Li gii thiu

(Cho bn ting Vit)

Bn c thn mn,
Va qua, chng ti ra mt bn c cun sch u tin trong b sch v bin lun ca
Alpha Books, cun Vit g cng ng ca Anthony Weston. y l cun sch dn nhp c
ng v ngh thut vit v cch a ra nhng lp lun sc bn, thng qua cc nguyn tc c
th c gii thch v minh ha y , ngn gn. Vit g cng ng c xem nh cun
gio khoa th ni ting, c dch sang 8 ngn ng - vn l la chn u tin vi nhng
ai tm kim mt cun sch hng dn d hiu v cch a ra cc lp lun vng chc.
Cun sch tip theo trong b sch ny chnh l n phm bn ang cm trn tay, cun Ci g
cng thng. Trong cun sch d dm v mang tnh truyn nhim ny, Madsen Pirie cung cp
mt hng dn y cch s dng m thc ra l lm dng l lun ginh chin
thng trong mi tranh lun. ng xc nh tt c nhng ngy bin thng dng nht trong
tranh lun vi cc v d mang sc mnh hy dit. Chng ta u cho rng mnh l ngi c
suy ngh r rng v hp l nhng sau khi c xong cun sch ny, ta s nhn ra nhng ngy
bin m mnh s dng. Tc gi ch cho bn thy cch cng lc tng cng sc mnh cho suy
ngh ca bn v tm ra im yu trong nhng lp lun ca ngi khc. V tinh qui hn,
Pirie cn ch cho bn cch tr nn phi l mt cch tinh t m khng b pht hin. Cun
sch ny s bin bn tr thnh mt ngi thng minh n pht bc: gia nh, bn b v cc
i th ca bn u s c ao rng bn cha tng c n.
Xin trn trng gii thiu ti bn c cun sch hp dn ny!
H Ni, thng 4 nm 2012
CNG TY C PHN SCH ALPHA
D n 1.000.000 ebook cho thit b di ng
Pht hnh ebook: http://www.taisachhay.com
To ebook: T Hi Triu
Ebook thc hin dnh cho nhng bn cha c iu kin mua sch.
Nu bn c kh nng hy mua sch gc ng h tc gi, ngi dch v Nh Xut Bn

Mc lc
Li gii thiu .............................................................................................................................................................. 2
Gii thiu ...................................................................................................................................................................... 7
Suy lun gim pha .................................................................................................................................................... 9
Ngy bin trng m .............................................................................................................................................. 11
Ngy bin ngu nhin .......................................................................................................................................... 13
Khng nh hu thc ............................................................................................................................................ 15
Chi ch..................................................................................................................................................................... 17
Ngy bin loi suy ................................................................................................................................................. 19
Ngy bin li mn (argumentum ad antiquitam) ................................................................................... 21
Ch ngha tin nghim......................................................................................................................................... 23
Ngy bin e da (argumentum ad baculum) .......................................................................................... 25
Ngy bin r i ..................................................................................................................................................... 27
Che y bng khoa hc ........................................................................................................................................ 29
Song gi (Bogus dilemma) ........................................................................................................................... 31
Lp lun lun qun (Circulus in probando) ............................................................................................... 33
Cu hi phc (plurium interrogationum) ................................................................................................... 35
Ngy bin tng th ................................................................................................................................................ 37
Lng ha che y ................................................................................................................................................ 39
Kt lun chi b tin ...................................................................................................................................... 41
Tin mu thun ................................................................................................................................................ 43
Ngy bin sai nguyn nhn (Cum hoc ergo propter hoc) .................................................................... 46
Ch bai cc la chn khc .................................................................................................................................. 48
Ngy bin rt lui nh ngha ............................................................................................................................. 50

Ph nh tin kin ................................................................................................................................................. 52

Th tiu ngoi l (Dicto simpliciter) ............................................................................................................. 54
Ngy bin phn ha .............................................................................................................................................. 56
Ngy bin cm tnh ............................................................................................................................................... 58
Ngy bin li ni lp l ....................................................................................................................................... 61
Ngy bin hc sinh no cng bit ................................................................................................................... 63
Ngoi l chng minh quy lut .......................................................................................................................... 65
Ngy bin khng nh s tn ti ..................................................................................................................... 68
Thng k sau s vic (ex post facto) ............................................................................................................. 70
Ct xn ngoi din ................................................................................................................................................. 72
Hon v sai ................................................................................................................................................................ 74
Tnh chnh xc di tr .......................................................................................................................................... 76
Ngy bin ca k c bc ..................................................................................................................................... 79
Ngy bin di truyn .............................................................................................................................................. 81
L l khut bn ....................................................................................................................................................... 83
Ro trc .................................................................................................................................................................. 85
Ngy bin Cng kch c nhn (Hominem (abusive), argumentum ad) .......................................... 87
Ngy bin hon cnh (Hominem (circumstantial), argumentum ad)) .......................................... 89
Ngy bin Bt kh tri (Ignorantiam, argumentum ad) ......................................................................... 91
Thiu xc ng (Ignoratio elenchi) ................................................................................................................ 93
Suy lun sai cch .................................................................................................................................................... 95
Hi hc thiu xc ng ..................................................................................................................................... 97
Ngy bin cng u (Lapidem, argumentum ad).................................................................................... 99
Li dng ngho kh (Lazarum, argumentum ad) ................................................................................. 101
Ngn ng xc cm ............................................................................................................................................... 103

Lng trc n (Misericordiam, argumentum ad) ..................................................................................... 106

Lp lun ip khc (Nauseam, argumentum ad)................................................................................... 108
Thiu xt on ...................................................................................................................................................... 111
Lp lun ci mi (Novitam, argumentum ad) ......................................................................................... 113
Lp lun s ng (Numeram, argumentum ad) ..................................................................................... 115
Nhn phin din .................................................................................................................................................... 117
ip nguyn lun (Petitio principii)............................................................................................................ 119
Th c ging nc (poisoning the well) ................................................................................................. 121
Ku gi cng lun (Populum, argumentum ad)...................................................................................... 123
Kt lun khng nh t tin ph nh ................................................................................................... 125
Ngy bin nhn qu (post hoc ergo propter hoc) ................................................................................. 126
Ngy bin bn iu kin (quaternio terminorum) ............................................................................... 128
Ngy bin c trch ......................................................................................................................................... 130
Bc b v d ............................................................................................................................................................ 132
vt ha ............................................................................................................................................................... 134
Chuyn tu chy trn ......................................................................................................................................... 136
Khi qut ha vi v (Secundum quid) ...................................................................................................... 138
Dch chuyn cn c ............................................................................................................................................. 140
Dch chuyn gnh nng bng chng ............................................................................................................ 142
L lun tut dc .................................................................................................................................................... 144
Bin h c bit .................................................................................................................................................... 146
Ngi rm .............................................................................................................................................................. 148
Ngy bin n ha (Temperantiam, argumentum ad) .......................................................................... 150
li kiu Thatcher ........................................................................................................................................... 152
Phn bc vn vt .................................................................................................................................................. 154

Anh cng th (Tu quoque) ............................................................................................................................... 156

Tam on lun gin c khng chp nhn .............................................................................................. 158
Trung t phn b lch........................................................................................................................................ 160
S hon ho bt kh thi .................................................................................................................................... 162
Li dng quyn lc (Verecundiam, argumentum ad) ......................................................................... 164
Vng tng ............................................................................................................................................................. 166
Phn loi cc ngy bin..................................................................................................................................... 168

Gii thiu
lun hp l l nn tng chin thng mi cuc tranh lun. Cc ngy bin hy hoi nhng
cuc tranh lun. Chng c sc ht y quyn r v c nghin cu t nht trong hai
thin nin k ri tr li y. Hiu bit v chng rt hu ch cho c mc ch trnh c
nhng ngy bin v tnh c ngi khc s dng hay thm ch l s dng vi ngy bin
ny vi mc ch la di ai . Tuy nhin, khng nn sc ht quyn r v tnh hu dng
ca cc ngy bin che m nim vui thch khm ph s tn ti ca chng.
Trong cun sch ny, ti a ra ci nhn rt rng v cc ngy bin. Bt k mnh li no
trong l lun hay ngn ng cho php mt pht biu hay yu sch c nhn nhn nh ci g
khng phi thc s l n u c cp php tin vo khu vc dnh cho cc ngy
bin. Rt thng xy ra tnh trng trong ci c v l mt lp lun ym tr cho mt lun
im no khng h tr cho lun im cht no. Thnh thong, n c th l mt suy
lun t cc bng chng khng c gi tr h tr cho suy lun kia.
Rt nhiu ngy bin c nhng ngi thc tnh khng bit g v l lun hp l, bn cht
ca bng chng, hay nhng th c xem l t liu lin quan a ra. Tuy nhin, cng c
nhng ngy bin khc b cc c nhn mang toan tnh la di s dng. Nu mt lp lun v
bng chng khng sc thuyt phc, cc ngy bin c th tng thm trng lng cho
chng.
Cun sch ny c vit ra nh mt ch dn thc hnh vi nhng ai mong mun ginh
chin thng trong tranh lun. N cng dy bn cch to ra cc ngy bin qu qui v him
c mt cch c ch . Ti m t tng ngy bin i km vi v d v l gii v sao chng mang
tnh di la. Sau tng on miu t tng quan v lch s hay s xut hin ca mt ngy
bin, ti u ch cho ngi c nhng khuyn ngh v cch thc v tnh hung s dng
ngy bin kia pht huy hiu qu di la cao nht.
Ti lit k cc ngy bin theo th t ch ci an-pha-b d rng bn c th tm thy mt
bng phn loi y cc ngy bin vi nm nhm chnh cui quyn sch ny. Vic ghi
nh nhng ci tn trong ting Latin y phin toi cng rt b cng. Khi bn buc ti ai
ang phm mt li ngy bin bng mt ci tn Latin, nghe c v nh anh ny ang mc mt
cn bnh nhit i him thy. Cch lm ny cn gip to ra hiu ng cng thm nh th
ngi buc ti rt uyn bc v am hiu tng tn vn .
Ri vo tay khng ng ngi, t liu ny s tr thnh mt v kh ch khng n thun ch
l mt cun sch v ti son ra n vi suy ngh d chng con ngi sai tri kia. N s dy
ngi ny cch tranh lun hiu qu, thm ch l khi khng trung thc. Trong qu trnh hc
cch tranh lun v trong qu trnh thc hnh cng nh nh bng cc ngy bin, ngi c
s bit cch nhn din v xy dng h thng min nhim trc cc ngy bin kia. Hiu bit
nhun nhuyn nhng ngy bin ny s cung cp cho bn mt kho t vng i thoi vi
cc chnh tr gia v nhng tay bnh lun truyn thng. Ci thay th cho s hoi nghi m h
ca vic ni mt ng lm mt no s l vic xc nh chnh xc cc li chng li php l
lun.

Do , hiu bit v ngy bin cung cp cho bn kh nng phng th cng nh tn cng. Kh
nng pht hin ra cc ngy bin s gip bn bo v bn thn khi chng c nhng ngi
khc s dng v kh nng s dng cc ngy bin ti tnh s cho php bn thnh cng v
th cng kch khi bn hng tranh lun theo cch ca mnh.
-MADSEN PIRIE

Suy lun gim pha

Ngy bin suy lun gim pha l mt phin bn chuyn bit ca lp lun cng kch c nhn
(ad hominem). Thay v trc tip s nhc ngi tranh lun, mt suy lun c rt ra vi toan
tnh y ngi ny vo trng thi b khinh r hay mang ting xu. i th hay hnh vi ca
ngi ny c so snh vi th g khin ngi nghe c phn ng bt li cho anh ta.
Smith ngh chng ta nn cho thuyn ra bin trong k ngh mc d hiu bit ca anh
ta v tu thuyn ch ngang vi nhc trng ngi Lo.
(C l bn khng cn phi bit qu nhiu tham d mt k ngh cho thuyn ra bin.
Smith lun c th hc c. im mu cht y l s so snh trn c rt ra mt cch
tinh vi khin Smith trng tht ngu xun. Thm ch c th c nhiu v nhc trng ngi Lo
l nhng ngi i bin gii d rng t nc khng gip bin.)
Suy lun gim pha thm ch c th l mt suy lun c gi tr xt theo cch so snh c a
ra. iu ny khin n hiu qu hn nhng vn y tnh di la v mc tiu y l a ra
mt t liu b sung, khng th chi ci gy nh hng ln mt nh gi.
Nu khoa hc tha nhn rng khng tn ti s chc chn th mt nh khoa hc s chng c
nhiu tri thc chc chn v v tr hn mt ngi km thng minh ang chy xung quanh
bi cy.
(y l s tht nhng n c vit vi mc ch gim pha t ngi nghe s ng h
nhng tri thc chc chn.)
Ngy bin ny rt tinh vi v n da trn nhng lin tng v mt bc tranh trong tm tr
ca ngi nghe. Ngi phm ngy bin khng cn ni g sai s tht; anh ta c th da vo
cc lin tng ca ngi nghe lp y s gim pha kia. Suy lun gim pha l mt ngy
bin v n da trn t liu khng lin quan g tc ng n lp lun.
chc mng ng nghip ca ti trn cng v mi, hy ti ch ra rng anh ny khng
c nhiu kinh nghim cho cng vic ny, chng khc no mt ch b con run ry trong ngy
u tin n trng.
(Li mt ln na, pht biu trn l ng. Nhng ai ang run ry?)
Trong khi cc chnh tr gia thch th vi nhng gim pha v suy lun, ngc nhin thay l suy
lun gim pha c vi cng dng hu ch. Mt suy lun gim pha hiu qu phi cha ng
yu t chnh xc trong php so snh v gi ra s gim pha thng qua nhng lin tng v
n. Nu tt c mi yu t khc u gi nguyn, nhng so snh sai s tht rt d tr nn
chng tai gai mt so vi vic kho lo s dng cc yu t chnh xc. Ch c vi ngi t
n trnh miu t ng nh nh Daniel OConnell khi ni v Sir Robert Peel:
n ci nh tm kim loi bc trn chic quan ti.

(ng l n ci c s lp lnh nhng miu t ny khin chng ta ngh n ci g kh

lnh lng n sau n ci kia.)
Ngi bt y nanh c ca cc nh ph bnh vn hc ngh thut l nhng sui ngun y
ha hn cho cc suy lun gim pha.
Anh ta bn chn i ln sn khu nh th mt trinh n ang ch v vua Th Nh K tip kin.
(V cht ngay sau m u tin.)
Cc l lun gim pha i hi phi c chun b tt. Nu bn s dng chng khi cha chun
b, bn s thy bn thn mnh ang rt cc so snh t mt kho so snh c sn khng cn
s mi m gi ln nhng hnh nh sng ng. M t i th ca bn nh b hiu trng
kh hnh hay cc tay ch cu lc b thot y s khng nng bn ln tm cao hn. Mt
khc, mt so snh gim pha c son tho cn thn c th cht cha s giu ct ln tnh
hung tiu biu nht m bn c th tm c: bi ni chuyn di nh ci sng b Texas;
y mt u nhn, kia mt u nhn nhng gia th ton b.

Ngy bin trng m

Ngy bin trng m pht huy tc dng da trn kh nng thay i ngha ca pht biu
thng qua nhng ch nhn ging khc nhau trong t ng. t trng m vo mt s t ng
hay cm t nht nh c th mang li mt ngha kh khc bit so vi d nh ban u v
c th thm vo nhng n bao hm khng nm trong ngha en ca cu t:
t iu thuc ca bn i.
(Khng c trng m, cu ny ging nh mt ch dn hay li mi n gin.)
t iu thuc ca bn i.
(Ch khng phi t tm tri bn hay bt k g khc bn mun t.)
t iu thuc ca bn i.
(Ch khng phi t iu thuc ca ngi khc.)
t iu thuc ca bn i.
(Ch khng phi gi n ln tai bn.)
Thm ch vi mt cm t rt n gin, thay i trng m c th to ra s thay i ng
ngha ng k.
Chng ta bit rng con ngi sinh ra u bnh ng, nhng khng phi l l do trao
cho h tt c cc l phiu bu bnh ng.
(Thc ra, chc hn chng ta bit rng con ngi sinh ra bnh ng. Sinh ra bnh ng hm
ngi ta khng duy tr c s bnh ng lu.)
Trong hu ht cc trng hp, r rng s dng trng m l hnh thc ngy bin bng li
ni. Trong vn bn, s nhn mnh thng th hin di dng in nghing v nhng ngi
s dng trch dn li ngi khc thng phi ghi r ngun. Tuy nhin trong vn ni, cc
trng m thiu chnh ng d dng xm nhp hn, nh thc nhng n thiu chnh ng.
Ngy bin ny i cng nhng n b sung c a ra bi php nhn mnh. Chng khng
hnh thnh phn no trong pht biu c chp thun kia v c mang vo mt cch ln
lt m khng c cng dng h tr lp lun.
Ngy bin trng m thng c s dng bin mt s cm on tr nn thoi mi hn.
Bng cch nhn mnh s vic b loi tr, n hm rng nhng s vic khc c chp
thun.
M ni chng ta khng c nm vo ca s.

Chng ta dng tng kim loi ny th khng sao c.

(V m, ngi ha s khng ng tay n chng c th s phn ng bng cch l tr.)
Trong rt nhiu cu chuyn c xa, cc anh hng gan d chin thng bng cch s dng
ngy bin trng m tm ra k h trong nhng li nguyn hay hun th. Perseus bit rng
ai nhn vo Medusa s b bin thnh . Ngay c nhng k hung c cng s dng ngy bin
ny: Samson b lm m mt bi vua x Philistines ngi ha rng khng ng vo anh
ny.
C th bn thng s dng ngy bin trng m nhiu nht vi mc ch h thp i th
bng cch thay i trng m lch vi d nh ca ngi ny khi trch dn li ni ca h.
(ng y ni s khng bao gi ni di ngi dn M. Bn s nhn ra tt c nhng th cn li
ng y c th lm.) Richelieu cn su dng t li ni ca ngi trung thc nht tm ra
th g c th treo c anh ny ln; vi kh nng s dng ngy bin trng m kho lo, bn
thng ch cn na dng lm vic .
Ngy bin ny c bit hu ch khi bn ang bo v mt hnh ng nhn chung thng
khng c chp thun. Ngy bin trng m cho php bn bo cha rng hnh ng m
bn ngh d dng chp nhn hn. (Ti bit chng ta cam kt khng tham gia vo
chin tranh vi trng chng li c dn nhng vng t xa xi, nhng ngi Ailen th khng
xa xi g c.)
Khi son tho nhng quy tc hay lut l, hy lun ghi nh trong u rng c rt nhiu lut
s khn kho s dng ngh thut ngy bin trng m bc b cc d nh ca bn. Li
ni ca bn s kt thc vi ngha hn hp nh s c quyn ca h thng bu chnh c,
trong h thng ny quy nh rng ai la li trn ng ph s b khp vo ti vi phm s
c quyn bu chnh. (D sao th h cng ch quy nh trn ng ph.)

Ngy bin ngu nhin

Ngy bin ngu nhin gi nh rng cc c trng k l ca mt tnh hung ngoi l l
bc b mt quy lut tng qut. Cc c trng ca vn c th mang tnh ngu nhin,
khng lin quan g n lun im v d dng c xc nh l mt ngoi l bt thng c
th chp nhn c.
Chng ta nn bc b suy ngh ch cn tr ci mnh n. Gi s mt ngi cho bn mn v
kh v sau b in th sao? Chc chn khng th ch n thun l t v kh vo tay ngi
in kia c phi khng?
(Ngy bin ny, tng c Plato s dng, tinh qui ch n khng nhn nhn rng tnh
trng in ch l mt tai nn ngu nhin, v ch l mt trng hp qui n khng lin
quan g n ch , v thc s rt t xy ra.)
Hu nh tt c nhng khi qut ha u c th b bc b da trn lun iu rng cn c
nhng trng hp ngu nhin khc c th xy ra. Hu ht nhng pht biu chung chung
v h qu theo sau hnh ng no c th c ph nhn da trn lun iu rng chng
khng bao qut trng hp ngi a ra lun iu kia b thin thch ri trng trc khi h
qu kp xy ra. Bo v lun im ny chnh l phm phi ngy bin ngu nhin.
Ngy bin ny xem mt pht biu khi qut nh mt tng th khng hon ho v chp nhn
nhng ngoi l. lm iu bn phi cp cho n mt ngha v tnh chnh xc m pht
biu ny cha bao gi s hu. Hu ht nhng pht biu khi qut ha u hm cha nim
rng tt c mi th u ging nhau. Nu c g khng nh vy, chng hn s tn ti ca
trng thi in r hay thin thch, cc ngoi l vn c th c chp nhn m khng lm
mt i gi tr ca pht biu khi qut kia.
Anh ni anh cha bao gi gp tn gin ip ny. Anh c chc l hn cha bao gi ng gn
anh v d nh trong mt m ng xem bng khng?
m, ti khng chc.
Ln anh gp hn l khi no, v hai ngi chuyn cho nhau giy t g?
(Nu ti c gp hn th cng ch l s ngu nhin.)
Ngy bin ngu nhin l ngy bin thng gp nhng ngi theo ui s khi qut. Nu
bn ang c a ra nhng nh ngha khng th phn bc cho nhng th nh s tht,
cng l v ngha, bn ng ngc nhin khi nhng ngi khc ginh rt nhiu cng sc
c gng tm ra nhng iu ngu nhin tn cng xuyn qua tm khin bo v ca bn.
Plato tm kim cng l. John Stuart Smith, ngi c gng chng minh rng cng l l s t
do nhng khng c gy ra thit hi hay ri ro nghim trng cho nhng ngi khc, lun
thy lun iu ca mnh b phn i vi nhng cu bt u bng, Nhng cn trng hp

m? y l mt s may ri ngh nghip. Nu bn mun trnh cc ngy bin ngu nhin,

hy trnh s khi qut.
Khng phi lc no cng nn gi li ha. Gi s bn b mc kt mt hoang o vi mt b
tc ngi o ang thc hin s mnh do thm quc t ca mnh; v gi s ch cn thc
n cho mt ngi v bn ha vi ng ny
(Tnh tit gy sng st duy nht trong nhng cu chuyn gh rn kiu ny l vic c ai
cho rng cc ngoi l qui n c th khin mt quy lut chung t c chp nhn hn.)
Mt trong nhng v d ni ting nht ca loi ngy bin ny l giai thoi v cu ni a ca
cu hc sinh:
Hm qua bn mang ci g n th hm nay bn n n. Hm qua bn mang tht sng n th
hm nay bn n tht sng.
(Vi s khi qut ha bt chp trng hp ngu nhin ring y.)
Ngy bin ngu nhin hu dng cho nhng ngi theo ch trng v chnh ph v n c v
nh phn bc li mi lut l chung. Khi b co buc phm lut, hy tm kim nhng trng
hp ngoi l qui d nht trong kh nng tng tng ca bn. Nu lut l kia khng p
dng cho trng hp ny, ti sao n li p dng vi bn? (Tt c chng ta u ng rng
vic t mt vn phng thu l ng nu l cch duy nht gii thot nhng ga ph
v tr m ci b nht di hm ru. Do , ci ti lm vn d khng sai?)

Khng nh hu thc
Vi nhng ngi ri m trong v vng gia nga v xe th, khng nh hu thc l mt
ngy bin xut hin rt t nhin. y l mt ri ro cho nhng ngi chn phng php lp
lun c iu kin, ngy bin ny khng th nhn ra rng c nhiu hn mt cch git mo.
Nhng con mo s cht khi b loi nhm u mc bnh di cn. Con mo ny cht, hin nhin
con nhm u l th phm.
(Trc khi ng np chic quan ti cho con mo ca bn, hy nh rng con mo qu c
c th b in git cht, b sit c cht, b m bng hay b xe cn. C kh nng chnh con
nhm u git con mo nhng chng ta khng th xem n l nguyn nhn duy nht.)
Ngi a ra lp lun trn ln tin vi hu thc. Trong cu trc Nu.th, nu l
tin v th l hu thc. Khng sai khi khng nh tin chng minh hu thc,
nhng khng th lm ngc li.
Nu ti lm ri mt qu trng, n s v. Ti lm ri mt qu trng, v th n v.
(y l mt lp lun hon ton hp l. N c gi l l lun din dch (modus ponen) m
chng ta vn s dng hng ngy. Hy so snh v d trn vi phin bn di y.)
Nu ti lm ri mt qu trng, n s v. Qu trng ny v, do ti lm ri.
(y l mt ngy bin khng nh hu thc. C th c rt nhiu kh nng khc dn n vic
trng b v nh c th g ri trng n, ai khc lm ri n hay con g con chui t qu
trng ra)
suy lun c cn c, chng ta phi khng nh tin t suy ra hu thc. Trong
ngy bin ny, chng ta khng nh hu thc trc nhm suy ra tin . Php khng nh
hu thc mang tnh di la v mt s kin c th do nhiu nguyn nhn khc nhau gy ra.
Ch vi vic nhn thy s kin, chng ta khng th chc chn n c gy ra bi nguyn
nhn c th no.
Nu ngi Trung Quc mun ha bnh, h s ng h cc chng trnh trao i vn ha v
th thao. V h ng h nhng chng trnh trao i ny, chng ta bit h mun ha bnh.
(C th l th. Kt lun ny nghe c v hp l, nhng cng c th c nhng l do khc ng
ngi hn Trung Quc ng h cc chng trnh trao i quc t. Cng nh vic con mo
c th b git bng rt nhiu cch ch khng phi ch mt.)
Ngy bin ny c s dng rt nhiu trong cc phin ta v n l nn tng ca chng c
gin tip. Khi khng c nhn chng, chng ta thng i ngc li tm ra nhng g c th
gy ra cc hnh vi .
Nu anh ta ln k hoch git v, anh ta s mua thm bo him cho v. Anh ta lm vy.

Nu anh ta nh u c, anh ta phi mua thuc c. Anh ta mua mt t thuc dit c.

Nu anh ta mun ct xc, anh ta cn c mt ci ca ln. Mt ci ca nh vy c tm thy
trong nh kho ca anh ta.
(C th c nhng l gii khc, nhng l gii v ti cho tt c cc hnh ng trn. S l ngy
bin khi ni rng bt k lp lun no trn y c th chng minh anh ta c ti. Nhng khi
kt hp chng li, s d dng hn nhiu cho mi hai thnh vin bi thm on loi b
nhng nghi ng hp l v s trng hp. Khng nghi ng g, thnh thong nhng lp lun th
ny cng sai v do x lm nhng ngi v ti.)
y l mt ngy bin rt ph hp khi bn mun quy kt ng c phm ti cho ai . ng
c khng th hin ra bn ngoi nhng hnh ng thc y bi ng c th c. Bn lun c
th ginh c s ch tm ca ngi khc thng qua nhng l l v ng c khng chnh
ng, qua vic s dng kho lo ngy bin khng nh hu thc.
C ta l mt lng l. n b kiu ny lun phi by trc mt n ng, v c ta xut
hin trong bui tic vn phng vi chic vy gn nh trong sut!
(Tt c chng ta u c th nhn xuyn qua n .)
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Chi ch
Chi ch l hnh thc ngy bin trn cc cu trc ti ngha. N xut hin khi ngha tng
th ca mt pht biu c th c hiu nhiu hn mt ngha v thng l do li bt cn
trong s dng ng php.
N cng tc c mt chic tu rt tt nhng b ta li c nhiu ng vt gip xc bm di
y tu.
(N cng tc ny i hi phi c chm sc c bit cn thn.)
Dng ngy bin ny c kh nng thay i v hn. Rt nhiu v d tuyt vi v ngy bin
chi ch tn dng i t ti ngha: t she y ni v con tu hay n cng tc? S
nhm ln tng t cng c th xy ra ng vt.
Ti gp ngi i s ci con nga ca ng ta. Con nga kht mi v th ph ph, do ti
cho n mt cc ng.
(Liu tt c nhng nh ngoi giao u c th b em ra lm tr tiu khin r tin vy sao?)
C vic s dng sai t m (which) v loi b n rt ngn cu li u to ra nhng v d
kinh in. (Trong phiu khai, ti in chi tit v chn thng ct sng m ti ang phi
chu ng.) C v s nhng phin bn ca ngy bin chi ch trong mu qung co di
y:
XE BN: xe c s hu bi mt qu b ng tui vi thn xe mi v bnh d phng.
Li sai thng do ngi ni khng nhn ra c cn tn ti mt cch hiu khc. i khi,
chm cu b t sai ch; i khi, khng c chm cu xa tan s ti ngha. Cc tiu
bo, ci i hi sc so v ngn gn, l nhng bi c di a thch m t ngy bin chi
ch th v thi thong p vo mt bn. Nhng kit tc tiu bo trong Chin tranh Th
gii ln II bao gm:
TNG MACARTHUR BAY NGC TR LI TIN TUYN
[MACARTHUR FLIES BACK TO FRONT]
(Vn cn rt nhiu bin th nu t fly c dng nh danh t.)
QUN PHP Y MNH VIC KM CHN NGI C!
[FRENCH PUSH BOTTLES UP GERMANS!]
(ng l nh gip l c. Nhng cch vit y tht bun ci.)

S dng ngy bin chi ch vi toan tnh la di ai l phng php yu thch ca cc

nh tin tri v thy bi. Mt ngy bin chi ch ng lc cho php nh tin tri ro li tin
on ca mnh theo cch no th n cng ng. Sau khi kt qu xy ra, nh tin tri lun
c th ln trn vi lp lun rng ngha li ni ca mnh thnh hin thc. Khi vua
Croesus hi nh tin tri chuyn g s xy ra nu ng nh Ba T, cu tr li Mt ch
hng mnh s b hy dit l mt cu tr li mang y tnh tin tri. Nhng thc ra chnh t
nc ca Croesus mi b hy dit.
tr thnh ngi s dng ngy bin chi ch kho lo, bn buc phi h hng trc s
chnh xc trong chm cu, c bit l vi nhng du phy. Bn phi hc cch ni nhng cu
nh Ti nghe thy ting chung nh th khi ang do chi qua nhng con hm . Bn phi
c mt kho t vng danh t c th dng lm ng t v mt vn phong ng php d dng
iu tit trc nhng i t t sai ch v nhng ch v m h. Mc chim tinh hc trn
bo l mt ngun t liu tuyt vi.

Ngy bin loi suy

Ngy bin loi suy gi nh rng nhng th ging nhau kha cnh ny cng ging nhau
kha cnh khc. Ngy bin ny a ra php so snh trn c s nhng phn bit ca s
vt v t suy ra nhng phn cha bit cng ging nhau tng t.
B my chnh tr cng tng t nh c th con ngi, lm vic hiu qu nht khi c no
b trc tip iu khin. y l l do ti sao cc chnh ph chuyn ch li hiu qu hn.
(Khng suy lun loi suy sai lm no li so snh chnh ph vi c th con ngi, c v ni
nhiu v gan, tuyn ty hay c ch thi cht c.)
Php loi suy l mt cch hu hiu truyn ti thng tin. Chng cho php chng ta tho
lun v cc khi nim mi bng nhng thut ng nm trong kh nng hiu bit ca ngi
nghe. Ngy bin loi suy a ra suy on rng s c thm nhng yu t khc tng t nhau
da trn nn tng ca nhng yu t tng t nhau c xc nh.
Tr em cng bt on nh thi tit.
(Chng cng m t v thng hi .)
y l mt ngy bin v php loi suy l mt cng c giao tip ch khng phi mt ngun
kin thc. Mt loi suy c th gi cho chng ta nhng truy vn tm ra vn nhng
chng khng cung cp nn tng cho vic kin lp cc khm ph.
C ta c ln da nh hng triu -la.
(Xanh hay nhn nheo?)
Ngy bin loi suy tn ti y ry trong nhng din dch lch s. Trong n lc kin to
ngha cho cc s kin lch s, cc kiu so snh xut hin. Tt c cc nn vn minh trong
qu kh u tng ng nhau im chng tng l mt nn vn minh nhng trc
chng khng tn ti. Ba thc t hon ton c rch ny khin nhiu s gia ri vo mt loi
suy vng i. Cu m t n gin khng tn ti, tn ti, khng cn tn ti gi ra so snh
vi nhng c th sng. Trc khi chng ta kp bo cha, chng ta bt u bng nhng
nn vn minh pht trin rc r v n hoa, ri sm ri vo tnh trng ho tn v cht
i.
Khi nn vn minh ca chng ta bt u chn mui, theo quy lut t nhin, cng nh bt k
c th hu c no, n s gi i nhng ht ging ti to bn thn mt ni xa xi khc.
(y l mt lp lun ca ch ngha thc dn cn phi b loi tr ngay lp tc.)
Thc t l cc nn vn minh khng phi nhng bng hoa. Nu bn ri vo ci by loi suy,
bn s sm lm cho cc nn vn minh ny ly sc mnh t t v c th cn ph trng s
ra hoa kt qu ca chng.

Trong cun sch i thoi v tn gio t nhin, David Hume cp n vic trit gia
Cleanthes so snh v tr vi mt vt th cu to tinh t nh chic ng h. V t s tn ti
ca chic ng h, chng ta c th suy ra ngi lm ng h, do , t s tn ti ca v
tr Nhng trit gia y hoi nghi Philo bc b lp lun ny bng cch ni rng v tr
ging mt ci bp ci hn.
Ngy bin loi suy c hiu qu sc bn khi dng i ph vi ngi s dng php loi suy
trc. D ai dng bt k kiu loi suy no; tt c nhng g bn phi lm l nm ly mt php
loi suy m i th kia s dng v tip tc pht trin n theo hng c li cho lp lun ca
bn. Nu bn may mn, i th ca bn s buc phi tha nhn rng lp lun loi suy ca
anh ta khng thc s thuyt phc v s mt im trc ngi nghe.
Khi con thuyn ca chng ta tip tc khi hnh di s dn dt ca y ban mi, ti hy
vng tt c chng ta s c mt chuyn i thun bum xui gi.
Ch tch ni ng. Nhng hy nh rng nhng ngi cho thuyn thng b t di k
lut v hnh pht. Nu thuyn chm, h cng chm theo n.
Bn s tin rt xa bt k t chc no nu lin tng t chc nh mt gia nh. Cuc sng
gia nh gi ln cm gic d chu, v lp lun loi suy ny trong thc tin cho php bn
tranh lun bo v bt k th g bao gm c vic thng thm cho cc thnh vin c k
lut v b i nhng thnh vin h n.

Ngy bin li mn (argumentum ad

antiquitam)
Cc sinh vin ngnh khoa hc chnh tr nhn ra thut ngy bin c xa trong ct li cc lp
lun ca Edmund Burke . Ni n gin, y l ngy bin cho rng th g tt hay ng ch
n thun v n c t lu.
y l cch ti lun lm v y s l cch chng ta tip tc lm.
(Cch ny mang li s ngho kh v bt hnh trc y v n s tip tc mang li nhng h
qu )
Vic mt nim tin hay mt s xc nhn khng nh c tui khng khin n tr nn chnh
xc. Hiu theo ngha n gin nht, ngy bin li mn l thi quen gim thiu ti a suy
ngh. Ngy bin ny ch ra cch thc hon thnh mi vic m khng cn phi tn cng suy
ngh a ra quyt nh kh khn. Khi c nng ln tm cao nht, n tr thnh mt trit
l. Cc th h trc lm theo cch ny v tn ti c; do chng ta cng s nh th.
Ngy bin ny c t son im phn bng vic ni v tnh lin tc v s u i dnh cho
nhng g thn quen.
D s tui ca mt nim tin chng nhn kinh nghim trong qu kh, n khng phn nh
s ng n ca nim tin . nh ng ci thn thuc hn vi ci tt hn l ang mo
him i vo vng t ngy bin. Ni cho cng, s tin b ca loi ngi c thc hin
bng cch thay th nhng ci c k bng nhng ci tt hn. i khi con ngi lm vic theo
mt cch nht nh hay c nhng nim tin nht nh ko di hng nghn nm. iu ny
khng c ngha l cch thc hay nim tin ng, cng nh khng c ngha rng n sai.
Anh khng c xe hi. Ti cha bao gi c xe hi, cha ti cha bao gi c v ng ti cng
vy.
(y chc hn l l do v sao khng ai trong bn h i u c.)
ng Bo th l ngi nh ca ngy bin li mn. H a ra n v kh kh gi ly n. Nhng
gi tr quen thuc chc chn phi ng. Ch ngha yu nc, s v i ca quc gia, tnh k
lut l mt s v d. Nu n quen thuc, n chc chn phi tt.
Th gii kinh doanh thng rt nhy cm trc s vn hnh ca ngy bin ny v da vo
iu chnh hnh vi. Nhn hiu thuc l c th phn rng ln Woodbine lo s rng hnh
nh ca mnh s tr nn c k, nhng h li khng mun ph v s u i mang tnh bn
nng ca ngi tiu dng vi thng hiu truyn thng. Mt tp ch khoa hc vin tng
mang tn Kinh hong (Astounding) s rng tn tp ch s phn nh mt k nguyn trc
y v c th gim tng trng ca tp ch ny. Trong c hai trng hp, hai cng ty u
quyt nh thay i dn thit k ca v bao thuc l v tn ca tp ch theo hng m
ngi tiu dng kh nhn thy trong nhiu tun. T Kinh hong i tn thnh t Tng t

(Analog), nhng ci tn Woodbine c v nh bin mt khng mt du vt. C l cc khch

hng mua thuc bo th hn c gi ca tp ch vin tng chng?
s dng thut ngy bin li mn i hi bn phi c kin thc cn k v Trung Hoa. L
do rt n gin. Nn vn minh Trung Hoa tn ti hng chc nghn nm v bao qut nhiu
khu vc n ni hu nh tt c mi th u c th qua mt hai ln. Kho kin thc ny
cho php bn ch ra rng ci bn ang bin h l mt phong tc c xa ng knh tnh
Shin Shan v phong tc ny mang li tm hn tnh lng, s thanh bnh v m no
hng th k.
Chng ti lm ra nhng vt dng trong nh bng phng php tt nht; theo cch thc c.
(V n cng khng thoi mi y nh n lun vy.)

Ch ngha tin nghim

Thng thng chng ta dng d kin kim tra nguyn tc. Khi thy c d kin, chng
ta c th gi hay chnh sa nhng nguyn tc ca mnh. Bt u vi nhng nguyn tc
trc tin (mt s tin nghim a priori) v s dng chng lm c s t chi hay chp
thun d kin l cch x l sai lch. Hnh ng ny khin chng ta phm phi ngy bin
ch ngha tin nghim.
Chng ti khng cn nhn qua ci knh vin vng ca ng, Galileo . Chng ti bit rng
khng th c hn by thin th c.
(y l mt cch nhn rt thin cn.)
Mi quan h gia d kin v nguyn tc rt phc tp. Chng ta cn mt loi nguyn tc no
, nu khng s khng c th g l d kin ngay t ban u c. Ngy bin ny cu thnh t
vic cn c qu nhiu vo cc quy tc v khng cho php chnh sa chng da trn nhng
g chng ta quan st c. N to thnh mt suy on khng c c s trong vic ng h mt
l thuyt khng c minh chng bng cc chng c v do bc b nhng chng c lin
quan n tnh hung thc.
Mi bc s u hnh ng v bn thn. Nu anh thc s dnh ton b thi gian khng
cng th ti ch c th ni l chc chn phi c mt khon th lao no m chng ti cha
bit.
(Bn cnh ci ngy bin c che giu km hn m chng ti bit.)
Li suy lun tin nghim c nhng ngi m nim tin ca h rt t tnh thc t s dng
rng ri. Ngy bin ny l mt cy chi qut tt c nhng d kin ba bn xung di tm
thm nh kin. y l mt vt dng gia nh thit yu dnh cho nhng ngi quyt tm
gi cn phng tm tr ca mnh sch s khi bi bm ca th gii thc. Trn cn chi v
trong tm tr ca ngi dng lun khc su cu ni: Tr c ti c sp xp gn gng
ri. ng lm ti ri tr vi nhng d kin na.
Rt nhiu ngi trong chng ta c th khng n tng vi mt th thuc c ng k bn
quyn c tuyn b l nu ngi bnh hi phc chng t thuc c tc dng, cn khng
th chng t chng ta cn tng liu lng s dng. Chng ta c th ch ngay ra rng d kin
kia c dng bao bin cho loi thuc trn bng mi cch. Nhng hng ngy, chnh
tuyn b kiu c a ra trong nhng chng trnh vin tr pht trin quc t vi cc
nc ngho. Nu t nc pht trin, tc l chng trnh pht huy tc dng. Nu khng,
tc l chng ta cn vin tr nhiu hn. Mt nga h thng, mt sp l lun thua.
Ngy bin tin nghim cng c th c dng h tr mt quyt nh c a ra trc
nhm chng li nhng chng c. Nu chnh khch yu thch ca chng ta b bt khi ang
gian ln trong phng thi hay ang quan h vi mt bc s ni tr, y l nhng tnh hung
cn phi ci to nhn cch. Ngi ta ti luyn v th thch ng ny khin ng tr

thnh ng vin sng gi hn cho v tr ca mnh. Tt nhin vi bt k ai khc, nhng tnh

hung ny khin h khng t cch gi v tr na.
V khng c mo Ty Tng, loi ch Ty Tng vi c im tai mo, ui mo, lng mo v
mng mo l nhng din vin kh ti tnh.
(Khng ch vy, chng cn bt chut v ung sa trong a nh na.)
S dng ngy bin tin nghim gt b ngay lp tc cc d kin vi l do chng khng
ng l mt vic v ch. Xt cho cng, ngi nghe bn ni c th tn mt chng kin
chng. Bn s thnh cng hn bng cch ct ngha li cc d kin ny cho thy thc t
chng khng nh b ngoi. Chng khng mu thun vi lun iu ca bn m thc ra cn
ng h n.
Ti vn nh rng nhng cun sch ti khuyn bn c l nhng cun ph bin nht. Tt
nhin ti khng ph nhn rng chng l nhng cun sch t c c nht trong th vin;
nhng ti xem l mt du hin th hin tnh i chng ca chng. Bn ngh xem, khi mt
quyn sch thc s ph bin, mi ngi s mua hay mn bn b; h khng th ch
mn n th vin.
(t ra ngy bin ny cng ph bin.)

Ngy bin e da (argumentum ad

baculum)
Khi khng th dng l l, hy dng roi. Ngy bin e da s dng quyn lc nh mt cng
c thuyt phc, v n thng c nhng ngi sp sa thua trong cuc tranh lun s
dng.
S tt hn nu anh ni ra ci chng ti mun bit. Rt cuc th chng ta u c mun b m
gi ca anh hay c em gi tn tt ca anh phi kh s ng khng?
(Chc chn l khng ri.)
Sc mnh mang tnh e da khng nht thit phi dng v lc. Ngy bin e da xy ra
bt c khi no c cc ha hn v nhng hu qu khng d chu nu khng lm theo mun
ca ngi ni. (Nu anh khng ly cho chng ti cc k hoch ch to tn la mi, ti tic
rng ti s phi gi nhng tm hnh ny cho cc bo.)
Ngy bin e da s dng nhng t liu khng lin quan. Ni cho ng, n b mc lp lun
li v dng sc mnh nh cch thc thuyt phc. D sc mnh, khng nghi ng g, i
khi rt hiu qu lch s hng s ch n mun ca ngi ni, mt khi s dng n,
bn tht bi v ph hoi phng php l lun.
Than i, k thut e da li lun din ra trn cc sn khu quan h quc t. Nhng nc
hng mnh khi tht bi trong i thoi hp l chn cch s dng k thut e da gy nh
hng ln cc cuc i thoi. Ngay c khi cch ny tht bi, h li s dng ci g ln hn
mt cht.
Joseph Stalin l bc thy s dng k thut e da. Thc t, ng gy dng kh nng ngy
bin e da ca mnh n mc tn tui ca ng tr nn bt t trong cu ni ca Krushchev
khi tm lc uy quyn ca n: Khi Stalin ni nhy!, ngi thng minh phi bit nhy.
Bn thn Stalin c v nh gi quan nim rng ngi no khng c sc mnh e da th
khng th tham gia vo cc vn quc t. Cu hi ni ting ca Stalin, c Gio Hong c
bao nhiu phn khu? l cu p tr cho xut c Gio Hong nn tham d mt hi ngh
quc t. K th ca Stalin c th thng xuyn nhn ra rng lp lun khng phi l cch i
ph hiu qu vi ngy bin e da.
Cc ng phi chnh tr thnh lp da trn ci nhn l tng ha v bn cht con ngi
thng co buc i th ca mnh vi ti danh qu thng xuyn s dng chnh sch ngoi
giao e da. Ngi William Browne vit mt bi th tro phng sc nt v ch ny:
c vua gi n Oxford mt i m binh,
V ng Bo th chng c l l g ngoi v lc.

