You are on page 1of 72

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig


Dch gi : PHNG - L THI

Mc Lc
LI GII THIU......................................................................................................2
AMOK HAY L BNH IN X MALAIXIA....................................................7
B SU TP V HNH.........................................................................................42
NGI N GIA S................................................................................................50
NG HM DI NH TRNG...........................................................................61

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

LI GII THIU
Ng Hm Di nh Trng
Xtfan Xvaig ( Stefan Zweig ) l mt trong nhng ngi sao chi li trn nn tri vn hc
th gii na u th k 20, ngi m Rmanh Rlng gi l " mt ngh s bm sinh ", v
l tc gi ca nhng tc phm thm su " lng nhn i k diu i vi con ngi " (M.
Gorki ).
ng sinh ngy 18-11-1881 ti Vin, trong mt gia nh tr thc o. Vin, lc by gi l
th ca quc o Hung, mt trong nhng trung tm " ngh thut mi " chu u.
Tp th u Nhng si dy n bng bc (1901) ca ng thuc dng vn hc " ch ngha
hin i ", miu t s c n v tnh yu khc nghit pha trn lng tn sng ci p "
thun tu ". Ngoi ra, Xvaig cn dch nhiu tc phm vn hc. Trong thi gian ny, say
m du lch, ng sang nhiu nc Ty u, n , chm ch xem xt i sng vn ho
cc dn tc. Vic lm quen vi nhng tc phm vn hc ln dn dn gip ng thot khi
nh hng ca " Ngh thut mi ". Thot u, ng say m th ca Emin Vraren, nh th
ln ngi B. Sau, ng tip xc vi nn vn hc Nga, v t nh du mt ci mc
quan trng trong s nghip sng tc ca ng. Nh vn Nga c nh hng ln nht i vi
ng l xteipxki. ng tm thy xteipxki nhng gi tr tinh thn v t tng thn
thit vi ng. ng thi ng rt cm phc nhn cch ca xteipxki, xc ng v s
phn ca nh vn Nga v i.
Nm 1917, tp truyn ngn Nhng cm xc u tin ra i gm nhng truyn ng vit
trong thi gian mi nm. Vn ch yu ng cp l vn o c ( Ngi n gia
s, iu b mt day dt... ).
Chin tranh th gii ln th nht bng n khin Xvaig bng hong. Khng mun l mt
nhn chng th ng trc nhng bin c tn khc, ng vit nhiu bi c v tinh thn
on kt gia cc dn tc chu u v cng vi R. Rlng, ng ku gi nhn dn cc nc
ng ln chng li chin tranh quc. Nm 1916, ng vit v bi kch " Jrmya ", biu
l lng cm ght ca ng i vi chin tranh. ng cho mng tc phm " La " ca H.
Bacbuyt, coi chng nhng l mt bn tuyn ngn ca t tng t do v tinh thn phn
chin, m cn l mt s i mi v mt ngh thut. Nm 1919, khi H. Bacbuyt t chc
nhm " nh sng " vi mc ch tuyn truyn cho ch ngha quc t v u tranh chng
chin tranh quc, Xvaig, lp tc gia nhp. Trong t chc ny c nhng nh vn Cng
sn tin b nh R.Rlng, H. Wenx, P. Vayng Cutuyri v nhiu nh hot ng vn ha
ni ting khc... Trong nhng nm 20, ng vit mt s truyn ngn xut sc v mt lot
truyn k tiu s - lch s. Nm 1938, nhng truyn k quan trng nht thuc loi ny
c tp hp thnh mt b ring, mang tn l Nhng ngi kin to th gii. Trong
nhng truyn k loi ny, cng nh trong nhng truyn danh nhn vit di hnh thc
tiu thuyt, Xvaig quan tm n Th gii ni ti ca cc nhn vt xut sc nhiu hn l
n hon cnh x hi lch s ca h. iu i khi dn ng n ch phng i vai tr
ca c nhn trong lch s.

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Sau khi Hitle chim chnh quyn, c, cc tc phm ca Xvaig, nh nhn o ch


ngha chng chin tranh v pht xt, b cm lu hnh. Khi nc o b chim ng, sau v
Angsluts, Xvaig phi ri b t quc sang Braxin lnh nn.
Nm 1938, ng vit cun Magienlng ca ngi hnh vi dng cm ca nhng con ngi
thm him.
Thi gian lu vong, ng cn vit cun " Braxin, t nc ca tng lai ". Nm 1941, tc
phm hi k Th gii ngy hm qua ra i.
i vi Lin X, Xtfan Xvaig cho mng Cch mng thng Mi, cho l mt s
kin lch s cc k v i, nhng do nhn thc hn ch, ng coi l mt hin tng dn
tc. Nm 1928, ng sang thm Lin X v gp Maxim Gorki. ng mn phc Gorki, coi
Gorki l nim t ho ca giai cp v sn v l vinh d ca chu u. Gia hai nh vn
c s trao i th t thn mt. Khi c tn cng Lin X, Xvaig chm ch theo di cuc
chin u anh hng ca nhn dn X Vit v trong hi k ca mnh, ng thut li chuyn
sang thm Lin X ca ng vi tnh cm nng hu, thm thit.
Ngy 22-2-1942, dn vt trong ni au tha hng, sng xa t quc, ng t st. Trong
th tuyt mnh, ng vit : " tui su mi m lm li cuc i cn phi c nhng sc
lc c bit. Ti sc cng lc kit sau bao nm di ng ng sng phiu bt tha
hng. Bi th ti cho rng tt nht l ti nn t gi ci i ny mt cch xng ng; i
vi ti, hnh phc cao nht trn i l t do v lao ng tr c, ci em li cho ti nim
vui sng ln lao. Ti gi li cho tt c cc b bn. C th l cc bn s nhn thy bnh
minh sau m di tm ti. Ti l k nn nng nht, ti xin ra i trc ". Ra i, ng vn tin
chc rng ch ngha pht xt s tht bi v tng lai s thuc v mt ch ngha nhn o
mi.
Xvaig sng tc th, kch, truyn ngn, tiu thuyt, truyn k danh nhn v lch s, vit
kho lun, ph bnh vn hc... Tuy nhin, thnh cng ln nht ca ng l trong loi
truyn ngn v truyn k danh nhn hoc lch s.
Tp truyn ny chn lc mt s truyn ngn xut sc ca ng v hai th loi ni trn.
L mt ngh s tin tng ch ngha nhn o, mang mt tm hn nhy cm, ci m v
du dng, sng v sng tc trong thi k ch ngha t bn bt u i vo ch ngha
quc, Xvaig nhn ra c tnh v nhn o ca x hi t bn v d nhin ng t co
ci x hi trong cc truyn ca mnh.
Trc ht, Xvaig ln n x hi t bn v mt tinh thn o c. Di mt Xvaig, o c
t sn l th o c gi di, hai mt, ch dng che giu s tht tn nhn, i bi ca
i sng thc. Trong Ngi n gia s v iu b mt day dt, qua ci nhn hn nhin,
ngay tht, nhn hu ca tr th, cuc sng gia nh t sn b ngoi, tng nh m p,
mc thc nhng thc cht l ngm cha nhng ci gi di, bt cng. Hai em b gi tnh
c bit c cu chuyn thng tm v c gia s m ngi ln tm ht cch giu chng.
Chng phn n v cch x s tn nhn ca cha m chng i vi c gio, chng mt ht
lng tin vo ngi ln, gh s cuc i m t nay chng hnh dung nh mt khu rng ti
tm, gh rn. Ch b Etga khip s khi khm ph ra rng ngi m ch yu qu nht i,
tin tng v hn - ngi m thn yu ca ch - ha ra cng c th lm nhng tr la di
thp hn. S khc bit gia nhng chun mc o c ca x hi t sn vi nhng g
din ra thc t hng ngy l mt kha cnh ng gh tm, n ph hoi gh gm tm hn
con ngi, khin con ngi hoc s tr nn th ch vi x hi, hoc chnh mnh cng
phi x s gi di nu mun thch nghi vi ci x hi .

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Vi con mt quan st sc so, Xvaig nhn thy r x hi t sn l mt x hi chia r con


ngi v c lp ngi. Thi ch k lm cho con ngi m ra nhn tm, qun c ngha
v. Trong Amk, ta thy din ra mt trn quyt u v tinh thn gia mt ngi n b
giu sang v mt vin bc s x thuc a. Ngi n b kia coi vin bc s nh mi th
m b ta c th " mua " c. Ngc li, lng t i v s thm mun khin vin bc s
mu toan li dng th b ca b ta lm nhc lng kiu hnh ca ngi n b. Mi
ngi trong hai nhn vt u mang trong mnh c ci c v ci thin, hon cnh x hi
lm cho ci c chin thng. Song, trong thin truyn " m mi mu, cn st v bnh
in x Malaixia " ny ( R.Rlng ), vn c mt iu lm cho tn bi kch nng n mang
cht nh sng : lng tm lm cho con ngi vn cn l con ngi, ngay c trong khi n
lm vo mt tnh cnh khng li thot, v con ngi hnh ng theo ting ni ca
lng tm, d khng xoay chuyn ni tnh th, nhng vn khng hon cnh n dch
mnh.
Thi sng bi ng tin, coi ng tin l gi tr cao nht ca vn vt git cht nhng
tnh cm thing ling ca con ngi, khin ngi chng trong Ng hm di nh
trng v tnh lm nhc phm gi ngi v, y ngi v ca mnh xung vc thm ca
thm ha. Xalmxn trong Mt tri tim tan nt sut i lo kim tin v con sng
trong cnh giu sang, nhng rt cuc ci hnh phc m ng ta sn ui ch l iu ho
huyn. V con khinh r ng, ch coi ng nh mt ci my kim tin v ng thiu hc vn,
km ho hoa phong nh. ng sng mt mnh c n gia ci " t m gia nh " v cht v
ci lng tan nt. Giu sang v hnh phc khng phi l hai khi nim ng nht, m
nhiu khi chng i nhau.
Trong ci x hi m mi ngi l mt hn o bit lp, ngay c trong tnh yu nam n,
th tnh cm mnh lit gn b hai con ngi vi nhau nhiu khi cng khng th em li
s ng cm v tm hn m ch li s luyn tic hoc ni tht vng ng cay ( " Mt
tr chi nguy him ", " L th ca ngi n b khng quen bit " ).
Li sng ph phim ca nhng k thuc tng lp c ca lm cho con ngi mt c nhn
tnh. Nhn vt trong " Mt m k qui " khng h phi lo n ming n hng ngy, cng
khng c mt trch nhim x hi no, anh ta sng khng mc ch, dng dng vi s
phn ca mi ngi. Ch trong mt m, tip xc vi nhng ngi di y x hi,
thy c nhng bt cng gh gm, anh ta mi hiu rng ton b cuc sng trc ca
anh ta tht l trng rng v ngho nn mt cch thm hi.
Qua cc truyn ngn, Xvaig ph phn x hi t sn mt cch su sc. Nhng do quan
im chnh tr hn ch ca ng, s ph phn vn ch xut pht t mt th ch ngha
nhn o cn mang tnh cht chung chung, tru tng. Cc mi xung t gia con ngi
vi x hi c miu t tinh t, sng ng, c b su, nhng mi nhn s ph phn
thng tp trung vo mt tinh thn o c nhiu hn l vch ra nhng mu thun x hi.
Ni cch khc, ng ph phn ci tinh thn ca x hi t sn hn l ph phn
chnh bn thn x hi t sn. Hnh ng ca cc nhn vt c l gii rt tinh vi v mt
cm xc - tm l, nhng khng phi bao gi chng cng c t trong s gn b hu c
vi nhng mi dy quan h x hi sn sinh ra chng. iu phn no lm yu
ch ngha hin thc ca Xvaig, mc d ng c ti quan st chnh xc. Ngh thut in
hnh ha trong vic xy dng nhng hnh tng ngh thut sinh ng, mang nhng c
trng r rt ca hon cnh, chng t rng ng l mt nh vn hin thc xut sc.
Xvaig quan nim con ng ci to x hi khng phi kinh qua nhng bin php cch
mng, m bng cch tu dng o c, khi gi lng trc n, tnh thng, t tm i vi

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

con ngi. Truyn Ni kinh s l mt truyn biu hin ni bt khuynh hng hin thc
ng thi cng cho thy khuynh hng tha hip ca ng : mt n nhn vt i ngoi
tnh v chn ngn cuc sng phong lu nhng t nht, lm mt bn sc con ngi. Nhng
thi kin nhn, rng lng ca ngi chng a ngi v tr li vi i sng gia
nh m m. S ca ngi lng nhn i, coi l ci cu vn mi quan h gh lnh gia
ngi v ngi c th hin trong truyn Hai mi t gi trong i mt ngi n b.
S hy sinh ca n nhn vt dm vt qua mi khun kh o c, cu mt g trai
tuyt vng sp liu i ch l mt biu hin ca lng thin, nhng Xvaig coi l mt
liu thuc c th lm du nhng mu thun gay gt ca x hi t bn.
Nhn chung, cc truyn ca Xvaig u v nn mt bc tranh vi nhiu mu sc u m,
cht chc, nhiu au thng. cng l bc tranh thc ca x hi t sn ang thi k b
tc. Trong cnh b tc y, nhng con ngi chnh trc, c tm lng hn nhin n hu, c
tnh cm chn thnh u c Xvaig miu t bng mt ngi bt thit tha, tru mn ( cc
nhn vt tr em trong " Ngi n gia s ", Menen, trong truyn ngn cng tn... ). c
bit, Xvaig c thi ht sc trn trng v thng cm i vi " thn phn ngi n b
" trong ci x hi m ph n vn rt b coi r. N nhn vt trong Ng hm di nh trng
tuy phi i lm ci ngh nhc nh, nhng v mt tinh thn, nng ng cao hn k y
nng xung vc thm : nng vn l con ngi bit t trng, kiu hnh giu tnh cm,
khao kht t do c nhn. Nhn vt n trong L th ca ngi n b khng quen bit
cng l mt hnh tng p, lm ngi c cm ng. Trong li ta cho bn dch tuyn
tp tc phm ca Xvaig sang ting Nga, M.Gorki vit v truyn ny nh sau :
" Ti cha tng bit mt ngh s no c th vit v ph n vi tm lng trn trng v tru
mn n nh th ". Trong th ring gi Xvaig, ngy 18-9-1923, Gorki vit rng khi
c truyn ny ng " ci ln v vui mng : anh vit hay qu chng " v " khc khng h
bit h thn v thng xt ngi n b trong truyn ". Qu thc, tnh yu ca ngi ph
n y l mt tnh yu say m, trn vn, trong trng - khng v tin, khng v tnh dc,
mt tnh yu y hy sinh. Nng vn gi tm hn trinh bch ngay c khi phi bn mnh
nui con, tri tim trc sau vn ch dnh cho mt ngi. Tnh am m ca tnh yu
khng lm mt i ci v p tnh cm chung thu ca nng. S phn bi thm ca nng
cng lm ni bt sc mnh ca tnh yu v ca lng t trng.
Mt s truyn k danh nhn v lch s y rt ra t tp Nhng gi hng phc ca nhn
loi. Tc phm ny gm mt lot nhng bc ha nh, ti hin nhng khonh khc him
hoi, trng i trong s sng to ca cc c nhn li lc, hoc trong tin trnh ca lch s.
Qu l " tt c nhng g chn chnh, bt dit m ngi ngh s sng to c u ch din
ra trong nhng khonh khc ngn ngi v him hoi " ( Thin ti ca mt m, Bn bi ca
Marienbat ). Mt khong thi gian cc ngn c th dn cha c man no l s kin bnh
thng xy ra trc v n l s t bin v cht ca nhng tch ly v lng.
Trong cng cuc tm kim sng to, i khi tht bi ca nhng c nhn kit xut cng c
gi tr nh nhng thnh tu, v n kch thch tinh thn dng cm v sng to ca c mt
dn tc hay ca ton nhn loi ( u tranh ginh Nam cc ).
Mi khm ph ca c nhn li lc hay ca lch s bao gi cng phi tr gi bng nhng
au kh v hy sinh. Ci gi y nh th no l ty hon cnh thun li nhiu hay t. Mt
s truyn v lch s chinh phc cc vng t mi cng cho thy r " T bn ra i m
a nhng mu v bn nh khp mi l chn lng ca n " ( C. Mac ).
Trong nhng k tch hay sai lm ca c nhn m Xvaig miu t y, hnh ng ca c
nhn bao gi cng gn lin vi hon cnh c th, thng l nhng bc ngot lch s. (

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Thin ti ca mt m, Giy pht mang tm c th gii ). Hon cnh ngt ngho c khi
li thc y con ngi pht huy ht kh nng tim tng trong bn thn, hng nhng
nng lc ang ng yn hoc b dng chch hng vo con ng thc hin nhng khm
ph c tm quan trng lch s.
Trong nhng truyn k loi ny, Xvaig tn trng tnh chn thc trong vic trnh by cc
s kin, nhng ng khng lm cng vic ca nh vit s, m tp trung ch yu vo vic
miu t tnh cch, ch, ti nng, din bin ni tm cc nhn vt. iu lm cu chuyn
tr nn hp dn. ng thi, qua nhng truyn ny, ta c th thy r thi qu trng su
sc ca tc gi i vi nhng gi tr vn ha v nhng thnh tu tinh thn ca con ngi.
Tuy nhin, quan im lch s ca Xvaig bc l y cng c phn cha ng. ng c
phn no phng i vai tr ca c nhn quan trng dn n tht bi ca Naplng trong
trn Oatecl, nhg d sao y vn khng phi l nguyn nhn quyt nh vn mnh ca
chu u.
Rmanh Rlng nhn xt v Xtfan Xvaig : " Xvaig yu bng tr tu v hiu bng tri tim
". Hai c im ny kt hp mt cch nhun nhuyn trong tng tc phm ca ng.
V mt ngh thut, iu trc tin l ti kt cu truyn ca ng tht iu luyn, bt c
truyn no ca ng cng c mt sc li cun l lng. Ngi c hi hp theo di s pht
trin tnh tit mt cch cng thng; kch tnh trong s phn ca cc nhn vt mi lc mt
tng, cho n khi cu chuyn kt thc mt cch bt ng m vn hp l. Nhng sc hp
dn khng phi l do ti mi l, tnh hung d k, mu ngi him c. Tri li,
ti phn nhiu kh quen thuc, ct truyn chng my ly k ( Ngi n gia s, L th ca
ngi n b khng quen bit..., Hai mi t gi trong i mt ngi n b ). Vy th
sc hp dn l do u ?
Trc ht l v trong ci bnh thng hng ngy, Xvaig bit pht hin ra nhng xung t
ngm ngm y kch tnh. S hp dn trong cu chuyn v c gia s chnh l nhng
din bin b n trong tm hn hai a tr dn n s xung t khng th ha gii gia
chng vi cha m chng v vi th gii ca ngi ln, nhng nhng xung t y li
khng bc l mt cch cng khai.
Cc truyn ca Xvaig trin khai khng da vo cc bin c, m ch yu l theo s din
bin tm l, nhng giao ng ni tm, s bng n ca dc vng. Xvaig l bc thy v
ngh thut phn tch tm l ca nhn vt. ng nhn thy v phi by ra nhng si dy
tm l tinh vi nht trong tm hn cc nhn vt v cho ta thy s an kt phc tp gia
nhng tnh cm tri ngc din ra cng mt lc trong mt con ngi ( chng hn, cuc
gp g gia ngi n b Anh v vin bc s ti nh ng ta ). Th php miu t tm l
ca Xvaig lun lun thay i, nhiu hnh nhiu v : s miu t trc tip ca tc gi, c
ng ca nhn vt, ng iu ca nhn vt phn nh qua nhng thay i ngm ngm trong
tm hn ca h, nhn xt ca ngi th ba c nghe k li hoc chng kin s vic... V
vy cch miu t v phn tch tm l ca Xvaig c sc th hin tnh cm rt mnh v t
hiu qu thm m rt ln. C th ni ng c s ng gp mi m, quan trng cho vn
hc v mt ny. Tuy nhin, vic qu say m phn tch tm l, nghin cu t m v ti hin
nhng cm xc ht sc kh nm bt ca nhn vt i khi cng lm thit hi n s miu
t tnh cch nhn vt. Nhng d sao, mi truyn ca Xvaig u l mt cu to hi ha,
cn i, trong mi chi tit u gn b vi cc chi tit khc mt cch hu c.
S nghip sng tc ca Xtfan Xvaig, phong ph v a dng. Ln ny, bc u, chng
ti ch mi gii thiu mt truyn va ( Amok ) mt t truyn ngn v k ca ng v hy
vng trong thi gian ti s c th gii thiu cc tc phm ca ng nhiu hn na.

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

PHM MNH HNG

AMOK HAY L BNH IN X MALAIXIA


Thng 3 nm 1912 cng Napl, trong lc bc d hng ca mt chic tu ln xuyn i
ty dng, xy ra mt tai nn l lng m bo ch a tin rng ri, nhng v rn thm
chn cng nhiu. Tuy l hnh khch ca chic tu Oxnia , bn thn ti cng khng
chng kin g nhiu hn cc hnh khch khc v s kin l lng ny, bi v s kin xy ra
vo ban m, khi tu n than v d hng ha. Hn na, trnh s n o, tt c chng ti
u ln b tiu khin thi gi trong cc qun c ph hay cc rp ht. Tuy nhin, theo ti
ngh, mt s gi thit m ngy y ti khng a ra cng khai, cha ng s gii thch
chn thc cu chuyn cm ng ny; v by gi, nhiu nm tri qua, v vy hn l ti
c php s dng mt cu chuyn tm tnh m ti c nghe ngay trc khi xy ra bin
c l lng .
Khi hng hng hi Canqutta, ti mun mua v dnh trc mt ch trn tu xnia
tr v chu u, ngi nhn vin nhn vai, t rt tic : ng ta khng dm chc c th gi
cho ti mt bung, bi v vo thi gian , tc l sp n ma ma, thng thng tu
cht nch t khi ri xtralia ( Australia).V ng ta phi ch mt in tn t Xanhgapo cho
bit r tnh hnh ri mi tr li ti c.
Hm sau, ng ta bo cho ti tin mng l c th dnh cho ti mt ch, thc ra y ch l
mt cn bung chng tin li my, di boong tu, vo khoang gia. V nn nng
mun tr v nc, ti khng n o lu v nhn ly cn bung.
Ngi nhn vin khng ni di, tu ch qu nng v cn bung tht l ti t : l mt
ci hp vung cht hp nm cht bn cnh u my v ch c hng cht nh sng l
m lt qua khung ca trn bn hng tu.
Khng kh c st t hm, nng nc mi du v mi mc : ngi ta khng th, d ch
trong mt pht, thot khi ting ca chic qut in nh mt con di bng thp pht
in pht cung quay tt ngay trn u. Bn di, my tu th ph ph, rn r nh mt
ngi vc ti than th hn hn khng ngng ln xung mi mt cu thang. V bn trn,
lin tip c ting chn ngi do chi i i li li trn boong. Bi vy, lin sau khi
mang chic rng t vo ci th nh m nng nc , c vch ghp bng nhng thanh
ngang mu xm, l ti chy trn ngay ln boong. Va ln khi hm su, ti ht th ngn
gi t t lin thi ti trn cc ln sng.
Nhng boong tu cng kh chu v n o khng km : m ngi i do chi chen chc,
nhn nho, bn chn nng ny v b giam hm, b y vo tnh trng " nhn c ", h ht
i ln li i xung, tn gu khng ngt. Ting ci a ru rt ca ph n, ci cnh ngi
i li khng dt trn hnh lang hp ca boong tu, hnh khch dn n trc
nhng chic gh bnh trong ting tr chuyn m , ai ni ngi y nghe - tt c nhng
iu khng hiu sao khin ti bt rt trong ngi.
Ti va chu du qua mt th gii mi l i vi ti v cn gi li trong tm tr mt lot
hnh nh chen ln nhau trong mt nhp iu in cung. Lc ny ti mun suy ngh li tt
c nhng g nhn thy, gn lc v sp xp li cho c th t, nh hnh cho ci th gii

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

huyn no t trn vo mt ti; nhng y, trn ci i l ng nght nhng ngi l


ngi ny, khng sao c mt pht ngh ngi v yn tnh. Nu cm sch c th nhng
dng ch s nha i bi nhng bng en chuyn ng hn n m m ngi ang say
chuyn, lun lun qua li ht xung trang sch. Kh c th tnh tm c mt cht trn
ci hnh lang ca con tu, mt th ng ph khng bng rp, tp np ngi qua li.
Sut ba ngy, ti c tm mt cht vng v v nhn ni nhn ngm m ngi v bin c.
Nhng bin lc no cng vn th, xanh ngt v hoang vng, ch tr lc mt tri ln, mt
nc t nhin ngi ln nhng mu sc sc s nh nh la pho hoa; cn v con ngi
th ti nhn mt tt c sau 3 ln 24 ting ng h. Mi khun mt i vi ti u tr nn
quen thuc n chn ngy; c ting ci r ln ca ph n cng nh cuc tranh ci n o
ca hai vin s quan H Lan cnh ti u khng lm ti ch . Ti ch cn cch trn
bit i ch khc, nhng cn phng ca ti th nng bc v ngt ngt, cn trong phng
khch, my thiu n ngi Anh khng ngng do dng cm, nhng bi nhc lm ti l
tai ngi khc, m cho nhng iu vanx ngang ph. Cui cng, ti cng quyt o
ln cch sp xp thi gian, v xung bung ngay t lc x chiu, sau khi lm vi cc
bia cho chuch chong c th ng c trong khi mi ngi i n v khiu v.
Khi ti thc gic, tt c u ti om v m t trong chic quan ti nh, tc l cn bung
ca ti. V ti tt qut, khng kh c st v m t lm thi dng ti nng bng. Cc
gic quan ti nh cn ngi ng : phi mt nhiu pht sau ti mi nhn bit by gi l lc
no v ti ang u. Chc chn l qu na m, bi v khng cn nghe thy ting
nhc ln ting chn ngi bc lin tc na. Ch c chic u my, tri tim ht hi ca
con qui vt khng l vn hn hn khng ngng, y thn tu tin ln lt sng, dn
mnh vo khong xa xm m mt.
Ti d dm bc ln boong tu. y vng tanh. V khi ti ngc mt nhn ci tr ang
nh khi ca ng khi con tu v cc ct bum thng ng nh nhng bng ma, mt ln
nh sng lng ly t nhin trn ngp mt ti. Bu tri sng lp lnh. Quanh nhng v sao
nhp nhy nhng tia sng trng, vn l bng m, nhng du sao bu tri vn sng chi.
C th ni rng mt tm mn nhung c cng ra chn ly lung nh sng khng khip,
cn nhng v sao chng qua ch l nhng vt nt v nhng l thng ca tm mn nhung
cho nh sng chi khng bt no t xit y lt qua. Cha bao gi ti nhn thy mt
bu tri nh m hm y, mt mu xanh nh thp nhng li ht sc rc r, chi li, y
ting xn xao v trn ngp nh sng, mt th nh sng m o t mt trng v cc v tinh
t rt xung v c th ni l nh c t ln t mt chic l b n no vy. Ta nh mt
th sn mi trng, tt c mi ng nt ca con tu lp lnh, l l di nh trng, trn
nn nhung sm ti ca mt bin; thng cho, trc bum, mi dng c trn tu, tt c
nhng ng vin u bin mt trong khung cnh huy hong lung linh : nh sng n
trn nhng ct bum v cao hn na, bu n trn ca chi canh nh treo l lng trong
khong khng, nh nhng ngi sao nht nht ca th gian gia nhng ngi sao chi li
ca bu tri.
Ngay trn nh u ti, chm sao ch Thp phng Nam k o b ng cht vo ci v
cng bng nhng chic inh kim cng chi la, v hnh nh n di chuyn, tuy thc ra
ch c con tu cho ta o gic vn ng, con tu nh nhng u a, ngc th hn hn nh
mt nh bi li khng l m ng i ti, lt ln lt xung theo nhng ngn sng
ti thm. Ti ng nhn ln khng trung, cm thy nh mnh ang tm, nc nng t trn
cao chy xung ngi, c iu l y nh sng chy trn hai bn tay ti, nh sng trng
v m, m i bao ph ly i vai v u v nh mun thm vo c th ti, bi v bng

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

nhin ti nh tnh cn m. Ti ht th, cm thy c gii thot v hon ton thanh thn.
Vi mt khoi cm mi m, ti thng thc trn mi, nh nm mt th nc ung trong
veo, ci khng kh m du, trong vt, ngy ngt men say v thm m hi th ca tri
cy v hng thm t nhng o xa a li. Lc ny, ln u tin t khi ti xung tu,
mt c mun thnh thin xm chim ly ti, c mun c m mng - v mt ham
mun khc, nhc dc hn, lm cho ti khao kht nh mt ngi n b, c th mnh
theo ci th m n ang g p ti t bn pha. Ti mun nm di ra, tm mt hng v
nhng tng hnh sng trng kia, nhng nhng chic gh bnh ngi ngh, nhng chic
gh ta trn boong c ct i ht c, khng c ch no trn boong tu vng v ny
c th th hn theo mt mng c m m.
V vy, va i va d dm ti men dn n mi tu, la mt bi th nh sng hnh nh t
nhng vt th ta xung mi lc mt thm rc r, xm nhp c th ti. Th nh sng
ca cc v tinh t, trng lnh v chi li, lm cho ti gn nh au n; nhng ti
vn mun n mnh vo ch no trong bng ti, nm di trn mt chic chiu, khng cn
cm thy bn thn mnh, m ch thy bn trn thn th mnh, nhng tia phn quang y t
cc vt th, ging nh ngi ta ngm nhn phong cnh t mt cn phng chm trong bng
ti. Sau cng, va i va vp vo thng cho, vt qua cc dy st chng ct bum, ti
ti c thnh tu, ng ngm mi con tu tin ln trong bng ti, v ngm nh trng
nh nc vt ln v si bt t hai bn mi nhn con tu. Chic cy bin ny khng
ngng chm ln ri li cm su xung lp t en cun sng, v trong ci tr chi lp
lnh tia sng ny, ti cm thy tt c ni au n ca thin nhin b chinh phc, ti cm
thy tt c s vui mng ca sc mnh trn gian. Mi m nhn ngm, ti mt nim v
thi gian : ti ng ta bao ln tu nh th mt gi hay ch mi trong vi pht ? Con
tu lc l theo nhp sng, nh chic ni khng l ru ti v cun ti vt ra ngoi thi
gian. Ti ch cn cm thy mt iu : s mt mi n vi ti, ci mt mi ging nh
nim khoi lc. Ti mun ng, mun m mng, nhng khng mun xa lnh ci hp dn
ma qui ny, khng mun xung chic quan ti ca ti. Bt gic chn ti ng phi mt
cun thng. Ti ngi xung , mt nhm nghin, m cng khng trn y bng ti, bi
v nh sng trng bc vn ta xung mt ti, xung ngi ti. Ti cm thy pha di,
nc rc rch du dng, v pha trn ti s lt tri ca th gian ny, s lt tri chan ha
nh sng trng bc cng vi ting m vang kh nhn thy. Dn d ting thm th len
li vo mch mu lm ti mt nim v hin hu : ti khng cn bit hi th ny ca ti
hay l ting p ca tri tim con tu : ti b cun i v tan ra trong ting r ro khng
ngng ca th gii ban m.
Mt ting ho khan khe kh vang ngay bn cnh ti lm ti git ny mnh. Ti ht hong
chong khi gic m khin ti gn nh say. La mt bi th nh sng trng chiu ri trn
cp mi vn nhm nghin t lu, ti phi chp chp c nhn vo ni : ngay trc mt
ti, trong bng ti trn bao ln tu, lng lnh nh nh phn chiu ca i trng knh, ti
thy mt m la dy c v trn xoe le ra t chic tu thuc. Trc y khi ngi chm
ch nhn mi con tu y bt pha di hay chm sao Thp t trn u, r rng l ti
khng nhn ra s c mt ca ngi bn cnh vn ngi khng nhc nhch y t lu.
Trong lc u c cn m mng, bt gic ti ni vi anh ta: " Xin li ". - " Khng h g ",
ting p tht ln trong bng m.
Ti khng bit din t ci tnh trng ca chng ti cnh nhau trong bng ti, nh chm
vo nhau m khng trng thy nhau, n va l k li va gh rn n th no. T dng
ti c cm gic l ngi n ng ang nhn ti chm chm, cng nh mt ti ang

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

nhn anh ta chm chm, nhng ci nh sng trn u chng ti, ln nh sng rp rn
trng chi li y, n mnh n ni chng ti nhn nhau ch thy ngi bn cnh mnh
khng khc g mt bng en l m trong m ti. Hnh nh ti ch nghe thy ting th
ca anh ta v ting rt tu thuc s s. S im lng nng n khng sao chu ng ni khin
ti nh b i, nhng ti thy lm nh vy t ngt qu, s sng qu. Trong lc lng tng
ti rt mt iu thuc l. Dim xe ln v trong git lt, nh la lung linh ri sng
khong khng gian cht hp. Ngay lc y ti nhn ra, sau trng knh, mt khun mt m
ti cha h trng thy trn tu, c trong ba n, c trong nhng lc do chi. C th ngn
la bt cht lm la mt, cng c th ch l mt o gic, ti cm thy khun mt cc
k hong lon, su thm v nh mt mt con qu d hnh. Nhng trc khi ti kp nhn
r chi tit, bng m li nut chng tt c nhng ng nt m nh sng soi t trong
mt thong v ti ch cn trng thy mt dng hnh r xung trong m, v chc chc
m la ca tu thuc li le ln trong khong khng. Chng ti ngi , im lng, ci
im lng nng n v bc bi nh khng kh vng nhit i vy.
Cui cng, khng chu ni na, ti ng dy v l php ni: " Chc anh ng ngon ". - "
Chc anh ng ngon ". T trong bng ti c ting tr li, ging cng rn, khan li, r r
nh b han g.
Ti bc i mt cch nng nhc, chc chc li vp vo nhng dng c trn tu v nhng
tm vn dy. Nhng sau lng ti c ting bc chn nng n, nhanh nhng ngp ngng.
chnh l ngi n ng va ri. Bt gic ti ng li. Ngi khng n st hn ti,
v trong bng ti, ti cm thy trong bc i ca anh ta hnh nh c mt ni khc khoi,
au bun g khng r.
- " Xin tha th cho ti " - anh ta ni ging dn dp - " nu ti cu xin ngi mt iu, ti...
ti... " - anh ta p ng v nh ngng li v qu bi ri - " ti, ti c nhng l do... ring,
hon ton ring t, lnh ra y... Mt ci tang... Ti ln trnh s giao tip trn tu...,
ti khng ni ngi, khng, khng, ti ch mun cu xin ngi... ngi. Ti s rt hm n
ngi nu ngi khng ni vi ai trn tu l ngi trng thy ti y. L v... c nhng l
do ring n bt buc ti lc ny... khng c giao tip vi ngi khc. Phi, lc ny...
lc ny... s rt ry r cho ti nu ngi ni rng c mt ngi y, ban m, rng ti... "
Anh ta li nghn li. Ti vi vng cam oan vi anh ta rng ti s lm ng nh anh ta
mong mun, anh ta ht bi ri. Chng ti bt tay nhau. Ri ti tr li cn phng, ln ra
ng, mt gic ng nng n, thc thm l k v y ry nhng o nh hn n.
Ti gi li ha, khng h mi vi ai trn tu v cuc gp g k l , mc du ti rt
mun ni ra, bi v trong mt chuyn i bin, vic nh nht nht cng tr thnh mt bin
c : mt cnh bum chn tri, mt chuyn trng hoa va b pht hin, mt cu bng
phng. ng thi tnh t m hnh h ti : ti mun bit r hn v con ngi hi khc
thng : ti lc li danh sch hnh khch tm cho ra mt ci tn c th l tn ngi
; ti im mt hnh khch nh tung h c th quan h g vi anh ta. Sut c ngy, ti
bn chn st rut, mong chng n ti xem c gp li anh ta na khng. Nhng b n
tm l c mt uy quyn ng lo ngi i vi ti; con ngi ti bng bng nn nng
mun khm ph ra mi lin h gia cc s vt, v ch ring s c mt ca nhng con
ngi k d cng lm ni dy trong ti mt th say m tm hiu, khng km mnh lit so
vi th nhc dc ni ngi n b... Ngy i vi ti rt di, n tan bin ra gia cc ngn
tay ti, chng li cht g ngoi s trng rng. Ti i nm sm : bit mnh s thc dy
vo na m, ci chuyn l s li ti ra khi gic ng.

