Kalesija

Mogue je da ovaj lanak ne potuje standarde Wikipedije na bosanskom jeziku

kao to su upotreba afrikata, pravopis, pisanje rijei u skladu sa standardima, te nain pi
lanaka.

Trenutna verzija ovog lanka napisana je neformalnim stilom i podsjea na priu,

na enciklopedijski lanak.
Da bi zadovoljio standarde Wikipedije i neutralno gledite, ovaj lanak zahtijeva ien
Koordinate:

4427N 1852E

Kalesija
Grad

Panorama Kalesije

Grb
Slubeni naziv: Opina Kalesija

Drava

Bosna i
Hercegovina

Entitet

Federacija BiH

Kanton

Tuzlanski kanton

Opina

Koordinate

Kalesija

4427N 1852E

Povrina
- Opina

272 km2

Stanovnitvo
- Opina

41 809 (1991)

- Procjena

35 691 (2012[1])

Gustoa
- Opina

Gradonaelnik

Vremenska zona

Potanski broj

154 /km2

Nedad
Dafi[2] (SDA)

Srednjoevropsko
vrijeme
75 260

Pozivni broj

(+387) 35

Matini broj
opine

11495

Kalesija u BiH
Web stranica: opina Kalesija

Kalesija je grad i sjedite istoimene opine u sjeveroistonoj Bosni u podruju

gornjeg toka rijeke Spree, u njenoj aluvijalnoj ravni i junim obroncima
planine Majevice, te sjevernim rubnim dijelovima Javornika.
Dok su drugi intenzivno biljeili, pratei svako pomjeranje vremena, Kalesija je
historiju ivjela preputajui zaboravu i sitne i krupne dogaaje, koji su se morali
sudariti blizu Drine. Zbog tajanstvenosti, nepostojanja adekvatnog pisanog traga i
brojnih praznina od nastanka, preko porijekla stanovnitva, pa do naina ivota ljudi
ovog kraja, podruje doline rijeke Spree je iznimno zanimljivo.
Zagolicana mata radoznalog pisca biljei fragmente, a brojni steci rasuti ko zrnevlje
penice, utanjem uvaju tajnu vremena, podruja koje je ostalo mimo enciklopedija i
tek povrno obraeno u historijama Bosne. Nepoznato je zbog ega se za Kalesiju
vee 1151. godina, koja tajanstveno blista i na grbu opine. Historiari e se pozivati
na maarsko pleme Halisije, putopisce, znakove na kamenim stecima, no nijednim
autentinim dokumentom nee moi potvrditi svoju tvrdnju.
Zavuena izmeu planina Majevice i Javornik, razvuena Spranskom dolinom, na
pola puta izmeu Tuzle i Zvornika, Kalesija i danas ostaje, dobrim dijelom tajnom, i
ivi ravnoduno, tek povremeno se opirui, ko riba zakaena na udicu, imidu
tamnog vilajeta, izgraenog i forsiranog u bivem sistemu. Davne 1968 godine
izvorna grupa Kalesijska trojka, uz saz i violinu, na tekstove Hasana abanovia u
svijet alje prve muzike taktove ovog kraja, a Kalesija preko noi biva prepoznata u
zvucima saza. Ostao je trag tog vremena koga mnogi nikada nisu u potpunosti
shvatili i razumjeli i kojima je ime Kalesije bio znak za sirovu alu, zaostalost,
nepismenost i zvuke izvornog melosa sa negativnim konotacijama. Tek rijetki, koji
dou, vide i bar djelimino upoznaju, ponesu od toplih Kalesijaca dio njihova cvijea,
ljepotu djevojaka, prirodne fenomene i tajanstvenost koju je teko smjestiti bilo gdje.
U poslijednje vrijeme draguljari rijei pokuavaju pomiriti nepomirljivo i meu korice
knjige zarobiti predanja i prie to se godinama otimaju, istine i zablude, sve i nita, o

opini koja je uvrijeme Austro-Ugarske monarhije nosila naziv Sprea, a danas se ne