Cng nh vy ngi gi n Cambridge nhng quyn sch,

V ng Whigs (tin thn ca ng T do-ND) khng dng v lc m ch nghe theo l l.
(Ngy nay rt kh quyt nh xem liu tm mt ngi theo ng Bo th Oxford kh
hn hay tm mt ngi c hc thc Cambridge kh hn.)
Bn c th dng k thut e da khi bn c th s dng v lc v khng phi gnh chu
nhng hu qu khi s dng n. Php lut tn ti ngn chn vic cc cuc tranh lun lun
kt thc vi chin thng ca k mnh hn, v phi tranh ci rt nhiu mi quyt nh c
ai l k mnh. Nhng thng ip e da ca bn khng nht thit phi dng n v lc
t hiu qu. Rt nhiu ngi ginh thng li bng cch e da s gy thit hi cho bn
thn mnh n khi no yu cu c p ng. Ngi La M chc chn hy dit thnh ph
Carthage ch Cato im ming li.

Ngy bin r i
Ngy bin r i l ch trnh by hai la chn trong khi vn cn nhng la chn khc. i
khi ngy bin ny c bit n vi tn gi ngy bin trng v en, n a ra mt tnh
hung hocl d trong thc t cn nhiu la chn khc.
Nu cc anh khng phe chng ti, cc anh ang chng li chng ti.
(Vi ngi cho rng bn ng mt phn. Nhng ngi khc c th phe bn trong mt s
vn v chng li bn nhng vn khc. a s mi ngi chc hn khng quan tm
gp g.)
Vi tnh hung trong cuc sng c nhng thay i tng bc mang tnh v hn; nhng tnh
hung khc cho bn cc la chn hin nhin. C rt nhiu vng ti trung gian gia nh sng
v bng ti nhng khng c nhiu vng giao nhau gia con gi v con trai. Ngy bin r i
ct vic mang ci chn la gii hn trong nhm tnh hung th hai vo cc tnh hung
ng hn phi c bao qut bng nhm tnh hung th nht.
C hai loi ngi trn th gian: ngi giu c v k tht bi. Bn mun tr thnh ngi giu
c hay vui v lm k tht bi?
(Thc t, c rt nhiu mc giu c cng nh c rt nhiu mc tht bi. Bn c th
giu khi so snh vi ai , nhng ngho khi t cnh nhng ngi khc. Tng t, ngi
tht bi dng nh cng tri di trn mt thc o lin tc.)
Sai lm y l ph nhn nhng la chn khc. Bng cch gii hn phm vi li, ngi vi
phm ngy bin lc b khi cuc tho lun nhng t liu c th nh hng rt nhiu
n kt qu. Lc ny ngy bin khng phi c to thnh bi s xm phm ca nhng t
liu khng lin quan, m c to thnh t vic loi tr nhng t liu lin quan.
K thut r i c dng gii hn s chn la. Cc ng phi chnh tr ln s dng n
bp cht nhng ng phi nh hn bng cch bc b suy ngh rng cc ng phi ny l
nhng chn la hp l. Nhng ngi cung tn, ng h v chng i s dng ngy bin ny
chia m ng rng ln thnh hai nhm khng lin quan g n nhau. Cc nh t tng
s dng n chia con ngi thnh cc nhm ch khng tha nhn rng c mt di rng
ln nhng kin c nhn.
Mt trong nhng cch dng kh chu nht ca ngy bin r i xut hin trong thu thp
thng tin thng k. Thm d, kho st tip th cng nh nhng kho st chnh tr ch c tc
dng khi n nh con ngi vo nhng nhm r rng. Thng tin thng c yu cu tr
li bng cu hi c hay khng khi ngi c hi bit rng c hai cu tr li u khng
ng. Cc bi kim tra tnh cch thng a ra nhng tnh hung gi nh lun nh gi
thp mt cch th thin nng lc ca con ngi.

Ngy bin r i thng xut hin trong mt song cho d bn thn php suy lun c
v l mt hnh thi lp lun c cn c.
Nu chng ta nhp khu hng ha, chng ta to ra vic lm nc ngoi; nu chng ta
xut khu hng ha, chng ta gi cc ti sn ca mnh i nc ngoi. V chng ta phi
hoc l xut khu hoc nhp khu, chng ta s mt hoc l cng n vic lm hoc l ti sn.
(Nhng y khng phi la chn trng v en. Chng ta c th nhp khu mt vi loi
hng v xut khu nhng th khc.)
Lord Nelson pht biu li hiu triu ni ting:
Tu vin Westminster hay chin thng!
(ng b qua kh nng c th t c c hai; hay la chn Thnh ng St. Paul ni ng
c chn ct.)
Cng dng tuyt vi nht ca k thut ngy bin r i l a ra quyn chn la gia th g
rt kh chu v phng n m bn ang ng h. Hoc ngi nghe phi lm theo iu bn
ni hoc s l s kt thc ca s sng trn tri t nh chng ta u bit.
Hoc chng ta sn cnh ca mu xanh hoc chng ta s b nho bng v ch giu. Mi ngi
s ngh chng ta khng c mt thm m v chng ta s tr thnh tr ci cho c khu ny.
Anh em t chn la y; anh khng c tc ng ln quyt nh ca em bng cch ny hay
cch khc u.
Bn phi hc cch dn dt ci bn xem l la chn kh d duy nht bng cch ni: Tha
qu ng qu b, c v nh chng ta c hai la chn kh d

Che y bng khoa hc

Khoa hc c uy tn ht sc ln v n lm ng rt nhiu th. Trong hnh dung thng
thng, mt nh khoa hc tn ty trong chic o trng l sui ngun kin thc tri ngc
vi nhng kin ch quan n thun. Rt nhiu ngi v qu khc khoi mong c c sc
mnh uy tn ca mt nh khoa hc i vi nhng quan im ca mnh khoc ln mnh
chic o trng y bit ng khoa hc vi n lc bin tuyn b khng nh ca mnh thnh
ci g khng phi n.
Ngy bin che y bng khoa hc chuyn s dng nhng bit ng k thut la di ngi
nghe tin rng l nhng pht biu mang bn cht khoa hc v c nhng bng chng th
nghim h tr cc pht biu .
Hi chng mt ng c ch hng c duy tr di p lc ca nhng ngi ng trang
la, ngoi tr trng hp nh hng thnh tu hnh thnh mt hng i vt tri cho
mi trng gio dc v x hi.
(Ni trng ra l con ngi khng lm vic khi bn b ca h khng lm, tr khi h mun t
c thnh cng. Pht biu ny c th ng hoc sai nhng rt nhiu ngi nn lng trc
vic phi thch thc quan im trng nh ang khoc chic o khoa hc.)
Chic o trng bit ng k thut sch n sng chi (v cha bao gi b bn bi nhng cng
vic mang tnh khoa hc tht s). N che mt khng cho ngi nghe thy c chn gi tr
ca ci ang c ni. Thay v nh gi lun im da trn nn tng bng chng ng h
hay chng li chng, ngi nghe thoi lui trc s chi sng ca cc bit ng. y l mt
ngy bin v t liu thiu xc ng ny khng c v tr g trong cuc tranh lun. Cng nh
ngn t xc cm c gng lm mi ngi c nh kin v mt tnh hung, cc bit ng khoa
hc gi to c mang vo tranh lun mt s tn trng khng kim m c. Li tuyn b vn
nh vy d dng ngn ng g i na; v s l la di nu s dng ngn ng khin n d
dng c chp nhn hn.
D rng che y bng khoa hc c th c s dng trong bt k tranh lun no, rt nhiu
ngi s nhn ra lnh th c bit ca loi ngy bin ny l nhng ch t xem chng l
mang tnh khoa hc nhng thc s khng phi vy. Khoa hc bn n t vn nguyn t
n cc v sao mt cp m bt ng c nhn khng quan trng. Cc nh khoa hc ni
v tt c nhng vt th hay ci g v cng thc ha nhng quy lut chung tin hnh
kim tra bng thc nghim. Vn l con ngi khng nh nhng vt th, cc bt ng c
nhn quan trng vi h. V khng nh cc vt th, thng th con ngi mun lm nhng
th khc nhau. D rng iu ny cn tr chng ta tr nn khoa hc v mt bn cht, n
khng ngn cn chng ta gi v l mnh ang hnh ng khoa hc. Ci chng ta lm y l
thm vo t khoa hc trong cc ngnh hc to thnh khoa hc kinh t, khoa hc
chnh tr v khoa hc x hi. Sau chng ta khoc ln chng chic o trng ngn ng
khoa hc v hy vng khng ai nhn ra s khc bit.

Biu din tin giao thng trong giai on tip theo giai on nh im bui tra cho
thy mt m hnh lng gn cc n v hnh khch tp trung thnh cc cm i hnh xung
quanh khu vc trung tm.
(Bn c th dnh nhiu nm cng thc ha nhng quy lut ny nhm d on chng v
thm ch c th tham gia tranh gii Nobel. Ch cn nh rng ng bao gi nhc ti vic mi
ngi vo thnh ph i n nh sau khi xem phim hay xem cc bui trnh din)
Nguyn tc u tin khi s dng ngy bin ny l phi nh s dng t ng di. (Khi ci
bnh m ra, chim chc bt u ct ting ht.) ng bao gi s dng t c bn k t, nht l
khi bn c th ngh ra mt t c 24 k t c th th ch n. Rt kh nm vng cc bit
ng nhng ng k mua t X hi mi (New Society) di hn l khon u t tt. Hy nh
rng chc nng c bn ca ngn t l cn tr giao tip. Nhim v thc s l chuyn i
nhng g so rng, tm thng v d dng b ph nh thnh ci g su sc, n tng v
kh chi t.
Loi th nh bn chn n tht c thun ha xc nh v tr ca mnh trong dng thc t
di chuyn trong mi quan h gn kt vi mt ci khung c nhng tm g c kt cu ti tn
kt li vi nhau v c khe h .
(Vi ci khay ng sa bn cnh.)
Ngy bin che y bng khoa hc ng b thi gian v cng sc hc. Nhiu nm kinh
nghim s dng chng khng ch mang li cho bn chc v tin s trong cc ngnh x hi
hc m cn c kh nng hon ton la di ngi nghe tin rng bn hiu iu mnh ang
ni.
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Song gi (Bogus dilemma)

Khc xa so vi cch s dng thng thng ca t ny m t mt la chn kh khn, song
cng l tn gi ca mt lp lun phc tp. Trong mt song , chng ta c cho bit cc
hu qu ca hnh ng v cnh bo rng v buc phi thc hin mt hnh ng, chng ta
phi chp nhn mt trong nhng hu qu. Mt ngi m Hy Lp ni vi con mnh lc by
gi ang cn nhc ngh nghip trong lnh vc chnh tr nh sau:
ng lm vic ny. Nu con ni tht, mi ngi s ght con, v nu con ni di, cc v thn
s ght con. V con buc phi chn gia ni tht v ni di, con s b hoc l mi ngi ght
hoc l cc v thn ght.
Song l mt hnh thi lp lun c cn c. Nu cc hu qu c ni n l tht, v nu
thc s c mt la chn hin nhin gia chng th mt trong cc hu qu phi theo sau .
Tuy nhin, thng tin thng xuyn c cung cp khng chnh xc v quyn chn la cng
khng b gii hn nh c nu ra. Trong cc tnh hung ny, song mang tnh di tr.
Song di tr l mt ngy bin ca vic a ra song mt cch sai lm hay gi di trong
khi thc t khng tn ti song no c.
Trong v d trn, ngi con trai c nhiu cch tr li kh d. Anh ny c th qu quyt rng
song kia l di tr bng cch bc b nhng hu qu theo sau cch lm ny c gi l
nm sng ca song . Anh ny cng c th n thun bc b thng tin rng mi ngi s
ght anh ta nu anh ta ni s tht: ngc li, anh c th qu quyt rng h s tn trng anh
ta v hnh ng . Cc tuyn b mang tnh la chn v nhng h qu c gi l s lin
kt v n ch ra rng mt hay c hai hu qu l gi di dn cho song kia ci
nhn di tr. Vi cch s dng mt la chn khc, anh ny c th ch ra rng la chn kia l
gi di. Cch lm ny gi l i gia hai sng, ct vic ch ra c nhng la chn kh d
khc. Thay v gii hn mnh trong s tht hay s di tr, ngi ta c th i khi thnh tht,
i khi la di. H c th a ra mt tuyn b cha ng c yu t s tht v di tr. Song
c xem l gi di khi s la chn, ci c gi l phn tch, khng phi l la chn
ton din. Cch th ba i ph vi song l c tuyt n. y l mt k thut tao nh i
hi phi ba ra mt con th hung tn tng ng vi cng cc yu t nguyn bn ban u
nhng chuyn ti theo hng i u trc din vi nguyn bn kia. Trong v d pha trn,
chng trai tr s tr li:
Con s theo nghip , m . V nu con ni di, mi ngi s yu mn con; v nu con ni
tht, cc v thn s yu mn con. V con phi ni tht hay ni di, con s c hoc l mi
ngi hoc l cc v thn yu mn.
(Lp lun ny qu p mt khi bn thy ai dng n trong tranh lun, chc chn ngi
nghe s v tay tn thng.)
Protagoras, mt trit gia Hy Lp, x l trng hp khng c tin ng hc ph ca mt
hc tr ngho bng cch chp thun cho anh ny khng phi ng tin cho n khi anh ta
ginh thng li trong v kin u tin. Thi gian tri qua, khng c du hiu g cho thy

ngi thanh nin kia s tham gia cc v kin, Protagoras kin anh ta. Li co buc rt n
gin:
Nu ta tuyn b ti thng ngha l anh ta phi tr tin ti. Nu ta tuyn b anh ta thng
th anh ta thng v kin u tin, do anh ta cng phi tr tin cho ti. V ta s tuyn
b ti hoc anh ta thng, anh ta chc chn phi tr tin cho ti.
Tuy nhin, chng thanh nin l mt sinh vin xut sc v anh ny a ra l l sau:
Ngc li th ng hn. Nu to tuyn b ti thng c ngha l ti khng phi tr tin. Nu
ta tuyn b Protagoras thng c ngha l ti cha thng v kin u tin ca mnh, do
khng cn tr tin. V ta s tuyn b ti hoc ng y thng, kiu no i na th ti cng
khng phi tr tin.
(Thm phn b cuc trong cng thng v hon phin x li v thi hn. Theo ng ny
chng minh rng nhng phn tch kia l sai v trn thot gia nhng ci sng ca hai
song .)
Ngy bin theo li song gi ct vic a ra nhng hu qu gi di hay mt la chn gi
di v c li nht cho bn trong nhng tnh hung m cc quyt nh bn phn i ang
c cn nhc. Nhanh chng bc vo, ch ra rng mt trong hai la chn s xy ra v cc
kt qu ti t s tip bc theo mt trong hai la chn :
Nu chng ta ng xy dng nh tr cho thanh thiu nin ng nghch trong khu vc ca
mnh, th hoc l n s y p khch hoc s vng tanh. Nu n vng tanh, chng ta s ph
tin; nu n y p khch, khu vc ny s c nhiu thnh phn gy bt ho hn khin chng
ta khng th x l c. Do , min cng m ni
(Hy an cho ngn tay li v hy vng khng c hc tr no ca Protagoras ngi y.)

Lp lun lun qun (Circulus in probando)

Lp lun lun qun l mt hnh thi ring bit v rt thu ht ca ip nguyn lun (petition
principia). Ngy bin ny s dng mt d kin lm bng chng v d kin ny c xc
minh bi chnh kt lun m n h tr. Do , n ang lp lun vng vo.
Ti khng lm iu tha ngi. Cu b Smith s lm chng cho s trung thc ca ti.
Ti sao ti phi tin cu ta?
, ti c th bo m cu ta trung thc tha ngi.
(Bt k gio vin no tin vo li anh sinh vin ny ng b nh chc v tn ng hai ci
gi thuyt kia.)
Lp lun lun qun l ngy bin bi cng chung l do vi ngi anh h ln ip nguyn
lun ca mnh. N khng th lin kt ci cha c bit hay ci cha c chp nhn vi
ci c bit hay c chp nhn. Tt c nhng g lp lun ny cung cp cho chng ta
l hai n s ang bn rn rt ui ci ui ca nhau n ni chng n s no c thi gian
gn bn thn n vo thc t.
Chng ta bit v Cha t Kinh Thnh; v chng ta bit rng chng ta tin vo Kinh Thnh bi
v l nhng ngn t y cm hng t Cha.
(Mt vng xoy c, mt ci bnh xe trong ci bnh xe khc.)
So vi ngi b con gn ca mnh l ip nguyn lun, Lp lun lun qun thng c
dng xy dng ni n nu m cng nho nh cho cc tranh lun tn gio hay chnh tr.
Nu thc s c nhng bng chng thuyt phc v tn gio hay t tng c th no ,
ngi thng minh s kh c th khng ng tnh vi chng hn rt nhiu. Thay v a ra
nhng lun chng vng chc nh thp, ip nguyn lun v Lp lun lun qun thng
c s dng.
C th ni khoa hc vn hnh theo cch tng t. Lm sao chng ta bit ci c gi l kin
thc khoa hc khng phi ch l mt Lp lun lun qun phi thng khc? Khi tin hnh
cc th nghim khoa hc, chng ta gi nh rng nhng kin thc khoa hc khc l ng. Tt
c nhng g chng ta thc s kim tra l xem xem l thuyt mi c a vo th nghim
c ph hp vi nhng l thuyt cn li khng. Khng cn cch no chng ta c th th
nghim liu cc l thuyt mi c i lp vi s tht khch quan bit hay khng. Rt cuc
th thm ch c cc l thuyt v nhng g tri gic mch bo chng ta cng nm trong cng
iu c chng minh. Tt c nhng g kt lun rng khoa hc cho chng ta ci nhn
kin nh v hu ch v v tr u ch xuyn qua ci vng ln ca Lp lun lun qun.
Tuy nhin, bn s thy kh lng s dng uy tn ca khoa hc h tr cho hnh ng s
dng Lp lun lun qun ca mnh. V n kh t mnh li nn qu d nhn ra. Chnh v

vy, kh c th ng dng hiu qu loi ngy bin ny vo trong tranh lun so vi ngi anh
h to ln ip nguyn lun ca mnh.
Ti c mt vin kim cng, do ti s lm lnh o.
Ti sao anh c gi vin kim cng?
V ti l lnh o ngu .
Kt lun ca bn cng c nhiu kh nng c chp nhn v nhng l do khc th bn cng
c nhiu kh nng thot ti khi dng Lp lun lun qun h tr n. Khi con ngi c
khuynh hng tin vo ci g , h khng kim chng cc lp lun h tr k cng. Lp lun
lun qun nn c d tr cho nhng cuc khu lun khng c nhiu k c trong qu kh
lm.
Ti bo bn lm iu ny v ti tn trng bn.
Lm sao ti bit bn tn trng ti?
Nu khng th ti bo bn lm iu lm g?
(Nu bn mun lm iu , bn s tin iu ti ni.)
c gi thng minh c th gi nh rng nhng ngy bin nh Lp lun lun qun hin
nhin ch nm tm mnh khe trong tranh lun. Chc chn chng s khng th bp mo
cc quyt nh ca chnh ph bng cch lch qua hng lot cc cp bc quan chc phc v
nhn dn, cc y ban chnh ph v ni cc ? Khng phi vy. Mt chnh sch quan trng
ca chnh ph Anh vo thp nin 1960 c thng qua sau mt tranh lun nghim tc nht
li da trn mt Lp lun lun qun kh r rng. chnh l K hoch Quc gia, mt cuc
thao din (sau tr nn thnh hnh) ln k hoch kinh t quc gia. Cc cng ty c yu
cu gi nh tng trng quc gia s t 3.8% v da vo ln k hoch ring pht
trin doanh nghip. Cc c tnh khc nhau c chnh ph thm vo u ra kt lun rng
nhng k hoch tng hp ca nn cng nghip nc Anh cho thy t l tng trng 3.8%.
K hoch Quc gia khng c gi tr g lc v c sau ny, ngoi tr vi nhng ngi snh
si ngh thut phi l may mn c c mt bn sao cn st li ca k hoch ny trong
tim sch c.

Cu hi phc (plurium interrogationum)

Ngy bin Cu hi phc d c hiu l ngy bin ca nhiu cu hi nhng li c hiu
l ngy bin s dng cu hi phc tp. Khi rt nhiu cu hi c kt hp li thnh mt,
theo cch no m cu tr li bt buc di dng c-khng, ngi c hi khng c c
hi a ra nhiu cu tr li khc nhau cho tng cu hi, v ngy bin cu hi phc xy
ra.
Bn dng chuyn nh v mnh li cha?
(Nu tr li ri, bn tha nhn mnh tng nh v. Nu tr li cha, th bn vn ang
nh v.)
Dng ngy bin ny c v ging nh mt tr a c xa nhng mt phin bn hin i
hn:
S nhim m bn gy ra gia tng hay gim st li nhun ca bn?
Tuyn b sai lc ca bn c gip bn thng chc khng?
Bn ngu xun bm sinh ?
Tt c nhng cu hi ny cha ng mt gi nh rng cu hi c che y ny c cu
tr li khng nh. Chnh gi nh to nn ngy bin. Rt nhiu cu hi c th c
a ra nhng nu cu tr li c gi nh trc th ngy bin Cu hi phc xut hin.
Mt phin bn ph bin ca ngy bin ny l t cu hi bt u vi ai hay ti sao v cc
d kin cha c thit lp trc . Thm ch c nhng cu hi kinh in nh Ngi ph
n ti thy i cng anh hm qua l ai? hay Ti sao g qua ng?, nu suy xt cn k,
chnh l nhng v d ca loi ngy bin ny. Chng loi tr cc cu tr li nh Khng c ai
c, hay G khng qua ng.
Ti sao anh bt v mnh phi thay i theo anh? V ti sao anh li n hiu thuc mua
thuc chut? Ti sao sau anh li b n vo ly ca cao ca c y v anh lm chuyn th
no c y khng pht hin ra?
(C gng khng a ra nhiu hn ba cu hi.)
Cc c dn ca th gii Cu hi phc l mt m ri rm kh hiu. H khng bao gi hiu ni
ti sao chng ta li chp nhn nhng tay phng vin truyn hnh nhc li nhng tuyn
truyn phn quc, lm th no chng ta c th ngn chn tnh trng lm dng thuc kch
thch trng hc hay ti sao cc trng i hc v cao ng li to ra qu nhiu ngi
tht nghip nh th. Nhng tay qung co ca th gii mun bit liu gia nh chng ta
c ng nhn c s quan tm c bit m sn phm ca h mang ti hay khng v liu
chng ta c vui lng khi chn nhn hiu du gi u ca h hay khng.

Trong th gii thc, khng cu hi no trn y c xem l c c s cho n khi nhng d

kin cn c c thit lp. Cu hi phc phi c chia thnh nhiu cu hi nh hn; v
nhn chung, vic chi b d kin gi nh trc s lm cho cu hi ln hn mt i gi tr.
Rt nhiu l gii v gen hay tin ha c a ra gii thch ti sao ph n trng thnh
c nhiu hn nam gii bn ci rng. Khng c l gii no hiu qu hn vic m vi hm
rng v bc b d kin .
Ngy bin Cu hi phc l mt phng php hiu qu gii thiu ci c v ging vi dn
ch vo gia nh. N cho php bn trao cho tr em quyn la chn vn mnh ca chng:
Con mun i ng ngay hay sau khi ung xong ly ca cao ny?
Con mun t nhng vin gch vo trong hp hay trn t?
(D vy hy cn thn. Sau khong mi nm chng s quay li ni vi bn: M, m mun
mua cho con mt dn my disco hay mt chic xe my vo sinh nht?
a tr chnh l ngi m bn gieo gi.)

Ngy bin tng th

Ngy bin tng th xy ra khi tuyn b rng ci g ng cho mt c nhn trong nhm cng
ng vi c nhm. Vi danh t c th c s dng ni v th g nh mt tng th
hay ni v nhng phn khc nhau to thnh th . S l ngy bin khi tuyn b rng ci
ng vi vi phn cng s ng vi thc th mi do vi phn cu thnh nn.
y chc chn l mt dn nhc xut sc v tng thnh vin trong l nhng ngh s ti
nng.
(Tng thnh vin c th xut sc nhng nhn tng th h khng c kh nng chi chung
trong nhm vi cc bn din ca mnh. Tt c nhng ngh s xut chng ny c th qu bn
rn vi vic trnh din c nhn hn l biu din theo nhm.)
Nhiu hun luyn vin bng mua rt nhiu cu th hng u ch sau b sa thi. Tr
khi h c th thi u trong i, cn khng, vic sa thi hun luyn vin cn d hn vic cu
th ghi bn.
Ti tp trung tt c nhng ngi lnh mnh m nht trong qun i vo qun on ny.
y s l qun on mnh nht.
(Ti nghi ng iu ny. Sc mnh ca mt qun on ph thuc vo nhng yu t nh tinh
thn hay kh nng lm vic nhm bn cnh tc , kh nng hot ng vi t qun nhu nht
v nhng c tnh tng t.)
Ngy bin ny xut pht t vic khng th nhn ra rng mt nhm l mt thc th ring
bit ca nhng c tnh c th ng dng c cho tng c th. Chng c kia ch a ra
chng minh kh nng ca cc thnh vin, do khng lin quan n vic nh gi tng th
nhm.
Ngi M c bit d b cng kch bi ngy bin ny v ng php h s dng khng phn
bit gia thc th tng quan v nhng c nhn trong thc th . C v nh cch dng ph
qut trong ting M l s dng cc ng t s t cho cc danh t tp hp d rng ang ni
n nhng thnh vin trong nhm.
Trong ting Anh, chng ta s ni rng the crew is a good one (ngi thy th ca on
ny gii) ch mt thc th ring bit, nhng dng cu the crew are tired (cc thy th
ang mt) nu chng ta ni v nhng thnh vin trong thc th . Ting M s dng ng
t s t cho c hai trng hp, do b qua mt s phn bit quan trng.
Nu ai trong x hi cng lo cho bn thn mnh th x hi s t lo cho chnh n.
(Chc chn n s l mt x hi ca nhng ngi ch lo bn thn mnh; nhng c th x hi
kia cn nhiu mt cn s phi hp ca nhiu ngi sng trong x hi .)

Ngy bin tng th cn mt bin th, trong bao hm trng hp nhng iu ng vi c

nhn tr nn khng ng nu c ngoi suy bao qut cho c nhm.
Nng dn hng li t tr gi tht b; th ng giy hng li t tr gi giy, v tng t
th. Hin nhin l c nn kinh t s hng li nu tt c cc sn phm u c tr gi.
(Vn y l nng dn v th ng giy ch hng li nu h nm trong mt nhm nh
c li t ph tn ca ngi khc. Nu ngoi suy theo nguyn tc ny, tt c mi ngi
u nhn c tr cp, mi ngi u tr thu to ngun qu cho tr cp v tt c u
mt tin vo tay nhng cng chc quan liu trng coi vic chuyn tin qua li.)
Thc s x hi l ni tt nht s dng ngy bin ny vo mc ch la gt. Bn nn quy
tt c nhng phm cht cm thng cho ngi dn t nc chng ta . Ngi nghe t
nc bn s khng kh khn chng minh s tht ny. Khi bn trt vo mt ngy bin
tng th kn o bng vic nhn nhn x hi kia nh mt tng th, h s phi min cng b
i nhng phm cht tt m h mi tuyn b.
Chng ta u bit ngi Anh bnh thng c bit n vi s ho phng, nhn hu. l
l do v sao x hi chng ta phi nng cao quyn li ca ngi gi, ngi bnh, ngi tht
nghip v nhng quc gia km pht trin khc.
(Nhng hnh ng ny c th ng gi, nhng n ch ho phng khi c thc hin bi cc
c nhn. Ly tin ca ngi dn cho nhng ngi khc thc t lm suy gim c hi ho
phng ca h.)
Bn cng c th th th ny: Bn bit khng, ngi Ai-len c xu hng cht tr. Ti ly lm
ngc nhin khi t nc vn tn ti.

Lng ha che y
Khi pht biu v mt nhm, i khi pht biu ni v tt c thnh vin trong nhm, i
khi v mt vi thnh vin trong nhm v i khi khng r pht biu kia ni v ch th no.
Ngy bin lng ha che y xy ra khi mt din t ti ngha cho php nhn nhn sai lch
v s lng.
Cc th my trong gara sa cha t l nhng k la o.
(Ci g, tt c bn h ? Pht biu trn khng ni r nhng c mt khc bit rt ln. Nu cu
ni trn m ch tt c th my th th my no cng l k la o. D rng nhiu li xe tng
kt ti cc th my, nhng ch c vi th my trong cc gara sa cha t thc s phm
nhng ti .)
Ngy bin lng ha b che y thng kh ngho nn nu pht biu mnh ming v ch
vi thnh vin trong nhm. Tt c nghe hay hn nhiu nhng nhiu kh nng khng ng.
Thay v b gii hn bi s ng n, ngi ni thng b qua s lng thc vi hy vng
ngi nghe s hiu hm y l tt c. Ai c th t lng thng hi vi mt ph
huynh qun tr bng cch ni: Bn tr tht phin phc. Cu ni ny c th c hiu l
vi thanh thiu nin hay thm ch rt nhiu thanh thiu nin nhng pht biu ny cng
c th c hiu l gp mt thanh thiu nin ch thy ton phin phc. C th ngi ta
khng nh ni vy, nhng nghe n cng c l. Ngy bin ny cha ng ngha nhp nhng.
Ch c th chp nhn mt ngha trong li pht biu nhng ngi ta li nh ni vi ngha
khc. Tt nhin, hai ngha dn n nhng kt lun rt khc nhau.
Ai cng bit thnh vin ca Chin dch Gii tr V kh Ht nhn l ngi cng sn.
(ng vy, nhng khng phi tt c bn h nh n ca pht biu trn. Thm ch nu vi
ngi trong s h l cng sn, vn cn nhng c nhn khc tham gia.)
Ngy bin ny c s dng rng ri quy ti mt nhm da trn vi thnh vin trong
nhm .
Nhng k ni lon dy trng i hc M.
(iu ny c ngha l vi ngi trong bn h dy , nhng khng phi tt c nhng
ngi ni lon u lm cng vic ging dy. Cu ni trn thm ch cn c th hiu l ch
nhng k ni lon mi dy . Cht lng ca mt sinh vin bnh thng tt nghip c
nhn c th thay i rt nhiu ty thuc vo ci g ng v thc t ni dung chng trnh
hc c th l mt trong nhng yu t .)
Lng ha che y c th l khc do u khoc ln mt c nhn nhng tnh cch ca
mt nhm m anh ny tham gia bng cch che giu d kin ch ng vi vi ngi trong
nhm.

Bn bao gi thy tt c cc gim mc u mp hay khng? Ti gi s Johnson c

nui dng tr thnh mt gim mc, anh ny s mp ln.
(C cn i ri thy.)
Bn nn s dng lng ha che y bin nhng v d km vng chc tr nn c l hn.
Nu bn ang n lc gieo s hoi nghi cho mt ngi, bn c th s dng a v l thnh
vin trong mt nhm no ca h bi xu ngi ny. Hy a ra nhng pht biu nghe
hp l vi vi trng hp v ngi nghe lin tng nt phn tt c hay ch, nhng
phn cn thit dn ln anh ny ci nhn xu.
Ti ngh rng chng ta khng nn thu Thomson. Ti thy anh ta l ngi rt thch cu c.
Nhng k v cng ri ngh thng hay cu c, v vy l mt du hiu rt xu.
(Ngi nghe dnh mi nu hiu rng ch nhng k v cng ri ngh v Thomson cng
b mc cu.)

Kt lun chi b tin

Kt lun chi b tin l mt loi ngy bin i tri ti qun mt ti ni g lc u ri.
Ngy bin ny bt u bng cch duy tr mt s iu chc chn ng v kt thc vi mt kt
lun mu thun thng thng vi nhng iu . Nu kt lun khng nht qun vi cc lp
lun c s dng ban u, s c mt l hng m tnh hp l ca l lun chui tt qua .
Con trai, v trn th gian ny khng c g chc chn, chng ta phi da vo kinh nghim
bn thn.
Cha c chc khng?
C ch con trai. Ta chc chn.
Ngy bin ny xy ra khi c s thiu nht qun. Nu kt lun mu thun vi tin , t nht
phi c mt ci sai. C ngha l hoc kt lun sai hoc n c rt ra t nhng thng tin sai.
Kt lun chi b tin lun khng mi m n trong cc tranh lun tn gio. Con ngi
qu quen vi suy ngh rng nhng s sng thing ling l ngoi l vi tt c quy lut, do
h c xu hng dng t tt c khi h l tt c ngoi tr Cha.
Tt c mi th u phi c nguyn nhn. Theo , nguyn nhn ny phi bt ngun t mt
nguyn nhn trc . V khng th truy ngc li mi mi, chng ta bit rng phi c mt
nguyn nhn khng c nguyn nhn bt u qu trnh ny.
(Nhng nu tt c mi th u c nguyn nhn th lm sao c th g gi l mt nguyn
nhn khng c nguyn nhn?)
Ngy bin ny c lch s ng ch v c s dng (d rng khng c xc nh ging
nh trong quyn sch ny) bi nhiu trit gia, trong c Aristotle v Thomas Aquinas. N
c rt nhiu tn gi. Nguyn nhn khng c nguyn nhn c th l nguyn nhn u tin
hay thm ch l ng c u tin. N c th c din t li theo rt nhiu cch khc
nhau nhng lc no cng mang tnh ngy bin.
N lc bin mt s sng thing ling tr thnh ngoi l c chp nhn i vi tuyn b
ban u thng lp li vn hay ph v lp lun, Tt c mi th trong v tr phi c mt
nguyn nhn tn ti bn ngoi bn thn n Toan tnh y r rng l thit lp mt cn
nguyn bn ngoi v tr v do khng cn nguyn nhn gii thch s tn ti ca v tr.
Khng may thay, kiu din t ny phm rt nhiu li.
1. Phin bn mi phc tp hn v hin nhin l khng ng.
2. V tr khng phi trong v tr, n l v tr.
3. Tt c mi th trong v tr chnh l v tr.

Cc gii thch ny cho php chng ta din dch dng m u kia thnh: V tr phi c mt
cn nguyn to ra n tn ti bn ngoi n. Khi c gi nh ny, iu d hiu l chng ta
s tip tc chng minh n.
C rt nhiu phin bn n gin hn c s dng ph bin, khng phin bn no thot
khi s mu thun c bn ca vic cho php cu tr li c u tin tr thnh ngoi l
c tha nhn.
Khng quan trng bn li li bao xa, tt c mi th u phi c mt khi u. Cha l ngi
bt u tt c.
(C l Cha khng bt u t u c.)
Khng g trng tn mi mi. Chc chn phi c mt v Cha bt u n.
(Tt nhin v cha chnh l ngi trng tn mi mi.)
Khi s dng kt lun chi b tin , bn phi nh trong u ba th. u tin, khong cch
gia pht biu u tin v kt lun cng xa th kh nng ngi nghe pht hin ra s mu
thun cng thp. Th hai, chng thng cho php ngi ni a ra nhng pht biu v tt
c mi ngi nhng li khng p dng cho bn thn ngi ni. Th ba, nu kt lun ca
bn v nhng th thng c chp nhn c cc c tnh ngoi l, nhiu kh nng ngy
bin ca bn c th thot thn thnh cng hn.
ng bao gi tin iu mi ngi ni vi bn v thuc c bn quyn; h lc no cng ni
di. V bn bit rng ti tht th khi ni v chuyn ny nn bn cng s bit ti ang ni s
tht khi ti ni vi bn rng du rn ca ti l loi cc k cng hiu
(Cc k cng hiu.)
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Tin mu thun
D l lun c vng n u, bn khng th tin vo mt lp lun nu n c xy dng trn
nn tng sai. Mt lp lun hp l i hi phi c nhng tin ng cng nh phng php
l lun c cn c. Vn ca cc tin mu thun l tt c chng khng th u ng. Nu
mt tin ng th ci kia phi sai v ngc li. Ni cch khc, chng ta c th chc rng t
nht mt trong s tin phi sai v do khng th cho ra mt lp lun hp l.
Tt c mi th u c th cht nhng Cha th bt t, do Cha khng phi l tt c mi
th.
(y c v l mt lp lun chng li thuyt phim thn nhng thc t n l mt lp lun
chng li l l thng thng. V cc tin mu thun nhau, mt trong s chng phi sai.
iu ny khin kt lun khng ng tin cy.)
Ngy bin ny th v v n cho php bn s dng phng php l lun c cn c. N thng
khin nhng ngi phi l lun sng st khi bit rng vi cc tin thiu nht qun, bt k
kt lun no, d thiu lin quan n u, cng c th c rt ra mt cch c cn c. Tuy
nhin, cc nh l lun hc khng s dng t cn c hm hp l. Nu tn ti trong
nhng tin sai nh trong tnh hung mu thun tin , lc d l lun c cn c n
mc no, lp lun cng khng hp l.
Ngy bin ny cho php chng ta chng minh rng mt trng c lm t ph mai xanh.
Bng chng kh phc tp nhng rt hi hc:
Chng ta c hai tin , sa mu trng v sa khng phi mu trng. Nu sa mu trng
ng, th pht biu Hoc l sa mu trng hoc mt trng c lm t ph mai xanh l
ng. (y l pht biu ng.) V chng ta cng bit rng sa khng phi mu trng, v hai
phi ng, tc l Mt trng c lm t ph mai xanh.
L lun trn khng h sai. Sai lm trong tin mu thun c th c dng to lp bt
c th g, k c mt ci v tinh bc mi.
Rt kh dng ngy bin tin mu thun trong nhng tranh ci hng ngy v ngi i
thoi thng s nhn ra chnh bn ang mu thun. Tuy nhin, ci bn c th lm l s
dng nhng mu thun thng c chp nhn trong cch ni m h v tin n ph
chng trong lp v l lun cht ch.
Anh ta thc s l mt ngi chuyn nghip nhng i khi hi nghip d.
(Nghe c v chp nhn c, nhng hy nh rng t kiu lp lun ny, bn c th chng
minh mt trng c lm t ph mai xanh.)

Ngy bin k giu (Crumenam,

argumentum ad)
Ngy bin k giu gi nh rng tin bc l thc o ca cng bng v rng nhng ngi c
tin nhiu kh nng ng. Nu bn ng, ti sao bn khng giu? l hnh thi ph bin
nht nhng n c din dch y cht th thnh nim tin rng s tht chnh l chin li
phm ca bn.
C rt nhiu nhnh Thin Cha Gio quy nhng thnh cng trn th gian v s ph h thn
thnh; v rt nhiu th ch trao c quyn cho nhng ngi giu v c ca ci.
Ti rng nhng ngi kim ra hn 100.000 Bng mt nm thng c xu hng ng
tnh vi ti.
(C th ng. Anh ny c th ni thm rng nhng ngi thun tay phi thng bt ng
vi anh ta, rng ngi cao hn 1m80 ng v ngi mt nu khng ng cng khng
bt ng. Nhng iu kiu ny cng c l nh tin bc vy.)
Ngy bin trong php Ngy bin k giu tt nhin khng lin quan n s giu c. Kim
c nhiu tin l mt vic lnh mnh v ng n. Chuyn c l cng rt lnh mnh v
ng n; v vy, ch cn mt cch ni nc i khng r rng l c th ni hai yu t ny
li.
Ngy bin k giu gi ln cm gic m h rng Cha khng cho php nhng ngi c c v
sai tri c c nhng iu tt p trong cuc i. Chng ta bit rng tin khng phi l tt
c, nhng su thm trong chng ta nghi ng rng tin l 90 trn 100 th, rng tin s gip
chng ta mua 9 trn 10 th cn li v thm ch khin th duy nht cn li khng mua c
cng khng khin ta thy kh chu.
Chc hn ngi c th kim c 60 triu Bng mt nm bng cch thu m bn bi ht
khng th lc no cng sai ng khng?
(C th ch.)
Loi bia t nht th gii
(Nhng n khng khin chng ta say hn loi bia r tin nht.)
C nhng tnh hung gii hn v mang tnh nhn to trong tin c dng lm thc o
ca l phi.
Khch hng lun ng.
(Bi v khch hng c tin. iu ny ng M; nhng Anh, s thun tin cho ngi ch
ca hng thng quan trng nht v thc t ny cng lun ng c hay Php.)

Khi ni v tin thng, tin bc hin din nh l cng l.

Anh ti x, cho ti n sn bay lc 10 gi.
Chic taxi ny khng c cnh tha ngi.
y l 20 Bng nu anh c th n kp gi.
Ngi chun b cho chuyn bay i.
Bn ti mun bit M B Con u ti qua.
Bn anh l ai?
Hnh ca anh ta y. [vy t tin]
Anh c th ni vi Ngi Edward Elgar rng M B Con bar Molly ti qua.
Mt phin bn ca ngy bin k giu gip cuc Cch mng Cng nghip thnh cng.
Nim tin v vic c tnh cn kim, kin tr v lm vic chm ch s c tng thng bi
s giu c c dn dt mt cch t nhin n phin bn o nghch ca suy ngh ny, rng
ca ci trn th gii l tiu chun ca o c. Mt x hi trong con ngi cn lm ra
tin c knh trng nhiu kh nng dn n nn kinh t pht trin.
Ngy bin ny c s dng tt nht cho nhng trng hp m c nhn bn c th chc
rng tin khng ch c ting ni m cn gi th ch ng c quyn trong cuc hi thoi.
Ti ni chng ta lm theo cch ny v ti s hu 60% c phiu ca cng ty.
[ip khc] Anh ng J.G !
Phin bn ny ch khc v cp so vi phin bn tr em hay dng:
T ni y l mt bn thng v y l tri banh ca t.

