, vi s rng r ton thn, tht ln li
tn thn (rng):
103. Qu tht l iu k diu phi thng th gian khin lng tc
rn c. Nhng ci cy t ng khom mnh xung bi v oai lc
ca Vessantara.1
104. V lng thng xt hai a tr, cc hng D-xoa thu ngn
ng i; ch ni trong ngy khi hnh h i n vng quc
Ceta.
1. Do nh nng lc phc bu ca Vessantara, CpA. 87.

269

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

105. Sahirjasahassni tad vasanti mtule1


sabbe pajalik hutv rodamn upgamu.
106. Tattha vattetv sallpa cetehi cetaputtehi
te tato nikkhamitvna vaka agamu pabbata.
107. mantayitv devindo vissakamma2 mahiddhika
assama sukata ramma paasla sumpaya.
108. Sakkassa vacana sutv vissakammo mahiddhiko
assama sukata ramma paasla sumpay.
109. Ajjhogahetv pavana appasadda nirkula
caturo jan maya tattha vasma pabbatantare.
110. Ahaca maddidev ca jl kahjin cubho
aamaa sokanud vasma assame tad.
111. Drake anurakkhanto asuo3 homi assame
madd phala harati4 poseti s tayo jane.
112. Pavane vasamnassa addhiko ma upgami
yci puttake mayha jli kahjinacubho.
113. Ycaka upagata disv hso me upapajjatha
ubho putte gahetvna adsi brhmae tad.
114. Sake putte cajantassa jjake5 brhmae yad
tadpi pahav kampi sineruvanavaasak.
115. Punadeva sakko oruyha hutv brhmaasannibho
yci ma maddidevi slavanti6 patibbata.
4. haritv - Machasa.
5. ycake - PTS.
6. slavati - Sy.

1. mtul - Sy.
2. vissukamba - Sy.
3. asue - Pu.

270

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

105. Lc by gi c su mi ngn v vua c ng Mtul.1 Tt c


chp tay ln, than khc, v i n gn.
106. ti ni y, sau khi trao i tr chuyn cng vi cc v vng t
x Ceta y, ri t bn ngi i n ngn ni Vaka.
107. Cha Tri triu tp v Vissakamma c i thn lc (ra lnh
rng): Khanh hy kho bin ha ra mt khu n c c xy dng
tt p c gian nh l xinh xn.
108. Nghe theo li ca (Cha Tri) Sakka, v Vissakamma c i
thn lc kho bin ha ra mt khu n c c xy dng tt p c
gian nh l xinh xn.
109. Sau khi i su vo khu rng c t ting ng khng c xo
trn, bn ngi chng ti sng ti ni y, pha bn trong ngn
ni.
110. Khi y, ta v Hong Hu Madd cng vi hai con l Jli v
Kahjin sng khu n c gip nhau xa tan ni nim su
mun.
111. Trong khi chm nom hai a tr, ta khng c n c khu n
c. Nng Madd mang v tri cy; nng y nui dng ba ngi.
112. Khi ta ang sng trong khu rng, c ngi khch i ng
n gp ta v cu xin c hai ngi con ca ta l Jli v Kahjin.
113. Khi trng thy ngi cu xin i n gn, s mng r sanh
khi ta. Khi y, ta dt c hai ngi con v trao tng cho v
B-la-mn.
114. Khi ta dt b hai ngi con ca chnh bn thn cho v B-la-mn
Jjaka, khi y tri t vi trng hoa l khu rng ni Sineru cng
rng ng.
115. Hn th na, (Cha Tri) Sakka, sau khi ng xung vi dng vc
v B-la-mn, cu xin ta Hong Hu Madd l ngi v c gii
hnh v chung thy.
1. Mtul l tn ca mt thnh ph thuc vng quc Ceta, CpA. 87.

271

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

116. Maddi hatthe gahetvna udakajali priya1


pasantamanasakappo tassa maddimadsaha.
117. Maddiy dyamnya gagane dev pamodit
tadpi pahav kamp sineruvanavaasak.
118. Jli kahjina dhta maddidevi patibbata
cajamno na cintesi bodhiyyeva kra.
119. Na me dess ubho putt maddidev na dessiy
sabbauta piya mayha tasm piye adsaha.
120. Punpara brahrae mtpitusamgame
karua paridevante sallapante sukha dukha.2
121. Hirottappena garun3 ubhinna upasakami
tadpi pahav kampi sineruvanavaasak.
122. Punpara brahrae nikkhamitv satibhi
pavismi4 pura ramma jetuttara5 puruttama.
123. Ratanni satta vassisu mahmegho pavassatha
tadpi pahav kampi sineruvanavaasak.
124. Acetanya pahav aviya sukha dukha
spi dnabal mayha sattakkhattu pakampathti.
Vessantaracariya navama.

4. pavissmi - Sy.
5. jetuttara - Smu, PTS.

1. udakajali puraya - katthaci.


2. dukkha - PTS, Smu, Sy.
3. garna - Sy.

272

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

116. Sau khi nm ly nng Madd cnh tay v lm y hai bn tay


bm li vi nc, ta ban b nng Madd cho v y vi tm v t
duy hoan h.
117. Khi nng Madd ang c b th, ch thin ci tri mng
r. Khi y, tri t vi trng hoa l khu rng ni Sineru cng
rng ng.
118. Trong khi dt b (ngi con trai) Jli, ngi con gi Kahjin,
v Hong Hu Madd ngi v chung thy, ta khng phi ngh
ngi vi l do ch l v qu v gic ng.
119. C hai ngi con khng c b ta ght b, Hong Hu Madd
khng c b ta ght b, i vi ta qu v Ton Gic l yu qu; v th
ta b th nhng ngi thn yu.
120. Vo mt dp khc na, khi hi ng cng cha m ti khu rng
bao la, trong khi bn h ang than khc bi thm ni v ni nim
hnh phc v kh au.
121. Do s tn knh, ta n gp song thn vi s h thn v i
ngi. Khi y tri t vi trng hoa l khu rng ni Sineru cng
rng ng.
122. Vo mt dp khc na, ta cng vi thn quyn la khi khu
rng bao la v i vo thnh ph trng l l kinh thnh Jetuttara.
123. Khi y, by loi chu bu xung cn ma, c m my ln
tun ma. Lc by gi, tri t vi trng hoa l khu rng ni
Sineru cng rng ng.
124. Ngay c tri t v t ny khng nhn thc c ni nim hnh
phc v kh au, n cng rung chuyn by ln bi v nng lc b
th ca ta.
Hnh ca (c B-tt) Vessantara l phn th chn.

273

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

10. Sasapaitacariya
125. Punpara yad homi sasako pavanacriko1
tiapaaskaphalabhakkho parahehanavivajjito.
126. Makkeo ca siglo ca2 uddapoto caha tad
vasma ekasmant sya pto padissare.3
127. Aha te anussmi kiriye kalyappake
ppni parivajjetha kalyebhinivissatha.
128. Uposathamhi divase canda disvna prita
etesa tattha cikkhi4 divaso ajjuposatho.
129. Dnni paiydetha dakkhieyyassa dtave
datv dna dakkhieyye upavassathuposathanti.
130. Te5 me sdhti vatvna yathsatti yathbala
dnni paiydetv dakkhieyya gavesisu.6
131. Aha nissajja cintesi dna dakkhinucchava
yadiha labhe dakkhieyya ki me dna bhavissati.
132. Na me atthi til mugg ms v taul ghata
aha tiena ypemi na sakk tia dtave.
133. Yadi koci eti7 dakkhieyyo bhikkhya mama santike
dajjha sakamattna na so tuccho gamissati.
134. Mama sakappamaya sakko brhmaavain8
saya me upgachi dna vmasanya me.
135. Tamaha disvna santuho ida vacanamabrvi
sdhu khosi anuppatto ghsahetu mamantike.
6. gavesiyu - Smu,
gaveseyayu - Machasa.
7. yadi eti - PTS.
8. vaino - Smu.

1. crako - Machasa.
2. siglo - Machasa.
3. ptocdissare - Smu.
4. cikkhi - Machasa, Smu.
5. tame - Machasa.

274

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

10. Hnh ca Con Th Hin Tr:


125. Vo mt thi im khc na, khi ta l con th lang thang
trong rng, c thc n l c, l cy, rau ci, v qu c. Ta lnh xa vic
hm hi cc k khc.
126. Lc by gi, c mt con kh, mt con ch rng, mt con ri c
nh, v ta sng trong cng mt khu vc, gp g nhau sng chiu.
127. Ta ging dy cho chng v cc hnh ng lnh d: Cc ngi
hy xa la cc iu c, cc ngi hy gn b vi cc vic thin.
128. Sau khi nhn thy mt trng trn vo ngy trai gii, ti ni y
ta ch bo chng rng: Hm nay l ngy trai gii.
129. Cc ngi hy chun b nhng tng phm b th n bc
xng ng c dng cng. Sau khi b th tng phm n bc
xng ng c dng cng, cc ngi hy thc hnh ngy trai
gii.
130. Chng ni vi ta rng: Sdhu, lnh thay! Ri ty theo kh
nng, ty theo sc lc, sau khi chun b cc tng phm chng i
tm bc xng ng c dng cng.
131. Ta ngi xung v suy ngh v tng phm thch hp vi bc
xng ng c dng cng: Nu ta t c mt bc xng ng
c dng cng th tng phm ca ta s l g?
132. Ta khng c m, u xanh, u ty, go, hay b. Ta sng bng
c nhng b th c l khng th c.
133. Nu c ngi l bc xng ng c dng cng i n ni ta
kht thc, ta s cng dng bn thn ca mnh; ngi y s khng
(phi) ra i m khng c g.
134. Bit c nh ca ta, (Cha Tri) Sakka vi dng vc ca v
B-la-mn i n ch ng ca ta nhm vic xc nh vic b th
ca ta.
135. Khi nhn thy v y, ta hn h ni ln iu ny: Qu tht l
tt p v vic ng i n ch ti v nguyn nhn thc phm.
275

Khuddakanikye Cariypiakapi

Dnapramit

136. Adinnapubba1 dnavara ajja dassmi te aha


tuva slagupeto ayuttante parahehana.
137. Ehi aggi padpehi nn kahe samniya
aha pacissamattna pakka tva bhakkhayissasi.
138. Sdhti so hahamano nn kahe samnayi
mahanta adsi citaka katvnagra2gabbhaka.
139. Aggi tattha padpesi yath so khippa mah bhave
phoetv rajagate gatte ekamanta upvisi.
140. Yad mah kahapujo ditto dhama dhamyati3
taduppatitv papati4 majjhe jlasikhantare.
141. Yath stodaka nma paviha yassa kassaci
sameti darathapariha assda deti pti ca.5
142. Tatheva jalata aggi pavihassa mama6 tad
sabba sameti daratha yath stodaka viya.
143. Chavi chamma masa naharu7 ahi hadayabandhana
kevala sakala kya brhmaassa adsahant.
Sasapaitacariya dasama.
--ooOoo-144. Akitti brhmao sakho kururj dhanajayo
mah sudassano rj mahgovinda brhmao.
145. Nimi canda kumro ca sivi vessantaro saso
ahameva tad si yo te dnavare ad.
146. Ete dnaparikkhr ete dnassa pram
jvita8 ycake datv ima prami9 prayi.
147. Bhikkhyupagata disv sakattna pariccaji
dnena me samo natthi es me dnapramti.
Dnapramit nihit.
--ooOoo-5. ptica - Machasa.
6. mama - Machasa.
7. nahru - Machasa.
8. jvita - Machasa.
9. prami - Machasa.

1. pubba - Machasa.
2. agra - Machasa.
3. dhma dhmyati - Smu,
dhummyati - Machasa.
4. pasati - Smu, Machasa.

276

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v B Th

136. Hm nay, ti s biu ng tng phm cao qu cha tng c


b th trc y. ng l con ngi thnh tu gii c nn vic
hm hi k khc l khng thch hp i vi ng.
137. ng hy i n v t ln ngn la. Hy em li nhiu cy ci.
Ti s nng chn bn thn. ng s th thc vt c nu chn.
138. V y, vi tm mng r, (ni rng): Sdhu, lnh thay! ri
em li nhiu cy ci t ln ng la ln v to nn mt cm
than hng.
139. V y t ln ngn la ti ni y v ngn la y mau
chng tr nn mnh lit nh th. Sau khi r sch cc chi th b lm
bi,1 ta tin vo mt bn (ng la).
140. Khi ng cy ci to ln pht chy bng ln mnh m, ta
nhy ln v ri vo chnh gia ngn la.
141. Ging nh bt c ai i vo trong ln nc mt lnh th c
du i ni bc bi v cn phin mun (ca mnh) ng thi lm sanh
khi2 s hng th v ph lc.
142. Tng t y nh th, khi ta i vo ngn la ang chy rc, tt c
ni bc bi c du i, t nh (i vo) ln nc mt lnh vy.
143. Ta b th n v B-la-mn ht thy ton b thn th gm c
lp da ngoi, da trong, tht, gn, xng, v c tim.
Hnh ca Con Th Hin Trit l phn th mi.
144. B-la-mn Akitti, Sakha, Dhaanjaya vua x Kuru, c vua
Mahsudassana, B-la-mn Mahgovinda,
145. Nimi, hong t Canda, Sivi, Vessantara, v con th chnh l ta
vo lc by gi, v l ngi b th nhng tng phm cao qu.
146. Nhng hnh ny l nhng phn c bn ca s b th. Nhng
hnh ny l cc s ton ho ca s b th. Sau khi b th mng sng
n ngi cu xin, ta lm y s ton ho (v b th) ny.
147. Sau khi nhn thy ngi i n gn kht thc, ta x b bn
thn mnh. Khng c ai bng ta v s b th; y l s ton ho v b
th ca ta.
Dt s ton ho v b th.
1. Nu c cc chng sanh trong b lng th ch chng b cht, (ngh th) ta
rng ry cc phn thn th ang b lm bi ca ta ba ln, CpA. 106.
2. deti c gii thch l uppdeti (lm sanh khi), CpA. 107.

277

II. SLAPRAMIT
1. Mtuposakacariya
148. Yad ahosi1 pavane kujaro mtuposako
na tad atthi mahiy guena mama sdiso.
149. Pavane disv vanacaro rao ma paivedayi
tavnucchavo mahrja gajo vasati knane.
150. Na tassa parikhyattho2 napi hakaksuy3
sama gahite soya sayameva idhehiti.
151. Tassa ta vacana sutv rjpi tuhamnaso
pesesi hatthidamaka chekcariya susikkhita.
152. Gantvna5 so hatthidamako addasa padumassare
bhisamulla uddharanta ypanatthya mtuy.
153. Viya me slagua lakkhaa upadhrayi
ehi puttti vatvna mama soya aggahi.
154. Ya me tad pkatika sarrnugata bala
ajja ngasahassna balena samasdisa.
155. Yadiha tesa pakuppeyya upetna6 gahanya ma
paibalo bhave tesa yva rajjampi mnusa.
156. Api cha sla7rakkhya slapram priya8
na karomi citte aathatta pakkhipante mamhake.
157. Yadi te ma tattha koeyyu phrashi tomarehi ca
neva tesa pakuppeyya slakhaabhay mamti.
Mtuposakacariya pahama.9
1. ahosi - Machasa.
2. parikkh - Machasa.
3. napiyhaka - Smu.
napilaka - PTS;
napiaka - Machasa.
4. iteyehiti - Machasa.
5. gantv - Smu.

6. upeta - katthaci.
7. slarakkhya - Smu.
8. priy - N, Machasa;
prayi - Si.
9. slavangacariya pahama - Si.

278

II. S TON HO V GII:


1. Hnh ca V Nui Dng M:
148. Vo lc ta l con voi nui dng voi m trong rng rm. Lc
by gi, trn tri t khng c ngi tng ng vi ta v gii
c.
149. C ngi i rng, sau khi nhn thy ta khu rng rm, thng
bo vi c vua rng: Tu i vng, c con voi c xng ng
vi ngi ang sng trong rng.
150. Khng cn phi gy thng tch cho n, cng khng cn n
cc tri v hm h. Khi c nm vi ca chnh n, t thn n s
i n ch ny.
151. Nghe c li ni y ca ng ta, ngay c c vua cng c tm tr
hn h v phi i ngi thun ha voi, l bc thy kinh nghim,
c hun luyn rnh r.
152. Sau khi i n, ngi thun ha voi y nhn thy (ta), trong
h sen, ang nh ln r v ng sen nhm mc ch nui dng m.
153. Bit c gii c ca ta, ngi ny xc nh cc c im v
ni rng: Ny con trai, hy i n, ri nm cht ci vi ca
ta.
154. Khi y, sc mnh t nhin ng hnh vi c th ca ta l tng
ng vi sc mnh ca mt ngn con voi ngy hm nay.
155. Nu ta ni cn gin d vi nhng ngi i n bt ta, ta
c tha kh nng i vi bn h, thm ch lun c vng quc ca
nhng ngi y na.
156. Hn na, v gn gi gii lm vin mn s ton ho v gii, ta
khng lm thay i tm trong khi h x y ta vo cy cc tri.
157. Nu bn h c lm tn thng ta bng nhng ci ru v nhng
cy thng, ta cng chng ni cn gin d i vi bn h v ta c ni
lo s b t gii.
Hnh ca V Nui Dng M l phn th nht.
279

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

2. Bhridattacariya
158. Punpara yad homi bhridatto mahiddhiko
virpakkhena mahra devalokamagacchaha.
159. Tattha passitvha deve ekanta sukha samappite
ta sagga gamanatthya slabbata samdiyi.
160. Sarrakicca katvna bhtv ypanamattaka
caturo age adhihya semi vammikamuddhani.
161. Chaviy cammena masena nahruahikehi v
yassa etena karaya dinna eva hartu1 so.
162. Sasito akataun lambano2 mamaggahi
peya pakkhipitvna3 keti ma tahi tahi.
163. Peya pakkhipantepi sammaddantepi pin
lambane4 na kuppmi slakhaabhay mama.
164. Sakajvitapariccgo tiato lahuko mama
slavtikkamo mayha pahav-ubbattan5 viya.
165. Nirantara jtisata cajeyya mama jvita
neva sla pabhindeyya catudpnahetupi.
166. Api cha sla6rakkhya slapramipriy
na karomi citte aathatta pakkhipantamhi peaketi.
Bhridattacariya dutiya.
4. lampane - Machasa.
5. uppatan - Si;
uppattan - Machasa.
6. sla rakkhya - Smu.

1. haratu - Smu.
2. lampyano - Machasa.
3. pakkhipetvna - Machasa.
lampano - PTS.

280

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

2. Hnh ca (c B-tt) Bhridatta:1


158. Vo mt thi im khc na, khi ta l Bhridatta c i thn
lc. Ta i n ci tri cng vi v i Vng Virpakkha.2
159. Sau khi nhn thy ch thin ti ni y c th hng an lc
trn vn, ta th tr gii cm nhm mc ch i n ci tri y.3
160. Sau khi lm phn s i vi c th4 v th dng ch nui
sng, ta quyt nh v bn chi phn (ca c th)5 ri nm
trn nh ca g mi.
161. i vi ngi no c vic cn dng n da ngoi, da trong, tht,
cc si gn, hoc cc khc xng ( c th ta), chnh v l vt
c b th nn hy ngi y mang i.
162. Khi ta ang nm, k v n lambana6 nm ly ta nm vo
trong gi ri bt ta lm tr vui ni ny ni khc.
163. Ngay c trong khi ng y nm (ta) vo gi, thm ch trong khi
ng y dng bn tay bp (ta) xung, ta khng gin d i vi
lambana v ta c ni lo s b t gii.
164. S x b sanh mng bn thn ca ta l nh hn cng c. S ph
gii i vi ta tng t nh vic o ngc tri t.
165. Lin tc mt trm kip sng, ta c th x b mng sng ca ta
ch khng th no lm t gii cho d l v nguyn nhn (lm vua
cai tr) bn chu lc.
166. Hn na, v gn gi gii lm vin mn s ton ho v gii, ta
khng lm thay i tm trong khi (lambana) nm (ta) vo trong
gi.
Hnh ca (c B-tt) Bhridatta l phn th nh.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 543.
2. Ci tri ny l ci tri Tvatisa (o Li) v Virpakkha l mt v th lnh
ca loi rng rn (ngdhipati), CpA. 117.
3. i n bng phng thc ti sanh (uppattivasena), CpA. 117.
4. L thc hin vic chm sc c th nh ra mt, v.v... CpA. 117.
5. Bn chi phn ca c th l da (ngoi v trong), tht, gn, xng, CpA. 117, nh s
c cp n cu k.
6. Cu chuyn c ghi li CpA. 118-122.

281

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

3. Campeyyangacariya
167. Punpara yad homi campeyyako mahiddhiko
tadpi dhammiko si1 slabbatasamappito.
168. Tadpi ma dhammacri upavuttha uposatha
ahituiko2 gahetvna rjadvramhi kati.
169. Ya3 so vaa cintayati nla ptaca4 lohita
tassa cittnuvattento homi cintitasantibho.
170. Thala kareyya5 udaka udakamp thala kare
yadiha tassa pakuppeyya khaena jrika kare.
171. Yadi cittavas hessa parihyissmi slato
slena parihassa uttamattho na sijjhati.
172. Kma bhijjatu ya kyo idheva vikiryatu
neva sla pabhindeyya vikirante bhusa viyti.
Campeyyangacariya tatiya.