10

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

V qu nhin ti tnh gic ng vo gi hm trc. Trn mt chic ng h d quang, hai


chic kim chp ln nhau ch cn l mt gch sng. Ti vi v bc ra khi cn bung
ngt ngt n vi mt m ti cn ngt ngt hn.
Nhng ngi sao vn lp lnh nh m hm trc v ta nh sng bng bc trn con tu
lc l. Rt cao trn bu tri, chm sao Thp t phng Nam sng chi. Tt c u nh
m hm qua, bi v min nhit i, ngy v m i nghch nhau chng mc hn
min chng ta; duy c cm gic u a, bng bnh v m mng nh m trc l khng
cn trong ti na. C ci g li cun ti, lm cho ti bi ri v ti bit mnh b cun ht
ti u : ti ch kia, ch chng cht mt m dy nh en thui mn tu, xem con
ngi b n c cn ngi bt ng hay khng. Pha trn vang ln ting chung ca
con tu; lc ti mc cho mnh b li cun i. Bc tng bc mt, b ging x gia
s chng cng v lng ham mun, chn ti c bc hoi. Cha ti mi tu, bng nhin
ti thy xut hin ci g nh mt con mt l. l chic tu thuc l. Vy l anh ta
ri.
Bt gic ti rng mnh hong s v dng li. Thiu cht na ti b i. Nhng ka,
trong bng ti, c ci g ng y, ng ln, bc hai bc, v t nhin, ti nghe ting
anh ta trc mt ti, va l , va bun nn :
" Xin li " - anh ta ni - " Ti thy hnh nh ngi mun n ch hm trc ngi n v
ti c cm tng rng va nhn ra ti, ngi nh lng trnh... xin ngi c yn tm ngi
y, ti s i ni khc ".
Ti khn thit ni anh ta li : ti ng pha sau l ch khi lm phin anh ta.
" Ngi khng h lm phin ti ", - anh ta ni, ging pha cht ng cay, - " ngc li, ti
sung sng v t ra cng c mt ln khng b c n. T mi ngy nay ti cha ni
mt cu no. Thc tnh, t nhiu nm nay... v nu c gi mi tt c trong lng th tht l
au kh, c l chnh iu n lm nght th... Ti khng th li trong bung, trong
chic... quan ti ... Ti khng chu ni na v ti cng khng th chu ng c m
ng, v h ci sut ngy... Ci by gi, ti khng chu ni na. tn trong bung
m cn nghe thy ting h v ti phi bt tai li. R rng h khng bit... Khng, h
khng bit... V li, iu c ngha l g i vi nhng ngi ngoi cuc... ".
Anh ta dng li ln na v bng nhin vi v ni thm :
" Nhng ti khng mun quy ry ngi... xin ngi tha li v cu chuyn phim ca ti. "
Anh ta nghing mnh v nh b i. Nhng ti nn n gi anh ta li.
" ng khng h quy ry ti ch. Ti cng vy, ti rt sung sng c ni chuyn vi
ng y, trong khung cnh yn tnh... ng ht vi ti iu thuc ? " .
Ti chm la cho anh ta. Khun mt anh ta li hin r trong bng ti, lung linh trn ci
nn en ca mn tu, nhng lc ny anh ta quay hn v pha ti : sau cp knh, mt anh ta
ho hc d xt khun mt ti, cp mt nh b kch ng trong cn m sng. Ti rng
mnh. Ti bit rng con ngi ny mun ni, anh ta phi c ni ra. V ti thy mnh
cn lng im gip anh ta ni ra.
Cn mt chic gh ta th hai trn boong; anh ta mi ti ngi. Chng ti ngi xung.
iu thuc ca chng ti lp lo. C nhn ci chm sng iu thuc ca anh ta nhy
nht cung lon trong bng ti, ti bit l tay anh ta run. Nhng ti im lng v anh ta
cng lng im. Ri bng nhin anh h ging hi ti :
" - Ngi mt lm phi khng ? "
" - Khng, ti khng mt t no. "
Ging ni trong bng ti li ngp ngng :

11

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" - Ti cu xin ngi mt iu. Ngha l ti...


Ging ni trong bng ti li ngp ngng :
" Ti cu xin ngi mt iu. Ngha l ti mun k cho ngi nghe... Ti bit, v phn ti...
ti bit, v phn ti... tht l v l khi ng li nh vy vi mt ngi mi thot gp...
Nhng m ti... ti ang trong mt trng thi tm thn khng khip... n mc m nht
thit ti phi ni vi mt ngi no , nu khng, ti cht mt... Ngi s hiu ti khi,
vng, khi ti k cho ngi nghe... Ti bit rng ngi s khng th gip ti c,
nhng s cm lng ny, lm cho ti pht m... v ngi m th bao gi cng l bch trc
con mt mi ngi... "
Ti ngt li anh ta v xin anh ta ng t dy v mnh. Nu anh ta rt mun k cho ti
nghe... Tt nhin ti khng th ha vi anh ta iu g, nhng t ra ti cng c bn phn
by t thin ch t nhiu. Khi ta thy mt ngi no lm vo cnh khn qun, tt nhin l
ta phi gip ...
" Bn phn... by t t nhiu thin ch... ngha l bn phn phi c... Vy th ngi cng
th, ngi cng ngh rng ngi ta c mt bn phn no , c bn phn, c thin ch gip
ngi khc m ".
Ba ln anh ta nhc li cu . Ci li nhc li mt cch mp m v ng ngn nh vy lm
ti sn gai c. Ngi ny in chng ? Hay l say ru ?
Nhng, nh th iu c on but ra khi ming ti v anh ta nghe thy, anh ta
bng ni bng mt ging khc hn.
" Ngi cho rng c th l ti say hoc ti in chng ? Khng, khng phi th. Ti cha
n ni th... C iu nhng li ngi ni lm ti xc ng l lng... Rt l lng, bi v
chnh iu ang dy v ti; ti mun bit rng ngi ta c ngha v g khng ?... Ci
ngha v...
Anh ta hy cn p ng. Ri anh ta ngng bt.
V li ni tip :
" - Ngi nn bit rng ti l thy thuc. V i vi ngi thy thuc thng c nhng
trng hp nh vy, nhng trng hp n kinh khng... phi ni l nhng trng hp
cp bch m ta khng hiu ta c ngha v hay khng... Thc ra th khng phi ch l mt
ngha v duy nht - ngha v i vi ngi khc - nhng cn c ngha v i vi bn
thn mnh, ngha v i vi Nh nc v mt ngha v khc i vi khoa hc... Phi sn
sng gip ngi khc, nht nh l nh vy, y chnh l ngha v ca ngi thy
thuc. Nhng cu chm ngn mi mi vn l l thuyt... Qu vy, ta phi sn lng cu
gip n mc no ? Ngi l ngi ngoi cuc, v i vi ngi, ti l ngi xa l, v
ti xin ngi ng ni vi ai l gp ti : c, ngi im lng; ngi lm trn ngha v
... Ti cu xin ngi ni chuyn vi ti, bi l ti ang mun cht v phi nn lng...
Ngi sn lng nghe ti... c, l vic d lm. Nhng nu ti cu xin ngi tm ly ti
v nm ti xung bin... n y, chc chn l nh cng nh s sn lng gip s
ngng li. Chc chn l phi c mt gii hn no ... gii hn y nm ch c lin quan
n s sng cn ca bn thn ngi, n trch nhim ca ngi b th thch... Dt khot l
phi c ci gii hn ny... Nht nh ngha v cng phi c gii hn. Hay c l, i vi
ngi thy thuc, ngha v khng dng li ch no c ? L no thy thuc phi l cu
tinh, l n nhn ca c thin h, duy nht ch v ngi c mnh bng vi my ch La
Tinh ? Phi chng thc s ngi thy thuc c bn phn hy sinh i mnh v lo s tht
thn khi c mt ngi n b... , khi mt ngi n ni xin anh ta t ra cao thng, sn

12

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

lng cu gip v c lng t thin ? Phi, ngha v s phi dng li mt ch no ...


khi ngi ta khng cn kh nng hon thnh ngha v na, ng l ch... "
Anh ta li ngng bt v t nhin ng dy.
" Xin li... hin ti ang b kch ng... nhng khng phi l ti say... ti cha say... y
l iu gi y thng xy n vi ti trong hon cnh c n qui n ny, ti xin thng
thn th tht vi ngi nh vy. Ngi th ngh xem, by nm nay, ti hu nh ch sng
gia nhng ngi bn x v by sc vt... lu ri ngi ta qun mt cch ni nng ung
dung nh c. V n khi bt u th l tm tnh th lp tc li ni lia la... Nhng xin
ngi hy khoan... vng, bygi ti bit ri... ti mun hi ngi, ti mun trnh by vi
ngi mt trng hp trong cn phi bit ngi ta c ngha v gip hay khng...
gip vi tm lng chn thnh ca mt thin thn, ngi ta... Tuy nhin, ti s cu
chuyn ko di... Qu thc l ngi khng mt ch ? ".
" - Khng, khng mt cht no ".
" - Ti... ti cm n ngi. Ngi ung ci ny mt cht ? ".
Anh ta s song trong bng ti pha sau. Ti nghe thy ting cc thy tinh, ting chai va
chm, hai, ba, nhiu ci chai ngay cnh. Anh ta mi ti mt cc Uytky, ti ch nhp
mi t cht trong khi anh ta cm cc nc lin mt hi. Trong giy lt, gia chng ti im
lng. Ting chung vang ln : 12 gi ri khuya.
" By gi, ti mun k ngi nghe cu chuyn di y. Gi d rng c mt ngi thy
thuc mt... tnh nh... hoc hn na nng thn... mt thy thuc, anh ta... mt thy
thuc, anh ta... ".
Anh ta dng li ngng li. Ri t nhin anh ta xch gh li gn ti :
" Khng, khng phi nh vy. Ti phi k ht vi ngi, t u ch cui, nu khng, ngi
khng hiu ni...
Mt cu chuyn nh vy, mt cu chuyn tng t, khng th trnh by coi nh v d,
nh mt l thuyt... Ti phi k vi ngi cu chuyn v chnh bn thn ti. y khng
c g ng h thn, khng c g phi giu gim. Trc mt ti ngi ta cng tng ci
trung phi by vi ti chy rn, nc tiu v phn ca h kia m... cu xin ngi ta
cu gip th khng nn quanh co, phi ni ht. Vy th ti sp k vi ngi khng phi l
trng hp ca mt thy thuc tng tng. Ti t phi trn thn th ti ra v ti ni :
Ti... Ti qun khng cn bit h thn l g trong cuc sng c n gh rn y, trong
ci x cht tit, n gm nhm tm hn ta, n ht tu sng ca ta... "
Hn ti c mt c ch g bi v anh ta ngng li.
" , ngi phn i... ti hiu iu . Ngi mang trong lng tnh cm nhit thnh vi t
nc n , i vi nhng n th v nhng cy c - tt c nhng g l lng mn ca
mt cuc du lch hai thng tri - Phi, n c sc cm d gh gm lm, nhng min nhit
i y, khi ta nhn n t ng xe la, t t hay t xe tay; v ti, khi ln u tin cch
y by nm ti x ny, cm tng ca ti cng nh th. Khi y cn thiu iu g ti
khng m c ? Ti mun hc ngoi ng, mun c sch kinh trong nguyn bn; mun
nghin cu tm hn ngi dn bn x - vng, trong ting lng u chu ngi ta gi nh
vy - ni vn tt l mun tr thnh mt s gi truyn b lng nhn o v truyn b vn
minh, tt c nhng ngi n vi nguyn vng , u m mng nh vy c. Nhng,
trong ci lng p nght th y m du khch khng nhn thy, ngi ta b mt sc rt
nhanh : bnh st rt - d c nut bao nhiu khng sinh cng vn c mc bnh nh
thng, bnh st rt ph hu thn th ngi ta; ngi ta tr nn u oi v li bing,
ngi ta tr thnh mt con g mi b nhng vo nc, mt loi nhuyn th thc s.

13

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Ngi u chu c th ni khng cn l mnh na; mt khi t nhng thnh ph ln, h i


n mt trong nhng chn ng nguyn ra mt ht gia m ly y; sm hay mun
ngi no cng phi chu mt n ch mng : ngi th ha ra nghin ru, k nghin
thuc phin, li c k ch ngh n nh p ngi khc v tr thnh hung bo, tm li,
ngi no cng nhim ci bnh in ca mnh. Ngi ta nh chu u, ngi ta m n
mt ngy no li c i ngoi ng ph, ngi trong mt cn phng sng sa bng
, gia nhng ngi da trng. Sut nhiu nm tri, ngi ta c m iu , v ri n
lc c ngh php th ngi ta tr nn qu li bing n khng cn bun i na. H
bit rng chu u h b lng qun khng cn ai bit ti h v h ch nh con s
trong bin c, mt con s m mi ngi u xo di chn ! Chnh v vy m ngi ta
li, ngi ta tr nn n n v h hng trong vng rng r nng bc v m thp .
Tht ng nguyn ra ci ngy m ti t bn mnh cho ni kh ho c gy ng kinh tm
ny...
" V li, cng khng phi l ti hon ton t nguyn. Ti theo hc c, tr thnh
bc s y khoa, mt thy thuc lnh ngh na l ng khc v c gi mt chc v kh
trong mt bnh vin Lai-xch; v thi k , trong mt t bo Y hc ( Medizinische
Blactter ) m ti khng cn nh l s no na, ngi ta bn tn nhiu xung quanh mt
loi thuc tim mi m ti l ngi u tin em dng.
" Ri xy n mt cu chuyn n b : mt c gi m ti quen bnh vin lm cho
ngi tnh ca c ta pht in n ni anh ta bn cho c mt pht sng lc, v chng bao
lu, ti cng pht in nh anh ta lun. C ta t v kiu k v lnh lng n ni lm ti
ni khng; ti vn b hnh h bi nhng ngi ph n kiu k v to tn, nhng c ny
y a ti, bt ti phi ci mnh qu thp. Ti lm theo tt c nhng mun ca c ta...
ti...
" M ny ! Ti sao ti khng th tht i, khi vic xy ra cch y tm nm ri ? V
c ta, ti tiu tht tin qu ca bnh vin, v khi s vic v l, ging bo mi ni ln.
Mt ng ch ti n b s thm tht, nhng s nghip ca ti th l i i. Chnh
lc y ti c tin chnh ph H Lan tuyn m thy thuc cho x thuc a v h cho
ng tin trc.
Ti ngh ngay y hn l mt cng vic chng bo b g nn ngi ta... ngi ta mi ng
tin trc nh vy. Ti bit rng trong nhng n in ni bnh st rt tc oai tc qui, s
cy thp c trn m tng nhanh hn t nc chng ti gp ba ln. Nhng khi ngi ta
cn tr, ngi ta cho rng bnh st rt v s cht chc bao gi cng ch ging ln u k
khc. Tm li, ti khng h la chn, ti i Rttcam v k hp ng mi nm, ti
lnh mt xp bc dy v gi cho ch ti mt na, cn na kia lm mi cho mt trong
nhng c gi gp trong xm cng v c ta bn ti bng ht, ch l v c ta ging con
mo ci tri nh trc kia. Sau , khng tin, khng ng h, khng o mng, ti quay
lng li vi chu u, v ti khng my may bun ru khi tu ri khi cng.
" Ti ngi trn boong tu, ng nh ngi lc ny y, nh mi ngi khc, v mt hm,
ti cht thy chm sao Thp t phng Nam v nhng cy c, v lng ti hn h. Ch,
nhng khu rng, ni c n, s trm mc khin lng ti trn y mng c.
" ! G ch, s c n th ti s khng thiu... Ngi ta khng c ti i Batavia hay
Serabaya, mt thnh ph c nhng con ngi, nhng cu lc b, tr chi gn, sch v,
bo ch - nhng tn gi no c quan trng g - ngi ta iu ti n mt trm ho lnh
phi i mt hai ngy tri mi ti thnh ph gn nht. Vi vin cng chc bun t v gy

14

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

t, hai k " d ng d thng ", y l tt c ci x hi ca ti, ngoi ra, xung quanh ti


ch l rng r, n in, ng hoang, bi rm v m ly.
"Trong khi cn chu ng c. Ti lao vo nghin cu th. Mt hm, ng ph s,
trong lc i kinh l, b gy chn v t , mt mnh ti lm phu thut, vic ny lm
ngi ta ni n kh nhiu. Ti su tp cc th thuc c v v kh ca ngi bn x,
lm hng trm vic vt gi vng tinh thn.
" Nhng cng ch duy tr c tinh thn chng no, ngh lc ti mang t chu u ti vn
cn; sau ti cn ci i. My ngi u him hoi m ti gp ch lm cho ti bun chn;
ti ct t mi quan h vi h v bt u ung ru, m mnh trong nhng mng tng
c n.
" Ti ch cn phi kin gan ch i 2 nm na : sau , ti s c t do v s c mt
khon tin tr cp; ti s c th tr v chu u lm li cuc i. Ni tht ra, ti ch
cn c vic ch i, ti ung dung nm ch, v ti s cn c ch i nh vy nu b ta...,
nu iu khng xy n ".
Ting ni trong bng ti ngng bt, chic tu khng chy na. Xung quanh yn ng n
ni t nhin ti li nghe thy ting nc ro ngu bt p vo bn mn tu, v c ting
con tim my tu p nghe trm trm v xa xa. Ti rt mun chm mt iu thuc, nhng
li s ci nh sng chi ca que dim v nh phn chiu ca n trn khun mt con ngi
khng quen ny.
Anh ta im bt, vn im bt. Ti khng bit anh k ht cha, hay anh ang m mng hay
l ng, anh ta hon ton im bt.
Lc chung tu vang ln mt ting kh khan v mnh m : mt gi sng. Anh ta
ng ln t ngt, ti li nghe thy ting cc va chm. R rng l tay anh s song tm
chai Uytki. Ti nghe ting lc c ri bng nhin anh ta li ct ting ni nhng lc ny c
th ni l cng thng hn, tha thit hn :
" Vy th... xin ngi i mt cht... Vng, ti nh ra ri... Ti y, trong ci hang cht
tit ca ti, ti y nh mt con nhn trong tm li ca n, bt ng, hng my
thng tri. Lc , ng l ngay sau ma ma : Sut tun l ny n tun l khc nc
ma qut p trn mi nh. Khng c mt ngi khch, khng mt ngi u no. Hng
ngy ti ngi l nh vi nhng ngi n b da vng v nhng chai ru Uytki ho
hng. Lc y ti hon ton bc nhc ; ti nh chu u, nh da dit, khi c mt cun
truyn ni v nhng ph x sng sa v nhng ph n da trng, ngn tay ti bt u run
ln. Ti khng th t li thc ng ci tm trng ca ti lc y vi ngi, l mt th
bnh vng nhit i, mt ni nh in cung nhng li lm ta suy nhc i khi xm
chim ta. Th l, mt hm ti ci xung mt tp bn , ti nh r l nh vy v m ti
nhng cuc du lch. t nhin c ting g ca, anh bi ca ti bn ngoi cng vi mt
trong nhng ngi n b ; c hai u tr mt ra v ngc nhin. H khua chn ma tay :
c mt b, mt lady (1), mt ph n da trng.
" Ti ng pht dy. Ti khng nghe thy ting xe nga, cng khng nghe thy ting
t. Mt ph n da trng n y, gia ni hoang vu ny ?
" Ti toan bc xung cu thang, nhng vi quay tr li. Ti thong nhn vo gng
v vi vng sa sang li qun o i cht. Ti bn chn, lo ngi nh b dn vt bi mt
linh tnh chng lnh, v ti khng quen ai trn i ny c th n vi ti v tnh bn. Cui
cng, ti xung nh.

15

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" Trong phng ngoi, ngi n b ang ch; b ta hp tp tin n trc mt ti. Mt
tm khn chong ca ngi i t che kn mt b ta. Ti nh cho nhng b ta mau
ming cp li :
" - Cho bc s ", b ta ni bng th ting Anh lu lot ( hi qu lu lot l ng khc v
nh nhm thuc t trc ).
" Xin th li nu ti n c hi ng t. Chng ti ngoi trm, xe hi ca chng ti
dng li y " - Ti sao b ta li khng i t n ti y, ngh thong qua trong c
ti nh mt tia chp. "Ti cht nh rng ng y. Ti nghe ni nhiu v ng. ng
qu l lm mt php l gip ng ph s, chn ng y hon ton tr li bnh thng
v ng ta chi gn c nh trc. vng, bn chng ti vn cn nhc n chuyn
, v tt c chng ti u sn lng h i ng y s ngoi khoa hay cu nhu ca chng ti
v lun c hai ngi na, nu nh ng n vi chng ti. ny, ti sao ngi ta khng
thy ng n y bao gi ? ng sng tht nh mt nh o s Yga.
V b ta tip tc ni huyn thuyn nh vy, mi lc mt nhanh, khng ti chen vo
cu no. Ci li ni n o, dng di y bc l mt ci g nn nng v lo lng khin bn
thn ti cng cm thy hi bi ri. Ti t hi, ti sao b ta ni nhiu th ? Ti sao b ta
khng t gii thiu ? Ti sao b ta khng b tm voan che mt ra ? B ta ln cn st
chng ? B ta c m khng ? B ta c in hay khng ? Mi lc ti cng st rut v t
thy mnh l bch khi ng nh th trc mt b ta, b chm ngp trong nhng li thao
thao bt tuyt ca b ta. Cui cng, b ta ngng li mt t v ti mi c b ta ln lu.
B ta ra hiu cho ngi bi li v b ta i trc ti ln cu thang. " y thanh nh
qu ", b ta va ni va a mt nhn cn phng ca ti. " , nhng cun sch p qu !
Ti mun c ht tt c ". B ta tin v pha gi sch v nhn lt tn cc cun sch. T
lc bc chn n y, ln u tin b ta im ting c mt pht.
" - Ti c th mi b mt cht tr c khng ? " Ti hi. " - Khng, cm n bc s " b
ta ni, khng quay li, c tip tc xem tn cc cun sch " Chng ti phi i ngay, ti
khng c nhiu thi gi... chng ti ch lm mt cuc du ngon rt ngn. , ng c c
Flbe. Ti thch c nh vn ny lm ! Tht ng khm phc... khm phc ht ch ni.
Cun " Gio dc tnh cm " (2)... Ti thy rng ng cn c c ting Php na, kin thc
ca ng rng tht. nh trng, ngi c c hc mi th. Bit nhiu ngoi ng nh
th tht tuyt vi ! ng ph s ch phc c ng thi; vi ai, ng y cng ni rng ng l
ngi c nht cm dao m m ng y dm ph thc sinh mng ca mnh. ng bc s ca
kh ca chng ti ng y th ch gii nh bi ty. Nhng ny, bc s " - v ngay c
khi ni cu ni ny b ta cng vn khng quay v pha ti - " Hm nay ti ny ra ngh
mun nh ng khm, m cng v nhn ng lc i qua trc ca nh ng, ti ngh l...
Nhng c l lc ny ng ang bn nhiu vic, c l khi khc ti quay tr li th hn ".
" Vy l c mnh lt con bi ca c mnh ra ri "... lp tc ti ngh bng nh vy,
nhng ti khng t g ht, ch ni vi b ta l lc no ti cng ly lm hn hnh c
phc v b ta, ngay by gi hoc l lc no b ta cn n.
" Khng c g nghim trng c u ", b ta va ni va quay na ngi li, va lt vi
trang cun sch b ta ly trn ngn xung - " khng c g nghim trng... chuyn vt
vnh thi m... nhng ci vt vnh ca n b... nhng cn chng mt mt mi... Sng
nay, khi xe chng ti qunh mt ng vng, bng nhin ti gc xung v ngt i...
Ngi bi phi ti trong xe v i tm nc... C l ti ti x li qu nhanh... ng c
ngh nh vy khng, tha bc s ? "
" - Ti cha th kt lun ngay c. B c hay b mt mi nh vy bao gi khng ? "

16

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" - Khng... c, thi gian gn y thi... vng, rt gn y thi... ng nh vy... nhiu


lc thy mt mi v bun nn ".
B ta li ng sng trc t sch, t mt cun sch li ch c, ly mt cun sch khc
v bt u lt cc trang sch. Tht l k. V sao b ta c lt i lt li cc trang sch... vi
v bn chn nng ny nh vy ? V sao b ta khng ngc mt ln di tm khn chong
che mt ? Ti c tnh khng ni g. Ti thch th bt b ta phi ch i. Cui cng, b ta
li bt u ni, vn ci li ni va u oi va huyn thuyn ca b ta.
" - C phi khng, tha bc s, khng c g nghim trng ch ? Khng dnh dng g n
th bnh nhit i... khng c g nguy him c... "
" - Trc ht ti cn xem b c b st hay khng . Ti c th xem mch cho b ch ? "
Ti tin v pha b ta, nhng b ta nh nhng lch ra " Khng, khng, ti khng b st...
chc chn l nh vy, chc chn l ti khng b... Ti vn cp nhit hng ngy t... t khi
xy ra c nhng cn mt mi ... cha bao gi ti b st, lc no cng ng 3604 trn
vch nhit k. D dy ca ti cng hon ton tt ".
" Ti ngn ng mt lt. T ny n gi ti thy ng vc; ti cm thy ngi n b
ny mun cu xin ti iu g. Khng ai n chn hoang vu ny ni chuyn v Flbe
c. Ti b ta ch i mt pht, ri mt pht na.
" - Xin li b - ti ni mt cch dt khot - b cho php ti t do hi b vi cu c
khng ?
" - c ch, tha bc s... ng l thy thuc c m, - b ta tr li.
Nhng b ta quay lng li v bt u gi xem nhng cun sch.
" - B c con cha ? "
" - C, mt chu trai ".
" - V b c... trc kia, ti mun ni lc y... b c nhng cn ri lon tng t nh
vy khng ? "
" - Tha c. "
Ging ni ca b by gi khc hn. Rnh rt, c quyt khng di dng cht no, khng
mt cht nng ny.
" - V liu c th l b... xin th li cho cu hi ny... liu c phi gi y b cng ang
trng thi nh vy khng ? "
" - Vng ".
Li ni but ra t ming b ta, dt khot v sc bn nh li dao. Khng mt nt no
thay i trn khun mt m b ta quay ngot i ch khc.
" Tt nht c l l, tha b, ti xem xt ton din cho b... C th mi b... chu kh
sang phng bn ? "
t nhin b ta quay li pha ti. Ti cm thy qua tm mng che mt mt ci nhn lnh
lng v qu quyt, hng thng vo mt ti.
" - Khng... khng cn thit... Ti hon ton bit chc tnh trng ca ti ".
Ging ni ca ngi k chuyn ngp ngng mt lt. Cc ru y li lng lnh trong
m ti :
" Vng, xin ngi nghe ti k tip, nhng trc ht ngi hy th hnh dung mt lt ci tnh
th ny : mt ngi n b n vi mt ngi n ng ho mn trong cnh c n; t
bao nhiu nm nay, l ngi n b da trng u tin bc vo ch ca anh ta... V

17

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

bng nhin ti cm thy trong cn phng c ci g nh l nh mnh c nghit, mt mi


nguy him thc s. Ti linh cm thy iu , mt cm gic v th cht. Ti cm thy s
hi trc s nht quyt ca ngi n b ny, lc u n bt thn vi nhng li l huyn
thuyn, by gi t ngt a ra yu sch nh gi mt con dao tut trn. Bi v, iu b ta
mun ti gip, ti bit lm, ti bit ngay lp tc. y khng phi l ln u tin c
nhng ngi n b n nh ti lm mt vic tng t. Nhng nhng ln trc h n
vi v hon ton khc hn, h xu h v van xin, h n vi nhng git nc mt v
nhng li on trch. Nhng y c mt... vng, mt quyt tm mnh m, mt quyt tm
sc . T giy pht u tin ti cm thy ngi n b ny mnh hn ti... b ta c
th bt ti phi lm theo mun ca b ta... nhng... nhng... trong ti cng c
xu... Ti nh mt ngi n ng ang t bo v v ni gin, bi v... nh ti ni,
ngay t u, phi, ngay t trc khi trng thy b ta, ti cm thy ngi n b ny l
mt k th.
" Lc u ti cn lng thinh, lng thinh v bng bnh v tc gin. Ti cm thy b ta
nhn ti sau tm mng, ci nhn khiu khch v hch dch, b ta mun buc ti phi ni.
Nhng ti khng nhng b d dng. Ti cng bt u ni nhng... ni l lng... vng,
v tnh ti bt chc cch ni di dng v lnh lng ca b ta. Ti lm nh khng hiu b
ta, bi v, khng bit ngi c th hiu ti khng, ti mun but b ta phi ni ra r rng;
ti khng mun ni trc, m... mun b ta phi nn n ti... ng vy, ti mun ngi
n b n vi thi ngang nhin nh th phi nn n ti... v cng v ti bit rng
vi ph n khng c g khin ti d nhn nhng cho bng ci thi lnh lng kiu
hnh .
" Th l ti bt u ni vi b ta, bng nhng li l chng gip ch g, rng khng c g
nghim trng c, rng nhng cn mt mi nh th l chuyn thng, v cn ngc li,
iu hu nh l s m bo cho mt sc khe bnh thng. Ti dn chng nhng ca
rt t cc nht k cha bnh... Ti ni, ti ni vi v l l v d di, lun coi l
chuyn tm pho, v... lun ch i b ta ngt li ti, bi v ti bit rng b ta khng chu
ni cch x s y ca ti.
B ta lp tc ngt li ti, gi tay nh ngn li tt c nhng li an i chung chung y.
" - khng phi l iu lm ti lo ngi, tha bc s. Hi ti sinh chu, sau sc khe
ca ti kh hn... nhng by gi ti khng c " allright " (3), ti b au tim ".
" - , nhng cn au tim, - ti nhc li, ging lo ngi - ti phi xem ngay cho b ".
V ti c mt c ch nh mun ng dy tm ng nghe, nhng t nhin b ta ni ngay,
ging lc ny anh thp v rnh rt nh ngi v tr ch huy :
" - Ti c nhng cn au tim, tha bc s, v xin ng tin iu ti ni. Ti khng mun
mt th gi thm bnh. Thit tng bc s c th tin ti hn na. t ra l v phn ti, ti
cng by t r lng tin cy ca ti i vi bc s ".
Lc ny bc vo cuc u tranh y, l mt li thch thc cng khai. V ti chp
nhn :

18

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" - S tin cy i hi lng trung thc, mt lng trung thc hon ton. B hy ni cho r,
ti l thy thuc. V trc ht b hy b tm mng che mt ra v xin mi b ngi xung,
b hy b nhng cun sch xung v b c ci li ni quanh co y i. Khi n nh thy
thuc khng ai li eo mng che mt ".
B ta kiu hnh nhn thng vo mt ti. Lng l mt cht ri b ta ngi xung, b ci
mng che mt i. Ti thy mt khun mt kh hiu, cng ci, ngng ngng, vi mt v
p khng tn phai theo nm thng, khun mt vi cp mt mu tro, cp mt ca nhng
ngi Anh, trong cp mt hin ra tt c v bnh thn, tuy nhin nhn tht su vo
trong, ngi ta c th m tng n mi ni m say; ci ming mng dnh v i mi
mm cht khng l mt cht b mt no nu b ta cha mun ni ra. Chng ti nhn
nhau mt lt. Ci nhn ca b ta va c on, va d hi, mang mt v khc nghit lnh
lng v gi but n ni ti khng chu ni, phi min cng quay mt i.
B ta kh g ngn tay ln bn. Nh vy l b ta cng ang nng rut. Ri b ta ni
nhanh, t ngt :
" - Tha bc s, ng c bit ti ch mong g ng khng ? Hay l ng khng bit ? "
" - Ti cho l ti c bit, nhng ta khng nn ni quanh co th tt hn. B mun chm dt
tnh trng hin nay ca b... b mun ti loi b cho b nhng hin tng mt nhc,
nhng cn bun nn bng cch xa b nguyn nhn ca n, ng th khng ? ".
" Phi ! "
Ting bung xung nh li dao my chm.
" - B c bit rng nhng d nh nh vy nguy him cho c hai bn ? "
" - C ".
" - B c bit l php lut cm ti lm chuyn ? "
" - C nhng trng hp khng cm, tri li cn c php ".
" - Nhng nhng trng hp phi c s ch nh ca thy thuc ".
" - ng s tm thy ch nh . ng l thy thuc ".
Khi ni nhng li y, b ta nhn ti chm chp, r rng v khng chp mt. l mt
mnh lnh. V ti, vn yu mm, ti run ln v khm phc sc mnh qu qui ca ch
b ta, nhng ti vn cha chu h mnh, khng mun t ra l mnh b nh bi.
" Khng nhanh nh vy c, phi lm kh d , phi buc b ta phi " van xin ". Trong thm tm, ti gn nh thch th vi ngh .
" - iu khng phi lc no cng ty thuc vo mun ca thy thuc. Nhng ti sn
sng, vi mt trong nhng ng nghip ca ti bnh vin ".
" - Ti khng mun bn ng nghip no ca ng can d vo chuyn ny. Ti n nh
chnh ng "
" - Ti c th hi b, ti sao b li chn ng ti ? "
B ta lnh lng nhn ti :
" - Ti khng c g phi ngi ngng ni cho ng bit iu , ti n nh chnh ng v
ng sng n dt, v ng khng quen bit ti, v ng l mt thy thuc gii, v bi v - y
l ln u tin b ta ngp ngng - bi v ng s khng cn x ny lu na, nht l ng
c th tr v nc vi mt s tin ln ".