zove Prnjavorom samo zbog brojnih drugih Prnjavora. Ovaj kraj zaobilazile su
blagodeti svakog sistema i na njemu se vrili eksperimenti izdrljivosti.
Tek u nekoliko rijei Dervi Sui u svojim knjigama spominje utljive i hrabre ratnike.
U mladoj generaciji stasavaju prvi pupoljci kovaa rijei, pisaca i pjesnika, historiari
skidaju stogodinju prainu sa kamenih steaka i u mape ucrtvavaju zaboravljene
karavanske puteve, a are rezbarenih stolova bez potpisa autora mame uzdahe
Evropljana. Bude se Spreaci, kako ih u Konjuhu zovu i pred njima je ogromna
odgovornost popunjavanja stogodinje rupe sna, sa kojom su, ako je suditi prema
dosadanjem nastojanju, spremni da se uhvate u kotac.
Sadraj
[sakrij]

1 Historija
o

1.1 Prethistorijski i Antiki period

1.2 Srednjovjekovni period

1.3 Turski period

1.4 Austrougarski period

1.5 Period Kraljevine Jugoslavije

1.6 Period Drugog svijetskog rata

1.7 Nastanak opine Kalesija

1.8 Kalesija u periodu agresije do danas

2 Geografija

3 Stanovnitvo
o

3.1 Nacionalni sastav stanovnitva - opina Kalesija

3.2 Nacionalni sastav stanovnitva - Grad Kalesija

4 Privreda

5 Obrazovanje

6 Sport
o

6.1 Odbojka

6.2 Fudbal

7 Drutvene djelatnosti

8 Poznate linosti

9 Vanjski linkovi

10 Reference

Historija
Prethistorijski i Antiki period
Prema pretpostavkama i historijskoj literaturi nastanak prvih ljudskih zajednica na
prostoru dananje teritorije Kalesije uticalo je niz inilaca. Osnovni je
prirodnogeografski poloaj sa Sprekim poljem u kojem dominira rijeka Sprea, dok
su primarnu ulogu za nastanak prvih naselja imali brdoviti obronci jugoistonog djela
planine Majevice i sjeveroistoni obronci planine Javornik te dolina rijeke Spree
kojom prolaze putne komunikacije jo od najstarijih vremena.
Prvi pouzdani tragovi ljudskih naselja na Kalesijskom podruju datiraju iz
perioda eneolita (bakarnog doba) koji zahvata vremenski period od prije 4500. god.
prije nove ere. Na prelazu iz III u II milenij stare ere desila se velika seoba naroda
poznata pod nazivom Indoevropska seoba, uslovljena pronalaskom metala. Ta seoba
pokrenuta je iz podruja evroazojskih stepa i kretala se prema Perziji, Indiji i Evropi.
Val doseljenika zapljusnuo je Balkansko poluostrvo pa tako i podruje Bosne i
Hercegovine.
Pronaeni materijalni ostaci opsidijana na Gradini kod naselja Jajii jasno upuuje na
kasnoneolitsku starost najgornjeg sloja u ovom nalazitu. Dosadanjim istraivanjem
i sluajnim nalazima gradinskih naselja na naem prostoru naeno je neto
arheolokog materijala kao to su razna orua i predmeti to potvruju pretpostavke
o davnoj prisutnosti ivota i naseljenosti ovog kraja. Takvi tragovi postoje i u
susjednim podrujima odnosno opinama koje neposredno granie sa Kalesijom kao
to su Gornja Tuzla, Donja Tuzla, Zvornik, ivinice, Sapna i dr.
Najvanija prethistorijska naselja na naem podruju su gradina kod Jajia,
zatim Kosovaa kod Kusonja i gradina u Meanoviima (Gornje Petrovice), a ima ih
ukupno sedam.
Krajem II milenija stare ere desio se novi val migracija poznat u historiji kao Egejska
seoba, kada su na prostor Bosne i Hercegovine doselila mnogobrojna Ilirska
plemena. Brojni arheoloki ostaci svjedoe o prisustvu Breukih plemena na irem
prostoru Kalesije kao to su gradinska naselja, razni predmeti, orua kao i kipovi
iranskog boga Mitre. Jedan takav spomenik - kip pronaen je kod sela Dardagana
opina Zvornik. To naselje je desetak kilometara istono udaljeno od Kalesijske
teritorije. Ta plemena preteno su se bavila stoarstvom, te se pretpostavlja da su
gradinska naselja bila i sjedita plemenskih starjeina.
Kako dolina rijeke Spree omoguava dobre uvjete za razvoj zemljoradnje, rijeka
Sprea mogunost za ribolov a obronci planine Majevice i Javornika za lov
pretpostavlja se da su Ilirska i Panonska plemena osim stoarstva bavili
zemljoradnjom, lovom i ribolovom. Tokom I milenija stare ere tri velika dogaaja
odredila su sudbinu bosanskih Ilira i Panona. Od VII vijeka s.ere poinju kulturne i
trgovake veze sa Grcima.