4. Cullabodhicariya
173. Punpara yad homi cullabodhi6 suslav
bhava disvna bhayato nekkhamma abhinikkhami.7
174. Y me dutiyik si brhma kanakasantibh
spi vae anapekkh nekkhamma abhinikkham.
175. Nirlay chinnabandh anapekkh kule gae
carant gmanigama brasimupgamu.
176. Tattha vasma nipak asasah kule gae
nirkule appasadde rjuyyne vasmubho.
nlaca ptalohita - Smu.
5. kareyya mudaka - Machasa.
6. ca - Machasa.
7. abhinikkhami - Smu.

1. s - Si, PTS.
2. ahiguiko - Si.
3. ya ya - Machasa.
4. nlaptaca - PTS;
nlaca pta - Machasa;

282

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

3. Hnh ca Con Rng Campeyya:1


167. Vo mt thi im khc na, khi ta l Campeyyaka c i thn
lc. Vo thi y, ta cng l ngi nghim tc, hnh tr gii cm.
168. Cng vo khi y, trong khi ta l ngi hnh php ang thc
hnh ngy trai gii, mt ngi luyn rn tm bt ly ta ri bt
ta lm tr vui cng hong cung.
169. G y ngh v mu no, xanh, vng, hoc , cn ta, trong khi
bin i theo ngh ca g y, tr thnh (c mu sc) ging nh
c suy ngh (bi ngi y).
170. Ta c th bin t thnh nc, v cng c th bin nc thnh
t. Nu ta ni gin i vi g y, ta c th bin (g y) tr thnh tro
bi trong mt st-na.3
171. Nu nh ta th hin nng lc ca tm, ta s t b gii; (v) mc
ch ti thng khng c thnh tu n ngi t b gii.
172. Du sao i na, hy thn xc ny b tan v, hy n b phn
tn ngay y; trong khi b tan tc ging nh bi phn, ta cng
khng th no lm t gii.
Hnh ca Con Rng Campeyya l phn th ba.

4. Hnh ca (c B-tt) Cullabodhi:4


173. Vo mt thi im khc na, khi ta l Cullabodhi, l ngi c
gii hnh. Nhn thy hin hu l nguy him, ta ra i theo hnh
xut ly.
174. Ta c ngi v dng di B-la-mn c nc da nh vng rng.
C ta cng khng mong mun lun hi nn ra i theo hnh xut
ly.
175. Khng dnh mc, thn quyn la, khng mong mun v gia
nh, (hay) v chng, chng ti du hnh qua lng mc ph ch v
i n Bras.
176. ti ni y, chng ti sng khn kho, khng cu kt gia
nh, b ng. C hai sng trong khu vn ca c vua, khng b
quy ry, t c ting ng.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 506.
2, 3. Xem thm phn Ph Ch trang 333.
4. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 443.

283

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

177. Uyynadassana gantv rj addasa brhmai


upagamma mama pucchi tuyhes kassa bhriy.1
178. Eva vutte aha tassa ida vacanamabravi
na mayha bhariy es sahadhamm2 ekassan.
179. Tass3 srattdhigato4 ghpetvna ceake5
nippayanto balas antepura pavesay.
180. Odapattakiy6 mayha sahaj ekassan
kahitv nayantiy7 kopo me uppajjatha.
181. Saha kope samuppanne slabbatamanussari
tattheva kopa niggahi ndsi vahitpari.8
182. Yadiha9 brhmai koci koeyya tihasattiy
neva sla pabhindeyya bodhiyyeva kra.
183. Na me s brhma dess na pi me bala na vijjati
sabbauta piya mayha tasm slnurakkhissanti.
Cullabodhicariya catuttha.

5. Mahisarjacariya
184. Punpara yad homi mahiso10 pavanacriko11
pavahakyo balav mahanto bhmadassano.
185. Pabbhre giridugge ca rukkhamle daksaye
hotettha hna mahisna12 koci koci tahi tahi.
186. Vicaranto brahrae hna addasa bhaddaka
ta hna upagantvna tihmi ca saymi ca.
8. vatuppari - Machasa.
9. yadida - Machasa.
10. mahis - Machasa.
vuahitupari - PTS.
11. crako - Si.
12. mahisna - Machasa.

1. bhriyti - Machasa.
2. sahaj - Machasa.
3. tiss - Machasa.
4. srattagadhito - Smu.
5. cetake - Machasa.
6. odapattikiy - PTS.
7. nyantiy - PTS.

284

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

177. c vua i n ngon cnh khu vn v nhn thy ngi


n B-la-mn. Ngi i n gp ta v hi rng: Nng y l v ca
khanh hay ca ai?
178. c ni nh vy, ta ni vi c vua li ny: Nng y
khng phi l v ca thn, nng l ngi ng o, cng chung
gio l.
179. B i luyn v kht khao nng y, c vua ra lnh cc thuc
h bt gi ri dng sc mnh p buc a nng vo ni cung.
180. Nng l ngi v ca ta theo nghi thc chm vo bt nc,
ng thi xut gia cng chung gio l. Trong khi nng b li ko a
i, s gin d khi ln ta.
181. Cng lc khi cn gin c pht khi, ta nh li gii cm.
Ngay ti ni y, ta nn li cn gin v khng cho bc pht ln.
182. Nu nh c ai dng con dao bn m chm ngi n B-la-mn
y, ta cng khng th no lm t gii vi l do ch l v qu v gic
ng.
183. Ngi n B-la-mn y khng c b ta ght b, cng khng phi
l sc mnh ca ta khng c. i vi ta qu v Ton Gic l yu qu;
v th ta s gn gi gii hnh.
Hnh ca (c B-tt) Cullabodhi l phn th t.

5. Hnh ca Con Tru Cha:1


184. Vo mt thi im khc na, khi ta l con tru lang thang
trong khu rng rm, c thn th pht trin, khe mnh, to ln, trng
thy phi s hi.
185. Ni y, trong hang ng, sn ni dc, di ci cy, (gn) ni
h nc, c (cc) khu vc ri rc y dnh cho loi tru.
186. Trong khi i lang thang khu rng rm, ta nhn thy mt
ni thun tin. Ta i n ni y, ng li, ri nm xung.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 278.

285

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

187. Athettha kapimgantv ppo anariyo lahu


khandhe nale bhamuke mutteti ohaeti ma.
188. Sakimpi divasa dutiya tatiya catutthampi ca
dseti ma sabbakla tena homi upadduto.
189. Mama upadduta disv yakkho ma idamabravi
nseheta1 chava ppa sigehi ca khurehi ca.
190. Eva vutte tad yakkhe aha ta idamabravi
ki tva makkhesi kuapena ppena anariyena ma.2
191. Yadiha tassa kuppeyya tato hnataro bhave
slaca me pabhijjeyya vi ca garaheyyu ma.
192. Hit jvit cpi parisuddhena mata vara
kyha jvitahetupi khmi parahehana.
193. Mame vya3maamno aepeva karissati
teva tattha vadhissanti s me mutti bhavissati.
194. Hnamajjhimaukkahe sahanto avamnita
eva labhati sappao manas yathpatthitanti.
Mahisa4rjacariya pacama.

6. Rurumigarjacariya
195. Punpara yad homi sutattakanakasannibho
migarj rurunma paramaslasamhito.
196. Ramme padese ramaye vivitte amanussake
tattha vsa upagachi gagkle manorame.

3. mam-evya - PTS.
4. mahisa - Machasa.

[X] hadaki itibhavitabba.


1. nsaheta - Smu.
2. anariyena - Machasa.

286

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

187. Ri c con kh tin, th l, nhanh nhu i n ni y v


tiu tin, i tin trn lng, trn trn, v lng my ca ta.
188. Mt ln trong ngy, ri ln th hai, ln th ba, v thm ch n
ln th t, n lm ta b nh bn vo mi lc; v iu y, ta tr nn
bc bi.
189. Nhn thy s bc bi ca ta, c con D-xoa ni vi ta iu
ny: Ngi hy git cht ci loi ti t tin y bng cc sng v
cc mng chn.
190. c con D-xoa ni nh vy, khi y ta ni vi con D-xoa
y iu ny: Sao ngi li bi nh ta vi ci thy ma tin v th
l?
191. Nu ta ni gin vi n, v iu ta s tr nn ti t hn, gii
ca ta c th b t, v ngi tr c th khin trch ta.
192. V li, sng m h thn th cht vi s trong sch l cao qu.
Cho d nguyn nhn l mng sng, khng th no ta li gy ra s
tn hi cho k khc?
193. Trong khi suy ngh v nhng ngi khc l ging nh ta, con
kh ny cng s hnh ng nh th. Chnh h s git cht n ti ni
y, cn ta th s c c s gii thot ny.1
194. Trong khi nhn nhn s khinh mit nhng ngi km ci,
trung bnh, hoc cao qu, nh th bc thin tr t c theo nh
iu c mong mi bi tm .2
Hnh ca Con Tru Cha l phn th nm.

6. Hnh ca Con Nai Cha Ruru:3


195. Vo mt thi im khc na, khi ta l vua ca loi nai, c tn l
Ruru, c mu lng t nh vng nung , ang ch tm vo gii hnh
ti cao.
196. Ta i n tr ng ti ni y, mt khu t xinh xn, ng
yu, thanh vng, khng c loi ngi, bn b sng Gag4 thch .
1. L s gii thot khi kh au v s git hi sanh mng, CpA. 143.
2. L t c tr Ton Gic theo nh c mun.
3. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 482.
4. Tn con sng ny c ghi li theo m l Hng H.

287

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

197. Atho uparigagya dhanikehi paripito


puriso gagya papati1 jvmi v marmi v.
198. Rattindiva so gagya vuyhamno mahodake
ravanto karua rva2 majjhe gagya gacchati.
199. Tassha sadda sutvna karua paridevato
gagya tre hatvna apucchi kosi tva naro.
200. So me puho ca vyksi attano kraa tad
dhanikehi bhto tasito pakkhantoha mahnadi.
201. Tassa katvna krua cajitv mama jvita
pavisitv nhari tassa andhakramhi rattiy.
202. Assattha3 klamaya tassha idamabruvi
eka ta vara ycmi m ma kassaci pvada.
203. Nagara gantvna cikkhi pucchito dhanahetuko
rjna so gahetvna upagachi mamantika.
204. Yvat kraa sabba rao rocita may
rj sutvna vacana usu4 tassa pakappay
idheva ghtayissmi mittadubbhi5 anriya.
205. Tamaha anurakkhanto nimmini mama attano
tihateso mahrja kmakro6 bhavmi te.
206. Anurakkhi mama sla nrakkhi mama jvita
slav hi tad si bodhiy eva krati.
Rururjacariya chahama.
4. ussu - Machasa, PTS.
5. dubhi - Smu; dubbhi - N.
6. kmakro - Smu.

1. patati - Machasa, N, PTS.


2. rava - Machasa, PTS.
3. assatta - Smu.

288

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

197. Khi y, thng ngun sng Gag, c ngi n ng b bc


bch bi nhng ch n nn gieo mnh xung dng sng Gag
(ngh rng): Ta hoc l sng hay l cht.
198. Trong khi b cun tri ging nc ln v ku la thm thit
ngy m, ngi y tri ra gia dng sng Gag.
199. Nghe c ting ku la thm thit ca ngi y ang than khc,
ta ng b sng Gag hi rng: ng l ngi no?
200. V khi c ta hi, ngi y gii thch hnh ng ca mnh:
S hi nhng ngi ch n, b hong ht, ti lao mnh xung
dng sng ln.
201. Khi tm thng xt ngi y, ta bung b mng sng ca
mnh, lao vo (dng nc), v vt ngi y ln trong bng ti ca
ban m.
202. Nhn bit c thi im c hi phc, ta ni vi ngi
y iu ny: Ta yu cu ngi mt n hu l ngi ch c ni v
ta i vi bt c ngi no.
203. Sau khi i n thnh ph, ngi y v nguyn nhn ca ci
ni ra khi c hi, ri a c vua i n vng ph cn ca ta.
204. Ton b s vic n u c ta tng thut cho c vua.
Nghe c li k li, c vua hng mi tn vo ngi y (ni
rng): Trm s git cht k tin phn bi bn b ngay ti ch
ny.
205. Trong khi bo v cho ngi y, ta hon i (ngi y) bng
bn thn ca ta (ni rng): Tu i vng hy cho ngi y
sng. Thn s l ngi to ra lc th cho ngi.
206. Ta bo v gii ca ta. Ta khng bo tn mng sng ca
mnh. Bi v, vo lc y ta l ngi c gii hnh vi l do ch l v
qu v gic ng.
Hnh ca Con Nai Cha Ruru l phn th su.
289

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

7. Mtagacariya
207. Punpara yad homi jailo uggatpano
mtago nma nmena slav susamhito.
208. Ahaca brhmao eko gagkle vasmubho
aha vasmi upari heh vasati brhmao.
209. Vicaranto anuklamhi uddha me assamaddasa
tattha ma paribhsetv1 abhisapi muddhaphlana.
210. Yadiha tassa pakuppeyya yadi sla na gopaye
oloketvnaha tassa kareyya chrika viya.
211. Ya so tad ma abhisapi kupito duhamnaso
tasseva matthake nipati yogena ta pamocayi.
212. Anurakkhi mama sla nrakkhi mama jvita
slav hi tad si bodhiy yeva krati.
Mtagacariya sattama.

8. Dhammadevaputtacariya
213. Punpara yad homi mahesakko2 mahiddhiko
dhammo nma mahyakkho sabbaloknukampako.
214. Dasa kusalakammapathe samdapento mahjana
carmi gmanigama samitto saparijjano.
215. Ppo kadariyo yakkho dpento dasa ppake
sopettha3 mahiy carati samitto saparijjano.
216. Dhammavd adhammo ca ubho paccanik maya
dhre dhra ghaayant samimh paipathe ubho.
1. Paribhsitv - Smu.
2. Mahyakkho - Si, PTS.
3. Socettha - Smu.

290

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

7. Hnh ca (c B-tt) Mtaga:1


207. Vo mt thi im khc na, khi ta l o s tc bn nghim tr
kh hnh, c gii c, nh tm bn vng, tn l Mtaga.
208. Ta v mt v B-la-mn, c hai sng bn b sng Gag. Ta
sng thng ngun, cn v B-la-mn sng h ngun.
209. Trong khi i lang thang dc theo b sng, v B-la-mn nhn
thy khu n c ca ta thng ngun. Ti ni y, sau khi mng
nhic ta, v y nguyn ra v s v tan ci u (ca ta).
210. Nu ta ni cn gin d i vi v ny, nu ta khng gn gi gii,
th sau khi nhn vo v y ta c th lm cho tr thnh nh l tro bi.
211. Lc by gi, iu m v y nguyn ra ta trong lc b bc tc v
c tm xu xa li c p dng trn ci u ca chnh v y. Ta
gip cho v y c thot khi (vic b b u thnh by mnh) bng
th thut.2
212. Ta bo v gii ca ta. Ta khng bo tn mng sng ca
mnh. Bi v, vo lc y ta l ngi c gii hnh vi l do ch l v
qu v gic ng.
Hnh ca (c B-tt) Mtaga l phn th by.

8. Hnh ca Thin T Dhamma:3


213. Vo mt thi im khc na, khi ta l i D-xoa tn l
Dhamma, c ty tng ng o, c i thn lc, c lng bi mn i
vi tt c th gian.
214. Trong lc khuyn khch dn chng hnh tr thp thin nghip
o, ta cng vi bn b v nhng ngi hu cn i n cc thn lng
ph ch.
215. C con D-xoa c c, bn xn, trong lc ging gii v thp c,
n vi bn b v nhng ngi hu cn cng i khp tri t ny.
216. L nhng ngi ni v chnh php v t php, c hai chng ti
l i th. Trong khi va chm cng xe vi cng xe li i ngc
chiu, c hai i mt nhau.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 497.
2. Xem thm phn Ph Ch trang 333.
3. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 457.

291

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

217. Kalaho vattat bhesm kalyappakassa ca


magg okkamanatthya1 mahyuddho upahito.
218. Yadiha tassa pakuppeyya yadi bhinde tapogua
saha parijana tassa rajabhta kareyyaha.
219. Api cha slarakkhya nibbpetvna mnasa
saha janenokkamitv patha ppassadsaha.
220. Saha pathato okkante katv cittassa nibbuti
vivara adsi pahav ppayakkhassa tvadeti.
Dhamma2devaputtacariya ahama.

9. Alnasattacariya
221. Paclarahe nagaravare3 kampillya4 puruttame
rj jayaddiso nma slaguamupgato.
222. Tassa rao aha putto sutadhammo suslav
alnasatto guav anurattaparijano5 sad.
223. Pit me migava gantv porisda upgami
so me pitumaggahesi bhakkhosi mama m cali.
224. Tassa ta vacana sutv bhto tasitavedhito
rukkhambho ah tassa disvna porisdaka.
225. Migava gahetv mucassu katv gamana puna
brhmaassa dhana datv pit mantay mama.
226. Rajja putta, paipajja m pamajj pura ida
kata me porisdena mama gamana puna.
4. kapilya - Smu.
kappilya - PTS.
kappi lya - Sy.
5. anurakkha parijano - PTS, Sy.

1. ukkamanatthya - Sy.
2. dhamm dhamma deva putta Smu.
3. nagare - PTS.

292

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

217. Cuc xung t gia thin v c xy ra mt cch gh rn, v


trn chin u ln lao v vic ri khi ng l l sp sa xy ra.
218. Nu nh ta ni cn gin d i vi g y, nu nh ta ph v c
tnh kh hnh, ta c th lm cho g y v on ty tng tr thnh tro
bi.
219. Tuy nhin, nhm mc ch gn gi gii hnh, ta lm ngui
lnh tm . Sau khi cng vi m ngi bc xung, ta nhng
ng cho k c.
220. Cng lc ta ang ri khi ng l sau khi lm ngui lnh
tm , tri t ngay lp tc to ra khe nt dnh cho con D-xoa c
xu.
Hnh ca thin t Dhamma l phn th tm.

9. Hnh ca (c B-tt) Alnasatta:1


221. trong kinh thnh Kampill, thnh ph trng l thuc vng
quc Pancla, c c vua tn Jayaddisa c thnh tu gii c.
222. L Alnasatta, ngi con trai ca c vua y, ta c hc tp, c
gii hnh tt, c c , lun lun quan tm n ngi hu cn.
223. Cha ta i sn th rng v n gn bn Porisda (k n tht
ngi). G y bt gi cha ta (ni rng): Ngi l thc n ca ta,
ch c vng vy.
224. Sau khi c nghe li ni y ca g, c vua tr nn hong
ht, run ry v s hi, cng chn cng khi trng thy k n tht
ngi.
225. (c vua ni rng:) Hy gi ly con th rng, ri tr t do
cho ta, v ha hn vic s quay tr li. Sau khi giao li ti sn cho
v (quan i thn) B-la-mn, cha (ta) nhn nh ta rng:
226. Ny con, hy cai qun vng quc. Ch b b thnh ph ny.
Cha ha vi k n tht ngi v vic s quay tr li ca cha.

1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 513.

293

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

227. Mtu pitu ca vanditv nissajitvna attna1


nikkhipitv dhanu2 khagga porisdamupgami.
228. Sasatthahatthpagata kadci so tasissat
tena bhijjissati sla parittsa kate3 mayi.
229. Slakhaabhay mayha tassa dessa na byhari
mettacitto hitavd ida vacanamabruvi.
230. Ujjlehi mah-aggi papatissmi rukkhato
sampakka klamaya bhakkhaya tva4 pitmaha.
231. Iti slavata hetu nrakkhi mama jvita
pabbjesi caha5 tassa sad ptiptikanti.
Alnasattacariya navama.

10. Sakhaplacariya
232. Punpara yad homi sakhaplo mahiddhiko
dhvudho ghoraviso dvijivho uragdhibh.6
233. Catuppathe mahmagge nn janasamkule
caturo age adhihya tattha vsamakappayi.
234. Chaviy cammena masena nahru ahikehi v
yassa etena karaya dinna yeva hartu so.
235. Addasasu bhojaputt khar ludd akru
upagachu mama tattha daamuggarapino.
236. Nsya vinivijjhitv naguhe pihikaake
kje ropayitvna bhojaputt harisu ma.

1 nimminitvna attan - Smu, Pa.


2 dhanu - PTS.
3 gate - Smu.
4 bhakkhaya ma - Smu.

5 pabbjesimha - Smu.
pabbjesicha - PTS.
6 uragbhigu - Smu.