19

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" Nhng li ni lm ti lnh tot c ngi. Ti sng s trc thi lnh lng con
bun , trc s tnh ton rnh rt . Cho n lc y, b ta cha h ra mt li van xin
no, tri li, tt c u c cn nhc t lu; trc tin, b ta rnh ti, ri tip
m b thng vo ti. Ti bng hong trc sc mnh ma qui ca ci ch , nhng ti
chng li vi tt c cn in tit ca ti. Mt ln na, ti buc lng phi t ra c u c
thc t, thm ch hi ma mai :
" - V s tin ln , b... b s cp cho ti ? "
" - Vng, n p li s gip ca ng v ng ri khi ni y ngay tc khc ".
" - B c bit rng nu nh vy th ti s mt khon tin ph cp ? "
" - Ti s n b cho ng ".
" - B tnh ton tht phn minh. Nhng ti cn mun r rng hn na. B d liu s
tin cng l bao nhiu cha ? "
" - Mi hai ngn Phlorinh, tr bng sc, Amxtcam ". " Ti... run ln... run ln v tc
gin v... c v khm phc. B ta tnh ton ht s tin v cch tr tin, n buc ti phi
ra i; b ta nh gi v mua ti m khng cn bit ti; b ta sai khin ti theo d
cm ca ch b ta. Ti rt mun cho b ta... mt ci tt... Nhng khi ti ng ln, run
ry - b ta cng ng ln, - ng lc , ti nhn vo mt b ta, trc ci ming mm cht
khng chu h li van xin ny, trc ci trn kiu hnh khng mun ci xung ny... ti
bng cm thy lng trn ngp mt th ham mun mnh lit. Hn b ta cng nhn ra iu
, bi v b ta cau my li, nh khi ngi ta mun xua ui mt k quy ry : s th
ght gia chng ti bng b phi trn. Ti bit b ta cm gin ti v b ta cn ti, cn ti
cm gin b ta v b ta khng chu h mnh van xin. Trong giy lt im lng , giy lt
duy nht , ln u tin chng ti t bc l vi nhau mt cch hon ton thnh thc.
Ri, t nhin, mt ngh len li trong ti nh mt loi b st, v ti bo b ta...
" Nhng, xin ngi ch cht , ngi c th hiu sai iu ti lm, li ti ni... trc
ht ti phi gii thch cho ngi r ci ngh r di n vi ti nh th no ".
Ting cc li lch cch khe kh trong bng ti; ri ting ni tr nn linh hot hn :
" Khng phi ti mun t bo cha, t bin bch l mnh v ti... nhng nu khng, ngi
s khng hiu. Ti khng bit ti c phi l ngi m thin h gi l hng ngi t t hay
khng. Nhng ti cho rng ti lun lun cu gip mi ngi. Trong cuc sng khn
kh y, nim vui duy nht c th c c l cu sng mng ngi nh cht t kin
thc tch cp c. l mt nim vui thn tin. Thc vy, nhng gi p nht l khi
mt g thanh nin da vng, nht nht, xanh xm v s hi, chn sng v v vt rn cn,
chy n ch ti, go ln xin ng ca chn hn. V ti cu c hn ta. Ti i
hng bao nhiu dm ng khi c ngi ph n nm m lit ging, b cn st giy
v; ng thi, ti cng lm ci vic m ngi n b ngoi quc ny va yu cu,
ngay t khi cn u chu, ti bnh vin ca Khoa. Nhng y t ra ti cng cm thy
l h cn n ti, y ti bit l mnh cu c ai thot cht hoc thot khi s tuyt
vng v ng th, mun gip ngi khc th bn thn mnh phi c cm gic l ngi
khc cn n mnh.
" Nhng ngi n b ny, khng bit ti c th t cho ngi r iu khng, b ta lm
ti in tit, b ta lm ti lo ngi t lc b ta n nh ti nh mt ngi khch bnh

20

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

thng; thi kiu hnh ca b ta khin ti chng li b ta, b ta khi gi - ti din


t iu ny th no nh ? - B ta lm cho tt c nhng g dn nn, ngm ngm v xu xa
trong ti u bt ln chng li b ta. Ti pht in ln khi thy b ta lm b qu phi v
khi b ta mc c vi v im tnh, kiu k trong mt vic c lin quan n s sng v ci
cht... v ri... ri... cui cng th khng ai chi gn vi nhau m mang bu c... Ti
bit... ngha l bng nhin ti buc phi hnh dung ra - l ci ngh in r m ti va
ni n khi ny - hnh dung ra mt cch r rng kinh khng rng ngi n b lnh lng,
y kiu hnh v lnh m ny, ngi n b nghim ngh cau i lng my trn cp
mt xanh mu thp khi ti nhn b ta lng y lo ngi... hoc gn nh l gi th vi b
ta... ti buc phi hnh dung rng, hai ba thng trc y, b ta ln trn mt chic
ging trong vng tay mt ngi n ng, trn trung nh nhng, hai thn mnh xit cht
ly nhau nh i mi. l ngh nng bng trong tm tr ti khi b ta nhn ti mt cch
ngo mn, vi v lnh lng knh kiu, ht nh l mt s quan ngi Anh... v lc , c
con ngi ti ch c mt ham mun... v ti b m nh bi ngh lm nhc b ta... T lc
tr i, ti nhn thy thn th la l ca b ta xuyn qua chic o b ta mc... t lc
tr i, ti ch cn c ngh chim ot b ta, p mi ti ln cp mi cng rn rn r ca
b ta, cm gic c ci con ngi kiu hnh , ci tm hn bng gi b chinh
phc bi khoi lc, cng nh ngi n ng kia cm thy b ta b chinh phc, ci
ngi n ng m ti khng h quen bit. ... chnh l iu ti mun gii thch vi
ngi. y l ln duy nht, mc d tnh trng tht th ca ti, ti tm cch li dng danh
ngha thy thuc ca mnh... v khng phi l ho sc, dm ng, tnh dc, khng,
hon ton khng phi nh vy... nu khng ti th l d dng... y ch l mun ch
ng ci tnh kiu hnh ... ch ng vi t cch ti l mt ngi n ng... Ti k vi
ngi, hnh nh nhng ngi ph n b ngoi kiu hnh v lnh lng bao gi cng c uy
lc i vi ti, nhng lc y, li thm mt ni l trong sut by nm tri ti sng y,
cha h c ln no n nm vi mt ph n da trng v cng cha h gp phi s chng
c no... bi v ph n y, nhng con th b nh duyn dng v th th y, h run ln
v knh trng khi mt ngi da trng, mt ng ln ng n h... h tr nn qu h
mnh; bao gi h cng n cn chiu chung, sn sng dng hin, vi ting ci hin hu
ging nh ting cc - cc ca con g mi... chnh s phc tng , tnh n l lm cho
ta mt hng. By gi chc ngi hiu iu c tc ng qui l nh th no i vi
ti khi t nhin ti thy xut hin mt ngi n b y kiu hnh v cm th, che y
t u n chn, ng thi li khu gi, v cha ng iu b mt v vn cn mang trong
mnh nim am m cch y cha lu... Khi mt ngi n b nh th kiu k bc vo
ci ci ca mt ngi n ng nh th, mt g n ng na ngi na th c n n
nh th, thm kht nh th b tch ri khi ton th gii nh th... iu , iu ti
ni vi ngi ch ct ngi hiu cho phn cn li... nhng g s xy ra sau . Vy l...
lng trn y... ti khng r l lng ham mun xu xa no, b u c bi tng mun
nhn thy thn th la l khu gi ca b ta, th mnh i theo ting gi ca dc tnh, ti
thu ht ngh lc v lm ra v th :
" Mi hai ngn phlorinh ? - Ti lnh lng ni, - khng, ti khng lm v s tin ".
B ta nhn ti, hi ti mt. B ta on rng lng tham tin khng c vai tr g trong s
chng i ny. Mc du vy, b ta ni thm :
" - Vy ng i hi g ? "
Ti b qua ging ni lnh lng v ni :

21

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" - Chng ta hy chi vn bi cng khai. Ti khng phi l mt con bun... ti khng phi
l ngi bo ch khn nn trong " Rm Juyliet " bn thuc c ly ng tin vng
u. Ti l ci g tri ngc vi th con bun... Khng phi bng cch m b t c
mun ca b u ".
" - Vy ng khng ng thun ? "
" - Khng phi ly tin ! "
Mt giy lt im lng tuyt i trm ln hai chng ti. Im lng hon ton n ni ln u
tin ti nghe thy ting th ca b ta.
" - Vy ng cn mun iu g khc na ? "
Lc ny ti ni tut ra khng e d g ht :
" - Trc ht ti mun rng b... b ni vi ti khng nh ni vi mt ch hiu tp ha,
m nh ni vi mt ngi n ng, rng nu nh b cn cu gip, b khng... b khng
c t ngay ng tin nh nhuc ca b ln hng u... m l phi cu xin... ngi n
ng l ti gip b; b cng l mt con ngi... Ti khng phi ch l thy thuc, ti
khng phi ch c nhng gi thm bnh... ti cng cn dnh cho ti nhng gi khc, c l
b n vo mt trong nhng gi ".
B ta im lng mt lt. Ri b ta hi cong mi, rng mnh v ni rt nhanh :
" - Vy, nu ti cu xin ng... ng s lm g ? "
" - B vn cn mun mc c : B ch mun cu xin sau khi ti ha trc. Trc ht b
phi van xin ti, ri ti s tr li ".
B ta ngng u ln nh con nga bt kham v gin d nhn ti :
" - Khng, ti s khng cu xin ng. Th cht cn hn ! " Lc ti ni gin, gin chn
ngi, mt cn gin v l.
" - c ! V b khng mun cu xin ti, th chnh ti s i hi. Ti ngh rng ti
khng cn phi ni r hn. B bit ti mun g b. Sau , sau , ti s gip b ".
B ta nhn ti chm chm trong giy lt. Ri - ! Ti khng th, ti khng th ni s th
khc lit n mc no - ri nt mt b ta cng thng v ri... b ta ph ln ci... b ta
ci vo mt ti vi mt v khinh mit kh t, v khinh mit c th ni l nh st nh
xung ngi ti... lm ti chong vng... Ting ci khinh mn y nh ting n t ngt,
d di pht ra t mt sc mnh ma qui, n ni ti... ti sn lng ph phc xung t v
hn chn b ta. Tnh trng ny thong hin trong ti ch trong khonh khc... nh mt ln
chp v khp c th ti bc la... B ta quay i v bc nhanh ra ca. " Bt gic, ti
chc chy theo b ta... m xin li... m van xin... sc ti cha kit hn... nhng b
ta cn quay li ln na ni vi ti, hay ng hn ra lnh cho ti :
" - ng ng c m chy theo ti hoc tm n ti na... ng s hi tic v vic lm
ca mnh y... "
V cnh ca ng sm li sau lng b ta.
Li mt lc ngp ngng... Li im lng... Li ch cn nghe thy ting o bt tn ca bin,
nh th nh trng chy trn ngn sng. Cui cng ting ni li ct ln :
" Ca ng sm li... Nhng ti, ti ng tr ti ch... lnh ca b ta nh thi min ti...
Ti nghe ting chn b ta xung cu thang, ting ng ca... Ti nghe thy tt c v ton

22

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

b ch ca ti hng ti b ta... m... ti khng bit th no... m gi b ta tr li,


nh b ta mt trn hoc bp c b ta, nhng du sao tm tr ti vn c bm ly b ta...
chy theo sau b ta... v tuy vy ti khng th... chn tay ti nh t lit, nh b in git...
nh mt nghim ngh khin ti... ti nh b nh, b mt trn n nh t... Ti bit
l iu khng th gii thch c, khng mang ra thut li c... k th c v l bch,
nhng s tht l ti b chn chn ti ch... phi mt hng my pht, c l nm hay mi
pht, ti mi c th c ng, ri khi ch ti ng...
" Nhng va ct c chn ln l ti tr nn hm h v nhanh nhn... trong nhy mt,
ti di chn cu thang... B ta ch c th i theo con ng ti huyn l... Ti chy
b ra nh xe ly chic xe p ca ti, nhng ti thy l ti qun cha kha, ti bn ph
vch ngn, nhng mnh tre vng ra ku rng rc... Ti nhy ln xe p v lao theo vt
tch b ta... ti phi... ti phi ui kp trc khi b ta ti ch t ... ti phi ni vi b
ta.
"Bi ng bc ln xung quanh ti... ch n lc ny ti mi nhn thy ban ny ti
ra trn phng ti bao nhiu lu. ng kia, ch r ca khu rng, ngay trc ch xe u,
ti thy b ta ang vi v, dng i cng ci v thng bng, theo sau l ngi bi... Nhng
b ta chc cng nhn thy ti, v b quay li ni g vi ngi bi, tn ny li sau v b
ta tip tc i mt mnh. B ta mun lm g vy ? V sao b ta li thch i mt mnh ?...
Hay l b ta mun ni chuyn ring vi ti khng cho ngi bi nghe thy ?... Ti p
nh in nh cung... " t nhin c ci g chn ng ti... tn bi... Ti nh qunh xe
trnh nhng... ti ng sng soi xung t.
" Ti ng dy, bung li chi ra... Bt gic ti gi nm m nh nh ci g l mng
, nhng hn trnh c... Ti dng xe nhy ln... nhng con ngi k quc tin
ra pha trc ti, nm ly bnh xe v ku ln bng th ting Anh thm hi " You remain
here " (4).
" Ngi cha sng vng nhit i... Ngi khng bit nh vy l xc xc n mc no :
khi mt ngi da vng, mt tn v li loi nm ly chic xe p ca mt ngi da
trng, ca mt " ng ln " v ra lnh cho " ng ln " phi li . Khng thm p li,
ti tng cho hn mt qu vo mt... Hn long chong nhng vn nm chc chic xe ca
ti... Cp mt hn, cp mt ti h v s st ging to ln y v lo u ca tn n l... nhng
hn vn gi rit ly chic xe ca ti, thi cng quyt k l " You remain here (4) ",
hn cn lp bp mt ln na... May sao ti khng mang theo sng lc, nu khng ti
bn cht hn lin.
" Xo khi y, tn khn khip ! " Ti ch qut ln vi hn c th. Hn nhn ti knh cn,
nhng vn khng bung chic xe p... ti bi thm cho hn mt qu m vo s, nhng
hn vn khng bung. Lc ti ni in... ti thy b ta i xa, c l b ta ri ni
y v ti mc cho tn da vng ngay di cm mt c bc nh ngh, mnh n ni hn ta
ln i bn bc. Lc ny, chic xe p ri khi tay hn... nhng khn ni khi ti ngi
ln, xe khng i c... trong lc ging co ghi ng xe hng... Tay ti lt bt tm cch
cha... nhng khng cha c. Th l ti qung xe sang bn ng, ngay bn cnh tn
v li ang nhm dy, y mu me v li trnh... V ri, khng, ngi khng th bit c
cnh tng ni y khi hi n mc no di con mt mi ngi, mt ngi u...

23

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Nhng lc ti khng cn bit mnh ang lm g na... ti ch cn mt ngh : chy


theo b ta v ui kp b ta... Ti bn chy, chy nh mt thng in sut dc ng, qua
pha trc nhng tp lu, , m ngi da vng th b xm xt li ngc nhin trc
cnh tng nh th : nhn thy mt ngi da trng, nhn thy ng bc s ang chy.
" Ti ti huyn l, t m m hi... Cu hi u tin ca ti l : " t u ri ? " Xe va
n my... Mi ngi nhn ti kinh ngc; hnh nh h cho rng ti mt tr khi thy ti
chy ti, ngi t m v nhch nhc, go m ln, hi ngay c trc khi ng li... Pha
ng kia, trn ng ci, ti nhn thy ln khi trng t cun ln... B ta thnh cng...
thnh cng nh tt c mi vic phi thnh cng, nh tnh cng quyt st trong nhng
tnh ton ca b ta.
" Nhng nguyn ra cng chng ch g. vng nhit i khng c g gi c b mt
gia nhng ngi u chu; h quen bit nhau t ngi ny qua ngi khc; bt c
chuyn g cng c th tr thnh mt bin c. Khng phi khng c l do m ngi li xe
ca b ta li ti nh ng quan cai tr mt ting ng h. Ch sau my pht ti bit
ht, ti bit b ta l ai, bit r b ta trn y, th , cch y tm gi xe la, rng b ta
l... c cho l v ca mt thng gia ln, rng b ta rt giu c, sang trng, mt ngi
n b Anh... ti bit rng chng b ta sang Hoa K nm thng nay v sp tr li trong
my ngy sp ti n b ta v chu u.
" Ti bit - ngh ny t chy tm can ti nh mt th thuc c - b ta c mang hai, ba
thng l cng... "
" n tn lc ny, ti cn c th lm cho ngi hiu c... c l chng qua v cho n lc
ti vn cn hiu c ti... v v l thy thuc, lc no ti cng c th chn on cho
tnh trng ca chnh mnh. Nhng k t lc tr i, ti nh ngi b st... ti khng cn
t kim sot c mnh na... hay ng hn, ti bit r tt c nhng g ti lm u r di,
nhng ti khng cn mt cht quyn lc no i vi bn thn mnh na... khng cn hiu
ni bn thn mnh... Ti ch cn mt ngh inh ninh: t ti ch ca ti... V li, khoan
, d th no mc lng, ti vn c th lm ngi hiu c... Ngi c bit Amok l g
khng ?
" - Amok ?... Ti nh mang mng... l mt th say sa ca ngi Malaixia ".
- Cn hn l say sa na... l bnh in, mt th bnh di ca ngi, ni trng ra... l
mt cn c cung lon tr khc hi m khng c th ng c no do ru c th so snh
c. Bn thn ti, trong thi gian sng , ti nghin cu vi trng hp - khi l
vn ca ngi khc th bao gi ngi ta cng sng sut v thc t - nhng ti vn
cha th khm ph ra ngun gc b mt khng khip ca n. Nguyn nhn ca chng
chc chn l do kh hu, do bu khng kh dy c v ngt ngt nng ln thn kinh
nh mt cn ging t, cho n khi rt cuc thn kinh phi bng n... Vy th Amok...
vng, Amok l nh th ny: Mt ngi M Lai, c th bt c ngi n ng t t hin
lnh no, ang yn lnh ngi ung mt th ung ca mnh... anh ta ngi ... th ,
thn nhin v u oi ht nh ti ngi trong cn phng ca mnh vy... v bng nhin anh
ta nhy nhm ln, cm ly con dao gm v lao ra ngoi ph... anh ta chy thng v pha
trc, lc no cng v pha trc, khng bit i u... Bt c ngi hay vt gp trn
ng i, anh ta u dng dao gm m cht v mi mu cng lm cho anh ta hung d

24

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

hn... Trong khi anh ta chy, bt mp si ra, anh ta r ln nh ngi b qu m... nhng
anh ta chy, chy mit, khng trng thy g xy ra bn phi cng nh bn tri, c
chy mi, va chy va ku ln nhng ting x tai, trong cuc chy mit ng s y, tay
lm lm con dao m mu... Dn cc lng bit rng khng c sc mnh no trn i c
th chn li c con ngi ang b dy v bi cn in kht mu ... v khi h trng
thy anh ta chy ti, mi tn ng xa, h la ln bo tin d: " Amok ! Amok ! ". Th l
tt c u chy trn... Cn anh ta, khng nghe thy g, c tip tc chy; anh ta chy
khng trng thy g ht, v tip tc m chm tt c nhng g gp ngang ng... cho n
khi anh ta b h gc nh ngi ta git mt con ch di hoc n khi anh ta ng gc
xung, kit sc v ming si y bt...
" Mt hm ti trng thy cnh t ca s gian nh sn mi xy gch ca ti... tht l
khng khip... v bi v ti trng thy nn ti hiu c bn thn ti trong nhng
gi pht ... bi v, ng nh vy, vi ci nhn khng khip nhm thng v pha trc,
khng trng thy g xy ra bn phi cng nh bn tri, b chi phi bi cn in y, ti
chy b theo... ngi n b n... By gi ti khng bit lc ti hnh ng nh th
no; tt c din ra cc k d di, nhanh chng, in cung... mi pht sau, khng, nm
pht thi, khng, ch hai pht sau... ti bit ht v b ta, tn b ta, ch ca b ta,
hon cnh b ta, v ti hi h lao ngay v nh, phng tht lc bng chic xe p mn
c, nm b qun o vo mt chic rng, ly tin v p xe ra ga xe la... ti chun,
khng bo cho ng trng khu bit, khng c ngi thay, b mc ht, nh ca m toang
tong...
Bn y t xm quanh ti, nhng ngi n b ngc nhin hi ti, ti khng tr li, ti
khng quay li... Ti ra ga v p chuyn xe la u tin v thnh ph. Tt c vn vn ch
c mt gi sau khi ngi n b y vo nh ti, ti vt b tt c qu kh ca mnh...
v m b vo khong khng, nh mt Amok...
" Ti chy thng v pha trc, u va vo vch ngn ca toa tu... su gi ti n ni...
su gi mi pht, ti ti nh b ta v xin gp mt... Ngi hiu ch, l hnh ng
ngu ngc nht m ti phm phi. Nhng Amok c nhng con mt m lon, hn khng
nhn thy hn lao vo u. Sau my pht, ngi hu tr ra... ni vi ging l php v lnh
lng rng b ch ca hn kh , khng th tip ti c...
" Ti lo o i ra... Sut mt ting ng h ti i quanh khu nh, b m nh bi hy vng
ngu ngc l b ta c th s ra tm ti... Ri ti thu mt bung " Khch sn bn b " v
gi hai chai Uytki... My chai ru ny v mt liu Vrnan gp i cu ti... Cui
cng, ti ng, mt gic ng chp chn v xao ng, mt cuc tm ngh duy nht trong
cuc chy ua gia ci sng v ci cht.
Ting chung tu ngn ln. Hai ting kh khan, y n m nhp rung ko di trong ci
ao khng kh m v gn nh bt ng, ri dn xung pha di sng tu ha vi
ting r ro khng dt v nh nh ha vi li k chuyn say sa ca ngi n ng ngi
trong bng ti trc mt ti. Chc anh ta khip s, ting anh ta im bt. Ti li nghe thy
bn tay anh ta s song tm chai ru cng ting lc c nh. Ri, nh trn tnh li, anh ta
ni tip bng mt ging qu quyt hn.

25

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" Ti kh c th k li cho ngi v thi gian tip sau . Hm nay, ti cho rng lc ti
b st, du sao i na, ti cng lm vo trng thi b kch ng qu mc, gn vi trng
thi in. Ti l mt Amok nh ni vi ngi. Nhng ngi ng qun rng ti ti ni
vo chiu th ba, c bit l chng b ta p tu xuyn i ty dng t Ykhama s
v ti ni vo ngy th by. Vy l ch cn c ba ngy, ba ngy khn kh i n mt
quyt nh v cu b ta. Ngi hy hiu k iu ny; ti bit b ta cn s gip tc
khc ca ti, vy m ti khng c cch no ni c mt ting vi b ta. Hn na, ti
cn xin li v cch x s l bch ca ti, v cn in cung hung d ca ti, iu lm
ti cng thm nng lng st rut. Ti bit rng mt pht qua i lc ny qu gi ngn no,
khng phi l ti khng bit y l vn sng cht i vi b ta, v ti khng c cch
no n gn b ta c, hoc ni nh vi b ta mt li, bng cch no ra hiu cho b
ta, bi v chnh cch x s vng v cng nh r di ca ti lm cho b ta khip s.
iu ... vng, hy gm... iu chng khc g ta lao theo mt ngi no bo
cho ngi y phng mt tn git ngi th ngi y li coi ta chnh l k git ngi,
v cng co cng chy thc mng n vi ci cht... B ta ch thy ti l mt ngi in
hung d chy theo vi nh lm nhc b ta, nhng ti... l iu phi l tn nhn ca
s i... ti khng cn ngh g n iu y na... ti ch mun gip b ta, phc v b
ta... gip b ta, ti c th phm ti, c th git mt sinh mng... Nhng b ta khng
hiu iu ... Bui sng hm sau, khi va thc dy, ti chy ngay n nh b ta, tn bi
ng trc ca, ci g m ti m vo mt y. Trng thy ti t xa, - chc l hn
ch ti - hn quay ngay vo nh. C th l ch kn o bo tin ti n... c th l... i
chao! iu ng vc cho n hm nay cn lm ti au n bit bao... c th l h
chun b sn sng c tip n ti... nhng lc by gi, khi trng thy ngi bi, nh li
ni nhc nh ca ti, ti chn bc khng dm vc mt n thm ln na... u gi ti
run ln. n ng trc ngng ca th ti quay li v i ra. Ti i ra trong khi c th l
b ta ang i ti, cng dn vt nh ti...
" Lc ny ti khng cn bit lm g trong ci thnh ph xa l , ni m t nh la t
chy gt chn ti. Ti cht ny ra mt ngh gi xe a ti n nh ng ph s, vn ci
ng m hi n ti chm sc trm. Ti bo ngi nh bo l c ti n... v ngoi ca
ti chc l k quc lm, bi v ng ta nhn ti xem ra c s hi v thi l php ca
ng ta biu l mt mi lo ngi no ... cng c th ng ta nhn ra ti l mt Amok...
ti ni vi ng ta, bng nhin ti m ra c quyt, rng ti n xin ng b dng ti
thnh ph ca ng ra, rng ti khng th sng lu hn na ni kia, trm ca ti... rng
ti phi c i i ngay tc khc... ng ta nhn ti... Ti khng th ni vi ngi l ng
ta nhn ti nh th no, cng tng t nh cch mt ngi thy thuc xem xt mt bnh
nhn... on ng ta ni:
" - y l mt chng suy nhc thn kinh, tha bc s - v ti hiu r iu qu. Chng
ti s tm cch b khuyt li nhng xin ng ch cho, c ni l bn tun l na, trc ht,
ti phi tm cho ng mt ngi thay th ".
" - Ti khng th ch c d ch mt ngy " - ti tr li - " ci nhn ngc nhin ca ng
ta li nng ln ti.