Poetkom IV vijeka st. ere iz Francuske i sjeverne Italije na Balkan su

prodrla Keltska plemena koja su sa sobom donijela kulturu mlaeg eljeznog doba
kao to su lonarsko kolo, plug, grablje i druge razne alate. Najvei uticaj ostavili su
na prostoru sjeveroistone Bosne gdje su se najdue i zadrali. Trei i
najsudbonosniji dogaaj za pomenuta plemena desio se krajem III vijeka stare ere
kada Rimljani poinju osvajati prostore nae zemlje do konanog pokoravanja ilirskih
i panonskih plemena 6 - 9 godine nove ere. Tada dolazi do znaajnih promjena u
oblasti drutvenog, politikog, ekonomskog i kulturnog ivota. Pod rimskom upravom
ostali su due od 500. godina. Za vrijeme rimske prisutnosti viekonfesionalna i
vievjerska izmijeanost jo vie dolazi do izraaja. Ona je dosegla tolike razmjere
da je koegzistiralo ak desetak nacija, etrdesetak vjera i klanjalo se pedesetdvojici
bogova. U naim krajevima Rimljani su gradili ceste koje su imale privredni i vojni
znaaj a jedna takva je cesta Slavonski Brod - Odak - Gradaac - donja Tinja i
Spreom vodila je dalje na istok ka Konjevi Polju (Argentarija) odnosno cestu
Argentarija - Salona (Solin kod Splita) , zatim naselja gradinskog tipa, unaprijedili su
zemljoradnju, zanatstvo, trgovinu a poseban interes pokazali su razvoju rudarstva i
metalurgije. U rimskom razdoblju gradinska naselja na prostoru Kalesije nastavila su
kontinuitet iz ranijeg prethistorijskog doba. Najbolje svjedoanstvo predstavljaju
arheoloki ostaci iz pomenutog perioda na gradinama ovog podruja kao to su
dijelovi predmeta rimske keramike, posua te rimski bakarni novac i dr.

Srednjovjekovni period

Steak na lokalitetu Mramorje u Bulatovcima

Teritorij dananje Bosne i Hercegovine jo od IV vijeka izloen je prodorima raznih

barbarskih plemena kao to su Zapadni i Istoni Gotizatim mongolski Huni koji su
harali, pljakali i pustoili to je na kraju rezultiralo propadanjem rimske civilizacije i
kulture na naem prostoru.
Prodiranjem Avara sa Slavenima u krajeve juno od rijeke Save 602. godine
prekidaju se zadnji ostaci antike civilizacije u naim krajevima. Posljedice navedenih
barbarskih provala u velikoj mjeri odrazili su se na promjenu etnike slike na prostoru
Bosne i Hercegovine kao i podruju Kalesije. Seoba naroda je izmijenila kulturnu i
politiku sliku itavog Balkanskog poluostrva. Jedino se u Bosni i Hercegovini, zbog
specifinosti geografskih uvjeta sauvao izvjesni postotak starosjedilakog
stanovnitva. Njihov udio u kreiranju srednjovjekovne bosanske kulture bio presudan,
jer je svojom prisutnou utkao antike vrijednosti u cjelokupno bosansko kulturno
stvaralatvo. Na toj osnovi pronikle su i one dobro prepoznatljive specifinosti koje
karakteriziraju srednjovjekovnu bosanskohercegovaku kulturu kao to su steci,