294

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

227. Sau khi ci ly m cha v bung b bn thn, ta t cung


kim xung ri i n gp k n tht ngi.
228. C l g y s s hi ngi i n c v kh trong tay. Khi ta
gy nn ni lo s, v iu y gii s b h hng.
229. V ta c ni lo s v vic t gii, ta khng ni iu gy kh
chu i vi g y. L ngi ni iu li ch, c tm t i, ta ni
iu ny:
230. Hy t ln ngn la ln, ti s lao t trn cy xung. Ny
ng ch, ng hy bit lc c chn ti, ri ng hy th thc.
231. Nh th vi vic thc hnh gii l nguyn nhn, ta khng bo
tn mng sng ca ta. V ta khin cho g (n tht ngi) y lun
lun xa lnh vic git hi sanh mng.
Hnh ca (c B-tt) Alnasatta l phn th chn.

10. Hnh ca (c B-tt) Sakhapla:1


232. Vo mt thi im khc na, khi ta l Sakhapla, cha t ca
loi rng, c i thn lc, c rng nanh2 l v kh, c nc c gh
gm, v c hai li.
233. ti ng t ca con ng ln c s t hi ca nhiu hng
ngi, sau khi quyt nh v bn chi phn (ca c th), ta thit
lp ch c ng ti ni y.
234. i vi ngi no c vic cn dng n da ngoi, da trong, tht,
cc si gn, hoc cc khc xng ( c th ta), chnh v l vt
c b th nn hy ngi y mang i.
235. C nhng g v li th l, hung d, bt nhn, nhn thy v
tin n gn ta ti ni y, cc bn tay c nm gy gc.
236. Sau khi chc thng l mi, ui, v xng sng lng,
nhng g v li t ta ln cng ri li i.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 524.
2. C bn rng nanh, hai trn hai di, CpA. 175

295

Khuddakanikye Cariypiakapi

Slapramit

237. Sasgaranta pahavi saknana sapabbata


icchamno caha1 tattha nsvtena2 jhpaye.
238. Slehi vijjhiyantepi koayantepi sattihi
bhojaputte na kuppmi es me slapramti.
Sakhaplacariya dasama.
--ooOoo-239. Hatthingo bhridatto campeyyo bodhi mhiso
rurumtago dhammo ca atrajo ca jayaddiso.
240. Ete sabbe slabal parikkhr padesik
jvita parirakkhitv slni anurakkhissa.
241. Sakhaplassa me sato sabbaklampi jvita
yassa kassaci nyanta tasm s slapramti.
Slapramniddeso nihito.
--ooOoo--

1. maha - Smu.
2. nsa vtena - PTS.

296

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Gii

237. V ni y, vi lung gi t l mi ta, trong khi mong mun ta


c th thiu t tri t c bin bao bc, c rng, c ni.
238. Mc d ang b m thc bi nhng cc nhn, mc du ang b
cht chm bi nhng con dao, ta cng khng tc gin nhng g v
li; y l s ton ho v gii ca ta.
Hnh ca (c B-tt) Sakhapla l phn th mi.
--ooOoo-239. Con long tng, Bhridatta, (con rng) Campeyya, (Culla)
bodhi, con tru (cha), (con nai cha) Ruru, (o s tc bn)
Mtaga, (thin t) Dhamma, (c vua) Jayaddisa v ngi con trai.
240. Tt c (chn) hnh ny u c nng lc ca gii, l nhng phn
thit yu, l nhng yu t gp phn (vo s ton ho v gii); (tuy
nhin), ta cn bo tn mng sng ri mi gn gi cc gii.
241. (Tri li), mng sng ca ta khi l Sakhapla lun lun c
ban pht n bt c ngi no; do , iu y l s ton ho v gii.
Dt phn ging gii s ton ho v gii.
--ooOoo--

297

III. NEKKHAMMAPRAMIT
1. Yudhajayacariya
242. Yad aha amitayaso rjaputto yudhajayo
ussvabindu suriytape patita disvna saviji.1
243. Taevdhipati katv savegamanubrhayi
mtpitu2 ca vanditv pabbajjamanuycaha.
244. Ycanti ma pajalik sanegam sarahak
ajjeva putta paipajja iddha phta mahmahi.
245. Sarjake sahorodhe sanegame sarahake
karua paridevante anapekkho hi pabbaji.3
246. Kevala pahavi rajja ti parijana4 yasa
cajamno na cintesi bodhiyyeva kra.
247. Mt pit na me dess napi5 dessa mahyasa
sabbauta piya mayha tasm rajja pariccajinti.
Yudhajayacariya pahama.

2. Somanassacariya
248. Punpara yad homi indapatte puruttame
kmito dayito putto somanassoti vissuto.
249. Slav guasampanno kalyapaibhav
vuddhpacy hirim sagahesu ca kovido.
250. Tassa rao patikaro ahosi kuhakatpaso
rma mlvacchaca ropayitvna jvati.
4. parijjana - PTS.
5. napi me dessa - Smu.

1. saviji - PTS.
2. mt pitu - PTS.
3. anapekkho pariccaji - Smu.

298

III. S TON HO V XUT LY:


1. Hnh ca (c B-tt) Yudhajaya:1
242. Khi ta l hong t Yudhajaya c danh ting v lng, ta
ng tm sau khi nhn thy git sng mai b tiu tan di nh nng
mt tri.2
243. Sau khi trm t v chnh iu y, ta lm cho ni ng tm
tng trng. Ta ci ly m cha v xin php xut gia.
244. H cng vi cc th dn v cc c dn ca x s, hai tay chp
li, thnh cu ta rng: Ny con, ngay ngy hm nay con hy cai
qun lnh a rng ln, tin trin, v thnh vng.
245. Trong khi h, c c c vua, c c phi tn, c th dn, c c dn
ca x s, ang khc lc thm thng, bi v ta xut gia, khng
lu luyn.
246. Trong khi t b ton b tri t, vng quc, quyn thuc,
ngi hu, v danh vng, ta khng suy ngh (n iu g khc) vi
l do ch l v qu v gic ng.
247. Me cha khng c b ta ght b, danh vng ln lao cng khng c
b ta ght b, i vi ta qu v Ton Gic l yu qu; v th ta t b
vng quc.
Hnh ca (c B-tt) Yudhajaya l phn th nht.

2. Hnh ca (c B-tt) Somanassa:3


248. Vo mt thi im khc na, khi ti kinh thnh Indapatta, ta
l ngi con trai c mong mi, c yu qu, c ni ting (vi
tn) l Somanassa.
249. Ta l ngi c gii, c thnh tu c hnh, c li ng x lch
thip, c s tn knh bc trng thng, c s khim tn, v rnh r
v cc cch tip .
250. C g o s gi tr c c vua y yu mn. ng ta trng trt
rau qu hoa mu ri sinh sng.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 460.
2. Do tc ng ca s tng n v thng, CpA. 183.
3. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 505.

299

Khuddakanikye Cariypiakapi

Nekkhammapramit

251. Tamaha disvna kuhaka thusarsiva ataula.1


duma anto va susira kadali va asraka.
252. Natthi massa sata dhammo smapagato aya
hirisukkadhammajahito jvitavuttikra.
253. Kupito ahosi paccanto aavhi parantihi
ta nisedhetu gacchanto anussi pit mama.
254. M pamajji tuva tta jaila uggatpana
yadicchaka pavattehi sabbakmadado hi so.
255. Tamaha gantvnupahna ida vacanamabravi
kaccite gahapati kusala ki v te haryatu.
256. Tena so kupito si kuhako mnanissito
ghtpemi tuva ajja rah pabbjaymi v.
257. Nisedhayitv paccanta rj kuhakamabravi
kacci te bhante khamanya sammno te pavattito
tassa cikkhati ppo kumro yath nsiyo.
258. Tassa ta vacana sutv pesi mahpati
ssa tattheva chinditv katvna catukhaika
rathiy rathiya dassetha s gat jailahito.2
259. Tattha kraik gantv ca ludd akru
mtu ake nisinnassa kahitv nayanti ma.
260. Tesha evamavaca bandhata ghabandhana
rao dassetha ma khippa rjakiriyni atthime.

1. rsiva taula - Smu.


2. hit - Smu, PTS.

300

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Xut Ly

251. Nhn bit ng l gi tr v nh ng tru khng c ht go, v


nh thn cy c l bng ln bn trong, v nh cy chui khng c
li cng.
252. Khng c php ca cc bc thin tr ngi ny. V l do nui
dng mng sng, ngi ny xa ri Sa-mn hnh, t b php
trong sch l s khim tn.
253. Vng bin gii b khuy ng bi nhng k lm tc thuc cc
x ln bang. Khi ra i dp yn vic y, cha (ta) dy bo ta rng:
254. Ny con yu du, con ch c l l vi v o s tc bn nghim
tr kh hnh. Hy thi hnh iu (v y) c mun bi v v y l
ngi ban b (cho chng ta) mi iu lc th.
255. Ta i n phc v v y v ni li ny: Ny gia ch, ng
c c an vui khng? hoc Vt g cn c mang li cho ng?
256. V th, k gi tr, cht cha ng mn y gin d (ni rng):
Hm nay, ta s lm cho ngi hoc l b git cht, hoc l b trc
xut ra khi vng quc.
257. Sau khi bnh nh khu vc bin gii, c vua ni vi k gi
tr (y) rng: Tha ngi, ngi c c thoi mi, c c s tn
knh khng? G xu xa ni vi c vua rng: Hong t cn phi
b trng tr nh th.
258. Sau khi nghe c li ni y ca k y, v cha t ca tri t
ra lnh rng: Hy chm u ngay ti ch, ri phn (thy) thnh
bn mnh, v cho trng by khp cc ng ng; l phn s
dnh cho k mit th v o s tc bn.
259. Ti ni y,1 nhng ngi hnh quyt c c, hung d, bt nhn
li ko ta ang ngi lng m ri dn i.2
260. Ta ni vi h nh vy: Hy cp tc a ta b tri bng
gng xing chc chc n trnh din c vua, ta c cc vic cn lm
cho c vua.
1. tattha, c gii thch l: vi s ra lnh ca c vua ..., CpA. 191.
2. Lc y, c B-tt c by tui, CpA. 189.

301

Khuddakanikye Cariypiakapi

Nekkhammapramit

261. Te ma rao dassayisu ppassa ppasevino


disvna ta saapesi1 mamaca vasamnayi.
262. So ma tattha khampesi mahrajjamadsi me
soha tama dayitv pabbaji anagriya.
263. Na me dessa mahrajja kmabhogo na dessiyo
sabbauta piya mayha tasm rajja pariccajinti.
Somanassacariya dutiya.

3. Ayogharacariya
264. Punpara yad homi ksirjassa atrajo
ayogharamhi savaho nmensi ayogharo.
265. Dukkhena jvito laddho sampe patiposito
ajjeva putta paipajja kevala vasudha ima.
266. Sarahaka sanigama sajana vanditv khattiya
ajalimpaggahetvna ida vacanamabruvi.
267. Ye keci mahiy satt hnamukkahamajjhim
nirrakkh sake gehe vahanti saha tihi.2
268. Ida loke uttariya sampe mama posana
ayogharamhi savaho appabhecandasriye.
269. Ptikuapasampu3 muccitv mtukucchito
tato ghoratare dukkhe puna pakkhitto ayoghare.
270. Yadiha tdisa patv dukkha paramadrua
rajjesu yadi rajmi4 ppna uttamo siy.5
4. rajjmi - Pa.
5. siya - PTS, katthaci.

1. sapesi - Smu, PTS.


2. tihi - PTS, katthaci.
3. sampuo - Smu.

302

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Xut Ly

261. Bn h a ta n gp v vua c xu l ngi thn cn vi k


c xu. Sau khi tip kin, ta lm cho c vua hiu r v ta to
c uy th cho ta.
262. c vua yu cu th li v vic y v trao vng quc
rng ln li cho ta. Ta y, sau khi ph tan s m mui, xut gia
theo hnh khng nh.
263. Vng quc rng ln khng c b ta ght b, s hng th cc
dc khng c b ta ght b, i vi ta qu v Ton Gic l yu qu; v
th ta t b vng quc.
Hnh ca (c B-tt) Somanassa l phn th nh.

3. Hnh ca (c B-tt) Ayoghara:1


264. Vo mt thi im khc na, khi ta l ngi con trai ca c
vua Ksi, ta ln ln trong cn nh bng st2 v c gi vi tn
l Ayoghara.
265. (Vua cha phn rng:) Ny con, mng sng ca con c
tip nhn mt cch kh khn, c nui dng ni bc bi.
Ngay chnh ngy hm nay, con hy cai qun ton th tri t ny
266. cng vi c dn trong x s, lun c ph ch, v loi ngi
na. Sau khi nh l v St--l, ta chp tay ln v ni li
ny:
267. Bt c chng sanh no trn tri t, du km ci, cao qu,
hoc trung bnh, ln ln trong nh ca chnh h cng vi cc thn
quyn khng cn s bo v.
268. (Ri ta suy ngh rng:) S nui dng ny ca ta trong
ni bc bi l hy hu trn th gian. Ta c ln ln trong cn
nh bng st thiu hn nh sng mt trng v mt tri.
269. C c tm thn hi thi ny sau khi ri khi bng m, t
ta li b nm vo cn nh st kh s v kinh hi hn mt ln na.
270. Nu sau khi t n kh au v cng gh rn nh th y,
nu ta cn thch th trong vng quyn th ta l k ti t nht trong
s nhng k c xu.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 510.
2 Xem thm phn Ph Ch trang 333.

303

Khuddakanikye Cariypiakapi

Nekkhammapramit

271. Ukkahitomhi kyena rajjenamhi anatthiko


nibbuti pariyesissa yattha maccu na maddiye.
272. Evha cintayitvna viravanta mahjana
ngova bandhana chetv pvisi1 knana vana.
273. Mt pit na me dess napi me dessa mahyasa
nabbauta piya mayha tasm rajja pariccajinti.
Ayogharacariya tatiya.

4. Bhisacariya
274. Punpara yad homi ksna puravaruttame
bhagin bhtaro satta nibbatt sotthiye kule.
275. Etesa pubbajo si hirisukkamupgato
bhava disvna bhayato nekkhammbhirato aha.
276. Mt pithi pahit2 sahy ekamnas
kmehi ma nimantenti kulavasa dharehti.
277. Ya tesa vacana vutta gih dhamme sukhvaha
tamme ahosi kahina tattaphlasama3 viya.
278. Te ma tad ukkhipanta pucchisu patthita mama
Ki tva patthayas? Samma ! Yadi kme na bhujasi.
279. Tesha evamavaca atthakmo4 hitesina
nha patthemi gihbhva nekkhammbhirato aha.
280. Te mayha vacana sutv pitu mtu ca svayu5
mt pit evamhu sabbepi6 pabbajma bho.
281. Ubho mt pit mayha bhagin ca7 satta bhtaro
amita dhana chahayitv pvisimh8 mahvananti.
Bhisacariya catuttha.
5. sveyyu - N; svesu - Machasa.
6. sabbeva - Smu, Pa.
7. bhagin - Smu.
8. pvisi - N, PTS.

1. pvisi - PTS.
2. pahito - Smu.
3. tattapla - Smu;
santatta - Machasa.
4. atthakma hitesina - Smu.

304

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Xut Ly

271. Ta nhm chn xc thn, ta khng mong mun vng quyn, ta


s tm cu s tch dit Nit-bn l ni t thn khng th y a.
272. Trong lc m ng ang ku go, ta suy ngh nh vy v
i vo khu rng rm, ging nh con voi git t xing xch.
273. M cha khng c b ta ght b, danh vng ln lao cng khng c
b ta ght b, i vi ta qu v Ton Gic l yu qu; v th ta t b
vng quc.
Hnh ca (c B-tt) Ayoghara l phn th ba.

4. Hnh ca (c B-tt) Bhisa:1


274. Vo mt thi im khc na, khi ta ti kinh thnh ca x
Ksi, (ta c) mt ngi em gi v by ngi em trai c sanh ra
trong gia nh qu phi (dng B-la-mn).
275. Trong s nhng ngi ny, ta c sanh ra trc tin, t
c php trong sch l s khim tn. Sau khi nhn thy s hin hu
l nguy hi, ta tha thch trong vic xut gia.
276. Cc thn hu, c m v cha nhn n, ng tm mi mc (ta)
bng cc dc lc: Bn hy duy tr dng di gia tc.
277. Li no ca nhng ngi y c ni ra v vic em li lc th
trong cuc sng gia nh, iu y i vi ta c xem tng t nh
li cy c nung , th thin.
278. Khi y, h hi ta, k t khc (cuc sng gia nh), v
nguyn vng ca ta: Ny bn, nu bn khng hng thc cc dc
th bn mong mun iu g?
279. L ngi mong mun iu tt p, ta ni vi h, nhng
ngi ang tm cu li ch (cho ta) rng: Ti khng mong mun
trng thi ngi ti gia, ti tha thch trong s xut ly.
280. Sau khi lng nghe li ni ca ta, h thut li cho cha m (ta).
M cha ta ni nh vy: Ny qu v, tt c chng ti cng xut
gia.
281. C hai m cha ca ta, ngi em gi, v by em trai bung b
ca ci v s ri i vo trong khu rng ln.
Hnh ca (c B-tt) Bhisa l phn th t.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 488.

305

Khuddakanikye Cariypiakapi

Nekkhammapramit

5. Soapaitacariya
282. Punpara yad homi nagare brahmavahane
tattha kulavare sehe mahse ajyaha.1
283. Tadpi loka disvna andhabhta2 tamotthata3
citta bhavato patikuati tuttavegahata viya.
284. Disvna vividha ppa eva cintesaha tad
kadha geh nikkhamma pavisissmi knana.
285. Tadpi ma nimantisu4 kmabhogehi tayo
tesampi chandamcikkhi mnimantetha tehi ma.5
286. Yo me kaihako bht nandonmsi paito
sopi ma anusikkhanto pabbajja samarocay.
287. Aha soo ca nando ca ubho mt pit mama
tadpi bhoge chaetv pvisimh6 mahvananti.
Soapaitacariya pacama.
Nekkhammapramit nihit.
--ooOoo--

5. tehima - Mu;
tehi mama - Machasa.
6. pvisimha - Mu.

1. ajyiha - Machasa.
2. andhibhta - Machasa.
3. tamotthaa - Smu, Pa.
4. nimantesu - Smu.

306

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Xut Ly

5. Hnh ca v Hin Tr Soa:1


282. Vo mt thi im khc na, khi ta sng thnh ph Brahmavahana, ti ni y ta c sinh ra trong gia nh cao qu, u t,
v cng giu c.
283. Khi y, ta cng nhn thy th gian l b m qung, b bao
ph bi bng ti. Tm (ta) chi t s hin hu nh th b chm chch
th bo bi cy gy nhn.
284. Sau khi nhn thy s xu xa di nhiu hnh thc khc nhau, ta
suy ngh nh vy: Lc no ta s la b gia nh, ta s i vo
rng?
285. Cng vo khi y, cc thn quyn mi mc ta vi cc s th
hng v dc lc, ta cng ni cho nhng ngi y v c mun
(ca ta) rng: Xin cc v ch c mi mc ta bng nhng th y.
286. Em trai ca ta tn l Nanda l bc tr tu. V y, trong khi hc
tp theo ta, cng thch th vi vic xut gia.
287. Khi y, ta Soa v Nanda cng vi c hai cha m ca ta cng
bung b ca ci v s ri i vo trong khu rng ln.
Hnh ca v hin trit Soa l phn th nm.
Dt s ton ho v xut ly.
--ooOoo--

1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 532.

307

IV. ADHIHNAPRAMIT
6. Temiyapaitacariya
288. Pun para yad homi ksirjassa atrajo
mgapakkhoti nmena temiyoti vadanti ma.
289. Soasitthisahassna na vijjati pumo tad1
ahorattna accayena nibbatto ahamekako.
290. Kicch laddha piya putta abhijta jutindhara
setacchatta dhrayitvna sayane poseti ma pit.
291. Niddyamno sayanavare pabujjhitvnaha tad
addasa paara chatta yenha niraya gato.
292. Sahadihassa me chatta tso uppajji bheravo
vinicchaya sampanno kadha2 ima mucissa.3
293. Pubbaslohit mayha devat atthakmin
sma disvna dukkhita tsu hnesu yojay.
294. Mpaicca4 vibhya blamato bhava sabbapina5
sabbo jano ocinyatu6 eva tava attho7 bhavissati.
295. Eva vuttyaha tass ida vacanamabravi8
karomi te na vacana ya tva9 bhaasi devate
atthakmsi me amma! Hitakmsi devate!
296. Tassha vacana sutv sgareva thala labhi
haho saviggamnaso tayo age adhihahi.

6. ojinyatu - Smu.
7. eva attho - katthaci.
8. mabruvi -N, katthaci.
9. ya ma - katthaci.

1. sad - Smu.
2. kathha - Smu, Pa.
3. muccissa - Machasa.
4. m paiccaya - Smu, Pa.
5. bahumata sappi - katthaci.