26

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" - nh phi vy thi, bc s , khng th trm khng c thy thuc. Nhng ti ha


vi ng l ngay hm nay ti s lm mi vic cn thit ".
" Ti ng li , rng nghin cht: y l ln u tin ti c thc r rng mnh l mt
mn hng b em bn, mt k n l. Ti co ngi li vi mt thi thch thc,
nhng ng ta li khn kho v n cn bo ti:
" - ng sng khng giao tip vi ngi ng chng, v lu dn iu suy bin thnh
mt th bnh. Chng ti, tt c chng ti u ngc nhin l khng thy ng ra thnh ph
bao gi, khng ngh php bao gi. ng cn giao du, cn gii tr. Vy ti nay mi ng ti
d bui tip tn nh ng thng c, ng s gp mi nhn vin thuc a y, nhiu
ngi trong bn h rt mun c lm quen vi ng t lu, h thng hi thm ng v
c mong c gp ng y ".
" My li sau cng ny m cho ti mt chn tri mi. Ngi ta thm hi ti. C phi b
ta chng ? Ti bng tr thnh con ngi khc hn. Ht sc l php, ti cm n ng ta v
li mi v cam oan vi ng ta l ti s n ng gi. V qu thc ti n ng gi,
trc gi l khc.
" Liu ti c phi ni vi ngi l s nn nng khin ti l ngi u tin n phng i l
ca dinh thng c hay khng ? Trong mt khc ng h, ti ngi im lng, xung
quanh l nhng gia nhn ngi da vng chn t i li nhanh nhn, ton thn lc l v
trong lc tm thn ri lon, ti tng tng l h ch nho ti pha sau lng. Ti l
ngi u chu duy nht gia nhng cng vic chun b kn o ny. Ti tr tri n
ni nghe thy c ting tch tc ca chic ng h trong ti o gil ca mnh. Sau cng,
mt vi vin chc chnh quyn v gia nh h n; ri ng thng c cng n, ng ta li
cun ti vo mt cuc tr chuyn di, sut trong cuc tr chuyn ti tr li ng ta
thoi mi v u ra y, ti ngh vy, cho n lc... n lc bt cht mt cn xc ng
huyn b lm ti mt hn bnh tnh v bt u p ng. Mc du lng ti quay v pha ca
phng, ti bng cm thy ng l b ta bc vo, b ta nht nh phi c mt; ti
khng th ni vi ngi s tin chc t ngt m h xm chim ly ti nh th no.
Tuy nhin, ti vn ni chuyn vi ng thng c, ting ni ca ng ta cn vang trong tai
ti m ti d on c s c mt ca b ta u pha sau ti. May sao ngi i
thoi ca ti kt thc cu chuyn, nu khng chc chn ti quay pht li, no cn ti b
dy v xit bao bi sc hp dn huyn b v lng mong mun ca ti cui cng s
c gp b ta mnh lit bit chng no !
" V qu thc, ti va quay u li trng thy b ta ng ch m ti bt gic cm
thy. B ta mc b y phc v hi mu vng lm cho i vai mnh mai vi ng nt
thanh t nhum mu ng voi, b ta ang ni chuyn gia mt nhm ngi. B ta mm
ci, tuy vy, ti thy hnh nh nt mt b c v hi cng thng. Ti n gn - b ta
khng th khng trng thy ti hoc khng mun thy ti - v ti ngm nhn n ci
nim n v xinh ti trn ln mi mng hi rung ng. N ci li lm ti ngy ngt
bi v... bi v, ti bit lm, ch l s di tr t ti mc hon ho ngh thut hay khoa
hc v cch thc gi tng. Ti ngh : hm nay l th t v th by chng b ta v cng
vi chuyn tu bin... Lm sao b ta c th mm ci nh vy, c th t tin n th, im

27

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

tnh n th v bn tay mn m chic qut mt cch v t l n th, ch khng x tan n


ra trong mt cn lo u qun qui ? Ti, mt k xa l, t hai hm nay, ti run ln khi ngh
n chuyn chng b ta tr v; ti, mt k xa l, ti sng trong ni lo u khc khoi ca
b ta, ti cm thy mnh ang chu ni khng khip ca b ta dy v n cc ... Vy
m b ta n y d d hi nhng vn mm ci, mm ci, mm ci...
" Pha sau, nhc bt u ni ln, cuc khiu v m mn. Mt s quan gi mi b ta; b
ng li xin li cc v ang tip chuyn vi mnh v, da vo cnh tay ca bn khiu v,
lt qua ngay cnh ti sang phng bn. Khi b ta cht nhn ra ti, mt b ta bng cng
thng d di - ch lu chng mt giy thi - ri l php nghing u nh ngi ta vn x
s khi gp mt ngi ngu nhin quen bit, (v ngay c trc khi ti kp quyt nh cho
hay khng cho b ta) b ta ni : " Cho bc s " v i khi. Khng ai c th on
c iu b n giu bn trong i mt mu xanh xm , v bn thn ti, ti cng khng
hiu ni. Ti sao b ta li cho ti ?... Ti sao t nhin b ta nhn ra ti ?... l cch
i ph hay cch lm thn, hay ch l s xc ng v bt ng ? Ti khng th t c vi
ngi ti bng hong n mc no, tt c trong ti u o ln, u b nn cht, u sn
sng n bng, v thy b ta im nhin khiu v trong tay vin s quan, v v t bnh
thn ngi ngi trn vng trn, trong khi ti bit rng b ta... b ta cng nh ti ch ngh
n chuyn ... n chuyn ... rng ch c hai chng ti gia chn ny bit chuyn
b mt khng khip y m thi... Nhn b ta khiu v... trong vi giy, s lo u, lng ham
mun, ni kinh ngc ca ti lm cho nim say m ca ti mnh m hn lc no ht. Ti
khng bit c ai ti khng, nhng chc chn rng qua iu b ca ti, ti t tit l
cn nhiu hn c mc b ta che giu - ti khng th nhn i ch no khc ngoi ch c
b ta. Ti phi... vng... ti phi nhn thy b ta; ti tp trung ton lc, t xa ko v pha
mnh chic mt n che lp khun mt kn o ca b ta, xem c th ko ri n xung
c d ch mt giy ng h hay khng ? Ci nhn chm chm ca ti nht nh gy cho
b ta mt cm gic kh chu. Lc b ta tr li i qua gn ti cng vi ng bn nhy, b ta
nhn ti nhanh nh chp, ci nhn qu quyt v hch dch nh ra lnh cho ti hy ri khi
ni y; trn vng trn tr nn d dn ca b ta li hn r mt np nhn nh, ci np
nhn gin d v kiu hnh m ti nhn thy hm trc.
" Nhng m... nhng m... ti ni vi ngi... ti b nhim bnh Amok v ti chy,
khng nhn sang bn phi, khng nhn sang bn tri... ti hiu ngay b ta, ci nhn
ni rng : " ng c lm ngi ta n ng, ng hy t kim ch ". Ti bit rng b
ta..., ni th no y ?... B ra i hi ti mt cch x s kn o ni cng cng ny...
Ti cm thy rng nu ng lc y ti v ngay th ngy hm sau ti c th chc chn
c b ta tip... rng lc ny, ch lc ny thi, b ta khng mun b bu giu trc mt
thin h bi thi sung s k qui ca ti, b ta lo s - v lo s tht ch l - l s vng
v ca ti c th gy ra chuyn rc ri.
" Ngi xem... ti hiu ht, ti hiu mnh lnh ca cp mt mu xm ca b ta, nhng...
nhng trong ti, mt sc mnh m ti khng lm ch c thc y ti phi ni vi
b ta. V ti lo o tin v pha nhm ngi ang nghe b ta ni, ti nhp bn mt cch
t nhin (mc du ti ch quen vi ngi c mt ) : th ti ch ct c nghe ting ni
ca b ta thi m; tuy nhin, ging nh mt con ch b nh, ti s hi ci u xung
trc lung mt ca b ta mi khi nh mt lt qua ti mt cch lnh lng, lm nh

28

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

ti ch l tm vi che ca m ti ang ng st vo , hay ch l ln gi nh lay ng


tm mn y. Nhng ti khng h nhc nhch, khao kht c b ta ni vi mnh mt
ting, ch i b ta mt du hiu ng tnh; ti ng nh mt khi cm thch, mt
chm chm nhn vo gia m ngi ang tr chuyn. Chc hn thi ca ti lm
mi ngi ngc nhin, ng th, bi v khng ai ni vi ti, v s c mt l bch ca ti
hn phi lm b ta kh tm.
" Ti khng bit mnh s cn ng nh th bao lu na... c l l mi mi... ti khng th
bt mnh ra khi cn m tri buc ch ti. Cn hm h qu lm cho ti t lit hon
ton... Nhng b ta khng chu ng ni iu lu hn na... Bng nhin b ta quay v
pha m ngi xung quanh vi ci v thanh nh m hn vn c v ni : " - Ti thy hi
mt trong ngi... hm nay ti mun i ng sm hn mi ngy... xin tm bit cc v ! "
B ta i qua gn ti, gt u cho ti vi v l php lnh lng... Ti cn kp nhn thy
np nhn trn trn, v ri ch cn tm lng, tm lng trn, ti mt, trng tro. Mt
giy sau ti mi hiu r rng b ta i hn... rng ti s khng gp b ta, khng th ni
g vi b ta ti hm na, bui ti cui cng cn hy vng cu c b ta... Th l phi
mt n mt lc, ti cn ng ngn ngi trc khi hiu ra s thc... Lc y... Lc y...
" Nhng khoan ... khoan ... nu khng ngi s khng hiu tt c ci ngu ngc, ci v
l trong hnh ng ca ti... Trc ht ti phi t chnh xc ngi hnh dung r quang
cnh phng tip tn... Chng ti trong phng i l ca dinh thng c; trong cn
phng rng mnh mng ch no cng sng trng v gn nh trng khng... Nhng i
nam n sang phng khiu v, nhng ngi n ng nh bi... ch c mt vi nhm
ang tr chuyn trong cc gc phng... Nh vy gian phng hu nh trng khng... Mi
c ng u khin ngi ta ch , u l l di nh n... B ta i xuyn qua chnh gian
phng to ln, rng ri , bc i thong th v nh nhng, hai vai nhn cao, cho p l
ch ny, ch khc vi phong thi tuyt vi khn xit t... vn ci v bnh thn kiu k
v v t ch lnh lng n thu ht hn ti... ti... ti khng ri khi ch, nh va ni
vi ngi, ti nh b t lit trc khi bit l b ta i xa... Khi ti hiu ra iu , b ta
u ng kia gian phng, ngay trc ca... Lc y... ! By gi ngh li ti thy cn
mt... mt sc mnh t ngt xm chim ly ti v ti chy theo, ngi c nghe ra
khng, ti khng i m ti chy, ti chy theo sau b ta, ngang qua gian phng, ting giy
cao c nng n ca ti m ln. Ti nghe thy ting chn ti, ti trng thy mi con mt
ngc nhin dn theo ti... Ti tng c th cht i v xu h c... Ti vn chy
trong khi thc c cn in r ca mnh... nhng ti khng th quay tr li c
na... Ti ui kp b ta ca... B ta quay li... Tia mt mu xm ca b ta xuyn qua
ngi ti nh li dao thp, cnh mi b rung ln php phng v tc gin... Ti va p
ng chc ni th... lc y... ng lc y... t nhin b ta ph ln ci... ting ci rn r
t nhin, thnh thc... ri rnh r tng ting... rnh r n ni mi ngi u nghe thy...
B ta ni : " - A ! Bc s, n by gi ng mi tm ra phng thuc cho con ti ?... Tht
ng l nhng nh khoa hc ! " My ngi gn y th sc ci... Ti hiu... cch x tr
ti tnh ca b ta g thot tnh hung nguy him khin cho ti ri tr... Ti lc trong v
v x mt t giy trng cun s tay a cho b; b ta th cm ly... v khng qun n
n ci im m cm n... trc khi i... Lc u, ti cm thy trong lng nh nhm...
ti thy hnh ng in cung ca ti c sa cha, tnh th c cu vn nh s
bnh tnh khc thng ca b ta, nhng ti hiu ngay rng, i vi ti, th l mt ht, s

29

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

in khng hung d ca ti by gi ng cho ngi n b ny th ght, mt s th ght


mnh hn ci cht... by gi ti c g ca nh b ta n mt trm ln th b ta cng tng
kh ti i nh mt con ch...
" Ti bc i lo o trong gian phng... nhn thy mi ngi nhn ti chm chm, chc
l trng ti c v k d... Ti i n bn ung, ung hai ba, bn cc c-nhc lin
tip... nh ti khi b ngt i... thn kinh ti khng chu ni na, nh mun t tung
ra. Sau , nh mt k phm ti ti ln ra qua cnh ca ngch. Cc g trn i ny ti
cng khng i xuyn qua gian phng ln na, ni d m chui ci rn tan ca b ta nh
cn ng li trn cc bc tng... Ti b i... ti mt vi qun ru v li ung... ung
nh mt ngi mun tm qun lng trong cn say... Tuy nhin, gic quan ti khng b ri
lon... ting ci, ting ci x tai v c c vn cn trong ti... ting ci ng nguyn
ra, ti khng sao dp tt n c... ri ti lang thang trn bn cng... khu sng lc ti
nh, nu khng ti t st. Khng cn ngh no khc, ti tr v khch sn..., va
i va ngh n ngn bn tri chic rng l ni v kh... ch mt ngh y thi.
" Ti sao ti khng t st ? Ti th vi ngi khng phi v ti hn nht... i vi ti, bp
c sng thp lnh but l mt gii thot... nhng gii thch vi ngi iu nh th
no ?... Ti cm thy ti vn cn mt ngha v phi hon thnh... vng, ci ngha v gip
, ci ngha v ng ght ... ti ngh rng b ta c th cn n ti, b ta cn n ti,
ci ngh lm ti pht in... Ti n y sng th nm v ngy th by... nh ti
ni vi ngi... th by tu cp bn v ti bit rng ngi n b ngo ngh, kiu k th
cht cn hn th nhn vi chng v thin h s nhc ca mnh.
! Ti au kh bit bao khi ngh n thi gian qu bu b phung ph v thiu suy
ngh, n s hp tp r di ca ti lm l mt mi s gip kp thi... Trong nhiu gi,
vng, sut nhiu gi, ti th vi ngi nh vy, ti i i li li trong cn phng ti ,
suy ngh nt c tm cch lm th no n gn c b ta, sa cha sai lm ca mnh, cu
b ta... bi v, ti chc l b ta s khng ti bc chn vo nh b ta na. Ting ci
ca b ta vn cn lm rung chuyn cn no ti v lc no ti cng hnh dung thy cn
gin lm cnh mi b ta php phng... Sut trong nhiu gi, ti bc nhng bc di
khp cn phng hp vn vn ba mt... ngy rng... bui sng n ni ri...
" t nhin, ti m nho n bn bn, rt ra mt tp giy vit th v bt u vit cho b
ta... vit cho b ta mt bc th ai on nh ting rn ca con ch, trong ti van xin b
ta tha th cho ti, ni vi b ta rng ti l mt thng in, mt tn ti phm..., trong
ti cu xin b ta hy tin cy ti... Ti th vi b ta l ti s i ngay sau , ri khi
thnh ph, khi x thuc a v nu b ta mun th ti sn sng la b c ci i ny...
iu cn thit l b ta phi ban cho ti s tha th v lng tin cy, phi ti gip , lc
ny vn cn kp, cn va kp. Ti vit lin hai mi trang... Hn l mt bc th in r,
huyn hoc, m sng, bi v khi ti ng dy, ngi ti t m m hi... Mi vt quay
cung xung quanh ti, khin ti phi ung mt cc nc. Ri ti mun c li bc th,
nhng mi c my ch u tin ti run ln... Ti gp th li, va gp va run, ti
ly mt chic phong b... va lc y chn ti bng sn gai c. Li ni chn thc, li ni
quyt nh tht nhin n vi ti : Ti li cm bt v vit ln t cui cng : " Ti ch s

30

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

tha th ca b y, ti " Khch sn bn b ". Nu n by gi khng c tr li, ti s t


cho ti mt vin n vo u ".
" Ti cm bc th, bm chung gi ngi hu, a cho anh ta v ra lnh phi mang gi
ngay lp tc. Cui cng, ti ni ht mi iu phi ni, tt c ! "
Bn cnh chng ti c ting va chm ca mt ci cc, ri ting c c. Do mt c ng
nng ny, anh ta lm chai Uytki, ti nghe ting tay anh ta
r rm di sn tm chai, tm ly v nm vo chic v chai xung bin. Ting ni ca
anh ta ngng vi pht; ri, do cm kch mnh, anh ta ni tip, cng kch ng hn, hm
h hn bao gi ht :
" Ti khng tin thng ... theo ti, khng c thin ng, cng khng c a ngc...
V nu c a ngc, ti cng khng khip s, v a ngc cng khng th kinh khng hn
nhng gi ti sng lc , t qu tra n tn chiu ti... Ngi c hnh dung mt cn
bung nh, b hun nng di nh mt tri, cng v tra cng hng hc nh chic l...
mt cn bung hp k mt chic ging, mt chic gh v mt ci bn. Trn bn ch c
mt chic ng h qu qut v mt khu sng lc; trc mt bn mt ngi n ng...
mt ngi n ng ch c mi vic l nhn ci bn v kim ng h... mt ngi n ng
khng n, khng ung, khng ht thuc, khng ng y... mt ngi n ng lc no
cng... sut ba ting ng h... mt ng inh vo ci hnh trn mu trng ca mt ng
h v chic kim nh quay xung quanh hnh trn , va quay va ku tch tc. Ti tri
qua ci ngy nh vy, ti ch i nh vy, ch i, ch i... nh mt Amok,
khng suy ngh, trong tnh trng th vt, vi s bng bnh in cung, ch nhn thng
pha trc mt mnh do mt cn m nh.
" Ti s khng t cho ng nghe v nhng gi ... khng th no t c... bn thn ti
cng khng hiu ni v sao c th sng nhng gi pht nh th m khng... khng ha
in... Vy l... n hai gi hai mi pht... ng hai gi hai mi pht... mt ti ang
nhn ng h... bng c ting g ca... ti lao ra... nh mt con h v mi; nhy pht mt
bc qua gian phng, ti ca v hi h m ca ra... mt thng b ngi Trung Hoa ng
lp l bn ngoi, tay cm mt mu giy, ti ho hc v ly mnh giy; va lc thng b
nhy phc mt ci v bin ngay.
" Ti cung qut gi mnh giy ra, mun c... nhng khng c c. Tt c u rung
rinh, tt c u lm trc mt ti... Ngi hy tng tng ni au n ca ti, cui
cng, cui cng, ti c trong tay nhng li m ti ch i b ta..., vy m gi y
mi vt rung rinh v nhy nht trc mt ti... Ti nhng u vo nc... Lc ny ti
nhn r hn... Ti cm ly mu th v c : " - Chm qu ri. Nhng ng c ch nh,
c th ti s cn nh n ng ".
" Khng c ch k trn mnh giy nhu nt x t mt t qung co c no ... nhng
nt gch nhanh nguch ngoc bng bt ch thuc loi ch vit vng hn vo lc bnh
thng... Khng bit v sao ti cm thy xc ng n th trc mu th... N c ci g
huyn b v khng khip, hnh nh c vit trong khi chy trn, ngi vit ng trn
bu ca s hay trn xe... Mt ci g khng th t ni, to nn bi ni lo u, s hi h, ni
khip s tot ra t mnh giy y khin tm hn ti lnh gi... tuy vy... tuy vy, ti vn

31

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

thy sung sng; b ta vit cho ti, ti cha c cht, ti cn c th gip b ta... c
l... ti c th...
" i ! Ti hon ton chm m trong nhng iu phng on v nhng hy vng in
cung nht... ti c li mu th hng trm, hng ngn ln... ti p n ln mi... ti
xem xt n, c tm mt ting b b qun, b st... mng tng ca ti mi lc mt su sc
hn, rc ri hn, c hnh thi hoang tng ca gic ng m mt... mt th bnh t lit,
mt trng thi na tnh, na m ko di c l nhiu khc, c th nhiu gi...
" t nhin, ti git mnh hong ht... Phi chng c ting g ca ? Ti nn th..., mt
pht, hai pht im lng tuyt i... Li nghe thy rt kh nh ting gm ca mt con chut
nht, mt ting nh nh nhng nhanh gp... u c vn cn m mm, ti lao ra ca v
m git ra... Bn ngoi, ti thy ngi bi, ngi bi ca b ta, ngi m ti m cho
ti tm mt mi... b mt nu sm ca hn ng mu tro xm, ci nhn bi ri ca hn bo
hiu iu bt hnh... Lp tc ti linh cm thy tm thm kch khng khip... : " G vy ?
Chuyn g xy ra ? "Ti lp bp mt cch kh nhc. " - Come quickly (5) ". Hn ni.
Khng thm mt ting... Tc th ti lao xung cu thang bn bc mt, ngi bi theo
sau... Mt chic xe con, chic sa ch sn, chng ti ln xe... " C chuyn g xy ra ? "
Ti hi hn. Hn run ry nhn ti v lng im, mi mm cht... Ti hi li ln na - hn
khng tr li... Ti sn sng li ging mt c m vo mt hn, nhng... lng trung thnh
ca hn i vi b y nh ch i vi ch lm ti cm ng... v ti khng hi hn thm
cu no na... chic xe con lao vi v qua ph x ng c lm mi ngi va trnh dt
ra va chi ra; xe lao nh chp t dy ph ngi u ven bin vo khu th thp v
xa hn, rt xa lt vo quang cnh hn n n o ca khu ph ngi Hoa... Cui cng,
chng ti i theo mt ng hm hon ton bit lp... chic sa dng li trc mt cn nh
lp sp... cn nh bn thu v nh co qup li. Pha trc l mt ca hng thp nn sng...
mt trong nhng tim cha chp nhng ht thuc phin hay nh th, qun trm cp
hoc oa tr... Ngi bi g ca lin hi... c ting th tho hi i hi li t pha trong lt
qua khe ca. Ti khng kin nhn c na, ti nhy ra khi xe, y mnh cnh ca cn
h m... Mt b gi ngi Hoa va b chy va lm bm... ngi bi theo ti, dn ti
qua hnh lang... m mt chic ca khc... thng vo mt gian phng ti om y mi cn
v mi mu ng... C ting rn r vng ln trong ... ti d dm tin v pha trc.
Ting k chuyn li ngng. V iu ti nghe thy sau ging nh ting thn thc hn l
li ni :
" Ti d dm tin v pha trc... v ... trn mt chic chiu bn thu... , mt ci
g nh thn ngi nm rn r qun qui au n... b ta nm ... Ti khng th nhn r
mt b ta trong bng ti... mt ti cha quen... vy l ti ch r rm... ti chm vo bn
tay b ta... nng rng rc... ang cn st, st cao... v ti bn rn c ngi... Ngay tc
khc, ti bit ht... b ta trn ti ti y... cho mt m ngi Hoa kinh tm no hy
hoi thn th mnh, chng qua l b ta cho rng y kn o hn... b ta th cho mt
m ph thy ca qu d git hi cn hn l nh cy ti... bi v, ti... Lc y r di
qu..., ti khng nng nh tnh kiu hnh ca b ta, khng gip b ta ngay tc
khc... bi v b ta cn s ti hn c thn cht...

32

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" Ti ln ting gi ly n, ngi bi chy vi n : m ngi Hoa gh tm, tay run run
mang ra mt chic n du khi um... Ti phi nn lng khi nhy x ln bp c con
m khn nn y... H t n trn bn. Mt ln nh sng vng vt ta xung, tm thn b
y a... t nhin... t nhin bao nhiu bi ri, bao nhiu tc gin, tt c nhng cn
b d bn ca dc vng dn li t trc... tt c u bin mt... ti ch cn l mt ngi
thy thuc, mt ngi ca ngha v, ca t tng, ca khoa hc... ti qun hn bn thn
mnh... vi tt c s sng sut ca cc gic quan v ca tr tu, ti u tranh chng li "
iu ng gh s ".
Tm thn trn trung m ti ao c thm mun lc y ch cn l... din t iu ny
th no nh ?... Ch cn l vt cht v c th... lc y, khng phi l b ta trc mt ti,
m l s sng ang chng c vi ci cht, mt con ngi ang qun qui gia nhng cn
au thp t nht sinh... Mu ca b ta, nhng git mu nng v cao qu ca b ta ngp
nga tay ti, nhng iu khng khu gi trong ti s thm mun hay kinh hi... ti ch
l mt ngi thy thuc... ti ch thy s au n... v ti thy...
" Ti thy ngay rng khng cn hy vng g na nu khng c mt php l no din ra...
bn tay vng v v ti li lm b ta thng tn v b ta mt n mt na khi
lng mu, th m trong ci l hi thi ny ti khng c mt th g cm mu, k c
nc sch... tt c nhng g ti s n u cu bn...
" - Ta phi a vo bnh vin ngay lp tc , ti ni. Nhng ti va tht ln nhng ting
th ci thn hnh b dy v au n vng ngay dy trong cn co qup : " - Khng...
khng... th cht... khng ai c bit vic ny... Khng ai... V ngay nh ti... nh ti... "
" Ti hiu b ta khng mun u tranh bo tn s sng na, m gi b mt, cu vt
danh d ca mnh... V ti tun theo... Ngi bi mang ra mt chic bng ca, chng ti
t b ta nm ln ... v nh vy... ging mt xc cht, kit sc v m sng... chng
ti khing b ta i trong m... v nh b... trnh nhng gia nhn t m v hong ht... c
nh nhng tn n cp, chng ti mang b ta vo phng v ng ca li... Ri... ri cuc
vt ln bt u, cuc vt ln lu di chng chi vi ci cht... ".
t nhin, mt bn tay nm chc ly cnh tay ti n mc ti sut ku ln v khip s v
au n. Trong bng ti, khun mt ngi n ng bng k st mt ti, nhn nh; thnh
lnh ti nhn thy hm rng trng ca anh ta nhe ra, ti nhn thy i mt knh ca anh ta
lp lnh nh i mt mo to tng trong nh phn chiu nht nht ca mt trng. V by
gi, anh ta khng ni na, m gn nh r ln trong cn thnh n :
" Ngi c bit khng, hi con ngi xa l ang ngi hon ton yn tnh trn chic gh ca
mnh, con ngi i khp thin h nh nhn du, ngi c bit ci cht ca mt con ngi
din ra nh th no khng ? Ngi chng kin cnh tng y bao gi cha ? Ngi
nhn thy mt thn hnh co qup bao gi cha, nhng mng tay tm ngt bt chun
chun, chn tay co git, cc ngn tay cng li c chng c vi ci pht cui cng ng s
? bao gi ngi nghe thy ting th ra gh rn, nhn thy trong cp mt li ni khip s
m khng li no lt t c hay khng ? Ngi nhn thy nhng iu cha, hi con
ngi n khng ngi ri, hi con ngi i hnh hng khp th gii, con ngi ni v
s cu gip nh mt ngha v ? Lm thy thuc, ti thng nhn thy ci cht, ti nhn

33

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

ci cht nh l... nh l mt ca lm sng, mt s kin, c th ni l ti nghin cu n nhng, vi t cch mt con ngi, ti mi nhn thy ci cht c mt ln, ch n lc ,
m hm ti mi cm nhn c ci cht, mi chia s ni rng rn ca ci cht ln
u tin... Sut trong ci m khng khip , ti ngi trn gh suy ngh nt c khm
ph, tm ti v sng ch ra ci g m c th cm li c dng mu vn c ang tun ra,
tun ra v ang tun ra, cm c vi ci cht ang mi lc mt n gn m ti khng th
no xua ui ra khi ging nm ca b ta c. Ngi c hiu thy thuc ngha l th
no khng : phi bit tt c v cc loi bnh tt, c ngha v cu cha, nh ngi ni
rt ng, th m chu bt lc bn u ging ca mt ngi n b ang hp hi, bit m
khng lm g c..., bit mt iu, ci iu kinh khng, l anh khng th cu cha g
c, ngay c nu nh anh c kh nng bt tt c cc mch mu ca anh ra khi c th...
nhn thy dng mu ti nghip c bng ra t mt c th thn yu, nhn thy ci c th y
b ph mc cho cn au n hnh h, cm thy mch p gp v cng lc y ngng hn
li... ln hn i di ngn tay anh... L thy thuc v bt lc, bt lc, bt lc... ngi y
v lm bm mt li cu nguyn no nh mt m gi sng o trong nh th, ri li
nm tay hm da mt Thng thm hi m ta bit r l khng h c tht... Ngi c
hiu iu hay khng ? Cn ti... ch c mt iu duy nht m ti khng hiu, lm
sao... lm sao ngi ta khng cht quch i trong nhng lc nh vy... lm sao n sng
hm sau ngi ta vn thc dy, ng ln, i nh rng, tht c vt... lm sao ngi ta cn
c th sng ni mt khi tri qua ci m ti tri qua lc , khi ngi ta nhn thy
nh ti nhn thy hi th ca con ngi u tin m ta u tranh v chin u v con
ngi v ta mun em ton b sc lc ca tm hn mnh ra sc gi ngi li..., ci
hi th c tri tut qua cc k ngn tay mnh... vo ci h v, tri mi lc mt nhanh,
tng pht mt, trong khi ci u c nng hm hp ca ta khng tm c cch g gi
li sinh mng cho con ngi m mnh yu thng...
" th, qui c thay, ni au kh ca ti cng tng ln gp bi v iu ny na... Trong
khi ti cn u ging b ta - ti chch cho b y mt mi moc-phin lm du cn
au v ti nhn b ta nm ngh vi i m nng bng, nng bng v ti mt - vng...
trong khi ti ngi nh vy, ti cm thy pha sau ti hai con mt khng ngng nhn ti
chm chm, ci nhn chm chm khng khip... Ngi bi ngi xm di t v lm bm
cu nguyn ci g khng r... Khi mt ti bt gp mt hn... khng, khng th t c
iu ... c ci g tht l cu khn, tht l bit n hin r trong nh mt ca hn nh ci
nhn ca con ch trung thnh v ng thi hn gi tay v pha ti nh th ti l Thng
... ti, mt k bt lc ng thng bit rng ht hy vng ri... v c thc rng bn
thn mnh y cng v ch nh mt con kin loay hoay trn mt t... i chao ! Ci
nhn , n v x ti bit bao, ci hy vng cung tn , ci hy vng m qung trng i
trnh khoa hc ca ti... ti mun chi ra, ch p con ngi ti nghip , hn lm
ti au kh qu... vy m ti li cm thy hai chng ti gn b vi nhau bit bao nhiu v
tm lng yu thng i vi b ta... v iu b mt... Hn ngay sau ti ng im nh
khc g thu mnh li nh con th rnh mi... Ti va bo hn ly mt vt g l hn nhy
vi trn i chn t i ly v run ry a cho ti... nng lng ch i, y nh l vt
nht nh phi cha c... cu cha c b ta... Ti bit hn sn sng rch cc mch
mu ra ly mu tip cho b ta... ngi n b y l nh vy , uy lc ca b ta i
vi n ng l nh vy ... th m ti..., khng c kh nng cu ly d ch l mt cht

34

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

mu cho b ta... i ! m y, ci m khng khip y, ci m v tn gia s sng v ci


cht !
" n gn sng, b ta cn tnh li mt ln na... b ta m mt... i mt khng cn v g
l kiu k lnh lng na, m by gi bng bng cn st... khi cp mt hi m i v ng
ngng d dm khp gian phng. Ri b ta nhn ti : c v nh suy ngh, c nhn ra ti...
v bng... ti nhn thy..., b ta nh ra... bi v s s hi, s khng c..., mt v g... mt
v g nh hn hc, nh hi hng lm nt mt b ta cng ra... b ca quy cnh tay nh
mun chy trn... chy cho xa, xa, tht xa ti... ti thy, b ta ngh n " iu "... n
ci lc ti chy theo b ta. Nhng ri sau khi suy ngh... b ta nhn ti bnh tnh hn, th
mt cch kh nhc... ti cm thy b ta mun ni, ni iu g ... bn tay b ta bt u
cng li... b ta nh mun ngi dy nhng khng sc... Ti gip cho b trn tnh li v
ci xung gn... Lc y, i mt au kh ca b nhn trn trn vo ti mt lc lu... cp
mi kh mp my... ting ni ca b ta ch cn l mt m thanh cui cng ang lm tt
khi b ni :
" - S khng mt ai bit ? Khng mt ai ?
" - Vng, s khng mt ai " - ti ni ht sc c quyt. Ti cam oan vi b ta nh vy.
Nhng mt b ta vn l v lo ngi... cp mi nng bng v st, b ta c thu tho tht ln
my li :
" - ng hy th vi ti i... Khng mt ai bit c... th i ".
" Ti gi tay ln nh tuyn th. B ta nhn ti... ci nhn khng t ni, du dng, m p,
bit n... thc s bit n... B cn mun ni thm iu g na, nhng kh khn qu. B ta
nm dui di mt lc lu, mt nhm nghin, hon ton kit sc sau c gng .
" Ri ci vic gh rn, thm khc bt u... sut mt gi, mt gi khng khip, b ta cn
chng chi mi n sng mi chm dt... "
Anh ta ngng k. Ti ch nhn ra iu khi trn boong tu vang ln trong yn lng mt,
hai, ba ting chung rn anh : ba gi sng. Trng m i, nhng mt th nh sng
khc mu vng run ry chp chn trong khng trung v thnh thong ln gi hiu hiu
thong qua. Na gi, li mt gi, ngy rng, nh sng trong tro xa nha bnh
minh xm nht. Ti thy r nt mt anh ta - lc ny bng ti ta xung bt dy c,
bt ti en gc chng ti ngi - anh ta b m ra, pha di ci u hi, nt mt au
kh ca anh ta trng li cng ng s hn na. Nhng cp knh le sng quay li pha
ti, ngi anh ta cng li v ting ni li ct ln, chua cht v sc so :
" Vi b ta th l ht, nhng i vi ti th cha xong. Ti mt mnh bn xc cht, v
hn na, mt mnh trong ngi nh xa l, mt mnh trong mt thnh ph khng mt s b
mt no gi ni, m ti... ti li phi gi kn mt iu b mt... Vng, ngi hy hnh dung
cho r tnh th lc y : mt ph n thuc x hi thng lu ca x thuc a, khe mnh
hon ton, mi chiu ti hm trc cn d cuc khiu v nh ng thng c v ri by
gi cht t ngt trn ging nh mnh... Cnh b ta l mt ng thy thuc l, m c cho
l y t ca b ta tung nh mi n i... Khng c gia nhn no trng thy ng ta
bc vo nh, khng ai bit ng ta t u n... b ta c khing v trn mt chic cng
lc ban m, ri ngi ta ng ht ca li... v sng ra b ta cht ri... Mi n lc y,
ngi ta mi gi gia nhn v bng chc gian nh y ting ku la... trong nhy mt, hng
xm lng ging u r chuyn, c thnh ph u bit tin... V y ch c mt ngi