Ngy bin sai nguyn nhn (Cum hoc ergo

propter hoc)
Ngy bin sai nguyn nhn gi nh rng cc s kin xy ra cng nhau c mi lin kt
nguyn nhn v chi b kh nng c s trng hp hay do s vn hnh ca nhn t bn
ngoi tc ng ring l ti tng s kin.
Mt du khch gp mt nng dn Ty Ban Nha v v anh ny trn mt chuyn tu la. H
cha bao gi thy chui, do anh ny cho mi ngi mt qu. Khi ngi nng dn n mt
t, con tu i qua mt hm chui. ng n n, Carmen,anh nng dn la ln, Chng khin
em b m y.
Cng ging nh Ngy bin nhn qu (post hoc), trong hai s kin lin kt vi nhau v
chng xy ra lin tip, Ngy bin sai nguyn nhn kt ni cc s kin v chng din ra cng
mt lc. N l ngy bin v s dng gi thuyt khng xc ng rng mt s kin khng th
xy ra nu thiu s kin kia.
Nhng iu nh vy lc no cng xy ra. Rt him c chuyn mt ngy khng c ma,
khng c giy tnh tin in, khng c chng trnh th thao ci nga vt chng ngi
vt trn truyn hnh hay khng c t Guardian. Thc t ny gi m s lin kt nhng iu
khng d chu vi cc s kin xy ra cng lc, v kt lun rng theo cch no chng lin
kt vi nhau. Trong x hi nguyn thy, nhng gi nh nh vy thng c a ra, v
mt trong nhng nhim v ca thy ph thy l chn lc hnh ng no lin kt vi h qu
no. Trong x hi ca chng ta, than i, cuc sng li cng phc tp hn.
Ngnh xc sut thng k cung cp mt mi trng sng t nhin khng th b pht hin cho
Ngy bin sai nguyn nhn. Thc t, c mt nhnh xc sut thng k hc gi l phn tch hi
quy hon ton dng o lng tn sut v phm vi ca nhng hin tng xy ra ng
thi v tnh ton xc sut v mc lin kt gia chng. H s tng quan c to ra vi
con s phn trm km theo cho thy kh nng c s tng quan xy ra. Nhng chuyn gia
thng k thng cung cp cho chng ta cc mi quan h vi 95% hay 99% xc sut cho
thy rng khng phi ch tn ti s ngu nhin.
Mt chuyn gia thng k nhn vo nhng con s th hin kt qu ca hc sinh kinh ngc
nhn ra rng trong nhm c tui t 7 n 12, s kho lo trong ch vit tay ph hp vi
c giy. ng ny kim tra cc con s hng trm tr em nhng kt qu qu r rng.
Nhng hc sinh vit ch r rng c bn chn to, 99% xc sut iu ny ng cho thy y
khng phi l trng hp ngu nhin.
(Sau mt gio vin ni vi ng ny rng l v nhng a tr ln hn c xu hng vit
chn chu hn. Ln hn th chng li thng c bn chn to hn.)
Nhng ngnh hc o lng con ngi nhiu nht l kinh t hc v x hi hc nhn ra rng
Ngy bin sai nguyn nhn ri rc ty nghi trong lnh a ca mnh. Nguyn nhn ca hin

tng ny l chng ta khng thc s bit ci g l ng c khin con ngi hnh ng, do
chng ta nhn vo cc d kin hnh ng ca h v c gng lin kt cc hnh ng vi
nhng s kin khc. Ngy bin sai nguyn nhn pht trin t ht mm ca s hiu bit
chnh cng.
Cc k bu c khin ngi ta tiu tin. Cc con s r rng. S tin chi lc no cng tng
trong nm bu c.
(Liu c th do cc chnh ph mun ti c c gi thu sut mc thp trong nhng
nm bu c, do ngi dn tiu xi nhiu hn chng?)
Ngy bin sai nguyn nhn c s dng tinh t nht khi i km vi hng lot nhng thng
k h tr. Cc thnh gi v kinh ngc trc nhng con s s kh lng a ra c lp lun
no chng li bn. Thm ch h cn c khuynh hng chp nhn mi lin h bn a ra
hn nu bn nu c ngun ca nhng con s trong cc ngnh khoa hc x hi. iu ny
qu d. Khng c g v l n ni nhng ngi ny khng th chng minh. N gip bn tr
nn chn lc hn khi s dng thng tin.
S hu sng l nguyn nhn chnh ca ti phm hnh s. S thnh hnh ca sng ng ti M
trng khp vi t l phm ti hnh s cao. Khi bo lc ang cn nm trong suy ngh th sng
ng nm y xung quanh.
(Tuyt vi; nhng ng qun nhc n Thy S, ni hu nh nh no cng c sng nh
mt phn ca chng trnh hun luyn qun s. Thy S c t l ti phm hnh s rt thp
v nhng khu sng hu nh cha bao gi c s dng.)
Mt nh lp php M gn y nhn ra rng t l phm ti cao c tng quan vi s lng t
nhn cao, v xut rng nn tha bng cc t nhn h t l phm ti xung.
s dng ngy bin ny di dng bn tin, ch cn n gin t nhng bi bo k nhau.
Nghin cu cc trang mt ngoi xem ngy bin ny c to thnh ra sao.
NH VN MARK TWAIN N THNH PH CP VNG ASCOT B NH CP

Ch bai cc la chn khc

Trong nhng trng hp khi c mt nhm la chn c nh c bit trc, thit lp s u
vit ca mt la chn bng cch ch ra tt c cc la chn kia u thua km l mt cch lm
hp l. Tuy nhin, trong nhng trng hp khi cc la chn khng c nh hay cha c
bit trc, v trong trng hp cn tm ra la chn tuyt i ch khng phi tt hn, s l
ngy bin nu ta lp lun bng cch h thp nhng la chn khc. Ngy bin ny gi l ch
bai cc la chn khc.
L thuyt ca Hawkins phi c cu tr li ng. Tt c nhng la chn khc c chng
minh sai mt cch v vng.
(V l thuyt ca Hawkins cng c th c chng minh l sai vo ngy mai.)
Thm ch khi ch c hai la chn, chng ta cng khng th ch ra mt la chn tt v ci kia
khng tt. C th c hai u sai. Nguyn tc ny cng p dng cho nhng nhm ln hn.
Chelsea thc s l mt i bng ln. Hy nhn Liverpool v Manchester United xem, c hai
u v dng.
(Nhng i cha c xem xt y c th phi c tnh n. Thm ch nu c Liverpool
v Manchester United u d cng khng chng minh rng Chelsea hay. C th l tt
c cc i bng u thi u ti t.)
Ngy bin ny xut hin v khi lc b la chn b ch bai, chng ta loi tr mt t liu
c th lin quan n quyt nh. Bn cnh , bng cch a ra mt t liu h thp nhng
t liu khc trong nhng trng hp ch cn mt nh gi n gin, chng ta a vo
mt lp lun khng lin quan.
Ch bai cc la chn khc l mt ngy bin a dng ca nhng ngi mang tnh b ng.
Khc khoi nng cao lng x, quc gia, i nhm, nh th, cng vic, sc tc hay tng lp
ca mnh, ngi ta ngh rng mnh c th lm iu bng cch h thp nhng ngi khc.
Rupert Brooke s dng ngy bin ny to ra hiu ng hi hc trong bi th ni ting
ca mnh, The Old Vicarage Grantchester (tm dch: Ta nh cha s c, Grandchester .)
Bn cnh nhng li ca tng Grantchester l nhng nhn xt tri ngc v cc ngi lng
khc trong vng. ng k:
Cambridge ngi ta t khi ci,
Trong thnh ph, ngi dn ln mp v y mu mo
Nhng ngi n ng khe mnh phi chy hng trm dm
Khi mt ngi t Cherry Hinton ci
Nhng ngi n ng khe mnh ti nht i v bn cht v mnh

Cn hn l gi h n St Ives.
Trong cc cuc tranh c Anh, kiu nng cao bn thn bng cch moi mc i th l mt
hnh vi xu; thay vo , ng c vin ngi i din tranh c ca mnh lm chuyn
ny. M khng c hn ch no nh vy:
Bn c quyn la chn: mt k hip dm b kt n, mt k ngoi tnh, mt tay suy i
tnh dc, mt k bin th cng qu v ti.
(ng c vin M c xu hng l ngi nhp c nhiu hn; y c th l li gii thch cho
thc t trn.)
Ngy bin ny s cho bn hng gi ng h vi nhng nim vui v ti (v mt s ng k
nhng nim vui ti li) trong n lc gim s la chn xung ch cn ci bn ang xut.
Chng ta thng c kiu quan st kp, theo chng ta t nhn ra ci ng nhng li c con
mt chim ng khi tm kim nhng li sai. Nhng vi bn y l mt c hi. Khi bn chn ra
vi la chn v phi by s khng hon ho ca chng, ngi nghe s hng nh mt tm
kim li sai ra khi xut ca bn. H s cho rng bn s khng h thp nhng th khc
nh th chng thp km, ngu xun, sai tri v ti li nu nhng tng ca bn khng tt
hn. H sai lm.
Khng c thit k ta nh mi no p ng c hon ton, nhng hy nhn vo nhng la
chn khc m xem: mt m hnh hp dim bng knh, ph tt c cc ng ng ra ngoi hay
mt khi b tng c qui d.
(Trong khi bn chp thun mt thit k m nc b r r, ngi lp b tc phi vo u khch
hng v bn cn b ra mt khon tin ln bo tr ta nh. Nhng h s khng thy
nhng iu khi tp trung vo cc la chn ti t kia.)

Ngy bin rt lui nh ngha

Mt ngy bin rt lui nh ngha din ra khi ai thay i ngha ca t i ph vi s
phn bc chng li cch din t ban u. Bng cch thay i ng ngha, ngi ny bin n
thnh mt pht biu khc.
Anh ta cha bao gi ra nc ngoi.
Thc t th anh ta tng n Boulogne.
Bn khng th gi i Boulogne l ra nc ngoi c.
(Vy th ci gi l g? Th cn vic ngi trn mt chic gh di Blackpool th sao?)
Ngn t c s dng theo ng ngha thng thng. Nu chng ta c php i ph vi
nhng phn bc bng cch tuyn b rng ngn t mang ng ngha hon ton bt thng,
cuc m lun da trn l phi kia s v vn ra.
Ngy bin theo li rt lui nh ngha da vo s tro i kn o mt khi nim bng mt
khi nim khc di lp v bc l gii ng ngha thc s ca ngn t. Gi tr minh chng
ca mt ng ngha c th khng ng vi k th vai. (Tha anh cnh st, khi ti ni ti
khng ung ru, ti l ti khng ung nhiu hn lng ru bia trong mt bui ti x
giao thng thng.)
Ngy bin rt lui nh ngha cho php nhng ngi b nh bi trong tranh lun gi th
din bng cch tuyn b rng anh ny ang ch a ra mt ci nhn hon ton khc bit. N
cng cho php mt ngoi l kh d b loi tr thng qua mt ct ngha mang nhiu tnh gii
hn hn.
Anh khng c cht kinh nghim i u vi khng b.
Ti tng l c vn chng khng b cho chnh ph Malaysia v Singapore, v ti hc
bn nm ti Hc vin chng khng b M.
ti l anh khng c kinh nghim i u vi khng b ti Anh.
(Anh ny nn dng mt t nc nh Armenia cho an ton hn.)
Khi ti ni chng ta b thng tr bi nhng tn bo cha, vn d ti ni v nhng k thu
thu v nh cm quyn ch khng phi ni v c vua.
Ngy bin rt lui nh ngha l s cu vin yu thch ca cc trit gia. Nhng nh ngha h
a ra v o c, ci ng v thm ch v bn thn ngha c thit lp nh nhng
cnh ca xoay cho cc ng s ca mnh nm bng vo. Khi thnh thong nhng cc gn
trong mn cricket b nm vng t tung, thay v ng hong quay tr li lu ch lt tip

theo, trit gia ny nhiu kh nng dng li nhng cc gn mt im hi khc mt cht v

ch ra rng tri banh s khng cn trng nhng cc gn ny v tr .
on vn ca Lewis Carroll tng kt ngy bin ny:
y l vinh quang cho ngi.
Ti khng hiu anh l g khi ni vinh quang, Alice ni.
Humpty Dumpty ci khinh khnh. Tt nhin ngi s khng bit cho n khi ta ni cho
ngi nghe. ta l C mt lp lun h gc p mt ginh cho ngi!
Nhng vinh quang u c ngha l mt lp lun h gc p mt, Alice phn i.
Khi ta dng mt t, Humpty Dumpty ni bng ging y khinh mit, n ch c ngha
ng vi ci ta chn khng hn khng km.
Cc b trng ti chnh Anh cng khng thua km. H c rt nhiu con s t B Ti chnh,
n v m nhim v duy nht l ti nh ngha nhng t ng nh pht trin, u t, chi
tiu, v chu k kinh doanh.
Khi bn dn dt nhng lp lun ca mnh vo mt ngy bin rt lui nh ngha ng lc, nn
tuyn b ng ngha cho nhng t ng t hp l nht. Nn c cn c no ng sau cch
dng. Mt trong nhng cch hay l s dng vn t k thut d rng bn bt u bng cch
ni thng thng.
Tt nhin, ti s dng t k vng theo cch ca cc chuyn gia thng k, l nhn xc
sut ca li tc thu hi vi kch thc mu thng k. Ti khng c s dng t theo
ngha chng ta mong ch iu g xy ra.
(C l l tr khi ni v vic mong ch mt ch c ang qun qui trn chic li cu.)
Mt cng c hu ch thit lp tng la cho mt ngy bin rt lui nh ngha l phng
nh rng mi ngi u hiu ng ngha th hai ca bn v ch c ngi ph bnh kia v qu
cu k mi khng thy iu :
Ai cng bit rng khi chng ta ni v chuyn tu la ng gi, chng ta s dng nh ngha
ng st trong phm v mi pht ca thi gian biu.
(D sao th by gi h cng lm vy.)

Ph nh tin kin
Vi php Khng nh hu thc, ngy bin Ph nh tin kin c hiu qu vi ngi khng
thc s quan tm no mnh s xem xt li hay tip tc. N khng tha nhn kh nng rng
nhng s kin khc nhau c th to ra nhng kt qu nh nhau.
Nu ti n qu nhiu, ti s b bnh. V ti cha n nhiu, ti s khng b bnh.
(Th nc c chai whisky, lm chy mu tay bng ci inh r v ngi ngoi c m trong b
t xem sao.)
Tt nhin, im mu cht y l nhng s kin khc cng c th to ra kt qu tng t,
thm ch nu s kin c nhc ti khng xy ra. Vi cc cu trc nuth, khng nh
tin kin (phn nu) v ph nh hu thc (phn th) khng vn g. Ci mang tnh
ngy bin l khng nh hu thc hoc ph nh tin kin.
Nu anh ta chm, anh ta s thua.
V anh ta khng chm, anh ta s khng thua.
(Nhng anh ta c th l mt g ngu xun th sao?)
Bn c th khng nh tin kin: Anh ta chm; anh ta s thua. Bn c th ph nh hu
thc: Anh ta khng thua, do anh ta khng th chm c. Kiu lp lun u tin c
gi l Khng nh Lun, kiu th hai gi l Nghch on Lun v c hai u l nhng
phng php lp lun c cn c. Chnh hai kiu lp lun ngc li vi hai dng lp lun
trn mi l ngy bin, thm ch d chng kh ging vi cc dng lp lun c cn c.
Ph nh tin kin l mt ngy bin v n ch quy mt nguyn nhn cho mt s kin trong
khi c th c rt nhiu nguyn nhn. N chi b nhng kh nng khc c th xy ra.
Ngy bin ny thng xut hin khi t k hoch. N to ra nim tin rng nu nhng th
mang li cc h qu tai hi c loi tr th mt kt qu va c th n:
Nu ti ht thuc, ung ru hay quan h tnh dc th cuc sng ca ti s ngn li. Ti s
b x g, ru, ph n v sng thm mt trm nm na.
(Khng. Mt trm nm na ch l cm gic m thi.)
Ngy bin ny cng xut hin vi cng tng t phm vi quc t. Cc quc gia c th
tnh ton nhng ng thi mang li h qu khng nh trong kh nng nhn thc ca
mnh. Ci h khng th lm c l bo v bn thn mnh trc nhng hu qu cn t hi
hn bng cch ch n thun l trnh n nhng ng thi trn.
Nu chng ta c qun i mnh, cc quc gia khc v s iu c th tn cng chng ta. Do
, bng cch gii tr qun b, chng ta s loi tr ri ro .

(Cng c th, nhng cc quc gia kia cng c th tn cng v bn khng c kh nng tr
a.)
Bn c th s dng kho lo ngy bin ph nh tin kin h tr cho hon cnh hin ti
ca mnh. N l loi ngy bin va phi v hu ht nhng thay i chng ta to ra khng th
ngn nga tt c c qu trn th gii. Bng cch ch ra kh nng ci cht v thu m l kt
qu ca nhng hnh ng theo d kin, bn c th d d ngi nghe bc b nhng hnh
ng ny. Khng nn s tht rng d g i na, ci cht v thu m s xy ra nh hng
n thnh cng ca bn.

Th tiu ngoi l (Dicto simpliciter)

Ngy bin Th tiu ngoi l l k thut khi qut ha, n chnh l vic p dng mt nguyn
tc bao qut vo mt tnh hung c th m nhng c trng ca tnh hung khin n tr
thnh mt ngoi l. Khng khng rng s khi qut ha phi c p dng cho tt c cc
trng hp bt chp nhng khc bit ca cc c nhn chnh l phm vo ngy bin Th tiu
ngoi l.
Anh l cng nhn lm vic bn tu v hip hi anh tham gia c 120.000 phiu bu ng h
gii php . Tt nhin, anh cng s b phiu cho n.
(Cc anh em , chng ta ng thun v b phiu theo s ng.)
Rt nhiu pht biu tng qut ca chng ta khng mang tnh ph qut. Theo hiu bit y
, chng ta phi cn nhc nhng trng hp c cc c trng ngu nhin khin chng tr
thnh nhng ngoi l. Chng ta c khuynh hng nhn xt rng c nhiu th khin con
ngi khe mnh v bit rng y khng mun bao qut tt c mi ngi. Chng ta
a ra nhng khi qut ha tng t v thc n ngay c khi chng ta nhn ra vi ngi b
d ng vi nhiu loi thc n.
Khi khng khng xem mt tuyn b khi qut mang tnh ph qut ngha l khng c ngoi l
no, chng ta phm vo ngy bin Th tiu ngoi l. Ngy bin ny xut hin v chng ta
s dng thng tin ca c nhm ln, trong khi thng tin ny cha c chp nhn hay thit
lp. Do , chng ta mang vo nhm nhng t liu bn ngoi m khng xc minh nhng t
liu ny.
Ai cng ngh rng cc thanh thiu nin n mc ng ngo l ti phm. V cu tr n mc ng
ngo ny cha vi phm g, cu ta khng cn tui thanh thiu nin na.
(Hay ch n gin v lc cu tr ny c ngh hc nn n mc ng ngo.)
Ngy bin Th tiu ngoi l xut hin bt c khi no cc c nhn b buc phi thch nghi vi
m hnh chung ca nhm. Nu h b i x theo cch ca nhng nhm hn ch nh nhm
thanh thiu nin, nhm ngi Php hay nhm nhng ngi bn hng lu ng, v b
cho l mang cc c tnh ca nhm, h s khng c c hi th hin nhng c tnh c nhn
ca mnh. C nhng l tng chnh tr c gng i x vi mi ngi theo cch ny, i x
vi h ch nh nhng thnh vin ca cc nhm ph trong x hi v cho php h i din
thng qua mt nhm m thc t c th khng c chung gi tr.
Xem no, anh l y t ca dn. i din ca anh b phiu cho hnh ng ny v h bit
rng n c ch cho ngi dn. V th n chc chn phi tt cho anh.
(Anh ny ch mng tng ra c nhng phn tin cng b mt i.)

Khi ni v nhng ngi m chng ta bit rt t, chng ta thng s dng ngy bin th tiu
ngoi l vi n lc gn ln h nhng c tnh ca cc nhm m h thuc v. Ch vi thng
tin mt ngi hng xm lch s vi bn v li chic xe ngon lnh hn, chng ta c gng suy
lun rng anh ny phi l gio Thin Cha Gio hay mt cu th chi bng qun. Trong
thc t, gi nh ca chng ta v nhng c tnh l thuc c th ng; sai lm y l gi
nh rng n phi ng: Tt c chng ta u bit rng tr em nh con hn cc bc cha m.
Gi ti 50 tui v cha ti 80, ti nhn ra mnh cao hn ng mt cht. C th ng khng phi
cha ti.
Ngy bin th tiu ngoi l c th c s dng p mi ngi vo nhng hnh mu rp
khun. V h thuc nhm ngi Php, v cng ba l v nhng k s, h chc chn phi l
nhng ngi tnh tuyt vi, n tnh v chn vng king. Bn phi chng li nhng s tht
hin nhin c cng nhn rng ri ny a ra nhng trng hp c nhn, nu khng
chng s b ph nh.
Bn nn theo cch ca cc v ph huynh, s dng ngy bin th tiu ngoi l d d a
tr lm ci bn mun thay v ci chng mun:
Rau bina tt cho s pht trin ca tr con. Con n ht i.
(Nhng hy cn thn vi cu trc Tt c tr em ngoan u lm nhng vic nh th ny.
Con ci ca bn c th s ra khi nhm tr em tt kia v nhn nhn bn thn chng l mt
tr em h.)

Ngy bin phn ha

Con ma sng ca ngy bin tng th chnh l ngy bin phn ha. Khi chng ta quy cho
nhng c nhn trong nhm c tnh no ch ng vi tng th nhm, chng ta ri vo
ngy bin phn ha:
Nhng ngi ni ting x Wales ang bin mt. Dafydd Williams l mt ngi ni ting x
Wales, do Dafydd Williams s bin mt.
(Khng hn vy. Ch c mt nhm ngi ni ting x Wales ang bin mt, ch khng phi
tt c cc c nhn trong bin mt.)
Chng ta phm phi ngy bin ny v sa s dng cc tnh t m t tng th vo nhng c
nhn to thnh tng th :
Ngi Iceland l quc gia lu i nht trn th gii. iu ny c ngha l Bjork phi gi hn
nhng ngi sao nhc pop khc.
(V trc khi bn n nh c ny, hy nh rng nhng ngi Iceland sng xung quanh bn
nng v ni la ang hot ng.)
Cng nh ngy bin tng th, ngun gc sai lm trong ngy bin phn ha l s ti ngha
ca cc danh t tp hp. C hai loi ngy bin ny u l hnh thc ngy bin li ni lp l
m trong nhng ng ngha khc nhau ca mt danh t lm o ln tnh c cn c trong
lp lun. Ch c cn c khi cng mt ng ngha c s dng trong sut lp lun. (Cc sch
Phc m c bn li dy. Li dy ca thnh St. Mark l mt cun Phc m, do c bn li
dy ca thnh St. Mark.)
Ngy bin phn ha thng c s dng mt cch di la mang li cho mt c nhn
nhng uy tn thc ra thuc v nhm ca ngi ny.
Ngi Php chi mn bng bu dc rt gii; Marcel l mt ngi Php; hin nhin anh ta
phi chi gii mn bng bu dc.
(Nhng v ngi Php sn xut ra rt nhiu sa t bo, Marcel chc hn phi c nhng kh
nng rt qui d.)
California l mt bang giu c, do nu anh ta n t bang ny, anh ta chc chn phi c
cht t ti sn.
Chng ta thng phm phi ngy bin ny mt cch khng c , quy c tnh cho con ngi
theo xut x ca h. Hnh ng ny c th tch cc: Ging dy ti i hc Edinburgh tht
tuyt vi; Johnson dy , do anh ta chc chn phi l hng u, hoc tiu cc: Thy S
l mt quc gia rt th ng, do ti khng ngh rng chng ta c th k vng qu nhiu
s ch ng t nhng v gim c Thy S.

Mt phin bn c tnh gii tr ca ngy bin ny c gi l ngy bin phn ha phc, v

gi nh rng nhng nhm con ca tng th c cng cc c tnh nh nhm m. Trong
phin bn ny, chng ta gp mt cp i Anh bnh thng vi 2,2 a tr ca h, i b cng
0,7 con mo vi 0,25 con ch. H c 1,15 chic xe, lm cch no h c th b va 0,33
nh xe.
Trong th gii ca ngy bin phn ha phc, mt cp i vi hai a tr ang khc khoi lo
lng v h bit rng mi a tr th ba ra i s l ngi Trung Quc. Trong th gii thc,
tt nhin, chnh nhng nhm con khc nhau mi to thnh cc con s chung cho nhm tng
th. (Phi cng thc tp thng mt mng, do ti tng tng rng Trung y Khng
qun Robinson khng sm th mun s mt mng.)
Ngy bin phn ha c th c s dng ban tng nhng cng trng khng kim m c
cho bn thn bn khi bn l thnh vin ca nhng nhm nhn c s khen thng:
ti gii quyt vn ny. Ngi Anh chng ti c kinh nghim lu i trong vic gii
quyt tranh chp hn bt k ai trn th gii.
(Hu ht nhng kinh nghim ny c t khi bt c ai trong chng ta sinh ra i.)
N cng c th c s dng chn vi i th trong nhng li d bu bng cch tng t
ch ra rng i th kia thuc cc nhm khng c v th cao.
i th ca ti n t Glasgow, mt thnh ph khng ni ting lm v tr thng minh.
(Nu iu ny ng, nhiu kh nng bi v nhng ngi thng minh, nh i th ca bn,
ri b n.)
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Ngy bin cm tnh

S l mt th gii rt xa l nu khng ai trong chng ta b nh hng bi cm xc. Tuy
nhin, s nh hng ny vt qua bin gii i vo lnh th ca ngy bin l lun khi
chng tr thnh cch thc quyt nh tnh hp l ca mt lp lun. Khng nn nhng
cm xc nh hng n hnh vi nh hng n kh nng phn xt d kin ca chng ta.
Trong khi vic t ra thng hi mt ti nhn c th c chp nhn, chc chn khng ng
nu s thng hi nh hng n phn quyt liu ngi ny c phm ti hay khng.
Tha nhn vic l tr v cm xc c nhng phm vi nh hng khc nhau cng c mm nh
thuyt phn ha linh hn ca Plato. David Hume tng tuyn b rt sc tch rng am m
thc y chng ta hnh ng, trong khi l tr nh ra phng hng cho hnh ng . Ni
cch khc, cm xc thc y chng ta lm mi th nhng l tr cho php chng ta tnh ton
ci mnh lm.
D phm vi c ng ca cm xc v l tr tch bch nhau nhng nhng nh ngy bin v k
bp bm t lu bit cch khin cm xc xm chim lnh th ca l tr. Khi c qut roi,
cm xc c th nh mt con nga phi nc i d dng vt qua h ngn gia lnh th ca
chng vi l tr. S lng ngy bin cm tnh cng nhiu bng s cm xc c th c gi
ln.
Ngoi nhng cm xc quan trng hay ph bin nghin cu ring, c mt danh sch
hn hp loi cm xc c b sung bng ting Latin, c th c dng lc ny hay lc
khc dn dt l tr lc ra khi hng i d nh ban u. Ngi thy th bt cn c th b
m mn trc ting gi y quyn r ca ngy bin ku gi s s hi (argumentum ad
metum), lng k (ad invidiam), s ghen ght (ad odium), m tn (ad superstitionem) v
lng kiu hnh (ad superbiam). Thm ch cn nhiu cm xc khc xi gic s u i ca
chng ta cho khong thi gian yn tnh vi ngy bin ku gi s cn bng (ad modum), v
ngy bin tuyn b thng thng rng cm xc l yu t dn dt tt hn l tr (sentimens
superior). Tr khi chng ta phng ng thnh cng mt cch tinh t trc sc ht ca nhng
cm xc ny, chng khc no cc thy th ca Odysseus bt tai li trc li mi gi y cm
d ca nhng nng tin c, cn khng rt kh khng b nh hng. Ting gi cha
ng tnh hiu qu bn vng ca nhng ngy bin.
Nhng ai vn phn i gii tr v kh ht nhn nn nghin cu thm v nh hng ca mt
v n l nhit ht nhn. V n c th t chy nhn cu v lm bc hi da tht ngi t
khong cch rt xa.
(Ngy bin ku gi s s hi ny c th b cng iu ha bng cc bc nh, b phim v
nhng m phng chy n, cng nh bt c th g khc c th lm thnh gi mt tp trung
khi vic t cu hi liu gii tr v kh ht nhn s lm gia tng hay gim bt nguy c ca
v n ni trn.)
Robinson khng th no gii quyt vn ny c. Nu th th anh ta gii hn c chng ta
ri.

(ng. k khng thay i kt qu d rng mt ngy bin k ng lc c th thuyt

phc mi ngi khng tin vo iu ny.)
B quyt s dng loi ngy bin ny rt n gin. Hy chu kh khm ph tnh kh ca
ngi nghe v s dng ngn ng c toan tnh trc khuy ng cm xc ca h. Khi
bn sing nng xy dng ngn ng bng nhng miu t sinh ng, hy em n vo
vn ang tho lun. Rt t ngi c th dp tt nhng miu t ny ngay; a phn mi
ngi s cho php chng xm nhp vo khu vc tho lun thng thng ch dnh cho
nhng nh gi l tr. Ku gi s s hi, lng k, ghen ght, kiu hnh hay m tn khng
khc g nhau. Thc t, bn c th s dng lun phin chng. Lng kiu hnh chng tc, ng
cp hay quc gia c th c ku gi, thm ch ngay c khi s k ngi khc c
thit lp c l n mc ca ngy bin ghen ght.
Ngy bin cn bng (argumentum ad modum) xng ng c c bit nhc ti v n gi
ln mong mun tim tin lun trong ngi i thoi. Mt ngi d b cng kch nht khi h
ang c tr nn c l. H co bng l tr vi cm gic v cuc sng thanh bnh vi suy ngh
rng ci g c chp thun theo cch ng nhiu kh nng s ng hn. Ging vi ngy
bin tnh kh (argumentum ad temperantiam), ku gi a ra gii php cn bng gia hai
thi cc, ngy bin cn bng nhc nh rng hu ht nhng chm ngn c xa khuyn co
s hi ha trong tt c mi vic. Bn nn lun tinh t trong cch thc dn d nh thnh
gi khi l tr:
Hy suy ngh hp l v vn ny.
(Mt li ku gi mnh m cho cuc sng thanh bnh.)
Ngy bin cm xc (sentimens) l mt ngy bin thng minh. Tuyn b ngu ngc ca n
rng cm xc dn dt tt hn c kh nng cm d nhng thnh gi thng minh nht. Ngi
thng minh thng s b nhn nhn nh k lnh lng v h s dng qu nhiu l tr. H
khng mun mnh trng c v thiu tnh cm v do s tr thnh nhng con mi ngon
lnh khi ni vi h rng h cng nhy cm, c lng thng yu v trc n nh ci con ngi
chn ngt ngi k bn. Tuyn b ny cho php h la di rng mnh c n nhn theo
np thng thng ch khng phi theo mt cch bit lp. H vui lng t b l tr ca mnh
nh ci gi phi tr cho chic v vo th gii loi ngi.
Mt c nhn c th b gi by bi ngy bin cm xc v ri khi gc nhn suy tnh cn trng
ca mnh sau khi c cam oan rng ngi ny cng quan tm n nhn loi nhiu nh
nhng ngi khc. S phn bc kh c th c xem l mt phn ng tch cc. Mt m
ng cng d b dt mi bi cm xc hn. Him khi ti thy mt cuc hp quc t no
khng ng dy tung h mt g kh gi nua ngi thc gic h hy t b l tr v tp
trung vo vic thng yu ln nhau.
Hu ht cc vn trn th gii bt ngun t vic con ngi c gng suy ngh gii quyt
vn thay v phn ng t nhin bng s nng m v nhn vn. Chng ta nn pht l s
tht v nhng tay c ti Th gii th Ba v gi bn tay ra vi nhng tnh cm yu
thng ong y trong tim

(Gin chi .)

Ngy bin li ni lp l
Li ni lp l c ngha l s dng t ng mt cch ti ngha. Hnh ng ny thng c
thc hin vi toan tnh la di, thm ch n c th la di c ngi phm ngy bin. Ngy
bin li ni lp l xy ra khi ngn t c s dng vi nhiu hn mt ngha, thm ch d
rng l lun hp l yu cu cn phi gi nguyn ng ngha sut c qu trnh.
Hnh phc l kt thc ca cuc sng;
Kt thc cuc sng l ci cht;
Do hnh phc l cht.
(Hnh thi lp lun ny c cn c, tuy nhin cm t kt thc cuc sng cp ch n
trong v u tin ca lp lun nhng li m ch s kt thc trong v th hai. Vi khm ph
ny, chng ta c th gii c hng triu cu hi hc ba ca cc cu hc sinh nam.)
Na bnh m hn l khng c g;
Khng c g quan trng hn sc khe;
Do na bnh m quan trng hn sc khe.
S dng li ni lp l chnh l sai lc v n chiu d chng ta chuyn khi nim chng ta
sn sng chp nhn sang mt khi nim khc v tnh c cng tn gi. L lun, ci x l mi
quan h gia cc khi nim, tr nn v dng nu t thn cc khi nim thay i.
Khng th tm thy voi Anh, do nu bn c mt con th ng lm mt, nu khng bn
s khng bao gi tm ra n.
(T tm thy c th i din cho hai khi nim y.)
Rt nhiu cch dng ngy bin li ni lp l c th d dng b pht hin. Nhng nhiu cch
khng th pht hin c. Cc ng thy bi chuyn dng li ni lp l bo v bn thn
trc nhng kt qu khc nhau. Chnh tr s l mt ngh thut hon ton khc nu khng
s dng li ni lp l. Cc trao i trong kinh doanh cng vy:
Anh c th an tm rng l th ca anh s nhn c y s quan tm m n xng ng
c nhn.
(Khi n bay theo ng parabole rt p vo thng rc.)
Bt c ai thu Smith lm vic u s tr nn rt giu.
Chi ch v nhng cu ni a trong nh ht thng da vo ngy bin ny.

Calvin Coolidge nhn c cu hi:

ng thy ca s biu din th no?
(ng ny tr li: Ti hon ton tn thnh.)
Li khuyn dnh cho ng vin chnh tr khi i ph vi y ban tuyn chn l Khi cha r
vn , hy ni mp m. S thc l bn khng th lc no cng lm hi lng tt c mi
ngi nhng bn c th thnh cng khi la gt hu ht nhng ngi ny trong phn ln
mi chuyn. ng vin ny cam oan vi nhng ngi thin v hnh pht t hnh rng ng
mun nhng hnh pht tht thc t cho ti danh git ngi. Vi nhng ngi phe i
lp, ng mun mt s cn nhc mang tnh nhn o. Nhng tht ra ng ny c th ng h
c nhng hnh pht thc t nh nhng hay mt n t hnh nhn o.
Li ni lp l l mt khi h c bit hu hiu hn gn vt nt trong nhng bt ha quc
t. N chp ni nhng mu thun khng th dung ha vi mt kt thc trn tru v khng t
vt. Rt nhiu cuc tho lun y v thng thn kt thc trong vui v bng mt hip
c chung, trong cch hnh ngn c la chn cn thn mang ngha hon ton
khc nhau vi cc bn k kt.
T vng ca li ni lp l c th hc c t phng trng by ca H Ngh Vin. Nu bn c
mt gh th khng c g hc c.
Mt khi bn s dng thng tho v lu lot nhng cm t nh c s quan tm xng
ng cho, bn c th i tip sang nhng hnh thi tinh t hn ca ngy bin ny.
Ch, tt c u ph thuc vo ca bn thi.
(Bn c th cho rng iu ny qu hin nhin. Bn sai ri.)

Ngy bin hc sinh no cng bit

Bn s ngc nhin vi th m mi hc sinh u bit. Mong mi bo m ngi khc phi
phc tng mnh trong nhng tuyn b gy tranh ci, ngi tranh ci trnh trng cam oan
vi ngi i thoi rng hc sinh no cng bit s tht m anh ny ang ni. V khng
mun mnh b coi l khng bit nhng vn m tr con cng bit, ngi kia thng gi im
lng v s hoi nghi ca mnh. Do , nhng tuyn b phc tp v ng ng thot khi s
cht vn.
Hc sinh no cng bit rng t l gen mt i trong mt h thng ti to kn c th hin
bng mt cng thc n gin v ni ting.
(Thc t y l ch chnh cho cuc tho lun v sng cao su v cy d nga.)
Chin thut ny mang tnh ngy bin. Mc tiu c bn ca n l nng tuyn b ln cao hn
cc bng chng bo m n c chp nhn. Ngi nghe b dn d tn ng khng
phi do tnh thuyt phc m do s xu h v ni s b ngh l mnh thiu kin thc hn mt
a tr. Theo , gi tr ca lun im khng c cn nhc k cng.
Chin thut ny c s dng rng ri ti ni gii tr thiu may mn ngy nay b nng
trn vai vi hng ng quyn bch khoa ton th. Him c th g a tr khng bit.
Nh ngi ng nghip thng thi ca ti hiu khng cht nghi ng, hc sinh no cng bit
rng v x Rex v. Swanson nm 1749 l tin l cho vic s dng ci trn ng cao tc
cng cng.
(V bn c th chc rng hc gi lut y ti nng, nu tr trung, cng bit phn quyt
trong v x Higgins vi Matthews nm 1807.)
Cu hc tr nhc ti ny gi c mt nng lc trc gic r rng v c ca tng rng ri
cho kh nng ny:
Ti sao, chuyn nhng m my bi kh gia cc v sao t rt lu b ht vo qu trnh
nng sng v pht ra phng x en khng phi v s n ra ca v tr l iu rt hin nhin,
ngay c vi mt a tr.
(Chng r bn tr c thy iu ny rt hin nhin trc khi tr thnh hc sinh hay sau khi
i hc c vi ba khng.)
Ngy bin ny l trng hp c bit ca ngy bin tng qut hn v s qung co lo,
trong ct vic ca tng quan im ca c nhn bn. V bn ro trc bng thng tin rng
hc sinh no cng bit v n qu hin nhin vi tr con, bn ang ri hoa hng trn ng
i. Ngy bin ny c th c s dng hiu qu bng cch m u bng nhng l l hin
nhin rng m thc ra chng r rng cht no.
Chng ti tin rng y l nhng s tht hin nhin.

(Vy ai khng ng tc l rt ngu ngc.)

s dng ngy bin ny hu hiu, bn khng bao gi c tham gia vo mt cuc tranh
lun nu cha dt theo na s tr em trong nh tr. Bn cnh a tr v mi hc sinh, thm
ch bn cng cn mt k ngc nghch thng thi. K mi vo ngh s bn cnh bn ch
dn cho cc chuyn gia v nhn chung bn s cn tt c mi ngi.
Ai cng bit rng
(D rng khng c ai khc nhng bn c cp mt rt tinh.)
Khi mun bo v mt quan im thc s mang tnh tranh ci, bn c th iu ng c i
hnh ra tip ng:
Hc sinh no cng bit cc m t v nhng v khch Ezekiel; v ngay c mt tn ngc cng
nhn ra nhng thm ha c xa xut pht t s xo trn trt t v tr. Mt a tr cng c
th nhn ra nhng sc mnh ngoi tri t c lin quan y, do vic tri t b tn
cng hng th k qua l iu hin nhin vi tt c mi ngi. Gi thm ch c ngi mi
nghin cu UFO cng bit rt r
(n lc ny th hc sinh v tn ngc chc hn vng tt c mi ngi ra khi cuc
tranh lun.)
D vy hy cn thn trc nhng cu hc sinh thc t. Nu c cu no trong s thnh gi
ngi nghe bn ni, cu ta chc hn s ng ln chng li bn bng cc d kin thc t. Vi
d kin trong li qu ng.

Ngoi l chng minh quy lut

Cc ngoi l tt nhin bc b nhng quy lut. D vy, rt nhiu ngi khi tuyn b ca mnh
phi i u vi nhng phn v d s chi b nguyn tc ny bng ngy bin ngoi l
chng minh quy lut. Ngy bin ny bao gm hnh ng chi b mt phn bc c cn c.
Bn khng bao gi tm thy bi ht no vit v nhng thnh ph Anh nm xa London.
Vy th Scarborough Fair th sao?
N l ngoi l chng minh quy lut trn.
(Nu khng tnh Liverpool v Old Durham.)
Ngun gc ca ngy bin ny nm vic thay i cch thc s dng ngn ng. T chng
minh tng c ngha l kim tra gi y c dng quy cho vic thit lp ci g vt
ngoi s nghi ng. Th g phi c chng minh c coi l c cht lng v cch
hiu c truyn ti xung chng ta ngy bin ny. Nu mt ngoi l c nhn nhn
l c cn c, ngoi l s t quy lut vo mt bi kim tra v bc b n thay v chng
minh n theo ngha hin i ca ngn t:
Khng c nhn vt tiu thuyt no tng thu ht ngi hm m cc nc xa xi bng
nhng ngi sao nhc pop. Tt nhin Sherlock Holmes lm c iu , nhng ng ch n
thun l ngoi l chng minh quy lut m thi.
(Mt ngy bin s cp, Watson thn mn .)
C mt cch rt m h, theo mt ngoi l c th gip ch ra mt s tht tng qut i lp.
Nu tt c chng ta u nhn nhn v xc nh mt ngoi l rt khc thng th n s cho
thy rng chng ta tha nhn c tn ti mt quy lut i lp vi n. Theo cch hiu ny,
chng ta nhn nhn trng hp ny l ngoi l so vi s tht ph bin khc:
Cc tin b y hc c thc hin thng qua nghin cu cn mn ch khng phi may mn.
Ti bit v trng hp tm ra penicillin, nhng ch l iu tnh c trong hng triu pht
hin.
(D ng hay sai, y l mt pht biu c l cho thy quy lut trn khng phi l ph qut.
S ng tnh ca mi ngi vi ngoi l c nht v nh ch ra rng quy lut vn c
ngoi l.)
Thm ch trong trng hp c th ny, ngoi l cng bc b quy lut ph qut. Vn ca
nhng pht biu ph qut l thc s ch cn mt ngoi l ph nh n. Th gii thi
trung c y ry nhng quy lut ph qut cam oan rng mt tri s lun mc v ln mi
ngy v khng c th g gi l thin nga en c. Chuyn i n vng t mt tri mc lc
na m s nh sp tuyn b u tin v s pht hin thin nga en c s loi tr pht
biu th hai. Nhiu ngi s cm thy rt d chu nu c sng trong th gii ca s chc

chn, bao quanh l nhng quy lut ph qut to ln. Cc ngoi l n ku go th gii m
cng chng khc no nhng con si xung quanh m la tri. Chng mang n s khng
chc chn v s hoi nghi, v s xi gic nhanh chng s dng ngy bin ny nhm dp b
cc ngoi l chng ta c th tip tc cuc sng nh trc y.
Trng hp ngoi l s chng t quy lut ph qut l ngy bin yu thch ca nhng ngi
hay a ra phn quyt khng nh. H chia th gii thnh nhng nhm khc nhau mt cch
gn gng v khng mun nhng ngoi l kh chu kia xm nhp vo c my quan im
th gii ang trn tru ca h. Trong th gii vn hnh trn tru ca h, tt c cc ngi sao
nhc pop u nghin thuc, tt c nhng nh hot ng v ph n u l ph n ng tnh
v tt c thanh nin u l nhng tn qui d. Bt k ngoi l no u b tng kh gn gng
nh nhau bng ngy bin ngoi l chng minh quy lut. iu tuyt vi v ngy bin ny l
n khin lp lun ca bn khng th b tn cng bi nhng chnh sa kin tnh. Nhng bng
chng lm bn lng tng khi ch ra bn sai rnh rnh c th c nut gn nh ngoi l
chng minh quy lut v ch l mt on dng nh trong tuyn b hng hn ca bn.
Cho chng ti vay nm ng i. Trc gi ti lun tr li cho anh m.
Vy cn tun trc th sao?
ch l ngoi l (chng minh quy lut) thi. Anh bit l trc sau g anh cng nhn li
tin m.
(Bn hy i giy vo v chun b chy tht nhanh i!)
Tin loi tr
Lp lun chun ba on c bit n vi tn gi tam on lun c hai tin v mt kt
lun; tin l cc bng chng v kt lun c rt ra t . Nu c hai tin loi tr
nhau th khng kt lun no c rt ra mt cch c cn c t chng v ngy bin ny
c gi l ngy bin tin loi tr.
Ngi kho tay khng phi l th lm bnh, khng th lm bnh no l ng dn, do
khng ngi kho tay no l ng dn.
(Nghe c v hp l, nhng l lun ny cn m mui hn c mt ngi kho lo. Nu s
dng ngi trn thu thay v ng dn, chng ta s kt thc bng cch ni khng ngi
kho lo no l nhng k trn thu. Ai cng bit iu ny khng ng s tht. Vn nm
ch hai tin loi tr.)
Cn nguyn ca ngy bin ny kh r rng. Hai s vic kt ni vi nhau thng qua mi quan
h vi s vic th ba. Khi c hai tin u mang tnh ph nh, tt c nhng g chng ta
nghe thy l hai tin hon ton hay mt phn nm ngoi nhm ca s vic th ba. Chng
ta c th lm vy d chng c lin quan vi nhau v do khng kt lun no v mi quan
h c th c rt ra:

Vi ngi nu bia khng phi nhng k ngc, vi k ngc khng giu c, do vi ngi
nu bia khng giu c.
(Bn tng bit mt ngi nu bia ngho cha? Vi hai pht biu ph nh, nhng k
ngc khng giu c khng nht thit phi l nhng ngi nu bia. Nu iu ny nghe v ri
rm, hy nh hai c kt sau: hai pht biu ph nh khng chng minh c iu g v tt
c nhng ngi nu bia u giu.)
Ngy bin ny c xu hng hay xy ra v c ngi thc s tin rng nu mt tp hp b loi
tr khi ci g v k tip tp hp li b loi tr t mt th g khc, th tp hp u
tin cng c loi tr t n. Nu John khng th vo c nhm Masons v nhm Masons
khng th vo c cu lc b ng qu, th c v hp l khi cho rng John khng c c hi
vo c cu lc b ng qu. Tuy nhin, v nhm Masons khng th vo c, John li c
th c c hi cao hn v anh khng nm trong nhm ny.
Khng ai n bnh pudding gy g c, v vi ngi ht thuc khng n bnh pudding, do
vi ngi ht thuc gy g.
(Rt nhiu ngi trong chng ta khng n bnh pudding, nhng hai pht biu ph nh v
chng khng ni c g v nhng ngi ht thuc c. Nu nhng ngi ht thuc gy g
th rt c th l do nhng cnh bo sc khe v thiu tin mua bnh pudding n sau khi
tr tin mua thuc l.)
Khi mun s dng ngy bin tin loi tr, bn nn c bin nhng pht biu ph nh ca
mnh thnh mt s tht m ngi nghe s chp nhn. Khi bn i n kt lun c v hp l,
h s cho rng bn chng minh n. Bn s khng th tin xa c nu bt u bng
nhng pht biu nh: Khng vin chc no trong hi ng li bing c, m thay vo
hy c a ra pht biu trong phm vi kinh nghim ca nhng ngi nghe. Hy s dng
nhng s tht c nhin nh: Khng ngi th dn nh no cn thn c.