308

IV. S TON HO V QUYT NH:


6. Hnh ca v Hin Tr Temiya:1
288. Vo mt thi im khc na, khi ta l ngi con trai ca c
vua Ksi c tn l Mgapakkha, nhng mi ngi gi ta l Temiya.2
289. Khi y, mi su ngn phi tn (ca c vua) khng c c mt
ngi con trai (lun c con gi). Sau nhiu ngy m, ch mi mt
mnh ta c sanh ra.
290. (Vua) cha nui dng ta, ngi con trai yu qu, t c
mt cch kh nhc, c sanh ra vn ton, c thn tm sng lng,
trn chic ging c che chic lng mu trng.
291. Khi y, trong lc ang ng trn chic ging cao qu, ta thc
gic v nhn thy chic lng nht mu, ngha l ta s b i a ngc.
292. C ni s hi gh gm khi ln ta khi c nhn thy chic
lng. Ta i n quyt nh: Ta s c thot khi iu ny3
bng cch no?4
293. C v tin n trc y cng huyt thng vi ta5 c lng mong
mun iu tt p cho ta, sau khi nhn thy bn thn ta b au kh,
cn dn v ba thi :
294. Ch ra v khn ngoan, hy l k ngu si i vi tt c chng
sanh, hy lm cho mi ngi khinh khi; nh th s c s tt p
cho con.
295. Khi c ni nh vy, ta ni vi b y li ny: B tin i,
con s thc hnh theo li m b ch bo. M i, m c lng
mong mun iu tt p cho con. B tin i, b c mong mun
iu li ch cho con.
296. Sau khi nghe c li ni ca b y, ta th nhn nh l
n c t lin gia bin khi. Mng r, vi tm phn chn, ta
quyt nh ba iu:
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 538.
2. Vo ngy c B-tt c sanh ra, tri cn ma xung ton th vng
quc Ksi, nn c gi l Temiya (c m t), CpA. 216-7.
3. L thot khi vng quc xui xo ny, CpA. 218.
4. Dch theo kathha ima mucissa thay v kadha ...? (Khi no ta s ...?)
5. V ny ng trn chic lng y v l ngi m rut trong mt kip sng trc
y, CpA. 218

309

Khuddakanikye Cariypiakapi

Adhihnapramit

297. Mgo ahosi badhiro pakkho gati vivajjito


ete age adhihya vassna soasa1 vasi.
298. Tato me hatthapde ca jivha2 sotaca maddiya
annata me passitv klakati nindisu.3
299. Tato jnapad4 sabbe senpati purohit
sabbe ekaman hutv chaana anumodisu.5
300. Soha tesa mati sutv haho saviggamnaso
yassatthya tapo cio so me attho samijjhatha.
301. Nahpetv6 anulimpitv vehetv rjavehana
chattena abhisicitv7 kresu pura8padakkhia.
302. Sattha dhrayitvna uggate ravimaale
rathena ma nharitv srath vanamupgam.
303. Ekokse ratha katv sajjassa9 hatthamucito10
srath khaat ksu nikhtu pahaviy11 mama.12
304. Adhihitamadhihna tajjento13 vividhakra
nbhindi14 vatamadhihna bodhiy yeva kra.
305. Mt pit na me dess att me na ca15 dessiyo
sabbauta piya mayha tasm vatamadhihahi.
306. Ete age adhihya vassni soasi16 vasi.17
adhihnena samo natthi es me adhihnapramti.
Temiya18cariya chahama.
Adhihnapramit nihit.
11. pahaviya - Smu.
12. mama - Machasa.
13. tajjento - Smu;
gavajanto - katthaci.
14. nabhindivatamadhihna -Nn;
nabhinditamadhihna - Ma.
15. attnameva - N, katthaci.
16. soasa - katthaci.
17. ima gthaddha maramma potthakesu natthi.
18. temiya paita cariya - Smu.

1. vassni soasa - katthaci.


vassni soasi - Smu.
2. jivh - Machasa.
3. niddisu - Mu, N;
niddisu - Machasa.
4. pnapaa - Smu.
5. anumodisu - Machasa.
6. nhapetv - Machasa.
7. abhisicetva - katthaci.
8. pura - Machasa.
9. sajjissa - Machasa.
10. muccito - Machasa.

310

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Quyt nh

297. Ta l ngi cm, ic, qu qut, vic i li c t b. Ta


quyt nh cc iu ny v sng mi su nm.
298. Do , h xoa bp tay chn, li v mt ca ta. Sau khi nhn
thy khng c s khim khuyt ta, h ch bai l K bt hnh.
299. Sau , tt c dn chng trong x s, cc tng lnh qun i,
cc vin quan t t, tt c nht tr bng lng vic trut ph.
300. Sau khi nghe kin ca nhng ngi y, ta y tr nn
mng r, c tm tr phn chn. S kh hnh c th hin (bi
ta) v mc ch no th mc ch y ca ta c thnh cng.
301. Sau khi tm ra, xc du, i ln vng min, lm l ri
nc (cho ta), ri vi chic lng che h tin hnh vic i nhiu
vng quanh thnh ph.
302. Sau khi duy tr chic lng trong by ngy, n lc vng sng
ca mt tri hin ra, ngi nh xe a ta ra khi (thnh ph)
bng chic xe nga ri i v pha khu rng.
303. Sau khi dng chic xe mt khong trng, ngi nh xe
buc nga c rnh tay ri o ci h chn ta trong lng
t.
304. Trong khi nhiu nguyn nhn cc loi ang e da iu
quyt tm c khng nh, ta khng lm v vic tun th
c quyt nh vi l do ch l v qu v gic ng.
305. M cha khng c b ta ght b, bn thn cng khng c b ta
ght b, i vi ta qu v Ton Gic l yu qu; v th ta quyt
nh vic tun th.
306. Sau khi quyt nh cc iu ny, ta sng trong mi su
nm. Khng c ai bng (ta) v s quyt nh, iu ny l s ton ho
v quyt nh ca ta.
Hnh ca (c B-tt) Temiya l phn th su.
Dt s ton ho v quyt nh.
311

V. SACCAPRAMIT
7. Kapirjacariya
307. Yad aha kapi si nad kule darsaye
pito susumrena1 gamana na labhmiha.2
308. Yamhokse aha hatv ora3pra patmaha
tatthacchi sattu4 vadhako kumbhlo ludda5dassano.
309. Soma asasi6 ehti ahamemti7 ta vadi8
tassa matthakamakkamma parakule patihahi.
310. Na tassa alika bhaita yath vca aksaha
saccena me samo natthi es me sacca pramti.
Kapirjacariya sattama.

8. Saccatpasacariya
311. Punpara yad homi tpaso saccasavhayo
saccena loka plesi9 samagga janamaksahanti.
Saccapaitacariya ahama.

9. Vaapotakacariya
312. Punpara yad homi magadhe vaapotako
ajtapakkho taruo masapesi kulvake.
313. Mukhatuake10 nharitv mt posayat mama
tass phassena jvmi natthi me kyika bala.
6. sisi - Smu.
7. ahapemti - Machasa.
8. vadi - N, katthaci.
9. plemi - Smu.
10. tuenharitv - Smu, Pa.

1. susumrena - Machasa.
2. labhmaha - Smu.
3. or - Machasa.
4. satthu - N.
5. rudda - N, katthaci.

312

V. S TON HO V CHN THT


7. Hnh ca con Kh Cha:1
307. Vo lc ta l con kh sng trong hang b sng, ta b e da
bi con c su nn khng t c vic ra i.
308. Ti a im ta thng ng b bn ny ri nhy qua b bn
kia, ti ch y c con c su l k th, l k st th, c dng vc hung
tn.
309. Con c su thng bo vi ta rng: C vic i n. Ta ni
vi n rng: Ti ang i n, ri bc ln u ca n v
ng vng b bn kia.
310. iu c ni vi con c su khng phi l khng ng s
tht (v) ta hnh ng ng theo li ni. Khng c ai bng (ta) v
s chn tht, iu ny l s ton ho v chn tht ca ta.
Hnh ca con kh cha l phn th by.

8. Hnh ca o S Sacca:
311. Vo mt thi im khc na, khi ta l o s kh hnh tn gi
Sacca. Ta h tr th gian bng s chn tht; ta lm cho mi
ngi hp nht.
Hnh ca o s Sacca l phn th tm.

9. Hnh ca Chim Ct Con:2


312. Vo mt thi im khc na, khi ti Magadha, ta l con chim
ct con, cnh cha c mc, cn non nt, (nh) l ming tht
trong t.
313. (Chim) m tha (mi) li trong m v nui dng ta. Ta sng
cn do s tip xc vi chim m; ta khng c sc mnh thn.

1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 57.


2. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 35.

313

Khuddakanikye Cariypiakapi

Saccapramit

314. Savacchare gimhasamaye davaho1 padippati


upagacchati amhka pvako kahavattan.
315. Dhmadhma janitveva2 saddyanto mahsikh
anupubbena jhpento agg mamamupgami.
316. Aggivegabhay bht tasit mt pit mama
kulvake ma chahetv attna parimocayu.
317. Pde pakkhe pajahmi natthi me kyika bala
soha agatiko tattha eva cintesaha tad.
318. Yesha upadhveyya bhto tasitavedhito
te ma ohya pakkant katha me ajja ktave.
319. Atthi loke slaguo sacca soceyyanudday
tena saccena khmi saccakiriyamuttama.
320. vajjetv dhammabala saritv pubbako jine
saccabalamavassya saccakiriyamaksaha.
321. Santi pakkh apatan santi pd avacan3
mt pit ca nikkhant jtaveda paikkama.
322. Saha sacce kata mayha mah pajjalito sikh
vajjesi soasa karsni udakampatv4 yath sikh
saccena me samo natthi es me saccapramti.
Vaapotaka5cariya navama.

10. Maccharjacariya
323. Punpara yad homi maccharj mahsare
uhe suriyasantpe sare udaka khyatha.6
324. Tato kk ca gijjh ca bak7 kualasenak
bhakkhayant div ratti macche upanisdiya.
5. vaakarja cariya - Pa.
1. vanadho - Machasa;
6. khyyatha - Machasa;
davadhho - N.
khyetha - Smu.
2. dhuma dhma iti eva -Machasa.
7. kak - Machasa.
3. avajan - Smu, katthaci.
4. udakampatet - N.

314

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Chn Tht

314. Trong nm vo ma nng, c nn chy rng bc pht. Ngn la


cun khi en tin v hng chng ti.
315. Ngn la ln lao trong lc go tht to ra lung khi ny
cun khi n. Trong khi ln lt lm pht chy, ngn la tin n
gn ta.
316. Lo s v s t ca ngn la, m cha ca ta tr nn kinh hi,
hong ht, b ri ta li trong t v gii thot cho bn thn.
317. Ta ra sc hai chn, hai cnh; ta khng c sc mnh thn. Ta
y khng i c. Khi y ti ni y, ta suy ngh nh vy:
318. B kinh hi, hong ht, run s, ta c th chy n gn cha m,
nhng h b ri ta v tu thot. Ta nn hnh ng nh th no
ngy hm nay?
319. c hnh ca gii, s chn tht, s trong sch, lng bi mn
hin hu trn i; vi s chn tht y, ta c th hin hnh ng
chn tht ti thng.
320. Ta hng v sc mnh ca Gio Php, tng nh n cc
ng Chin Thng1 trc y, v nng ta vo sc mnh ca s
chn tht, ta th hin hnh ng chn tht rng:
321. C cnh khng th bay, c chn khng th i. M cha la
khi, la i hy lui i.
322. Vi s chn tht c thc hin bi ta, ngn la chy rc to
ln li tr li mi su karsa,2 ging nh ngn la gp phi
nc. Khng c ai bng (ta) v s chn tht, iu ny l s ton ho
v chn tht ca ta.
Hnh ca chim ct con l phn th chn.

10. Hnh ca Vua C:3


323. Vo mt thi im khc na, khi ta l vua ca loi c trong ci
h rng ln. V nc trong h b kh cn vo ma nng, di s
t chy ca nh mt tri.
324. Do , cc con qu, cc con diu hu, cc con c, cc con chim
ng v chim p xung, n cc con c ban ngy ln ban m.4
1. Jina (ng Chin Thng) cng l danh hiu cp n c Pht.
2. karsa l n v o din tch.
3. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 75.
4. Lc ny, h b cn nc, cc con c nm trong cc bi bn ri rc y,
CpA. 237.

315

Khuddakanikye Cariypiakapi

Saccapramit

325. Eva cintesaha tattha saha thi pito


kena nukho upyena ti dukkh pamocaye.
326. Vicintayitv dhammattha sacca addasa passaya
sacce hatv pamocesi tna ta atikkhaya.
327. Anussaritv saddhamma1 paramattha vicintaya
aksi saccakiriya ya loke dhuvasassata.
328. Yato sarmi attna yato pattosmi viuta
nbhijnmi sacicca ekapa vihisita2
etena saccavajjena pajjunno abhivassatu.
329. Abhitthanaya pajjunna nidhi kkassa nsaya
kka sokya rundhehi3 macche sok pamocaya.
330. Sahakate saccavare pajjunto4 cbhigajjiya
thala ninnaca prento khaena abhivassatha.
331. Evarpa saccavara katv viriyamuttama
vasspesi mahmegha5 saccatejabalassito
saccena me samo natthi es me saccapramti.
Maccharjacariya dasama.

11. Kahadpyanacariya
332. Punpara yad homi kahadpyano is
paro pasavassni anabhirato cari6 aha.
333. Na koci eta jnti anabhiratimana mama
aha7 kassaci ncikkhi arati me carati8 mnase.
334. Sabrahmacr maabyo9 sahyo me mah is
pubbakammasamyutto slamropaa labh.
5. vasspesimaha megha Machasa.
6. cariya - katthaci; cari - N.
7. ahampi - katthaci, N.
8. aratimeratimnasa - katthaci;
arati merati mnase - N.
9. maabbo - katthaci.

1. sata dhamma - Machasa.


2. ekapapi hisita N, Machasa;
ekapampi hisita - Smu.
3. randhehi - Machasa.
4. cagigajjiya - N;
abhigajjiya - katthaci.

316

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Chn Tht

325. Ti ni y, cng vi cc thn quyn ta b p bc, v ta suy


ngh nh vy: Vy th bng cch no ta c th gii thot cho
thn quyn khi kh au?
326. Sau khi xem xt ngha ca cc php, ta nhn ra s chn
tht l ni nng ta. Cn c vo s chn tht, ta ci b thm ha
b dit chng y cho cc thn quyn.
327. Sau khi hi tng v thin php, ta suy nghim v chn l
tuyt i. Ta th hin hnh ng chn tht l php bn vng v
thng cn th gian rng:
328. K t lc ta nh c v bn thn, k t khi ta t n s
hiu bit, ta khng bit n vic c hm hi du ch mt sanh
mng.1 Do li ni chn tht ny, xin Thn My2 hy ma xung.
329. Hi Thn My, hy vang ln ting sm, hy lm tiu tan kho
lng d tr ca loi qu,3 hy vy hm loi qu bng s bun
ru, hy gii thot loi c khi ni phin mun.
330. ng lc vi s chn tht cao qu c th hin, Thn My
gm ln ting sm v trong giy lt ma xung, lm trn ngp
vng t lin v trng thp.
331. Sau khi th hin s tinh tn tt nh l php chn tht cao qu
c hnh thc nh th, (c s) tin cy vo nng lc v uy quyn ca s
chn tht, ta lm cho m my ln ma xung. Khng c ai
bng (ta) v s chn tht, iu ny l s ton ho v chn tht ca ta.
Hnh ca vua c l phn th mi.

11. Hnh ca (c B-tt) Kahadpyana:4


332. Vo mt thi im khc na, khi l v n s Kahadpyana, ta
sng khng c hoan h hn nm mi nm.
333. Khng ai bit tm khng hoan h ny ca ta. Ta khng ni
ra vi ai c v s khng hoan h din tin trong tm ca ta.
334. B-la-mn Maabya, bn ca ta, l mt v i n s b th
lnh (hnh pht) cm cc nhn do tr qu ca nghip qu kh.5
1. Dch theo cu vn Pi phn cc ch.
2. Dch theo Ch Gii ... pajjuno megho abhivassatu, CpA. 238.
3, 5. Xem thm phn Ph Ch trang 334.
4. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 444.

317

Khuddakanikye Cariypiakapi

Saccapramit

335. Tamaha upahahitvna rogyamanuppayi1


pucchitvna gachi2 ya mayha sakamassama.
336. Sahyo brhmao mayha bhariya3 dya puttaka
tayo jan samgantv4 gachu phungata.
337. Sammodamno tehi5 saha nisinno sakamassame
drako vaamanukkhipa sivisamakopay.
338. Tato so vaagata magga anve6santo kumrako
sivisassa hatthena uttamaga parmas.
339. Tassa masane kuddho sappo visabalassito
kupito paramakopena aasi7 draka khae.
340. Saha daho sivisena8 drako papati bhmiya
tenha dukkhito si mama vhasi ta dukkha.
341. Tyha asssayitvna dukkhite sokasallite
pahama ksi9 kiriya agga sacca varuttama.
342. Satthamevha pasannacitto
puatthiko acari brahmacariya
athpara yacarita mamayida
vassni pasa samdhikni.10
343. Akmako vhi11 aha carmi etena saccena suvatthi hoti
hata visa jvatu yaadatto.
344. Saha sacce kate mayha visavegena vedhito
abujjhitvna vuhsi rogo csi mavo
saccena me samo natthi es me saccapramti.
Kahadpyanacariya ekdasama.
6. anne santo - N.
7. adasi - N, katthaci.
8. ativisena - N, katthaci.
9. aks - Machasa.
10. samdhikki - N.
11. akma kevha - Machasa.

1. manuppayi - n, katthaci.
2. gaji - N, katthaci.
3. bhriya - katthaci;
ariya - Machasa.
4. sam - Machasa.
5. teti - N; bhariyamdya - N.

318

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Chn Tht

335. Ta chm sc v phc hi sc khe cho v y. Sau khi co


t, ta tr v li chn n c ca mnh.
336. Ngi bn B-la-mn ca ta a v v a con trai nh n.
Ba ngi cng i v i n vi t th ca nhng ngi khch.
337. Trong lc ta ang ngi ti chn n c ca mnh chuyn tr vi
nhng ngi y, a b trai nm tri banh v lm cho lm con rn
c nc c gin d.
338. Sau , trong lc di theo l trnh di chuyn ca tri banh, a
b trai y chm bn tay vo u ca con rn c.
339. Do s ng chm ca a b, con rn tr nn gin d. li
vo sc mnh ca nc c, b bc bi vi s bc bi cng tt, con rn
ngay lp tc cn a b.
340. Khi b cn bi con rn c, a b ng xung trn nn t.
V iu y, ta tr nn au bun; ni bun au y tc ng n
ta.
341. Sau khi an i h (l nhng ngi) ang b au kh, ang b mi
tn su mun, ta th hin hnh ng chn tht tt nh cao qu
ti thng ln u tin rng:
342. L ngi mong mi phc thin, ta thc hnh Phm hnh
vi tm tn thnh ch c by ngy. T v sau, Phm hnh ca
ta l nm mi nm v thm na.
343. Ta thc hnh (Phm hnh) khng c nhit tnh, ch qua ngy.
Do li ni chn tht ny, hy c c s tt lnh, cht c hy
c tiu tr, v Yaadatta1 hy sng.
344. Vi s chn tht ca ta c th hin, a b B-la-mn b
run ry bi sc mnh ca nc c c tnh li, ng ln,
khng tt bnh. Khng c ai bng (ta) v s chn tht, iu ny l s
ton ho v chn tht ca ta.
Hnh ca (c B-tt) Kahadpyana l phn th mi mt.
1. Tn ca a b trai, CpA. 245.

319

Khuddakanikye Cariypiakapi

Saccapramit

12. Sutasomacariya
345. Punpara yad homi sutasomo mahpat
gahito porisdena brhmae sagara1 sari.
346. Khattiyna ekasata vuitv karatale2
ete sampamilpetv yaatthe upanay3 mama.
347. Apucchi4 ma porisdo kintva icchasi nissaja.5
yathmati te khmi yadi me tva punehisi.
348. Tassa paissuitvna6 pahe gamana mama
upgantv pura ramma rajja nydayi tad.
349. Anussaritv saddhamma7 pubbaka jinasevita
brhmaassa dhana datv porisda upgami.
350. Natthi me sasayo tattha ghtayissati8 v na v
saccavcnurakkhanto jvita cajitumupgami
saccena me samo natthi es me sacca pramti.
Sutasomacariya dvdasama.
Saccapramit nihit.
--ooOoo--

5. nissajja - Machasa.
6. paisuitv - Machasa.
7. sata dhamma - Machasa,
N - katthaci.
8. ghtayissmi - N.

1. sakhakra - N, katthaci.
2. karatale - katthaci;
karattale - Machasa.
3. upanmay - katthaci.
4. pucchi - Smu.