35

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

gnh trch nhim gii thch mi s... y l ti, mt ngi xa l, thy thuc mt trm
xa xi... Tnh th th v qu, phi khng ?... Ti bit r mi him ha ang e da ti.
May m ti cn c ngi ngi bn cnh, anh chng tt bng hiu c tng ci nhn
ca ti - anh ta cng vy, anh chng da mu , ngu ngc nh mt con vt, cng hiu l
cn phi ng u vi mt cuc u tranh khc. Ti ch ni vi anh ta : " B ch mun
khng mt ai c bit nhng g xy ra ". Mt anh ta nhn chng chc vo mt ti, i
mt t ca con ch trung thnh, nhng li l r s qu quyt : " Yes, sir (6) ", anh ta ch
ni c th. Nhng anh ta i lau sch cc vt mu trn sn nh, c sp xp mi th cho
tht ngn np - v chnh lng qu quyt ca anh ta gip ti ly li s cng quyt ca
mnh.
" Trong i ti cha bao gi ti tp trung c mt ngh lc n nh vy; ci ngh lc
cng khng bao gi tr li vi ti na. Khi ngi ta mt ht, ngi ta u tranh nh
mt k tuyt vng cu vt nhng ci cui cng cn st li - y l li trn tri ca
b ta, iu b mt ca b ta. Ti tip mi ngi tht im tnh, k li cho tt c mi ngi
cu chuyn ba t : ngi bi c b ta bo i mi thy thuc ngu nhin gp ti
trn ng nh th no. Nhng trong khi ni chuyn, c lm ra v bnh tnh, ti vn
ch... lun lun ch i con ngi m tt c u ty thuc vo ng ta... ngi thy thuc
c trch nhim n khm nghim t thi trc khi chng ti c th ng cht quan ti, gi
ngi cht v iu b mt ca b ta trong ... Hm y l th nm... ngi ng qun iu
, v th by chng b ta v.
" Cui cng, lc chn gi, ti c tin thy thuc ca chnh quyn n. Ti cho mi
ng ta - ng ta l thng cp ca ti, ng thi l ch th ca ti, chnh l ng bc s
m b ta ni ti vi thi rt i khinh mit, v ng nhin, ng ta bit vic ti
xin thuyn chuyn. Mi thot nhn ti cm thy ngay ng ta l k th ca ti. Nhng
chnh v vy m sc lc ti mnh thm.
" Trong phng i, ng ta hi ti :
" - B... - ng ta ni tn b ta - cht vo lc no " ?
" - Lc su gi sng ".
" - B y cho tm ng lc no ? "
" - Lc mi mt gi m ".
" - ng c bit ti l thy thuc ca b y khng ? "
" - C, nhng thi gian gp qu... v li... ngi qu c c nht mc cho tm ti. B ta
cm khng c gi thy thuc khc ".
" ng ta nhn ti chm chm : khun mt xanh xao v hi ph thong ng ; ti thy
ng ta ang ni sung. chnh l iu ti cn - tt c ngh lc ca ti c tung ra nhm
mc ch i n mt quyt nh nhanh chng, bi v ti bit rng thn kinh ca ti khng
cm c c lu hn na. ng ta toan tr li vi ging hn hc, nhng ri li ni bng
ging hng h :
" - Nu nh ng ngh rng ng c th khng cn n ti th du sao ngha v theo php
lut ca ti l khm nghim t thi... v tm hiu ci cht xy ra nh th no ? "
" Ti khng tr li, c ng ta tin ln. Ri ti li li, kha ca v cha kha ln bn.
ng ta nhn cao i lng my t v ngc nhin :
" - Nh th ngha l th no ? "

36

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" Ti thn nhin ngi trc mt ng ta :


" - y khng phi l vn xc nh nguyn nhn ci cht... m l... tm mt c khc.
Ngi n b ny mi ti n chm sc cho b ta... sau ca phu thut tai hi... Ti
khng cu ni b ta, nhng ti ha s cu vn danh d cho b ta, ti s gi li ha. V
ti yu cu ng gip ti trong vic ny.
" ng ta trn mt ngc nhin.
" - Phi chng bng dng ng mun rng - ng ta p ng - ti, mt thy thuc ca chnh
quyn li i lp lim y mt ti c ? "
" - ng, ti mun nh vy, ti buc lng phi mong mun nh vy.
" - che du ti c ca ng, ti s phi... "
" - Ti ni vi ng l ti khng h ng n ngi n b ny. Nu khng... nu
khng ti khng cn y trc mt ng... nu khng ti kt liu i ti lu ri.
B ta n ti - nu ng mun gi s vic nh vy - m thin h khng cn bit g
v iu . V by gi ti s khng tha th nu nh danh d ngi n b ny b bi nh
mt cch v ch ".
" Ging ni cng quyt ca ti ch t lm ng ta thm tc gin :
" - ng s khng dung th ? A! Chc l ng tr thnh cp trn ca ti... hay t ra ng
cng tng l nh vy... vy ng th ra lnh cho ti i... Ti ngh ngay rng ng sau
chuyn ny hn phi c iu g xu xa bn thu ngi ta mi triu c ng ra khi ci
hang ca ng... Bc khi u ca ng nh th tht l p mt... qu l mt mu mc hay
ho v s lnh ngh ca ng... Nhng by gi ti s tin hnh cuc iu tra v ng c th
tin rng mt bn tng trnh k tn ti s ng s thc. Khng bao gi ti k tn di
mt li di tr ".
" Ti hon ton bnh tnh :
" - C ch... trong trng hp ny ng sp lm iu . Bi v nu khng, ng s khng
th yn n ri khi gian phng ny.
Ti th tay vo ti - ti khng mang theo khu sng ngn. ng ta rng mnh. Ti tin
mt bc v pha ng ta v nhn ng ta :
" - ng nghe y, ti s ni vi ng hai ting... khi i n chuyn cc oan. i ti
khng c ngha l g ht i vi bn thn ti... i mt k khc cng chng hn g - ti
n nc ny... iu duy nht ti cn l : gi li ha lm sao cho cn do ca ci cht ny
mi mi l iu b mt... ng nghe y : ti ly danh d ni vi ng rng, nu ng chng
thc l ngi n b ny... b cht t ngt, ti s ri b thnh ph v vng n ngay
trong tun l ny... rng nu ng yu cu, ti s dng sng t st ngay khi quan ti
nm trong lng t, mang theo cng vi ti s bo m chc chn rng khng k no...
ng hiu ch... khng k no c th phanh phui c s vic. i vi ng nh th l ,
ti ngh vy, - iu i vi ng phi l lm ri ".
" Ging ni ca ti hn c v g da dm ng s, bi v va lc ti bt gic tin v pha
ng ta, ng ta t nhin li li, nh b uy hip bi ni khng khip lm mi ngi chy
trn trc mt Amok lc hn va chy va khoa dao gm ln mt cch hung d... V
bng nhin ng ta bin thnh mt con ngi khc... u xu v t lit, c th ni nh vy...
thi khng khng ca ng ta bin mt hn. by t s chng cui cng rt yu t,
ng ta th thm :
" - Nh vy l ln u tin trong i, ti s k mt giy xc nhn gi mo... cui cng
ng tm ra c mt cch... ng tha bit nh vy l... Nhng ti khng th... ngay lc
u...

37

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" - Chc chn l ng khng th, ti ni ng ta yn lng hn - (Nhanh ln ! Nhanh ln !


Mch mu hai bn thi dng ti gin git) - nhng hin gi khi ng bit rng ng s ch
s nhc mt ngi cn sng v phm mt iu kinh khng i vi ngi cht, chc
chn l ng khng cn chn ch g na ".
" ng ta gt u ng thun. ng ta v ti li gn chic bn. Trong vi pht bn xc nhn
lm xong (y chnh l vn bn sau c ng trn bo, v theo th ci cht
l do chng try tim). Ri ng ta ng dy v nhn ti :
" - ng i ngay trong tun l ny ch ? "
" - Ti ha vi ng ri m."
" ng ta li nhn ti. Ti nhn thy ng ta mun t ra cng quyt v thc t:
" - Ti cho ly quan ti ngay y ". - ng ta ni che giu ni bi ri ca mnh.
" Nhng, ti lc y c mt v g ng lo ngi gh gm chng ? t nhin, ng ta gi
tay bt tay ti, t ra thn tnh mt cch bt ng :
" - Mong ng vt qua c cnh ng ny ". - ng ta ni.
" Ti khng hiu ng ta mun ni g. Ti m chng ? Hay l ti in ? Ti tin ng ta ra
ca, ti m ca, - nhng ti ch cn sc ng ca li sau lng ng ta.
" Tip , thi dng ti li gin git, tt c u chp chn quay cung trc mt ti, v
ti vt xung ngay trc ging ca b ta... nh l... nh l mt Amok n lc kt
thc cuc chy, gc xung, thn kinh ru r, bt tnh.
Anh ta li ngng ting. Ti rng mnh : phi chng l do ln gi sm mai thi nh bn
trn con tu ? Nhng trn khun mt au n ca anh ta lc ny hin ln m m, di
nh sng ban ngy li l r v cng thng.
" Ti nm di trn chic chiu nh vy bao nhiu lu ? Ti khng bit r. Sau , ti cm
thy c ngi chm vo ti. Ti vng tr dy. Trc mt ti l ngi bi, vn dt dt v
tn ty nh mi khi. Cp mt lo lng ca anh ta nhn khng chp vo mt ti :
" - C ngi mun vo... mun gp b... anh ta ni.
" - Khng ai c vo c.
" - Tha vng... nhng...
" Ci nhn ca anh ta l v s hi. Anh ta mun ni, nhng li khng dm ni. Con vt
trung thnh ang au kh.
" - Ai vy ?
" Anh ta run run nhn ti nh s b nh n. Ri anh ta ni - khng h nu mt tn ngi
no... nhng khng bit t u m con ngi h ng loi ny bng nhin li t ra c
thc n nh vy, khng bit t u m ch trong vi giy ng h mt th tnh cm u
ym kh t nh th li lm cho con ngi hon ton thin cn nh vy linh li hn ln ? Anh ta ni - s st, hon ton s st :
" - Ngi y y ".
" Ti sng st, hiu ngay, v lp tc ho hc, nn nng mun bit con ngi y. Bi v,
ngi thy khng, tht k l... gia tt c nhng dn vt , trong cn st ca nhng ham
mun v khc khoi , trong cuc chy ui in r ... ti hon ton qun " ngi
y "... ti qun rng mt ngi n ng khc c lin quan... ngi c ngi n
b ny thng yu, ngi c b ta m ui ban cho iu m ti b chi t... Hai
mi bn gi, mi hai gi ng h trc y, c l ti cm ght anh ta, x xc

38

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

anh ta... nhng gi y... ti khng th ni vi ngi l ti vi v bit chng no mun


c gp anh ta, yu mn anh ta, bi v b y yu anh ta.
" Ti ch nhy mt bc l ra n tn ca. Ti thy mt chng s quan tr mng tc vng
hoe, ngng ngp, mnh d v xanh xao... Anh ta c dng v nh mt cu b... tui
thanh nin d thng n th... v ti cm thy ngay mi xc ng khng th t c khi
trng thy anh ta c gng lm ra v ngi ln, t to cho mnh mt phong v che giu
ni bi ri ca mnh. Ti thy ngay tay anh ta run ln khi a ln cnh chic m
kpi... Ti nhng mun m chm ly anh ta, bi v anh ta hon ton ng nh ti thm
mong : ci ngi chim hu c ngi n b ny phi nh vy... B ta hin thn
khng phi cho mt k chuyn i quyn r n b, mt k kiu ngo, khng, m l cho
mt chng trai mi ln, mt ngi du dng v trong trng. Chng tr tui ng trc
mt ti vi thi hon ton rt r. Ci nhn t m ca ti, s n tip nng nhit ca ti
cn lm anh ta thm bi ri : hng ria mp nh v tha nh lng t rung ng l r
iu ... Chng trai ny, ngi s quan tr tui ny, hn phi t trn tnh lm mi khi
a ln khc nc n.
" Xin ng tha li cho ti, cui cng anh ta ni, ti mun c nhn thy... b y... mt ln
cui cng ".
" Bt gic, ngoi nh, ti a bn tay ln vai con ngi xa l , du anh ta nh du
mt bnh nhn. Anh ta nhn ti ngc nhin v trong cp mt anh ta, ti c r mt tnh
cm yu thng v bit n khng b bn... giy lt , chng ti hiu r gia hai
chng ti c mt s gn b... chng ti cng i v pha ngi qu c... B ta nm ,
trng tot trong tm vi lim trng - ti cm thy s c mt ca ti bn cnh l iu au
kh cho anh ta... ti li li anh ta mt mnh bn b ta... Anh ta n st cnh ngi n
b, chm chm, bc i run ry v nng nhc... qua vai anh ta, ti thy s bng hong,
ni au x lng m anh ta ang phi chu ng... anh ta i nh l... nh l mt ngi va
i va i mt vi trn cung phong... V bng nhin, anh qu sy xung trc ging...
ng nh ti qu xung...
" Ti lp tc lao ti, nng anh ta dy v t anh ta ngi ln mt chic gh. Anh ta khng e
thn na v ni au kh ca anh thot ra thnh nhng ting nc n. Ti khng th ni
c g - ch bt gic a my ngn tay vut mi tc vng hoe mm mi nh tr con ca
anh ta... Anh ta nm ly tay ti... ht sc nh nhng, tuy nhin vn l ni lo lng... v
bng nhin ti cm thy anh ta tha thit nhn ti :
" - Bc s i, xin ng hy cho ti bit s tht, - anh ta lp bp, - c phi b y t st hay
khng ?
" - Khng ". Ti tr li.
" - Vy th mt ngi no ... ti nghi... mt ngi no gy nn ci cht ny ?
" - Khng ", ti li tr li, mc du ti cm thy cn phi go ln vi anh ta : Ti ! Ti !
Ti ! V anh na ! C hai chng ta !... V tnh ng ngnh ca b ta, tnh ng ngnh tai
hi ca b ta !
" Nhng ti t km li c v nhc mt ln na :
" - Khng, khng ai c li trong v ny. l s phn ca b ta ! "
" - Ti khng th tin iu c, anh ta rn r, ti khng th tin iu . Mi ngy hm
kia b ta cn d khiu v, cn mm ci vi ti, va nhy va ra hiu cho ti. Sao li c
th nh th ? Sao li c th xy ra nh vy c.

39

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

" Ti ba ra mt cu chuyn di dng. Ngay c vi anh ta, ti cng khng tit l iu b


mt. Nhng ngy tip , chng ti chuyn tr vi nhau nh hai anh em, nt mt chng
ti c th ni l trn ngp nh sng ca th tnh cm gn b chng ti vi nhau... m
chng ti khng th th nhn vi nhau; nhng chng ti cng khng v vy m km phn
cm thng rng ton b cuc i ca hai chng ti u gn b vi ngi n b ny...
nhiu ln li ni nghn c ti, ti thm kht c ni ht vi anh ta bit chng no;
tuy nhin, lc ti cn cht mi li. Anh ta khng h bit b y mang trong bng a b
m anh ta l ngi cha... rng a con, a con thuc v anh ta ng l ra ti phi
git cht, v by gi b ta mang n xung vc thm cng vi mnh. Th m chng ti
ch ni vi nhau v b ta sut trong nhng ngy ti phi tm lnh nh anh ta... bi v ti b st khng k vi ngi iu - ngi ta ang lng ti... lc chng b ta v n ni
th quan ti y np... lo ta khng h tin bn xc nhn... mi ngi x xo th
chuyn... v lo ta i lng ti. Nhng ti khng th chu ng ni vic gp g ngi n
ng ny, con ngi m ti bit rng v hn b ta phi au kh... Ti n nu... trong bn
ngy, khng ra ngoi, c hai chng ti u khng ri khi nh... gip ti trn thot,
ngi tnh ca b ta ng k vi mt tn gi ly v tu cho ti... Nh mt tn n cp,
ban m ti ln xung boong tu khng ai nhn ra ti... Ti b li ht nhng g ti
c... nh ca, cng vic trong sut by nm rng, ton b ti sn ca ti, mc cho bt k
ai mun ly g th ly... v nh cm quyn chc chn xa tn ti trong s nhn s v ti
b nhim s khng xin php... Nhng ti khng th sng thm na trong ngi nh y,
trong thnh ph y, trong ci x s, ni m mi ci u gi cho ti, nh n b ta... Nh
mt tn n cp, ti b trn gia ban m, ch trn b ta, ch qun i...
" Nhng lc ti xung tu... ban m... lc na m... anh bn s quan tin chn ti... lc
y... lc y... va ng lc h ang dng mt cn cu nh, ko ci g... hnh nh nht v
en... chic quan ti ca b ta, ng nghe r ch, chic quan ti ca b ta... B ta ui
theo ti n tn y, nh ti ui theo b ta... v ti chng kin cnh tng m
ngoi mt phi v lm ra v th , bi v chng b ta ... Hn s theo c quan ti n
tn nc Anh, ti ngh vy... C th v y hn s cho khm nghim t thi... hn
chim ot b ta... by gi th mt ln na, b ta li thuc v hn... b ta khng cn l ca
chng ti na... ca hai chng ti... Nhng lc no ti cng y... ti s theo b ta n
cng... hn s khng bao gi khm ph c iu g, nht nh phi lm nh vy... Ti
bit cch gi gn b mt ca b ta, chng li mi mu toan... chng li tn v li m b ta
phi trn chy hn, tm n ci cht. Hn s khng bit g ht. Khng h bit t g..., b
mt ca b ta thuc v ti, ch mnh ti thi...
" Ngi c hiu c khng... hiu c v sao lc ny ti khng th nhn mt mi ngi...
ti khng th nghe ting ci ca h... nhng khi h ve vn nhau v qun qut vi nhau
tng cp... Quan ti b ta t kia, trong m hng ha, gia nhng kin ch v nhng
qu da... Ti khng th n y c v ca kha... nhng ti bit, mi gic quan ca
ti u go tht i n li cho ti, v ti khng qun n ly mt giy... ngay c khi dng
cm ro rt v ti nghe thy h nhy tngg...
Tht l ngu ngc, bin c cun sng cha ng hng triu ngi cht, di mi tc t
ngi ta dm ln u c mt xc cht thi ra..., th m ti khng th... khng th chu
ni nhng bui khiu v mang mt n v ting vang ca nhng chui ci dm dt n

40

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

th... Ngi n b xu s ny, ti vn nhn thy b ta v bit b ta i hi g ti... ti


bit lm, ti cn mt ngha v phi lm trn... ti vn cha ht n... b mt ca b ta cn
cha c cu thot... b ta cn cha bung tha ti.
Mt ting ng vng n t gia con tu, nhng bc chn ko l v lp cp : cc thy
th bt u ra boong. Anh ta giy ny ln nh b bt qu tang : trn nt mt cng thng
lc ny hin ln ni lo u. Anh ta ng ln v thm th :
" - Ti i y... ti i y... "
Tht au lng khi phi thy ci nhn tuyt vng ca anh ta, cp mt anh ta sng hp v
ngu do ung nhiu hay khc nhiu : ti cm thy trong v h mnh ca anh ta c ni h
thn, h thn qu chng, v m qua khng km nn c m i th l vi ti iu b
mt m anh ta mang trong lng. Bt gic ti ni vi anh ta :
" - Nu anh cho php, ti s n thm anh chiu nay ti cn bung ca anh... "
Anh ta nhn ti - mt ci nhch mp nho bng, nghit ng, trng tro lm mi anh ta
mm li ri anh ta ni, c cht g ma qui trong ging ni ca anh ta, khin cho ting no
cng sai lc i :
" - A ha... ci ngha v cu gip tr danh ca ngi... a ha... vi ci cu phng ngn ca
ngi, ngi thi thc ti phun ra ht. Nhng ti, tha ngi, ti xin cm n ngi : Ngi
ng tng rng ni au kh ca ti c nh bt khi ti phi by ht tm can trc
mt ngi. i ti hng qu ri, khng ai cn c th cu c na... ti phc v mt
cch v tch s cho chnh ph H Lan ng knh... khon ph cp ca ti mt trng, ti
tr v u chu ngho nh con ch... mt con ch rn r theo sau mt c quan ti. Mt
Amok lao u chy trong cn in khng th khng b trng pht. Cui cng, s c ngi
nh qu hn... v ti cng sp i n im cht... Khng, tha ngi, ti xin cm n ngi
nh ca ngi... trong bung, ti cn c my bn ng hnh... vi chai uytki ngon lun
lun an i ti v c ngi bn c tri ca ti m ri thay ti khng quay tr v kp thi
vi n, y l khu Brninh chn thc ca ti; s cu gip cui cng ca n cn cng
hiu hn mi th chuyn phim... Ti xin ngi, ngi ng bn lng... ci quyn duy nht
cn li ca con ngi phi chng l c cht theo mun... v hn na, khng phi
chu mt s gip t bn ngoi n lm mnh phin mun.
Anh ta nhn ti mt ln na, v ma mai... thm ch l khiu khch na; nhng ti hiu
iu , ch l b ngoi, ci b ngoi che giu s ti nhc, ti nhc v hn. Ri anh ta
ci u, quay lng li pha ti, khng cho, dng i nng n v rt chp chng, anh ta i
v pha cc cn bung, xuyn qua boong tu lc trn ngp nh sng. Ti khng gp
li anh ta na. Ti hoi cng tm anh vo bui chiu v ban m sau ch anh ta
thng ngi. Anh ta vn bit tm v ti tng mnh nm m hay l ma qu hin hnh,
nu gia lc , mt hnh khch khc mang bng en tay khng lm ti ch ; l
mt thng gia ln ngi H Lan c b v, theo ngi ta ni, cht v bnh nhit i. Ti
thy ng ta i i li li lnh xa mi ngi, v mt nghim trang v phin mun; ngh
rng ti bit r ni u t, su kn nht ca ng ta gy cho ti mt ni s hi b him;

41

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

khi ng ta i qua, ti quay mt i khi l qua ci nhn l ti bit hn ng ta v iu


ang lm ng ta au kh.
bn cng Napl lc y xy ra mt chuyn k l m ti tin l phi tm s gii thch trong
cu chuyn ngi khch l k vi ti. Phn ng hnh khch ri bn, bn thn ti
cng n rp ht v sau ti mt qun c ph sng trng ca Via Roma. Khi chng ti
i can v tu, ti ngc nhin thy vi chic thuyn t uc v n t i vng quanh
tu tm kim, trong lc bn trn, trong bng ti ca mn tu, nhng ngi hin binh i
i li li mt cch b n. Ti hi thy th xem chuyn g xy ra. Anh ta lng trnh cu
hi ca ti bng cch lm ti hiu ngay l anh c lnh im lng, v ngay c ngy hm
sau, khi yn tnh tr li v khng cn mt du vt g v s vic li thi xy ra, con tu
tin v Gin, ngi ta cng khng bit g hn. Ch mi v sau, ti mi c c trong
nhng t nht bo nc bi tng thut hoang ng v ci gi l tai nn xy ra bn
cng Napl. Bo ch ni rng m hm ngi ta phi chuyn t tu sang can mt
chic quan ti ca mt mnh ph x thuc a ca H Lan v ngi ta ch n lc
trn tu ht no nhit trnh cho hnh khch phi chng kin cnh tng . Trong lc,
trc mt ngi chng, c quan ti trt theo chic thang bng thng, mt vt nng t
tng trn ca con tu bng ri xung bin, ko theo c chic quan ti, cng nhng ngi
phu khing v ng chng. Mt t bo c quyt rng mt ngi in t tng cao trn
lan can nhy x vo chic thang; t khc ni l si dy thng chu ng mt trng lng
qu ln b t; du sao, cng ty hng hi hnh nh tm mi cch giu gim s
thc. Nh nhng chic can v khng phi l khng cht vt, ngi ta vt c nhng
ngi phu khing v chng ngi n b xu s bnh an v s; tri li, chic quan ti
bng ch tri tut xung y bin th khng th ko ln c.
Mt tin ngn gn khc cng ng thi c ng trn bo cho bit ngi ta vt c
bn cng xc mt ngi n ng tui trc t tun. Tin ny khng h lm d lun qun
chng xn xao. Khng ai ngh rng n c th lin quan vi cu chuyn hoang ng v
chic quan ti; cn v phn ti, va c xong ghi nhanh , ti thy hnh nh ng sau t
bo ca ti hin ln b mt nht nht v cp knh le sng ca mt bng ma.
Ch thch :
(1) : Lady : b qu phi - ND.
(2) : Gio dc tnh cm : tc phm ca Flbe. ND.
(3) : All right : hon ton tt - ND.
(4) : You remain here : ng dng li y - ND.
(5) : Come quickly : ng n ngay, ND.
(6) : Yes, sir : " Tha ng, vng " ND.

B SU TP V HNH
ga th hai sau retxen, mt ngi n ng ng tui bc vo bung toa xe ca
ti. ng ta l php cho, on ngi xung ngc nhn ti v gt u vi ti nh vi mt

42

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

ngi quen c. ng mm ci vui v nhc li tn mnh khin ti nh li ngay. ng l mt


trong nhng nh bun c c ting nht Beclin. Thi bnh ti mua ca ng ta,
nhiu cun sch v bt tch c. Thot u chng ti trao i vi li khch so. Bng
nhin, ng ni vi ti.
" Ti phi k ng nghe ti va u v. Cu chuyn tnh c ti sp k qu tht ht sc l
k, ti cha h gp sut trong hn ba mi by nm trong ngh.
" Hn ng cng tha bit hin gi hng m thut bn chy nh th no k t khi ng
tin mt ht gi tr. Bn mi giu ni ln bng t ra m say nhng tranh tng c M,
nhng sch in c, nhng bc tranh c in tay. Bn ti khng ti g kim hng cho h.
Li phi phng khng th h vt nhn c ca hng. Nu c mc h th c d h s
cp lun c my ci khuy mng xt v chic n bn ca chng ti. Thnh th chng ti
thc khn kh v c phi lun lun cung cp cho h nhng mn hng mi. Xin ng th
li v dng t " mn hng " gi nhng vt m chng ta vn tn trng. Nhng bn
h lm chng ti quen nhn nhn mt cun sch in c qu bu tng ng vi mt
mn tin bao nhiu la y v mt ha phm ca Ghecxin nh mt mn tin my t
giy bc. Khng cn cch no chng li nn quy ry ca bn khch hng in cung .

" Hng b bn chng lt ht nhn, ti nh ch cn ng ca tim li. Ti xu h khi thy


nhng gian hng ni danh t thi ng ni ti nay ch cn by ln lc vi mn c
m khng mt anh bn hng rong no dm by ln xe ca mnh.

Trong lc ang lng tng nh vy ti cht ny ra nh duyt li danh sch nhng khch
hng c c tm ra mt v no m ti c th mua li ca h mt vi mn m h c hai.
Nhng danh sch khi no cng l mt th bi tha ma, nht l vo thi bui ny. Thc
vy, ti chng tm thy g ng k : phn ln khch hng c ca chng ti qua i
hoc bn ht nhng b su tp ca h t lu. Ha hon c ngi cn sng th cng r
rng l khng em li hy vng g. Va lc , tnh c ti ng n nhng bc th ca
mt khch hng lu i nht ca chng ti. T hi chin tranh mi bng n nm 1914
n nay khng thy ng ta gi n t hng v na. Th t giao dch ca ng ta - iu
ny ti khng ni qu - bt u t su chc nm v trc. ng c quan h vi thn
ph v ng ni ti. Tuy vy, ti nh l t khi ti qun l ca hng ny, cha c ln no
ng ta bc vo. Tt c nhng ci cho php ti c th on y l mt con ngi k
d, tnh nt hi bun ci, c l, mt trong nhng ngi k d, c o m Menzen v
Xpitvy khc ha v i khi ngi ta vn cn gp trong cc tnh l ca chng ta. Th
ng vit ch nn nt, nhng khon tin c gch di bng thc k v nt mc .
trnh mi nhm ln, mi con s ng ta vit hai ln v tit kim, ng s dng nhng
t giy trng lc ra t cc bc th nhn c v t tay lm ly phong b. Ngoi ch k
ca ng ta, nhng ti liu k d cn mang hng lot nhng danh hiu : cu c vn
kim lm, trung y d b, hun chng thp t hng nht.

43

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

L cu chin binh ca cuc chin tranh nm by mi, nu cn sng nay ng cng phi
tm mi tui ri. M ngi tiu th dn tn tin mt cch k cc c nhng phm
cch khc thng ca nh su tp. ng ta rt snh v tranh in ni v t ra c mt khiu
thm m tinh t. Xem k cc n t hng ca ng ta, ti nhn thy vo ci thi bui m
vi mt ng tale ngi ta c th mua c nhng bn tranh khc g p nht, con ngi
tnh l ny gp nht dn v khng ai ng ng ta thu thp c mt b tranh khc g
rt c th cnh tranh vi nhng b su tp ni ting nht ca bn ngi mi giu ni ln.
Qu tht, nhng bc tranh trc kia ng ta mua ca chng ti vi mt s tin r rng, vi
ng mc, gi y qu gi v cng. Hn na, t c th on c rng chc chn ng
ta cng thnh cng nh th trong vic mua hng cc nh bun khc v khng b
l dp trong nhng ln h bn u gi. Thc ra th t nm 1914 chng ti khng c tin
tc g v ng ta. Nhng ti qu tng tn v cc cuc giao dch nn khng th c vic
bn gp c mt b su tp quan trng nh vy m ti li khng bit. Do , ti kt lun
rng nh su tp k l vn cn sng hoc gi kho bu ca ng vn nm trong tay
nhng ngi tha k.
Rt bn chn, ngay hm sau, tc l chiu hm qua, ti ln ng ti mt trong nhng
thnh ph ho lnh nht ca x Xcxng. Ri khi ga xp ti u oi i theo ng ph
chnh ca ci thnh ph c. Ti tng chng trong nhng cn nh lp xp ny khng th
li c mt ngi nh cha ng nhng bc tranh khc ng trc tuyt nht ca Rmbrng
cng nhng bc ha in khc ca ur v Mantnha, tt c u trn b v c bo qun
tuyt vi. Tht kinh ngc xit bao khi ti bu cc ti c bit rng ngi c vn kim lm
vn cn sng. Th tht, ti rt xc ng khi quyt nh n nh ng ta trc ba n sng.
Tm nh khng kh khn g. ng ta tng ba mt ngi nh lp xp trong tnh, hn l tay
thu khon cho xy vi vng khong nm 1860. tng hai l mt ngi th may.
tng ba, ca pha tri mang tm bin tn mt nhn vin bu in. Cui cng, bn
phi ti thy mt tm bin mang tn ngi c vn kim lm.
Ti rt r bm chung. Lp tc, mt b gi tc bc, u i chic m trm sch s xinh
xn ra m ca. Ti a b tm danh thip ca ti v ng mun c gp ngi c vn.
B ta nhn ti v ngc nhin v ng vc. Trong ci th trn tnh l ny v trong ngi nh
tm thng ny, mt cuc ving thm hn phi l mt s kin phi thng. B lo l php
xin ti ch cho mt lt. B cm tm danh thip ca ti v bin vo cn phng bn. Ti
nghe thy ting b th tho. t nhin, ting mt ngi n ng ku ln :
- A ! ng R... Beclin, nh bun tranh c ni ting... mi ng y vo. c ng n
thm, ta mng lm !
B lo cht pht tr li, chn bc chm chm, b mi ti vo phng khch. Treo m v
can xong, ti i theo b. gia cn phng l mt ng gi to ln, ria mp rm rp, chic
o mc trong nh bn st ngi nh ngi lnh mc ng phc, ng ng v thn mt
cha tay cho ti. Ci c ch nim n t nhin tng phn mt cch l lng vi dng
iu cng khng ng y ca ng. ng c vn khng bc li n ti. Hi ngc
nhin, ti li gn nm ly tay ng. Khi ti mun nm ly tay ng, ti nhn thy bn tay
khng hng tm tay ti m ch gi ra ch i. Lp tc, ti on ra ht : ng ny m.
T hi th u ti vn lun lun cm thy c phn lng tng khi ng trc mt ngi
m. Ti cha bao gi nn c tnh cm ngng ngp khi ngh rng mt ngi c th
cn ang sng m li khng nhn thy ti nh ti nhn thy h. Bi vy, ti phi c t
trn tnh khi thy i mt tt ngm nhn chm ch vo khong khng di cp lng
my trng bc dy rm.

44

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Ngay sau , ng ta khin ti ht lng tng. ng lc mnh tay ti v thn i cho


mng ti.
- Cuc ving thm tht bt ng - ng va ni va ci - lm th no c th tng tng
c mt trong cc ngi Beclin li qu bc ti ci x tnh l ca chng ti... ! !
Coi chng ! Hn y l mt cuc ving thm v li !... Chng ti thng ni rng: " Hy
ng ca li v coi chng ti tin ca anh khi thy m ngi lang thang n."... M phi
! Ti on ng v sao ng n thm ti... Cng vic bun bn ti nc c khn kh
ca chng ta gi y gp kh khn. Khch mua hng khng c ! Th l cc ngi nh bun
nh li khch mua hng c v i tm h nh tm nhng con cu lc... Nhng n nh ti e
rng ng khng t mc ch u. Bn ti, nhng ngi rt lui ti nghip c c
ming bnh trn bn n l chng ti h h ri. Chng ti khng cn mua ni th g na
vi ci gi m cc ng nng ln khng khip nh hin nay... Chng ti nh chu
khoanh tay vnh vin thi.
Ti tr li ng ta rng ng on lm v mc ch cuc ving thm ca ti. Khng phi
ti n bn ci g cho ng. Nhn i qua min ny, ti khng mun b l dp t lng
knh trng i vi mt trong nhng khch hng lu nm nht ca chng ti v mt trong
nhng nh su tp ln nht ca nc c.