Ngy bin khng nh s tn ti

l mt c tnh k l ca l lun khi tt c nhng pht biu v tng th mt nhm khng
thc s ni cho chng ta bit c tn ti thnh vin no trong nhm hay khng.
Tt c nhng con mo u ch k.
(Pht biu ny ni vi chng ta rng nu c loi mo th chng l nhng con vt ch k. N
khng cha ng thng tin chng minh s tn ti ca loi mo nhiu hn s tn ti ca loi
k ln nu c mt pht biu tng t th ny v loi vt .)
Tuy nhin, nhng pht biu v vi thnh vin trong nhm li n rng c s tn ti ca
nhng thnh vin trong nhm .
Vi con mo ch k.
(Pht biu ny ni cho chng ta bit c nhng con mo v vi con trong s chng ch k.)
Ngy bin khng nh s tn ti ny xy ra khi chng ta rt ra mt kt lun bao hm n v
s tn ti t nhng tin khng cha ng n . Nu nhng tin ca chng ta mang
tnh ph qut v tt c hay khng g c, v kt lun ca chng ta l mt pht biu ring
bit v vi, chng ta phm vo ngy bin khng nh s tn ti.
Mi UFO u l phi thuyn, v tt c phi thuyn u l nhng vt th ngoi tri t, do
vi UFO l nhng vt th ngoi tri t.
(Lp lun ny nghe c v v hi nhng li khng hp l. Chng ta c th ni rng mi
UFO u l nhng vt th ngoi tri t nhng khi gii hn cch ni thnh vi UFO chng ta
n rng cc UFO ny tn ti.)
C v kh hiu khi chng ta c quyn ni rng c nhm, hn l tuyn b ch vi s vt
trong nhm . Chng ta c th an i bn thn vi suy ngh rng c l mnh phi bit vi
thnh vin trong s bt u tho lun v cc c tnh m ch vi thnh vin trong
nhm s hu. Nhng pht biu ph qut, khng loi tr cc ngoi l, s khng mang theo
bt k ng no.
Ngy bin ny ct vic kt lun iu g khng km theo bng chng xc minh do gi
nh rng ci ang tho lun tn ti. Bng cch pht biu vt qu nhng bng chng,
chng ta i vo lnh th ca ngy bin.
Mi cnh st u cao ln, v khng ngi x Wales trung thc no cao ln c, do vi
ngi x Wales trung thc khng phi l cnh st.
(Tri i, khng c bng chng no cho thy c tn ti th g gi l ngi x Wales trung
thc.)

Kt lun rng tt c ngi x Wales u trung thc c th c chp nhn v n ni v

nhng ngi c th tn ti.
Ngy bin khng nh s tn ti r rng l vng t ha cho nhng ngi mun
em nhng th lc thuc cc v sao v nhng vt th xut qu nhp thn vo cc tho lun
l tr, nhng cng chnh nhng ngi s phi gnh chu bt li khi khng c bng chng
no chng minh s tn ti ca nhng th . Nhng pht biu c a ra ni cho
chng ta bit v c tnh ca cc s vt nu chng tn ti, v bng cch no chng ta bt
u gp phi nhng tuyn b v mt vi thnh vin trong s chng. Lc , gi nh v s
tn ti thc khng c bng chng len li vo trc s v tri ca ngi nghe chng khc
no vic bn ngm rt t trong tay o ra qun t.
Mi thc th siu linh u b nh hng bi cm xc con ngi, nhng vi thc th trong
s chng nhy cm hn v c xu hng b khuy ng bi ni s v s ghen ght.
(V iu ny cng ng vi con cc tng hnh, nhng ngi thuc cung Thn Nng v
nhng ngi Thy S tt bng. Trc khi bt u phn loi chng, bn phi xc nh chng
c tn ti khng trc .)
S dng ngy bin khng nh s tn ti d n mc kinh ngc. Hu ht ngi nghe s tn
trng tuyn b khim tn ca bn khi bn chuyn t nhng tuyn b khng nh tt c
xung thnh nhng tuyn b cho vi thnh vin ca nhm. Chnh thin ch ny l cnh ca
bn c th li c xe su nga cng nhng b tin v cc ch ln, v nhng vt cht siu
nhin xuyn qua . Tnh d un nn trong bn cht con ngi v tnh ton thin i qua
cnh ca t rt lu ri.

Thng k sau s vic (ex post facto)

Chuyn gia thng k c m t nh ngi a ra c kt chnh xc xt theo kha cnh
ton hc t mt gi nh khng xc ng thnh mt kt lun c chp thun. Khng t n
vy nhng c v s nhng ngy bin thng k sn sng by nhng ngi khng thn
trng v cu gip nhng k thiu o c. Ngy bin Thng k sau s vic phm vo li
khi chng ta p dng nhng quy tc xc sut vo nhng s kin trong qu kh.
Ti rt ra con t bch. Ch c 1/52 c hi rt ra con ny nhng n xut hin.
(L bi no cng c xc sut tng t v chc chn phi c mt l c rt ra.)
Chng ta khng th rt ra qu nhiu kt lun t xc sut thp ca nhng s kin no
trong qu kh. iu g phi xy ra v nu phm vi ca cc xc sut ln, xc sut xy ra
ca tng s kin s nh. Do ci g xy ra cng c xc sut nh c. Ngy bin ny nm
ch chng ta i t thc t xc sut xy ra s kin thp suy ra rng c th g siu nhin
ang din ra:
Ti gp d ti qung trng Trafalgar hm th T. Hy ngh th xem, c hng trm nghn
ngi qua li qung trng hm v bn s nhn ra kh nng chng ti gp nhau thp
n th no. C th chng ti c thn giao cch cm.
(V xc sut ny cng tng t vi hng nghn ngi khc m bn gp.)
Xc sut mt nga xut hin 4 ln lin tc l 1/16. Xc sut cng ng vi tt c nhng
kt qu khc; ch c mt iu chc chn l xc sut 1/16 s xut hin nu bn tung ng
tin bn ln. Ngy bin ny vt ra khi nhng bng chng khi s dng cc xc sut thng
k theo cch khng thch hp ni rng c nhng th lc huyn b trong tnh cnh khng
cn phi c th lc no c. Ngy bin thng k sau s vic thng xut hin trong nhng suy
on v ngun gc ca cuc sng v v tr. Nhng php tnh tuyt p c a ra
chng minh kh nng l thng rng mi th c th xy ra nh n xy ra:
Chng ta tht may mn lm sao khi hnh tinh ca chng ta c mc nhit va phi, v
va khng kh cho chng ta th. iu ny chc chn phi c g hn l may mn.
(Nhng sinh vt mu xanh dng mi chn th ammoniac hnh tinh th ba ca chm
sao Ophiuchi thm ch cng ang ni tng t.)
Nhng pht biu tng t v xc sut xy ra hin tng cc cht ha hc kt hp li to ra
s sng cng c a ra. S tht l trong v tr ca chng ta, cc cht ha hc kt hp li
theo mt s cch nht nh. Nu n kt hp theo cch khc, khng nghi ng g nhng sinh
vt khc s chc mng bn thn chng v may mn c to ra.
Ngy bin ny l chic ct gia c to ln cho nhng ngi cho rng bn thn h l a tr
ca nh mnh. Nhn vo nhng s kin t kh nng xy ra dn n hon cnh hin ti

ca h, h thy bn tay khng lay chuyn c ca vn mnh, h khng bao gi nhn ra

rng nu mi vic c xy ra khc i th h cng ni y nh vy.
Em th ngh xem, nu chng ta khng cng mt khch sn, chng ta c th khng bao gi
gp v kt hn vi nhau.
(Nhng h s gp v kt hn vi ngi khc v cng s li ngh rng l duyn phn.)
Cch bn s dng ngy bin ny s ph thuc rt nhiu vo tnh kh ca bn. Bn c th s
dng trong ngn hn thuyt phc ngi khc rng mnh l a con c u i ca v tr
v ng nhn c nhng s quan tm c bit:
Ti tin rng mnh c sp xp nhn cng vic ny. Ti c qung co v n trong mt
t bo m gi thi bay vo mt ti ng Oxford. Ti cm gic ci g t ti vo v
tr thi gian ti c th nhn c cng vic ny. Ti khng ni rng iu ny nh
hng n quyt nh ca anh nhng
(Nhng n nn th. Ch vi ngi trong chng ta thch i u vi bn tay tn nhn ca s
phn bng cch gim ln ngn tay ca n.)
Nu bn c tnh kh khc, lc no bn cng c th dng ngy bin ny c c s ng
cm:
S ti tht xui xo! C ta phi kim tra tt c cc ng h xe London, th m ri ng
vo ng h ca ti. V ng vo thi im ti t nht!
(Nu bn i vo qun ru sau khi b nh ti bi, chc ni nhng cu ny s nhn c
cm thng y.)

Ct xn ngoi din
Chng ta phm phi ngy bin ct xn ngoi din nu s dng ngn t theo ngha c
chp nhn thng thng ca chng nhng li rt ng ngha xung thun ngha en khi b
thch thc. Hnh ng ny tr thnh ngy bin v c hai cch hiu ng ngha t nhng
ngn t. Chng ta c th miu t cc c tnh ca t chng ta ang ni n hoc c th a
ra nhng v d. Ci u tin c gi l ni hm v ci th hai c gi l ngoi din
ca ngn t. Chng hn, chng ta c th truyn ti ngha ca cm t ngi sao in nh
bng cch m t vai tr ca din vin nam chnh v n chnh trong cc b phim hoc bng
cch lit k ra vi ngi sao ni ting.
Ngn t cha ng nhng sc thi ca ng ngha thng qua cc lin tng. Nhng sc thi
tn ti xung quanh cc ngn t, gi ln loi ngh t cc lin tng trong qu kh.
Cc sc thi ny l mt phn ca ng ngha vi iu kin ngi nghe v ngi ni phi hiu
v chng ging nhau. Ngy bin ct xn ngoi din xy ra khi ngi ni chi b cc sc thi
xung quanh ngn t v c tnh ch chm chm vo ngha en ca t ng.
D ti ni rng ti chp nhn s thm tra, ti cha bao gi ni n s l s thm tra c lp,
cng khai hay nhng kt qu ca n s c cng b.
(Anh ny c th ng trong nh ngha hp mang tnh k thut ca t thm tra. Nhng
y khng phi l ci hu ht mi ngi thng hiu thng qua nhng lin tng c c
t nhng cuc thm tra trc y.)
Chng ta phm phi ngy bin ny khi ni mt ng nhng cho php hiu mt no. Mt
lun im phi c hiu ging nhau vi c ngi nghe ln ngi dng, nu khng s
khng c tho lun hp l no c th tn ti c. C hai cch phm phi ngy bin ny: cch
th nht l nh la ngay t khi bt u, cch th hai l thu hp ng ngha che y s
yu km trong lun im.
Tt c nhng g chng ti ni l s lp t mt bng iu khin. Chng ti khng ni rng n
s hot ng.
(H cng khng ni vy.)
Nhng tay qung co thng ct ta cc tuyn b m h a ra mt cch qu mc.
Chng ti nhn i nhng chic xe mt nm s dng bng bt c gi no bn tr cho n.
(Cn thn m ni, bn chi mt khon tin cho chic xe v mt khon khc cho thu m. H
khng tr li cho bn tin thu cng nh bt k ci g bn c th ngh n.)
Nhng ngi bn ho phng li khuyn cng thng ct bt ngha theo cch tng t sau
khi hu qu xy ra.

Nghe ny, ti nh l ti ni bn s c cm gic ging nh mt triu ph. Bn bit khng,

rt nhiu triu ph cm thy rt kh s. ng than phin na.
(Bn s cm thy mnh nh mt con ln nu nh g ny, nhng chc hn bn cng bit rt
nhiu con ln thch th vi vic .)
Ngi phm ngy bin ct xn ngoi din cng khai hnh ng ca mnh. Nh vt sng
u mi tu ang chy, pht biu ca anh ta biu th con ng anh ta i. Nhng cch ni
quen thuc tt c nhng g ti ni l v nu bn nghin ngm chnh xc ngn t ca
ti cho thy anh ny l mt ngi c nng lc rt cao. Bn nhn ra anh ta l ngi khng
bao gi ni ci m mi ngi ngh anh ta s ni. iu bn cn trong tnh hung ny l quyn
t in.
Bn c th thm ngy bin ct xn ngoi din vo danh mc ca mnh mt khi bn thng
tho vic bin nhng pht biu gii hn thnh nhng pht biu mang ngha to ln hn.
Hy chun b cho mnh mt b su tp cc cch ni m ai cng hiu ngha ngay c khi bn
thn ngn t ca chng gii hn hn rt nhiu.
Ti ni rng ti s mi bn ung mt thc ung khc v nu ti khng lm th nc l mt
thc ung khc.
Ti ni ti s khng ht thuc cho n cui tun. Nm pht na l n cui tun.
(Hy ni nh nhng v cm theo mt quyn t in dy cp.)
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Hon v sai
Hon v sai xy ra khi chng ta suy t d kin rng tt c nhng con mo u l ng vt
mt thng tin thm rng tt c cc loi ng vt u l nhng con mo. Thc hin hon v
pht biu thng qua i ch ch ng v v ng, ng trong mt vi trng hp v sai trong
nhng trng hp khc. Khi n xy ra trong mt trong nhng trng hp khng cn c, n
c gi l hon v di.
Tt c nhng con chut u l ng vt bn chn, do hin nhin tt c ng vt bn chn
u l nhng con chut.
(Lp lun ny sai r rng. Nhng lp lun khc th khng r rng ti vy.)
Vi sinh vt cht khng phi mo, do vi con mo khng phi l nhng sinh vt cht.
(S rt c bit nu c s tn ti ca nhng sinh vt khng phi mo thit lp s tn
ti ca mt ging mo bt t.)
Quy tc y kh ri ren nhng rt ng hc. Chng ta c th a ra pht biu v mt
vi hay tt c v c th a ra nhng khng nh hay ph quyt. T chng ta c bn loi
pht biu:
1. Tt c
2. Vi
3. Khng c ci no
4. Vi ci khng
Quy tc y l ch c loi 2 v 3 to thnh nhng hon v c cn c. Nu i v tr ch ng
v v ng ca loi 1 v 4, bn s phm phi ngy bin hon v sai. Nguyn nhn ca ngy
bin ny l bn khng th i ch mt t tng th (bao qut ton b tng th ca nhm)
cho mt t phi tng th. Trong loi 2, c ch ng v v ng u ch bao qut mt phn ca
nhm v trong loi 3, chng bao qut tt c nhm. Loi 1 v 4 khng th b hon i v
chng l hn hp ca nhng t tng th v phi tng th. ngha ca quy tc ny trong thc
tin l bn c th hon i nhng pht biu c cng hnh thi.
Vi A l B v
Khng A no l B
Nhng bn khng th hon i nhng pht biu nh sau:
Tt c A u l B hoc

Vi A khng phi l B
Nu chng ta bit rng khng ngi no theo ch ngha cch tn l nhng tay quan liu,
chng ta c th suy lun hon ho rng khng tay quan liu no theo ch ngha cch tn. Ci
chng ta khng th lm l suy lun t pht biu rng vi nh bo khng phi nhng con su
ru ra mt pht biu thay th rng vi con su ru khng phi l nhng nh bo. C th
pht biu ny ng nhng chng ta khng th suy lun t mt hon v sai nh th.
Trong thc tin, hu ht mi ngi u c th pht hin ci sai hin nhin trong nhng
pht biu hon v v nhng con mo hay tt c ng vt. Ngy bin ny thng ph bin v
mang tnh di la nhiu hn khi n c dng vi ci khng phi.
V chng ta bit rng vi ngi theo ch ngha Mc khng phi l gio vin, t suy ra vi
gio vin khng phi l nhng ngi theo ch ngha Mc.
(Khng th suy nh vy.)
s dng ngy bin ny i hi phi ln k hoch rt k cng. N l mt ngy bin chin
thut ngn hn v kho che y nht bng cch khng ngi i thoi bit bn ang ni
v vi hay tt c. Pht biu rng Nhng con th vng Texas l loi ng vt di hn mt
mt mang tnh ti ngha tht kho lo. Cu ny khng r mun ni v vi con th vng
Texas hay tt c l th. Lc , php hon v sai ht sc kn o ca bn s khin ngi i
thoi b thuyt phc rng bt k ng vt no di hn mt mt Texas chc chn phi l
th. Pht biu ny cng s khin bt k ngi Texas no cng in cung nhy dng ln.

Tnh chnh xc di tr
S chnh xc di tr xy ra khi nhng con s chnh xc c s dng cho nhng khi nim
khng chnh xc. Nhng pht biu thng thng v kinh nghim c t im bng nhng
con s vt qu s chnh xc ca nhng o lng kh d, s chnh xc l di tr v c th
khin ngi nghe lm ng lc li vo suy ngh rng thng tin ny chi tit hn thc cht
ca n.
Ngi ta ni rng ngi Scotland rt keo kit, nhng theo nhng nghin cu th h ho
phng hn ngi x Wales 63%.
(Phng php o lng s ho phng no cho ra con s ?)
C ton hc ln khoa hc u s dng rng ri cc con s v c hai ngnh ny u c uy tn
vi t cch l nhng ngun thng tin c cn c. S m rng nhng con s chnh xc vo cc
khu vc khng thch hp vi chng xy ra thng xuyn hn so vi n lc u t nhng
pht biu c th no vi nhng tinh hoa v uy tn gn lin cng ton hc v khoa hc.
Ngy bin ny xut hin do s dng nhng t liu cha c xc minh v t n lc truyn
ti nhiu s tin cy trong nhng tuyn b khng nh hn nhng bng chng m chng
thc s s hu.
Nc sc ming ca chng ti tt hn gp i, ng vy, gp i so vi i th hng u
ca n.
(Bn cho rng bng cng c no mt ngi c th biu th c cht lng ca mt loi
nc sc ming; v bng nhng n v no?)
C vi phin bn ca ngy bin ny, tt c u c im chung l cc con s c s dng
to ra mt n tng sai lch v tin cy ca mt ngi c trong tuyn b ca mnh.
Bn trong s nm ngi khng th phn bit c b thc vt vi b.
(C th ng nhng con s ny c xy dng th no? Nu mt lng ln nhng ngi
tham gia th nghim khng th phn bit, chng ta c th b n tng. Nu ch mt s t
ngi khng th phn bit c mu b thc vt t mt a y bnh quy gin ph nhiu
loi b khc nhau, chng ta c th t b n tng hn nhiu.)
Cn na, mt phin bn khc ca ngy bin ny c th ni v s lng trong khi cht lng
mi l yu t quan trng.
Hy tiu dit 99% vi khun trong nh.
(Mt pht biu c gi tr tr khi s vi trng cn li l vi trng thng hn.)

S chnh xc di tr cn cho nhiu lnh vc hc thut chng khc no tin cng qu v ru

whisky. C khoa ngnh u da vo n cng nh vi chuyn gia hc thut phi da vo hai
yu t cn li vy. V d, nhng c nhn tham gia vo nghin cu con ngi tm thy rt t
thc o cho ch ny. V phm cht tht s ca con ngi khng th c o lng v
do cc ch s khng phn nh thc cht.
Tr em Birmingham phn bit chng tc hn tr em London. Mt nghin cu nhng bi
lun ca cc tr em 10 tui cho thy nhm tr em London s dng t hn 15% tnh t phn
bit chng tc so vi nhng tr em ng trang la Birmingham.
(Gi nh y mang tnh a din. C th mt ngi xc nh v ng v ci to thnh
mt tnh t phn bit chng tc. C th s xut hin ca chng trong nhng bi lun phn
nh tm quan trng ca chng vi l tr. C th bn tr s dng chng nh nhng bng
chng ca s phn bit chng tc. C th nhng khc bit vn ha gia Birmingham v
London l khng quan trng, v.v... Khng nghi ng no y ni r tuyn b m u c.)
Nhng chuyn gia kinh t v m vui mng bo co rng t l tng trng ch t 1,4% thay
v con s 1,7% c d on trc m khng thng bo cho chng ta rng vi ch s o
lng ca GDP khng th ng trong phm vi 5% chnh xc. Vi con s biu th tng
trng c th nm trong phm vi 10%.
Cc nh tm l hc o lng kh nng gii quyt vn ca tr em v gi nhng cu tr li
ca chng l s thng minh. Nhng nh khoa hc x hi o lng cch con ngi phn ng
trc nhng cu hi v miu t cc cu tr li nh mt thc o ca thi . S chnh xc
di tr cng nh mt chic cu mng manh ang dng ng ln vi v mang kin thc
thu thp c t thc t n th gii m chng ta mong mun. Gnh nng s ln hn ci n
c th ti c.
Hy lun s dng ngy bin ny khi bn cn nhiu sc nng hn cho tuyn b ca mnh.
ng sau nhng con s c trch dn, ngi nghe s tng tng ra mt i qun nhng
nh khoa hc o trng vi cp knh gng sng v nhng bc s tn ty vi chic ng nghe
nhp tim vt ln ngi mt cch s si trong s khn cp. i qun v hnh s gt u
mt cch khn ngoan h tr tng pht biu m bn a ra v nu ngi nghe c nghi
ng g h s c trn an bi mt qun on ma cho ra cc con s.
D kt qu hc tp ra sao th trng hc ng tuyn hin nhin o to ra nhiu tr em c
trng thi n nh hn. Con s thng k cho thy 43% nhng bt thng trong tm l trong
s nhng nhm m
(ng ni vi h rng nhng bt thng kia bao gm s t tin, tnh cnh tranh v ham
mun hc tp.)
Hy lun nh phi chnh xc ngay c khi bn ang m h.
Chng ta c th chc 90% rng Bloggs l ngi c ti.

(V 100% rng bn khng th chng minh iu .)

Ngy bin ca k c bc
Rt t ngy bin c th tn ti bn vng trong gii c bc bng vic tin rng c tung (c
xoay hay rt) tip theo s b nh hng bi ln tung trc theo cch no . Nhng tay c
bc v nhng ngi khc b dn d vo ngy bin ny bng cch ln ln gia nhng t l
ngc vi c chui vi t l ngc vi s kin no trong chui.
T l mt ng tin ra mt nga nm ln lin tip d dng c tnh ra. Cu tr li l:
x x x x = 1/32
Nu bn ln tung ng xu u tin, bt chp t l th no, u ra mt nga, th t l ln
tung th nm xut hin mt nga khng phi l 1/32 m l 1/2 nh t l ca bt k ln
tung trc. Nhng ln tung trc khng nh hng n t l ca ln tung sau. Trong nhng
s kin ngu nhin hay mang tnh may ri, tng ln xy ra tch bit vi nhng ln trong
qu kh hay tng lai. Hu ht nhng tay c bc bnh thng nu thy bn ln xut hin
mt nga lin tc s t cc vo mt sp v nm ln mt nga lin tip l khng th. Tay
c bc chuyn nghip nhiu kh nng s t cc vo mt nga mt ln na v nghi ng
rng ng tin kia c vn .
Mu xut hin 13 ln trong s 20 ln gn y.
iu c ngha l phi t cc vo s xut hin ca mu en. Ti t mu en.
(Nu ci bn nh bc kia khng c di tr g, t l xut hin ca mu en s vn vy, nh
trc y, bng vi t l xut hin ca mu .)
C mt nim tin ph qut trong cuc sng thng nht rng vn may, theo cch no , s
cng bng. Cm t ln th ba s may mn biu th mt cm gic chung rng sau hai ln
tht bi, t l thnh cng s c ci thin. Khng u. Nu cc s kin tht s ngu nhin,
khng c l do no cho rng hai ln tht bi s nng cao kh nng thnh cng. Nu kt
qu phn nh tnh cch v nng lc ca ngi thc hin ci thng xy ra hn th hai ln
tht bi bt u thit lp mt nn tng nh gi.
V im ny ti ng h Hillary Clinton. B ta khng th lc no cng sai c.
( c th ch.)
Mt loi c bc m trong nhng s kin trong qu kh c nh hng n nhng s kin
xy ra sau chng chnh l hnh ng rt bi t mt b bi. Hin nhin rng nu mt qun t
c rt ra t b bi 52 l ch c bn l t th c hi l t th hai c rt ra theo s
b gim xung. Nhng tay nh bc chuyn nghip rt gii trong vic nh xem l bi no
c rt ra v s kin ny nh hng th no n nhng l bi sp c rt. Tuy nhin
nhng tay c bc khc vn rt gii trong vic to ra t ng tay o ca mnh ci m quy lut
c hi v xc sut t chi t b bi.

Rt nhiu ci gi l h thng bi bc da trn ngy bin ca k c bc. Nu bn t cc

mt n hai thua, bn nhn i s tin t cc mi khi thua th khi thng bn s ly li s
tin mt v c mt khon li nho nh. Vn vi cch chi ny l nu khng phi bn
khng cn tin th cc quy lut t cc ti a s sm khin bn phi dng vic nhn i
li. (Hy th mo nhn i s bng la trn bn c vua v xem bn s nhanh chng t ti
sn lng la thu hoch ca ton th gii th no.) Hn na, c kh nng l chui xc sut
m bn cn nh bi h thng s xut hin vi tn sut thi bay tt c thng li
m bn c c khi ang ch i n. Ch c mt quy tc ng t cc: nh ci lun
thng.
Bn c th s dng ngy bin ca k c bc bng cch gi ln mt nim tin kh thiu c s
rng th gii ny theo cch no rt cng bng.
ca ti khi khng mun n pha ty Scotland l v tri lc no cng ma c na ma
h sut mt th k nay. V hai nm tr li y khng ma, kh nng l n s ma trong nm
nay.
(Mi th u thay i thm ch l vng ty Scotland.)
Bn c th nhn ra ngy bin ca k c bc c bit hu dng trong vic thuyt phc ngi
khc nghe theo bn d c mt ghi chp trong qu kh cho thy xc sut kia khng lin
quan g.
Ti ngh ng vin ny vo v tr th k mi ca chng ta. Ti bit rng ba ng vin trc
ti chn kh v dng, nhng t cho thy ti tri ht ci xui ri v ln ny ti s ng.
(Pht biu ny nghe c v nh mt quyt nh sai ngy trang di lp o xui xo. Kh nng
y l ng vin mi va p va v dng.)
Bn lut s lm vic vi ti trc y u l nhng k la o. Chc chn g ny phi
hn.
(Khng bao gi.)

Ngy bin di truyn

Ngy bin di truyn khng lin quan g n Darwin hay Mendel nhng lin quan rt nhiu
n hnh ng ght b xut x ca mt lp lun. Mi ngi t tn trng nhng quan im
xut pht t nhng ngi h ght d rng cc quan im tht s c gi tr. Mi khi bn
gt b mt lp lun hay mt quan im v bn khng thch ngun gc ca n, bn phm
phi ngy bin di truyn. Ngy bin ny i khi c gi l ch bai xut x v khi ta s
dng ngy bin ny th lp lun cng nh ngun gc ca n cng nhau b y xung a
ngc.
ng qu m nh vi vic phi ng gi. Mussolini tng mun cc on tu phi chy ng
gi.
(Nhng quan im ca nh c ti ngi Mussolini d l quan im g cng kh tr thnh
mt lp lun bo v vic ng gi. Nhng ngi xu, c bit l nhng k xu hay ni
nhiu, hu nh chc chn thnh thong phi ni g ng, cng nh kh nng con tinh
tinh g by b v g ra v Hamlet. Khng nghi ng g, Hitler rt ng vi vic an ton
ng x v khng thch bnh ung th. Mussolini cng c th gp may mn vi ch
nhng on tu.)
Ngy bin di truyn phm sai lm khi cho rng ngun gc ca mt lp lun nh hng n
gi tr ca n. Nhng ngi xu xa i khi a ra nhng lp lun c gi tr trong khi nhng
v thnh khng min nhim trc s ng ngn. Lp lun ng mt mnh, khng lin quan
n sc mnh hay s yu th t ngun gc ca n.
Ngy bin ny thng c tm thy khi ang nm phi nng trong ngi nh knh ca
nhng tng hp thi. Mt quan im t mt ngun hp thi c coi trng hn nhng
cng chnh quan im s b bc b nu n xut pht t ai t theo thi cuc hn.
Nhng phn bc v thi gian biu xe but mi ca Hi ng ch do nhng tay kinh doanh
bt ng sn a ra v c th b qua khng cn xt ti.
(Ti sao? Nhng ngi kinh doanh bt ng sn c th c cc kin hp l hoc c hiu
bit v nhng vn nh vy. Than i, h l nhng ngi b ght b trong th gii chnh tr.
Nu nhng phn bc n t nhm Bn b ca Tri t chc n s c lng nghe k
cng hn.)
Ngy bin di truyn hin hin r rng nht trong nhng quan im gy d ng ca mt vi
nhn vt b ght b trn ton th gii. Ch cn lin tng hnh nh ca Adolf Hitler vi mt
quan im ca ng ny cng ch bai n. Ngi tin nhim ca Hitler, Thnh Ct T
Hn v vua Hung N Attila c t t liu hn nhng c rt nhiu c tnh c ln u h.
Trong vi trng hp c bit, ci tn b ght b tr thnh tnh t nh ch cn
Machiavellian (qu quyt) hay Hitlerian (pht xt) l khin nhng ngi t t khng
thm my may cn nhc mt quan im no .

Thay i gen di truyn l hnh ng pht xt. chnh l th Hitler tng c lm.
(Thc ra, iu m Hitler mun lm l nhn rng ging ni theo ng l thng ng, iu
ny khng nht thit ging vi vic c gng loi b s ri lon gen di truyn bng phng
php ct ni gen. Trong lin tng ni ting ca ng, ng ngc nhin trc s pht trin
ca ngnh nui nga thun chng v cy ging ch. Volkswagens v nhng con ng xa l
c c v tin xa trong vn ny.)
s dng ngy bin di truyn to ra hiu ng hy dit, tt c nhng g bn cn lm l ch
ra rng i th ca bn ang bt chc nhng lp lun tng c a ra trong c Quc
X, sau c Augusto Pinochet v Saddam Hussein s dng. Mt khc, bn ang theo
nhng quan im ca M Teresa, Cng Nng Diana v c bo mu Mary Poppins

L l khut bn
Trong mt ngy bin l l khut bn, bn thn ngn t din t mt tuyn b rt gii hn
nhng c nhn mnh v cu trc theo cch no nhng gi tr thc c che y.
D rng nhng gii hn c nu ra, ngi nghe kh lng ch n chng khi ang
tho lun mt pht biu tng qut hn.
Thc t mi ln ni cung tin u dn n hu qu l trong vng 16 thng, gi c chung s
tng theo t l tng ng.
(y l pht biu kinh in ca ngi theo ch ngha phn tin t. Hy lu n t u tin
ca cu chng ai n t ny c.)
Trong v d ny, t th hin gi tr thc t b che khut phn na bi s nhn ging vo
cm t mi ln. Nu c nhng trng hp khng theo quy lut ny, ngi ni lun c th
rt lui v ch ra rng pht biu khng nh trn khng bao qut tt c trng hp.
C mt ngy bin vn a ra mt pht biu gii hn, sau li tham gia vo tho lun nh
th l mt pht biu tng qut. Thng tin quan trng l pht biu khng nh trn khng
p dng cho tt c cc trng hp b b st khi nhng cn nhc ng mc. Vic nu ra
gii hn ny trong tuyn b khng lm mt i tnh ngy bin y. Thc t l gi tr ch
thc b che y phn na khin khng ai ch n n v t loi b nhng thng tin
lin quan.
Mi lin h gia hin tng yu tinh v nhng vn tm l hc gi c chng minh
r rng. Trong hu ht cc trng hp b khng gii thch c v nhng vt th
chuyn ng, c mt a tr ph phch nh.
(V v khng ai ch n t hu ht c, chng ta khng cn ni v nhng trng hp
khc.)
L l khut bn c s dng rng ri trong vic bo v nhng lp lun na vi. Khi thiu
nhng bng chng thit lp mt si dy lin kt y , ngy bin ny che y vt nt.
Khoa hc v trit hc khng chp nhn nhng ngoi l cha c l gii. Newton chc s
chng ni ting nu ni vi chng ta rng cc vt th thng b ht v pha nhau bng mt
lc thay i nghch o vi bnh phng khong cch gia cc vt . Tuy nhin, trong
cuc sng thng nht, chng ta t nghim khc hn v do , ngy bin ny c c hi bin
nhng lp lun na vi thnh y .
Cy c thng khng mc Anh, do ci cy ny phi l ging cy g khc.
(Thng th anh ny ng nhng cng c nhng ngoi l.)
K thut la o tm l c xut da trn nhng khng nh khng y v vic chi
phi cch con ngi hnh ng ni chung.

Hu ht hnh vi phm ti u do tr v thnh nin gy ra, v hu ht nhng k phm ti ny

n t cc gia nh tan v. Cu tr li cho t l phm ti gia tng ny khng phi l c nhiu
cnh st hn m l nhiu trung tm t vn gia nh hn.
(C th ng. Hy hy vng rng cc chuyn gia t vn c nhiu l l nh lp lun ny.)
C mt nt tnh cch chung ca con ngi s gip bn thot ti khi s dng ngy bin gi
tr khut bn. l tnh sn sng hng suy ngh vo cc trng hp ph hp hn l
nhng trng hp khng ph hp. Khi a ra nhng pht biu gii hn, chng hn nh
Hu ht cc sp u tn tnh th k ca mnh, nhiu ngi s ngh v nhng trng hp
sp tn tnh th k m h bit. Rt t ngi ngh ngay n nhng ng sp khng lm vic
ny. Bn c th s dng khuynh hng ny chiu d nhiu ngi tin vo tuyn b ca
mnh hn.
Gn nh ngi Cambridge no lm vic Vn phng Ngoi giao hay Cc an ninh cui thp
nin 1940 u tr thnh gin ip hay k phn bi. Ti sao chng ta khng gim bt thit
hi, ui ht s ngi cn li v ng thu mn thm ai na?
(Gn nh ngi no trong trng hp ny m ch mt s ngi; nhng mi ngi s ngh
v cc v n b phanh phui m h c c u hn l nhng trng hp h khng
bit.)

Ro trc
Ro trc l ro xung quanh nhng lp lun cng nh ro cnh ng ngn nga chng
khi b giy xo. Ro lp lun ngha l tr trong cc ti ngha sau ny c th thay i
ngha. (Ti ni iu cui cng chng ti mun Trung ng l mt cuc chin ton lc v
ti vn theo quan im . Ci chng ta v ang dn thn vo l mt cuc chin c gii
hn)
Ro trc i hi phi chun b trc mt s rt lui c nh ngha. Nhng t v cm t
c chn la rt k lng vn cn quyn chn la thay i sang nhng nh ngha
khc. Cc lp lun v v d i lp ang trn nh qu ngi tranh ci t ngt gp mt
vt cn ng trong khi i tng hng n ca chng ang ng mt chin tuyn
khc. (Tt c nhng g ti ni l ti s v nh vo mt thi im thch hp. Ti ngh rng
ba gi sng l mt thi im thch hp theo quan im t trc ti gi ca ti.)
Ro trc mang tnh ngy bin v n a ra nhiu hn hai lp lun trong lp v bc mt lp
lun. Nhng cch ct ngha khc c m thm a vo tuyn b chng khc no nhng
ngi bn ng hnh ca Odysseus kn o bm vo di bng ca nhng con cu. Hy
vng y l, ngi nghe, cng nh nhng tn Khng l mt mt b m, s khng thy
c s khc bit. Hiu ng ca ngy bin ro trc l truyn ti hu mt cch v nht
nhng thng tin m ngi ta mun truyn ti.
Cc thy bi chc chn s rt ti nghip nu khng ro trc to cho bn thn mnh
nhiu hn mt c hi. Cng nh vic bn ro trc ri ro trong t cc bng cch cc
nhiu hn vo mt con nga, trong tin on bn cng c th t cc vo nhiu hn mt
kt qu.
Hy tn bo, gan gc, v kin quyt; ci trc s khinh r/ Sc mnh ca ngi n ng,
ci khng ph n no c/ S lm hi Macbeth.
(S ro trc nm ch cc ph thy khng ni vi Macbeth rng miu t ny khng p
dng cho nhng ngi nh Macduff sinh ra t dng di Caesarian. Macbeth nhn ra iu
ny sau mt pht ngn ro trc ln di chuyn t Birnam sang Dunsinane.)
Hu ht nhng nh tin tri v cc tay bn bo him u ni ting xu xa v s dng php ro
trc: vi ngi ro trc xa n kh tng. Cc th k m nh tin tri Nostradamus ni
n qu khng r rng v c th c dch ra theo qu nhiu ngha n ni chng c th
c s dng d on hu nh mi th. Mi ngi ni rng h thy trong nhng li
tin tri chi tit v chnh xc n kinh ngc. Khng ch Napoleon v Hitler, m c nhng gio
hong v chnh tr gia gn y cng xut hin t nhng trang tin tri ca ng. Tuy nhin vi
nhng li tin tri ro trc, c nhng du hiu cho thy chn tng ca chng. Mi ngi
rt gii trong vic tham kho nhng li tin tri ca Nostradamus vi ci xy ra. H
khng thnh cng lm trong vic tm ra u mi chnh xc ca nhng s kin sp xy ra.
Cng c mt s ging nhau l k trong cch m nhng th h sau nhn ra rng nhng tin
tri ca ng ny l ng vo thi im ca h.

S thiu trung thc l mt kha cnh quan trng ca php ro trc. S ti ngha c
thm vo mt cch tinh t vi mc ch nh la v chng minh ngy bin kia l ng, d
s vic c xy ra nh th no i chng na. Nhng thy bi trong cc hi ch np an ton
sau hng ro ca mnh bng cch ni vi bn rng, s ca bn l s phi di chuyn nhiu
(mc d ch c ngha l bn s di chuyn trn chic xe but s 36 v nh). Cc chuyn gia
kinh t li cng ch tm hn trong vic trn ng sau php ro trc, khi ni rng mi th
s tr nn ti t, v iu s ngn cn s thay i ln ca nn kinh t th gii; (trong khi
mi th tr nn tt p hn chnh l nh vo s thay i ln ca nn kinh t th gii.)
Ro trc i hi phi ln k hoch. Rt t ngi c th ngh ra ngay nhng cch ni ti
ngha theo tnh hung; chng ta thng tm thy chng trong nhng pht biu c chun
b trc hn l trong mt nhn xt ngu hng. Bn nn chun b mt kho nhng cch ni c
v n gin t mt gc nhn nhng li c trang tr y ry nhng hng ro phng h khi
ti gn.
Ti s tm t chi phiu tr trc tip n ti khon ngn hng ca bn.
(Khi no?)

Ngy bin Cng kch c nhn (Hominem

(abusive), argumentum ad)
Nu bn khng th cng kch mt ngy bin, hy cng kch ngi tranh lun. D s s v t
bn thn n khng mang tnh ngy bin, n c to ra theo cch toan tnh trc lm
gim gi tr lp lun ca i phng v khuyn khch thnh gi t coi trng lp lun hn
gi tr thc s ca n. Khi xy ra hin tng ny, ngi ni thc hin phng php ngy
bin lm dng Cng kch c nhn.
Bc s Green tranh lun rt hp l bo v phng php dng florua. Tuy nhin ng ny
khng ni cho chng ta bit rng ng cng chnh l ngi mi nm trc xut bn
nhng bi vit ng h phng php cht m i cho ngi gi v tc git tr s sinh.
(Tr khi lp lun ca ng ny l florua s git cht ngi gi v tr nh hiu qu hn, kh
m thy c chuyn ny c lin quan g ti nhng lp lun bo v hay chng li cht
florua.)
Ngy bin ny, cng nh hu ht nhng ngy bin lin quan n tnh xc ng, nm ch
lp lun khng c cn nhc bng chn gi tr ca n. Ni ng ra, khng c em gi tr
ca ngi tranh lun vo lp lun. Thm ch c ngnh quan h cng chng cng khng phi
lun mc sai lm. Ch v chng ta lng l khng chu nhn nhn mt iu l, nhng lp lun
tt v hp l cng c th n t mt ngun xu xa v ngu xun, nh th ngy bin Cng
kch c nhn mi c t dng v.
Gi chng ta xt n lp lun ca gio s Robinson trong vic ng h vic st nhp hai
trng i hc. Cng kh lu ri, k t hi gio s b kt n li xe khi ang say ru ba nm
v trc, nhng chng ta cng phi t hi bn thn mnh
(Hy lu s phn bc theo ng trnh t kia. Thng n l du hiu ca ngy bin lm
dng cng kch c nhn, Ti khng mun tr nn nham him nhng )
C rt nhiu hnh thi ca dng ngy bin ny, vi hnh thi chuyn bit ha ti ni chng
c xc nh v t tn nh nhng ngy bin ring bit. s dng thnh cng i hi
mt n lc gan l khin hnh ng lm dng trng c v c lin quan n vn ang
c cn nhc. Vic s dng nhng cng kch c nhn gy ra nghi ng trong nhng lp
lun ca ngi tranh lun l mt phng php kh d.
Nhng lut s khi kim tra cho cc nhn chng khng thn thin thng gim ln bin
gii r rng gia vic thit lp h s tnh cch ca mt nhn chng vi mt php Cng
kch c nhn n gin c lm dng khin li khai mt tn nhim. Tng t, vic s
dng nhn chng buc ti thng bc sang ranh gii ca ngy bin.

u trng chnh tr l mt vng t mu m, trong cc ngy bin mc y nh c di,

cn nhng ngy bin khc nh nhng n hoa c chm bn k cng. Ngy bin lm dng
Cng kch c nhn l mt trong nhng ch chnh trong thi gian cht vn ngh vin.
Ti mun lu H vin nh cho rng trong thi k ngi cht vn ti cn ang ng
nhim, tnh trng tht nghip v lm pht tng gp i, v lng bng gim st gn nh
bng tc tng gi. V ng y vn c can m hi ti v tng lai ca ngnh khai
m.
(Pht biu ca ng ny c ngha l min bnh lun trong hnh thi ni lng ngong kh
hiu.)
Vi tranh lun ngh vin cht lng km c th c bo ch phi by. Chng no cn
nhng tay nh bo nnh b sn sng ca tng nhng ngy bin lm dng Cng kch c nhn
nh mt li p tr tuyt vi th s vn cn nhng chnh tr gia ngi mit mi trong m
son ra nhng vin ngc qu nh cu ging nh b mt con cu cht gim p ln. H
trnh by chng trc thnh gi.
Cc quy tc cn nh khi s dng ngy bin ny l cc t liu i u y th ch ca bn
cn phi c gii thiu ngi ta trng thy bt c ni no c th v n nn c cu
trc lin tng n cu hi liu i th ca bn c ng c cn nhc bi nhng thnh
gi rt ng knh v nghim tc ny khng khi c hai ang cng trnh by quan im.
Ti rt kh x khi phi a ra nhng tm nh v l th ny. Ti hi bn, liu hi ng ny
s ra sao, nu ngi ta thy chng ta b nh hng trong cc quyt nh chnh sch v chic
cu treo mi, bi mt ngi c hnh vi xu vi mt b gi 11 tui xc phm n tt c
chun mc hnh vi cng v t, ci m chng ta di t cch mt hi ng c nhim v
thing ling phi bo v.
(Coi chng pha di.)