320

Tiu B Kinh - Hnh Tng

S Ton Ho v Chn Tht

12. Hnh ca (c B-tt) Sutasoma:1


345. Vo mt thi im khc na, khi ta l c vua Sutasoma. B bt
gi bi Porisda (k n tht ngi), ta nh li li ha vi v B-lamn.
346. Sau khi x dy lng bn tay ca mt trm v St--l ri (treo
ln) phi kh h, k y a ta i nhm mc ch t thn.
347. K n tht ngi hi ta rng: C phi ngi mong mun vic
ci tri? Ta s lm theo thch ca ngi nu ngi cn quay tr li.
348. Vo lc y, sau khi ha hn i vi cu hi ca k (n tht
ngi) y v vic tr li ca ta, ta i n thnh ph trng l v
chi t vng quc.
349. Sau khi tng nh n Chnh Php c thc hnh bi cc
ng Chin Thng thi qu kh, ta trao li ti sn cho v B-lamn v i n gp k n tht ngi.
350. Trong trng hp y, khng c s phn vn ta v vic k y s
git hay khng (git). Trong khi bo v li ni chn tht, ta i n
bung b mng sng. Khng c ai bng (ta) v s chn tht, iu
ny l s ton ho v chn tht ca ta.
Hnh ca (c B-tt) Sutasoma l phn th mi hai.
Dt s ton ho v chn tht.
--ooOoo--

1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 537.

321

VI. METT PRAMIT


13. Suvaasmacariya
351. Smo yad vane si sakkena abhinimmito
pavane shabyagghehiva mettya-m-upanmayi.
352. Shabyagghehi dphi acchehi mahisehi1 ca
pasadamigavarhehi parivretv vane vasi.
353. Na ma koci uttasati, napiha bhymi kassaci,
mettbalenupatatthaddho rammi pavane tadti.
Suvaasmacariya terasama.

14. Ekarjacariya
354. Punpara yad homi ekarjti vissuto
parama sla adhihya2 passmi mahmahi.
355. Dasakusalakammapathe vattmi anavasesato
cathi sagahavatthhi sagahmi3 mahjana.
356. Eva me appamattassa idhaloke parattha ca
dabbaseno upgantv acchindanto pura mama.4
357. Rjpajve nigame sabalahe sarahake.5
sabba hatthagata katv ksuya nikha mama.
358. Amaccamaala rajja phta antepura mama
acchinditvna gahita piya puttava passaha
mettya me samo natthi es me mettpramti.
Ekarjacariya cuddasama.
Mett pramit nihit.

1 mahisehi ca - Machasa.
2 paramasla madhiahya - N;
paramasla adhihya - Smu.

3 sagahmi - Machasa.
4 pura mama - Smu.
5 saralahake - N.

322

VI. S TON HO V T I:
13. Hnh ca (c B-tt) Suvaasma:1
351. Vo lc ta l Sma trong khu rng c (Cha Tri) Sakka
ha hin ra. trong khu rng ln, ta ri tm t i n cc loi s
t v cp.
352. Ta sng trong khu rng, c quy qun xung quanh bi
cc loi s t, cp, beo, gu, tru rng, nai m, v heo rng.
353. Khng loi th no e ngi ta, ta cng khng s hi loi th no.
Lc by gi, c duy tr nh vo nng lc t i, ta hng th trong
khu rng ln.
Hnh ca (c B-tt) Suvaasma l phn th mi ba.

14. Hnh ca (c B-tt) Ekarja:2


354. Vo mt thi im khc na, khi ta c ni ting (vi tn) l
Ekarja. Ta pht nguyn v gii hnh ti cao v cai qun tri
t to ln.3
355. Ta thc hnh v thp thin nghip o khng thiu st. Ta
thu phc m ng dn chng bng bn php tip .
356. Trong lc ta ang tinh tn nh th v li ch i ny v th
gii khc, Dabbasena4 tin n chim c thnh ph ca ta.
357. Sau khi thc hin vic thu tm tt c gm c nhn s ca c
vua, cc th dn, cng vi qun i, v cc c dn ca x s, (v y)
chn ta trong ci h.
358. (V y) chim ot qun thn, vng quc thnh vng, v
hu cung ca ta. Ta nhn thy chnh a con trai yu du ang b
bt i. Khng c ai bng (ta) v t i, iu ny l s ton ho v t i
ca ta.
Hnh ca (c B-tt) Ekarja l phn th mi bn.
Dt s ton ho v t i.
1. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 540.
2. Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 303.
3. cai qun vng t rng ln vng quc Ksi ba trm do-tun, CpA. 264.
4. Dabbasena l c vua x Kosala, CpA. 264.

323

VII. UPEKKHPRAMIT
15. Mahlomahasacariya
359. Susne seyya kappemi chavahika upanidhya ha1
gomaal2 upgantv rpa dassenti nappaka.3
360. Apare gandhaca mlaca4 bhojana vividha bahu
upyannyupanenti hah saviggamnas.
361. Ye me dukkha upadahanti ye ca denti sukha mama
sabbesa samako homi daykopo5 na vijjati.
362. Sukhadukkhatul bhto yasesu ayasesu ca
sabbattha samako homi es me upekkh pramti.
Mahlomahasacariya paarasama.
Upekkh pramit nihit.
--ooOoo--

UDDNA GTH
363. Yudhajayo somanasso ayoghara bhisenaca
soanando6 mgapakkho kapirj7 saccasavhayo.
364. Vaako maccharj ca kahadpyano isi
sutasomo puna si smoca ekarjahu
upekkh pram si iti vutta mahesin.
365. Eva bahuvidhi dukkha sampatti ca8 bahuvidh9
bhav bhave anubhavitv patto sambodhimuttama.
366. Datv dtabbaka dna sla pretv asesato
nekkhamme10 prami gantv patto sambodhimuttama.
5. dayakopo - N.
6. soadao - N.
7. kapirja - N.
8. sampattica - Machasa.
9. bahuvidha - Machasa, katthaci.
10. nekkhamma - Machasa.

1. upanidh - Machasa;
javahi upadhyaha gmaal Machasa.
2. upaganatv - nMachasa.
3. dassenta nappaka - Pa.
4. gandhamla bhuca - Machasa.

324

VI. S TON HO V HNH X:


15. Hnh ca (c B-tt) Mahlomahasa:1
359. Ta nm trong bi tha ma ta vo b xng ngi cht. m
tr con nh qu i n v ph din hnh thc (khuy ri)
khng phi l t.
360. Cc a khc mng r, vi tm tr phn chn, mang li cc qu
tng l hng thm, vng hoa, v v s thc phm cc loi.
361. Ta u bnh ng i vi tt c nhng ai gy ra kh au cho ta
cng nh nhng ai em li cho ta an lc; thng v gin u khng
c bit n.
362. L thng bng gia an lc v kh au, gia cc danh thm v
nhng ting xu, ta u bnh ng trong mi trng hp; iu ny l
s ton ho v hnh x ca ta.
Hnh ca (c B-tt) Mahlomahasa l phn th mi lm.
Dt s ton ho v hnh x.
--ooOoo--

BI K TM TT:
363. Chuyn Yudhajaya, chuyn Somanassa, chuyn Ayoghara
(ngi nh st), v chuyn Bhisa, chuyn Soa v Nanda, chuyn
Mgapakkha (Temiya), chuyn con kh cha, v chuyn v (o s)
tn Sacca.
364. Chuyn chim ct con, v chuyn vua c, chuyn n s
Kahadpyana, li na ta l Sutasoma, Sma, v Ekarj, v
c s ton ho v hnh x; nh th c thuyt ging bi v i
n S.
365. Sau khi kinh nghim kh au di nhiu hnh thc v thnh
cng vi nhiu th loi ln ti sanh ny n ln ti sanh khc nh
th, ta t n qu v Ton Gic ti thng.
366. Sau khi b th nhng g cn c b th, sau khi lm vin mn
gii hnh khng thiu st, sau khi t n s ton ho v xut ly, ta
t n qu v Ton Gic ti thng.
1. C th lin quan n Chuyn Tin Thn c Pht, cu chuyn 94.

325

Khuddakanikye Cariypiakapi

Upekkhpramit

367. Paite paripucchitv viriya katvna muttama.1


khantiy prami gantv patto sambodhi muttama.
368. Katv dahamadhihna saccavvnurakkhiya2
mettya prami gantv patto sambodhimuttama.
369. Lbhlbhe yasyase sammnanvamnane
sabbattha samako hutv patto sambdhi muttama.
370. Kosajja bhayato disv viriyrambhaca khemato
raddhaviriy hotha es buddhnussan.3
371. Vivda bhayato disv avivdaca khemato
samagg sakhil hotha es buddhnussan.4
Yudhajayavaggo tatiyo.
--ooOoo-Ittha suda bhagav attano pubbacariya sambhvayamno
buddhpadniya nma dhammapariyya abhsitthti.
Cariypiakapi samatt.5
--ooOoo--

4. buddhnassan-aha - Smu.
5. cariy piaka nihata - katthaci.

1. uttama - Smu.
2. rakkhiy - N.
3. buddhna ssan-aha - Smu.

326

367. Sau khi vn hi cc bc hin tr, sau khi th hin s tinh


tn ti thng, sau khi t n s ton ho v nhn ni, ta t
n qu v Ton Gic ti thng.
368. Sau khi thc hnh s quyt nh vng chc, sau khi h tr
li ni chn tht, sau khi t n s ton ho v t i, ta t
n qu v Ton Gic ti thng.
369. i vi li lc v khng li lc, i vi danh thm v ting xu,
i vi s knh trng v ch bai, sau khi l bnh ng trong mi
trng hp, ta t n qu v Ton Gic ti thng.
370. Sau khi thy c s bing nhc l nguy him v vic khi s
tinh tn l an ton, hy n lc tinh tn; y l li gio hun ca ch
Pht.
371. Sau khi thy c s tranh ci l nguy him v s khng tranh
ci l an ton, hy hp nht, thn thin; y l li gio hun ca ch
Pht.
372. Sau khi thy c s d dui l nguy him v s khng d dui
l an ton, hy tu tp o l tm chi phn; y l li gio hun ca
ch Pht.1
Phm Yudhajaya l th ba.
--ooOoo- y, trong khi trnh by v phm hnh qu kh ca bn thn, c
Th Tn thuyt ging v bn th ca Gio Php c tn l
Buddhpadniya.2
Hnh Tng c y .
--ooOoo--

1. Cu k 372 khng c Tng Tch Lan, nhng c thy Tng Thi, Min in,
Anh:
Pamda bhayato disv, appamdaca khemato
bhvethahagika magga es buddhnussan.
2. Buddhpadniya l ti c thuyt ging, l ti c trnh by c lin
quan n cng hnh kh lm thuc thi xa xa ngha l vic lm qu kh ca ch
Pht, CpA. 335.

327

PH CH:
--ooOoo--

Pht S - Buddhavasa:
- (Trang 3) Thi im c Pht thuyt ging Buddhavasa - Pht S: Vo
ma an c ma th nht, c Pht ng vn nai, Isipitana (Bras) v
t 5 v Aakoaa (Kiu Trn Nh). Sau khi ma ma chm dt,
c Pht i n Uruvel v trong ba thng ti ni y t nhm
mt ngn o s tc bn ca ba anh em Kassapa. Sau , Ngi ng n
thnh Rjagaha (Vng X) v tr y hai thng. Nh vy, nm thng
tri qua v ma lnh hon ton chm dt. Lc y, s gi ca c vua
Suddhodana (Tnh Phn) l Kudyi i n gp c Pht nhn li
thnh mi. V trong thng Phagguna (thng 2 hoc 3 Dng Lch), c
Pht suy ngh n vic tr v thnh Kapila. Thi gian di chuyn ca c
Pht t thnh Rjagaha n thnh Kapila l hai thng. Ti , c Pht
th hin song thng v thuyt ging bi kinh ny (BvA. 3-4).
- (Trang 21, cu k 1) Bn a-tng-k v mt trm ngn kip (kappe ca
satasahasse ca caturo ca asakhiye):
V nh ngha ca t a-tng-k (asakheyya), a s cc ti liu gii
thch u cho trch dn Aguttaranikya - B Tng Chi: Ny cc Tkheo, c bn v lng ca kip (kappassa asakheyyni) ny. Th no l
bn? 1/- Khi kip chuyn thnh, ny cc T-kheo, tht khng d g c
tnh c bao nhiu nm nh vy, c nhiu trm nm nh vy, c nhiu
ngn nm nh vy. C nhiu trm ngn nm nh vy. 2/- Khi kip
chuyn thnh v dng li, ny cc T-kheo, tht khng d g c tnh nh
vy. 3/- Khi kip chuyn hoi, ny cc T-kheo, tht khng d g c tnh
c nhiu nm nh vy ... nh vy. 4/- Khi kip chuyn hoi v dng li,
ny cc T-kheo, tht khng d g c tnh ... nh vy. Ny cc T-kheo, c
bn v lng ca kip ny.1 Theo nh ngha ny, asakheyya (a-tngk) l mt n v o thi gian v bn asakheyya (a-tng-k) thnh, tr,
hoi, khng s to thnh mt kappa (kip). Theo ng cnh ca
Buddhavasa, nh ngha asakheyya (a-tng-k) nh trn xem khng
c thch hp lm. Trong ng cnh ny, bn thn chng ti ngh rng
asakheyya c th l con s m theo ngha n thun ca asakheyya l

Kinh Tng Chi, Chng IV Bn Php, XVI Phm Cc Cn, (VI) Kip. Li dch Vit ca
HT. Minh Chu (hnh thc trnh by c sp xp li).

329

Ph Ch

mt con s rt ln khng th m c.1 V li gii thch chng ti tm


thy khng phi BvA. m CpA. vi li gii thch ca Ch Gii S
Dhammapla: y, asakheyya l khng c kh nng m, khng
th tnh m c, c ngha l vt qu s tnh m. Ngi
Dhammapla cn gii thch r thm: ngha y l bn ln khng th
m c (bn a-tng-k) ca cc i kip cng thm mt trm ngn i
kip (trang 12). Nh vy bn a-tng-k cng thm mt trm ngn l
mt con s c gi tr v cng ln.
Kip (kappa) l n v tnh thi gian, l i kip (mahkappa), khng
phi kip ca tui th (yukappa) (BvA. 65). Nh th, thi gian ko di
ca mt kip s l bao lu? Ch Gii S Dhammapla trch dn li c
Pht gii thch cho cc t khu rng: Mt kip (kappa) l khng th tnh
chng y nm, hoc chng y trm nm, hoc chng y ngn nm, hoc
chng y trm ngn nm (CpA. 11). Trong Samyuttanikya, c Pht
cho v d khi gii thch vn ny: V nh, ny T-kheo, c mt hn ni
ln, mt do tun b di, mt do tun b rng, mt do tun b cao,
khng c khe h, khng c l hng, mt tng thun c. Ri mt
ngi n, c sau mt trm nm li lau hn y mt ln vi tm vi
ksi. Ny T-kheo, hn ni ln y c lm nh vy c th i n
on tn, on dit mau hn l mt kip. Hoc V nh, ny T-kheo,
c mt thnh bng st, di mt do tun, rng mt do tun, cao mt do
tun, cha y ht ci cao nh chp khn u. Mt ngi t ni ch y,
sau mi trm nm ly ra mt ht ci. Ny T-kheo, ng ht ci y
c lm nh vy, c th i n on tn, on dit mau hn l mt
kip.2 Nh vy, khong thi gian ko di ch ring ca mt kip thi cng
vt qu kh nng suy ngh ca con ngi.
- (Trang 25, cu k 29) Nm iu sai tri ca ng kinh hnh l: cng
khng bng phng, cy mc bn trong, lp dy, qu cht hp, qu rng.
ng kinh hnh nn di 60 ratana, rng 1.5 ratana (15 mt v 37.5 cm)
(BvA. 75-6).
- (Trang 25, cu k 29) Tm c tnh ca thng tr l: tm c nh tnh,
thanh tnh, trong sng, khng bn nh, dt khi ty phin no, trng thi
nhu nhuyn thch hp cho hnh ng, vng vng, bt ng (BvA. 76).
- (Trang 25, cu k 30) Chn iu sai tri ca vic s dng tm vi chong
l: c gi tr, trng thi ph thuc vo ngi khc, mau d khi s dng v
khi b d phi git ri nhum mu li, trng thi sn c do s dng v khi
b sn c phi mng v li, kh t c khi tm cu, khng thch hp cho
1

Concise Pli-English Dictionary ca ngi A. P. Buddhadatta ghi l khng th m


c, l con s m ln nht c ghi vi 141 con s khng (tr. 37).
2
Tng ng tp II: Thin Nhn Duyn, Chng IV: Tng ng V Th (Anamatagga), I.
Phm Th Nht V. Ni, VI. Ht Ci. Li dch Vit ca HT. Minh Chu.

330

Ph Ch

v xut gia lm n s, c ph bin i vi cc k th nghch v phi lo


gn gi khi b trm cp, l trang sc khi mc vo, c dc vng ln
lao khi mc i ng (BvA. 76).
- (Trang 25, cu k 30) Mi hai c tnh ca vic mc y phc v cy l: c
gi tr thp, khng ph thuc vo ngi khc, c th t tay lm ly, khi b
sn c do s dng khng cn phi may v, khng phi s trm cp, d
dng thc hin khi c nhu cu, thch hp cho v xut gia lm n s, khng
c xem l vt trang sc, c c mun nh nhoi v y phc, trng thi
thoi mi lc s dng, v cy t c d dng, trng thi thn nhin khi y
phc v cy b mt (BvA. 76-7).
- (Trang 25, cu k 31) Tm iu sai tri ca vic c ng ngi nh l:
thnh tu do nhiu cng sc, vic thng xuyn quan tm n, c, l, t
st, v.v..., thc gic vo ban m ngh rng: Ch ng b c k khin tm
khng nh, c th yu ui v c ngn cch vi thi tit nng lnh,
nguyn nhn ca vic che giu iu b ch trch (v ngh rng): i vo
nh ri c th lm bt c iu g xu xa, vic gn gi ca ci (ngh rng):
Ci ny l ca ta, c ngi cng sng chung trong nh, c nhiu s
chung ng vi cc loi rn rp, b cht, thn ln, v.v... (BvA. 77).
- (Trang 25, cu k 31) Mi c tnh ca vic ng ci cy l: t b bn
rn, (ngh rng): Ch vic i n ri c ng, khng phm ti li do d
dng t c, thng xuyn sanh khi s ngh tng v v thng khi
nhn s bin i hnh thc ca l cy, khng bn xn v ch ng, khng
thun tin lm vic xu xa (ngh rng): B xu h trong khi lm iu xu
xa ni y, khng phi gn gi, sng chung vi ch thin, vic t b mi
che, an lc trong vic th dng, khng lo lng khi i n mi ni v vic d
dng c c ch ng gc cy (BvA. 77).
- (Trang 31, cu k 58): y l li gii by c th v nhng iu kin u
tin cn phi c ca mt v B Tt t c s ch nguyn
(vykaraa) v vic chc chn c thnh tu qu v Pht Ton Gic
trong ngy v lai: Trc ht, v B Tt phi c s pht nguyn ban u
(abhinhra), v li pht nguyn ban u ch c hiu qu khi no v B Tt
hi tm iu kin: 1/- Bn thn l loi ngi, 2/- L ngi nam thnh
tu nam cn, 3/- C chng t (c kh nng chng c qu v A-la-hn
trong kip sng y), 4/- Nhn thy bc o S (phi sanh vo lc v Pht
ang cn ti tin), 5/- L v xut gia (sng i n s), 6/- Hi c hnh
(chng c v thin v thn thng), 7/- C hnh ng hng thng (n
v Pht ng thi), 8/- V c lng c mun theo ui thc hnh hnh
nguyn (Chng I: cu k 58). V B Tt cn phi th hin hnh ng
hng thng (adhikra) n c Pht ng thi v c v Pht y ch
nguyn (I: 59-69). K n, v B Tt cn qun xt v bn thn (I: 79-80)
331

Ph Ch

v cc php tu tp cn phi thc hnh t n qu v Pht cao qu (I:


115-165) l: Trong thi gian di ng ng k tip, tri qua khng bit l
bao nhiu kip sng tri ni lun hi, v B Tt cn phi t n s ton
ho v mi php (10 php ba-la-mt) l: b th, tr gii, xut ly, tr tu,
tinh tn, nhn ni, chn tht, quyt nh, t i, v hnh x . Hn na, mc
ca s thc hnh mi php ny l v B Tt phi t n s ton ho
ti thng (paramatthapram) l sn sng hy sinh mng sng bn thn
hon thnh php ton ho y.
- (Trang 31, cu k 64): Cc v Pht gic ng ti gc cy no, ging cy
y c gi l cy B (bodhirukkha), ngha l cy ca s Gic Ng (B
l t dch m ca bodhi c ngha l tr gic ng). Nh vy, nn hiu
rng tn gi cy B l tn gi chung, cn mi ci cy B ca tng v
Pht u c tn gi ring. V d c Pht Thch Ca chng ng Pht Qu
di ci cy c tn l Assattha, c Pht Dpakara l ci cy tn
Pipphal, c Pht Koaa l ci cy Sl, v.v...
- (Trang 57, cu k 12): L Pavra thng c tin hnh vo ngy rm
thng 9 m lch sau khi hon tt ba thng an c ma ma. Cc v t
khu t hi li v thnh cu hi chng ch dy v nhng iu Gii Lut m
cc thnh vin ca hi chng nhn thy, nghe c, hoc c hoi nghi
v bn thn v thnh cu vi phm trong thi gian qua.
- (Trang 115, cu k ) Mi bn tr tu ca v Pht gm c 8 tr v o Qu
v su tr khng ph thng n cc Thinh Vn l: tr bit c khuynh
hng ng ngm ca chng sanh (saynusayaa), tr bit c
nng lc ca ngi khc (indriyaparopariya-a), tr th hin song
thng (yamakapihriyaa), tr th nhp i bi (mahkarusampattia), tr ton tri (sabbautaa), tr khng chng
ngi (anvaraaa) (BvA. 185).
- (Trang 123, cu k 2): S phn loi ca kappa (kip): C hai loi kappa
(kip):
1/ Sua-kappa (kip trng khng) tc l kip khng c c Pht
Ton Gic, c Pht c Gic, hoc v Chuyn Lun Vng xut hin,
ngha l kip khng c nhng nhn vt c c hnh sanh ln.
2/ V a-sua-kappa (kip khng trng khng) l c nm hng: srakappa (c mt v Pht Ton Gic xut hin), maa-kappa (c hai ...),
vara-kappa (c ba ...), sramaa-kappa (c bn ...), v bhadda-kappa
(c nm v Pht Ton Gic xut hin); nhiu v Pht hn na trong mt
kip l khng c.
- (Trang 241-243, chng 26): Th t ca 28 v Pht sp xp theo cc
kappa (kip) c trnh by nh sau:
332

Ph Ch

Sramaa-kappa: C bn v Pht l Tahakara, Medhakara, Saraakara, v Dpakara


Sra-kappa: Mt v Pht l Koaa
Sramaa-kappa: Bn v Pht l Magala, Sumana, Revata, Sobhita
Vara-kappa: Ba v Pht l Anomadass, Paduma, Nrada
Sra-kappa: Mt v Pht l Padumuttara
Maa-kappa: Hai v Pht l Sumedha, Sujta
Vara-kappa: Ba v Pht l Piyadass, Atthadass, Dhammadass
Sra-kappa: Mt v Pht l Siddhattha
Maa-kappa: Hai v Pht l Tissa, Phussa
Sra-kappa: Mt v Pht l Vipass
Maa-kappa: Hai v Pht l Sikh, Vessabh
Bhadda-kappa: Nm v Pht l Kakusandha, Kogamana, Kassapa,
Gotama, v c Pht Metteyya vo thi v lai.
--ooOoo--

Hnh Tng - Cariypiaka:

- (Trang 283, cu k 167): dhammiko (ngi nghim tc) c gii thch


l dhammacr (ngi hnh php) (CpA. 126). K , dhammacr c
gii thch l ngi thc hnh thp thin nghip o nh l b th, tr gii,
v.v... v khng thc hnh iu sai tri du l nh nhen (CpA. 129-30).
- (Trang 283, cu k 170): Ngi luyn rn ny hnh h ta v cng tn bo
v khng bit ta thn lc ca ta. Khi ni cn gin d, ta ngh rng: Vy
th ta s ph by thn lc ca ta i vi g ny. Cho du ch l mt s suy
xt, nhng nu nh ta th hin nng lc ca tm th g y b phn tc
tng t nh mt nm bi phn (CpA. 130).
- (Trang 291, cu k 211): c B-tt bo dng cc t st t trn
u ca v B-la-mn ri cho v y li xung v ng trong nc. Khi
mt tri mc ln th v B-la-mn hp xung, u chm trong nc. Cn
cc t st (thay th ci u) trn mt nc b mt tri lm v tan
thnh by mnh (CpA. 159).
- (Trang 303, cu k 264): c B-tt c nui ln ln trong ngi nh
ln hon ton bng st c xy dng theo hnh thc gian nh hnh t
gic nhm mc ch ngn nga cc tai ha do phi nhn. Hai ngi anh trai
ca c B-tt b con n D-xoa n tht lc mi sanh ra (CpA. 195-6).
333

Ph Ch

- (Trang 317, cu k 329): Kho lng d tr m ch n cc con c ang


vng trong bn. Nu tri ma lm y nc trong h th kho lng
d tr ca loi qu s b tiu tan (CpA. 238-9).
- (Trang 317, cu k 334): Trong thi qu kh, tin thn v ny dng
mt mnh g mun m xuyn qua con rui, CpA. 243.
--ooOoo--

Cc n v o lng
koi
hattha
ratana
yojana
gvuta
doa
nli

= 1o triu, n v o s lng.
= 0.5 mt, n v o chiu di tnh theo cnh tay.
= 0.25 mt, n v o chiu di.
# 16 km, n v o chiu di (dch m l do-tun).
# 4 km, n v o chiu di (4 gvuta = 1 yojana).
= 4 lahaka = 16 nli, n v o th tch
= n v o th tch. Lng go 1 nli khi nu chn th cha
y 1 bnh bt bc trung.1
--ooOoo--

Vajiraavarorasa, Krom Phray, The Entrance to the Vinaya - Vinayamukha Vol. I,


3 tp, dch t ting Thi (Bangkok: Mahmakua Rjavidylaya Press, 1969-89), trang
237.

