Do. Dr.

Bilge DORAN

Do. Dr. Bilge Doran

 Bilgisayar teknolojisinin ilerlemesi doal olarak

Yap Mhendisliinin bir blm olarak

tanmlanabilecek sistem analizi (hesab)
ksmna yansmtr. Mhendislik biliminde
bilindii zere bir problemin zmnde ne kadar
ok bilinmeyen dikkate alnrsa elde edilen
sonular o kadar geree yakn olmaktadr. Ancak
zm aamas bilinmeyen says arttka uzar ve
sonularn yorumu bir o kadar zahmetli olur.
Tayc sistem elemanlar mmkn mertebe
idealize edilerek 1B ubuk elemanlar olarak
numerik modelde dikkate alnr.
Do. Dr. Bilge Doran

Do. Dr. Bilge Doran

dealize
dealize
Dzlemsel ereveler

Gerek Durum

3 Boyutlu Uzaysal ereve

Do. Dr. Bilge Doran

 Yap tasarmnda tayc sistem olarak yksek

dereceden
hiperstatik
sistemler
tercih
edilmektedir. Bir sistemin kinematik belirsizlii
(hiperstatiklik derecesi) ne kadar fazla olursa,
ou durumda mekanizma durumuna o kadar ge
ulaacaktr. Elde edilen kesit zorlarnn ise
izostatik sistemlere nazaran daha kk olaca
aikardr. Geree yakn zm elde etmek ancak
sistem zmnde bilinmeyen saysn, daha
dorusu sistemin serbestlik derecesini artrmakla
mmkn olmaktadr. Ancak bu kez sistemde
bilinmeyen says arttndan zm sresi
uzamaktadr. Her zaman birbiri ile atan, en ksa
srede geree yakn sonuca ulama istei
tasarmcnn en zorland konudur.
Do. Dr. Bilge Doran

 Gnmzde zm aamasnda byk kolaylk

salayan birok paket program mevcuttur. Bu

balamda
serbestlik
derecesini
artrmak
mhendise ek bir yk getirmemektedir. Geree
yakn bir zm elde edebilmek iin bavurulan
bu yol, ancak sistemde dm noktas saysn
artrmakla daha dorusu sonlu eleman an
geniletmekle mmkn olmaktadr. Bu yzden,
sistem zm iin tasarmc tarafndan
oluturulacak sonlu eleman ann (modelin)
dikkatli bir ekilde tasarlanmas, hem daha geree
yakn, hem de daha ksa srede sonuca ulamay
salayacaktr.

Do. Dr. Bilge Doran

Do. Dr. Bilge Doran

zm
Teknikleri

Klasik
Yntemler

Moment-Alan
Yntemi

Kuvvet
Yntemi

SE Yntemi

Yer Deitirme
Yntemi

A Yntemi

Do. Dr. Bilge Doran

1B SE yntemi:
Matris
yntemler

Moment
Datm
Yntemi

 Mhendislik biliminde karmak problemlerin zm iin

olduka sk kullanlm olan ve esas enerji prensiplerine

dayanan sonlu elemanlar yntemi, olduka byk bir hzla
gelimi ve popler hale gelmitir. Gnmzde sz konusu
yntemle zlemeyen mhendislik yaps yok denecek
kadar azdr. Bilindii gibi sonlu elemanlar ynteminde,
srekli veya sreksiz bir ortam fiktif snrlarla sonlu sayda
elemana blnr; gen, drtgen, paralelkenar.gibi.

Do. Dr. Bilge Doran

 Elemann ekli, sz konusu ortamn ekline, snr artlarna

bal olarak seilir. Bu sonlu elemanlarn birbirleriyle

balantsnn, dm noktalarnda olutuu varsaylr.
Bilinmeyen olarak, dm noktalarnn telemeleri ve
eimleri veya i kuvvetler seilebilir; bunlara dm
parametreleri denir. Dm parametrelerinin artrlmas
daha geree yakn zmler elde edebilmenin bir yoludur.

Do. Dr. Bilge Doran

Do. Dr. Bilge Doran

 Sistem elemanlarnn birbirleriyle balantlarn salayan

dm noktalar 3 boyutlu Euklid uzaynda tanmldr.