Ngy bin hon cnh (Hominem

(circumstantial), argumentum ad))
Trong Ngy bin hon cnh, lp lun y l nhng hon cnh c bit ca ngi m bn
ang tranh lun. Thay v c gng chng minh lun im ng hay sai da trn bng chng,
lun im ny c thc gic thng qua v l do tnh th v li ch ca nhng ngi lin
quan.
Bn khng th chp nhn tnh chnh thng ca vic cho vay ly li c. Bn l mt tn
Thin Cha Gio, v Cha Gi-su ui nhng k cho vay tin ra khi thnh ng.
(y khng phi l mt lp lun tng qut. V d, n khng c tc dng my vi ngi
Hindu hay Hi gio. Ngi nghe b li vo quyt nh ng thun v thc Thin Cha Gio
ca mnh.)
Tng t, mi ngi c th c yu cu chp nhn mt quan im, bi v hon cnh ca
h vi vai tr l nhng thnh vin ca mt ng chnh tr, trong khi ng phi kia ang ng
h quan im . Trong phin bn ngy bin ny, sai lm n t vic mang tnh th c th
ca thnh gi vo ci ang c thc gic, tr thnh mt s tht c chp nhn rng
ri. Trong khi cc chin thut nh vy c th thuyt phc c nhng i tng thnh gi
c th, chng s khng hnh thnh c ci ng v sai, hay s tht v s di tr ca mt
pht biu.
Khng ai trong trng i hc ny phn i chuyn trao ngn sch ca bang cho nhng
dch v c tr cp, nu khng th cc anh s khng ngi trong mt ni c tr cp th
ny.
(Thc ra th cc sinh vin phn i nhng bang khc.)
Mt bin th ca ngy bin ny gt b kin ca ngi khc, bng cch khng nh rng
kin ch ng vi nhng hon cnh c bit ca h. Ngy bin ny cho rng mt v gim
c cng ty du ch hng n li ch doanh nghip ca ng ny khi a ra kin v ngun
cung nng lng trong tng lai. u tin, v gim c ny c th c ci nhn c lp khc
vi ci nhn trong doanh nghip ca ng. Th hai, khng g c th chc rng ci nhn ca
doanh nghip kia l khng ng d rng n c th mang tnh cht t li. Ngy bin xut
hin trong phin bn ca lp lun ny thng qua hnh ng bc b ba bi nhng t liu
nhiu kh nng lin quan cng nh mang vo nhng t liu khng lin quan, v d nh
hon cnh ca thnh gi. Thm ch nu c th cho thy c ti sao i phng suy ngh
nh vy, n cng khng cho thy anh ny sai. (V l mt ngi yu thch opera, bn s l
ngi u tin ng rng chng ta cn tr cp cho b mn ngh thut ny.)
K thut s dng nhng tnh hung c bit xut hin trong lp lun c trnh by trc
nhng chuyn gia. Thnh ng M Xy dng mt th ch thng ni v qu trnh kt hp
li nhiu nhng nhm li ch, tt c cc nhm ny u ng h cho nhng tnh hung c

bit ca h. Mt chnh tr gia lo luyn, nu qu thn trng, c th xy dng mt nn tng

quyn lc bng cch hng lp lun n khng ch ci tt chung cho x hi, m cn ti
nhng tnh hung c bit ca cc nhn vin thuc khu vc cng, cng on, hay nhng
ngi nhn phc li, cc nhm thiu s v cc nhm lin quan n chnh tr gii tnh. Ci
ng hay sai ca chng trnh khng cn phi c nu ra nu c th ku gi tnh hung
c bit.
C hai phin bn ca Ngy bin hon cnh u c th s dng mang li thun li cho bn.
Bn nn s dng phin bn u tin vi nhng tnh hung rng bao qut phn ln
thnh gi. (Bn, vi vai tr thnh vin ca giai cp lao ng, s trn trng) Ci c bit
hu ch vi bn s l t cch thnh vin danh ngha ca nh th Thin Cha Gio. Nhiu
ngi thch nhn nhn bn thn nh nhng tn Thin Cha Gio d rng h khng thch
nhng ngha v m Thin Cha Gio ng mc thng p t. Do , khi bn xut hin
trc mt h nh mt tn Thin Cha Gio, h kh lng phn i quan im ca bn
c. H s b p phi phc tng theo mt cch min cng v tc ti ci m bn khng th
no lm c bng nhng cch khc.
Phin bn th hai rt tuyt vi phc v mc ch phn bc nhng chng c chuyn gia
chng li bn. Mt chuyn gia l ngi no trong ngnh v do quan im ca ng ny
ch i din cho tnh hung ca v chuyn gia kia, cng nh ngi no c lin quan. Do
, nh quy hoch th trn bc b tuyn b ca bn v vic quy hoch th trn; khi chuyn
gia t cng ty du ha ch ra ci bn ni v nng lng l pht ngn by b; v khi mt
doanh nhn vch trn ci nhn rng tuch ca bn v kinh doanh, bn ch vic ci ngt
ngo trong nhng tnh hung v ni: Xem no, ng y s ni vy phi khng?
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Ngy bin Bt kh tri (Ignorantiam,

argumentum ad)
Socrates c nh tin tri nh gi l ngi thng thi nht v ch mt mnh ng bit ng
thiu hiu bit ra sao. Vic hiu bit s bt kh tri ca mnh c tc dng trong vic gi cho
Socrates lun khim tn nhng n to thnh mt nn tng ti cho suy lun. Ngy bin Bt
kh tri xy ra khi chng ta s dng vic thiu kin thc v th g suy ra rng trng
hp i lp l ng.
Hn ma c tn ti. Cc nhm nghin cu dnh rt nhiu nm v hng triu Bng Anh
c gng chng minh rng chng khng tn ti; v h cha bao gi thnh cng.
(Bn c th ni iu tng t vi cy n thn ca Aladdin v trin vng ha bnh th gii.)
Phin bn xc thc ca Ngy bin Bt kh tri qu quyt rng ci g cha c bc b phi
xy ra. Thm vo , c mt phin bn ph nh cho rng ci cha c bc b th khng
th xy ra.
Ni v tt c nhng hnh thi sng ngoi tri t l iu v l. Chng ta bit rng khng c
th g nh vy tn ti, v tt c nhng n lc chng minh s tn ti ca chng u tht bi.
(iu ny cng ng vi ngi tuyt Himalaya, Bigfoot v qui vt h Loch Ness.)
Trong c hai phin bn, ci n hng n l s bt kh tri. S bt kh tri c gi ln
ng h cho mt tuyn b, d rng kh nng tri thc hin ti ca chng ta cng thng
khng bit c liu tuyn b l ng hay sai. Ngy bin ny cha ng s can thip ca
nhng t liu khng lin quan di dng tnh bt kh tri, chen vo mt lp lun, ci ang
cp n mt vn khc. Vic chng minh th g tn ti ni ting l kh khn nht khi
n l mt sinh vt e thn np di y h Scotland, sn ni hoang d, hay trong ln
sng m hnh tinh th ba thuc v sao Cygni 61. Trn thc t, bn phi gp mt trong s
chng. Thm ch d vy, cn rt nhiu nhng bng chng c ghi li thuyt phc
nhng ngi khc.
chng minh s khng tn ti thm ch cn kh hn. Bn phi nhn vo ton b v tr
cng lc chc rng sinh vt m bn ang tm khng n nu u . Khng ngc nhin g,
thnh tu ny him khi no t c v do li rt nhiu khong trng y nhng
Ngy bin Bt kh tri, cng nh nhng sn phm khc t tr tng tng ca chng ta.
Nhc, ta bay khp thin h. Ta thy rt nhiu th l nhng ta cha bao gi thy th g
khin ta tin rng c mt quyn lc ton nng kim sot mi th.
Tt nhin, c nhng trng hp m vic thiu kin thc nh hng n phn quyt ca
chng ta; nhng trng hp ny xy ra khi chng ta k vng s c kin thc nu n ng.
Mt ngi c th khng chp nhn thng tin Camden Town Hall b nut chng bi mt

con qui vt nhp nhp, nu khng c thng tin no ng ti trn bo, khng nhn chng
no trn truyn hnh, khng c bui n mng no trn ng ph hay bt k nhng bng
chng no khc m chng ta k vng theo sau s kin kia.
Ngy bin Bt kh tri hnh thnh mt th ging nh chic o chong che y nhng nim
tin trn tri bn di ca ngi thng, tin vo nhng iu phi thng. Di chic o d
chu m p l mt nim tin ph bin rng khp v thn giao cch cm, yu tinh, qu
nhp, kim t thp ma thut, tam gic Bermuda v thuc l khng c hi. (Bo lc trn
truyn hnh khng gy hi g c. Khng kho st no c th chng minh c n c hi.)
Ngy bin Bt kh tri hu dng nu quan im ca bn khng ging vi nhng quan im
c tha nhn rng ri. Bn c th thuyt phc ngi khc, chia s nhng khi nim k
qui ny, bng cch ch ra thc t rng khng c nhng bng chng chng minh khi
nim i lp. Bn ch i mt vi mt kh khn nh trong trng hp c hng ng v d
trong rt nhiu trng hp chng minh bn sai: bn hy bc b nhng bng chng
bng cch trin khai ngy bin bt kh tri xa hn khi tuyn b rng cha ai tng chng
minh rng cc bng chng ng tin cy. Theo cch ny, bn s c kh nng gi vng
quan im ca mnh trc nhng ba ru ca l l v kinh nghim. Khi bn thnh tho
ngy bin ny, bn c th thm cc k t ad ign (chuyn gia bt kh tri) trn vn bng c
nhn ngnh x hi hc ca bn. Rt cuc th chng ai c th chng minh bn khng th lm
vy.

Thiu xc ng (Ignoratio elenchi)

Thiu xc ng l mt trong nhng ngy bin lu i nht c bit n v c nh dng
ln u tin bi Aristole. Khi ai tin rng mnh ang chng minh mt vn , nhng thay
vo li ang chng minh mt vn khc, ngi ny phm phi ngy bin thiu xc
ng. Ngi ny khng ch ang tranh lun bn ngoi vn m cn trc tip hng n
mt kt lun khc.
Ti s phn i gii php cho php mi ngi ri khi trng sm hn bng cch mt ln
na chng minh gi tr ca gio dc.
(Chng minh gi tr ca gio dc khng chng minh c lun im phn i vic cho php
ri khi trng sm. C l lp lun ny ch ch ra c s khc bit, khi tranh lun vi
kin phn i gio dc trong nh trng.)
Lun im c chng minh khng lin quan n ci m ngi tranh lun ang mun
chng minh, v l l do ti sao ngy bin ny i khi c bit n vi tn gi ngy bin
lun im thiu xc ng. Ngy bin ny bao gm gi nh rng mt kt lun cng c gi tr
tng ng vi kt lun kia, d trong thc t chng l hai vn khc nhau. Nhng lp lun
h tr kt lun ban u b lc b v thay vo nhng lp lun h tr mt kt lun khng
lin quan khc c a vo.
Lm sao thn ch ca ti li ra lnh cho v git ngi c ch? Ti chng minh rng
ng y thm ch cn khng trong nc khi v n xy ra.
(Ni hay lm. Bng chng c cho thy ng ny khng ra lnh trc khi xut ngoi hay
sp xp qua in thoi hay khng?)
Ngy bin Thiu xc ng c cch tip cn rt kho lo. Sc mnh ca n nm ch, mt
kt lun c th c chng minh vi y cn c, d rng khng phi kt lun ang
tm kim. Bt k nhng ngi tham gia tranh lun no cng c th b nh lc hng bi
mt kt lun khng lin quan.
nh bc c phi l mt ngh ng lm khng? Tin ti i, chng ti khng ch lm vic chm
ch nh bt k ngi no m cn lm vic chm ch hn. Chng ti mt hng gi mi ngy,
ngoi thi gian dnh cho nh bc, hc tp.
(c ri, anh lm vic chm ch. Gi ni ti nghe c phi l ngh ng lm khng?)
Ngy bin Thiu xc ng thng xut hin nhanh gn, nhng thnh cng mi khi ai b
buc ti v nhng g ngi lm v cch ngi ny lm l chun b sn sng chi b
hnh vi no khc. N chnh l c trng trng tm ca tt c mi vn m nhng vng
trn bo ch v chnh tr u c lin quan. Ngy bin ny gn nh tr thnh mt nghi thc.
D rng di tia sng u n ca trng quay, hay nh sng ngt qung ca nhng chic
my nh trn ng ph, hot cnh nho nh u din ra. Cu phng vin ho hng long

trng a ra li buc ti mt ngi ni ting, v mt hnh ng, v ng ny bng s long

trng chng minh rng, ng cha tng lm mt chuyn khc.
C ng khng tha ngi B Trng, rng ngi cho php h con s chun mc sng ca
ngi ngho xung?
Ci ti lm l tng 3,7% mc ph cp cho nhng ph n sng ph thuc khng con ci
v 3,9% ph cp cho cc ga ph c hai con, nhng mc tng ny ny u cao hn cc i
th ca chng ti thm ch trong mt nm khi cn ng nhim.
Trong bu khng kh th gin hn ca bui phng vn trng quay, ngi ni ting
thng trng tro khoe khoang ngy bin thiu xc ng ca mnh:
Xem no, John, khng thc s l vn phi khng? Ci chng ti lm l
(V bn c th bit chc chn rng khng phi l vn .)
Hin nhin, bn c th s dng ngy bin ny cho nhng nhim v mang tnh phng v
trong mt i hnh sit cht. Cc thnh gi ca bn s rt n tng, bi tt c nhng th bn
c th chng minh rng mnh khng lm, n ni s ch ca h s b hng ra
khi nhng g bn lm. Cc bng chng ca bn cng c chun b k lng v chi tit,
cng c t kh nng mi ngi nh ra ci bn ang thc s b co buc.
Bn cng c th s dng ngy bin ny th tn cng, nhm chng minh mi th ngoi
tr ci c lin quan. C rt nhiu th c th c chng minh v nng lng nguyn t, sn
th v ng trng tinh luyn, nhng ci khng lin quan g n ch chnh ca vic liu
nhng ngi khc c nn b cm lm nhng vic m bn khng ng tnh hay khng.
i b nhanh ni cng cng nn b cm. C nhng nghin cu cho thy hot ng tng
ri ro cho sc khe hn l gim nhng ri ro .
(Thm ch nu iu ny ng, liu n c phi l mt lp lun cho vic cm hot ng i b
nhanh ni cng cng hay khng? Nghe c v nh hiu ng xu ln nht khng nm sc
khe ca nhng ngi i b nhanh, m nm lng tm ca ngi ni.)

Suy lun sai cch

C mt nguyn tc trong lp lun cho chng ta bit rng, nu mt iu kin trong kt lun
c lin quan n tng th nhm, th cc bng chng dn ti kt lun cng phi lin quan
n tng th nhm. V d nh chng ta khng th rt ra kt lun v tt c cc nhn vin
bt ng sn, tr khi no chng ta bt u vi vi thng tin lin quan n c nhm . Vic
bit rng mt s nhn vin bt ng sn vi phm iu ny hay iu kia khng th a
chng ta n kt lun v tt c cc cc nhn vin khc. Lp lun vi phm nguyn tc ny
phm phi suy lun sai cch.
Tt c nhng ngi thu thu l y t ca dn, v tt c nhng ngi thu thu l nhng tay
hay bt nt dn, vy tt c y t ca dn u l nhng k hay bt nt dn.
(Qu kht khe. C th u c nhng k ch l hi n p mt cht. Ngy bin nm
ch ta cp n tt c y t ca dn trong kt lun, trong khi gi thit ch ni rng nhng
ngi thu thu l mt phn ca y t ca dn.)
Lp lun s dng suy lun sai cch chc chn phi mang tnh ngy bin v n a ra mt
tuyn b khng c vin chng. D rng cc tin ch ni v vi thnh vin trong nhm,
kt lun li ln u tin nhc n phn cn li ca nhm kia. Ni theo cch khc, chng ta c
gng t uc kt lun v cc s vic m chng ta khng c bng chng no, v do ,
phm phi ngy bin ny.
C mt phin bn kh pht hin hn ca suy lun sai cch:
Tt c nhng ngi i xe p u l nhng ngi tit kim, v khng nng dn no i xe
p, do khng nng dn no l nhng ngi tit kim.
(Lp lun ny nghe c v ph hp vi thc t quan st nhng n l mt ngy bin. Chng ta
cng c th d dng ni rng: Tt c nhng ngi i xe p u cht. iu ny s gi ln
ngay n tng r rng rng nhng nng dn to ln s li nhng chic xe to ln mi mi.)
Cn nguyn ngy bin trong v d ny nm ch tin cho chng ta bit nhng ngi i
xe p ch l mt phn ca nhng ngi kinh t. Mt khc, kt lun li cho chng ta bit
rng c nhm ngi khng c ngi nng dn no. Mt ln na, ngy bin xut pht t suy
lun sai cch.
Nhng t bao qut ton b nhm c gi l t phn b, v c mt quy lut tm c
nhng t ny. Nhng mu cu khi qut, ci ni v tt c hoc khng c g, s c ch
ng c phn b; cc mu cu ph nh s c v ng phn b. Trong v d trn, cm t
nhng ngi tit kim c phn b trong kt lun, bi v n l v ng ca mt mnh
ph nh. Tuy nhin, trong tin , n khng c phn b, v hoc l ch ng ca mt
mnh ph qut hoc v ng ca mt ph nh. Nghe c v phc tp nhng nguyn tc
ny s lm mi th tr nn n gin. Bn s sm nhn ra kt lun no bao qut c mt
nhm m khng a ra bt c thng tin xc minh no. khin bn b mnh sng st hon

ton, khi ch ng ca kt lun b phn b v cn c, hy gi l sai cch th yu v sai

cch ch yu khi vic xy ra vi v ng ca kt lun.
S dng suy din sai cch i hi mt qu trnh tp luyn. Bn nn trin khai n h tr
nhng kt lun trng c v hp l, nhng thc ra th c mt s khuyt im k thut nh
bn khng th chng minh c. Thnh tho k thut suy lun sai cch s gip bn xy
dng cc lp lun da trn vi c tnh ca mt nhm tp th v d dng rt ra kt lun v
c tp th .
Mt vi ngi c l nhng anh chng vui v, v vi k bp bm khng phi l nhng anh
chng vui v. Vy vi ngi c khng phi l nhng k bp bm.
(C th ng, cng c th sai, nhng cn nhiu hn ch chng ny a ra kt lun.)

Hi hc thiu xc ng
Ngy bin da vo s hi hc thiu xc ng xy ra khi nhng t liu gy ci khng lin
quan g n ch c em vo nhm chuyn hng ch ra khi nhng lp lun.
Lun im ca i phng lm ti nh n mt cu chuyn
(Ci s khng nhc ngi nghe nh n cuc tranh lun.)
Mc d s hi hc c tnh gii tr, cng nh lm cho cuc tho lun thm sinh ng, n
cng c th lm mi ngi xao nhng. Ngy bin ny khng nm ch s dng cc yu t
hi hc, m vic s dng n nh lc hng khi vn ng sai ang c tho
lun. Mt cu chuyn ci c th chim c cm tnh ca thnh gi nhng khng th gip
bn thuyt phc c h.
Mt thnh vin ca Ngh vin Anh, Thomas Massey-Massey, tng ngh i tn ngy l
Ging sinh t Christmas thnh Christ-tide, bi v mass (trong t Christmas) l 1 nghi thc
ca Cng gio, khng ph hp vi mt quc gia Tin lnh nh Anh quc. ng b ngt li bi
mt thnh vin phn i kin ny, ngi hi ng rng ng cm thy nh th no nu b
gi l Thotide Tidey-Tidey. Sau , d lut ny mau chng b lng qun.
Ngi cht vn kia l mt i din tiu biu ca ngy bin ny. Ting ht lu lo ca ng khi
xut hin trong nhng bui hp tranh c ngh vin thng nhn chm bt k lp lun no,
vi mt l do nghe rt hay l chng th v hn rt nhiu v thng mc tr tu cao
hn. Vi ngi cht vn tr nn bt t trong cc sch v ghi li nhng trch dn t nhng
ngi cht vn n danh, c bit nu sau cu pht biu hi ca h l mt cu tr li cn
hay hn ca ngi ng vin bu c. Lloyd George, Winston Churchill v Harold Wilson, tt
c u cho thy s kho lo trong vic khin mt cu ni hi hc mang tnh xao nhng
quay u li tn cng ngi s dng n.
NGI HI: Bn bit g v nng nghip? Mt con heo c bao nhiu ngn chn? Nancy Astor:
Sao bn khng b giy ra ri th m i?
Thng uc nhc ti nh mt v d kinh in cho ngy bin hi hc thiu xc ng l
cu chuyn do c gim mc Wilberforce k khi phn bin li Thomas Huxley v s tin
ha. Vi thi coi thung s tin ho, c gim mc hi Huxley:
ng ni rng mnh xut pht t loi kh. Vy n c ngun gc t bn ni hay bn ngoi ca
ng vy?
(Cu tr li ca Huxley cng c coi l cu tr li gy b mt in hnh. ng y ni rng
ng y khng cm thy xu h khi c t tin l loi kh, nhng ni v ngi m ng s rt
xu h nu l t tin ca mnh; l ngi khng bt chp trnh ca hn l g lun tm
kim cch giu dt bng nhng li l hng bin bng qu v mang nng thnh kin...)

Vn ca mt ngi s dng lp lun hp l to ra mt trng ci rn r cng kh nh

dp tt nhng li khinh b vy. Thnh gi s thch c gii tr hn l nghe nhng lp lun.
Mt din gi ca mt gio phi thng mi gi khn gi cung cp nhng trch on t trong
kinh thnh phn bin li quan im ca ng ta. V khi c mt khn gi lm c iu ,
ng ny s lun tr li rng:
Nghe c v ging trch t kinh Sng ch hn l kinh Sng th.
(Ngi pht biu s b bi ri bi trng ci t khn gi.)
Nhng ngi thng hay tranh lun trc m ng nn chun b sn mt gi y nhng
chuyn ci loi sn sng tung ra ng ph khi cn. t ra th mt trng ci ca khn
gi s lm cho nn nhn ca bn mt i t nhiu tnh cn c, trong khi n gip bn c thm
thi gian suy ngh.
Kh nng pha tr ng lc l kt qu ca tr thng minh v kinh nghim. Kinh nghim nhiu
nm trong nhm tranh lun mt trng i hc s gip mi da k nng suy ngh ca
bn. Mt cu chuyn hi hc khng cn qu kho lo, m quan trng l phi c k ng
cch. Ti tng thy mt ngi a ra nhng lun im xut sc v vic bun bn nhng
chic my bay c kh nng ch bom nguyn t cho cc chnh ph c ti. ng y b bi ri
khi c mt kin ct ngang cho rng nn lm iu tng t vi nhng chic xe ct kt.
Mt sinh vin, ngi ang trong qu trnh b khin trch v nhng hnh ng ngu xun v
hnh kim ca mnh, v hiu tt c mi cng kch bng cch i mt vi cc thnh gi
mt cch long trng v ni:
Ti chp nhn nhng khin trch, v n nhc ti nh n m ti, ngi cng ngh rng ti
l mt cu b rt nghch ngm.
(Phin x kt thc trong trng ci huyn no.)

Ngy bin cng u (Lapidem,

argumentum ad)
c Gim mc Berkeley by t quan im rng mt vn th khng tn ti ring bit bn
ngoi nhn thc. Khi Boswell ni vi bc s Johnson rng y l mt kin khng th bc b
c, v bc s ny tr li bng cch vo hn v chn ng bt li. ng ni: Do vy,
ti vn ph nh quan im ny. ng y bc b n th t m mc k n th nhiu, bi v bng
chng v s tn ti ca hn , bao gm c hnh nh, m thanh v cm gic khi vo n,
c nhn thc thng qua cc gic quan.
Cch ng x ca bc s Johnson cho chng ta tn ca Ngy bin cng u, ngy bin cng
u nh . Cch ny bao gm vic mc k tt c cc l lun, t chi khng tho lun vo
vn trng tm.
Anh y l bn ca ti. Ti s khng nghe mt li ni xu no v anh y.
(Biu hin nh cao ca s trung thnh. Nhng khng c t hiu bit no.)
Mt l l hay bng chng khng th b chi b ch v n khng chiu theo bn. Cng ging
nh vic chng ta thch bc b nhng kin ngc li vi th gii quan ca mnh, ngy
bin ny cho rng chng ta c th lm vy m khng mt mt g. Bng cch t chi tha
nhn nhng t liu lin quan n mt kt lun hp l, chng ta ri vo vng v tri. V tri l
sui ngun xc thc ca hnh phc hn s ng sai.
Ngy bin cng u c t tn ph hp nht sau khi c bc s Johnson s dng, v
ngy bin ny l mt trong nhng phng php tranh lun yu thch ca ng. Quan im c
l l v cn bng ca ng v s t do c th tr thnh:
Chng ta bit chng ta c quyn t do chn la, v chm ht.
(Cu ny nhm chm dt mt l l.)
Jeremy Bentham cho rng, tt c cc tho lun v quyn bm sinh u ch l ni cn, v
nhng tho lun v quyn bm sinh khng th b tc ot l rng tuch. Tuyn ngn c
lp ca M pht biu thi qu.
Lun c rt nhiu tng sn sng cho chng ta vo khi cc bng chng khng c c s.
Khi mt nim tin khng th l gii ra c, l lc chng ta s dng Ngy bin cng u.
L tr khng th dn dt bn; bn phi m rng tri tim vbn s thy.
(iu ny khng qu hu ch cho nhng ngi ngoi ang i tm kim s tht, d c v d
chu hn i vi nhng ngi trong cuc.)

Ngy bin ny xy ra trong trng i hc nhiu hn ngi ta tng. Thng nhng nhm
c v hc thut hay tranh ci rng khng nn cho php mt s sch lu hnh trong trng
v chng truyn ti nhng thng tin li. Ngi ni thng ht ln, v ngi nghe bit rng
nhng ngi ny ang ni sai, v h khng cn phi nghe lp lun. Mt s hi sinh vin
thm ch cn lm ra quy tc v Ngy bin cng u, t chi khng cho mt s li bit
c a ln bc thuyt trnh mt danh mc li m thm ch c th bao gm c nhng
thnh vin c bu ca chnh ph quc gia.
Mt phin bn xut sc ca thut ngy bin ny n t ngi bt ca Herbert Marcuse. Ngy
nay Marcuse b qun lng, d rng ng tng l thy tu danh gi nht phc v cho
nhng sinh vin cp tin trong thp nin 1960. Quyn Ph phn s phc tng thun ty nu
ra mt iu rt th v, rng s phc tng c th bin thnh mt xu hng cng bc, v
chnh s phc tng cho php lan truyn nhng sai tri. Lm th no chng ta c th nhn ra
nhng sai phm c th dng n li? D thi. Hy on xem ai s ni vi chng ta.
Khi chnh bn s dng Ngy bin cng u, bn phi s dng n vi tt c s tin tng,
rng ngi a ra d kin hay lp lun xc phm kia hon ton vt qu s chu ng.
Cng ging nh v thm phn ngi tng kt ti mt bi thm on v i ngc li vi
chng c r rng, bn nn ni r cho mi ngi bit rng, ngi kia ang i ngc li vi
tt c chng c. i th ca bn, bng cch i ngc li tt c nhng kin c tha nhn
rng ri v tt c nhng php tc, s cho thy kin ca mnh hon ton khng ng
tho lun.
Quyn t do ngn lun l mt chuyn; nhng y l chuyn giy php.
(Giy php c ngha l quyn t do m bn khng chp thun.)
Khi c quyn kim sot c tnh hnh, bn c th khng cn phi tinh t thm na: Ti
khng quan tm by gi l my gi. i ng ngay by gi i.

Li dng ngho kh (Lazarum,

argumentum ad)
Nhng ngi ngho c th cn c thng hi; nhng khng phi lc no h cng ng.
S l ngy bin khi cho rng v ai ngho nn h phi v tht th hn ngi giu. Ngy
bin Li dng ngho kh c bit n sau khi Lazarus, mt ngi v cng ngho, cho rng
s ngho kh ca ngi tranh lun s tng thm trng lng cho vn m anh hay c ny
cp.
Ngi n ng giu s kia khng c li ch g trong vic la di hay bp bm ai c; tt c
nhng g ng ta c l nhng iu ngu ngc m ng sng da vo.
(V nhng iu ng truyn dy li cho ngi khc.)
S ngho khng ng gp vo tnh hp l mt lp lun nhiu hn s giu. Ngy bin ny
tp trung ch vo ngi tranh lun thay v lun im c a ra. C th v ngi ngho
th t b cm d bi danh vng, nhng tng t nh th, ngi giu s t kh nng phi i
mt vi bnh tt, ngho i cng nhng chi ph tn mn, cng nh cm d thot khi
nhng th . Thm ch nu chng ta coi mt ngi min nhim vi tin bc, khng cn
li ch v vt cht, chng ta vn phi nh rng lun c nhng cch khc t c s tha
mn. Tt c mi quyn lc u em li vui sng c ngi ni nh vy, v quyn lc
ti thng l nim vui tt nh.
D rng chng ta khng nn hon cnh ca ngi tranh lun nh hng ti chng ta,
ngy bin Li dng ngho kh n su vo tim thc ca chng ta. Chng ta c xu hng
cho rng ngi ngho c t c hi phm sai lm hn. Nn vn chng trong vn ha ca
chng ta b p cho s ngho kh ca nhng ngi ngho bng s khn ngoan, nhng c
tnh tt v, c khi cn l nhan sc.
Trong i guc v chic khn chong, c y ni bt gia m ng.
(Mc d iu ny c th do c y b suy dinh dng.)
Ngi ngho thng c xu hng thch c hc ln cao, thch sc khe tt, cng nh
c ngh ngi sau qung i cc kh ca mnh, hn l nhng c mun qua lng knh
mu hng nh suy ngh ca ngi ngoi.
Mt chnh tr gia khn kho nhn ra rng hu ht c tri ca mnh l ngi ngho s ch
trng vo vic ra v ngho kh, t hy vng rng s nhn c s tn trng, ng cm
ca h. ng y s b chic limosine v c b vest chnh chu ca mnh ra xa, thay bng loi xe
bnh thng cng nh n mc nh c tri ca ng. Nhng ng ny khng bit rng, nhng
c tri s cho rng ng khng c g hn h c, cn ngi i chic xe bng long v b
trang phc t tin mi xng ng c c s ngng m ca h. im mu cht y l

ngy bin Li dng ngho kh ginh cho nhng ngi lm ra v ngho kh. Nhng ngi
ngho kh thc s th khng c thi gian cho chuyn ny.
Cu chuyn hay nht v chuyn ny m ti tng c nghe l ca mt ngi tiu phu chn
cht
(Ngi tiu phu thng minh khng nghe theo quan im ca nhng ngi tiu phu
khc)
Tiu phu, cng ging nh nhng ngi nng dn gi, mt dn dy sng gi, c th nm
trong danh sch nhng ch th ng h cho lp lun ca bn. Mt vi ng lo ng dn gin d
c th i tin phong, theo sau l mt hai ph n git thu thng thi. Gng mt ca
h th hin tri nghim, im lng, nhn nhn chp nhn cuc sng ca mnh. ng nhin l
quan im m bn a ra cng phi n t nhng ngi ny.
ng ht mt hi su t ci tu ca mnh ri nhn ti vi i mt yn tnh mt cch k l. ng
ni vi ti rng, mc d ngi nh ng ngho v chn cht, ng lun lun cho rng thm
ht chi tiu ca chnh ph c th kch thch sn xut bng cch to ra cu, v tng t
(Nu ng y chn tht, lm th no ng y c th sai c?)

Ngn ng xc cm
S dng c ch nhng t ng mang tnh nh kin c th gy nh hng n kt qu ca
li phn xt. Mt khi ngn t c toan tnh nhm khi gi ln s thin ch hay tnh chng
i hn thc cht, m cc d kin tht trn tri phi by ra, th chnh l ngy bin ngn
ng xc cm.
HITLER TRIU TP NHNG V T LNH CHIN TRANH!
DALADIER HI KIN NHNG V T LNH QUC PHNG!
(Hai tiu trn cho thy mt im chung l: cc v lnh o ca c v Php gp mt
cc t lnh trong lc lng qun i ca h. c l nhng v t lnh chin tranh
nhng Php li l t lnh quc phng. Lnh o ca ngi c n gin ch l Hitler
m khng cn bt c tc hiu no, v ng y triu tp nhng tng lnh ca mnh mt
cch c on. Tuy nhin qu ng Daladier, mt nh dn ch tuyt vi, li hi kin cc
t lnh ca mnh.)
Nhng t ng ngha mang theo nhng sc thi ngha tinh t c th c s dng nhm
gy nh hng n thi ca cc pht ngn. Sai lm xut pht t thc t rng nhng thi
ny khng phi l mt phn ca cuc tranh lun. Chng c gi ln mt cch khng
thch hp nhm t c hiu qu cao hn mt lp lun n l. Nhng sc thi v phn
ng ph u khng thc s lin quan n vic hnh thnh ci ng hay sai v nhng g
ang c ni. Trong ngn ng c y ry cch thc truyn ti thi vo trong m t
dy ln nhng phn ng t ngi khc. Con ngi c th hay qun hoc l nh, c th
kin nh hay bo th, t tin hay kiu ngo. Hu ht nhng khi nim trn u mang tnh
ch quan: ph thuc vo tnh chnh xc trong cm gic ca ngi quan st v cch h hiu
tnh hung nh th no. Mt tranh lun khch quan i hi n lc c thc a ra lun
im theo hng trung lp hp l.
Mt ln na, nc Anh b vch mt ang vut ui ch c ti.
(Hoc duy tr mt mi quan h tt p vi nhng chnh quyn mnh. Ch rng ng t
vch mt m ch rng h b phanh phui mt b mt khng my tt p.)
Ci gh ca thm phn l lnh a cho nhng li ni nng n tung honh v ng ny ch huy
bi thm on. Theo lut ca ngi Anh, sau nhng soi mi mit mi, bi thm on c
quyn a ra phn quyt. Nhiu v thm phn s gip lp vo khong trng ny trong th
tc php l bng cch la chn t ng h tr nhng ngi khng may ny kia a ra phn
quyt.
Liu chng ta c th tin c li than van th ti ca nhng k lm ng, hay li ni ca
mt ngi ni ting v danh d v chnh trc khng?

(Nu bn tng c suy ngh lm nh vy, th y chnh l lc bn nn thay i t duy ca

mnh.)
C hng lot cch chia ng t to ra nhng ngha khc nhau, m ngi ni c th
dng miu t anh ta, ngi i din hoc bn th ba vng mt no . Chng hn nh:
Ti l ngi mnh m, bn l mt k cng u v anh ta l mt con ln.
Vic la chn t ng khi thuyt minh hay bo co v mt cuc tranh ti c th li ko chng
ta ng v mt bn no , hn l nhng s kin m h bo co.
Tuyn Scotland cum c mt bn thng trong hip mt, nhng nhng n lc ca
tuyn Anh c n p xng ng vo hip hai khi
(on xem bnh lun vin nghing v bn no?)
Nhng g xut pht t th thao thm ch c th p dng cho c nhng t bo chnh tr.
Dn chng c th nh hi c nhng v hi l ca ng Lao ng, t nhng li cam kt
ca ng Tory.
(H c th d dng phn bit tc gi ang ng v pha no.)
Nhng chng trnh x hi trn truyn hnh rt th v vi nhng ngi snh si v ngn
ng xc cm. Khng may l c mt mu thun v quyn li. H mun trnh by nhng bng
chng bn cng h chia s nhng nh kin; tr nn ng tin cy i hi t nht mt
vi th g gn ging vi tnh khch quan v cng bng. Khi s thin v rnh rnh xy ra,
th vic pht hin ra nhng ngn ng xc cm mc tinh xo cao hn i cht mang li
cm gic tha mn. Chng hn nh s khc nhau gia nhng k khng b v nhng ngi
chin u cho ha bnh? S khc nhau gia chnh th v ch ?
Khi bn ri vo tnh hung phi thuyt phc ngi khc, bn s c gng tm nhng ngn
ng xc cm no hu dng nht. Bc tranh ngn t s cho thy, mt bn l mt gii php
khng my kh quan, cn bn kia l vin cnh mu hng c c nh mt gii php khc.
Ngi nghe s chng bao gi cn bit rng bn c th thc hin cch cng d nh
cch kia.
Bn nn tin li l thn trng ca mt cy bt c c th gii tn trng hay nhng li l
thiu mch lc ca mt tay vit thu nh m?
Bn s khng trn trnh khi c hng nghn ngi biu tnh ang la bn ngoi ta nh ny
phi khng?
Ti s khng b lung lay bi nhng li x xm ca thin h.
Khi miu t s vic, hy nh vn dng t ng sao cho ngay c khi ngi nghe khng bit g
v s tht, h vn nhn thy c s khc bit gia khon u t khn ngoan ca bn, vi
s tiu xi v ca nhng ngi kia, gia nhng li ch nh nht m bn c hng, vi

mn hi to ln m nhng ngi kia chim phn. Nhng li nhn xt cng tm ca bn

nn i lp vi nhng ch trch in cung ca h.

Lng trc n (Misericordiam, argumentum

ad)
Mc d lng trc n l mt trong nhng t cht ng qu ca con ngi, nhng n li khng
mang li nhng c s c bn cho mt tranh lun. Khi chng ta s dng lng trc n thay v
nhng lp lun thuyt phc h tr cho mt tranh lun c th no , ngha l chng ta
ang phm phi ngy bin Lng trc n.
Khi t cu hi rng liu ngi n ng ny c nn b kt ti hay khng, hy t hi bn thn
rng, anh ta s ra sao nu nh b nht vo t, b tc mt t do, ri b cng ng quay lng
li.
(Cu hi y l anh ny c ti hay khng, ch khng phi nu b kt ti th anh ta s ra
sao.)
Khi chng ta c yu cu gii quyt mt vn kin tnh, chng ta nn cn o trng lng
ca cc chng c tng bn, ri c gng tm ra s tht. Vic cp n lng thng hi
khng gip ch g cho cuc tranh lun. Mc d lng thng hi c th s nh hng n
hnh ng ca chng ta, nhng khng nn n nh hng n cc quyt nh. Cc h qu
trn nhng phng din khc nhau ca ci ng hay ci sai khng lin quan g n bn
thn ci ng ci sai. Cho d ngi n ng kia c b tng vo t hay c a n vng
bin pha nam ngh mt, th cng khng th thay i c bn thn s tht. Lng trc n ch
b buc ti nu nh s thng hi lm nh hng n vic gii quyt tnh ng sai ca
vn .
Chng ta c th tip tc tr tin Jeeves lm ngi gi sn khng? Th ngh xem chuyn
g s xy ra nu chng ta khng lm nh vy. Tng tng hon cnh ca v v con anh y,
khi Ging sinh sp n v tuyt sp ri. Thay vo , ti mun hi liu chng ta c th
khng thu Jeeves na khng?
(Vng, chng ta c th. Tt nhin, c th chng ti quyt nh gi li anh y nhng li l
chuyn khc.)
Khc xa vi cch thc vn hnh ca n trong ta n, ni khng c lut s bo cha y t
tn no s trnh by kin m khng mang theo chic khn mi xoa ca mnh, Lng trc n
chen chn vo trong hu ht nhng cuc tranh lun m s tht lun gy ra h qu
xu. Chng ta khng cho php s phn ca bt k ngi no nh hng n nim tin ca
chng ta v mt s tht hin nhin nh 2 + 2 = 4; nhng trong tnh cnh t hin nhin hn,
chng ta nhiu kh nng s b d d cho php lng trc n ca mnh b s khng r rng kia
li dng.
Lng yu thng v tui tr l iu tin quyt trong chnh sch cng. Khng c vn thc
t n gin no c th c gii quyt m khng cn xem xt nh hng ca chng i vi
ngi bnh, ngi gi yu, ngi m v ngi tn tt.

Nu chng ta cho rng tr cp t nc ngoi khng hiu qu, v khng lm tng mc sng,
th chng ta ang y nhng ngi sng trong nhng nc ngho hn vo mt cuc sng
ca ngho i, d dy v bnh tt.
(Nu tr cp nc ngoi khng hiu qu, chnh s tht y nhng ngi ngho vo cc
h qu kia. C l chng ta nn lm cch no khc.)
Lng trc n c tc dng, v chng ta cho rng s thng hi nn c ch ng nh mt kim
ch nam cho nhng hnh ng ca mnh. im sai lm y l, n khng c ch trong
quyt nh ca chng ta v s ng sai. Khi n chuyn mt lnh th ny sang lnh th khc,
v tr ca l lun cng s thay i cng n.
Tht kh cng li sc ht ca ngy bin ny. Ton b cu chuyn Bi thnh ca Ging
sinh (A Christmas Carol) ca Charles Dickens l mt ngy bin Lng trc n phi thng.
Ny l Scrooge, sng mt cuc sng trung thc gi ln trong lng ngi c lng trc n.
Ny l Bob Cratchit dy k nng th k son tho ti liu, v hon ton t do tm kim
vic lm bt k ni no theo gi th trng, nu anh ta khng tha mn vi ngh ca
Scrooge. Nhng khng, nhng bng ma xut hin hnh h ngi ch ca ng ny bng
Lng trc n; v tht khng may cho Scrooge, v mt o c, b buc phi a ra quyt
nh i nghch vi tnh hnh kinh t thc t. Mt phn ng hp l hn i vi cch gii
quyt ny c l s l Hm! bp bm!
Bn s c mt khong thi gian di khin cho k th ca mnh phi lng tng vi Lng trc
n. Ngi nghe s khng my hng th vi ci ranh gii mong manh gia hin thc v h
cu, v th bn c th d dng khin cho nhng ngi a ra nhng kt lun khc nhau v
s tht trng c v nh nhng tay a ch tn nhn thi Victoria.
Nu bn thc s tin rng tin lng cao s khin thanh thiu nin khng tm c vic, th
tt c nhng g ti c th lm l ni rng bn thc s c lng tm i vi nhng ngi
ngho ang phi ginh git ming cm manh o hng ngy. Cha ph h cho bn!
(Thm ch nu ngi ny tin nh vy, khn gi cng s khng. Khi i mt vi trng hp
ny, hy lt ngc vn li. S au kh v nhc nh ca nhng thanh thiu nin nh
ngho khng th tm c vic lm v i th ca bn qu nhn tm? Bn ng mong i
chin thng trong cuc u tay i, khi bn dng sng ngn cn i th dng i bc. )

Lp lun ip khc (Nauseam,

argumentum ad)
S lp li n thun mt quan im khng lm tng thm tnh thuyt phc cho n. Tuy
nhin n c th bo mn tnh ph phn ca i th. C mt gi thit hon ton sai lm l
iu g c nghe i nghe li nhiu ln s tr thnh ng. Lp lun ip khc s dng
phng php lp i lp li lin tip, thng l khi vp phi nhng chng c kh nhn
chng li mt lun im, t khin cho lun im kia nhiu kh nng c chp nhn
hn.
Ch n gin l ch ca mt con qui vt. Ti ni ba ln ri, ci g ti ni bn ba ln th n
lun chnh xc.
(Trong khi s tht rng, ai ni lp li iu g nhng ba ln l bi v anh ta khng cn ci
g khc ni.)
im mu cht l, vic lp i lp li khng thm vo bt c l l no. Thng th n c
dng c thuyt phc ngi nghe, hoc bo mn sc chu ng ca h, hoc la phnh h
rng vn dng nh c gii quyt. V khng c thm bt k lp lun no, nhng
phin bn sau s khng ng cn nhc n, v cc phin bn ny to ra nhng tc dng
gi to n tm l, hn l n l l ca tranh lun.
Lm n i m, khng phi ti m!
Nhng y l sng cao su ca ng, ng Smith Minor.
Lm n i m, khng phi ti m!
V c ngi nhn thy ng cm cc ln.
Lm n i m, khng phi ti m!
(Vic ny c th ko di v tn tr khi Ngy bin e da ra tay ct ngn n li. Tt c chng
ta u c th nhn ra rng ng Smith Minor c th x l tnh hung tt hn nu ng ta c
th ni thm iu g khc. Tuy nhin, liu bn c nhn ra khng khi ng ny n thun c
ni rng X hi ch ngha c ngha l quyn lc thuc v giai cp v sn?)
Nhng cng lnh chnh tr t uy tn nht c h tr bi nhng Lp lun ip khc, ch
khng phi da vo nhng l do tr thc no khc. Nu mt h thng kinh t em n s
phn vinh cho cng ng, cng nh mang n cho ngi ngho nhng th vn thuc c
quyn ca ngi giu, th rt kh chi b rng, thc t y l s bc lt. May mn lm
sao, h khng phi chng minh iu . Lp lun ip khc ngha l li tuyn b c th
c lp i lp li m khng cn tranh lun hay dn chng g. Rt cuc cng s c ngi tin
vo n.