334

Suttantapiake Khuddakanikye

BUDDHAVASAPI
GTHDIPDASCI - TH MC CU K PI:
Trang

Trang
A

A
Akkamitvna ma buddho
Agg candasuriyna

28
150

Anihagandho pakkamati
Anihite mamokse

Ajaplarukkhamlamhi/asmi

30,

Anivattimnasa atv

202

62, 70, 78, 86, 102, 110, 124, 132,

Anukampako kruiko

126

140, 148, 158, 164, 172, 178, 186,

Anul ca uruvel ca

230

Anuvyajanasampanna

198

212

Annatisasahassni

204

Ajjhyako mantadharo

20

Annasoasasahassni

220

Ajali paggahetvna

12

Anupama nma nagara

204

214

Anomadass jino satth

106

Ahadosasamkia

24

Anomadassissa aparena

108

Ahanavutisahassna

152

Anomadass padumo

240

98, 112

Anovahena udaka

36

Ahasatasahassna

100

Antalikkhamhi kse

208

Ahasattatisahassna

152

Aparampi dhamma desento

192

Ahasrrik thp

244

Aparimeyye ito kappe

240

Ahrase kappasate

242

Abbhuto vata no ajja

194, 202, 210, 218, 226


Accuto ca sumano ca

Ahagavacanasampanno

Ahapasa ratana

Ahsti ratanni

74, 120, 136

Atikkatt gaanapatha

84

Abhibalattna
Abhivdana thomanaca

36
28

8
138
10

Attabuddhna jinna desita 18

Amit asam ceva

128

Atula dassetv obhsa

Ara ca mithilya

246

156

Atulsi pabh tassa

68

Ariyajasa thomayant

236

Atthadass jinavaro

156

Avijja sabba padletv

184

Atthi hehiti so maggo

20

Asamo ca sunetto ca

Adasu te mamoksa

26

Astibhikkhusahassna

184

Advejjhavacan buddh

38

Astisatasahassna

170

Ansav vtarg

30, 186, 194,

202, 210, 218, 226, 228, 234

Asti hatthamubbedho
Ahametarahi sambuddho

335

96

58
234

Pht S- Th Mc Cu K Pi
I

A
Aha tad mavako

224

Aha tena samayena

26, 56, 60,

Imamhi bhaddake kappe


Imassa janik mt

242
30, 62,

68, 70, 78, 84, 94, 102, 108,

70, 86, 94, 102, 110, 116,

116, 122, 130, 140, 146, 152,

124, 132, 140, 148, 154,

158, 164, 170, 178, 184, 192,

160, 166, 172, 180, 186,

200, 208, 216

194, 202, 210, 218, 226


Ima tva dutiya tva

40

Ima tva pahama tva

40

140, 148, 154, 158, 164, 178,

Imin me adhikrena

28

186, 194, 202, 210, 218, 226

Ime dhamme sammasato

48

Ahu kapilavhay ramm

30, 62,

70, 78, 86, 94, 102, 116, 124, 132,

Aho acchariya loke

8, 16
U
Ukksitaca khipita

ksah ca bhummah

8, 34

12

Ukkuhisadda vattenti

32,

craguasampanno

202

62, 72, 80, 86, 96, 104, 110,

dya ma ghakro

226

118, 124, 132, 142, 148, 154,

dittanti ca rgaggi

200

160, 166, 172, 180, 188,

nando nmupahko

30

194, 210, 204, 218, 228

patti-anpattiy

14

bhassar subhaki

raddhaviriyo hutv

226

Armik jnapad

140

loka dassayitvna

190

hate amatabherimhi

122

Uggato nma so rj

92

Uggarindo ca vasabho ca

120

Uggo ca somadevo ca

222

U
Uccattanena so buddho

82, 88,

198, 222, 230


I
Ida sutvna vacana

32,62,

70, 80, 86, 94, 104, 110, 118, 124,

Uttama pavara seha

176

Uttar nandamt ca

236

Uttar phaggun ceva

120

132, 142, 148, 154, 160, 166, 172,

Upasakamanto naravasabha 138

180, 186, 194, 204, 210, 218, 228

Upasakamitv passanti

12

Idhevha etarahi

234

Upasakamitv sambuddha

Iddhivara puavara

190

Uppajjante ca jyante

26

Iddhi ca desannussan

Ubbigg tasit bht

48

Uyyne vessare nma


Uragova taca jia

74
112

Uruvelo ca yasavo

136

Idheva parinibbissa
Idhevha etarahi

238
234

Indriyabalabojjhaga

60

336

186

Pht S- Th Mc Cu K Pi
E

Ekakkhandho pavahitv

144

Ovaditv bah satte

182

Ekatise ito kappe

242

Ovdako vipako

122

Ekanavute ito kappe

242

Ovda anusihica

Ek dh tidasapure

244

Eknatisa vassni

236

Eko ajtasattussa

244

Kakusandhassa aparena

216

Eko ca rmagmamhi

244

Kakusandhassa bhagavato

208

Ekova5

234

Kakusandho jinavaro

214

Ettakyeva te loke

48

Kahinatthrasamaye

108

Etesa cittamaya

14

Kappasatasahassamhi

240

Etha sabbe samgantv

12

Kappe ca satasahasse ca

20

Evametena yogena

76

Kassaci deti smaa

54

32,

Kassaci varasampattiyo

54

sannipto me

Evameva maya sabbe

98

64, 72, 80, 86, 96, 104,

Kassapassa bhagavato

226

110, 118, 126, 134, 142,

Kloya te mahvra

14

148, 154, 160, 166,

Kappasatasahassamhi

240

174, 180, 188, 196,

Ksika nma nagara

182

204, 212, 220, 228

Ki me atavesena

28

Evamevha ima kya

24

Ki me ekena tiena

28

Eva me siddhippattassa

26

Ki eta acchariya loke

14

Ki bhavissati lokassa

50
16

Eva aha sasaritv

228

Eva kilesapariruddho

22

Kdiso te mahvra

Eva kilesamaladhova

22

Ku kav bhitt ca

Eva kilesavydhhi

22

Ku kav sel ca

E
Eva nirkula si

126

128
48

Kevala sabba datvna

132

Kese mucitvaha tattha

28

Koisatasahassna

60, 78

Eva sabbaguopeta

10

Kogamanassa aparena

224

Evha cintayitvna

24

Kogamano sambuddho

222

Eso hi sammsambuddho

232

Koaassa aparena

Eso hi sagharatano

232

Kogamano sambuddho
Kolito upatisso ca

O
Okkanti me samo natthi
Obhsa dassayitvna
Obhsit ca pahav sadevak

68, 240
66
30,

62, 70, 80, 86, 94, 102, 110,


16
162

116, 124, 132, 140, 148, 154,


160, 166, 172, 180, 186, 194,

202, 210, 218, 226, 236

337

Pht S- Th Mc Cu K Pi
C

KH
Khao ca tissanmo ca

188

Cl ca upacl ca

Khsavasatasahassna

170

Citto ca hatthavako

Khsavehi vimalehi
Khemaka nma nagara
Khem uppalava ca

182
32, 62,

12, 66

70, 80, 94, 104, 116, 160, 166, 172,

174

180, 186, 194, 204, 210, 218, 228

62, 70,

Cut ca upapatti ca

38

80, 86, 94, 102, 110, 116, 124, 132,


CH

140, 148, 154, 160, 166, 172, 180,


186, 194, 204, 210, 218, 228, 236
Khem ca saccanm ca

Channa satasahassna

102

162
J

Janasannipto atulo

146
164

Gajjit klameghova

14

Jambuto phalamnetv

Gyanti selenti ca vdayanti

10

Jalanta dparukkhava

10, 12

Jtidhammo jardhammo

20

Jotayitvna saddhamma

58

GH
Ghanekasahassni

48

C
Cakkavattimai nma

H
hapayitvna dhammukka

238

136

Cakama tattha mpesi

24

Cakame cakakamantova

16

T
Taca a atuliya

82

Catudpe mahrajja

140

Catunavute ito kappe

242

70, 78, 94, 102, 116, 124,

Catumsa yad buddho

224

132, 140, 148, 154, 160,

Catuvsatisahassni

196

166, 172, 180, 186, 194,

56, 236

202, 210, 218, 226

Cattrisatasahassni
Cattro te asakheyy

Tato padakkhia katv

30, 62,

14

Tato parampi desente

60, 92, 234

Cattlsa samdant

244

Tato paramhi samaye

100

Candappabh suriyappabh

112

Tato parampi vassante

100, 122

Cand ca candamitt ca

188

Tato para navutiko

146

Candova vimalo suddho

138

Tato para sannipte

78

Campaka nma nagara

112

Tato vikubbana katv

216

Campaka salala npa


Calati ravati pahav

28
48

Tattha avaruppajji
Tattha hatv vicintesi

114
26

Ctuvaaparivuta

172

Tattha padhna padahi

338

24

Pht S- Th Mc Cu K Pi
T

T
Tatthappamatto viharanto 64, 72, 134

Tassa sla samdhica

Tattha sabbakilesni

114

Tasspi atulatej assa

Tatthsi rukkho yasavipulo

114

Tattheva maakappamhi 138, 152,


158, 178, 200

84
108, 146,

158, 162, 164, 176


Tasspi asama sla

108

Tasspi atul iddhi

170

Tasspi devadevassa

150,

Tatheva tvampi saccesu

46

Tatheca tvampi adhihne

46

Tatheva tvampi sukhadukkhe

48

Tasspi lokanthassa

Tatheva tvampi hithite

48

Tasspi vacana sutv

Tatheva tva catusu bhmsu

40

88, 96, 104, 112, 118, 126, 134,

Tatheva tva sabbakla

42

142, 150, 156, 160, 166, 174, 180

Tatheva tva sabbabhave

42, 44

Tatheva ycake disv

40

Tathevima ptikya

22

Tad te bhojayitvna

54

158, 216, 224


152
72, 80,

Tassbhisamay ti

84

Tassha vacana sutv

64,

188, 196, 204, 212, 220, 228


Tni ca atulatejni

238

Tad te vimal bhikkh

108

Tya parisya sambuddho

92

Tad devamanussna

114

Traye trayitv

82

Tadpaha asamasama

116

Trga virocanti

36

Tadpi dhammadesane

76

tvat tihamno so

58

Tadpi ma buddhadhamma

88

Tvatis ca ym ca

Tadpi so mahvro

110

Ticattrsasahassni

Tad ptimanubrhanto

72

Tadha ngabhavan

78

Titthiye abhimaddanto

Tapussabhallik nma

58

Tisoasasahassni

170

Tiss ca upatiss

Tamandhakra vidhametv

118,
126, 162, 188,
60
134, 168, 230
66

Tamaha upasakamma

68

Tisso ca bhradvjo ca

230

Tasmi cakamane dhro

Tisso jinavaro buddho

176

Tisakappasahassamhi

240

Tassa gilnapucchya

84

Tassa datvna rma

146

Tidasasahassni

182

Tassa dhamma suitvna

146

Ti satasahassni

56, 64

Tassa puho viyksi

18

Tassa buddhassa asamassa


Tassa bymappabh ky

202
120, 198

Tuhahaho pamudito

26

Tulsaghnuvagg

Tuva satth ca ketu ca

Tassa yga pakittento


Tassa sammasato dhamma

92
50

Tusit ky cavitvna
Tettisatisahassni

Tassa sarre nibbatt pabh

90

Tettisasatasahassni

339

16
150, 156
112

Pht S- Th Mc Cu K Pi
T

Dibba mandrava puppha

Tettisasahassni

88

Tena yogena janakya

54

Tepi khsav bhikkh

82

Dibba mnusaka puppha

Te me puh bykarisu

26

Dpakarassa aparena

6,

28, 152, 170


50

60, 240

Tepi sabbe amitayas

136

Dpakarassa bhagavato

Tevijjachaabhiehi

136

Dpakaro jino satth

Tevijjabhsana datv

232

Dpakaro lokavid

Tevsatisahassni

104

Dutiyo koisahassna

68

Te sahisahassni

82

Dutiyo navutikona

170

Tesa tad sapesi

50

Duve vassasahassni

228

Tehi thutappasattho

52

Devat devaka ca

Tehi bhikkhhi parivuto

12

Devaloke vasitvna

94

Devalo ca sujto ca

128

TH
Thalaj dakaj pupph

34

D
Dasadis pabhsetv

238

Dasadhamme prayitvna

216

240
58
30, 32

Dev dibbehi turiyehi

28

Dev manusse passanti

28

Desente pavara dhamma

138

Dvenavute ito kappe

242

DH

Dasangabala kye

10

Dhanajayo viskho ca

Dasapram tay dhra

18

Dhammukka dhrayitvna

74

56,

Dhammacakka pavattetv

184

64, 104, 112,

Dhammacakka pavattente

60,

Dasavassasahassni

178, 192, 200, 208, 216, 224

126, 156, 168


Dasavsasahassna
Dasasahass atikkamma
Dasasahass lokadhtu

182

56, 234

Dhammaceti samussitv

222

Dhammataka mpetv

230

4, 8, 34

Dhammadassissa aparena

164

Dasahi saddehi avivitta

20

Dhammadass mahvro

162

Dassana me atikkante

32

Dhammamegha pavassetv

198

Dassanya sabbajana

206

Dhammavimalamdsa

230

Dassanenapi ta buddha

100

Dhamma vitthrika katv

206

Dassayitv buddhabala

90

Dhamm ceva sudhamm ca

156

Daha paggaha viriya

38

Dhammpaa pasretv

214

Dna sla ca nekkhamma


16
Dm ceva saml ca
206

Dhammbhisamayo tassa
Dharaupamo khamanena

100
60

Dibbacakkhna yo aggo

Dhtuvitthrika si

246

14

340

Pht S- Th Mc Cu K Pi
N

Nimitte caturo disv

56, 64, 74, 82,

Nakulo ca nisabho ca

156

Na keci tena samayena

120

88, 96, 104, 112, 118, 126, 134,

Nagara aruavat nma

196

142, 150, 156, 162, 168, 174, 182,

72

188, 196, 206, 212, 220, 230, 236

Nagara uttara nma


Nagara kapilavatthu me

236

Nirantara akuila

76

Nagara khemavat nma

212

Nirayesu dasasahass

36

Nagara candavat nma

104

Nisabho ca anomo ca

106

Nagara dhaavat nma

118

Nekna ngakona

184

Nagara bandhumat nma

188

Nerajarnadtre

186

Nagara bras nma

228

Nerajarya tramhi

30, 62, 70,

56, 64

78, 86, 94, 102, 110, 116, 124,

126

132, 140, 148, 154, 160, 166,

Nagara sabbagasampanna

20

172, 180, 202, 218, 226

Nagara sudhaavati

88

Nagara rammavat nma


Nagara hasavat nma

Nagara sobhavat nma


Nagare amaravatiy

20

Na tassa kaak honti

144

Nand ceva sunand ca

58

Nandivaho sirivaho

106

Nando ceva viskho ca

74

Naradevassa yakkhassa

208, 224

Navavassasahassni

220

72, 80,

96, 118, 134, 142, 150, 182

Pakarae satta desento

216

Pakkante crika rahe

200

Paccantadesavisaye

26

Paccuggaman vattanti

28

Pacanna bhikkhusatna

10

Pacabhikkhusat sabbe

12

Pasa ratano si

144

Pahambhisamaye buddho 54, 108

74,

Pahaviya nipannassa

28

82, 98, 120,

Pattaca cvara datv

208

Pattua cnapaaca

216

Navutivassasahassni

136, 144, 150, 182


Navutisatasahassna

178

Patvna bodhimatula

68

Na hete ettakyeva

40,

Padumassa aparena

114

Padumuttarassa aparena

130

Padumuttarassa bhagavato

122

Na hoti arati sattna

36

Padumuttaro jino buddho

128

Ng ca ngasaml ca

144

42, 44, 46, 48


Na hete jnanti sadevamnus

Nradassa aparena
Nradassa bhagavato
Nrado jinavasabho
Nijjinitv kilese so

122, 240
240
120
76

Padumo kujaro ceva

88

Padumo jinavaro satth

112

Padumo phussadevo ca
Padhnacra caritvna

162
58

Parikkhra avasesa

246

341

Pht S- Th Mc Cu K Pi
B

P
112

Bah deve manusse ca

190

Pallakbhjena mayha

32

Brasiya isipatane

236

Pallakena nisditv

32

Buddhassa vacana sutv

Paripakkamnase satte

38, 50

Pasannanetto sumukho

130

Buddhoti tesa sutvna

Passatha ima tpasa

30, 164

Buddhoti mama sutvna

26
54

Passanti ta devasagh

6, 8

Bodhaneyya jana disv

Paliputtanagare

244

Bymappabh sad mayha

236

Pihra karonte ca

216

Brahmadevo ca udayo ca

174

Ppuitvna sambuddho

138

Brahm ca lokdhipat sahampati 2

Ppuitvna sambodhi

114

Brahmun ycito santo

Plito sabbadass ca

150

88, 96, 104, 112, 120, 128, 134,144,

Ptipmojjajanana

18

150, 152, 156, 162, 168, 174, 182,

Puamse yath cando

52

188, 196, 206, 212, 220, 230, 234

Puna crika pakkante

122

Puna nradakamhi
Punabbasumitto ngo ca
Punpara amitayaso

56
190

64, 74, 82,

Brhmao aggidatto ca

212

Brhmao brahmadatto ca

228

Brhmao yaadatto ca

220

130, 184

Punpara kumbhakaa

130

Punpara dasabalo

130

Bhagav ca tamhi samaye

Punpara devake

130

Bhaddaslo jitamitto

Punpara puragao

92

BH
16
120

Bhadd ceva subhadd

88

Bhaddo ceva subhaddo ca

64

92

Bhaya tad na bhavati

36

Punpara bhmarathe

164

Bhikkhusatasahassna

192

Punpara sannipte

138

Bhiyyaso uttaro nma

220

Punpara so narsabho

108

Bhiyyo ceva asamo ca

112

Punpara yad buddho


Punpara rjaputto

152, 158

Bhumm mahrjik tvatis

PH
Phalamkakhamnna

234

Phale cattri smae

76

Phussassa ca aparena

184

Magalassa aparena

Phuss ceva ca sudatt

174

Magalo ca sumano ca

Phusso jinavaro satth

182

Maimutt vlukki

196
76
240
6

Maakappova so si
122
Madanimmadana sokanuda 18

B
Bahudussavara datv

Makhil ca padum ceti

192

Madhurya bhagavato patto

342

244

Pht S- Th Mc Cu K Pi
Y

M
Manussatta ligasampatti

30

Yathpi camar vla

40
20

Mama acchariya disv

226

Yathpi dukkhe vijjante

Mayi pabbajite sante

170

Yathpi pahav nma

Mah acchariya disv

200

Yathpi pabbato selo

46

14

Yathpi ppe vijjante

22

Mahgotamo jinavaro

244

Yathpi puriso corehi

24

Mahdna pavattetv

202

Yathpi bydhito puriso

22

Mahdihi vinodento

200

Yathpi bhikkhu bhikkhanto

42

Mahdoa ngarja

114

Yathpi sabbasattna

38

Yathpi samaye patte

50

Mahkassapopi ca thero

44, 48

Mahvt na vyanti

34

Mahvilso tassa jano

222

Yathpi sgare mi

Mahsamuddo bhujati

34

Yathpi sgaro nma

98

Mahhansabhakkhandho

54

Yathpi sho migarj

44

Mnusak ca dibb ca

34

Yath manuss nadi tarant 32, 64,

192

72, 80, 86, 96, 104, 110, 118, 126,

Mrasena pamadditv

134, 142, 148, 154, 160, 166, 174,

Mucanti puppha pana


pacavaika

180, 188, 196, 204, 210, 220, 228

Mekhala nma nagara

74, 144

80

Yath y kci nadiyo


Yath ye keci sambuddh

52
50, 52

Yath rattikkhaye patte

38

Yath andughare puriso

42

Yath suphulla pavana

98

Yath arhi pariruddho

22

Yad arindama rja

84

Yath pannasattna

40

Yad ca devabhavanamhi

54

Yath uccrahnamhi

22

Yad ca padumo buddho

108

Yath uhi gagana

120

Yath y kci nadiyo

52

Yad doamukha hatthi

146

Yath khitta nabhe leu

38

Yad buddho atthadass

152

Yath gthagato puriso

22

Yad buddho asamasamo

122

Yath tuyha mahvra

10

Yad buddho dhammadass

158

Yath nikkhantasayanassa

40

Yad buddho dhamma desesi 164

Yathpi uhe vijjante

22

Yad buddho ppuitv

130

Yathpi udaka nma

46

Yad buddho buddhagua

114

Yathpi osadh nma

46

Yad sakko upagaji

158

Yathpi kuapa puriso


Yathpi kumbho sampuo

22
40

Yad sakko devarj


Yad sujto amitayaso

78
138

Yathpi jajjara nva

24

Yad sujto asamasamo

138

Yad dev manuss ca

343

76

Pht S- Th Mc Cu K Pi
R

Y
Yad sunando cakkavatti

68

Revato yasadharo buddho

90

Yadha tusite kye

14

Rog tanupasammanti

36

Yadha mtukucchito

16

Yadi buddhassa sodhetha

26

32, 62,

Lakkhae itihse ca

Yadimassa lokanthassa

226

72, 80, 86, 96, 104, 110, 118, 126,

Lat v yadi v rukkh

34

134, 142, 148, 154, 160, 166, 174,

Lokappasdana nma

12

180, 188, 196, 204, 210, 220, 228

Loke acchariya disv

Yannnima ptikya

20

Yamaka pihraca

192

Yamaka vikubbana katv

224

Yamaha ajja byksi

140

V
Vatti cakka mahvro

58

50

Vanditv siras pde

108

Yamhi kle mahvro 56, 76, 114, 122

Varuo ca sarao ca

82

Y pubbe bodhisattna

34

Varuo brahmadevo ca

88

Yva ahsi sambuddho

74

Valhakova anilena

176

Yvat niray nma

38

Vasati tattha khemapure

212

Yvat paris s

48

Vassasatasahassni 66, 106, 112, 128

Yvat buddhabhaita

226

Vassa vutthassa bhagavato

78

Yva heh avcito

92

Vpita ropita dhaa

24

Ye appamatt akhil

76

Vicittapupph gagan

34

Ye keci tena samayena

56

Vicinanto tad dakkhi

Ye keci loke vandaneyy

10

Ye tatthsu jinaputt

32

40,

42, 44, 46, 48


Vitio ceva tisso ca

128

Yepi dghyuk ng

Vitthrika bhujaa

Yopi paya asamo

84

Vidhuro sajvanmo ca

212

Vipassissa aparena

192

Vipassjinavaro buddho

190
168

56, 234

Rajonuddhasati uddha

36

Vipula pabha dassayitv

Rammo ceva sudatto ca

98

Vimalo hoti suriyo sabb

Rahogato nisditv

20

Virocamno vimalo

234

Rgo tad tanu hoti

36

Vsativassasahassni

230

Rdh ceva surdh ca

112

Vsatibhikkhusahassna

224

Rm ceva surm ca

136

Vedajta jana disv

36

26

Rhumutto yath suriyo


Rpe slasamdhimhi

52
10

Vedayanti ca te sotthi
Vebhra nma nagara

50
166

Revatassa aparena

92

Vessabhussa aparena

208

344

Pht S- Th Mc Cu K Pi
S

V
Vessabh jinavaro satth

206

Sabbtiyo vivajjantu

Vyhat titthiy sabbe

126

Sabbe tattha samgantv

50
126

Sabbe dev padissanti


Samatisasahassni

38
72, 174, 212

Saka saka hi bhavane

Samdiyitv buddhagua

Sakh ca paav ceva

Samudd ca uttar ceti

Sakhrna sabhvanta

74

Sagtiyo pavattenti

50
220

Sampannavijjcaraassa tdino

Sambalo ca sir ceva

174

Sachahita kulamla

224

Sambalo ca sumitto ca

168

Sahi bhikkhusahassna

200

Sambuddhadassana gantv

216

Sahiratanamubbedho

206

Saragamane kaci

54

90, 206

Sarao bhvitatto ca

82

Sarao sabbakmo ca

134

Saraa nma nagara

160

Sahivassasahassni
Sahisatasahassna

178

Satavassasahassni

58

Satiphalaka datvna

230

Sahassiyamhi lokamhi

32

Sattatibhikkhusahassna

192

Sasrasota chinditv

30

Sattativassasahassni

198

Sasrasota taraya

120
100

Sattavassasahassni

174, 196

Sgarova asakhobho

Sattasatasahassna

100, 178

S ca atuliy jinassa

66

Sattha paisalln

84

S ca iddhi so ca yaso

58

Saka pajahi tattha

24

Sdhti te paissutv

12

Sattha varasampattiy
Sattuttamo anadhivaro vinyako

108
4

Sadevagandhabbamanussarakkhase

Sm ca camp nm ca

212

4, 6

Sriputto mahpao

10, 12, 16

Saddhammapaaracchatta

232

Slo ca upaslo ca

112

Saddhptimupgantv

202

Sikh munivaro buddho

198

Santretv bahujana

128

Siddhattha aparena

170

Santo ca upasanto ca

156

Siddhattho munivaro buddho

168

Sandhako dhammako ceva

150

Sirivaho ca nando ca

196

Sannipt tayo su

54,

Sta vyapagata hoti

34

60, 68, 78, 84, 92, 100,

Slakacuka datvna

230

108, 114, 122, 130, 138,

Sval ca asok ca

146, 152, 164, 170, 178,

Sval ca surm ca

184, 192, 200


Sabbauta gavesanto
220

Sukhumanipuatthapaividdho
Sukhena sukhito homi

Sabbkrena bhsato

Sujtassa aparena

184

345

74
168
14
32
146

Pht S- Th Mc Cu K Pi
S

S
Sujt dhammadinn ca

150

So jino sakagehamhi

92

Sujto jinavaro buddho

144

So ca upaso ca

82

Suttanta vinayacpi

64,

Soo ca uttaro ceva

206

72, 134, 142, 180

Soo ca upasoo ca

66

Sudatto ceva citto ca

144

Sotthiko ceva rammo ca

206

Sudassana nagaravara

130

Sopi tad amatabheri

76

Sudassana nma nagara

134

Sopi dhamma paksesi

84

Sudassano ca devo ca

144

Sopi patvna sambodhi

164

Sudassano devarj

146

Sopi buddho amitayaso

Sudevo dhammaseno ca

74

Sudhaa nma nagara

150

Sudhamma nma nagara

96

Sudhammadevapure ramme

224

Sunandassnucar janat
Sundar ca suman ca

146, 150

Sopi buddho asamasamo

120,

150, 156, 162, 168


Sopi buddho narsabho

156

Sopi buddho paksesi

68

68

Sopi buddho sahiratano

176

106

Sopi ma buddho vyksi

62,

56, 106

70, 78, 84, 94,

Suppiyo ca samuddo ca

168

140, 146, 152,

Suphulla slarja va

10

158, 178,

Suphullo slarjva

162

186, 194

Suppiyo ca samuddo ca

168

Sopi ma muni vyksi

208

Subhaddo kaisaho ceva

162

So piyadass munivaro

150

Sumagala nma nagara

142

Sopi sabba tama hantv

178

Sumagalo ghaikro ca

230

So buddho cakkavattissa

114

Supupphita pvacana

Sumagalo ca tisso ca

58

So buddho dasasahassimhi

170

Sumanassa aparena

84

So buddho sah ratana

168

Sumano yasadharo buddho

82

Sobhana nma nagara

156

Sumedho jinavaro buddho

136

Sobhitassa aparena

Surakkhito dhammaseno

182

Sobhito varasambuddho

Surindadevabhavane

68

So ahsti hatthni

66

So kassapo jinavaro satth


So ca buddho asamasamo

So ycito devavarena cakkhum

232

So ca kyo ratananibho

90
98, 144

100, 240
98
4

H
Hatthiyna nimminitv

192

Handa buddhakare dhamme

40

So ca rukkho jtaruciro
So ca satth amitayaso

144
106

Handha dassayissmi
Himavantassa avidre

2
24

So chetv bandhana sabba

100

Hikra sdhukraca

346

BUDDHAVASAPI
SANMNUKKAMANIK - TH MC DANH T RING:
Trang

Trang
U

A
Akaiha

Ajapla
Atideva

30
84

222

Uggata
Uttara

142
(aggasvak) 206, 220,

(atraja) 196,

(atraja) 126, 212, (khattiya) 72,

(bodhisatta) 78, 184

(nagara) 72, (psda) 112,

152

(mavo) 130

Atula
Atthadass
Anupama

Ugga

(atraja) 82, 168, 182,

Uttar

(aggasvik) 120, 220,

(nagara) 204

(janik) 72, 220, (nr) 112,

14, 64

(upahik) 32, 62, 70, 80, 86,

Anul

74, 230

94, 104, 110, 116, 124, 132, 140,

Anoma

96, 106

148, 154, 160, 166, 172, 180, 186,

100, 108

190, 194, 204, 210, 218, 228, 236

Anuruddha

Anomadass
Abhaya

156

Abhibh

196

Amara

20

Udaya

174

Amit

128

Udena

82, 166

Arindama

192

Upavl

82, 182

Aruavantu

196

Upatissa

30, 62,

Asama

96, 112

70, 80, 86, 94, 102, 110, 116,

Asam

112

124, 132, 140, 148, 154, 160,

Asoka

188

166, 172, 180, 186, 194, 202,

Asok

74

210, 218, 226, 236


Upatiss

66

Upavta

104

Upasanta

156

62, 70, 80, 86, 94, 102, 110, 116,

Upasla

112

124, 132, 140, 148, 154, 160, 166,

Upasena

142

172, 180, 186, 194, 202, 210, 218,

Upasen

174

226, 236, (khattiya) 126, (pitu) 122

Upasoa

66, 82

nanda (atraja) 174, (upahka) 30,

bhassara

Upli

347

10

Pht S - Th Mc Danh T Ring


GH

U
Uppalava

30, 62, 70, 80,

Ghaikra

226, 230

86, 94, 102, 110, 116, 124, 132,


C

140, 148, 154, 160, 166, 172, 180,


186, 194, 204, 210, 218, 228, 236

Candamitt

188

Uppal

106

Candavat

104

Uruvela

136

Cand

188

Uruvel

230

Campaka

112

K
Kacanvela

150

Kaisaha

162

Kapila

Cl

82, 182

Citta

32, 144, 236

Citt

98, 196
J

30

Kassapa

224

Jaila

Kiki

228

Janasandha

174

Kisgotam

174

Jayasena

182

88

Jotipla

224

Kujara
Kumbhakaa

130

Kogamana

216

Koaa

60, 68

T
Tapussa/Tapassu
Tissa

58, 128, 170, 188, 230

86, 94, 102, 110, 116, 124,

Tiss

66

132, 140, 148, 154, 160,

Tusita

202, 210, 218, 226, 236


KH
Khaa

188

Khemakara

196

Dpakara

144

Devala

128

Doa

244
DH

Dhanajaya

148, 154, 160, 162, 166, 172, 180,

Dhanavat

186, 194, 204, 210, 218, 228, 236

Dhammaka
Dhammadass

G
Gotama

10
32, 234

26, 54, 60

Deva

30, 62, 70, 80, 86,

94, 102, 110, 116, 124, 132, 140,

6, 16
D

166, 172, 180, 186, 194,

Gijjhaka

58

30, 62, 70, 80,

Kolita

Khem

116, 122

Dhammadinn
Dhammasena
Dhamm

348

112, 182
228
24, 150
158
150
74, 182
156

Pht S - Th Mc Danh T Ring


B

N
Nakula

156

Brahmadatta

228

Nakul

96, 98

Brahmadeva

88, 174

Nanda

74, 196

Nand

58, 66

Nandrm

58, 112

BH
Bhadda

64, 88

Nandivaha

106

Bhaddakaccn

236

Nga

190

Bhadd

230

Ngasaml

144

Bhallika

58

Ng

144, 182

Nrada

114, 122, 144

Nisabha

106, 156

Bhradvja

230

Bhvitatta

82

Bhiyya

112

P
Paduma

(buddha) 108, 112,


114, 240, (aggasvak) 162
(kujara) 88, (psda) 96

Padum

(nr) 56,
(upahik) 106, 144, 182,

(janik) 174, (aggasvik) 196


Padumuttara 122, 126, 128, 130, 240
Pabbata

Makil

156

Makhil (nr) 96, (aggasvik) 196


Magala

68, 76

Mahkassapa

10

My

30

Mekhala

80, 82

Moggallna

10

216

Pabhvat

142, 196

Plita

74, 150

Y
Yaadatta

Piyadass

146

Yasava

Puavahana

162

Yasavat

Pua

10

Punabbasumitta

202
104, 136
72, 88

Yasodhar

104, 139

190

Trang
R

PH

Ramm

108

Phussa

178

Rdh

112

Phussadeva

162

Rm

136

Phuss

174

Rhula

236

Ruc

112

B
Bandhumat

188

Rucigatt
Rucidev

Bandhum

188

Revata

349

220
64
84, 92, 168

Pht S - Th Mc Danh T Ring


S

V
Vatasik
Varu
Valiy

82

Sgata

58

82, 88, 106, 112

Sgara

134, 156

162

Vasavatti

Sm
Sriputta

222
10, 16

Vasl

222

Sla

112

Vasudatt

126

Sliya

162

Vicitt

128

Sikh

192

Siddhattha

164

Vijitasena

64, 230

Vijitasen

118, 230

Siri

74, 174

Vijitv

60

Sirinanda

228

Vitia

128

Sirinand

142

Vipass

184

Sirim

Vipula

88

88, 136, 190, 206,

Vipul

88

(janik) 80, 182,

Vimal

150

(nr) 104,

Viskha

74, 182

(psda) 72, 188

Viskh

150, 156

Vessara

74
S

Sirivaha

(upahik) 58, 66,

106, 196

Svala

72

Sval

74, 168, 222

Sha

96

Sacca

162

Sugutt

196

Satthavha

220

Sucand

150

Santa

156

Sujta

Sandhaka

150

(buddha) 138, 144,

Sabbakma

134

(bodhisatta) 94, 170

Sabbakm

196

(pasda) 240

Sabbamitta

230

Sabbadass

150

Sabhiya

182

Sutan

Samaga

174

Sudatta

Samavattakkhandha

188

Samudda

168

Samudd

220

(janik) 134,

168, 174
88, 196

Sudassana

(aggasvik) 174
144, 200

82, 134, 160

Sudassan

88, 104, 156

Sambala
Sambhava
Saraa

Sujt

(aggasvaka) 128,

(janik) 64, 126,


(aggasvik) 96, 150
74, 188
(bodhisatta) 80, 134, 150,
(upahaka) 98, 144,

Sudatt

350

(nr) 126,

Pht S - Th Mc Danh T Ring


S

S
56, 74

Sumedha

20, 130

Suddhodana

30

Sumedh

56

Sudhaavat

88

Surakkhita

182

Sudhamma

96

Suramm

168

Sudhamm

96, 156

Surdh

112

Sunanda

64, 68

Surm

136, 168

Sunand

(aggasvik) 58, 156,

Sudeva

(upahik) 212,
(janik) 160,
(nr) 230

Suruc
Sela

220

Sobha

220

Sundar

106

Sobhita

Suppiya

168

Somadeva

Suphass

166

Subhadd

88, 144, 174

92, 100, 150


222
H

6
64, 88, 162

58, 66, 82

Sotthija

96, 162

Subhadda

156

So

Sunetta

Subhakia

70

Hah
Hatthavaka

128
32, 62,

58, 230

70, 80, 94,

(upahka) 128, 212,

104, 116, 160,

(buddha) 76, 78, 82, 240

166, 172, 180, 186, 194,

Suman

106, 134, 168

204, 210, 218, 228, 236

Sumitta

134, 168

Sumagala
Sumana

Himavatta

--ooOoo--

351

24

CARIYPIAKAPI
GTHDIPDASCI - TH MC CU K PI:

Trang

Trang
A

A
Akmako vhi aha carmi

318

Assattha klamaya

288

Aggivegabhay bht

314

Ahaca brhmao eko

290

Acetanya pahav

272

Ahaca maddidev ca

270

Acchdanaca sayanaca
Acchera vata lokasmi

258
268

Aha te anussmi
Aha nissajja cintesi

274
274

Ajjhogahetv pavana

270

Aha soo ca nando ca

306

Attakappe carita

250

Aho me mnasa siddha

262

Atthi loke slaguo

314

Athettha kapimgantv

286

Athettha vattat saddo

266

mantayitv devindo

270

Atho uparigagya

288

vajjetv dhammabala

314

Adinnapubba dnavara

276

Addasasu bhojaputt

294

Adhane ture jie

264

Iti slavata hetu

294

Adhihitamadhihna

310

Ida acchariya disv

268

Anurakkhi mama sla

288, 290

Ida loke uttariya

302

Anussaritv saddhamma 316, 320

Idnha cintayitv

260

Anvaddhamse paarase

264

Apare gandhaca mlaca

324

Api cha slarakkhya 278, 280, 292

Ukkahitomhi kyena

304

Apucchi ma porisdo

320

Ujjlehi mah-aggi

294

Abhijt sukhuml

268

Uposathamhi divase

274

Abhitthanaya pajjunna

316

Ubhopi nett nayan

260

Arihasavhaye nagare

260

Ubho mt pit mayha

304

254, 266

Uyynadassana gantv

284

Avuhiko janapado

353

Hnh Tng - Th Mc Cu K Pi
KH

Khattiyna ekasata

320

Ekokse ratha katv

310

Etamatthavasa atv

258

Ete age adhihya

310

Ete dnaparikkhr

276

Etesa pubbajo si

304

Ettaka yeva te yu

264

Evamevha puakmo

252

Catuppathe mahmagge

294

Evarpa mahdna

256

Catuvhi ratha datv

268

Evarpa saccavara

316

Eva cintesaha tattha

316

Eva bahuvidhi dukkha

324

Eva me appamattassa

322

276

Eva vutt ca s dev

262

Chaviy cammena masena 280, 294

Eva vuttyaha tass

308

Eva vutte aha tassa

284

Eva vutte tad yakkhe

286

Eva vutto ca so sakko

262

Evha cintayitvna

G
Gantvna so hatthidamako

278

CH
Chavi chamma masa naharu

J
Jli kahjina dhta

272

252, 304

Ehi aggi padpehi

276

Taevdhipati katv

298

Ehi svaka uhehi

262

Tato kk ca gijjh ca

314

Tato cut s phusat

264

Tato jnapad sabbe

310

Tato me hatthapde ca

310

Tato so codito mayha

262

Tato so vaagata magga

318

Tattha kraik gantv

300

O
Odapattakiy mayha

284

K
Kappe ca satasahasse

250

Tatthaddasmi paipathe

252

Kalaho vattat bhesm

292

Tattha passitvha deve

280

Kma bhijjatu ya kyo

282

Tattha vattetv sallpa

270

Tattha vasma nipak

282

Kliga rahavisay

254, 266

Kicch laddha piya putta

308

Tatthha divase tikkhattu

254

Kupito ahosi paccanto

300

Tathannu vitathanneta

260

Kusvatimhi nagare

254

Tatheva jalata aggi

276

Kevala pahavi rajja


Ko chtako ko tasito

298
256

Tatheva sakabhuttpi
Tathevha jnamno

258
256

Ko pathe chattamdeti

256

Tathevha sabbabhave

258

354

Hnh Tng - Th Mc Cu K Pi
T

T
Tadpi ma dhammacri

282

Tesha evamavaca

300, 304

Tadpi ma nimantisu

306

Tyha asssayitvna

318

Tadpi loka disvna

306

Tva maddi kaha gahhi

268

Tad ma tapatejena

250

Tadha phusatiy kucchi

264

Tadha mpayitvna

258

Tadha yajan mutto

258

Tadha sattarajjesu

256

Tamaha anurakkhanto

288

Datv dtabbaka dna

324

Tamaha upahahitvna

318

Dadamnassa dennassa

262

Tamaha gantvnupahna 300

Dadmi na vikampmi

266

Tamaha disvna kuhaka

300

Dasakusalakammapathe

290, 322

Tamaha disvna santuho

274

Dasamse dhrayitvna

264

Tamaha paipathe disv

252

Dnni paiydetha

274

Tassa masane kuddho

318

Drake anurakkhanto

270

Tassa katvna krua

288

Div v yadi v ratti

256

Tassa ta vacana sutv

278,

Disvna vividha ppa

306

Dukkhena jvito laddho

302

Dutiyampi tatiyampi

250

292, 300

TH
Thala kareyya udaka

282

Tassa datvnaha paa

250

Tassa ngassa dnena

266

Tassa nge padinnamhi

254

Tassa paissuitvna

320

Dhaa magalasampanna 254

Tassa rao aha putto

292

Dhammavd adhammo ca

290

Tassa rao patikaro

298

Dhmadhma janitveva

314

Tass yukkhaya disv

262

Tass srattdhigato

284

260, 308

Na koci eta jnti

316

Tassha vacana sutv

DH

Tassha sadda sutvna

288

Nagara gantvna cikkhi

288

Te tattha amhe passitv

268

Na tassa alika bhaita

312

Tena so kupito si

300

Na tassa dna dadamno

252

Tenevha sataguato

252

Na tassa parikhyattho

278

Te mayha vacana sutv

304

Na ta dasasu hnesu

256

Te ma tad ukkhipanta

304

Natthi massa sata dhammo

300

Te ma rao dassayisu
Te me sdhti vatvna

302
274

Natthi me sasayo tattha


Na mayha mattika nma

320
264

Tesa nicchuhamnna

266

Na ma koci uttasati

322

355

Hnh Tng - Th Mc Cu K Pi
P

N
Na me atthi til mugg

274

Na me tappaccay atthi

250

Punpara yad homi

274, 252,

256, 258, 280,


282, 284, 286, 290,

Na me dessa dhana dhaa


256

254, 294, 298, 302, 306,

Na me dessa mahrajja

302

308, 312, 314, 316, 320, 322

Na me dess ubho cakkhu

262

Pubbaslohit mayha

308

Na me dess ubho putt

272

Ptikuapasampu

302

Na me ycakamanuppatte

254, 266

Peya pakkhipantepi

280

Na me s brhma dess

284

Nahpetv anulimpitv

310

Nga gahetv soya

254, 266

BH
Bhikkhyupagata disv

276

Nsya vinivijjhitv

294

Nha pivmi khdmi

258

Nikkhamitvna nagar

268

Makkeo ca siglo ca

274

Niddyamno sayanavare

308

Maddi hatthe gahetvna

272

Nimi canda kumro ca

276

Maddiy dyamnya

272

Nirantara jtisata

280

Mama sakappamaya

260, 274

Nirlay chinnabandh

282

Mama upadduta disv

286

Nisajja psdavare

260

Mame vyamaamno

286

Nisedhayitv paccanta

300

Mt pit na me dess 298, 304, 310

Mt pithi pahit

304

Mtu pit ca vanditv

294

Mpaicca4

vibhya

308
300, 310

Paclarahe nagaravare

292

M pamajji tuva tta

Paduma puarka va

268

Migava gahetv mucassu

292

Pabbhre giridugge ca

284

Mukhatuake nharitv

312

Pavan bhata paa

250

Mgo ahosi badhiro

310

Pavane disv vanacaro

278

Pavane vasamnassa

270

Pavedhamno palitasiro

260

Yato sarmi attna

316

Pde pakkhe pajahmi

314

Yath amacco muddikmo

252

Ppo kadariyo yakkho

290

Yathpi turo nma

256

Pit me migava gantv

292

Yathpi kassako puriso

252

Punadeva sakko oruyha


Punpara dadantassa

270
266

Yathpi vijo nma


Yathpi sevako smi

258
258

Punpara brahrae

272

Yath stodaka nma

276

356

Hnh Tng - Th Mc Cu K Pi
R

Y
Yad aha amitayaso

298

Rajjampi me dade sabba

254

Yad aha kapi si

312

Rajja putta, paipajja

292

Yad aha brahrae

250

Ratanni satta vassisu

272

Yad ahosi pavane

278

Rattindiva so gagya

288

Yad mah kahapujo

276

Ramme padese ramaye

286

Yadha drako homi

264

Rjpajve nigame

322

Yadi koci eti dakkhieyyo

274

Rodante drake disv

268

Yadi cittavas hessa

282

Yadi te ma tattha koeyyu

278

Yadi passanti pavane

268

Yadi msampi dve msa

252

Vaako maccharj ca

324

Yadiha tassa kuppeyya

286

Vicaranto anuklamhi

290

Yadiha tassa pakuppeyya

290,

Vicaranto brahrae

284

292

Vicintayitv dhammattha

316

Yadiha tdisa patv

302

Viya me slagua

278

Yadiha tesa pakuppeyya

278

Yadiha brhmai koci

284

Yamhokse aha hatv

312

Sakajvitapariccgo

280

Ya kici mnusa dna

260

Sakimpi divasa dutiya

286

Ya tesa vacana vutta

304

Sake putte cajantassa

270

Ya me tad pkatika

278

Sakkassa vacana sutv

270

Ya so tad ma abhisapi

290

Sakkena s dinnavar

264

Ya3

so vaa cintayati

282

Sakhaplassa me sato

296

Ycaka upagata disv

270

Sakhipisu patha yakkh

268

Ycanti ma pajalik

298

Sahirjasahassni

270

Ycmi ta mahrja

260

Satthamevha pasannacitto

318

Ycit sivayo sabbe

266

Sattha dhrayitvna

310

Y me ahosi janik

262

Santi pakkh apatan

314

Y me dutiyik si

282

Sabrahmacr maabyo

316

Yvat kraa sabba

288

Sabhva cintayantassa

264

Yudhajayo somanasso

324

Sammodamno tehi saha

318

Ye keci manuj enti

268

Sarahaka sanigama

302

Ye keci mahiy satt

302

Sarjake sahorodhe

298

Ye me dukkha upadahanti
Yesha upadhveyya

324
314

Sarrakicca katvna
Sasatthahatthpagata

280
294

Yo me kaihako bht

306

Sasgaranta pahavi

296

357

Hnh Tng - Th Mc Cu K Pi
S

S
Sahakate saccavare

316

Susne seyya kappemi

324

Saha kope samuppanne

284

Slehi vijjhiyantepi

296

Saha daho sivisena

318

So tad paggahetvna

260

Sahadihassa me chatta

308

Soma asasi ehti

312

Saha pathato okkante

292

So ma tattha khampesi

302

Saha sacce kata mayha

314

So me puho ca vyksi

288

Saha sacce kate mayha

318

Soha tesa mati sutv

310

Sahyo brhmao mayha

318

Soasitthisahassna

308

Savacchare gimhasamaye

314

Sasito akataun

280

Sdhti so hahamano

276

Hatthi asse rathe datv

266

Smo yad vane si

322

Hatthingo bhridatto

296

Slakhaabhay mayha

294

Hadaya dadeyya cakkhu

264

Slav guasampanno

298

Hirottappena garun

272

Shabyagghehi dphi

322

Hnamajjhimaukkahe

286

Sukhadukkhatul bhto

324

Hit jvit cpi

286

--ooOoo--

358

CARIYPIAKAPI
SANMNUKKAMANIK - TH MC DANH T RING:

Trang

Trang
J

A
Akitti

250

Jayaddisa

Ayoghara

302

Jli

Ariha

260

Jjaka

Alnasatta

292

Jetuttara

292
268, 270, 272
270
264, 272
T

lambana

280

Temiya

308
D

I
Indapatta/Indapattha

254, 298

Dabbasena
DHA

E
Ekarja

322

258, 322

Dhanajaya

254

Dhamma

290

K
Kahadpyana

316

Kahjin

268,
270, 272

Nanda

306

Nimi

258
P

Kampill

292

Kas

304

Paccaya

264

Kliga

254, 266

Pacla

292

Ksirja

302, 308

Pupphavat

258

Kururja

276

Kusvati

254

Porisda

292, 320
PH

Phusat

262

Canda

258

Campeyyaka

282

Cullabodhi

282

Bras

282

Cetaputta

270

Brahmavahana

306

359

Hnh Tng - Th Mc Danh T Ring


V

BH
Bhisa

304

Vaka

268, 270

Bhridatta

280

Virpakkha

280

Bhojaputta

294

Vissakamma

270

Vessantara

264

M
Magadha

312

Maabya

316

Maddidev

268, 270, 272

S
Sakka

260, 262, 264, 270, 274, 322

Sakha

252

Mahgovinda

256

Sakhapla

294

Mah lomahasa

324

Sacca

312

Mtaga

298

Sajaya

264

Mithl

258

Sma

322

Mgapakkha

308

Sineru
Sivi

Y
Yudhajaya

298
R

Ruru

286

264, 266, 268, 270 272


260, 266

Svaka

262

Sutasoma

320

Soa

306

Sotthiya

304

Somanassa

298

--ooOoo--

360

BUDDHAVASAPI
VISESAPADNUKKAMANIK - TH MC T C BIT:
Trang

Trang
U

A
Ajasa

22, 26, 28, 236

Ukkuhisadda

32, 62,

82

72, 80, 86, 96, 104, 110, 118, 124,

Advejjhavacan

38, 44

132, 142, 148, 154, 160, 166, 172,

Adhikra

28, 30

80, 188, 194, 204, 210, 218, 228

Attham

Anadhivara
Anvayo

2, 4
226

Anilajase

Anivattigamana

Uhna
Utuvasse

140
46

Upanisdino

184

100

Anucia

40

Andughare

42

Appattamnas
Apparajakkhajtik
Abhibala

E
Ehiti

30, 62, 70, 78,

56, 234

86, 94, 102, 110, 116, 124, 132,

140, 148, 154, 160, 166, 172, 180

24, 100,
102, 138, 164

Abhinhro

16, 30

Abhissanno

32

Amatadundubhi

O
Osadh

122

Amatabheri
Asati
Ah

46
K

76, 122

Kahinacvare

108

186, 194, 210

Kahinatthate

130

4, 56, 158, 244

Kevala bodhi

92, 114, 130, 138

Koraasamasdiso

12

desannussan

mutta

114

hutna

Isi

Khilsay

30, 32, 240


I

Indaketu

KH

88
14, 158

36
G

Gaganamaale

36

Gaetuye

74

Gavapnena

70

Giro/gira

361

18, 100

Pht S - Th Mc T c Bit
DH

CH
Chaabhi/ehi

28, 54,

56, 76, 108, 136, 232

Dhammukka
Dhuvassa

68, 74, 238


24, 32, 34, 36, 38, 40

Dhuva
Dhmaketu

J
Jighacch

8
74

36

Jinacakkam

236

Jinabodhiya

52

Jutindharo/jutindharassa

Naramar/na

28, 32,
60, 62, 70, 80, 84,

2, 184

86, 94, 104, 110, 118,


124, 132, 142, 148, 154,

adhtu

160, 166, 170, 172, 180, 186,

224

194, 200, 204, 210, 218, 228, 234


Naravasabha

D
Tdihi

28, 56, 106, 126, 136

Tipihre

Tividhaggi

22

138

Navaga jinassana
Navaga satthussana

76, 226
64,

72, 134, 142, 180


Nicchubhanti

126

D
Dakaj

34

Dayita-oraso

114

Darsay

P
Pakarae satta

216

36

Patihaha

48

80,

Parivesane

48

88, 104, 112, 118, 126,

Palugga

24

134, 142, 150, 156, 160,

Pavana

52, 98

166, 174, 180, 204, 220

Pihra

4, 12,

Dasapramipriy

Dukhaddito

42

Dursado/dursad

60, 66,

192, 200, 216


Pvacana

56, 98, 106, 144

100, 130, 138, 146, 208, 232


B
DH

Buddhakare dhamme

Dhammaceti

222

Dhammadesane

26,
68, 76, 84, 92, 100,

Buddhadhamm

40, 42,
44, 46, 48

Buddharasena

122, 130, 138, 170, 224


Dhammadhtuy
40

bodhipcan
Brah

Dhammabheri

Brahma

68

40

362

120
40, 42, 44, 46, 48
114, 130, 144, 150
142, 182

Pht S - Th Mc T c Bit
S

BH
Bhaddake kappe

208,
218, 226, 242

Bhtha

50

Bhusavtehi

46

Sagha

Sataras

6, 98,
106, 138, 182, 238

Samisu

56, 108,
114, 116, 130, 146

Sampannavijjcaraassa

M
Maakappa

122,
138, 152,
158, 178, 200

Madhulahika

208

Mnasa

50, 58,

Sallakatto

2
242

Sakilesamaraa
Sikh

74
112, 206

Ser

22

Selenti

10

76, 92, 118,


H

192, 202, 224


Mnusaka/mnusak

34, 50

Handa

2, 40

Mnusehi

28

Hikra

Morahatto

144

Htsano

98

Hessati
V
Vaumyana
Vasbhta
Vtatha
Viykari/

30, 62,
70, 80, 86, 94, 102,

26

110, 116, 124, 132, 140,

26, 32, 126

148, 154, 160, 166, 172, 180,

38, 40

186, 194, 202, 210, 218, 226, 242

110, 226

Hehiti

--ooOoo--

363

20

CARIYPIAKAPI
VISESAPADNUKKAMANIK - TH MC T C BIT:

Trang

Trang
O

A
Akicane

264

Ocinyatu

308

Atikkhaya

316

Odapattakiy

284

Anagriya

302

Ohaeti

286

Anariyo

268

Anucchavo

254

Anolno

252

Apaccso

256

Kahina

304

Aparjita

252

Kaabheri

266

Apassaya

316

Kahavattani

314

Abbocchinna

258

Kadali va asraka

300

Alika

312

karua

272,

288, 298

Kmakro

288
252

rdhaniya

258

Kra

saya
hakaksuy

274
278

Ksu
Khmi

310, 322
286

Kusala

300

U
Uttamaga

318

Upyana

256

Ukkhigg

268

Uragdhibh

294

G
Gih dhamme

304
GH

Ghsahetu

274

rukkhambho

284
E

Ekassan

284

C
Catuvhi

268

Catussla

258

Ceake

284

365

Hnh Tng - Th Mc T c Bit

CH
Chava

286

Chtako

254, 256, 266


J

Nicchuhamnna

266

Nippayanto

284

Pakkho

310

Pajjunno

316

Jailahito

300

Pahe

320

Jtaveda

314

Patikaro

298

Jlasikhantare

276

Pabbhre

284

Jutindhara

308

Parantihi

300

Parittsa kate mayi

294

Pavane

268, 270, 278, 322

Tatha

260

Pasadamiga

322

Tassa

294

Pvako

314

Tlamijava

262

Pvada

288

Tutta

306

Phungata

318

Pitu mtu ca

304

Pubbaslohit

308

Peya

280

THA
Thusarsiva ataula

300

Daksaye

284

Balas

284

Dakkhinucchava

274

Bodhija

258

Dayito

298

Bodhipcana

250

Darathapariha

276

Bodhiy

Darsaye

312

Davaho

314

Dhvudho

294

Duma

300

Dess

262, 272,
284, 298, 304, 310

262, 272, 284,


288, 290, 298, 310

Brahrae

250, 272, 284


BH

Bhavbhave

250, 258

Bhikre

254, 266

Bhesm

292

DH
Dhaa

252, 254, 256, 266

Dhammikarahavahana
Dhararuha

260
262

Mtu pitu ca vanditv


Mlvaccha

294
298

Dhmadhma

314

Mahsikh

314

366

Hnh Tng - Th Mc T c Bit


S

M
Mutteti

286

Saccavajjena

316

Muddikmo

252

Sajjassa

310

Mgo

310

Satabhgo

258

Sata dhammo

280

Sabbauta

252, 254,

Yajan

258

256, 262, 272,

Yaavato

258

284, 298, 302, 310

Sabrahmacr

316

Samimh

290

Rajagate

276

Sampe

302

Rathiy rathiya

300

Sayambhu

252

Rjavehana

310

Sahadhamm

284

Rjpajve

322

Smapagato

300

Srattdhigato

284

Sikh

314

V
Vaibbake

262

Vipinaknane

250

Vivaiya

250

Slabbatasamappito

282

Vedajto

260

Soasi

310

Vedhito

318

Sineruvanavaasak

264, 266,
268, 270, 272

H
S

Hatthamucito

310

Sakahena

250

Hatthidamaka

278

Sagara

320

Hit

286

--ooOoo--

367

CNG TRNH N TNG TAM TNG SONG NG PI - VIT

PHNG DANH TH CH
Cng c Thnh Lp & Bo Tr
1. Ven. Khnh H v Pht t cha Bt Nh
2. Qu Hn Phc Viskh

Cng c Thnh Lp
1. Gia nh Pht t Viskh An Trng
2. Gia nh Pht t Trng nh Nguyn & Hunh Ngc Hnh
3. B Qu Ph Phm V im - Php danh Diu i
4. B Pht t Diu Gii v cc con chu
5. Gia nh Pht t Lng Xun Lc & L Th Thu H
6. Gia nh Pht t Phm Trng & Ng Th Lin
7. Gia nh Pht t L Hong Anh
8. Gia nh Pht t Nguyn Vn Ha & Minh Hnh
9. Gia nh Pht t H Hong Anh
10. Pht t Diu Bnh v Gia nh Phm Thin Bo
11. Gia nh Pht t Phm Th Thi & Chu Thin Hng
12. Gia nh Pht t Phm Xun Lan & Trn Thnh Nhn
13. C s Lin Tm (Phan nh Qu)
14. i n Ch Nguyn Hu Danh
15. Gia nh Pht t Khnh Huy
16. i n C L th Tch
17. C Trn Chu (Vothuong)
18. C Hng (IL., bn ca Thy)

369

You might also like