Dolaysyla her dm noktas iin alt serbestlik
tanmlanabilir. teleme (yer deitirme; U) dier
ise dnme (asal yer deitirme; R) serbestliidir. Dzlem
de ise bu say tr. Sistemin genelinde bu yer
deitirmeler toplam sistem serbestlik derecesi olarak
anlr. Mesnetlerin hareket kabiliyetlerinin bulunduu
dorultularda tanmlanabilecek olan mesnet artlar da
toplam sistem serbestlik derecesini etkileyen artlar olarak
tanmlanabilir. Gerek mesnet artlar gerekse dm
noktas serbestlikleri tanmlanrken dikkat edilmesi
gereken en nemli nokta, sistemin stabilitesini
bozmayacak
ekilde
sz
konusu
serbestliklerin
belirlenmesidir. Tutulan serbestlikler dorultusunda yk,
ktle, deplasman gibi byklkler tanmlanamaz.
Do. Dr. Bilge Doran

 Uzay

erevelerin yatay yklere gre hesabnda

bilinmeyen saysn azaltmak iin betonarme
demeler pratik olarak kendi dzlemleri iinde
sonsuz rijit kabul edilebilir ve hesaplar bu kabule gre
yaplr. Bu durumda bir diyafram hareketinin
varlndan sz edilebilir. Bu kabule gre yaplacak
hesaplarda bu hareketin sisteme bir ekilde empoze
edilmesi gerekir. Bunun iin ncelikle deme iinde
kalmak artyla bir nokta (bamsz nokta) tanmlanr.
Daha sonra dier tm noktalarn (deme zerinde
bulunan) bu bamsz noktaya sonsuz rijit fiktif
ubuklarla baland dnlr. Bu durumda sz
konusu noktalarn hareketleri bamsz dmn
hareketlerine uyacaktr.
Do. Dr. Bilge Doran

 Sonlu eleman ann belirleyecei tm noktalar

(gerek veya fiktif), sreksizlik noktalar birer

dm noktas, bu noktalarn snrlad sistem
paralar ise eleman olarak dikkate alnr. Her
nokta boyutlu uzayda yer aldndan
koordinatlar global koordinat sistemine (sistem
eksenleri; X, Y, Z) gre belirlenir. Dm noktas
koordinatlar dnda, dm noktas ykleri,
deplasmanlar ve baz eleman ykleri yine global
koordinat sistemine gre belirlenebilir. Sistem
eksenleri ile tanmlanan dm noktas kuvvetleri
ve deplasmanlar ise kt dosyalarnda yer alr.
Do. Dr. Bilge Doran

Do. Dr. Bilge Doran

Do. Dr. Bilge Doran

 Elemanlar ile ilgili yn ve dorultu, eksen takmlar aras

ilikiler, sa el kaidesine gre belirlenir (SAP 2000

programnda bu ilem otomatik olarak yaplr). Eleman
eksenlerine gre belirlenebilecek yn ve dorultu
parametreleri; eleman kesit zellikleri ve baz yk
ekilleridir. Sz konusu eksenlerde tanml i kuvvetler ise
kt dosyalarnda grlr. Elemanda sol uta tanmlanan
eksen takmnda 1 ekseni, eleman ekseni dorultusunda, 3
ekseni ise genelde hakim eilme ekseni olarak tanmlanr.
Dolaysyla; 1-2 dzlemi ykleme dzlemi, 1-3 dzlemi ise
eilme dzlemi olarak dnlebilir.
Do. Dr. Bilge Doran

Do. Dr. Bilge Doran

i) Eksenel Kuvvet ve
Burulma Momenti

Do. Dr. Bilge Doran

ii) (1-3) Dzleminde

Etkiyen Kuvvetler

Do. Dr. Bilge Doran

iii) (1-2) Dzleminde

Etkiyen Kuvvetler

Do. Dr. Bilge Doran

 i) Birim uzunluk iin eilme ve burulma momentleri

Do. Dr. Bilge Doran

 Membran Kuvvetleri

Do. Dr. Bilge Doran

Do. Dr. Bilge Doran