Cc tay qung co thng l thnh vin trung thnh ca x hi Lp lun ip khc. Nhng
ngi ny bit rng, mt tuyn b ch c ci m c th t c lng tin v sc thuyt phc
nu nh n c lp li nhiu. H bit c tm quan trng ca vic xy dng nn
khng phi mt nim tin hp l, m l mt thi quen ca qun chng.
Loi bt git ny git trng hn c thuc ty, trng hn c thuc ty, vng! Trng hn c
thuc ty.
(Ci g h ni ba ln chc l phi ng.)
C nhiu thnh ng chng ta nghe nhiu ln t thi th u, n in su vo tim thc n ni
chng ta c ngh l chng phi ng. Suy ngh ny c v nh vn cn tn ti, cho d cuc
sng cho chng ta thy rt nhiu bng chng i nghch, v trong vi trng hp cn
tn ti ng thi nim tin vo nhng thnh ng i nghch nhau. Tht kh suy ngh v ri
vo trng thi do d trc khi hnh ng v khi c qu nhiu nhng cnh tay ko bn i
theo nhng hng khc nhau, chng thng chng dt bn n u c. Tt c nhng lun
im trn nhm thy sc mnh ca Lp lun ip khc n gin.
Vn dng Lp lun ip khc tng i d: vic duy nht bn cn lm l lp li chnh bn.
Ci kh l khng th bit c trong hon cnh no n s c kt qu. Quy lut chung l lp
i lp li lin tc trong mt thi gian di s c hiu qu hn l xut hin trong chc lt. Bn
phi hon ton v cm trc nhng lun im chng li bn, v lun lp i lp li mt quan
im duy nht. iu ny khng ch lm cho khn gi ca bn chn n pht khc, n cn
lm h cm thy tng cht tng cht ci v ngha ca nhng g ang chng li bn. V khi
h thc s mt mi, nhng ngi xem s bt u tin rng h c th khng chng li quan
im ca bn na.
Tnh hung mt vin chc nh nc khuyn B trng cho ta mt v d c th v Lp lun
ip khc nh sau:
Nhng tha B trng, nh ti trnh by sut hai nm qua, khng c cch no ct
gim chi ph qun l cho vn phng ny. Mi cng vic u c mt vai tr ring ng gp
vo tnh hiu qu ca chng ta. V d ngi n ng chng ta thu lau dn ta nh ny
gip chng ta nht kp giy
(V Lp lun ip khc ny s h gc v B trng trc khi ng ta h gc vn .)
Tuy nhin nu bn ho hc c ng vo hng ng chuyn gia, hy nghin cu k t mu
trnh ca v b trng ti thng cng vn ca ng ta:
Ti tr li cho li buc ti v hnh vi thiu trch nhim vo ngy 9 thng 11 ri, v ti
khng c g thm vo li gii trnh ni ngy 4 thng 6. V ngay lc ny ti khng
mun thm bt g na c.
(Lm n i tha ngi, khng phi ti!)

Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Thiu xt on
Ngy bin thiu xt on gi nh rng tt c nhng g ng ni hay ng lm u c
ni v lm ri. Bt k mt kin mi no u b t chi trn l l rng, nu kin hay,
th n chc chn l mt phn ca tr tu ng thi ri. xut b t chi, bi v chng
khng c cn nhc xem xt.
Nu thuc l tht s c hi, vy ti sao ngi ta khng cm n t trc i?
(H khng thy iu . Ngy nay c nhiu ngi sng lu nm tri nhng tc
hi ca n, v chng ta by gi c nhiu cng ngh nh gi nhng th nh vy.)
Gi nh trng tm ca ngy bin ny khng chnh ng. S tin b t c thng qua
nhiu phng din, c khoa hc v x hi. tng mi lin tc c n nhn, v khng
cch no chng minh c rng ng cha ta khm ph ra tt c. Nhng gi nh m h t
ra khin cho nhng l l khng thch hp chen chn vo cuc tranh lun.
D cho nhng nh hin trit ngy xa u c cho l khn ngoan, chng ta khng th cho
rng h hon ton thng thi, cng nh khng th cho rng h hon ton ngc nghch.
Nu chng trnh truyn hnh sng tt nh vy, ti sao phi mt qu lu mi chiu n?
(Bi v chng ta khng nhn ra rng ngi ta thm ch mun bit nhiu th khng cn thit
hn trong bui sng ca h.)
N khng ch l sn phm hay quy trnh c cch mng ha bng nhng pht minh, m
cn ng vi nhng thay i trong m hnh sng ca chng ta.
Cch y nhiu nm, con ngi khng cn nhng ngy l Ging sinh ko di th ny, ti sao
by gi h li cn?
(C l cch y nhiu nm h vn cn nhng ngy l ny, ch l h khng c kh nng trang
tri cho chng thi. Khng nghi ng g ngy bin tng t s ng h l l cho vic bt tr
em phi lm vic trong hm m v cng xng.)
Sai lm ca vic thiu xt on rt ph hp vi nhng ngi theo khuynh hng bo th,
nhng ngi khng th thc s suy ngh ra c bt k l l no chng li nhng thay i
c a ra.
Tha ngi ch tch, kin ngh ny b tr hon hn 20 nm qua ri. Nu n c gi tr th n
c trin khai lu ri.
(Ci hay ca lp lun ny l, hnh ng bc b hin ti ca bn s tr thnh bng chng
chng li xut kia trong tng lai. C l l do cho hnh ng bc b trong qu kh cng
ph phim nh lp lun bc b trn.)

 tng thm hiu qu cho ngy bin ny, bn c th lit k mt s qun on tng tng
no , nhng ngi c th tip nhn tng kia nhng cui cng h khng lm vy.
Nhng ngi trong qun on c v cng ging bn ang chng li tng kia mc d
c th n gin l h cha bao gi c suy ngh g v n.
C phi chng ta ang cho rng mnh khn ngoan hn hng nghn ngi hc thc uyn bc
v c nng lc trong rt nhiu nm qua, nhng ngi c th hnh ng da trn nhng
xut nh xut ny y nhng khn ngoan khng lm nh vy?
(C khc g hn so vi ni rng Beethoven thng minh hn hng triu ngi c th vit bn
giao hng nhng khng lm nh vy khng?)
Bn s cm thy ngy bin ny cc k hu ch trong vic chng li xu hng gii phng. Rt
cuc th nu vic tr em v ph n tham gia vo cc quyt nh l tt, th n phi c pht
hin ra cch y lu ri ch? Cch lp lun ny s gip bn chng li ngy l quc khnh, n
tim, tp th dc hay vic n b xanh.
Nu c bt k mi lin h no gia vic ung tm pint bia mi ngy vi chng bo ph, bn
khng cho rng nhng ngi ung bia nh h nt nhn thy hu qu ny trc y ri
sao?
(Sao h thy c ch? H thm ch cn khng thy c ngn chn ca chnh mnh m!)

Lp lun ci mi (Novitam, argumentum

ad)
Tht sai lm khi cho rng lu i hn c ngha l ng, cng tht ngy bin khi cho rng, ci
g tt hn ch n thun v n mi hn. Lp lun ci mi sai lm khi cho rng, tnh cht
mi m ca mt th g l nhn t cu thnh tnh hp l. Nu bn nghe ai ng h mt
ci g bi v n mi, th ngha l bn ang nghe Lp lun ci mi.
Nhng ta nh mi ny sp hon thnh ri. Chng ta cng nn xy cho mnh vi ta nh
nh th.
(Tnh mi m khng ngn chng tn ph cnh quan ca thnh ph hay cuc sng ca
nhng ngi nh thu.)
Vi ngi ngc nhin khi bit rng c tnh mi m v xa c u c th c s dng mt
cch y ngy bin ng h cho mt lun im. Thc cht th chng gi ln nhng tnh
cch i lp trong chng ta. Chng ta mun s an ton t nhng g mang tnh truyn thng,
ng thi cng mun cp nht ci mi cho hp thi. C hai mong mun trn u c th tr
thnh nhng ngy bin, nu chng ta c gng bin chng thnh nhng lp lun, da trn
tnh mi hay c ca t thn chng. Cng ging vi bn sao i chiu Ngy bin li mn, Lp
lun ci mi a vo yu t tui i ca mt lun im nh mt cch thc khin n c
chp nhn. V thc t l, tnh mi m khng chi phi s ng, do gi ln mi quan h ny
l mt cch lp lun ngy bin.
C thi gian Lp lun ci mi c n nhn nng nhit bi nhng nh ci cch cng nh
ngi anh em ca n, Ngy bin li mn c nhng ngi bo th n nhn. l nhng
ngy xy dng mt th gii mi ho nhong. Tuy nhin, thi th thay i v Lp lun ci
mi gi ang xy dng ch ng ca n ngi nh ca nhng ngi bo th. Ngy bin
ny hin ang thoi mi n nh v tr ca mnh gia nhng li ku gi bi tr nhng
phng thc c li thi v tm kim nhng g thc s ph hp vi th k XXI. Trong
lc , Ngy bin li mn li kh kh s bi khi mi ngi nhn li nhng tin b c
c t nhng ngy ti p trc kia ca ci cch x hi.
Nhng tay qung co s dng t mi m nh mt phn x t rt lu ri. Gi nh rng
cng chng nh ng sn phm mi vi tin b mi, mi th t bt git n kem nh
rng u l mi, c ci tin. Ng cc dnh cho ba sng lun lun mi, vi nhng ci
tin chnh dng nh tng hm lng giy gi hp ng cc. Sau l ln sng mnh m
trong th gii qung co din ra khi ng cc bt u xut hin trong mt phong cch c xa.
Trong nhng chic ti mu nu nht, nhng tay qung co cam oan cht lng nh xa,
v nhanh chng c c doanh thu. Cuc tn cng to bo ca Ngy bin li mn y li
Lp lun ci mi. Tt c nhng sn phm xut hin sau u theo phong cch c. Vi khu
hiu Nh tng, cng nhng cnh t ngt, nhng bc tranh c rch trn bao b. nc
Anh, bnh m Hovis thay v c lm mi v ci tin, a ra mu qung co mu nu
gin n mang tnh ng qu thanh tnh.

C hai ngy bin ny u c mt sc ht kh cng, nhng Lp lun ci mi c v i qu

xa. Gi y gia hai ngy bin ny tn ti mt s cn bng. Cu b min qu mc mc gi
khoc ln mnh nhng trang phc trng nh qun o ca phi hnh gia, trong khi nhng
ngi ln ln trong nhng ngi nh Glassgow gi y nhn li k c th u hon ton gi
to ca mnh vi nhng hng v ti mt ca vng qu cng hnh nh nhng qu trng g
nu ti.
Khi s dng lp lun ci mi, nn nh rng hai ngy bin ny mu thun nhau do nn
thu hp lp lun ci mi ca bn sao cho ngy bin li mn khng c n nhn. Bn
khng th ng h tnh mi m ca nh ca bi v mi ngi thch ci c hn. Nhng bn li
c th ng h cc hc thuyt kinh t nu n mi. Rt cuc th ci c c g tt ch?
Cng nh ci mi ca bn trong l thuyt kinh t mi, nhng kt lun x hi v o c
ca bn cng l mt phn ca nhng nhn thc mi. Thnh gi thch c cung cp
nhng thng tin v cp nht ci mi hn b buc phi thay i t duy.
Liu chng ta nn tip tc cch thc tch tr li ch c bng cch cho php pht trin
thng mi khu vc , hay chng ta nn tip nhn nhn thc mi v nhu cu x hi,
bng cch xy mt trung tm cng ng hin i cho nhng ngi tht nghip?
(Vi l l nh vy, bn s d dng chin thng. Bn s c mt trung tm cng ng cho
nhng ngi ang c vic lm t s pht trin thng mi.)

Lp lun s ng (Numeram, argumentum

ad)
Khng ai mun a mnh ri vo th khng ch da. Rt nhiu ngi thch cm gic an
ton khi c hu thun bi nhng s liu chc chn, hay cm gic rng t kh nng nhiu
ngi li c th mc sai lm. Ngy bin Lp lun s ng thng sai lm, khi nh ng s
lng ng h mt lun im vi tnh ng n ca lun im . Nhng lun im c
ng h rng ri khng nht thit s ng hn; nhng Lp lun s ng cho rng mi quan
h kia l ng.
50 triu ngi Php khng th sai c!
(Nhn li lch s ca quc gia ny s thy rng h thng xuyn sai.)
Ngy bin ny nm thc t rng s lng ngi ng h khng khng nh hay chi b
tnh ng sai ca lp lun. Thm ch, nhiu ngi tin nhm vo nhng th rt n gin, v
nhng l phi thng thng c chp nhn rng ri khng th b nh ng vi tri thc
thc t. Nhng quan st n gin, chng hn nh nhng hnh tinh v nhng ngi sao qut
ngang bu tri, c th l nhng du hiu ch ng khng ng tin cy cho d hng triu
ngi chng nhn rng hin tng l ng.
Mi ngi u ht thuc Whifters, sao anh li khng ht?
(Bi v anh ta ngh nhng ngi ht thuc u ngc.)
Lp lun s ng c th hng n nhng con s tng qut, hoc i khi theo mt cch kn
o hn, hng n s lng ca nhng ngi m bn nh gi cao. Bn c th n tng
vi t l nhng ngi ni ting nht c tp ch Times hn con s nhng ngi ng h t
gim gi khng mi ngy Anh. Cu hi y l liu con s c thm vo gi tr no cho
lp lun ca bn hay khng.
Chng ta c mt tranh lun y v vn liu Ballasteros tng l i trng mt i
golf chu u hay cha. Hy gii quyt vn ny theo cch dn ch.
(V trc khi chng ta nhy ra khi mt ta nh, hy m bo rng bn c s phiu bu
bc b lut hp dn.)
Nu tng c quyt nh bi s ng, khng tng mi no s c chp nhn. Mi
tng mi u bt u vi s lng ngi ng h nh nhoi, v t c s chp thun
ch khi n a ra nhng bng chng h gc quan im ang thnh hnh. Nu s ng l tiu
chun ng sai, Giordano Bruno sai khi ni rng tri t xoay quanh mt tri, cn nhng
nh cm quyn ng khi a ng ny ln gin ha thiu.

Chng ta phi cho hn c xt x cng bng trc khi b treo c. Tt c nhng ai cho rng
hn lm vic y, hy la to c.
(Chng c sng ng phi khng? Nghe c v rt nht tr.)
Lp lun s ng to ra mt hng ro phng th tuyt vi trc nhng thi c
thit lp t trc.
Nu iu khng ng, ti sao c hng triu ngi tin tng vo n hng th k nay?
(D hiu thi. Chng ta u mc sai lm.)
Lp lun s ng l mt kiu ngy bin c bit ca nhng k m dn cng nhng nh hng
bin qun chng. Nhng ngi lnh o chng ta c xu hng hnh thnh mt tng lp c
bit, gm nhng ngi s hu quan im v nhng gi nh khng tng ng rng ri vi
x hi. H thng n t hon cnh t phi chu p lc i ngho, chn p hay ni s ti
phm hn so vi hu ht mi ngi. iu ny cho php k m dn c hi li dng s ng
h tr cho nhng kin m chnh quyn rt t kh nng p tr li. Trong nhng vn
nh n t hnh hay mi quan h chng tc, k m dn ny c th da trn s ng thun
ca s ng ng v pha mnh nh bng chng cho thy chnh quyn ang c mt m mu
bng bt.
Mi cuc trng cu dn cho thy pht roi trc cng chng l hnh pht thch ng cho
nhng ngi phm ti bo hnh.
(V nu bn hi h, chc h cng c th ni tng t vi hnh pht tht c hoc m bng.
H c th ng cng nh c th sai.)
Lp lun s ng l mt kiu ngy bin c s dng vi rt nhiu am m. Trong mt bi
cnh l tng, bn c th h ho mt nhm 600 ngi cm uc trc nh ca mt tay
bun ng trong thi gian xy ra nn i. Ngay c khi vit, bn cng khng nn thng thng
bin Lp lun s ng thnh vic m u ngi lm sng m nn gi ln cm gic b xc
phm, khi ci kin hin nhin qu ng ca rt nhiu ngi kia b pht l.
Khi khng may rng nhng ngi ng h bn thuc nhm thiu s, k thut c th c s
dng y l trch dn t qu kh, khi kin ca bn tng c nhiu ngi ng h hoc
c ng h bi nhng quc gia m a s c cng kin vi bn. Thy in l mt ngun
tuyt vi nhng nhm a s thch nhng th lp d nht.
C phi chng ta cho rng ngi Thy in ngu ngc? Rng ngi dn nhng t nc
vn minh nht trn th gii khng bit h ang ni ci g?
(ng vy.)

Nhn phin din

Nhiu quyt nh chng ta xem xt c c u im v khuyt im. Kiu ngy bin nhn
phin din xy ra khi ch mt mt ca vn c a vo cn nhc. Quyt nh thng
yu cu c u v khuyt, v bn no ginh phn hn trong trng thi cn bng kia s c
u i la chn. Ch nhn vo mt mt l n trnh phn quyt c c s cn bng :
Ti s khng lp gia nh. Lp gia nh s c thm nhiu trch nhim cha k ti vic mt
t do. Hy suy ngh th v khon chi ph nui con ci v cho chng hc i hc. Bn cnh
cn nhng khon ph bo him nhiu hn
(Nu iu ny l tht th chc khng ai lp gia nh c.)
Ngy bin ny cng tng t vi vic ch nhn mt tch cc ca vn .
Quyn bch khoa ton th ny s l th bn rt t ho nu c n. Bn b bn s thn phc
bn. Con ci bn s hng li t n. Bn s hc tp t n. N s gip t sch ca bn trn
vn!
(Mt khc, n s khin bn tn C NG tin.)
D nhn theo cch no th bn cng phm phi ngy bin nhn phin din ri. Bng cch
ch nhn vo kha cnh xu hay tt, chng ta b qua nhng t liu c nh hng n
quyt nh v cn c a vo suy xt. Vic loi b nhng t liu lin quan khi lp lun
chnh l im ngy bin trong cch nhn phin din.
Nhn phin din khng phi l mt ngy bin, khi mt kia ca vn cng c nu ra
cn nhc tng t. Trong vn ha M-Anh, c mt phng php truyn thng theo ngc
li vi cch nhn phin din; theo , nu mi bn trnh by nhng lun im li hi nht
ca mnh, nhiu kh nng ngi quan st khng thin v s ra phn quyt cng bng hn.
Do , chng ta k vng mt lut s s ch a ra chng c bi n, v nghip on s ch
a ra lp lun bo v vic tng lng, v chng ta bit rng s c ai t pha bn kia a
ra nhng lp lun i lp. S l phin din khi ngi a ra phn quyt ch nhn vo mt
mt ca vn .
ng i n Ibiza. Ngh ti ci nng, l mui v m ng xem.
(Mt khc, cn nhng tia nng ti p, mn ru vang r, thc n tuyt vi v gi c thp
th sao?)
Nhng phn quyt ca cuc sng thng i hi s nh i. Nhng ngi c c s
cn bng, ri sau li ri vo tnh trng thin v c khuynh hng thuyt phc ngi khc
bng cch ch nhn mnh mt tt. Ngi khinh sut nn nh rng, thc o gi tr ca h
c th cho ra mt phn quyt khc khi cn nhc tt c cc yu t.

Tt c lp lun u ng h con ng mi. N c ngha l tin b; c ngha l thnh vng;

c ngha l tng lai cho th trn ca chng ta!
(V rt khng may rng, chng ti phi ko sp nh bn xy con ng .)
C mt phin bn cch nhn phin din kh thng minh, m bn c th dng cho mc ch
thuyt phc mi ngi nghe theo phn quyt ca bn. Cch ny bao gm vic nhng b
thun ty ly im trc l l chng li bn, bng cch gi v tham kho mt trong
nhng lp lun yu km ca bn kia trc khi bt u tung ra hng lot nhng lp lun
bin h. Cch lm ny nh bng l l ca bn bng cch thm vo lp v ngoi bng
nhong ca tnh khch quan ai cng thy c.
Tt nhin, nu mua mt chic xe ln hn, chng ta cn phi lm tm lt gh ngi mi.
Nhng hy th ngh n s tin li ca n xem! Tt c c mua sm s gh sau;
chng ta c th s dng xe vo cc k ngh; em c th thoi mi a n bn tr; v tc
ca n gip ta gim bt thi gian i li.
(Bn cho nhng qu ng vi ngy bin ny.)

ip nguyn lun (Petitio principii)

Ngy bin ip nguyn lun (Petitio principii) hay c bit di ci tn begging the
question xut hin mi khi s dng trong lp lun bo v ci g m lp lun mun thit
lp. ip nguyn lun l bc thy ngy trang v c kh nng a ra nhng l lun ht sc k
l. Mt trong nhng ngoi hnh ph bin nht ca n l s dng mt kt lun c din
t li theo cch khc tr thnh lp lun bo v chnh kt lun .
Cng l i hi mc lng cao hn v vic mi ngi kim c nhiu tin hn l iu
ng.
(Tuyn b trn rt cuc l cng l i hi mc lng cao hn v cng l i hi mc lng
cao hn.)
C v nh vi nhng ngi non nt, ip nguyn lun khng phi l mt ngy bin nn
dng lu di; n c v qu mng manh i xa. Tuy nhin ch cn nhn s vo th gii tranh
lun chnh tr cng thy c hng ng nhng ip nguyn lun, vi lp lun vn cn tn
ti sau hng trm nm. Kh kh a ra nhng lp lun bo v mt cam kt mang bn
cht cm tnh. y l l do ti sao nhng chnh tr gia v tnh t la gt bn thn mnh, v
la gt nhng ngi khc mt cch tinh t vi d tha nhng ip nguyn lun. ip
nguyn lun chnh tr thng xut hin di hnh thc mt gi nh tng qut c a ra
bo v mt trng hp c th khi trng hp chnh l mt phn ca mt gi nh
tng t.
Chnh ph Anh nn nghim cm vic bn nhng bc v ca ha s Constable cho mt bo
tng M, v chnh ph nn ngn cn vic xut khu tt c nhng tc phm ngh thut.
(C v nh y l mt lp lun nhng l do ny cng c th c s dng cho bt k tc
phm ngh thut no khc. Tng kt tt c li s khng cho chng ta bit g nhiu hn lp
lun rng, chnh ph nn ngn cn vic xut khu tt c nhng tc phm ngh thut v
chnh ph nn lm iu .)
Mt lp lun phi nu ra nhng g c bit hay chp nhn, chng minh nhng th
cha c bit hay chp nhn. ip nguyn lun mang tnh ngy bin, v n ph thuc vo
ci kt lun cha c chng minh. Kt lun ca lp lun c s dng trong tin h tr
kt lun thng di lp o ngy trang.
Tt c lp lun i chng minh iu cha c chng minh phi c m x cn thn
trnh nhng ngy bin ip nguyn lun n giu bn di. Tt c nhng lp lun ng h cc
ng li t tng, tn gio hay gi tr o c u c mt im chung l, chng u c
gng thuyt phc nhng ngi a nghi. Chng cng c mt im chung khc l ip
Nguyn Lun sinh si ny n trong cc bng chng.
Mi th u c th c xc nh theo mc ch ca chng.

(ng bao gi ngc nhin khi mt tho lun nh th ny kt thc vi vic chng minh s
tn ti ca thc th tn ti c mc ch. Nu s vt c ng t ban u l c mc
ch, thc th tn ti ci m mc ch c chng minh c chp nhn ri. y
chnh l ip nguyn lun trong lp v ngy trang.)
Khi s dng ip nguyn lun, bn nn quan tm ti vic che giu gi nh kt lun bng
cch chn la ngn t kho lo. Nhng ngn t c bit hu dng l cc t ng m bn
thn chng cha ng gi nh. Nhng ngn t nh mc ch nm trong nhm ny.
Cc trit gia lun tham gia trn chin vi mt kho y nhng ngn t nh th, c bit khi
h c ging cho chng ta v cch thc c x. Nhng trch nhim m h mong mun gn ln
chng ta c che giu trong nhng ngn t nh li ha. Nghe c v thng thn nhng
bn di ngha ca t ny l t nn.
iu quan trng cn phi nh v ip nguyn lun l, n thng trng ging mt lp lun
bo v mt quan im. Do bn phi m x n bng nhng t ni trong lp lun, chng
hn nh bi v hay do , thm ch ngay c khi n ch thay cu i ch.
Khi b dn vo chn tng, bn thng c th biu din mt mn o thot ngon mc vi
mt ip Nguyn Lun c chn la kho lo, bng vic kt hp mt gi nh s tht tng
qut vi mt s din t li kt lun.
Chng ta khng nn bn v kh cho Malaysia, v trang b nhng phng tin git ngi cho
nhng nc khc l iu khng ng vi chng ta.
(Nghe c v nh mt lp lun ng nhng thc ra n ch l mt cch thng minh ni
rng chng ta khng nn bn v kh cho Malaysia v chng ta khng nn bn v kh cho ai
c.)

Th c ging nc (poisoning the well)

Ci cun ht nht trong phng php th c ging nc l i phng b mt im
trc khi kp m ming ni g. Xem xt theo hnh thi c bn nht, ngy bin ny a ra
nhng nhn xt khng d chu v nhng ngi khng ng vi lun im bn chn.
Khi nn nhn no tin ln tranh ci vi lun im kia, anh ny ch thy mnh ang dnh
phi nhng nhn xt khng d chu.
Ngoi tr k ngu dt, ai cng bit rng chng ta khng chi tin cho gio dc.
(Khi c ai bc ln ni rng, tin chi cho gio dc , anh ny t nhn trc mi
ngi rng mnh l k ngu dt.)
C on pht biu trn u mang tnh ngy bin, v n ku gi s chp thun hay bc b
mt ngh da trn nhng bng chng khng lin quan g n ngh c. Tuyn b
y ch l mt s lng m khng bng chng, do khng nht thit phi chp nhn. Ngay
c khi n l s tht, chng ta vn phi nh gi lp lun da trn gi tr ca n.
Nghin cu k hn cho thy, phng php th c ging nc l mt phin bn rt chuyn
bit ha ca ngy bin, lm dng cng kch c nhn. Thay v lng m ngi tranh lun vi
hy vng rng thnh gi s b dn d bc b lp lun ca ngi ny, ngi s dng chin
thut b c ging nc a ra li lng m cho bt k ai c tim nng ng ra tranh lun.
Phng php ny thng minh hn bin php lm dng, n thun v n mi gi nn nhn
t lng m bn thn bng cch ung nc t ci ging b nhim c. Bng cch , n lm
gim uy tn ca bn i u.
Tt nhin, c nhng ngi vi kh nng nh gi km s thch i xe but hn xe la.
(C nhng ngi xem xt cc yu t nh gi c, s sch s, tin li v ng gi. Tuy nhin,
nu nhn mnh thch i xe but s l t nhn mnh c kh nng nh gi km.)
Trong hnh thi n gin v th s ca mnh, b c ging nc c nhn nhn l mt
chin thut rt vui th, c th to ra nhng hnh ng phi thng ngon mc lm ho a
i tng b khinh b. Mt phin bn ch hi tinh ranh hn mt cht xut hin trong tr
chi vi tn gi x hi hc tri thc. chi tr chi ny, mt ngi chi bt u bng
cch qu quyt rng, ci nhn ca tt c mi ngi v x hi v chnh tr ch l s biu hin
v thc cho li ch ca nhm ngi . Bc tip theo, ngi chi ny ch ra rng v nhng
l do chuyn bit, phn tch ny khng p dng cho anh ta v anh ta rt khch quan cng
nh c th nh gi s vic mt cch ch cng v t. Khi mt ngi chi khc khng ng
tnh vi bt k quan im no ca anh ny, ngi chi u tin mng r ch ra rng kin
ca ngi kia c th khng cn c xt ti, v n ch n thun l biu hin ca nhm li
ch.
Nhng la chn trong gio dc ch l mt cng c m gii trung lu s dng, mua li th
cho con ci bn h.

(Thi nay bn chuyn cnh tranh nng cao cc tiu chun, hay cc bc ph huynh c kh
nng dng tin mua li th cho con ci mnh l chuyn tm pho. Bn phm phi li mua
li th ri; phn cn li ch l lp o che y thi.)
s dng chin thut th c ging nc kho lo, bn nn p dng c hai c tnh chnh
ca phng php ny. Cht c khng ch gi ln s ch nho t pha thnh gi, m cn lm
thoi ch bt k ai di dt bt ng kin vi bn. Ch k ngc s khin vi ngi li bc
nhng s c nhng ngi khc ngh rng h c th nhn vui trc nhn nh . Mt liu
thuc c mnh hn s l liu thuc d s hay xu h lm thoi ch by k ai c tnh
mun ung n.
Duy c nhng ngi khng kh nng tnh dc mi bin h cho vic ch ging dy cho
mt gii tnh trong cc trng hc ca chng ta.
(C ai tnh nguyn khng?)
Th c ging nc c khuyn dng mi khi tuyn b ca bn c th khng vt qua
c nhng soi mi m x lin tc. N cng hu dng khi i ph vi mt i th c kin
tri ngc vi bn, nhng khng may thay li l mt kin c tnh cn c. Th c ging
nc thn trng s khin i th tr nn ngu xun, n ni mi ngi khng thm quan
tm n tnh cn c ca kin . N cng khin bn tr nn d dm v t tin, thm ch c
th phc v cho mc tiu che giu s tht rng bn sai.

Ku gi cng lun (Populum, argumentum

ad)
Ngy bin Ku gi cng lun nh vo thi ca m ng, thay v trnh by nhng t liu
lin quan. Ni cch khc, n da trn cc nh kin. N khai thc khuynh hng chp nhn
nhng g ph hp vi th gii quan ca mi ngi. Nhng nh kin ph bin c th
hoc cha c chng minh, nhng ngi trnh by lp lun ca mnh ch da trn nhng
nh kin ny phm phi ngy bin Ku Gi Cng Lun.
Khi tin c Higginbottom, ti ch ra rng, tt c nhng ng tin thng minh u thuc
v ng y.
(Rt t ngi ngh rng chng thuc v nhng k ngc.)
Ngy bin Ku gi cng lun thng c so snh vi tm l by n, vi nhng am m
chy bng, cng cc nh kin thch hp c nhn nhn gn vi tm l qu khch ca m
ng hn so vi nhng tho lun hu l. Nhng nh hng bin trc m ng to dng
s nghip bng phng php Ku gi cng lun thng qua s dng t ng vi toan tnh
kch ng xc cm.
Chng ta s phi nhn nhng con ng ca vng t t tin lt vo tay nhng k l sao?
(y l tm l bi ngoi v n y l, nhng k l khng ph hp i trn cc con
ng ca chng ta; nhng khng lp lun no c nu ra c.)
Nhng ngi phm phi ngy bin ny l nhng ngi chn cch thc d dng. Thay v
thit lp mt lun im c tnh thuyt phc, h dng cch li dng xc cm ca m ng.
y khng phi l lun hp l d rng n c th rt thnh cng. C th hnh dung rng Mark
Anthony c th pht trin mt lun im cho vic x pht Brutus cng nhng st th
khc, v ti to li h thng chnh quyn ca Caesar. iu ng lm cn hiu qu hn.
Bng cch nh vo tm l ght b s thiu trung thnh v v n ph bin, cng nh s ng
h ph bin cho cc nh ho tm lm t thin, ng bin m ng d tang l thnh m
ng thnh n.
Trong rt nhiu th k, nhng k xu trong ngy bin Ku gi cng lun l cc a ch v
thng li ng cc. D rng h ng mt vai tr khng ng k trong x hi ngy nay,
nhng nhng ngi ny l hnh nh qu mnh trong nh kin ph bin, n ni ti ngh
rng bn c th nhn c s ng tnh mnh m khi khin trch i th bng cch so snh
ngi ny vi nhng tay a ch v thng li ng cc u c trc li. S bin mt ca cc
tay thng li v a ch li mt khong trng trong ngy bin Ku gi cng lun, vn
ch c lp y mt phn no bng nhng k k u c b n. Theo cch no ,
nhng tay u c cng xu xa hn, v d rng cho thu bt ng sn hay giao dch ng cc
c xem l nhng ngh ng knh, rt t ngi s in t k u c vo khong trng

pha trc tiu ngh nghip ca mnh. D vy, s vng mt ca nhm ngi ny vn
hnh thnh nt m o v gian t, lm gia tng hnh nh xu xa ca h.
Ti phn i nhng khu doanh nghip, v chng s tr thnh nhng khu vc li thi nhch
nhc mang mu sc ca nhng tay bun v u c ranh ma.
(D vy bn phi cn thn. Vi thnh gi s thch cch ni trong cu ny.)
Php Ku gi cng lun trong bn s n rt t nhin, v c bn bn ng h ngi nh b,
ngi b thua thit, cu b a phng. Nhng ngi chng i vi bn l cc ng ch ln,
nhng ngi sng v tin khu ti chnh, cng nhng k quan liu trong cc qu hu tr
u t vo ch s chng khon. Nhng k lm ngn hng giu c mt i hiu ng gn
y; hu ht mi ngi t hnh nh ngang hng vi gim c ngn hng a phng,
ngi chng giu nh th cht no. Hy nh s dng nhng ngn t c l, khi mi ngi
cho rng nh kin l khng ng k. V d nhng nhm tc thiu s c th c nhc n
nh nhng ngi mi hay nhng k l mt thm ch ngay c khi h y cn lu hn
bn.
Nu chng ta cho php ca hiu gc ng ng ca, th iu ngha l nhng ng
tin cc kh mi kim c s ri khi cng ng, chui vo ti nhng k kinh doanh giu
c trong chic xe hi ho nhong. Ca hiu gc ng l mt phn ni ny; n l b mt
thn thin ca khu dn c; n l im trung tm ca cng ng m chng ta trng thnh
trong .
(Mi ngi s lm tt c mi vic cho ca hng ngoi tr mua sm .)

Kt lun khng nh t tin ph nh

Mt lp lun rt ra kt lun t hai tin th khng c php c hai tin ph nh, m
ch c th c mt tin ph nh, vi iu kin kt lun cng phi l ph nh. Mt ngy
bin s xut hin mi khi mt kt lun khng nh theo sau hai tin m mt trong hai
mang tnh ph nh.
Vi con mo khng ngu ngc, v tt c mo u l ng vt, do vi ng vt ngu ngc.
(Thm ch rng vi con trong chng thng minh khng phi l mo, kt lun kia cng
khng ng. Mt tin ph nh, do , bt k kt lun c cn c no cng phi ph nh.)
D rng hai s vic c th lin quan n nhau, thng qua mi quan h m chng c vi s
vic th ba; nhng nu mt trong nhng mi quan h mang tnh ph nh, lp lun phi
cho thy rng s vic kia cng b loi tr hon ton hoc mt phn ra khi mt nhm no
. Ni cch khc, nu trong hai s vic c nhng quan h khc nhau vi s vic th ba, th
hai s vic khng th cng chung mt nhm c. Ngy bin rt ra kt lun khng nh
t nhng tin ph nh thuyt phc chng ta rng, cc s vic thc s thuc vo mt
nhm no , bng cch ni v nhng s vic khng thuc nhm .
Vn ca ngy bin ny l, n c th c pht hin t rt xa. Bn c th c gng thuyt
phc mt thnh gi rng nhng con chut l con cu, bng cch k cho h nghe nhng con
chut l g v nhng con cu khng phi l g. Bn khng c nhiu kh nng thnh cng v l
do n gin rng mi ngi ngi thy mi chut trc khi si len cu che mt h. Qu
n gin nhn ra rng bn khng th tuyn b hai th l mt v chng qu khc nhau.
Trng hp duy nht bn c th c c hi trn thot vi kiu ngy bin ny l khi bn gi
in thoi n bui pht sng trn radio, bi tt c mi th u din ra trong bui pht
sng nhn in thoi trn radio.

Ngy bin nhn qu (post hoc ergo

propter hoc)
Cm t Latin ny c dch ra l sau ci ny, do bi v iu , v n l mt ngy bin
gi nh rng v mt s kin theo sau mt s kin khc, s kin th nht phi l nguyn
nhn ca s kin kia.
Ngay lp tc sau khi u H Lan ng hp ra mt, t l sinh phi chnh thng gia tng t
k lc mi cho n khi u H Lan ng lnh nh bt u H Lan ng hp ra khi th
trng. Mi lin h y l qu r rng.
(C l qu r rng l s tht. Nu bn c suy ngh mun cho nhng a con gi ca mnh
n mn u, hy nh gi chng trnh xa tt c mi th khc, nhng g vt trc s gia
tng t l sinh phi chnh thng. Chng cn trnh xa truyn hnh, my bay phn lc, nha
Politen v ko sinh gum, v ch l vi ci tn trong s rt nhiu mi nguy qu r rng.)
D rng hai s kin c th k tip nhau, chng ta khng th n thun cho rng mt s kin
s khng xy ra nu thiu s kin kia. S kin th hai c th vn xy ra. Hai s kin c th
c lin kt bi mt nhn t chung cho c hai. S giu c gia tng c th nh hng n
mc tiu th u H Lan ng hp ca chng ta cng nh s tham gia vo nhng hot ng
c th lm gia tng t l sinh . Nhng a tr nh ti cc my nh bc l nhng v d
sinh ng ca Ngy bin nhn qu. Chng thng c bt gp ngi an bn tay vo nhau,
mt nhm, nhp mt chn hay trong bt c trng thi vn vo no khi ginh c phn
thng. Bn tr lin kt s chun b ngu nhin vi vn may; v theo cch ny chng khng
chp nhn s ranh ma ca nhng tay c bc trng thnh giu chn th v nghin rng
nim ch. Nu n tng c hiu nghim th n s hiu nghim ln na.
Khng may thay, theo kh nng tin on ca chng ta, mi s kin u din ra sau mt s
nht nh nhng s kin khc. Trc khi n nh suy ngh no v nguyn nhn, chng ta
cn nhiu hn ch l yu t tip ni v thi gian. Trit gia David Hume ch ra tnh nhn
qu i hi s thng xuyn nh yu cu kin quyt phi km theo s lin tc trong khng
gian v thi gian. Chng ta thng c xu hng xem mt loi vi trng l nguyn nhn ca
mt cn bnh nu s tn ti ca chng thng din ra trc s nhim bnh v chng c
tm thy trong c th ngi bnh.
S quyn r ca Ngy bin nhn qu xut hin khi chng ta li ng sau nhng suy ngh
hng ngy v nhn qu. D chng ta cho rng mnh hiu c ch m theo mt s kin dn
n s kin khc, Hume ch ra rng chung quy nm s k vng tnh thng xuyn ca
chng ta. Ngn la n cy chy trn ngn tay, v cm gic au sau c gi l hin
tng nhn qu, v chng ta k vng rng mt s kin thng theo sau s kin kia. Tt
nhin, chng ta ba ra loi l gii nh nhng si dy v hnh kt ni hai s vic li vi
nhau nhng chng li can thip vo cc s kin cha thy trc c gia hai s vic kia.
Lm th no chng ta bit nhng s kin cha thy trc c ny thc s l nguyn
nhn? D thi. Chng lc no cng c mt s kin khc theo sau.

L hng kin thc ny ca chng ta to ra mt khe trng, cc ngy bin c th c tnh

chen vo. Nhng s gia Hy Lp thng tho lun v cc thm ha t nhin, theo kha cnh
hnh vi ca con ngi. V d, khi tm kim nguyn nhn ca ng t, chng ta thng ngh
n hnh nh thn Herodotus hoc Thucydides tho lun nghim tc v nhng s kin din
ra trc cn ng t, trc khi kt lun rng mt cuc tn st thc hin bi nhng c dn
ca thnh ph b ng t nhiu kh nng chnh l nguyn nhn.
K ngy bin qu quyt s thy y chnh l mt vng c hi. Bt c nhng g i phng
vin dn ra cng chc chn tng c th u , theo cch no , vo lc no . Tt c
nhng g bn phi lm l quy cho s vn hnh ca yu t nhng h qu khng d chu,
ci v tnh theo sau s vic kia. Chng ta bit rng nhng s vic khng d chu theo sau s
vic kia, v chng lc no cng xy ra; lc no cng c rt nhiu trn ng t, lm dng
tnh dc v nhng bui pht thanh chnh tr m bn c th quy trch nhim cho i th ca
mnh.
B t l mt hnh pht man r. Chng ta nn c gng hiu cc phm nhn v gio ha h
bng nh t m v liu php ngh nghip.
H th hnh pht t ny Thy in nm 1955 v nhn xem chuyn g xy ra: t t,
thoi ha o c v nt ru khp ni. Chng ta c mun c nhng t nn ny y
khng?
(Mt thut ng nh thoi ha o cchnh l du n ca tay ngy bin chn chnh v
cch ni ny t nhiu rt kh bc b.)