Nghe vy, nt mt ng gi i khc hn, biu l mt nim vui ln v mt nim t ho bt


ng. ng quay v pha m ng chng l b v ng ng , nh ni : " B n nghe
thy ch ". B ging gay gt cng nhc lc u, ng vui v v cm ng ni vi ti :
- ng tht l c nh ... Tuy nhin, ng s khng nhc cng v ch. Ti s a ng chim
ngng nhng th m ngi ta khng trng thy thng ngy, ngay c ci thnh ph
Beclin phong ph ca ng, nhng bc ha m ngi ta khng th tm c mt phin
bn no p hn, ngay ti phng trng by Hong gia Vin hay Pari. y l v sau khi
su tp su chc nm rng th, cui cng, ngi ta cng thu thp c nhng th khng
th tm thy va h, Luid, b a cha kha t cho ti.
Va lc mt iu bt ng xy ra. B lo nh nhn vn ng pha sau ng c v t ny
vn nghe chng ti ni chuyn vi n ci kn o, lc ny vn gi hai tay v pha ti, v
cu khn. ng thi b lc u lia la. Thot u, th ngn ng cm lng khin ti
chng hiu g. B li gn ng chng, t tay ln vai ng v ni :
- Nhng ny, Hecvc, mnh khng hi xem ngi y c thi gi xem b su tp ngay
by gi khng. Sp tra ri. M sau ba n mnh cn phi ngh mt ting ng h, thy
thuc bt buc nh vy c m. C l sau ba n mnh hy a cho ngi y xem b
su tp th hn. Ta s dng ly c ph. Lc Ann Mari s c nh. N snh v vic ny
hn ti. N c th gip mnh.
Va ni xong b lo li lm iu b cn khn qua vai ng chng. Th l ti hiu b mun
g. Ti phi t chi vic xem b su tp ngay lc ny.
Ti lin vin c c hn ba n sng mt ni khc. c lu li y l iu thch th
v mt vinh d i vi ti, nhng ti c vic bn t y n ba gi chiu. Sau , ti s
vui v quay li.
ng c t v bc bi nh mt a tr b ly mt th chi.

45

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

- ng nhin - ng lu bu - cc ngi Beclin bao gi chng rt bn rn. Nhng ln


ny th hn l ngi thu xp c thi gian. Khng phi l xem ba hay bn bc tranh
thng m l hai mi by tp tranh, mi tp l ca mt ngh s v tt c u trn b...
Thi c, y hn vo ba gi nh, nhng ngi phi n ng gi y, nu khng th khng
kp xem ht u.
ng c li gi bn tay qu qung v pha ti v ni :
- Ri ngi s c thch th, hay ni l ngi s ghen t vi ti th ng hn ! Ngi cng
ghen t ti cng khoi. Bn su tp chng mnh ai cng vy : chng mnh mun c tt c,
cn ngi khc chng c g ht.
ng thn i lc tay ti. B lo nh nhn tin ti ra tn ca. Ti nhn thy b c iu g
bt rt lng tng, mt ni lo ngi m b c giu ti. Lc sp chia tay, b lp bp, ging
nghn ngo : - Tha, Anna-Mari, con gi ti c th ti khch sn n ngi c
khng ?... Nh vy tin hn... v nhiu l...
- c ch , ti rt vui lng. - Ti p.
Mt gi sau - lc ti va n xong ti mt khch sn nh Khu Ch - mt c gi lung
tui n bn rt gin d, bc vo phng n v a mt tm ti. Ti n gp c v ni ti
sn sng theo c v nh xem b su tp. C gi mt v cng l v bi ri nh b
m lc ny, c xin trc ht c ni chuyn vi ti. Mi khi toan ni, mt c li ng.
Hai bn tay c vn v np o. Cui cng, c bt u ngp ngng v cng bi ri hn.
- M ti bo n tm ngi... m con chng ti mun xin ngi... mun ni ngi bit
trc khi ngi n nh ti... ng nhin, cha ti mun khoe vi ngi b su tp ca ng
c... B su tp ... khng cn trn b na... n thiu mt s bn... chao i, thm ch
thiu rt nhiu...
C gi th di. Sau nhn thng vo mt ti, nng ni, ging hn hn.
- Ti phi tha tht vi ngi. Ngi cng bit by gi thi bui kh khn; hn ngi s hiu
tt c... Hi u chin tranh, cha ti b m... Trc , ng c b au mt. Mc du
by mi su tui, c vn c mun ra mt trn. V qun i tin khng c nhanh nh
nm 1870, nn ng c b xc ng mnh v ch trong thi gian ngn, s xc ng
cp mt i mt c... Ngoi ci tt y ra, c vn hon ton khe mnh. Mi gn y
thi, ng c cn cuc b i xa. Nhng, gi y, chm dt c vic i do chi na. ng c
ch cn c nht mt th vui l b su tp. Ngy ngy, ng c ngm ngha n... hay ni
ng hn, ng c khng nhn thy n na. Tuy th m chiu no cng vy, ng c vn ly
cc tp tranh ngn t ra, a tay r rm tng bc, ht bc ny n bc kia, theo th t
ng c xp t v thuc lng t nhiu nm nay... ng c chng cn quan tm n
chuyn g khc. Ti phi c cho ng c nghe cc tin tc bn u gi ng trn bo. Gi
cng ln cao, ng c cng sung sng... Bi v, y mi l iu khng khip : cha ti
khng bit cht g v gi c hin nay, cng nh thi bui chng ti ang sng... ng c
khng bit rng chng ti mt sch, rng tin lng hu hng thng ca ng c ch
cho chng ti sng khng qu hai ngy... Than i, cha ht... anh r ti cht trn li
mt v ga v bn a con nh... Cha ti khng h bit nhng ni tng thiu ca chng
ti. Mi u chng ti tn tin chi tiu hn trc. Chng c my ni. Ri chng ti
phi bn my th trang sc chng ti cn gi li c. Tri i ! Khon chng c
bao nhiu, bi v cha ti tiu sch s tin chng ti ki cp dnh dm c vo vic
mua tranh. Cho n mt ngy chng ti chng cn g na. Chng ti khng cn bit xoay
s ra sao. Th ri... m con ti bn bc tranh u tin ca b su tp. Cha ti khng

46

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

bao gi cho php lm iu . ng c khng bit thi bui kh khn n th no v phi


xoay s d lm mi c ni ming n. ng c khng bit ta bi trn. Chng ti khng
c tin thi s cho ng c nghe c khi bun bc. Bc tranh chng ti bn l mt
bc tranh khc ng rt qu ca Rmbrng. Ngi li bun tr chng ti my ngn mc.
Chng ti hy vng lo trong vi nm. Nhng ngi bit y, gi tr tin bc by gi.
Chng ti gi tin vo nh bng. Hai thng sau ht sch. Chng ti phi bn bc tranh
th hai, ri mt bc na. V bao gi chng ti cng nhn c tin rt chm, khi n tay
chng ti s tin mt gi mt phn. Sau , chng ti a ra bn u gi. Nhng ,
h cng nh la chng ti, mc d s tin h tr rt ln. n lc thu v hng triu bc
th ch cn l nhng m giy ln. C nh vy, tt c cc bc tranh, tr mt hai bc, b
hy sinh ht ch va cho chng ti sng tng tim vi nhng nhu cu thit yu nht. V
ng c ti nghip khng h bit. V th m ti mi lo s n nh vy khi ngi ti... n
khi ng c khoe b su tp vi ngi th ngi s bit ht. Chng ti lun vo khung
tranh c nhng phin bn hoc nhng t giy trng s cng na n nh nhng bc tranh
c ng c khi nghi ng khi s ln cc t tranh. ng c nh ch xc th t do c sp
xp. Min l ng c c th s m v m c cc bc tranh l ng c cm thy vui
sng nh xa kia nhn ngm chng. V li, trong ci tnh nh ca chng ti, khng c ai
l ngi m cha ti cho l xng ng chim ngng ci kho bu ca c. ng c m tng
bc n mc c s cht v su mun nu bit rng tt c bin mt. T ngy ng gim
c phng tranh retxen qua i, ngi l ngi u tin c ng c mi xem tranh.
Bi vy, ti cu xin ngi...
Ni n y, ngi ph n ng thng gi hai cnh tay v pha ti nhn ti, mt m
l...
... Chng ti cu xin ngi... ngi ng lm cho ng c ti au kh, ngi ng lm m con
ti au kh... ngi ng ph v ci o mng cui cng ca cha ti. Ngi hy gip chng
ti lm cho ng c tin rng tt c cc bc tranh c sp m t cho ngi xem vn thc s
cn y... Ti dm chc rng nu c m ng vc th ng c s phin mun m cht mt
thi. C th l m con ti c hnh ng khng phi vi ng c, nhng chng ti khng
cn cch no khc : trc ht, phi sng ... v i sng ca bn a tr m ci con ch
ti cn quan trng hn c nhng t giy bi en... cho n gi pht ny chng ti
cha lm mt mt nim vui no ca ng c, chiu no c cng ln gi sut ba ting ng
h cc t tranh vi nim hnh phc trn vn v ni chuyn vi mi bc tranh nh vi
mt ngi bn. V hm nay... c th s l ngy sung sng nht ca ng c, v t bao
nhiu nm nay ng c vn mong i c dp a cho mt ngi am hiu ngh thut xem
ngm ci kho bu ca mnh. Bi vy, ti chp tay van ngi, xin ngi ng lm tan v
nim hnh phc cui cng ca ng c !
Tt c nhng iu c ta ni vi ging tht xc ng n ni ti khng sao din t
chnh xc ng thy c. Hi i ! Ti gp bit bao nhiu ngi khn kh b nn
lm pht lm mt ht ti sn qu gi nht ca t tin li. Nhng ln ny, s phn
cho ti gp mt trng hp c mt khng hai lm ti xc ng su sc. C nhin l ti
ha gi kn v ht sc gip nhng ngi n b ti nghip .
Chng ti cng i v nh c ta. Trn ng, ti sng st khi c bit s tin qu t i,
ngi ta tr cho m con c ta v ngi ta li dng s ng nghch ca h nh th
no. iu cng lm ti quyt tm gip h. Chng ti ln cu thang. Va ti ngng
ca nghe thy ting ni vui v oang oang ca ng c : Mi vo ! Mi vo ! Hn l i
tai thnh ca ngi m nhn ra ting chn chng ti trn cu thang.

47

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

- ng Hecvac nh ti hm nay khng ng c. ng lo c thp thm i a cho


ngi xem kho bu ca ng - b lo nh nhn va ni va mm ci.
C con gi nhy mt, th l b m on ngay c l ti thun lng lm theo h.
Trn bn by sn mt chng tranh. Va bt tay ti, ng c khng cht cu n mi
ngay ti ngi xung.
- Th l c ri, ta bt u ! Nhiu tranh lm m... Cc ngi Beclin th chng khi no
c nhiu thi gian. Tp u tin ny l ca nh danh ha uyr, hu nh trn b, ri ng
s thy ng nh vy. Bc no cng p, xin t ng nhn xt.
ng c m bc tranh u v ni : - y l con nga ln.
Ht sc thn trng nh s vo mt vt d v, ng c rt t tp tranh ra mt ci khung,
trong khung l mt t giy trng trn vng. ng c d dt ly my u ngn tay
nng tm khung tranh ln trc cp mt m v ngm ngha mt cch hoan h tuy khng
nhn thy g. Khun mt ng c bng ln nim cm phc ngy ngt n k diu. t
nhin, khng r l phn chiu ca t giy hay nh sng ni tm, i nhn cu cht
cng ca ng c le ln mt tia sng ca mt nh tin tri.
- Th no, c ni - bao gi ng thy mt phin bn no p hn khng ? R nt n
th, mi chi tit nh nht u hin ln rt r. Ti so bn ny vi bn retxen. Bn
y nom nhn nht v m. Cn gc gc ca n. ng hy coi y.

ng c lt t giy v ly ngn tay ch cho ti mt ch mt sau n ni ti phi c nhn


xem c du hiu tht hay khng.
- y l du hiu ca b su tp Natl, y l ca b su tp ca Rmi v Exail. Cc
nh su tp tr danh u c ng nhng bc tranh ca h c ngy li ri vo cn phng
nh b ny.
Ti rng mnh khi thy ng c tn dng mt t giy trng. V khi ng c dng my u
ngn tay ch cho ti mt cch cc k chnh xc nhng du hiu ca cc nh su tp ch
cn lu li trong tr tng tng ca ng c, ti bng cm thy nh ang d mt bui
din tr o thut. Nghn ngo, ti khng bit tr li ng c ra sao. Gia lc hong ht, ti
a mt v pha hai ngi n b v li bt gp c ch cu xin ca h. Th l ti t trn
tnh v ng vai m h giao ph cho ti.
- A ! Ti ku ln - mt phin bn tuyt vi !
Gng mt ng c lp tc bng sng :
- Ci cha ng k - ng c c ni - ti phi cho ng xem bc " U bun " v bc "
Say m ", mt ha phm rc r c mt khng hai. Coi th, ng c nhn thy ci nt ti
mt, ci sc iu nng nn v mt ct hon ho hay khng ?
Nhng ngn tay ng c li ln theo nhng ng nt tng tng :
- Cc nh bun tranh v cc v gim c bo tng Beclin c m vng mt mt thi.
ng c c thao thao bt tuyt mt cch c nh vy sut hai gi lin.
Khng, ti khng th miu t vi ng hiu qu ma qui ca ci tr em khoe hng trm
t giy ln m ng lo khn kh vn tng u l nhng bc tranh thc m ly, n ni
ng c miu t vi ti ht bc n n bc kia khng cht ngp ngng v khng thiu mt
chi tit nh. B su tp v hnh t lu tn mt khp bn phng tri, nhng i vi
ng lo m la ny, con ngi b la v lng trc n, n vn cn nguyn vn. Cm hng

48

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

do o tng ca ng c c ci g d ly truyn khin ti cng bt u tin theo. Ch c mt


ln thiu cht na th lng tin chc chn ca mt ngi mng du ni ng phi li bc :
C va mi khoe ci tinh vi ca nt v trn bc Angtip ca Rmbrng, tc phm trc
y phi ni l v gi. u ngn tay nhy cm ca c tru mn ln theo ng nt ca
bc v m xc gic tinh t ni ng li khng cm thy vt nhm trn giy. Vng trn ng
c lin sa sm, ng c lm bm ging ngp ngng :
- y ng l bc Angtip c m ?
Lp tc, trung thnh vi vai mnh ang sm, ti cm ly t giy trong khung v bt u
hng hi miu t t m n tng chi tit nh nht bc tranh khc ng m bn thn ti vn
nh nh in. Lc ny nt mt ng lo ang cau li dn hn ra. Ti cng tn tng kit tc
th nhng nt th nhm v tn t trn khun mt ng c cng rng ln nim chn thnh
ti tn v nim hoan h su sc.
- Th l cui cng cng c gp ngi hiu bit y ch, - ng c va ni va quay
sang hai ngi n b. - Rt cuc, cng c ngi snh si xc nhn vi mnh nhng bc
tranh ny l v gi. Cc ngi c trch ti mi l dc ht tin vo b su tp ny. Tt
nhin l gay go ri. Trong sut su mi nm tri, khng bia, khng ru, khng ht
thuc, khng du lch, khng xem ht - ch c dnh dm cho b su tp ! Nhng ri cc
ngi s thy : khi ta nm xung cc ngi s giu c, giu nht tnh ny, giu ngang vi
nhng nh giu nht retxen. Lc cc ngi s cm t ci tnh in cung ca ta.
Ch n lc , chng no ta cn sng s khng mt bc tranh no c lt ra khi nh
ny. Ngi ta mang ta i trc ri mi n b su tp ca ta.
Va ni bn tay nng n ca ng c va vut ve nhng tp tranh trng trn nh vut ve
mt ngi thn yu. Cnh tng kinh hi v xc ng ! Trong sut nhng nm chin
tranh bun thm, cha bao gi ti thy mt khun mt rng r hnh phc ln lao thun
khit v trn vn n nh vy. Hai ngi n b ng bn ng c, v thn phc nh
nhng thnh n ngt ngy trc m cha phc sinh m ta thng thy trn nhng bc
tranh in c. Nim hnh phc ca ng lo ri sng khun mt nhn nheo ca h, nhng
cp mt ti vui ca h nha l. ng lo nghe nhng li ca ngi ca ti khng bit chn.
ng khng ngng lt gi tng trang, khao kht ung tng li ti ni. Sau cng, khi h ct
tp tranh gi mo i bng c ph ra, ti th di nh nhm. Cn ng c, nim hn hoan
bng bt dng nh lm cho ng tr ra n ba chc tui. ng k cho ti nghe nhiu giai
thoi xung quanh vic mua tranh v nhng dp may mn ca ng c. Say sa v hnh
phc, chc chc c li ng dy s song cm ly mt trong nhng bc tranh ca
mnh. Cui cng, n lc ti co t, ng c hong ht, gin di v dm chn nh a tr.
- Khng c - ng c ni vi ti - ng mi ch c xem c mt na kho bu ca ti.
ng c khng khng khng chu, hai ngi n b phi kh khn lm mi can ngn
c, ni ng c hiu rng khng th gi ti li lu hn na, v lu thm, ti s nh
chuyn tu.
Sau mt cuc khng c tuyt vng, ng c nh ti i v ni vi ti bng ging ht
sc xc ng. C nm ly hai tay ti, vut ve hai cnh tay ti bng nhng ngn tay nhy
cm ca ngi m nh mun bit r v ti hn v mun by t vi ti lng yu mn
nhiu hn m li ni cha .
- Cuc ving thm ca ng mang li cho ti nim vui qu ln - ng c ni vi ging cm
ng m ti khng bao gi qun c. - c cng vi mt ngi snh si duyt li
nhng bc tranh yu qu ca mnh, ti thy l mt ngun an i qu bu. Nhng ng cng
s thy, ng n nh mt k m la khn kh khng n ni mt cng toi. Ti xin ha

49

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

vi ng nh vy. C b nh ti y lm chng, ti s thm vo chc th ca ti mt


khon y quyn cho hng bun ca ng s ng ra bn u gi b su tp ca ti. Chnh
hng ca ng c danh d qun l ci kho tng cha ai bit ti ny cho ti ngy chng
s tn mt i khp ni. Xin ng ha vi ti mi mt iu l ng s lm cho ti mt bng
mc lc thc p. N s l tm bia m ca ti, ti chng mong mun g khc.
Ti nhn b v v ch con gi ng c. H ng np cht vo nhau. Thnh thong, c hai
cng rng mnh nh th h gn lin thnh mt c th ang run ry. Cn ti, mt ni xc
ng huyn diu khin lng ti tht li khi ng lo ti nghip, khng mt cht ng vc,
giao ph cho ti vic bn mt b su tp bay bin t lu. Cm ng, ti ha vi ng
c iu m khng bao gi ti thc hin c. Cp mt tt ngm ca ng c li rng
ln. Nhng ngn tay ng c ve vut p cht tay ti khin ti cm thy l tt c linh
hn ng lo ph thc cho ti.
Hai ngi n b tin ti ra tn ca. H khng dm ni g vi ti. i tai thnh nhy ca
ng lo c th nghe thy c nhng ting th tho rt nh. Nhng nhng cp mt ngn l
ca h biu l vi ti lng bit n.

Ti xung cu thang bc lo o nh i trong gic m. Thm tm, ti h thn. Ti


n nh my ngi ngho kh ny nh mt thin thn trong chuyn thn tin. Ti em
li nh sng cho mt ngi m trong hai ting ng h bng cch ch tm ni di v ti
gp phn vo s gian tr mt cch thnh knh. Thc ra, ti n vi dng mu
mua cho c vi bc tranh him v qu. Nhng ci ti mang v c l ci ny cn qu
gi hn nhiu : ci k nim v mt tm nhit tnh sng ng v thun khit, v mt nim
hoan lc tinh thn ngy ngt dnh trn vn cho ngh thut m t lu ngi i nh
khng cn bit ti. Mt nim tn knh su xa trn ngp tri tim ti. Tuy nhin, ti vn
cm thy xu h m thc tnh chng bit v sao.
Ra ti ng ph, ti nghe ting ca s bt m tung ra v c ting gi tn ti. ng c c
nhn ri theo ti bng cp mt m. ng nhoi ngi qu mc ra pha trc n ni hai
ngi n b phi nu ly ng. ng c vy m xoa v ku ln vi ti bng ging trong
tro ti vui ca mt a tr : " Ln ng may mn nh ! ".
Khng bao gi ti qun c nim hn hoan ca con ngi y. T khung ca s ng nhn
xung u cc khch qua ng ang bn rn v y lo u. Mt th o gic p ging
nh mt m my m ngn cch ng vi th gii thc ti cng nhng xu xa nhc
ca n. V ti nh ti cu ni ch l - hnh nh l ca Gt - " Nhng nh su tp l
nhng con ngi sung sng ".

NGI N GIA S
Lc ny ch cn hai a b gi trong phng. n tt. Bng ti vy ba xung quanh,
ch cn thy l m bng trng ca hai chic ging. Ting th ca hai a tr rt m nh,
tng chng chng ng yn.
- Ny, - mt ging nh nh, gn nh s hi ct ln trong bng ti. l ting con em
mi hai tui.
- Ci g th ? - Con ch ging bn hi li. N ch hn em c mt tui.

50

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

- Ch vn cha ng, hay lm, em c chuyn ny mun k vi ch.


Khng c ting tr li. Ch thy ting st sot trong ging. Con ch vng dy v t m
nhn sang pha em. C th thy i mt n long lanh.
- Ch bit khng ?... Em mun ni vi ch... Nhng trc ht ch hy tr li em . My
ngy gn y ch khng nhn thy c gio chng mnh c ci g l lng ?
Con ch ngp ngng ra chiu suy ngh.
- C ch, nhng khng r l chuyn g... C khng nghim khc nh trc. Mi y ch
khng lm bi tp lin trong hai ngy, th m c chng ni g c. Ri c rt l... Ch
chng bit ni th no... Ch cho rng gi y c chng bun n chng mnh na,
lc no c cng lnh ring ra mt ch v khng chi a vi ch em mnh nh trc na.
- Em cho rng c bun m khng mun l ra. Ngay c pian, c cng khng ng n.
Hai ch em li lng yn.
Con ch hi :
- Em c chuyn g mun ni c m ?
- , nhng ch khng c h ra vi bt c ai c. ng th nh, k c m v bn ch.
- , yn tr, nht nh ri ! - V n st rut gng thm : chuyn g th ?
- Th th c. Ban ny chng mnh i ng, em sc nh ra l em qun khng chc c
ng ngon. Tuy tho giy nhng em vn c i chn khng sang phng c, i rt nh,
nh lm c bt ng. Em m ca rt kho. Thot u tng c khng c trong phng.
n sng m em khng nhn thy c. Bng nhin em s qu. Em nghe thy ting ngi
no khc, lin nhn thy c nm di trn ging, mc nguyn c o qun, vi u vo
gi. C khc nc n n ni em git mnh, lng se li. C khng nhn thy em, th l em
khp ca li tht nh nhng. Em phi ng bn ngoi mt lt v em run qu i mt. Qua
cnh ca, ting thn thc vn cn mt ln na nghe r mn mt. Ri em v y lin.
C hai a u im bt, ri mt a ni rt kh : " Ti nghip c gio ! ". Ting n run ln
trong cn phng nh mt m thanh m h ri chm i v tt lm trong im lng.
- Em mun bit ti sao c gio khc, con em ni tip. My ngy va qua c c xch mch
g vi ai u ? M cng c yn n, khng lun lun b hc c na. Cn chng
mnh th chc chn chng lm g c phin lng. Phi khng no ? Th th v sao c
khc ?
- Hnh nh ch on ra ri. - Con ch ni.
- V sao ? Ch ni em nghe. V sao no ?
a ln ngp ngng, cui cng, n ni :
- Ch cho rng c ang c ngi yu.
- Yu ? - Con em rng mnh ni - Yu ? Nhng ngi yu l ai ?
- Em khng g sao ?
- Anh Ot-t phi khng ?
- Em on th ? Chc anh y cng yu c gio ch nh ? Khng c th v sao trong ba
nm tr hc nh ta cha bao gi anh i chi vi chng ta, th m my thng nay anh y
lun lun cp k vi bn mnh ? Th hi khi c gio cha n nh ta, c khi no anh y
t ra tru mn ch em mnh ? Gi y, sut ngy anh y c quanh qun vi bn mnh.
Chng mnh lun lun tnh c gp anh y. Tnh c : cng vin, vn hoa ta th chnh
hay Pra-t, bt c ch no khi chng mnh i cng c gio. Em khng bao gi ly lm
l v iu hay sao ?
Con em hong s lp bp :
- C ch... c ch... Tt nhin em c , nhng em ch ngh rng...

51

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

N nghn li, khng ni tip c na.


- Thot u ch cng tng nh vy. Thc vy, bn con gi chng mnh bao gi cng kh
kho. Nhng ch kp nhn ra rng chng mnh ch l ci c cho anh y m thi.
By gi c hai u im lng. Cu chuyn tng nh n y l xong. C hai u mi m
theo ui ngh ring ca mnh hay chm trong nhng gic m.
Lt sau, thy vn chng hiu g, con em li lm bm trong bng ti.
- Nhng c g c g c khc mi c ch ? Anh y cng yu c c m. Em vn c
tng yu nhau hn phi l ci g p lm ch ?
- Ch khng bit. - Con ch tr li, n ang hon ton m mng. - Ch cng vy, ch cng
ngh hn phi l ci g rt p.
Ri nh nhng nh mt hi th, t i mi tru nng v bun ng li tht ln mt ln na
vi bao cm thng ai on :
" Ti nghip c gio ! "
Cn phng chm trong im lng.

Sng hm sau, hai ch em khng nhc li chuyn , nhng a n on mi ngh ca


a kia cng ang xoay quanh vn cu chuyn y. i st cnh nhau, chng trnh n nhau,
nhng lung mt chng v tnh vn gp nhau, mi khi c hai a cng nhn trm c gia
s. bn n, chng chm ch d xt Ot-t, ngi anh h nh chng t nhiu nm
nay, nh th anh l ngi khch l.
Chng khng ni chuyn vi anh, nhng di ln mi cp xung, chng lun lun rnh
xem ngi anh h c ra hiu g cho c gio hay khng. Chng khc khoi bn chn. Tri
vi l thng, hm nay chng khng chi a v trong cn nng lng st rut mun
khm ph iu b n, chng lm nhng vic v vn v khng c mc ch...
Bui chiu, mt a hi, nhng ging lnh lng nh th y l cu chuyn n chng bn
tm g cho lm :
- Em c nhn thy thm g khng ?
- Khng. - a kia quay i ch khc, tr li - C hai a hnh nh s tr chuyn vi
nhau. My ngy lin, hai a tip tc quan st thm lng, kho lo theo di, d tm du
vt, lng thp thm bi hi, bt gic chng cm thy mnh ang n gn mt b mt kinh
hong.
Cui cng, trong ba n mt a nhn thy c a mt kn o ra hiu cho Ot-t v anh
ta gt u p li.
Con b xc ng n run ln. N kh chm vo tay ch di gm bn. Lc con ch quay
li, con em nhn ch chm chm bng cp mt long lanh. Con ch hiu lin v cng xc
ng gh gm.
Bn tr va mi ng dy khi bn n, c gio bo chng :
- Cc em v phng mnh chi mt lt. C nhc u, mun ngh khong na gi.

52

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Hai a ci nhn. Chng chm tay nhau kn o nh thng bo cho nhau. V c va i


khi, con em nhy b n gn ch :
- Ny, ch s thy Ot-t vo bung c gio ngay by gi !
- Tt nhin ri, chnh v vy c gio mi bo hai ch em mnh v bung ring.
- Chng mnh phi nghe trm ngoi ca mi c.
- Ng c ngi ti th sao ?
- Ai c ?
- M.
Con em s hi : ! Nu th th...
- Ny nh, ch th ch s ng nghe ngoi ca, cn em, em s li hnh lang nu c
ngi n em s lm hiu bo cho ch bit. Nh vy ch em mnh chng s g ht.
Con em nhn mt :
- Nhng sau ch s phi k ht cho em nghe ch ?
- , k ht.
- K tht ht, khng st t g c !
- , ch th vi em. Cn em, h nghe ting ngi i ti, em s ho mt ting nh.
Chng ng i trong hnh lang va run s va ho hc. Trng ngc p d di. Chuyn
g sp xy ra. Hai a np st vo nhau.
C ting chn bc, c hai vi chy ln vo x ti. Qu nhin, ng l Ot-t. Anh ta nm
ly tay ca v cnh ca m ra. Nhanh nh ct, con ch lao theo, ng dn mnh vo ca,
nn th ging tai nghe. Con em nhn theo, tic r.
Tnh t m nung nu rut gan n buc n ri ch ng nh. N rn rn ln v pha
ca, nhng ch n tc gin y n ra. N nh tr v ng i trong hnh lang, ch c vi
ba pht m n cm thy di v tn. N nn nng, bn chn, hai bn chn nhch bn phi
nhch bn tri nh th ng trn mt t nng bng. N m c gn nh mun khc v
ngh rng ch n nghe ht, cn n chng nghe c t g. Gia lc , bn cnh, trong
cn bung th ba. Mt cnh ca khp li. Con b ho mt ting v c hai lp tc li v
phng mnh. Chng ng y mt lc, nn th, tim p thnh thch.
Ri, ho hc mun bit chuyn, con em gic :
- No k i.
Con ch c v m chiu. on l ng nh ni mt mnh, n bo :
- Ch chng hiu g c.
- Sao ?
- K l qu !
- Sao. Ci g kia ? - Con em hi, ging hn hn. Lc ny con ch c nh li. Con em p
st vo ch khi b st mt ting.
- Tht ht sc l lng... hon ton khng nh ta ngh. Ch tin rng khi bc vo phng,
hn l anh ta mun m chm ly c gio hoc hn c, bi v c gio ni ngay : "
Khoan, khoan, em c iu h trng mun ni vi anh ". Ch khng nhn thy g ht v ci
cha kha vn cm kha pha bn trong, nhng ch nghe rt r tng ting Ot-t hi li
: " C chuyn g vy ? " Nhng vi mt ci ging l hn i. Em bit y, thng thng
anh ta vn thch n ni tr trn v m , th nhng ln ny anh ta ni rt rt r, n ni ch
on ra ngay anh ta c iu g s st. V c gio cng vy, hn l c cng nhn thy thi
gi di ca anh ta, bi v c nh du dng ni : " Anh bit r qu i ch ? " " Khng,

53

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

anh khng bit g ht " ra th ! - Lc ny c gio ni nghe mi bun lm sao, bun no


rut - Th ti sao t nhin anh xa lnh em. tm ngy nay, anh chng ni vi em mt
li, anh tm mi cch ln trnh, anh khng i cng vi bn tr, anh khng ra cng vin
na. L no bng dng em tr thnh ngi xa l i vi anh. , anh bit qu r v sao
nn t nhin anh xa lnh em ". Ot-t nn lng. Lt sau hn ni : " Anh sp thi n ni
ri, c nhiu vic phi lm nn anh khng c thi gian ngh n iu g khc ". Th l c
gio a ln khc, sau , va khc c va ni, nhng vn rt du dng v hin hu : "
Anh Ot-t ! Ti sao anh phi ni di ? Anh hy ni tht i. Em u n ni ng cho anh
i x nh vy. Em khng i hi g anh, nhng du sao chng ta cng phi ni vi
nhau v cu chuyn gia chng ta ch. Em bit anh tha r iu em cn ni vi anh,
c nhn cp mt anh cng r ". " Ci g vy ". Ot-t lp bp ni nhng rt kh. V c
gio lin ni...
Tht nhin con b run ln, xc ng n ni khng k tip c. Con em p st vo ch
hn na.
- Sao, ni g ?
- V sau c gio ni : " Anh bit r rng em c con vi anh ".
Nhanh nh mt ln chp, con em git bn mnh :
- C con ! C con ! Khng th th c.
- Nhng c gio ni nh vy m.
- Chc ch nghe nhm.
- Khng, khng th lm c. C gio nhc li iu vi hn ta. V cng ging ht
nh em, hn git bn mnh, ku ln " C con !... C gio im lng mt lc lu, ri sau
, c ni : " Lm th no by gi ? " v ri...
- V ri sao ?
- Ri, em ho ln mt ting v ch phi ln i.
Con em nhn trng trng v pha trc, bng hong thng tht :
- C con ! Nhng khng th th c ! Th th c a b u mi c ch ?
- Chng bit na. Chnh ci l iu m ch khng sao hiu c.
- C th nh, hay l... trc khi c n nh ta. ng nhin, m khng cho php c
gio mang theo con, v l c bn chng mnh.
- Ni l, em tha bit lc c gio cn cha quen Ot-t !
Chng li nn lng, bi ri, nt c suy ngh, rt i hoang mang. ngh v a con dy
v bn tr. Con em li ni :
- C con ! Hon ton v l. Lm th no c y c th c con c ? C cha ly chng,
v ch nhng ngi c chng mi c con, em bit rt r nh vy m.
- Bit u c ly chng ri th sao ?
- ng c m ngc ! Dt khot khng phi chng c l Ot-t ri.
- Th th l th no ?
- Chng ngh c g hn, chng nhn nhau chm chm :
- Ti nghip c gio ! - Mt a ni, ging tht l bun.
Cu ni y c lun lun li but ra t ming hai a tr, km theo ting th di thng
cm. V tnh t m c chc chc li bng chy trong lng chng.
- Em c t hi, khng r l con trai hay con gi ?
- Ai m bit c ?
- Ch ngh sao, nu nh em hi c... rt kn o thi.
- in !

54

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

- Sao vy... C tt vi chng mnh lm m.