Ngy bin bn iu kin (quaternio

terminorum)
Quaternio terminorum l ngy bin cha ng bn iu kin. Lp lun ba on chun (Tam
on lun) i hi mt iu kin phi c lp li trong hai dng u tin v b loi b khi
kt lun. Lp lun ny ng v n kt ni hai s vic li vi nhau bng cch kt ni chng
vi s vic th ba. Tam on lun ph thuc vo mt iu kin, iu kin trung gian, lp
i lp li trong cc tin nhng bin mt trong kt lun. Khi c bn iu kin tch bit,
chng ta khng rt ra kt lun mt cch c cn c c v do phm phi ngy bin bn
iu kin.
John bn phi Peter, v Peter bn phi Paul, do John bn phi Paul.
(Lp lun ny trng c v hp l nhng mt iu kin l bn phi Petercn ci kia ch n
thun c Peter. y l hai iu kin tch bit v y tn ti ngy bin bn iu kin.
Chng ta c th d dng ni:
John n Peter v Peter n Paul, do John n Paul.
(Ci sai y gi r rng hn nhiu. John c th n Peter v tr thng minh ca anh ny, v
Peter c th n Paul v anh ny c chic Mercedes. Nhng nu John c mt chic Bentley,
anh ny c th khng tn trng con ngi mi pht ln m Peter n.)
Ngy bin ny xy ra, v ni ng ra nhng iu kin trong dng lp lun ny c tch
bch bng ng t l. Ci g theo sau ng t l u l mt iu kin. N c th l cha
ca hay mc n hay nhiu th khc. Tr khi ton b iu kin xut hin trong dng tip
theo, nu khng, l mt Ngy Bin Bn iu Kin. Tt nhin, vi bn iu kin chng ta
khng th suy lun ra nhng mi quan h mi gia cc iu kin bng cch s dng mt
iu kin trung gian chung ca hai iu kin kia c, v khng c iu kin no nh th c.
John l cha ca Peter, v Peter l cha ca Paul, do John l cha ca Paul.
(Thm ch ng ca bn cng thy iu ny l sai.)
Gi hy nhn vo mt v d khi c mt iu kin trung gian c lp li.
John l cha ca Peter, v cha ca Peter l cha ca Paul, do John l cha ca Paul.
(C ba iu kin y v y l mt lp lun c cn c.)
Ngy bin bn iu kin c th to ra s ri rm trong cc mi quan h hng ngy. Nu John
mc n Peter s tin 45 -la v Peter mc n Paul (ngi cu Peter khi cht ui), John
c th rt ngc nhin khi thy Paul ng trc ca nh mnh e da i tin. Mt khc, nu

John yu Mary v Mary yu Paul, khng ai ngoi tr nhng kch gia rp ht c gng a ra
kt lun cho suy din ngy bin ny.
Ngy bin bn iu kin nhiu kh nng xy ra do sai st nhiu hn la gt c ch tm. Mi
ngi c th t la di bn thn mnh vi nhng lp lun c xy dng xung quanh kiu
lp lun ny, nhng khng nhiu kh nng h c th la di c nhng ngi khc. C g
k l ngoi lp v ngoi khin c nhng ngi khinh sut cng phi cnh gic; n ging
nh tm chi phiu khng ghi s tin. C th khng c ngy; hay khng c ch k; nhng ai
cng nhn vo s tin c.
Trung Quc thanh bnh hn Php, v Php thanh bnh hn M, do Trung Quc chc chn
phi thanh bnh hn M.
(Bn thm ch khng cn bit g v Trung Quc nhn ra lp lun ny sai. Ch cn nh l
ng tin vo bt c quan h no c yu t Php trong .)
Mt cch dng ngy bin ny vi c hi thnh cng kha kh l ln lt a n vo mt
nhm nhng th so snh. Nhng th so snh nh to ln hn, tt hn, mnh hn, hay
mp hn v chng mang tnh truyn ng bt chp bn iu kin. Sau khi s dng vi th
so snh, hy nhanh chng s dng mt quan h khng truyn ng, v lp lun ca bn c
th chui qua trt lt.
Em yu, anh to ln hn em, mnh m hn, v giu hn em; tuy vy anh tn trng em. V tr
ca em cng nh v tr ca m em vy, do anh phi tn trng m em.
(Anh ch khng mun b y trong ngi nh ny.)
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Ngy bin c trch

Khi ch sn mun theo ui mt mi no m chng t chn thay v theo lnh ca ngi
ch i sn, mt con c trch c s dng to ra nh hng chuyn i. c buc
vo mt si dy di, chng c ko ngang qua trc mi m ch sn. Mi thm cc
mnh ca con c trch khin m ch sn qun ci m chng ang theo ui, thay
vo chy theo con c trch. Con c trch sau c kho lo ko vo pha con ng m
ngi ch sn mun i.
Trong l lun, con c trch cng c ko ngang qua con ng mn ca lp lun. N qu
ngy mi v qu cun ht, n ni nhng ngi tham gia khng th cng li vic b dn
d bi s xut hin ca n, ri qun i mc tiu ban u ca mnh. Ngy bin c trch
xy ra khi nhng t liu khng lin quan c s dng chuyn hng mi ngi khi
vn ang tranh lun v tin n mt kt lun khc.
Cnh st nn ngn khng cho nhng ngi biu tnh v mi trng lm phin n cng
chng. Chng ti tr tin thu.
Chc chn vic Tri t tan chy t hn rt nhiu so vi mt cht t phin h ng khng?
(C th l rt ng nhng c th th con c ti ngy mi khng phi l th chng ta
ang theo ui.)
Vic s dng c trch l mt ngy bin v n s dng nhng t liu khng lin quan
cn tr vic a ra mt kt lun. Nu lp lun ny dn dt theo mt hng c th no
nh cc l do v bng chng mang n i theo hng , th s l khng cn c khi chuyn
hng lp lun ny bng nhng t liu khng chnh ng d cc t liu c cun ht n
th no i na.
Xin li tha ngi. Ngy ang lm g vi si dy chuyn kim cng treo trn ti ngi th
kia?
Ti ngh rng con ch ca anh l ging ch chn cu thun chng ca c phi khng?
(Thm ch nu ngi cnh st b nh lc hng th con ch cng khng.)
Ngy bin c trch cng trng c v ang i theo con ng mn c th n cng cun ht v
cng hiu qu trong vic chuyn hng tp trung.
ng vin ng Cng ha lun c xng nhng g mang li li nhun cao nht cho h.
Ti ngh nhng phong tro ny s n ri li i. Lc th h s xng bia nh v h cho
rng l ni tp trung nhu cu; nhng mt hay hai nm sau c th s l loi bia thng c
iu kin.

(Ci hp dn y l lp lun ny nghe c v ging con ng mn c. N cng ni v

nhng xng ca ngi theo ng Cng Ha, v sau khi theo ch ny trong mt hay
hai gi, ngi ni cng say lp lun nh say bia.)
C trch c s dng bi nhng ngi ang yu th trong tranh lun, bt u cm thy
lp lun ca mnh ang dn thua cuc. Nhng chnh tr gia, khi b p lc, s tung ra mt con
c trch cm d n ni nhng con ch s chy theo n thm ch khi phi liu mng.
Nhng lut s by l c ra di chn bi thm on chuyn hng ch ca h khi
nhng thn ch khng thnh tht. Tt c nhng lut s ni ting u c bit n vi ci
mnh xu mt si dy kim loi qua iu x g thay v lng nghe nhng chi tit ca v x,
bi thm on lo chm ch nhn vo ci tn thuc ang ngy cng mc di hn. Phng
php c trch trong trng hp ny c th thy ging nh ci n rc r ca ngi bn
hng lm chuyn hng ch khi sn phm km cht lng ca anh ny.
Anh khng bao gi nh ngy sinh nht ca em c.
Anh tng ni vi em rng mt em rt p cha?
Bn ng bao gi bt u mt lp lun yu km m khng chun b sn mt ti c trch
chng n trong qu trnh tranh lun. Khi sinh kh tu nng ca bn bt u tht bi,
ngy bin c trch s cho bn khong khng th. Nu bn thit tha t ti tm chuyn
gia, bn nn chn c trch theo s thch ca thnh gi. Mi nhm c mt mi v yu thch;
v c trch ca bn nn c chn la theo hng . Khi bn tung chng ra lc cn
thit, ngi nghe s khng c kh nng cng li ming mi yu thch ca h. Bn c th c
c khong thi gian thanh thn trong nhng tnh hung kh khn nht thng qua vic
kho lo hng n ch ci lng au ca ngi ang tranh lun cng bn, hay thm ch
l k ngh h ca anh ny. Trong tnh trng thc s tuyt vng, bn c th li c con mo
ca anh ta vo.

Bc b v d
Nhng v d thng c vin dn ng h cho mt lp lun. Khi s ch dn vo vic
cho thy v d kia sai nhng li khng bc b ch chnh, ngy bin ny c gi l bc
b v d.
Thanh thiu nin thi nay hnh x rt t. Cu b nh bn sut cht na tng phi ti trn
ng hm qua v thm ch l khng thm xin li.
Bn sai ri. Simon u cn l thanh thiu nin na.
(Khng lp lun no nh bt nhn xt ban u c, n ch nh bt mt v d m thi.)
D mt v d c th minh ha v cng c mt lp lun, vic n mt i gi tr khng lm lp
lun kia mt gi tr. C th c rt nhiu nhng v d khc chng minh lun im kia v
chng l nhng l l xc thc.
C mt s phn bit r rng gia vic nghi ng bng chng ca i phng mt cch chnh
ng, vi vic tp trung vo ch trch v d thay v tp trung vo lun im m v d ng
h. Nu lun im chnh b bc b ch v mt v d ti c s dng ng h n, ngy bin
bc b v d xy ra.
Ti c th ch ra khng c g tht trong li buc ti rng, sn bn l tn nhn vi ng vt.
Trong cu chuyn ca nhm sn bn Berkshire m chng ta nghe k, ci khng c cp
l khm nghim t thi cho thy con co cht v nguyn nhn t nhin. Li buc ti tn
nhn y l qu nng.
(Lp lun ny cn thiu sc sng hn con co cht kia.)
Ngy bin ny tng xy ra trong tranh c. Mt ng cho treo p phch vi hnh nh mt gia
nh hnh phc minh ha cho khu hiu cuc sng s tt p hn vi h. i th ca
ng ny ginh cc k nhiu thi gian v cng sc nghin cu ngi n ng trong tm p
phch, sau cng b thng tin rng, ng ta khng c mt cuc hn nhn m mn. N lc
ny sau c m rng ra hn vi nim tin rng cng chng s t tin vo mt thc t mt
khi v d trong b bc b.
V l do no , ngy bin ny rt thnh hnh trong nhng tho lun th thao. ng h
mt tuyn b c khi qut ha nh l Ty Ban Nha sn sinh ra nhng tin o xut sc
nht, mt v d s c trnh by. y c v nh l du hiu bt u cho mt nh gi di
dng u oi v kh nng ca mt tin o no . Kt qu s l lun im bo v hay bc b
pht biu khi qut kia s thng hoc thua cng vi v d.
Bn c th thit lp nhng tnh hung s dng ngy bin ny bng cch khiu khch i
phng, thng qua vic i hi phi a ra nhng v d. S hoi nghi nng n ca bn
trc tuyn b ca ngi kia bng cch ni kiu v d nh? s thi thc h a ra mt v

d. Ngay sau khi h lm vy, bn tn cng v d , bng cch ch ra v sao m v d ny v

cn c. V d v hon cnh sng trong gia nh c a ra cho thy ti x xe but c tr
lng qu thp c th b cng kch trong nim vui sng ca bn, khi bn hi ngc li
rng gia nh c truyn hnh khng, v ngi chng tiu bao nhiu tin cho bia ru.
Thm ch nu bn khng th ph hoi v d kia hy dit mt cch cng khai tuyn b m
n ng h, bn chc chn c th ni rng cuc ni chuyn thnh mt cuc tho lun tng
qut hn v ci g cu thnh s ngho, v t cu hi rng, liu pht biu ban u kia c
ngha g khng. y c gi l phn tch ngn ng.

 vt ha
Ngy bin vt ha, hay cn c gi l tu t, ct ch gi nh rng ngn t phi biu th
nhng s vic hay s vt thc t. Bi v chng ta c th thn phc mu ca cnh mt tri
ln, chng ta khng c b dn d bi ngn t vo suy ngh gi nh rng mu l
mt s vt. Khi chng ta thy mt tri bng mu , mt ci bn mu , mt cy bt mu
v mt mi tc , chng ta phm phi ngy bin vt ha nu cho rng vt th th
nm, mu , tn ti bn cnh qu bng, ci bn, cy bt v mi tc.
SKYROS, chng ti chit xut mu xanh ca bu tri ma h, v lng n vo mt thanh
x bng tuyt p.
(V mu xanh ca bu tri khng phi l mt vt th, n khng th b i x nh mt vt
th hu hnh.)
Bin nhng c tnh miu t thnh cc vt th l mt dng ca ngy bin vt ha. Chng
ta cng c th phm sai lm khi cho rng nhng danh t tru tng l nhng thc th.
Anh ta nhn ra rng mnh qung i tng lai ca mnh, ri ginh phn cn li ca bui
chiu tm kim li n.
(Nu bn ngh rng mnh ny nghe c v ngc nghch, bn nn c cu chuyn Plato tm
kim cng l.)
i khi cc i tng c nhng c tnh mang tnh h qu cu thnh t trt t sp xp ca
chng. Chng ta s phm phi ngy bin vt ha nu cho rng cc c tnh ny cng tht
nh nhng i tng dung cha chng.
N [con mo Cheshire] bin mt kh chm, bt u vi ci ui, ri kt thc bng ci tot
ming ci, ci vn cn thy c mt lc sau khi nhng phn khc bin mt.
(Alice c th thy c v c b c cp mt tinh tng. Rt cuc th c b chng nhn
thy ai trn ng c trong lc n cng tc phi kh nhc mi nhn ra ai .)
Ngy bin ny thng xut hin v ngn t ca chng ta khng sc mnh to ra
nhng vt th sng. Chng ta c th ni v nhng vt khng h tn ti v c th ni v s
vt mt hnh th d rng thc t chng tn ti di hnh th khc. Mu i vo bu
tri cng c xem tng t nh mu tri lm nhng hai cch ni ny bao hm
nhng hot ng khc nhau. Ngn t ca chng ta khng phi l bng chng ca nhng vt
ang hin hu; chng l cc cng c ni v ci chng ta tri nghim.
C mt trng phi cc trit gia tin rng nu chng ta ni v nhng s vt, th nhng vt
, theo mt ngha no , tn ti. V chng ta c th ni v nga mt sng v c vua
ng nhim ca Php, ngi ta c th cho rng qu thc c c nga mt sng ln vua
Php (chc v vua ny ci trn con nga y).

Nhng mt trng phi khc nng tm ngy bin ny ln thnh mt ngh thut, bng
cch nhc n tinh thn vt cht ca s vt. H tuyn b rng ci khin qu trng l mt
qu trng khng g khc hn s trng ca n hay tinh thn vt cht ca qu trng. Ci
tinh thn vt cht ny hin thc hn v bn b hn qu trng tht s, v nhng qu trng
thng thng bin mt vo mn quiche lorraine nhng khi nim qu trng vn tip tc
tn ti. Phn bc d thy l, suy ngh ny tht xun ngc, ng nhin ng n. Chng ta
s dng nhng ngn t nh cc nhn mc gn vo cc s vt, chng ta khng cn phi
lc no cng ch tr vo chng, cng nh giao tip bng ngn ng du hiu. Khng th suy
lun nhiu t iu ny, ngoi tr thc t rng, chng ta ng s dng ngn t theo mt
cch nht nh. Nu ai em ci tinh thn vt cht ng sau t ng ca bn cho bn
thy bn thc s ang tin vo ci g, hy thay i t ng.
Bn tuyn b ng h t do nhng c h thng dn ch t do kia mang bn cht ca s n
l.
c ri. Nu vy chng ta gi n l ch n l i. V hy lm r rng khi ni v ch
n l, chng ta mun ni n ngi dn bu c t do, c t do bo ch v h thng t php
c lp, v.v...
(y l chin thut lt p. Ngi a ra li co buc k vng hnh nh c xa ca nhng n
l b nh p cc n in s c s dng m t cc ch dn ch phng Ty.)
Cch s dng ngy bin vt ha ca bn c th c chuyn hng sang vic ch ra rng
ci mi ngi ng h cng ng h lun im ca bn. Bn ch cn n thun nm ly tt c
nhng khi nim tru tng, bin chng thnh nhng thc th tht, v bt u m t ci
bn cht thc ng trc vi ci bn ang ni.
Bn ni rng Cha tn ti, nhng chng ta hy nhn vo khi nim s tn ti xem no.
Chng ta c th ni v s tn ti ca nhng ci bn, ci gh v v.v...; nhng ni v s tn
ti thun ty bn phi loi b tt c nhng ci bn, gh v tt c nhng th tn ti khc
s tn ti ch cn mi mnh n. Bng cch loi b tt c nhng g tn ti, bn khng cn th
g tn ti c, do bn s thy s tn ti ni v Cha ca bn cng ging nh s phi tn ti.
(Anh ny s khng bao gi ch ra c rng s tn ti khng tn ti. Rt cuc th Hegel
cng khng lm vic .)

Chuyn tu chy trn

Mt chuyn tu chy trn mang bn i xa rt nhanh, nhng khng may, n khng dng li.
iu ny c ngha l, khi bn n c ch mong mun ca mnh, bn khng th ri khi
con tu, m b buc phi i xa hn ni bn mun. Ngy bin chuyn tu chy trn phm
phi khi mt lp lun ng h mt hnh vi li cng ng h n nhiu hn. Nu bn mun dng
li mt im no , bn cn mt lp lun khc lm vy.
C th vic gim gii hn tc t 110 km/h xung 95 km/h s cu sng nhiu mng
ngi. Tuy nhin, khng phi l mt lp lun chn 95 km/h v gim gii hn tc
xung 80 km/h li cng cu c nhiu mng ngi hn. V nhiu hn na vi con s 65
km/h. Kt lun rt hin nhin ca dng ngy bin chuyn tu chy trn ny l nu mc tiu
duy nht l cu nhiu mng ngi, gii hn tc nn c quy nh mc 0mph.
C ngi tranh lun rng, Anh, v mi ngi phi tr chi ph cho Dch V Y T Quc Gia,
iu ny cho chnh ph mt l do cm ht thuc, v nhng ngi ht thuc mc nhiu
bnh tt hn. C th c nhiu l do hay cm ht thuc, nhng lp lun rng chi ph t
hnh vi ca nhng ngi ht thuc b p t ln nhng ngi khc l mt ngy bin
chuyn tu chy trn. Ti sao li dng ? Lp lun ny cng p dng cho tt c nhng
hnh vi khc nh hng bt li n sc khe. N c th p dng cho hnh vi n cht bo
bo ha nh b hay ng trng tinh luyn. Chnh ph c th bt mi ngi phi tp th
dc, trnh vic chi ph sc khe t s li bing ca ngi dn b ln u nhng
ngi khc. Nu lp lun ny ch p dng cho vic ht thuc, phi c l do ti sao chuyn
tu dng li .
Vi ngi ln chuyn tu chy trn khi h qu quan tm n hng i m qun mt khong
cch. H c th tip tc mt cch vui v chuyn i cho n khi mng tng ca h b ph v
khi ai gi ln ti sao li dng y?
Chnh ph nn bao cp ngh thut opera v vic trang b cho sn xut ca ngnh ny s rt
tn km nu khng c s h tr ca nhng ngun qu cng.
(V khi chuyn tu tng tc vo vng xa xi, hy i nhng bn nh du cc bui ha
nhc m thanh nh sng, nhng bui ti hin cuc ni chin v nhng bui trng by cc
u s. Nu opera khc bit, chng ta cn bit ti sao.)
Ngy bin ny thng xy ra khi ai a ra mt tuyn b tng qut cho ci g , m
ngi ny nh gi l mt trng hp c bit. Nu lp lun ny c cht gi tr no, ngi
nghe s lp tc t hi rng, v sao li gii hn ch trong trng hp . i u vi mt
chuyn tu chy trn, nn ch ra vi bn phi l xa hn trn cng hng i . Nu nhng
trng hc cht lng tt b cm v chng mang li cho tr con nhng li th khng cng
bng, ti sao li khng ngn cn nhng ph huynh giu c lm iu tng t khi mua sch
cho con ci h hay a con ci h i ngh nc ngoi?

Trong mt cch dng rt chuyn bit ca ngy bin ny, bn nn ginh ly s chp thun
ca nhng yu t c bn h tr cho mc tiu hp l, v ch khi t ti im , bn mi
tit l ra ci mc tiu phi l cng c h tr bi cng nhng yu t .
Bn ng cho php xy dng mt phng nh bc bingo th trn, v mi ngi nn c
quyn la chn vic nh bc nu h mun. Ti ang xut t cc my nh bc mi
gc ng cng chnh v l do .

Khi qut ha vi v (Secundum quid)

Ngy bin secundum quid hay cn c bit n vi ci tn Khi qut ha vi v. Mi khi c
mt s khi qut ha da trn vi v d, v nhiu kh nng khng phi l nhng v d mang
tnh i din, ngy bin ny b phm phi. N s dng lp lun t nhng v d no rt
ra mt quy tc chung, da trn nhng bng chng khng y .
Ti Cambridge trong vng mi pht v gp ba ngi, tt c u say. C vng chc
phi trong trng thi nt ru trin min.
(Khng nht thit vy. Ti th By bn ngoi trng Cao ng Trinity c th rt khc so vi
trng Cao ng Kings vo Ch nht. Mt kt lun tng t v London cng c th c
rt ra bi mt du khch ngi bt gp ba ngi khc vo bui tra ngoi ta son bo.)
Ngy bin ny sai gi nh v t liu nn c thit lp. Cn phi n lc thit lp mt mu
th ln v c tnh i din. Mt hay hai v d trong nhng trng hp c th khng
th chng minh c s phng on ca mt quy tc chung nhiu hn vic tung mt ng
tin ra mt nga c th chng minh rng lc no cng vy.
Nhn dng ngy bin ny cng khin chng ta nhn ra rng, vi v d mc kch c th mang
tnh ngoi l vi bt k quy tc chung ph bin no.
ng mua sm y. Ti tng mua mt t ph mai y v chng b mc.
(Nghe c v nh mt s kt ti da trn nn tng qu hp.)
y i hi c c phn on tt phn bit gia ngy bin Khi qut ha vi v v
trng hp m mt hay hai v d l a ra mt phn quyt c cn c. V d khi nh
gi tnh ph hp ca mt ng vin cho v tr cha m nui, s l khn ngoan a ra phn
quyt da trn ch mt v vic quy nhiu tr em trong qu kh. Trong b phim Dr.
Stranglove, khi ngi ch huy trong lc bn lon tinh thn ra lnh cho phi i ca mnh
tn cng ht nhn vo Lin Bang X Vit, v tng trong phim trn an Tng thng: Ngi
khng th kt ti c h thng ch v mt trng hp c. C hai v d ny u lin quan
n nhng h thng tm kim phm vi an ton 100% v trong mt ngoi l c th hp
thc ha mt phn quyt. Ngy bin Khi qut ha vi v bao qut hu ht nhng trng
hp tng qut khc nm ngoi phm vi ca n.
Mt du khch khi nh gi tnh trng dn c London t kinh nghim ca mnh trong m
ci hong gia, th nhiu kh nng nh gi cng s sai nh mt ngi a ra nh gi
tng t v Aderbeen trong ngy quyn gp t thin. Quy tc c bn l ng vi vng a
ra kt lun.
Nhng ngi iu tra kho st kin cng chng thng c gng rt cn thn trnh
nhng Khi qut ha vi v. Mt kho st ni ting ca M tng sai khi d on ngi
thng cuc l ng Cng Ha do phng vn trn in thoi, m khng nhn ra rng s ngi

theo ng Dn Ch c in thoi t hn. Cc ng chnh tr d u i na cng khng t

gy hi thng qua vic thi phng s ng h ca mnh bng cch a ra nhng d liu thm
d rt hin nhin khng mang tnh khng i din.
Kin thc khoa hc cng ging nh mt trn nh vi y nhng bom mn Khi qut ha
vi v. Nhng l thuyt khoa hc thng c a ra vi rt t nhng v d h tr ng sau
chng. Vn l khi no chng ta bit c c dn chng lch s mt quy tc tng
qut c th l gii chng. Ngc nhin thay, cu tr li l khng bao gi bit c. Khoa hc
vn hnh vi mt khi kin thc m mt pht hin mi toanh no c th t nhin xut
hin, v ch ra rng nhng l thuyt vng chc nht ca khi kin thc kia khng c gi tr.
Mt t qu to c th ri trng mt t ci u t thi ca Newton nhng ch cn mt qu
to ri ngc ln trn buc chng ta t nht phi iu chnh l thuyt tng qut .
Khi qut ha vi v s rt hu ch vi bn trong vic thuyt phc thnh gi thng qua
nhng nh gi v tnh trng khp vi quan im ca bn. Bn nn a ra mt hay hai v
d, nu c hy a ra nhng v d ni ting, nh bng chng cho mt nh gi tng
qut.
Tt c cc din vin u c xu hng chng li cnh t. ti nu ra hai v d cho bn
xem
(Sau bn hy bi xu ton b ngh ny bng cy c vi nha ng bn c c t hai
v d.)

Dch chuyn cn c
Mi ngi c th s dng k thut ro trc khin nhng lun im ca mnh tr nn
ti ngha, hoc c th dng k thut rt lui nh ngha tuyn b rng ngn t ca h
mang mt ngha khc. Trong phin bn th ba ca dng lp lun mang tnh phng v ny,
k ngy bin c th thc s thay i ton b c s cn c ang s dng ca mnh, trong khi
vn tip tc vi lun im c. Khi ngi ni thay i bn cht ca ci ang ni, anh ta
phm phi ngy bin dch chuyn cn c.
Ti ni ti thch d n ny, v ti ngh n rt tt. Tuy nhin, ti c cng chung suy ngh
ngc chiu nh tt c cc bn tng nu, ti ch c th ni rng iu ny cng c thm
ci nhn m ti c t rt lu, l d n ny khng c th c yu thch cng nh
khng tt.
(Mt c nhy t b ny sang b kia vi s uyn chuyn ca ngi v cng ba l, nh trong
hon cnh lm vo tuyt vng khi b b li pha sau.)
S di la chnh l ngun gc ca ngy bin ny. Nhng ph phn lun im ban u c
n trnh bng cch chuyn sang mt lun im khc. Theo hng mi , lp lun c
a ra trn lun im nh c hiu, n khng lin quan g n lun im mi ci c
nu ra sau ny. Tng t nh vy, mt ph bnh ch trch phi bt u li t lun im mi
v nhng ch trch trc gi cha xoay quanh lun im mi .
Ti ni chng ta s tr nn mnh m hn sau k bu c ny. Nhn xem, c hai chng ta
u bit c rt nhiu th c th khin mt ng mnh m hn. Ti lun ngh rng vic mt
ng c th phn ng tt trc cc ch trch l mt ngun sc mnh. Gi y khi t l ng
h theo kin thm d ca chng ta gim 9%, ti ngh rng
(Lp lun ny c th c bt gp bt k ng phi no trong bt k cuc bu c no tr
nhng ngi thng cuc. N cng tng ng vi ti khng cho rng thua 5-1 l mt tht
bi ca bng Scotland. N ging mt th thch hn)
Nhng thay i trong vn may chnh tr cng thng trng hp vi nhng dch chuyn cn
c trong ngy bin ny. Chuyn cc chnh tr gia khng bao gi c thay i suy ngh ca
mnh l mt quy tc r rng rt ng ngn. Thay i suy ngh ngha l ngi chnh tr gia
tha nhn mnh tng sai trc y, nh vy cng c ngha l, c th by gi ngi ny cng
ang sai. Do , tnh khng th mc sai lm phi c duy tr. D rng dch chuyn cn c
vi chng ta c v khng an ton nhng n mang li mt nn tng vng chc cho tnh lin
tc ca hot ng chnh tr.
C mt nhnh lp lun tn gio, trong bt k th g nu s tn ti ca chng c chp
thun, th chng c xem l thing ling. y c s l lun c v di chuyn kh ti tnh
qua rt nhiu chu lc, m trong nhnh tn gio ny bt u tho lun v mt ngi n
ng trn tri vi b ru trng v kt thc trong s suy ngm v ngun gc tru tng no
ca v tr.

Dch chuyn cn c c dng cho mc ch t v. Bn khng th thuyt phc ngi khc

theo quan im mi ca mnh bng k thut ny nhng bn c th s dng trnh b pht
hin ra mnh sai. Khi on qun chin thng ang diu hnh vo lnh th ca bn sau trn
chin, h s ngc nhin khi thy bn hng v lnh th ca h trong mt cuc xm lng
khc. H sai lm khi cho rng bn l ch huy i phng v.
Sau khi nghe quan im ca anh ta, ti cm thy rng vic ng Smith thm vo t khng
trong bn kin ngh ca ti din t ng nhng g ti mun ni. Do ti chp nhn s
chnh sa ca ng ny nh mt kin ci thin bn kin ngh ca ti.
C nhng bi tp c bp m bn phi luyn tp hng ngy trc gng, chng h tr
nhng thay i xon trong tinh thn cn thit cho vic dch chuyn cn c nhanh chng.
ng, ti i qua n bo hiu xanh anh nhn vin hi quan , v ti c th gii thch v
chai ru Scot .
(C ai nhn ra chn anh ny ang run ln khng?)

Dch chuyn gnh nng bng chng

Dch chuyn gnh nng bng chng l mt hnh thi chuyn bit ca ngy bin bt kh tri
(argumentum ad ignorantiam). N bao gm vic nu ra mt tuyn b khng i km bng
chng no, tuyn b da trn nn tng rng thnh gi phi chng minh c n sai
bc b n.
Thng thng, chng ta chp nhn rng lun im mi phi c bng chng h tr hay l do
vin dn c ngi nu lun im a ra. Khi thay vo chng ta c yu cu phi a
ra lp lun chng li lun im kia, ngi nu lun im phm ngy bin dch chuyn
gnh nng bng chng.
Cc em hc sinh nn c gp ting ni chnh trong quyt nh tuyn chn gio vin ca
chng.
Ti sao nn nh th?
Nu th cho ti mt l do v sao chng khng nn xem.
(Lc no n trng cng c v hp l hn bn cht thc. Bn cng c th yu cu trao cho
ngi gc cng, ngi phc v cn tin trng, hay ngi nh xe nga quyn c gp
ting ni tng t. Suy ngh th xem, h cn lm nhim v tt hn.)
Chnh bn thn xut va nu ra mi l ci cn c vin chng ch khng phi kin
chng i. Ngun gc ca ngy bin ny nm gi nh n tng rng th g phi c
chp nhn, tr khi chng c chng minh l khng ng. Thc t, trch nhim trnh by l
do nm ngi mun thay i thc trng hin ti. Anh ny phi ch ra ti sao nhng l
thng v nim tin hin ti theo cch no khng v ti sao xut ca anh ny vt
tri hn.
Ti tin rng mt m mu b mt ca hi Gio Phi Khai Sng ngm git dy nhng s
kin trn th gii hng trm nm qua. Hy chng minh khng phi vy ti xem no.
(Chng ti khng phi chng minh cng nh phi chng minh iu khng c thc
hin bi nhng con qu ln v hnh hay nhng k xm lng t Chm sao Tin n sng
trong nhng kim t thp di mi tam gic Bermuda.)
Chm ngn c rt ngn ca William x Occam, khng nn nhn ln nhiu thc th hn
nhu cu c bn, khuyn chng ta khng nn a ra nhiu cch l gii hn ci cn thit phi
c l gii. Nhng s kin trn th gii c l gii bi nhng tng siu phm, s
tin ha hay ch l s hn n ngu nhin. Chng ta khng cn thm nhng tr liu ca
Gio Phi Khai Sng m chnh ngi a ra lp lun v gio phi ny phi a km nhng
bng chng cn thit l gii n.

Dch chuyn gnh nng bng chng l mt ngy bin c s dng rt rng ri v ph bin.
Quan nim ph bin ca con ngi cho rng ngi ni cu hy chng minh i v ngi
ni cu hy chng minh khng phi i u c v tr nh nhau. l mt quan nim sai
lm. Ngi yu cu a ra bng chng ch n thun l tuyn b vic khng chp nhn
nhiu hn nhng g bng chng c th chng minh. Ngi kia tuyn b vi gi nh rng c
th chp nhn nhiu hn th.
Ngy bin ny l ci nng mng manh b ln bi c trng lng ca vt th bay khng
xc nh, tri gic ngoi gic quan, nhng con qui vt, ma qu v nhng chic mung b
cong khng r nguyn nhn. Nhng ngi ng h cc hin tng ny v nhiu nhng hin
tng siu nhin khc c gng thuyt phc chng ta chp nhn gnh nng ca vic thit lp
s di la. Mt khi gnh nng ct cnh th n s bay n min v nh. Khng ch cc
k kh chng minh th g khng tn ti m cn c v s nhng kh nng kim tra.
Bn s cn dch chuyn gnh nng bng chng nu bn c nh xm nhp ph hoi th
gii ca nhng thc th siu hnh. Thay v s dng cch ni n gin bn chng minh n
khng ng th xem, bn nn khoc cho ngy bin ca mnh lp v quanh co y mu m.
Bn c th ch ra cho ti thy mt bng chng thuyt phc thc s bc b c ci ny hay
khng?
(Cu ni ny xi gic ngi nghe a ra nhng v d gip bn c c hi s dng k thut
bc b v d thay v a ra bt k lp lun no bo v lun im ca bn.)
Quan nim sai lm ph bin v trch nhim phi a ra bng chng s cho php bn a ra
nhng quan im khng cn cht bng chng no. Bn c th tranh ci v s tn ti ca s
t u chim, tnh hon ho ca con ngi hay nhng d nh ha bnh ca ca nhng
ngi theo tro lu tn gio chnh thng.
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

L lun tut dc
L lun tut dc qu ma mnh c th m phn n ni bc thm d u tin ca bn
vo vng l lun ny cng bn tut xung ti y. Khng ai tro ln ci dc trn tut
c c; chng nghim chnh l ci dc dn vo vng thm ha. Ngy bin ny cho rng ch
mt bc duy nht theo mt hng c th no chc chn khng trnh khi cng nh
khng th cng li vic dn n nhng h qu bao trm c khong cch xa xi. C nhng
trng hp trong mt bc dn n mt bc khc, v c nhng trng hp khng
phi vy. Ngy bin ny khng gi nh rng sau bc i u tin nhng bc tip theo c
th c thc hin, dn n nhng hu qu khng d chu, m cho rng, mi chuyn bt
buc phi din ra nh vy.
Rt t khi xy ra nhng trng hp m ai tiu i ngay trong bc u tin; bc ra
khi tng cao ca mt ta nh cao tng l mt trong s . Nhng vi hu ht cc tnh
hung trong cuc sng, con ngi c th la chn liu c nn i tip hay khng. Tuy nhin,
nhng ngi phn i quan im tin b thng dng lp lun tut dc tuyn b rng
bt k ci cch no cng chc chn s dn n nhng hu qu khng th chp nhn c.
Ti phn i vic gim s tui ti thiu c s dng bia ru t 21 xung 18. Vic lm
ny ch dn n yu cu trong i hi gim tui xung 16 trong tng lai. Sau s l
14, v trc khi chng ta kp nhn ra nhng a tr mi sinh s ung ru ch khng phi
sa m.
Quan im y l nhng yu t dn n vic quy nh tui c ung ru bia l 21 c
th thay i. Khng yu t no cho thy mi ngi phi tip tc thay i hay x hi phi
tip tc phn ng trc vn ny.
L lun tut dc c bn tranh lun rng bn khng th lm g m khng dn n hu qu
mi chuyn vt khi tm kim sot. Cch suy ngh ny to ra n tng sai lm v tin b
ca nhn loi, ci t lu thng c thc hin bng cch bc tng bc nh thnh
cng, trong khi nhng bc di khc c th gy nhiu tai hi.
Nu chng ta nhng t duy ca ngi Php v thc n nh hng n mnh, chng ta s
nhanh chng chng n g ngoi c sn v ti v dy cho l tr con ca chng ta ht quc ca
Php.
(D rng chng s ginh v tr ca pizza v khoai ty chin.)
Trong vi trng hp, c mt quan im nguyn tc rt nguy him: ci mt khi c
thng qua th c th cho php mi chuyn xy ra. Tuy nhin, n khng mang nhiu hi
hng l lun tut dc cho lm v chiu ri l chiu thng ng. C mt cu chuyn k v
cuc tr chuyn trn bn n ti gia nh son kch George Bernard Shaw v mt ph n
xinh p.
C c chu ng vi ti vi ci gi mt triu Bng khng?

Ti sao, c, ti chp nhn.

Vy th nm Bng y.
Nm Bng! ng ngh ti l ai ch?
V nguyn tc,chng ta thit lp kh nng . Gi chng ta hy ni v gi c no.
(Shaw ng nhng y khng phi lp lun l lun tut dc, ci s khin ngi ph n
kia ri vo s i bi theo tng giai on. Mt khi nguyn tc ca vn c tha
nhn, phn cn li ch l tr gi.)
Trong mt l lun tut dc, s hy hoi tri qua nhiu giai on. Ngy bin ny s dng
nhng hu qu khng xc ng ly ra t mt hot ng xa hn bc b xut c a
ra t thc t c phm vi nh hn.
Hy t mnh s dng ngy bin ny phn i thay i. Him c xut no khng dn
n thm ha nu i qu xa. Mi ngi mun thu tin khch thm quan hi ch nh th
nhng bn ch ra rng nu thc hin iu ny, h s thu tin nhiu hn vo nm sau, ri
nhiu hn na sau , cho n khi ngi ngho khng c kh nng tham d hi ch na.
Ngy bin ny pht huy hiu qu nht vi nhng ngi bi quan, ngi lc no cng sn
sng tin rng mi chuyn s tr nn ti t hn. Hy cam oan vi h rng nu h lm bt c
iu g, iu ti t chc chn s xy ra.

Bin h c bit
Bin h c bit lin quan n vic ng dng mt tiu chun kp. D rng nhng quy tc
bng chng v lp lun thng thng c p dng cho hu ht trng hp, ngy bin
bin h c bit quy c rng mt vi trng hp l nhng ngoi l chng c nh
gi theo mt cch khc. Thng th ngy bin ny xut hin khi ngi ni yu cu i x d
di vi nguyn nhn h tn thnh hn nhng trng hp khc.
N lc tho lun ca chng ti hon ton b ph hng v nhng ngi khc c tn gu
mi.
(Nhn xem ai ang tn gu ka.)
Bin h c bit l mt trong nhng ngun gc ca sai lm. Nu nhng tiu chun khc
nhau c p dng vo nhng trng hp c th no , chng ta s cn nhiu bng chng
chng minh cho hnh ng ny, nhiu hn ci s tht rng, chng ta mun nhn c
u i tt hn. Cng nhng tiu chun , ci ph nhn tuyn b ca nhng ngi khc,
cng s ph nhn tuyn b ca chnh chng ta. Nu chng ta nhn c s i i c bit,
lm th no chng ta gii thch vic khng p dng i i cho nhng trng hp khc?
Lp lun phi tun theo cc quy tc tng qut v nhng ngoi l nu mun s dng phi
c xc minh.
D rng xm phm i t c nhn ca ngi khc l iu khng ng, nhng vi cnh nh
bo chng ta, lm iu khng sao c, v chng ta phc v cng chng.
(D rng chng ta kim nhng ng tin c nhn.)
Bin h c bit thnh thong c m t nh quyn li ca gii tng l v quyn c
xt x trong ta n nh th m nh th trung c trao cho nhng tng l phm ti ngay c
khi l ti hnh s. Quyn li ny, ci c gi l quyn li ca gii tng l, chnh l ci
nhng k s dng bin h c bit lun tm kim quyn c xt x mt ta n khc.
Bin h c bit thng c s dng bi nhng ngi c lun im khng thnh cng
trong cc phin ta chung. i mt vi xung t gia cc tng v nhng bng chng, cc
nh khoa hc thay i tng ca mnh. Nhng ngi bin h c bit nh cc nh khoa
hc x hi thch thay i bng chng v ch ra rng ti sao nhng nh gi thng thng
khng th p dng trong trng hp ca h c. iu ti quan trng l phi a ra
nguyn nhn xc minh nhng tiu chun c bit.
Thng thng ti s phn i vic nh nc bt vo mt hnh tng ca cng chng,
nhng him ha ca s nng ln ton cu qu kinh khng
(Cng nh him ha ca vic dng cht florua, thng mi ngy Ch nht hay nhng ch
ch kha thn. N ty thuc vo vic bn cm thy iu ny him ha n mc no.)

 mc c nhn, tt c chng ta u c xu hng d di vi bn thn hn vi ngi khc.

Xt v hnh vi, chng ta nhn chung thng kt ti ngi khc, v ngh ra nhiu l do tha
th cho bn thn mnh. Hnh ng chen hng ca chng ta c l gii bi s khn cp
nhng ngi khc lm vy th khng c. Hnh ng mua hng bc ng ca chng ta
c bin gii l do nhu cu; nhng ngi khc hnh ng tng t th l vung tay qu
trn. Cng nhng tiu chun bo cha cho bn thn chng ta cng s bo cha cho i,
nhm, th trn v t nc ca chng ta.
Khi s dng bin h c bit ng h nhm b phi ca chng ta, hy chc rng bn lun
a ra c nhng li bo cha c bit gii thch cho trng hp ngoi l . Khng
bao gi ch v l nhm b phi ca chng ta; m lc no cng phi l nhng trng hp
c bit v li ch cng chng.
Vi bt k cu trai no khc, ti s l ngi u tin tha nhn rng, t ngi trng ny l
iu sai; nhng Micheal l do qu cng thng nh nhng ti nng khc thng b
(Dng nh nhng ngi ti nng c th thot khi ti t ph cng nh ti danh git
ngi.)

Ngi rm
Ngi rm trong l lun khng s ai c. Khng m ng t trng no mun ng vo mt
cng lng ca ngi rm; hn qu d ng gc. Chnh xc. Ngi rm c cu to cc k d
ng khi bn khng c kh nng bc b lp lun ca i phng, bn c th x ng g
ngi rm. Ni ngn gn hn, ngi rm l mt s xuyn tc lun im ca i phng do
bn to ra c th nhanh chng x ng n.
Chng ta nn t do ha cc o lut v cn sa.
Khng c. Bt k x hi no c tip cn khng gii hn n ma ty s mt i o c
cng vic ca mnh, v ch lm vic khi nhn t lt.
(S suy i i xung y ri! xut ban u l t do ha cc o lut cn sa; nhng c
tip cn khng gii hn n ma ty to ra mt mc tiu t n nh hn nhiu.)
Theo truyn thng, ngi rm c xy dng di hnh th mt pht biu phng i c
ch tm v lun im ca i phng. Rt nhiu quan im d dng b thch thc nu
chng c y n cc cc im. Nu i th ca bn khng bin bn thn mnh thnh
mt ngi cc oan, bn c th gp vo mt ngi rm. Bt c s xuyn tc d dng b
phn bc no cng c th ng vai hnh nm cho bn.
K thut ngi rm mang tnh ngy bin v ngi rm chng a ra lp lun thc no.
Cng ging nh ci x hi l lun thiu xc ng (ignorati elenchi) ca mnh, ngi rm
chng lin quan n vn . Chc nng ca ngi rm l tnh d dng ng nhm gi ln
s khinh b hng n hnh tng thc m ngi rm i din.
Nhng ngi cung nhit s dng mnh khe ngi rm ginh nhng li tn tng ln
ting nht cho nhng ai s dng thit k ngi rm c che giu k cng. im chnh
y l ngi rm khng phi lc no cng phi c to ra theo cch c bit. Thng qua
vic chn la c ch tm mt hnh tng ng h yu km hoc xun ngc t bn i
phng, bc b hnh tng ny thay v nhn vt chnh, bn c th tr thnh tay lo luyn
trong ngh thut s dng ngi rm.
Thm ch ngy nay vn c nhng li khen cho vic ph nh thuyt tin ha nu mt
ngi bit cn thn ph nh Darwin. Thuyt tin ha hin i tin b hn nhiu khi c s
h tr ca nhng kin thc nh gen di truyn. Nhng bn c th bin Darwin thnh mt
ngi rm v bng cch nh ng ng ny bn s em li n tng rng bn ph nh
thnh cng thuyt tin ha.
K thut thng thng trong tranh c l chn ra nhng pht ngn vin ngu xun hay dt
nt nht ca bn kia i ph cng nh ba t ra nhng k cc oan nhng k y c
th b n ng vi mt n th khinh bit.

Lm sao chng ta c th ng h ng vin ng Dn ch khi mt trong nhng ngi hu

thun ca h cng khai ng h chnh ph ca nhn dn lao ng nh Lin Bang Nga tng
lm?
(Binh! Bp! Mt ngi rm na o vn. Cc lnh o cng on cng nh nhng doanh
nhn c th rt ngy ng trong chnh tr v c th tr thnh nhng tm bia ngon lnh hn
nhng g trn tut lnh o cc ng phi.)
V phng din lch s, ngi rm c s dng ch ra s nguy him trong thay i.
Mt nhm t i nhng nh ci cch hay nhng ngi cp tin tranh u cho nhiu t do hay
lng khoan dung hn b gim nt n cht bi tng tng nhng qun on ngi rm
ng st bn nhau, la v tnh v chnh ph, s phng tng, hy hoi x hi, hay git cht
nhng ngi v ti.
S dng ngi rm rt th v. Ai cng cn phi ginh mt hai chin thng c tinh thn
tt. Nu khng c chin thng tht no th trn n ti bi vo g ngi rm c th mang
li rt nhiu sinh kh. Bn cnh li khuyn nu trn, s l rt thng minh nu bn xy
dng v ph hy ngi rm ca mnh, bt c ni u c th, sau khi i th hon thnh
tuyn b ca mnh v ch . Ngi rm ca bn trng s kh ngc nghch nm trn ng
bi bm nu i th ca bn c mt khng tha nhn g ngi rm ny. Nu i
phng khng c mt hay hon thnh phn tuyn b ca mnh, s khng ai phn i
rng g ngi rm tan nt ang nm di chn bn kia chnh l i th ca bn ch khng
phi mt hnh nm bng c kh c ba t mt cch vi vng b nh ng.

Ngy bin n ha (Temperantiam,

argumentum ad)
Nu cc ngy bin c trao quc tch, Ngy bin n ha s mang quc tch Anh. y l
ngy bin ca ngi Anh. Ngy bin n ha cho rng ci nhn n ha l ci nhn ng, bt
chp nhng gi tr khc, n xem s n ha l im chnh trong tnh hp l ca mt lun
im.
Cc cng on i hi 6%, ban qun tr ngh 2%. Liu chng ta c th trnh i tt c
nhng kh khn v lng ph ca nhng cuc nh cng di dng dc v ng vi mc
4% khng?
(Nu chng ta lm th, ln sau cng on s i hi 20% v ban qun tr s ngh tr 4%.)
Ngy bin n ha ku gi bn nng ph bin rng mi th u n nu nm trong trng thi
n ha. n, ung v ngh ngi n ha c tn dng bi nhng trit gia trong cc tu
vin nhng ngi khng c bt k mong mun cc oan no cho bn thn. Cch nhn n
ha gi ln cho tng lp thng lu Anh cm gic rng bt k cm gic hng hi no cng l
du hiu ca nhng hnh vi hay ni ging xu. Con ngi khng nn qu hm h. iu ny
gii thch ti sao khng ai trong s h c bit gii trong lnh vc no c, nh th cng gii
thch cho s i xung u n nhng n ha ca h.
y l mt ngy bin v d rng s n ha c th l mt kim ch nam hu ch iu chnh
nhng mong mun ca chng ta, n khng c gi tr c th no trong tranh lun. Khng c
quy tc no ni rng mt ci nhn ng phi l trung bnh hay trung gian ca tt c nhng
ci nhn c trnh by.
Nu c hai nhm ngi ang tranh lun vi nhau, mt nhm cho rng 2+2=4 v nhm kia
tuyn b rng 2+2=6, chc chn rng mt ngi Anh s i vo cuc v dn xp 2+2=5 km
theo s ln n rng c hai nhm u qu cc oan. Ngi ny ng khi m t hai nhm
ngi ny l nhng k cc oan nhng khng ng khi cho rng iu ny s chng minh
h sai.
Ti th, trong nhim k ca mnh, i theo hng trung gian gia mt bn l s thin v
v mt bn l s ch cng v t.
(ng ny c th thm vo: gia s tht v ci sai, gia thi h tt xu v c hnh, gia ng
v thc, gia c l v phi l.)
nhng quc gia, cng nh trong nhng tnh hung khi tr gi ph bin hn nhng giao
dch c nh gi, mi ngi thng thao tng cc cc khc nhau to ra nh hng n
suy ngh trung bnh cng bng. Qu trnh chnh xc tng t cng c s dng trong
cuc sng cng ng, bng cch bo v mt lun im qu khch li ko s dn xp cui
cng gn hn vi ci bn mong mun.

Ch c Anh ngi ta mi vit sch vi ta nh Con ng chnh gia nng tm Ngy

bin n ha ln thnh mt kim ch nam cho chnh sch cng. ng T Do tng to ra mt
thi k huy hong vi ngy bin ny bng cch thng chn mt v tr gia hai ng
chnh v theo nghi thc chung kt n hai ng kia theo trng phi cc oan. Hai ng
chnh kia p tr bng cch t bn thn h c gng ginh c ci nhn trung gian. iu
ny dn n nhng ngi theo ng T Do tr thnh nhng k cc oan thu ht s ch
. Anh, ng Lao ng mi c xy dng da trn ci nhn n ha. H gi l Con
ng Th Ba.
Mt bn th i din cho t bn ch ngha; bn kia li ng v pha x hi ch ngha. Thay
vo , chng ti xut mt chnh sch cng tc thay th nhng quan im chnh tr c
vn rt mu thun v y tnh cc oan.
(Kiu pht biu ny rt d nghe vi nhng ngi c t tng n ha n ni nhng ng
phi khc phi nhanh chng sng ch ra cc phin bn t n.)
Khi s dng Ngy bin n ha, bn nn th nui dng bu khng kh cng bng thin cn,
nh th s mang li cho n li th tt nht. Hy nh rng i th ca bn l nhng k cc
oan, v nhiu kh nng rt nguy him. H l nhng ngi gy chia r v ph hoi. Ch c
bn, ngi chn cch trung gian, bc trn con ng oan chnh ca s n ha.
Bn s thy n rt hu dng khi sng ch ra nhng lun im cc oan gn tnh cc
oan cho nhng quan im ca i th.
Hi vin hi ng Watson lun thc gic chnh sch du lch min ph cho nhng cng dn
cp cao. Nhng ngi khc xut rng chng ta nn thu h 50% chi ph mi chuyn i.
Chc chn rng cch hp l s l bc b hai xut cc oan ny v chn mt gii php n
ha bng vic thu ph 25% ng khng?
(Tt nhin ri, cuc tranh lun din ra gia 25 v 0. Con s 50 c a ra ch h tr cho
ngy bin n ha ca bn m thi.)
Hy th gy dng mt nhm nhng cng chc B Ngoi Giao. Mi vic din ra qu t nhin
vi h, mi khi c ai a ra tuyn b g chng li nc Anh, h tha nhn phn na tuyn
b , n ni bn c th hc cch s dng ngy bin ny rt d dng v nhanh chng. Bn
cn phi s dng ngy bin ny mau l v s c rt nhiu ngi theo gt bn.
V d, khi hai quc gia ang tranh ci vi nhau v quyn s hu mt vi hn o, bn phi
l ngi u tin nhy vo ngh mi bn mt hn o. S c rt nhiu nh ngoi giao Anh
c gng vt ln vi bn a ra ngh ny.

 li kiu Thatcher
Khi chic m trn en ln u tin xut hin, n c gi l m qu da. Ngi ta gi n
nh th v n ging hnh ci t v v n c lm ra bi anh em nh Bowler. Thut ng
li kiu Thatcher c th cng xut pht tng t v hai l do: n thng c s dng
chng li chnh bn thn Thatcher, v n bao qut tt c mi trng hp cng nh cch
Thatcher bao qut mi chuyn.
Trong nhng nm u tin ti nhim, Qu b Thatcher b li v tnh trng ngho kh v
tht nghip Anh. Tip , ngi ta li li cho vn ha tr trn khi lp ngi tr y
hoi bo ph trng ci giu mi ca mnh. Thatcher c v nh trong c hai trng hp
u sai.
Ngy bin li kiu Thatcher b phm phi khi hnh ng li xy ra bt chp kt qu
theo sau l g. Trong ngy bin ny, cc bng chng khng cn gi tr lin quan na, v s
kin quyt li i trc cc kt qu ca hnh ng. Thc ra, im chnh trong li
kiu Thatcher l n bao qut tt c nhng kt qu c th tng tng c.
Nu mt chnh sch c cng b Scotland trc khi n c p dng ti Anh, li buc
ti y l: ngi Scotland b xem nh nhng con chut th nghim b y vo ri ro ch
th nghim chnh sch . Mt khc, nu chnh sch c cng b Anh trc, sau
mi m rng sang Scotland, li buc ti s l ngi Scotland li mt ln na b b ngoi
cuc. Cui cng, nu chnh sch c cng b cng lc ti Anh v Scotland, hnh ng
ny s c xem l bng chng cho thy nhng nh lm lut khng coi trng n nhng
khc bit thit yu gia Anh v Scotland. Sp bn thua, nga bn cng thua v nu ng
tin ng thng bn cng thua.
Ngy bin ny pht huy tc dng rt tt ngh vin v nhng nhm phn bin bt buc phi
phn bc ci g . li kiu Thatcher cho php chng phn i bt c iu g chnh ph
quyt nh thc hin bt chp kt qu ra sao. Do , bt k th g c thc hin nhanh
chng c xem l vi v mt cch bt cn trong khi nhng gii php cn thi gian c
xem nh nhng tr hon khng th chp nhn c.
Ngy bin ny gi v rng phn quyt c a ra da trn kt qu, trong khi phn quyt
tiu cc c p dng ln bt k kt qu no. N thng xuyn xut hin trn nhng t
bo l ci Anh, ni mi khi mt ngi ni ting no khng cn c a chung, th dng
nh bt k hnh ng no ca h cng ng b ln n. V mc tiu l h nhc i phng,
ngy bin ny khng a ra phn quyt no v o c hay gi tr ca hnh ng c.
Ti c mi n mt bui l ra ti, nhng ti chc rng h s trao cho a tr mt ci
tn k qui, ci tn s khin mi ngi ci nho n. Hoc l ci tn hoc l mt ci
tn ph bin chn ngt khng th tng s khin a tr tr thnh mt k tun th v v.
Ngy bin ny rt d s dng v n cu ko bn nng thch nghe ci xu v ngi khc hn
l ci tt. Rt cuc th, nhng cuc tr chuyn phim khng i vng vo khen ngi nhng

hnh ng ng n ca ngi khc. s dng hiu qu ngy bin ny, bn phi cht y
khinh mit ln mt hnh ng c xut no , bng cch tin on mt kt qu bt
li. Khi bn gii thiu mt kt qu thay th vi nhng t nh V thm ch nu Cch
ny cho php bn d on nhng kt qu thm khc hn. Ngi nghe s khng th pht
hin ra rng ging nh trong ngy bin ny, bn bao qut tt c nhng trng hp c
th tng tng c.

Phn bc vn vt
Vn vi nhng phn bc vn vt l chng hu nh khng ng chm g n vn trng
tm. S l ngy bin nu phn bc mt lun im da trn nhng kha cnh nh nht mang
tnh cht ph hn l a ra mt cu tr li cho tuyn b trng tm m lun im a ra.
Ti hon ton phn i vic xy mt con ng mi vng quanh th trn. N s khin cho
tt c nhng bn ca chng ta b li thi.
(Him khi s phn ca nhng con ng c nh ot da trn nh hng ca chng ln
nhng tm bn . Th ngha l, d sao i na, nhng ai khng nhn ra nhng tm bn
kia c vai tr g vi cc th trn s c th quyt nh rt k quc trong mt trng hp nh
th.)
Ngy bin ny c quan h thn thuc vi ngy bin ngi rm. Thay v i u trc tip
vi i th, trong trng hp ny, n ch i u vi mt vi kha cnh trong . Nhng
phn bc vn vt nhiu kh nng c cn c vng chc; vn l chng qu vn vt v
khng nh sp lun im c trnh by y. Chng l ngy bin khng phi v
chng sai, m v khng theo st nhim v c giao.
Chng ta khng th tn thnh bt k s can thip no vo chin tranh t ai chu u.
Hy ngh xem liu nhng s can thip c th nh hng th no n ngun cung sa c
th lu t lc a ny.
(S chnh trc, danh d v vinh quang thnh thong c v l nhng l do kh vn vt nhng
sa c th lu th)
V tr thnh vin lin kt ca Lin minh chu u thi cn c bit n vi ci tn Cng
ng Kinh t chu u b th tng Anh t chi, v v tr thp hn phm gi ca chng
ta.
Nhng phn bc vn vt c xu hng xut hin khi mi tn cng chnh ca mt lp lun rt
kh b chng li. Chng thng xut hin nh nhng kh khn thc t, cn ng nhng
xut ph bin.
D rng cm xe trn ng High Street s khin hot ng mua bn ca ca hng ti b nh
hng nng n, ti vn ng tnh vi s ng ngoi tr mt th. Chng ta khng c mt
ngi th lm bin bo no c th ch to ra nhng bin bo ng cn thit.
Thng rt kh phn bc li qu trnh dn ch m khng b xem l thiu dn ch. Ngy
bin phn bc vn vt cho php mt s kt hp gia vic sn lng chp nhn mt tng
vi tnh th ch trc bt k xut thc t no. Nhng cuc bu c c th b phn i v
i hi qu nhiu cng vic giy t. Nhng cuc trng cu dn d rng bn cht l tt li
c th b phn i v qu tn km.

Tt nhin chng ta vi vai tr gio vin mun ph huynh phi c ting ni cui cng v vn
ny; nhng khng c hi trng no ln cho mt cuc hp nh vy c.
(Mt cuc hp ca cc gio vin, nhng ngi thc s ng h xut ny, trong khi , c
th t chc cnh mt k t ng chn bt.)
Khi bn ang tm kim nhng phn bc vn vt, ci c th chng li nhng tng vn rt
kh nu phi i u trc tip, bn lc no cng c th a ra nhng phn bc t cc tnh
hung gi thuyt rt t kh nng xy ra.
Vng tha cha, con mun i nh th thng xuyn hn na. Nhng l ngi nh ca con b
chy vo Ch nht khi con vng nh th sao?
(Ti sao, n s tr thnh mt bin minh bc la nh bin minh trn.)
Nu bn ch tm vo nhng phn bc ca mnh, lit k chng ra, v ch ra rng mi phn
bc c cn c ra sao, ngi nghe s b n tng nhiu hn bi trng lng ca nhng con
s, cng nh s khng n s thiu vng ni dung c bn trong .
Ti cng thch tng m rng la chn hn bng cch c nhiu my bn hng trn tu la
nhng c tm phn bc. u tin, lm th no nhng hnh khch c gng c c nhng
ng tin l ca h? Th hai
(Rt tt, min sao bn khng cp ti phn bc tht s, ci c s cho php mi ngi
chin thng lp lun ti ca bn. Hy bm ly nhng lp lun vn vt, chng an ton hn.)
Ti thm ebook: http://www.taisachhay.com

Anh cng th (Tu quoque)

Tu quoque c ngha l Anh cng th v ngy bin ny xy ra khi mt lun im b nh gi
thp, bng tuyn b rng bn thn ngi a ra ngh c ti bi nhng g anh ny ni. C
mt s thay i ch t tuyn b thc hin bi ngi a ra ngh thnh tuyn b
chng li anh ny. (Bn kt ti ti lm dng chc quyn, nhng chnh bn l ngi b bt
gp cho xe cng ty trng ua nga a phng!)
Vi mt cht t tinh t hn, ngy bin Anh cng th c th c s dng h thp mt kt
ti bng cch h thp ngi kt ti.
V gi ti chuyn sang li buc ti ca b Green, rng ti la di x hi ny c ch
bng li ch c nhn ca ti trong cng ty lin quan. Liu ti c th nhc anh rng li buc
ti ny n t b Green, ngi im lng khi con r ca b ta thu li t quyt nh ca
chng ti thng qua khu t tha ca chng ti. Mt ngun kt ti nh th kh m tin cy
c, chc chn anh phi ng tnh vi ti.
(Ti cho l anh ta lm th.)
Ngy bin Anh cng th xut hin v chng khng gii quyt ch chnh ca cuc tho
lun. Mt ch mi c a ra l, l lch ca ngi c lin quan. Ci ng hay sai ca
mt tuyn b khng lin quan g n l lch ca ngi a ra tuyn b c. Bng chng
chng li hay ng h tuyn b khng th thay th bng nhng tnh tit v cc hnh vi
trc y ca ngi a ra tuyn b kia.
Mt phin bn khc ca ngy bin Anh cng th h thp ci ang c cp bng cch
ch ra rng, ci khng nht qun vi nhng quan im trc y ca ngi ni.
Ti sao chng ta phi nghe kin ng h ca Brown v vn khu u xe mi, khi ch mi
nm ngoi, anh y phn i ton b tng trn?
(V mt l do, nu cc lp lun lm anh ny thay i suy ngh, chng c th ng lng
nghe. V mt l do khc, c th c nhiu xe hn.)
Bi v ai tng phn i mt tng khng loi tr kh nng lp lun ca h l mt lp
lun ng. D vy, ngy bin ny c h tr bng khuynh hng mnh m lc no cng
mun nht qun trong chng ta. Th trng mi thy rt kh tranh ci ngay thng trong
nm nay ng h chic limousine cng, m chnh ng ny phn i kch lit vi ngi
tin nhim ca mnh.
Nhng phin cht vn ca ngh vin Anh l ngi nh ca ngy bin Anh cng th. Thc t, k
nng tr li nhng cu hi thng c bit o lng s kho lo ca ngi tr li vi loi
ngy bin ny. y l l do ti sao tr li cc cu hi v hin ti v tng lai lun bt u
vi cm t:

Liu ti c th nhc nh nhng ngi bn ng nghip ng knh ca ti khng

(Tt nhin ngi ny ang nhc nh i phng ca mnh rng h lm iu sm hn,
lu hn, su hn, ln ting hn v t hn. y l l do v sao nhng li buc ti c bit c
th b chi b.)
Mt phin cht vn ngh vin lun c bit n ngh vin vi ci tn PQ. y l mt
cuc i u tuyt vi khi cu tr li cho PQ l ci c gi tt vi ci tn TQ (tu
quoque).
Ngy bin Anh cng th rt d s dng, v ai cng c lc thiu nht qun, v rt t ngi c
qu kh khng t vt. Bn c th tranh lun rng ai tng thay i quyt nh ca mnh th
chng minh rng h phi b sai t nht lc no v trng hp ny c th l mt trong
nhng ln sai lm . Nu bn khng tm thy bt c l do g h thp i th ca mnh,
thm ch thc t ny cng c th s dng trit h ci i phng ang ni. Chng ta u
c im yu, sao anh ta khng c ch?
Vi nhng li buc ti ny ti kh lng m bin h g nhiu cho mnh c, tt c nhng g
ti c th ni l hy nhn vo Qu ngi to ln lc no cng ng kia ka.
(V chc rng anh ny cng kh lc no cng ng.)

Tam on lun gin c khng chp nhn

Mt tam on lun gin c l mt lp lun vi mt trong nhng bc c hiu ngm ch
khng ni ra. Lp lun ny khng vn g nu c hai bn u chp nhn gi nh ngm kia.
Khi yu t ngm khng c chp nhn, chng ta i vo vng t ca ngy bin.
Bill chc chn ngu xun. Ngi no phi rt ngu xun mi thi rt li xe c.
(Trong khi mt ngi nghe trnh trung bnh c th gt u ng vi kin ny,
ngi ny s rt lng tng khi pht hin ra rng Bill khng rt k thi li xe. Ngy bin ny
ch pht huy tc dng nu iu c gi nh.)
Trong trng hp ny, ngy bin xy ra v mt yu t quan trng ca lp lun b loi b.
Nu c hai bn u ng tnh vi gi nh, th n tn ti d rng khng c ni ra. Ch khi
ngi nghe a ra gi nh, ngi ny mi ngh rng lp lun c ng h nhiu hn thc
cht s vic. Chng ta thng b qua nhng bc quan trng v chng hay c hiu l tn
ti sn nhng chng ta phi nhn ra rng, c th c nhng lch pha trong cc gi nh ca
chng ta.
Ti hy vng sm tr tin cho ngn hng ng Smith . D qu c ca ti ni rng b s thng
cho ngi tng chm sc b.
(Gim c ngn hng, ngi ngc nhin v khon n cha thanh ton, s cng ngc nhin
hn na khi bn ni cho ng ta bit rng bn b mc d mnh nh th no.)
V chng ta s dng tam on lun gin c u n trnh khi phi nhc nhn nu ra
tt c thng tin, nn to c hi cho ngy bin ny tri dy. Ngi st sng n thm bn
vi mong mun bn lun v Kinh Thnh vi bn s thi nh nu bn ni Ti theo o
Pht; v c hai bn u chp nhn hin thc ngm rng nhng tn Pht Gio khng bn
lun v Kinh Thnh. Tuy nhin nu thay vo bn tr li Nhng tn Pht Gio khng
bn lun v Kinh Thnh, ngi kia cng s thoi lui v a ra gi nh hin nhin rng bn
l mt tn Pht Gio. (Hy chc rng bn chun b mt cu tr li tt trong trng
hp bn gp ngi ny ti nh th vo Ch nht tip theo.)
Tam on lun gin c khng chp nhn hnh thnh nhng ci nng chng nhng li
bo cha t hi. Ngi nghe s ho phng che ph chng bng nhng phn cha c nu
ra cn thit hon thnh lp lun, thay v chng trn trung trong xu h.
Em yu , anh xin li. Nhng ngi bn rn thng qun nhng th nh cc ngy l k
nim.
(Lp lun ny n cho n khi nhng ng nghip ca bn khai ra rng bn chng lm g c
trong hai thng tri ngoi tr vic ngi chi ch trn t Telegraph.)

Ngy bin ny rt d s dng v c th cu bn trong rt nhiu trng hp. Qu trnh rt

n gin. Hy a ra mt pht biu chung tr li cho mt tnh hung c th. Ngi nghe
s t ng gi nh phn tin cn li: rng tnh hung chung p dng cho trng hp
c th ny. Ci mi ngi thng lm trong nhng tnh hung c th l ch lin quan n
nhng buc ti chng li bn, nu tn ti gi nh rng bn thc s c mt trong nhng
tnh hung . Tam on lun gin c khng chp nhn kia s chui qua trt lt nh nhng
tam on lun gin c thng thng.
Phi, ti n kh tr. Ngi ta khng th da vo xe but v tu ha na ri.
(ng vy, nhng bn ch phi i b qua mt ng t thi m.)
Bn c th a ra nhng tuyn b tng t trong khi tho lun v ai . S vui sng khi
c ngi l i mch v quyt tm tin vo nhng ci xu nht nhng ngi khc s gip
Tam on lun gin c vn khng c chp nhn tr trn vo m khch mi.
Ti khng hi lng vi s chn la ca Smith. Khng ai c th hi lng vi nhng ngi
rnh m o m nhng ga ph giu c.
(Cng nh khng ai s hnh phc vi nhng h ly khng th ni trc v chuyn ny.)

Trung t phn b lch

Mt v d kinh in trong ngy bin m hc sinh no cng bit l lp lun rng v tt c
nga u c bn chn, v v ch cng c bn chn, do tt c nga cng l ch. y chnh
l phin bn n gin nht ca ngy bin ni ting v trung t phn b lch. Thc t c
nga v ch u c bn chn, nhng khng loi no bao qut ton b nhm ng vt bn
chn c. iu ny to ra c hi cho ch v nga khc nhau, v khc so vi nhng ng vt
khc, nhng loi nm trong nhm bn chn nhng c th khng trng vi hai loi kia.
Trung t, ci c loi b mt cch cu th khin n c phn b u, l t xut hin
trong hai dng u tin trong mt tam on lun nhng khng xut hin trong kt lun.
Tam on lun kinh in i hi trung t phi bao qut t nht mt ln tng th nhm s
vic ca n. Nu khng, n khng phn b u.
Tt c n ng u l ng vt c v. Vi ng vt c v l nhng con th, do , vi ngi
n ng l nhng con th.
(D rng hai cu u ng, cm t ng vt c v cha tng c nhc n tt c ng vt
c v. T trung gian y do phn b lch v suy lun ny khng c cn c.)
Suy ngh hp l thng thng s c th ch ra ti sao trung t phn b lch mang tnh ngy
bin. Tam on lun tiu chun (syllogism) pht huy hiu qu bng cch ni mt s vic
n mt ci khc bng quan h m chng cng c vi ci th ba. Ch khi t nht mt trong
nhng quan h p dng cho ton b ci th ba m chng ta bit th mi c th chc chn
v quan h c.
Chng ta khng th ni rng nhng ngi quan liu l nhng bo cha nh nhen ch v
nhng ngi quan liu hay thch xen vo vic ca ngi khc, v nhng bo cha nh nhen
cng hay thch xen vo vic ca ngi khc. Nhiu kh nng nhng tay nghin ru gin
cng thch xen vo vic ca ngi khc, nhng iu khng c ngha l nhng ngi quan
liu l k nghin ru gin. (Cuc sng c th s th v hn nu nhng ngi quan liu thc
s nh vy.) Ngy bin ny thng xut hin di hnh thi nhng khuyt im nh
nhau.
K p bc ti t nht vi gii lao ng l nhng tay a ch. Jones l mt tay a ch, do
Jones chc chn phi l k p bc ti t nht vi nhng ngi lao ng.
(Chy nhanh i Jones trc khi c ai ch ra rng nhng k p bc ti t nht vi gii lao
ng l con ngi. V Jones l con ngi)
iu tuyt vi v trung t phn b lch l bn c th phn b lch nhng trung t mi nh
cc v d su hn ng h cho nhng trung t phn b lch trc . (Nhng k p bc
ti t nht vi gii lao ng cng mang giy; Jones mang giy)

Nhng ngi dng lo luyn s chu kh tm ra cm t no l phn b u v lch. Ngi

ny s hc c mt quy tc n gin: Th khi qut cha ng cc ch ng phn b u,
th ph nh c nhng v ng phn b u. Th khi qut l nhng cu miu t ton b hay
khng c thnh vin no trong nhm v th ph nh ni vi chng ta rng n khng phi
vy. c trang b nhng thng tin k thut, chuyn gia kia c kh nng bt thnh gi phi
chu nhng iu qui d nh:
Tt c y t u thc s l nhng con ngi tuyt vi, nhng c lc nhng ngi thc s
tuyt vi khng c tng thng xng ng. Do , vi y t khng c tng thng
xng ng.
(C th iu ny ng nhng ngi ni c a ra lp lun no khng? V trung t nhng
ngi thc s tuyt vi c th l ch ng ca mt th khi qut hay v ng ca mt th
ph nh, n khng phn b u. Do , ci chng ta c y l mt ngy bin trung t
phn b lch rt phc tp.)
Dp qua mt bn nhng cch s dng mang tnh k thut, ngy bin ny, trong hnh thi
n gin nht ca n, em li rt nhiu thnh cng nu c p dng mt cch c h thng.
Bn nn s dng n t c s chp thun cho bt k th g bn ng h, bng cch ch
ra rng n c cng nhng phm cht n th no vi th g c thn phc rng ri.
Tng t, nhng kin phn i c th b mt uy tn, bng cch cho thy rng chng c
cng phm cht vi nhng th b ght b rng ri.
Hnh thc cng on ng l mun ca i a s; v dn ch l kin ca i a s. Hnh
thc cng on ng ch l dn ch.
(Ti k u [Bn k ri])
Ch ngha u t ch c li cho mt s ngi, v tennis cng l th ch c li cho mt s
ngi, do tennis l ch ngha u t.
(Sai!)

S hon ho bt kh thi
Khi nhng lp lun ng h hay phn bc mt hnh ng c em ra nh gi, iu quan
trng cn phi nh l, cc la chn phi xut pht t nhng g c sn. Tt c chng u c
th b ch trch v tnh trng khng hon ho. Tr khi mt trong nhng la chn l hon ho,
s khng hon ho ca nhng la chn khc l nhng nn tng t chi chng. Ngy
bin s hon ho bt kh thi xy ra khi s thiu hon ho c s dng nh nn tng cho
mt s t chi, d rng khng la chn no l hon ho c.
Chng ta nn cm vic sn xut in ht nhn v hot ng khng bao gi c th hon
ton an ton c.
(Than, du v thy in cng th, tt c u gy ra t vong mi ngy trong qu trnh sn
xut v s dng. Cu hi t ra l liu in ht nhn tt hn hay km hn chng.)
Nu khng la chn no hon ho, bao gm c vic khng lm g c; th s thiu hon ho
khng phi l l do phn bit chng. chn la, tnh han ho chng lin quan g. Nu
s dng ch trch ch mt la chn, cch lp lun ny a ra mt lp lun chng li la
chn mt cch thiu cng bng, v n c th p dng cho tt c nhng la chn khc.
Ti khng ng i n nhng hn o ca Hy Lp, v chng ta khng th chc chn rng
mnh s c khong thi gian vui v .
(Khi no bn tm ra mt im n m bn c th chc chn th ni cho ti bit.)
Ngy bin ny rt thng c s dng t chi nhng thay i tnh trng hin ti d
rng bn thn tnh trng cng khng hon ho.
Chng ta phi cm loi thuc tr bnh tim mi, v chng thnh thong gy ra tnh trng ri
lon thn kinh.
(Lp lun ny trng c v n nhng s th no nu 15.000 bnh nhn hin ti ang t vong
mi nm v cn bnh ny c cu bi loi thuc mi? Trng thi hin ti cng khng hon
ho.)
Nhng b phim phng s trn truyn hnh v cc chng trnh cng l nhng ngun t liu
xut sc cho ngy bin s hon ho bt kh thi. Bt k mt xut mi no t chnh ph,
bt k chnh ph no, cng s b phn tch chi tit tm ra khuyt im trong . Nhng
ga ph yu t v nhng ngi m ang vt ln vi cuc sng di ng knh s i din
cho nhng nhc nhn trong cuc sng, v ngi xem s c cm gic khng d chu cht no
rng, chnh ph qu thiu suy ngh. Chnh bin php ny cng c th c p dng cho tnh
trng hin ti.
Ngy bin ny m nh nhng cn phng hi trng ln sng bng ni t chc nhng
cuc hp y ban. mi y ban u c mt ngi, thng l c thm nin vi nhim v trn

i, l nu ko ln sng hn n ph hy m thay i mang li. Ngi ny ch bai tt c

nhng xut mi v chng khng hon ho.
Ti khng ngh rng cm xe khi ng Park Street s gip ngi gi khng b thng na.
Vn cn l tr vi nhng i giy trt v xe p v nhng chic xe y mua hng cng
nh xe y tr em.
(Cu hi khng phi l c hon ho hay khng? Vn l liu xut mi ny c gip
gim lng tai nn vi ngi gi nh tnh trng hin ti hay khng.)
D bn c th s dng phin bn tng qut ca ngy bin ny h thp bt k xut no
m bn khng ng tnh, bn cng nn b cng sc v thi gian ra hc hai phin bn rt
chuyn bit v thng minh ca ngy bin ny. Phin bn u tin i hi mt ngh c th
phi b phn bc v n khng i xa. Bn cho thy s thiu hon ho ca n v xut
rng cn phi c iu g mnh m hn. Tuy nhin, tng ny nn b t chi.
V nguyn tc ti ng vi xut phn b li ch bng rt thm ch khng phi theo
kin c nhn ca ti, nhng bin php ny vn s li nhiu khong trng cho s bo tr v
nh hng. Ti ngh rng cn mt gii php rng hn, nhn vo ton b vn v do
ti xut chng ta quay tr li ngh ca ti
(N cha bao gi c thy li.)
Bin th th hai bn c th s dng i hi bn yu cu th g ngoi tm tay ca nhng
ngi a ra quyt nh, v t ra ci g h khng th lm i lp vi nhng g h
c th lm.
Vic xut nhng hnh pht cng rn hn cho li gian ln l rt tt tha ngi hiu trng;
nhng gii php ny khng trit loi tr vn . Thay vo , ci chng ta cn l ginh
chin thng trc nhng a tr ny, nh hng to ra thay i trong suy ngh ca
chng
( xut ban u gi y tn ti gia nh cao ca khc tu dng cm.)

Li dng quyn lc (Verecundiam,

argumentum ad)
Ngy bin ny gi ln ch th cn c sai. D rng vic trch dn mt nhn chng, ngi c
kin thc chuyn bit v ngnh lin quan l iu rt ng n, s l ngy bin nu cho rng
chuyn gia ca mt ngnh c th a ra kin h tr mt ngnh khc. Tr khi chuyn gia
ny c kin thc chuyn mn c bit trong ngnh, ng ny l mt ch th cn c sai.
Hng trm nh khoa hc hng u phn i s tin ha.
(Nhng bi kim tra ng cho thy nhng ngi ny nu c th cng c rt t kin thc
chuyn mn v tin ha sinh hc.)
Kin thc mang tnh chuyn bit ha, v chng ta phi chp nhn quan im ca cc ch
th cn c n mt gii hn no . Chng ta c s e ngi ph bin khi ng trc vic
thch thc quan im ca nhng ngi trng c v c nhiu kin thc chuyn mn hn
ngi thng. Khi vic ng h mt lun im xut pht da trn kin ca ai trng c
v c nhiu kin thc chuyn mn hn nhng thc ra khng phi vy, ngy bin Li dng
quyn lc b phm phi.
Ngy bin ny nm ch dn vo mt t liu khng lin quan g n vn ang tho lun.
Chng ta khng c l do no cho rng kin ca mt ngi c nhiu kin thc chuyn
mn s c gi tr nhiu hn kin ca chng ta. N lc khin nhng kin ca chng ta
phi chu thua trc cc ch th cn c gi mo l hnh ng li dng s tn trng ca
chng ta cho v tr v thnh tu ca ch th kia v c gng s dng s tn trng ny thay v
lp lun v nhng bng chng.
Nc hoa cologne ca nhng ngi sao.
(V rt t ngi trong chng ta c may mn thc s ngi c mi ca nhng ngi sao,
kin ca h v ch ny nhiu kh nng t th v hn khi h a ra nhng ngi thng
thng gn gi vi chng ta.)
Ngy bin Li dng quyn lc thng tr th gii qung co. Nhng ngi c cho l ng
ngng m v tn trng v nhng thnh tu ca h thng h c xung tm ca chng
ta a ra nhng li khuyn v cc vn nhm chn hn nhiu. Nhng ngi cc k
xut sc trong din xut ch l qu sn lng chia s vi chng ta kinh nghim bao la ca h
v c ph ung ngay v thc n cho ch. Ngi ot mt gii Oscar nh din xut xut sc
trong in nh c nhn nhn rng ri nh ngi c iu kin ni v nhng vn
nh ci ngho trn th gii v chnh sch ngoi giao ca M.
Ngi ta c th chp nhn cht t tnh cn c trong li ni ca mt thanh nin tr v vt
tennis sau khi cu ny thnh cng gii Wimbledon; nhng dao co ru ? (Ngi ta s
ngc nhin khi bit cu ny cng co ru y.) Tng t, chng ta bt gp nhng gng

mt ni ting n sa chua hay mua bo him nhn th. Nhng ngi chng minh c
gi tr ca mnh di vai tr ngi dn chng trnh trn cc chng trnh v tuyn hay
truyn hnh sn lng chia s vi chng ta cc kin thc chuyn mn chi tit ca h v
nhng loi bt git hot tnh enzim hay cng dng ca loi b khng c kh nng sn sinh
cht bo.
Mt bin th ca ngy bin Li dng quyn lc gi ln nhng ch th cn c ng chuyn
mn nhng khng xc nh. Trong th gii ny, chng ta i mt vi nhng kin ca cc
nh khoa hc hng u, nhng ngi gy ging ch hng u v nhng ngi m kn
chn. V chng ta khng bit h l ai, tt c nhng g chng ta c th lm l chp nhn
quyn lc cn c hin nhin m h c bn mnh. Chng ta khng bao gi nghe theo nhng
nh khoa hc xong xnh, nhng ngi cy ging ch tm thng bc trung hay nhng
ngi m v thng v pht.
Cng tn ti k thut Li dng quyn lc bng hnh nh, chng hn cc i th thao thng
mc trang phc in tn hay khu hiu ca nhng nh ti tr, ngay c khi chng khng c
quan h g vi mn th thao .
Ginh chin thng trong cuc thi trt tuyt vt chng ngi vt khin ti cm thy rt
kht nc. l l do ti sao
(V l lun y cng rng tuch nh th anh ny bn.)
Bn c th s dng k thut Li dng quyn lc d dng hn, bng cch a ra nhng hnh
tng xut chng c cho l nhng ngi c lng trc n vi mi bn tm rng ri trong
nhiu vn . D rng nguyn nhn c gn d th no i na, bn s lun c th triu tp
mt nhm nhng ci tn u t ng vai nhng ngi bo tr danh d cho n. V
ginh c danh ting di vai tr din vin, tc gi v ngi sao ca nhc, nhng ngi ny
s lun c th cho bn mn quyn lc cn c ca h s dng trong chin dch ca
mnh.
Khi yu cu cm hng nhp khu t Ty Ban Nha cho n khi u b b cm, kin ca ti
c cc nh khoa hc quc t xut sc, nhng hc gi u t v nhng nhn vt hng u
t chuyn ngnh truyn thng v ngh thut ng tnh.
(H nn bit vn ny ch. Rt cuc th, h cng l nhng chuyn gia trong lnh vc chin
tranh, c heo v ci xay gi kia m.)

Vng tng
Trong khi rt nhiu ngi trong s chng ta kh thch th vi vng tng, chng ta nng
tm n thnh mt ngy bin khi s dng trong tranh lun. Nu chng ta chp nhn mt
lun im v chng ta mun n thnh hin thc hn l v nhng lp lun hay bng chng
ng h n, chng ta ang i vo ngy bin. Tng t, chng ta cng phm phi ngy bin
vng tng, nu t chi iu g ch v chng ta khng mong mun n thnh hin thc.
Lm vic trong thi tit t hi th ny khng tt cho ai c. Ti cho rng ti s xin ngh hm
nay v ng nh.
(Bt k ai chc hn lc no cng tng cm nhn sc quyn r ca lp lun ny. Khng
may thay, trong khi c rt nhiu l do ng h hay phn i vic i lm, khng mun l mt
l do thiu tnh thuyt phc vi bt k ai khc ngoi tr bn thn chng ta.)
Nhng vng tng ca chng ta him khi lin quan n cu hi liu mt th l ng hay
sai. Chng ta phm phi mt ngy bin bng cch bt em nhng vng tng vo cuc tho
lun li-hi. Cho rng th gii l ci chng ta mun v mang tnh duy ng l mt suy ngh
ng n nhng l mt l lun sai.
Tt nhin nhng bui tho lun v mi trng s thnh cng. Nu khng, iu c ngha
l con ngi ang trn ng dit vong.
(S tht rng chng ta mun n thnh cng khng c ngha rng n s thnh cng. C th l
con ngi ang trn ng dit vong; trong trng hp bn ch nn gi ghm c
cng nh hy vng.)
Vng tng thng xut hin t mu cho phn quyt v nhng kt qu m chng ta
khng c kh nng nh hng.
Anh y khng th cht c. Chng ta khng th thiu anh y.
(Anh y cht. H c th thiu anh y.)
Thc t, ci cht l mt ch c bit nghing v ngy bin vng tng. Bn cht vi v v
khinh sut ca n c lm mm bng ngy bin ny, tr thnh th g chng ta cm
thy chp nhn c, d rng nhng vng tng kh c th tr thnh nn tng cn c cho
lun im ca chng ta. Boswell khi n thm Hume trong cn hp hi hi trit gia ny
v kip sau:
Liu vic hy vng gp li nhng ngi bn c kh chu hay khng?
(ng nhc n ba ngi bn mt gn y ca Hume nhng sau kin quyt phn i
ngy bin ny. ng y ni rng s rt d chu, Boswell thut li, nhng ni thm rng
khng ai trong bn h thch th vi tng phi l c.)

Thi gian, cng nh ci cht, l mt vng t trong nhng vng tng thay th kh nng
nh hng ca chng ta.
Khng th l th Su c! Ti cha hc c th k thi.
(Bn ni sai v ngy v ni ng v k thi ri y.)
Vn ca vng tng l nu bn mun mt th v nhng quy lut ca v tr li m t mt
th khc, s xut hin mt mu thun quyn li ci khng th c gii quyt theo ca
bn. Nu iu ny xy ra, bn nn dnh thi gian ngh ra cch lm th no i ph vi kt
qu hn l vng tng rng iu g khc s xy ra.
Ngn hng s ni khon khu chi ca chng ta, nu khng chng ta s khng th tn ti
c.
(Gim c ngn hng khng hng th lm n s tn ti ca bn. H ch quan tm hai th:
kim tin cho ngn hng v n p nhng ngi ngho.)
Hu ht chng ta u kh thnh tho trong vic s dng ngy bin vng tng thuyt
phc bn thn mnh. Khi s dng n thuyt phc nhng ngi khc, hy nh rng bn
nn s dng vng tng ca h, ch khng phi vng tng ca bn thn bn.
Cng vic kinh doanh ny s thnh cng. Bn s c c mt khon hon vn tuyt vi trn
khon u t ca mnh.
(Cu ni ny cn hay hn cu Cng vic kinh doanh ny s thnh cng. Bn s giu c sut
i!)

Phn loi cc ngy bin

C nm loi ngy bin chung. S phn chia quan trng nht l gia ngy bin chnh thng
v ngy bin phi chnh thng, d rng c rt nhiu s phn bit quan trng gia nhng
dng ngy bin phi chnh thng khc nhau.
Ngy bin chnh thng mc phi li no trong cu trc l lun. D chng thng ging
vi nhng hnh thi lp lun c cn c, ci cu thang ch mang chng ta t A n B trn
con ng c nhng rn nt, hay thiu nhng nhp cu thang. Ni ngn gn, ngy bin ny
xut hin v bn thn chui l lun c khuyt im.
Mt khc, ngy bin phi chnh thng thng s dng l lun c cn c da trn nhng iu
kin khng cho phng php l lun kia. Chng c th mang tnh ngn ng, cho php
tn ti s ti ngha tha nhn li; hoc chng c th l ngy bin tnh xc ng ci
loi b nhng g cn thit duy tr gi tr ca lp lun, cho php nhng yu t khng lin
quan tham gia vo kt lun, hoc cho php nhng gi nh khng xc ng thay i kt lun
c a ra.
Nm loi ngy bin l:
1. Chnh thng
2. Phi chnh thng (ngn ng)
3. Phi chnh thng (xc ng lc b)
4. Phi chnh thng (xc ng xc phm)
5. Phi chnh thng (xc ng gi nh)
Ngy bin chnh thng
Khng nh hu thc
Kt lun chi b tin
Tin mu thun
Ph nh tin kin
Tin loi tr
Ngy bin khng nh s tn ti
Hon v di
Sai cch th yu

Sai cch ch yu
Kt lun khng nh/tin ph nh
Ngy bin bn iu kin
Ngy bin phi chnh thng ngn ng
Ngy bin trng m
Chi ch
Ngy bin tng th
Ngy bin phn ha
Ngy bin li ni lp l
vt ha
Ngy bin xc ng phi chnh thng (lc b)
Song di tr
Lp lun lun qun
Lng ha che y
Ch bai cc la chn khc
Ngy bin rt lui nh ngha
Ct xn ngoi din
Ro trc
Ngy bin bt kh tri
Ngy bin cng u
Lp lun ip khc
Nhn phin din
Bc b v d
Dch chuyn cn c
Dch chuyn gnh nng bng chng

Bin h c bit
Ngi rm
Ngoi l chng minh quy lut
Phn bc vn vt
Tam on lun gin c khng chp nhn
S hon ho bt kh thi
Ngy bin xc ng phi chnh thng (xc phm)
Che y bng khoa hc
Ngy bin k giu
Ngy bin cm tnh
(Gi ln lng k)
(Gi ln s s hi)
(Gi ln s cn bng)
(Gi ln s ghen ght)
(Gi ln lng kiu hnh)
(Gi ln s m tn)
(Cm xc tt hn l tr)
Ngy bin hc sinh no cng bit
Ngy bin di truyn
Ngy bin cng kch c nhn
Ngy bin hon cnh
Thiu xc ng
Hi hc thiu xc ng
Li dng ngho kh
Ngn ng xc cm

Lng trc n
B c ging nc
Ku gi cng lun
Ngy bin c trch
Chuyn tu chy trn
L lun tut dc
Anh cng th
Li dng quyn lc
Vng tng
Ngy bin xc ng phi chnh thng (gi nh)
Suy lun gim pha
Ngy bin ngu nhin
Ngy bin loi suy
Ngy bin li mn
Ch ngha tin nghim
Ngy bin r i
Lp lun lun qun
Ngy bin cu hi phc
Ngy bin sai nguyn nhn
Th tiu ngoi l
Thng k sau s vic
Ngy bin k c bc
Thiu xt on
Lp lun ci mi
ip nguyn lun

Ngy bin nhn qu

Khi qut ha vi v
Ngy bin n ha
li kiu Thatcher
D n 1.000.000 ebook cho thit b di ng
Pht hnh ebook: http://www.taisachhay.com
To ebook: T Hi Triu
Ebook thc hin dnh cho nhng bn cha c iu kin mua sch.
Nu bn c kh nng hy mua sch gc ng h tc gi, ngi dch v Nh Xut Bn