- Sao li ngh ln thn th nh ? Em tha hiu l khng ai ni nhng chuyn y vi bn
mnh. Ngi ln giu chng mnh chuyn. Thy chng mnh vo phng khch, ang
ni chuyn, ngi ta ngng ngay li v h ni vi chng ta nhng chuyn d dn, lm
nh chng ta cn con nt, mc du ch cng mi ba tui ri. bit ngi ln ch ni
di chng mnh m li cn nh hi lm g c ch ?
- Ch v em mun bit qu...
- Th em tng ch khng mun bit hay sao ?
- Ch , thc tnh c iu em bn khon nht l Ot-t li bo l khng h bit chuyn ny.
ng l c con th phi bit, cng nh ngi ta ai cng bit mnh c cha m ch.
- Hn ch gi tng thi, tn x l. Lc no hn cng v vnh.
- Nhng khng phi trong ci vic nh th ny, hn ch... hn ch v vnh khi mun che
mt bn mnh thi.
ng lc c gia s bc vo. C hai a lp tc im lng v lm nh ang hc. Nhng
chng ln nhn c. Mt c gio dng nh , ging ni trm hn v rung ng hn mi
khi. Hai a im thin tht.
Bt gic chng ngc nhn c gio, trong lng va knh n va e s : " C gio c mt
a con, chnh v vy m c bun " - ngh y c ln vn trong tm tr chng.
Dn dn, chng cng ly ni bun ca c.
Ngy hm sau, bn n, bn tr nghe mt tin t ngt. Ot-t b nh. Hn tha vi ng
ch rng hin nay hn sp bc vo ma thi, phi hc tp cng thng, m y khng
c yn tnh. Hn i tm thu mt cn phng u y mt hai thng cho n khi
thi xong.
Hai a tr ht sc bng hong khi nghe tin ny. Chng cho rng s b i ca Ot-t chc
chn c quan h mt thit vi cuc chuyn tr gia hn v c gio ti qua. Vi bn nng
tr nn nhy bn, chng thy y l mt hnh ng hn nht, ln trn... Lc Ot-t
mun chia tay, bn tr t thi thiu nh nhn, quay lng i. Nhng chng lic nhn v
pha hn khi thy hn n trc mt c gio. Mi c run ln, nhng c lng l a tay t
bit hn, khng ni mt li.
My ngy nay bn tr i khc hon ton. Chng b hn chi a v trn mi vng bng
n ci, mt khng cn nh ln nim vui v t l nh trc na. Ni lo lng bn khon
dy v chng. Mt s ng vc hoang r khin chng i lp vi tt c mi ngi xung
quanh.
Chng khng tin vo nhng iu ngi ln ni vi chng. Chng cm thy sau mi li
ni ca h u cha ng s gi di v nhng n . C ngy chng quan st, d xt,
chng rnh tng c ch, on nhn tng ci nhn vai, tng sc thi ging ni ca ngi
ln. Chng i lt nh nh nhng chic bng, hng nghe tng li bn cc ca bung.
Chng gin d c tm mi cch r b ci mng li m u ca nhng iu b him ang
chp ln i vai bn chn ca chng, hay t ra cng c ng nhn th gii chn thc, d
ch l qua mt mt li. Lng tin ca tr th, mt th m qung vui ti hn nhin,
bin mt. Thm na, chng linh cm rng bu khng kh nng n do nhng s vic ny
sn sinh ra s bng n thnh mt ci g chn ng v chng s s b l mt ci lc y. T
khi chng bit chng b vy bc trong s gi di, chng tr nn lm l, a nghi, ranh ma
v tr tr. bn cha m, chng rt vo ci v th ngy gi to ri bt cht li th mnh

55

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

theo tnh cm bng bt. Chng lun trong trng thi nng ny bn chn. Mt chng
trc kia nh ln v du hin v thanh thn th nay chi sng v su thm.
Cng rnh m v d la lin tc nh vy, hai a cng chung mt tm trng php phng
n ni chng cng gn b mt thit vi nhau hn. i lc, cng cm thy b bng bt,
ni thm kht c u ym tht nhin tr nn dt do, khin chng m gh ly nhau mt
cch cung nhit hoc cng a ln khc.
Cuc sng ca chng bng dng tri qua mt cuc khng hong chng c duyn c r
rt.
Trong v vn ni day dt m tnh cm khi dy trong lng bn tr, c mt iu lm
chng kh tm nht. T y lng, khng a no bo a no, chng cng c em li
tht nhiu nim vui cho c gio lc ny ang rt i bun kh. Chng lm bi v cn
thn v sing nng. Chng gip ln nhau, trnh lm n o, khng lm iu g ng ch
trch, on trc mi mun ca c chiu theo. Nhng c khng nhn thy nhng
i thay y, v chng cm thy kh tm. Thi gian gn y c khc hn. i khi, nu mt
trong hai a hi c, c git mnh nh va chong tnh. Ri lung mt ca c c nh t
chn tri xa xm no tr li v nh tm kim ci g. Nhiu khi c ngi hng gi, m
mng nhn v pha trc. Nhng lc , hai con b i li rn rn trnh lm phin c.
Mt tnh cm m h, b n khin chng inh ninh rng lc ny c ang ngh n a con
ni no xa xi lm. V t ni cng thm ca tm hn n gii bng tnh, bn tr cng
yu mn c gia s hn : by gi sao m c du dng v hin hu n th. Dng i ca c
xa kia lanh l, linh li th nay l hn, c ch ca c cng d dt hn. Qua tt c s
i khc , chng on c c ang mang trong lng mt ni bun thm kn. Chng
cha h thy c khc, nhng mi mt c thng mng . Chng nhn thy c gio mun
giu chng ni au lng ca c v chng tht vng v chng gip c g cho c.
Mt hm, c quay ra pha ca s a mi xoa lau mt, con em bng nh bo nh nhng
cm ly tay c, ni :
- C i, gn y c bun th. Khng phi chng em lm cho c bun ch ?
C gio cm ng nhn em b, vut nh ln tc mm mi ca n, tr li :
- Khng em , khng, nht nh khng phi ti cc em ri.
V c u ym hn ln trn em.
Hai a lun lun quan st v d xt, khng b qua mt ci g lt trong tm mt chng.
Mt ln t nhin bc vo phng khch, con em thong nghe c mt mu chuyn.
Ch mt cu thi, bi v va thy bng n l cha m n lp tc ngng li. Tuy nhin, mi
li lc ny gi cho hai a tr hng ngn phng on. " Em cng thy nh th, c chuyn
g l lm, ngi m ni - Em s hi n ".
Thot u, con b tng chuyn ny lin quan n n. Gn nh ht hong, n chy tm
ch hi kin v cu cu. Nhng n tra, hai a thy cha m chng chm ch
nhn khun mt m mng, l ng ca c gio, ri lung mt hai ngi gp nhau.
Sau ba n, b m nh nhng ni vi c gio :
" Mi c n phng ti, ti c chuyn cn ni vi c ".
C gio kh nghing u p li. Bn tr hong n pht run. Chng on rng sp c
chuyn g y.
C gio va vo phng m chng l chng m b theo ngay. p tai vo ca, np mnh
trong gc nh nghe ngng d la, vic tr thnh hon ton t nhin i vi chng.

56

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Chng khng cm thy nh th c g xu xa v liu lnh c. Chng ch c mt ngh :


khm ph mi iu b n m ngi ln che giu chng. Chng n nghe, nhng ch c
nhng m thanh th tho lt n tai chng. Chng run ln v bn chn. Chng s rng s
khng bit c g ht.
Ting mt ngi ni trong phng nghe r hn. l ting b m. Ging ay nghin v
c c, b ni :
- C tng thin h m c hay sao m khng thy c mt chuyn nh vy. ngh v
t cch ca c nh th th ti khng th tng tng ni c c cch g lm trn bn phn
ca c. C tri bit ti sao ti li ph thc cc con ti cho mt ngi nh c dy d ri
c hon ton b mc chng n !
Hnh nh c gio cng p li iu g. Nhng c ni nh qu, bn tr khng nghe thy.
- Lm l, li lm l ! Loi n b nh d th k no cng lm l c. Hin thn ngay cho
g n ng mi gp ln u chng suy xt g c. Ri sau th ph mc cho tri, c phi
khng ? Ngi nh th m mun i lm c gio, dy d nhng a con gi ? Tht
khng bit xu h. Chc c khng ngh l s tnh n nc ny m ti cn c th gi c
nh ti lu hn na ch ?
Bn ngoi bn tr dng tai nghe. Mt cm gic n lnh lan khp ton thn chng. Chng
khng hiu ht, nhng nghe ging ni gin d ca m, chng khip s v gi y p li
m, chng ch nghe c ting thn thc nghn ngo ca c gio. Mt hai a b t m.
Nhng m chng hnh nh cng bc tc hn :
- By gi cc ngi ch bit khc lc thi. Nc mt c khng lm ti ng lng. Ti
khng c thng ci loi ngi nh c. Sau ny i c ra sao, ti khng cn bit. Ch c
c mi bit by gi c cn cu van ai. Ti khng cn hi c xem k l ai. Ti ch bit
rng ti khng th cha trong nh ti ly mt ngy no na bt k k no coi thng
bn phn mt cch nh nhuc nh th.
p li ch c ting nc n tuyt vng, cung di, gn nh mt phn ng sinh vt, lm
cho bn tr bn ngoi nh ln cn st. Cha bao gi chng nghe thy ting khc nh vy.
Chng cm thy mt cch m h rng ngi no khc nh th th khng th no l
ngi lm chuyn tm by c. Lc ny, m chng lng im, nh ch i. Ri, t
nhin, b sng ging, ni dt khot : " l tt c nhng g ti mun ni vi c. Hm
nay c sa son i. Sng mai gp ti nhn tin cng. Thi cho c ".
Bn tr nhy vi ra khi ca, b chy v bung mnh. Th l th no. Tht nh st nh
ngang tai. C hai a mt my ti nht, run ry. y l ln u tin, chng khng tin mt
s tht hin nhin. V cng l ln u tin, trong tnh cm i vi m, chng dm c
chng li.
- M ni nng vi c nh th tht l tn t qu qut, - con ch ni, mi mm cht.
S hi v li l qu xc xc ca ch, con em kh ni bng ging ru r :
- Nhng chng mnh bit c lm nhng g u ?
- C khng lm iu g xu. Chc chn l nh th ri. C khng th lm iu g xu : M
khng hiu r c y thi.
- C khc mi no rut lm sao ! Em nghe m pht s ln c !
- , khng khip tht. M m mng c cng qu qut lm kia ! Tht l tn t, ch dm ni
vi em vy y. Tht l tn t !
Con ch dm chn. Mt m l. ng lc c gio bc vo dng b mt mi.
- Cc em ca c, chiu nay c bn. Cc em t thu xp ly cng vic nh. C c th tin
cy cc em c ch ? Ti nay c s n xem mi vic c chu o khng ?

57

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

C quay ra, khng n s xc ng ca hai a tr.


- Em c thy khng ? Mt c sng mng ln. Ch khng hiu sao m n i x vi c
nh vy.
- Ti nghip c !
My ting y li but ra, y thng cm v au xt. Hai a tr lng d ri bi. Va
ng lc m chng vo hi chng c mun ngi xe i chi vi b khng. Chng khng
chu i. B lm cho chng s.
Hn na, chng bc tc v chuyn ngi ta ui c gio m khng ni vi chng mt
li. Chng thch li mt mnh. Nh hai con chim nhn b nht trong chic lng cht
hp, chng i i li li, nght th trong bu khng kh di tr v che y. Chng t hi c
nn vo phng tm c, hi c v ni vi c v tt c nhng g xy ra, xin c li v
bo m rng m chng lm nh th l sai tri. Nhng chng s s chm n ni au lng
ca c. V li, chng cng xu h na : tt c nhng chuyn chng bit u l do nghe
trm ngoi ca v rnh m m nm c. Chng cn phi lm ra v ng nghch, ng
nghch nh hai ba tun trc y. Chiu hm y di nh v tn, ch c hai a tr trong
phng, u c ri bi v khc lc. Bn tai chng vn vng vng nhng m thanh ng s
y : ging ni ay nghin khng cht xt thng ca b m v ting thn thc tuyt vng
ca c gia s.
Bui ti, c vo phng bn tr, thm chng mt thong v chc chng ng ngon. Bn tr
run ln khi thy c i ra. Chng rt mun ni vi c mt iu g. Nhng va ra n ca,
c t nhin quay li ln na, nh linh cm thy nim mong mi m thm ca hai a.
Mt c long lanh ngn l v cha cht phin mun. C m chm ly hai a tr, c hai
a cng khc nc ln. C hn chng ln cui cng ri vi v ri khi phng. Bn tr
vn ng ngy ra, khc st mt. Chng cm thy y l ln vnh bit.
- Chng mnh khng bao gi cn gp c na, mt a va khc va ni. y ri xem,
ngy mai chng mnh trng hc v th c khng cn y na.
- C th ri y chng mnh s n thm c. Khi y chc hn c cho chng mnh xem
mt con c.
- , c gio ca chng mnh tt qu.
- " Ti nghip c ! " Con b li tht ln my ting ln ny nghe nh ting th di on
trch chnh s phn ca mnh.
- Ch c th tng tng c by gi khng c c, chng ta s sng ra sao khng ?
- Ch khng bao gi ng mt c gio khc...
- Em cng th.
- Khng ai tt vi chng ta bng c. Vi li... N khng dm ni ht cu, nhng tnh cm
ca n gii t nhin khin cho c hai a u knh trng c gia s t khi chng bit c c
mt a con.
C hai u lun lun ngh ti chuyn y, nhng ln ny khng cn do tnh t m tr con
lc u, m bt ngun t s xc ng su xa v nim thng cm ln lao.
- Ny, - mt a ni.
- Ni i.
- Ch i, em mun lm vui lng c trc lc c ra i. Lm nh vy c bit rng chng
mnh yu mn c, chng mnh khng phi nh m. Ch c mun th khng ?
- Sao em li c th hi ch nh vy nh ?

58

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

- Em bit c rt thch hoa hng bch, v em ngh th ny nh : sng sm mai, trc khi
hc, chng mnh mua vi bng em cm trong phng c.
- Cm lc no ?
- Bui tra.
- Th th chc c i ri. Ch mun i mua hoa tht sm khng ai trng thy. Sau
mang n phng c lin.
- th th phi dy tht sm.
Mi a m hp ng tin ca mnh, dc ht s tin dnh, gp chung li. By gi
chng li vui v v bit rng chng cn c th by t mt bng chng thm lng v tnh
yu thng gn b mt lng mt d ca chng i vi c.
Chng dy t lc tinh m. Tay run run nng niu nhng a hng xinh ti h n, bn tr
g ca phng c gio. Khng c ting p. Chng cho rng c ang ng nn bc rn
rn vo. Nhng cn phng trng khng, ging phng phiu cha c ngi nm. Xung
quanh mi vt u lung tung, ba bn. Trn tm khn bn mu sm, vi bc th in hnh
m m.
Hai a ht hong. C chuyn g xy ra th ny.
- Ch i gi m y - Con ch ni, ging c quyt v thi cong cn, mt sm ti, khng
h s st, n n trc mt m, hi :
- C gio u ri m ?
- Chc l trong phng, b ngc nhin tr li.
- Phng b trng, ging vn y nguyn. Hn l c i t ti hm qua. Ti sao khng ai ni
g cho chng con bit c.
B m khng h n ging ni d tn v khiu khch ca con b. Mt ti nht, b i
tm ng b. ng vi v n phng c gio. Mi vn cha thy ng tr li. Con b quan
st b m lc ny dng nh rt bi ri. Cp mt n nhn m chm chm, y gin d
n ni m n khng dm nhn thng vo mt n.
B n va quay v. Mt ng xm ngt, tay cm mt l th. B m n vo phng khch,
hai ngi ni chuyn th thm. Bn tr ng ngoi, v t nhin chng khng dm nghe
na. Chng khip s cn gin xa nay cha tng thy ca ng b lc ny.
B m t phng khch bc ra, mt mng v l v hong ht. Hai a tr, dng nh
b thi thc bi ni khc khoi trong lng, t dng chy ti hi m. B ni sng ging : "
i hc ngay, mun gi ri ". Hai a nh phi i. Trong lp hc, chng ngi nh m
ng bn nm gi lin gia cc bn m khng nghe lt tai cu no. Tan hc, chng vi v
v nh.
nh vn nh thng, nhng dng nh tm tr mi ngi u trn y mt ngh
khng khip. Khng ai bn tn g, nhng tt c mi ngi, k c k n ngi lm, u c
nh mt khc thng. B m ra gp cc con. Xem chng b nh ni vi chng iu g.
B m u : " Cc con i, c gio s khng tr li na, c y ... "
Nhng b khng dm ni ht cu. Mt hai a tr ny la, di su vo mt b, y hm
da, hn gin, khin b khng dm ni di chng. V vy, ni d chng b quay ngot i,
bc vi bc ri b v phng b trnh mt.
n tra, Ot-t u bng dn xc ti. Ngi ta cho gi hn v : C l th ca c gio
gi cho chnh hn. Mt hn cng ti nht. Mt nhn ng ngc. Khng ai ni vi hn mt
li. Mi ngi xa lnh hn. Thy hai a tr chi vo gc nh, hn nh cho hi.

59

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

- ng c ng n chng ti - mt a ni, rng mnh gh tm. a kia nh tot mt


ci ngay trc mt hn.
Hn i loanh quanh mt lt, ngng ngp v sng sng, ri chun thng.
Khng ai ni vi bn tr li no, bn thn chng cng khng tr chuyn. Mt ti nht,
ng ngc, hong ht, chng i tha thn trong nh nh nhng con th b nht trong
chung. Mi ln gp nhau, chng nhn nhau m m, mt mng, chng ni chng
rng. n by gi chng bit ht ri, chng bit ngi ln ni di chng, mi ngi u
c th c c v hn h. Chng khng yu cha m na, cng chng tin nhng ngi sinh
ra chng na. Chng bit rng t nay khng th tin bt c ai, t nay tt c gnh nng ca
cuc i qui n ny ln i vai mnh mai ca chng. T ci yn vui trong trng ca
tui th, chng nh ri tut xung vc thm. Chng vn cha hiu ni tn bi kch khng
khip din ra xung quanh chng, nhng u c chng n lc phi thng c hiu
cho c, v nhng ngh trong u c c lm chng cht ngt. M chng rc nh
ln cn st, mt y v hn hc cu knh. Chng tha thn y nh b gi but trong
ni c n. Khng ai dm ni chuyn vi chng, k c cha m chng. nh mt chng
nhn mi ngi sao m d tn qu chng. Thi ng ngi khng yn ca hai a tr
bc l tm trng b kch ng ca chng. D chng ni vi ai li no, gia chng vn c
mt s ng cm ng s. Thi im lng khng h rng na li, khng sao d thu
c, ni au n m thm, l lm, khng ku, khng khc khin chng tr nn xa l vi
mi ngi v tht ng gm. Khng cn ai gn gi chng. No ng dn vo th gii
ni tm ca hai a tr b ct t, c th l trong nhiu nm. By gi chng l k th
ca c thin h - mi ngi xung quanh u cm thy th, l nhng k th khng th
lay chuyn, khng bao gi cn c th tha th cho h c na, bi v t hm qua chng
khng cn l tr con na.
Ch sau bui tra hm y chng gi i nhiu tui. Mi n bui ti khi ch cn hai a
vi nhau trong bng ti ca cn phng, trong lng chng mi t ln ni s ca tui th,
s c n, s bng ma ngi cht, ni s huyn b trc nhng g mng lung. Trong lc
c nh u bi ri, mi ngi qun t l si trong phng. Lnh run, chng ln nm
chung ging, m cht ly nhau trong vng tay tr th gy guc, v thn hnh o l, cha
ny n ca chng p st vo nhau tm s che ch chng li ni s. Chng vn cha
dm chuyn tr. Cht con em a khc v con ch cng nc n nh t hi. m gh ly
nhau, chng khc, mt chan ha nc mt ca nhau. Nhng git l lc u cn ngp
ngng ri tun chy dng dng. Ngc p ngc, hai ch em cng cm nhn mi ting nc
ca nhau ri bin n thnh cn run ry. Hai c th duy nht, khc nc n trong bng
m... Chng khc khng cn v thng c gio, khng phi v gi y chng coi nh
khng cn cha m na, chng khc v mt ni kinh hong bt ng n vi chng t ci
th gian b n ny, ci th gian hm nay chng mi ng nhn ln u m lng y kinh
hong, chng s hi ci cuc i hin ra trc mt chng, tm ti v rng rn nh mt
cnh rng mt m m ri y chng s phi vt qua.
Ni kh tm e s m chng cm nhn thy mi lc mt m o v gn vi ci m, v
ting nc n mi lc mt lng dn. Gi y nhp th ca chng ha vo nhau, nh ban
ny nhng dng nc mt ha vo nhau.
Lt sau, c hai a cng thip i trong gic ng.

60

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

NG HM DI NH TRNG
Con tu gp bo mi n ti khuya mi c th cp mt bn cng nh ca nc Php, v
th chng ti l chuyn xe la m v c.
Th l bng dng ti phi ch li mt ngy ni xa l, qua mt m khng c g hp
dn, ngoi " KHc nhc tnh" u su trong mt cuc ho nhc ngoi hoc mt cuc
chuyn tr t nht vi nhng bn ng ho ton ngu nhin.
Bu khng kh trong cn phng n nh ca khch sn c st hi nhn v m mt khi
khin ti khng chu ni v s d dy hn n ca cn phng li cng lm cho ti thm
c cm, bi l trn mi ti cn gi li c cht hng v ti mt mn mn ca gi bin
trong lnh. Ti lin ra ngoi, bc h ho trn con ng rng ri sng sa dn ti mt
qung trng, ban nhc th trn ang biu din v ti chm ngp gia ln sng u oi
ca nhng ngi i do chi ang n n ko n.

Thot tin, ti cm thy thch th v v tnh b cun ht vo dng ngi trang phc theo
li tnh l, nhng ngi khng c cht quan h g vi ti, nhng lin sau , ti kh chu
khi thy bn cnh ti, k qua ngi li lin tip vi nhng chui ci c c, nhng con
mt nhn vo tn mt ti, v ngc nhin l lng hoc ngp bng , ti kh chu v nhng
cuc tip xc , tuy b ngoi nh khng nhn thy m thc ra n y ti i mi lc mt
xa, kh chu v hng nghn chm sng nh b lp lnh v ting chn khng ngt ca m
ng.
Cuc vt bin si ni va qua cn li trong mu ti mt cm gic chong vng v
ngy ngt; ti vn cm thy di chn ti con tu trng i v trng trnh; ti cm thy
mt t php phng nh mt lng ngc ang th v ng ph c v nh mun vn cao
ln n tn tri.
Bng nhin, ti tht chng mt trc tt c s n o quay cung v thot khi tnh
trng ny, ti r sang ng bn m chng ng ln ng, ri ngot vo mt hm, ,
ting huyn no cung lo tt dn, v khng ch ch, ti tip tc i vo m nhng
ngi ngang ng tt chi cht nh nhng tnh mch v mi lc mt tm ti hn. Khi ti ri
xa qung trng chnh, nhng n h quang- mt trng ca cc i l- khng chiu sng
ni y na, v pha trn th nh sng l m, cui cng li nhn thy c nhng v sao
v mt bu tri cng mu en.
C l ti ang gn bn cng, trong khu vc ca cc thy th, v y c mi c n, c
ci hi bc l l v mi ng ra ca rong bin b nc triu nh bt vo b, c ci mi
c bit ca th hng thm b hng v ca nhng cn bung khng thong kh- tt c
nhng g vn bao trm mt cch nng n ln cc ng ph ho lnh ny, cho n khi mt
cn bo ln ni ln thi bay ht sch.
Th bng ti chp chn cng nh ci c n bt ng ny em li cho ti mt cm gic d
chu. Ti chm bc, lc ny ngm nhn ht ng hm ny n ng hm khc, mi ng
hm c mt dng v khc nhau, ch ny th yn tnh, ch kia th thanh lch nhng tt c
u ti tm vi mt th ting chi tai ca nhc v ting ngi ni vng ra t th gii v
hnh, t trong lng nhng cn hm, b n n ni kh on c n vng ra t ni no

61

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

di mt t. Bi v tt c cc cn nh u ng kn mt v ch nhp nhy mt ngn


n nh sng quch hoc vng vt.
Ti thch nhng con ng hm trobg nhng thnh ph xa lakj ny, ci ch u ca mi
am m, ci b mt cht cha mi s cm d i vi nhng thu th mt mi sau nhng
m c n trn mt bin xa xi v nguy him tho mn trong mt gi bit bao nhiu
th vui nhc dc p trong nhng c m.
Nhng ng hm ny phi giu mnh u ni su kn ca mt thnh ph ln, bi v
chng phi by vi bit bao trng tro v phin nhiu ci m nhng cn nh sng sa,
ca knh sng choang, ni ca gii thng lu, thng che y di hng nghn kiu
mt n. Nei y, ting nhc vang ln li cun ngi ta n nhng gian nh nh, nhng
rp chiu bng vi nhng tm qung co d di da hn nhng pha p mt cha tng
thy, nhng chic n lng nh vung bn mt, lp l di nhng cnh ca nh l m
hiu, nh li cho kn o, mi gi rt r rngk, qua khe ca h m thp thong tm thn
trn di tm o h hang thu kim tuyn.
Trong nhng qun c ph, vang ra ting ngi say ru v ting ci ln ca nhng tay c
bc. Gp nhau y, cc thu th ci nho nhau, ci nhn ru r ca h ti ln trc
nhiu ha hn, bi v ni y c th, ph n v bi bc, say sa v du h, nhng
chuyn phiu lu thp hn cng nh cao qu.
Nhng tt c nhng th u trong bng ti, du c gi kn sau nhng cnh ca s
h thp xung mt cch gi di, tt c nhng th ch din ra bn trong, khin v kn
o b ngoi y cng khu gi gp bi v s quyn r ca ci b mt v mun thng thc
cng d dng.
Nhng ng ph Hmbuc cng nh Clngb v Lahabana u nh nhau,
chng ging nhau khp mi ni, cng nh nhng i l ni phi by cnh sng xa ha
ging nhau bi v nhng nh cao cng nh y cng ca cuc i, b ngoi nom u
nh nhau c. Loi ng ph thiu lc s lm ngi ta cm ng v nhng iu chng
phi by ra v hp dn vig nhng iu chng che giy. l nhng tn d qui d ca
mt th gii nhc dc phng ng, ni m nhng bn nng cn c th lng mt cch
th bo, khng h b km hm, mt khu rng tm ti ca dc vng, mt bi rm y d
th. Ni y nhng iu ao c mc sc tung honh.
Chnh mt trong nhng ng ph m bng dng ti cm thy mnh b cm t. Ngu
nhin ti bc theo hai k binh eo kim di ko l ku lch cch tren mt ng lt g
gh. Trong mt qu ru my ngi ph nh mi gi. cc ci, ni b b vi my
ngi lnh nhng cu a tc tu. Mt ngi trong bn h g vo ca s, nhng mt
trng chi ra t ni no khng r tun ra, th l h tip tc i. Nhng chui ci xa dn
v ngay sau ti khng nghe thy ting ca my ngi lnh na.
ng ph li cm lng. Mt vi khun ca s lp lnh m m trong nh trng sung
nht nht. Ti dng bc v thm hutvo mnh ci yn lng m ti cm thy l k l, bi
b pha sau l ting th thm ca s huyn b, ci huyn b ca khoi lc v him nguy.
Ti cm thy r rt ci c qunh ny l gi di v di ln hi bc l m ca ng hm
ny vn m nh pht quang yu t ca s h ho ca ht gian ny. Nhng ti vn ng
, khng nhc nhch, nhn vo khong trng. Ti khng c cm gic mnh ang ti
thnh ph ny hay trong ng hm ny, ti khng bit tn ng ph v c tn mnh na,
ti ch cm thy y ti l ngi xa l, lc lng mt cch k diu trong ci cha tng
bit, rng ti khng c mc ch no, khng c s mnh no, cng nh khng c mi lin
h no vi mi ci quanh y th m ti vn cm nhn c ton b cuc i tm ti y

62

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

xung quanh ti mt cch ton vn nh cm thy mu ang chy di ln da mnh vy.


Ti ch cm thy mt i l khng c ci g xy ra ti ni dy l v ti, th m tt c u
thuc v ti, y l ci cm gic hoan h c sng mt cuc sng su m nht v chn
thc nht gia nhng ci xa l ny, cm gic l mt phn nhng ngun sng ng
nht ca ci lng ti v min xa l ny, n li cun ti nh mt th khoi cm.
Chnh ti ang nghe ngng trong ph vng nh ch i mt ci g sp xy ra, mt ci g
li ko ti ra khi trrng thi mng du m mng trong ci h khng., th t nhin t u
vng li mt khc ca c ht ngu ngao, ting ht yu i v vng li t xa hoc b
chn bi mt bc tng. l bi ht ma quay vng rt gin d trong v Freisehutz
( V pera ni ting cu nh soan nhc c xut sc Cacl Marya Vebe (1786-1826)) "
i vng hoa xanh dim l ca cc thiu n".
Tht ra ging ngi ph n ht rt d, nhng i vi ti vn l mt iu ht c, mt ci
g rt c trong ci x xnh xa l trn ci i ny, chnh v vy , ting ht y c mt m
iu c bit, thn thit vi ti. Bt k l ting ht t u n nhng i vi ti l l
cho mng, l ting ni u tin bo hiu qu hng t nhiu tun l ny.
Ti t hi: ai ai ni ting m ca ti y? Ngi no c mt k nim trong ni tm
thi thc lm vongk ln t tri tim mnh khc ht cht phc y trong ci ng hm ho
lnh v i bi ny. Ti tm cch khm ph xem ting ht t du n, tm kim t nh ny
sang nh khc, nhng cn nh m chm trong gic ng chp chn, vi nhng ca s
khp cnh v bn trong thp thong mt th nh sng qu quyt v i khi l mt bn tay
no vy vy lm du hiu kn o.
Pha bn ngoi, tng dn y nhng tm yt th lo lot , nhng qung co om sm v
nhng ch: Ru mnh, Whisky, beer: ch r ni y l mt tim bn ru lu, nhng tt
c u ng kn, va xua ui li va mi mc khch qua ng. V trong khi pha xa
c ting chn bc trn ng, th ting ht vn mi lc mt ct ln cao hn, ly li on
ip khc mi lc mt vang ln v khng ngng ti gn. Ti nhn ra cn nh c ting
ht. Ngn ng mt lt ti tin vo ci ca trong c che mt bc rm trng.
Nhng lc qu quyt ci xung nh bc vo, ti bng thy hin ra mt ci g ng y
trong bng ti hnh lang, mt bng ngi r rng l ang ng rnh m , dn mnh
vo ca knh, n run ry v khip s. Khun mt ngi nhum ca chic n lng treo
pha trn, th m vn ti nht i v s hi, mt ngi n ng nhn xoy vo mt ti,
mt m to, anh ta th thm nh xin li v bin i trong bng tranh ti tranh sng ca
ng ph.
Cch cho y tht k l. Ti nhn theo anh ta: trong bng m xa thm ca ng ph,
hnh dsng anh ta nh cn ng y, nhng khng r nt. Pha trong nh vn ging ht
vang ln v ti thy nh cn trong tro hn. B ging ht li cun, ti y then ca,
bc nhanh vo.
Li cui cng ca bi ht ri vo im lng nh b ct ni mt nht dao. V ti s hi cm
thy mnh ng trc mt khong trng, trc s cm lng v th nghich, ht nh chnh
ti lm v mt vt g. Tuy vy dn dn ti cng nhn ra nhng th trong gian phng
hu nh trng rng ny: mt ci quy hng v mt ci bn, r rng y ch l phng i
ca cc cn phng pha sau v nhng cn phng y, vi nhng cnh ca h m, nh sng
m t ca cc ngn n v nhng chic ging rng, cng tit l ngay cng dng thc
s ca chng.PHa trc, mt c nng mt y son phn, mt mi ngi chng khuu tay
ln bn, pha sau, ch chic quy m ch thn hnh lc lng, mt mu xm bn, ngi
vi khc khng n ni xu lm. Li cho ca ti nng n ri tm vo khng gian, mi

63

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

mt lc lu mi c ting p li bng ging chn ngn. Ti thy lng tng v bc


chn n chn qunh hiu ny trong bu khng kh cng thng v ru r n nh vy v
toan b i ngay. Nhng trong lc bi ri, ti khng tm c c g v th l ti nh nhn
nhc ngi ch bn pha trc.
C gi lc ny nh n nhimh v ca mnh, hi ti mun ung g. Nghe th ting Php
cng quo c ta ni, ti nhn ra ngay l mt ph n c/.
Ti gi mt cc bia, nng i ly v tr li, dng i mt mi biu l r v th , cn hn
c ci nhn kh khc ca cp mt l u oi di ln mi nom nh nhng tia sng ang
tt li dn. Hon ton nh mt ci my, nng t cho mnh mt cc th hai bn cnh cc
bia ca ti, theo l thng nhng chn ny.
Khi nng ung ch sc kho ti, ci nhn trng rng ca nng lt qua ti, v vy ti c
dp ngm k, khun mt thc ra vn cn p vi nhng ng nt u n, nhng c l v
trong ngi mt mi thnh th nom ho ra tm thng v ging nh chic mt n; khng
c mt cht sinh lc no, m mt nng tru, mi tc bung xo, i m loang l v thoa
lai phn xu v v t, bt u x xung, bung thnh nhng np nhn rng., lan n
tn ming.
Nng vn chic o di mt cch cu th, ging ni khn khn nh b t chy v thuc v
bia. Qua tt c nhng nt , ti on dy l mt con ngi mt mi ch cn sng theo
thi quen nh mt chic my. Vi thi d dt pha ln klinh tm, ti hi nng mt cu.
Nng tr li khng nhn ti, ging lnh m v th , hu nh khng mp my mi. Ti
cm thy mnh b coi thng.
Pha sau, m ch ngp, kia ngi trong mt gc nhn ti nh c ch c ti gi. Ti
toan b i nhng cm thy khng nhc ni mnh ln, ti ngi , trong bu khng kh m
c v ng c, lo o nh hn m ca nhng ngi lnhs thu b rng buc vi tnh t
m cng nh s gh tm, bi v ci v th cng c m khu gi ca n.
Bng nhin ti git mnh, hong s v ting ci d di ni ln bn cnh ti. Cng lc
, ngn n lung linh: nh lung gi la qua, ti bit c ngi no va m ca sau lng
ti.
" Li vn l anh? Ting ni ca ngi ph n bn cnh ti, ging ni giu ct tn nhn v
ni vng ting c - Anh vn cn b l quanh ci nh ny, lo gi keo kit? Th th vo
i, ti s khng lm g anh u"
u tin ti quay v pha ngi ph n la ln nhng li , tru tro nh th nng ang
bc la trong ngi, ri ti quay ra pha ca.
Ti nhn ra ci bng dng run ry, nhn ra ci nhn y v qu ly ca ngi n ng lc
ny np mnh ngoi ca.
V khip s, anh ta cm chic m trong tay nh mt tn n xin, v run ln di nhng
chui ci vang di, ting ci khin cho thn hnh nng n ca ngi ph n rung ln
nh trong cn ng kinh, trong khi pha sau, bn quy, m ch ni nhanh vi kia
bng nhng li nh nh.
" Anh hy n ngi vo kia, ngi vi Phrngxoa y- nng ra lnh cho con ngi khn
kh, khi anh ta li gn nng bic i rt t v trn trt- Anh thy r l ti ang c
khch".
Nng qut ln cu vi anh bng ting c. Mu ch v kia ci rn r mc du chng
hiu ni g, nhng h c v bit r ngi mi n.
"Phrngxoa, ly cho anh ta mt chai sm banh loi t tin nht" - nng va la to va
ci vi c bn.

64

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

Ri nng ni vi anh ta, ging ma mai:


-" Nu anh thy l t qu th hy ng ngoi, keo kit khn nn. ANh mun nhn
trm ti m khng mt tin. Ti tha bit. ANh mun tt c u khng tn tin:
Di ting ci c c , ci dng hnh di nghu nh mun gp lm hai, lng ngi
n ng cun trn li nh mun lm con ch ang nm, tay anh ta run ry cm ly ci
chai v lng ngng rt c ru ra bn. Cp mt anh ta lc no cng mun ngc ln
nhn vo mt ngi ph n, nhng lai khng th ri khi mt t v ch nhn quanh qun
trn nn nh.
Chnh lc y, ln u tin di nh n, ti nhn thy r b mt hc hc, tiu tu v nht
nht , tc t m v tha tht trn ci s da xng xu ma khp xng lng ra
nh gy, mt k khn cng, khng cn mt cht sinh lc no, nhng tuy vy, khng phi
l khng c mt v tn c.
Tt c anh ta u xin xo, lch lc v b mo m i. Trong cp mt m cui cng anh
ta cng ngc ln c mt ln, nhng ri li s st cp xung vn nh ln v hn hc.
" ng ng bn tm v hn- nng ni vi ti nh ra lnh, bng ting Php, v nng cm
ly cnh tay ti mt cch hung hn nh mun x ng ti- l chuyn c gia hn v ti,
khng phi l chuyn hin gi..."
Ri hm rng trng lp lnh nh chc cn, nng li qut ln vi anh ta:
" Ny hy nghe y, lo gi xo quyt. Mi mun bit ta ni g Ta ni l th ta nhy
xung bin cn hn l v vi mi"
Ln ny, m ch nh v kia li cng ci h h mt cch n n. Hnh nh i vi h,
l mt tr gii tr quen thuc, mt chuyn a ct hng ngy. . t nhin, ti gh tm
khi thy kia sn n vut ve mn trn anh ta vi v u ym gi tao khin anh ta run ln
m khng can m khc t. Ti cm thy rng rn khi mt ti bt gp ci nhn ngp
ngng ca anh ta, y s hi, lng tng v t h mnh. Ti run ln khi thy ngi ph n
ngi bn ti bng thot khi trng thi u oi, mt phng ra nhng tia c c n ni tay
nng run ln. Ti nm tin ln bn, mun b i nhng nng khng cm:
" Nu hn ta lm ng kh chu, ti s ui c hn ra, con ch ga . N y l nghe
li. No ng hy ung vi ti mt cc na."
Nng xch li gn ti, t nhin t v u ym cung nhit, nhng ti hiu ngay ch l
gi v, giy v anh kia. C mi c ch, nng li lic nhn anh ta v tht l au kh cho
ti khi thy mi c ch vut ve ca nng u lm cho ngi n ng khn kh y run ln
nh th b bnh co git chn tay. Ti nhn sng vo ngi anh ang si sc mt cn gin
hung hn, mt s ghen tc v thm mun say m. , tt c nhng ci bin i lin mi
khi nng quay u v pha anh ta. Lc ny nng ang st cnh ti, ti chm vo thn
th nng, tm thn ang run ry v nim vui c a v tr chi ny. Khun mt kh kch
ca nng bc ln mi phn r tin cng nh ci mi ng nu ca da tht nng lm cho ti
kinh tm. xua ui cm gic , ti ly mt iu thuc v trong lc mt ti nhn khp
mt bn tm dim, nng ra lnh cho ngi n ng mt cch cc cn:
Kim la y!
Ti cn xc ng hn c anh chng kia trc s i hi th l bt anh ta phi phc dch
ti nh vy, ti lin t tm la chm thuc ht. Nhng b thi thc bi nhng li ni
nh mt ngn roi qut vo ngi, anh ta long chong tin ln, chn run ly by t chic
bt la ca mnh ln bn tht nhanh, nh s rng ng vo th bn thn b thiu chy.
Trong giy lt, ti bt gp ci nhn ca anh ta, ci nhn nh ln mt ni nhn nhc cm nn
v mt cn phn n si sc. Ci nhn khut phc khin cho g n ng v ngi anh

65

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

em trong ti phi ng lng. Ti cm thy s lm nhc do ngi n b gy nn v ti


chia x ni nhc y vi anh ta:
-Rt cm n ng- Ti ni bng ting c, khin anh ta rng mnh- ng ra ng khng
cn phi bn tm.
Ti cha tay cho anh ta. Anh ngp ngng hi lu, ri ti cm thy chm phi nhng ngn
tay nhm ngp v xng xu, lin ti cm thy ci xit tay t ng, bp cht nh
trong cn co rt, biu l nim bit n.
Trong giy lt, cp mt anh ta long lanh nhn ti ri sau cp xung di ln mi mm
nhn. thch thc nng, ti mun mi anh ta ngi li gn chng ti v chc chn l c
ch mi mc th hin bn tay ti, bi v nng vi vng bo anh ta bng ging
hch dch:
-Hy quay li ngi ng kia v ng c quy ry chng ti.
t nhin, ti thy gh tm ci ging ni chua cht v s tn nhn .
Ci qun ru m khi ny, gi im gh tm ny, anh chng ngu ngc ny, ci bu
khng kh sc mi bia, thuc l v mi son phn mt hng ny l ci qui g i vi ti?
Ti cn thong kh. Ti tr tin cho nng, ng dy v qu quyt lui ra lc nng tin li
gn ti ve vn.
Ti xu h v d phn vo vic lm mt phm gi mt con ngi, v bng s c tuyt
dt khot ca ti, ti t r cho mi ngi bit quyn lc ca nng i vi dc vng ca
ti chng c bao nhiu.
Th l nng li in tit ln, mt np nhn th kch hn quanh ming, nhng nng km
li khng tht ra li iu nng ngh trong u. Hn hc khng h giu gim, nng quay
v pha anh chng ng lc anh ta nh on trc c s chng lnh sp xy ra, v kinh
hong v s e do ca nng, anh ta vi vng cho tay vo ti v bng nhng ngn tay run
ry, rt ra mt ti tin.
Anh ta s lc ny phi li mt mnh vi nng, iu r nh ban ngy v trong lc hp
tp, anh ta khng ci c ming ti. l mt chic ti an c nh nhng ht cm,
loi ti m ngi nng thn v cnh tiu th dn thng mang. D nhn ra anh ta khng
quen vung tay tiu tin, tri ngc hn vi nhng tay thu th quen vc tin qung long
xong ln bn. R rng l anh ta c thi quen m i m li v cn nhc ng tin trn
cc ngn tay.
- Hn lo s cho nhng ng tin yu qy ca hn mi gm ch! khng m c ? Ch
mt t!- Nng va ma mai va bc li gn. ANh ta hong ht li li v nhn thy v
kinh hong ca anh ta nng nhn vai, nhn anh ta mt cch chn ngn khng th ta c.
- Ti khng ly g ca anh u, ti c nh tot vo tin bc ca anh. Ti tha bit nhng
ng tin nh b ca anh c m k v khng mt ng no lt ra ngoi ph hoi.
Nhng trc ht- Bng nhin nng v vo ngc anh ta- L nhng mnh giy nho nh m
anh khu vo ch ny khng ai n cp c ca anh!
Qu nhin, nh mt ngi au tim bng ln cn au t ngt, anh ta ti ngi i v chn
ch, t tay ln ngc, my ngn tay s vo mt ch trn ngc o, bt gic nn nn vo
ci t b mt bn trong, ri bung thng xung khi yn tm.
- bin ln!- nng va nh bt va ni.
Th l t nhin, khun mt ca con ngi khn kh b hnh h ng , anh ta nm
mnh ti tin cho im kia, thot tin tht ln mt ting ku s hi ri ci khanh
khch, trong khi anh ta chy qua trc mt ra ca v chy nh trnh mt m
chy. Nng cn ng sng mt lc, mt long ln y v gin d v c c. Sau , hai m

66

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

mt nng r xung , mm nhn v ton thn nng ang cng thng bng xu hn i.
Trong giy lt, trng nng gi hn i v mt l. C mt ci g lng l v m h lm cho
ci nhn cu nng lc ny hng v ti bt phn no sc so.
nng ng nh mt ngi n b qua cn say ru va tnh li, ngm ngm cm thy
h thn.
- Hn ta s than khc, tic mn tin hn vung ra; c th hn s chy n bo cnh st,
rng ti n cp tin ca hn...,v ngy mai hn s cn n y nhng hn s khng chim
c ti. Ti ng chu bt c ai, ch tr c hn!...
Nng ra quy nm nhng ng tin vo v nc mt hi ru mnh. Mt tia sng c
c li lo ln trong mt nng nhng li nhe i v nhng git nc mt gin d v xu h.
S gh tm i vi nng ln t mt tnh thng trong ti.
- Xin cho- Ti ni bng ting c v i thng.
- Xin cho- M ch ni bng ting Php.
Nng chng bun quay li, ch ci m v y v ma mai.
Lc ti bc ra ngoi, ng ph trn ngp bng m, bu tri ti en v nng n, nh
trng t ni xa thm to xung qua nhng m my. Ti ho hc ht ln khng kh m p
m rt trong sch . Ni kinh hong ti cm thy lc ny nhng ch cho s kinh ngc
ln lao khi ngh ti s phn ngi ta tht khng ai ging ai- tnh cm c th khin ti
sung sng n chy nc mt- ti li cm thy rng ng sau ni knh bao gi cng c
mt s phn ang rnh rp, rng mi cnh ca t m ra trc vi bin c no ca i
ngi, rng ni no cng y ry nhng ci khc bit ca th gian ny, rng ci x xnh
trc nht cng c th cun cun sc sng mnh lit ngy c trn s mc ra cng c ngi
ln nh lp lnh ca con b hung.
Ci cm gic gh tm do cuc gp g gy nn cho ti tan bin v s cng thng m
ti cm thy lc ny gi dn n cm gic mt nhc du ngt v sung sng v khao kht
bin di hot cnh thnh mt gic m l tng.
Bt gic ti a mt bn khon nhn quanh, tm ng tr v gia v vn ng hm quanh
co ny.
ng lc - hn l anh ta ln n gn ti rt nh nhng- mt bng ngi hin ra bn
ti.
- Xin tn ng th li- ti nhn ra ngay ging ni khim nhng- Ti ngh rng tn ng
khng tm ra phng hng. Ti c th xin c... ch ng cho tn ng hay khng?
Tn ng ....
Ti ni tn khch sn ti .
- Xin c i cng tn ng... nu nh ngi cho php- Anh ta ni tip lun,
Ti pht hong. Bc chn, lt nh nh bc chn m ngay cnh ti, rt gn m khng
th cm nhn c, bng ti trn ng ph ca nhng thu th v nhng iu ti va
chng kin dn dn nhng ch cho mt cm gic mng m v hn n, khng cng li
ni v khng c cht g r rt. Tuy khng nhn, ti vn cm thy cp mt ngi n ng
y th hin v nhn nhc bit chng no. V ti nhn r mi anh ta run run. Ti bit anh
ta mun bt chuyn vi ti, nhng ti khng h biu l cht g t khuyn khch hay
ngn chn trng thi trong ngi ti nh trong cn m, s ho hc t m v s t cng
ca c th trn ln vo nhau, lun phin nhau li cun ti, Anh ta ng hng ho my ln.
Ti nhn thy anh ta c tm cch m u cu chuyn m khng c. Nhng mt s tn
c no - s tn c ly lan mt cch b n t ngi n b n sang ti- li khin ti
thch th c nhn thy anh ta ci ging co gia s h thn v ni au n v tinh

67

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

thn, ng l gip cho anh ta c thoi mi th ti li mc cho s im lng ti tm v


nng n nng gia chngt i. V bc chn chng ti vang trn mt ng lt, bc
chn anh ta lt i nh nhng nh bc chn ng lo, bc chn ti c tnh dm chc
nch v cc cn thot khi ci th gii bn thu ny, c hai ting bc chn ho ln vi
nhau thnh mt ting vang m h.
Mi lc ti cng cm thy s cng thng gia chng ti tng thm. Th lng thinh nhc
nhi v y ting la ht ni tm ny ging nh mt dy n v cm ln cng sp t. Cui
cng, ting anh ta, lc u ngp ngng v e s, x tan s im lng .
- Tn ng ... Tn ng .... tha tn ng... chng kin mt cnh tng l k.. xin
tn ng th li... xin tn ng th li cho ti... gi li vi ngi chuyn .... nhng chc
hn ngi thy c ta tht l qu ... v ti th rt l l bch.... Ngi n b ... qu tht
l....
Anh ta ng li. C ci g nh xit ly hng anh ta lm anh ta nght th. Ri ting anh ta
nh hn i anh ta vi v th thm:
- Ngi n b y ... thc ra l v ti.
Chc hn ti rng mnh v kinh ngc nn anh ra nhanh nhu ni tip nh mun xin li:
- Ngha l,.... l v ti... nm nm, bn nm trc... Gierathem, mi tn Het, gia
nh ti ... Tha tn ng, ti khng mun ngi ngh xu v nng.... khng phaie xa
nay nng vanx nh th.... Ti lm kh nng, .... Ti say m nng, mc du nng rt
ngho; ngay n qun o nng cng khng c, khng c g, hon ton khng c g.... m
ti th giu c,,, ngha l sung tc, khng giu hay t nht xa kia ti giu c.... v ngi
bit khng, tha tn ng., .. c l ti- nng ni ng- ti c tnh tn tin... nhng y l
ngy xa, tha tn ng, trc khi xy ra iu bt hnh v ti t nguyn ra mnh v ci
tnh ... Nhng cha ti v c m ti u nh th, mi ngi u nh th, i vi ti mt
ng xu cng phi m hi si nc mt mi kim c.... Cn ng th nng ni, thch
nhng vt p, mc du nng ngho.... Ti lun trch mc nng v iu ... l ra
khng nn lm nh vy, by gi ti mi bit , tha tn ng v nng kiu hnh, rt kiu
hnh. khng nn cho rng ch v mun n din m nng bn mnh... S tht ch v
mun n din m nng bn mnh... S tht khng phi nh vy.., nng t lm kh
mnh, .... chng qua l... ch ct lm kh ti, giy v ti, bi v nng h thn. C th
nng tr thnh ngi xu, nhng ti khng tin nh vy, bi v tha tn ng, trc kia
nng l ngi rt tt, rt tt....
Anh ta lau nc mt v ngng li v xc ng qu mnh.
Bt gic ti nhn anh ta, v bng nhin nhn thy anh ta khng c g l l bch, v ti
cng khng tm n ci li xng h y v n l ca anh ta, ci ting Tn ng m
c ch m ngi h lu mi dng tha gi vi nhng ngi thuc tng lp trn.
Khun mt anh ta ni ln rng anh ta phi c gng nh th no tht nn li v lcc
ny, khi li gng gng bc i mt cch nng nhc lo o, lung mt anh ta c dn
xung va h, tng chng nh nhn thy y, di nh sng lung linh, nhng li anh
au n lm mi tht ra c t ci c hng b tht nghn.
-Vng tha tn ng- ANh ta th di v ni bng mt ging ru r, khc hn lc trc,
hnh nh n xut pht t mt nim bt kh au hn trong thm tm anh ta-Nng rt tt,
ngay c i vi ti, nng rt bit n ti cu vt nng ra khi cnh bn cng... v ti
bit rng nng bit n, nhng ti... mun nghe chnh nng ni ra iu ... c mun nghe
li na.... nghe li mi... Ti thch th c nghe nng ni ln lng bit n, ... Tha ngi,
tht l thch th, thch th v chng khi ta tng... tng rng ta l ngi tt nht, trong

68

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

khi, trong khi ta t bit mnh l ngi qu ti t... -Ti c th cho ht tin bc ca mnh
c nghe nng nhc i nhc li khng ngng nhng li bit n... v nng li rt kiu
hnh v cng khng mun by t lng bit n khi nhn thy ti i hi iu . Chnh v
th, ch v th... Tha tn ng, m ti lun lun nng phi cu xin.. m ti khng t
nguyn cho nng ci g... Ti sung sng khi, v mi chic o, v mi di bng . nng
phi tm n ti, v xin ti nh mt con n my... Trong sut ba nm tri, ti hnh h
nng nh vy, mi ngy cng t hn,... nhng tha tn ng, ch v ti yu nng.. Lng
kiu hnh ca nng khin ti m thch, th m ti vn mun l nhc lng kiu hnh ,
tht l r di, chnh l ci thng ti! V khi nng t ham mun iu g, ti lin ni gin,
nhng tha tn ng, trong thm tm, ti khng gin d g u, ti sung sng mi khi c
dp lm nht bt lng kiu hnh ca nng bi v, bi v.... chnh ti cng khng bit ti
yu nng n chng no...
Anh ta li ngng li,... Anh ta li bc i lo o.
R rng l anh ta qun s c mt ca ti, Anh ta ni nh my, nh trong mt cn m,
ging ni mi lc mt to:
- iu ... ti ch bit khi, lc , ... vo ci ngy cht tit ... ti khc t s tin
cho m nng chng c bao nhiu, rrt t thi... ngha l ti chun b tin nong y ,
nhng ti li mun nng phi n mt ln na, cu xin ti... vng , lc y ti ni ci
g nh?...
" Vng, ti nhn ra iu vo bui chiu lc ti v n nh v nng ra i, v trn bn
c mt mu giy...
" Hy gi k ly ng tin cht tit ca anh, ti khng cn g anh na"... ch vit c th,
khng cn g hn!
" THa tn ng, sut ba ngy ba m, ti nh mt thng in. Ti cho i tm khp c
sng ngi, rng r, b ra hng trn quan tin cho cnh st... ti chy khp lt cc nh b
con, nhng h ch ch ci v nho bng ti... vn bit v m tn... Cui cng c ngi t
lng bn cnh mch ti bit tin... h gp nng ... trn chuyn xe la cng i vi mt
ngi lnh... Nng i Beclin.
: Ngay ngy hm , ti b theo tm nng, ... b c cng vic, mt n hng nghn quan
tin,... chng n cp ca ti, vin qun l ca ti, c l....
" Nhng tha tn ng, ti xin th vi ngi, chuyn tin nong mt sch khng quan trng
i vi ti...
" Ti Beclin phi n mt tun l mi tm thy nng trong m ngi quay cung ny...
v ti n vi nng..."
Anh ta th hn hn.
" Tha tn ng, ti th vi ngi... ti khng h ni nng vi nng li no... ti khc,... toi
qu sp xung v dng tin biu nng... tt c gia ti ca ti, chnh nng s l ngi cai
qun ht, bi v lc ti hiu r... ti khng th sng thiu nng. Ti yu nng tng
si tc... ci ming ca nng.... thn th nng... tt c, tt c... v chnh l ti, ti y
nng ri xung vc, ch ti ti,...
" Nng ti nht i nh ngi cht khi ti t ngt bc vo"
" Ti mua chuc m ch ca nng, mt con m ma c, mt con m xu xa, mt con
n b tin... Nng ng , st bc tng, trng bch... nng nghe ti ni.
" Tha tn ng, ti tng l nng, vng, nng s vui mng khi trng thy ti,.. Nhng
khi ti va ni n tin v ti ni n, ti xin th vi ngi, ch ct chng t rng ti

69

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

khng thit n tin bc na, ... nng lin nh tot nc bt, v ri.... bi v ti cha
mun b i, nng gi ngay ngi tnh ca nng n v c hai bu riu ti....
" Nhng, tha tn ng, ht ngy ny qua ngy khc, ti vn lui ti. Nhng ngi, thu
nh k ht cho ti nghe... Ti bit rng tn v li n b ri nng v nng lm vo
cnh tng thiu v sau ti li n mt lan na... mt ln na, nhng tha tn ng
nng nhic mng ti v x tan t giy bc m ti ln trn bn, v khi ti tr li
ln sau th nng i mi....
" Tha tn ng, cn thiu iu g ti khng lm tm li c nng kia ch?
" Trong sut mt nm tri, ti th vi ngi nh vy, ti khng bit th no l cuc sng
na, ti ch c vic i tm, ti tung tin thu ngi i d la, cho n lc ti c tin nng
mi Achentina... trong mt nh th....
Anh ta ngp ngng mt lt, ting cui cng pht ra nh mt ting rn. Ging ni ca anh
ta cng ru r hn.
" Lc u ti tht vng nhng sau ti ngh rng chnh ti x y nng vo chn y,
ch ti ti thi... v ti ngh nng phi chu au kh bit bao nhiu, kh thn nng...
bi v trc ht nng l ngi kiu hnh... Ti i tm lut s, nh ng ta vit th cho lnh
s qun v gi tin ... m khng ni cho nng bit l ai gi cho... ng ta ch vit l mi
nng tr v...
" Ngi ta in cho ti bit mi s thnh cng.. Ti bit tn chuyn tu... v ti ch
nng Amxtecdam.
" Ti n sm hn nhng 3 ngy, rut gan ti nh la t, ... Cui cng , pht ch i
cng ti. Ch mi nhn thy khi con tu pha chn tri lng ti trn y sung
sng, v ti tng nh khng c cch g ch ni con tu bung neo, cp bn... chm
qu, chm qu i mt, ri hnh khch qua cu tu v cui cng l nng... Ti khng nhn
ra ngay,... nng nom khc hn... t son im phn... nh ngi thy y.... V khi nng
trng thy ti ng ch, mt nng ti hn i.. hai ngi thu th phi , nu khng nng
ng t cu tu xung.....
" Va n b, ti n cnh nng... Ti khng ni cu no,, hng ti tc nghn... nng
cng khng ni cu no... V cng chng nhn ti.... Ngi khun vc mang hnh l i
trc chng ti, v chng ti i, i mi,... Th ri bng nhin nng ngng li v ni...
Tha tn ng, nhng li nng ni mi no rut lm sao! Nhng li y lm ti nhc
nhi, ging nng nghe sao m bun n th..." Anh vn coi ti l v anh ? ngay c by
gi ? ... Ti nm tay nng.. nng run ry nhng khng ni g na.
Lc ti cm thy rng mi chuyn iu n tha...Tha tn ng,ti sung sng bit
bao nhiu !Ti nhy nht xung quanh nng nh mt a tr, n lc chng ti trong
bung ring,ti sp xung chn nng...Chc hn ti ni vi nng v vn iu r di,v
thy nng ci trong nc mt v nng vut ve ti...mt cch rt r,l t nhin l phi
nh vy...
Phi,tha tn ng...lc y ti sung sng bit bao...Tri tim ti tan thnh nc mt.Ti
chy ln chy xung thang gc, t mt ba n ti khch sn...ba tic ci ca chng
ti...Ti gip nng trang im...v chng ti xung nh,chng ti n,chng ti ung v
chng ti sung sng... i ! nng mn nguyn bit bao,nh mt a tr,nng nhit bao
nhiu,hn hu bit chng no,v nng bn chuyn nh chuyn ca ca chng ti...ni v
cch sp t mi vic sao cho u ra y...Th ri...
Ging anh t nhin khn li v anh ta vung tay nh mun p cht k no.

70

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

...Th ri... c mt tn bi bn...mt k xu xa,mt tn khn nn...hn tng ti say


v ti nh in nh di,ti nhy nht,ti ci ln ci ln...Thc ra ch l v ti qu vui
mng m thi... i ! ti hi lng mn bit bao,v ng lc...lc ti thanh ton tin hn
tr li ti thiu hai mi quan tin theo ho n.Ti mng hn t tt v i s tin cn
thiu,hn bi ri v t ng tin vng ln bn...Th l...bng nhin nng ph ln
ci.;;Ti nhn sng vo nng,nhng nt mt nng thay i hn... t nhin tr nn ma
mai,cng ci v c c.
Lc no anh cng bn xn nh vy ,ngay c trong ngy ci ca anh v ti,anh lnh
lng ni,ging gay gt v...v y v thng hi.
Ti rng mnh v t nguyn ra tnh chi li ca mnh,ti c gng ci,nhng nim vui
ca nng bin mt... cht...Nng i mt cn phng ring...c th g m ti khng
chiu theo nng?V sut m,ti nm mt mnh suy ngh n nhng th sng hm sau s
mua cho nng... n nhng tng phm ti s dnh cho nng... t cho nng ti s khng
nh th na.Sng hm sau,ti ra khi bung rt sm v khi bc vo bung nng...cn
bung ... trng khng...y nh ln u tin.V ti bit rng trn bn s c mt mu
giy...
Ti chy thng n,cu tri cho chuyn ng xy ra...nhng...nhng...n nm sn
ri...v trn...
Anh ta ngp ngng.Bt gic ti dng li v nhn anh.Anh ta ci u xung.Ri thm th
bng mt ging khn c:
Trn t giy c vit: Hy mc ti.Anh lm ti gh tm.
Chng ti ra n bn cng v bng nhin ting th m ca bin gn k,vang ln
trong im vng.
Vi nhng cp mt long lanh,nh nhng con th en ngm,nhng con tu nm ,ci
gn,ci xa,c ting ht t u vng ti.
Khng c g r rt,th m vn cm thy y c bit bao nhiu s vic, y c nh l
mt gic ng mng mnh v nh gic m nng tru ca mt thnh ph cun cun sc
sng.Ngay bn cnh,ti vn th chic bng ca anh chng,chic bng run ry mt cch
qui d ngay di chn ti,lc th ta rng ra,lc th co li di nh sng chp chn ca
nhng cy n lng m c.Ti khng th ni iu g,khng mt li an i,khng mt cu
hi,nhng s lng im ca anh ta bm ly ti,nng n v bt rt. ng lc , t nhin
anh ta run ry nm ly cnh tay ti.
Nhng ti s khng ri khi ni ny m khng c nng cng i.Sau bao nhiu thng tri
ng ng,ti tm thy nng...Nng hnh h ti,nhng ti khng h nn lng...Ti
khn cu ngi,tha tn ng,ngi hy ni vi nng rng nng phi l ca ti,xin ngi hy
ni vi nng iu ...Ti ni th nng khng nghe u...Ti khng th sng nh th ny
c...Ti khng th nhn thy nhng ngi n ng n vi nng c na...Khng th
ch bn ngoi,trc ca nh cho n khi h i ra,say sa v ci ct...C ph u bit
ti ri...H ci khi thy ti ch ... iu lm ti pht in ln...Tuy vy,chiu no ti
cng li n ...Tha tn ng,ti van ngi...xin ngi ni vi nng h ti.Mc du ti
khng quen bit ngi,xin ngi gip cho v lng yu Cha...xin ngi ni vi nng h ti...
Bt gic ti tm cch g cnh tay ra.Ti rng mnh. Nhng anh ta cm thy ti ln trnh
ni bt hnh ca anh ta,bng nhin,anh ta qy sp xung gia ng v m ly chn ti.
Ti khn cu ngi iu ,tha tn ng,ngi cn phi ni vi nng...Cn phi nh
vy,nu khng...nu khng s xy ra chuyn khng khip...Ti tiu ht tin tm
nng v ti s khng nng li y...Khng nng cn sng...Ti mua mt con

71

Tuyn tp truyn ngn Stefan Zweig

Dich gi Phng - L Thi

dao...Ti c mt con dao,tha tn ng...Ti khng mun nng li y na...khng


nng sng...Ti khng th no chu ni kh hnh ny na...Tha tn ng,xin ngi ni vi
nng...
Anh ta ln ln nh mt thng in trc mt ti.Lc hai ngi cnh st i v pha
chng ti trn ng ph .Ti git mnh li anh ta ln.Trong chc lt,anh ta nhn ti nh
mt thng lon c.Ri anh ta ni bng mt ging khc hn,kh khan:
Ngi r vo ng ny.Ri ngi s n khch sn ca ngi.Mt ln na anh ta nhn ti
trng trng, ng t nh ngp chm trong mt mu trng v mt khong trng ng
s.Ri anh ta bin mt .
Ti khp kn o mng t.Ti run ln,mt mi n m ngi,mt cm gic chong vng t
di v en ti,mt trng thi mng du,mt mu thm chong ngp trong ti.Ti mun
suy ngh mt cht,ngh k v tt c nhng iu ,nhng ln sng en ngm ca s mt
mi dy ln trong ti v li cun ti i.Ti ln v khch sn,bung mnh xung ging
v thip i trong mt gic ng nng n nh mt con vt.
Sng hm sau,ti khng cn bit trong cu chuyn xy ra phn no l m,phn no l
thc v mt ci g trong ti ngn cn ti khng t hi bn thn mnh v iu .Ti
thc dy mun,cm thy mnh l k xa l trong mt thnh ph xa l,v ti i thm mt
ngi nh th c nhng thm c ni ting.
Nhng mt ti nh nhn trong khong trng.Nhng g thy m va qua c tr li
trong tm tr ti mi lc mt mnh m,v n li cun ti khng sao cng ni, n ni ti
i tm mt con ng v cn nh m qua...Nh nhng ng ph k l ch hot ng
vo ban m,ban ngy chng n di nhng mt n xm ngot v lnh lng,m ch
nhng k thng tho mi nhn ra c.Ti mt cng tm mi m khng thy.Mt mi
v tht vng,ti tr v khch sn,vn b sn ui bi nhng khun mt m o gic hay
hi nim khuy ng trong ti.
...Chuyn xe la ca ti khi hnh lc 9 gi m.Ti min cng ri thnh ph.Ngi
khun vc ti mang hnh l ca ti,v anh ta i trc ti,chng ti i v pha nh
ga.Bng nhin, n mt on ng r,ti cm thy c ci g nhi ln trong lng:ti nhn
ra con ng ngang dn n cn nh :ti bo ngi mang hnh l ch ti.Ngi ny
lc u cn ngc nhin,sau anh ta ci vi mt v thn thin xc xcti i nhn
li ln cui cng con ng ni xy ra cu chuyn l lng n.
Cn nh kia ri,trong bng ti m m nh hm qua v di nh trng m,ti thy lp
lnh nhng ca knh.Ti mun li gn ln cui cng th va lc mt bng ngi lt ra
ngoi bng ti.Ti rng mnh nhn ra ngi n ng np bn ngng ca v ra hiu cho
ti tin ln.Nhng cht ti rng mnh v ti trn chy tht nhanh v hn nht s mnh b
dnh lu vo mt chuyn rc ri no v l mt chuyn tu .
Tuy vy, i n mt gc ph,trc khi r ngot,ti cn nhn li pha sau mt ln na.Khi
ci nhn ca ti bt gp ngi n ng,anh ta bt dy,ti thy anh ta vi v nhy b vo
cnh ca v x ca t ngt . Gia lc y, mt nh kim loi le ln trong tay anh ta; t
ch ti ng,ti khng th phn bit l anh ng bc hay nh con dao,di nh trng,
le ln mt cch nham him gia nhng ngn tay.

(Ngun VN Th Qun- nh my : MT84)

72

You might also like