specifina bosanska hereza (bogumilstvo, patarenstvo, crkva bosanska),

graditeljstvo i td. Treba imati u vidu i injenicu da je period ranog srednjeg vijeka u
historiji Bosne i naeg kraja prekriven gustom maglom zbog nepostojanja historijskih
izvora i arheolokih nalaza o ivotu u tom periodu.
Tokom IX i X vijeka formiraju se prve drave na naim balkanskim prostorima. Prvi
spomen naziva Bosna javlja se u spisu "De administrando imperio" bizantinskog cara
i pisca Konstantina Porfirogeneta oko 950. godine. Bosna je tada obuhvatala
podruje gornjeg toka istoimene rijeke i njenih pritoka. Do sredine XII vijeka proirila
se do granica Hrvatske na zapadu i Drine na istoku obuhvaajui donje krajeve oko
Sane i Vrbasa, zatim Usore, Soli i Podrinja. Rana srednjovjekovna Bosna obuhvatala
je vie oblasti koje su bile podijeljene na upe u kojima su upravljali upani. Podruje
dananje sjeveroistone Bosne pripadalo je uglavnom dvjema upama, Usore i Soli.
upa Usora se nalazila na podruju istoimene rijeke koja se tokom historijskih
zbivanja irila niz donje porjeje rijeke Bosne, zatim Posavinom sve do Drine. uro
Basler pretpostavlja da se podruje upe Soli prostirao od Lukavca na zapadu do
Kalesije i Osmaka na istoku, do Banovia i urevika na jugu i vrhova Majevice na
sjeveru. Period ovog razdoblja karakteriu borbe za odravanje nezavisnosti,
uvrivanje i irenje bosanske teritorije, zatim feudalizam kao vladajui dravni
sistem i specifina teritorijalno politika organizacija. U doba velike seobe naroda
Balkan je bio otvoren nasrtajima i dubokim upadima raznih narodnih grupa. Od uraloaltajskih ili turanskih naroda dooe: Avari, Peenezi-Biseni, Kumani-Polovci, Bugari
sa Maarima koji ostadoe u Panoniji te ubrzo za njima i muslimansko-kazarsko
pleme Kalisija-Ismailita koji se naselie u Slavoniji, Sremu te u oblasti Usora i Soli.

Steak na lokalitetu Mramorje u Bulatovcima

U toku X vijeka rimski misionari su zavrili proces pokrtavanja Maara dok su

daleko manji uspjeh u svom poslu imali kod Kalisija. Najstariji arapski dokument o
Kalisijama u Ugarskoj djelo je Tahfatalalbab wa mukhbat al-oljab od Ebu Hamida AlGarnatija (1080 - 1169).
Da Kalisije u Ugarskoj nisu bili zalutala grupa koja slui vojsci Ugarskih kraljeva kako
neki ele prikazati svjedoi i zlatna bula iz 1222. godine kojom se iz dravne slube
pored Jevreja otputaju i muslimani to je dovoljan pokazatelj da su bili zastupljeni i u
drugim porama drutvenog ivota tadanje Ugarske. Pred tim nasrtajima a i kasnijim
progonima pripadnici Kalisija povlaili su se iz Ugarske duboko u Bosnu. Ni u
narednom periodu rimske pape nisu ih ostavile na miru.
Krajem XII i poetkom XIII vijeka bosanska drava doivljava snaan politiki,
ekonomski i kulturni uspon i to u vrijeme vladavine Kulina bana. Iz ovog perioda
potiu i prve vijesti o postojanju i irenju Bogumilskog uenja u Bosni koje je toliko
uzimalo maha da ga je i sam Kulin prihvatio. To uenje je ostavilo duboke tragove u
svim sferama ivota bosanskog naroda - dobrih Bonjana. Od poetka XIII vijeka
poinje osipanje muslimanskih grupa u Ugarskoj. Pristalice Bogumilskog uenja imali

su jaka uporita u Podrinju, Soli i Usori. Ova podruja kao heretika spominju se vrlo
rano 1225. godine kada je ugarski kralj Andrija II predao ova podruja zajedno sa
Bosnom u vlast nadbiskupu iz Kaloe kome je stavio u dunost da oisti te zemlje od
heretika - Bogumila. Ove oblasti zadrale su bogumilsko uenje kroz cijeli period
Srednjovjekovne bosanske drave sve do XV vijeka. Kralj Andrija II od 1233. godine
muslimanima u Ugarskoj zabranjuje svaku dravnu slubu od 1233. godine. Kasnije
Karlo Robert Anujski od 1341. godine prisiljava sve muslimane koji nisu prihvatili
kranstvo da to odmah uine ili da se isele te su ponovo doneseni zakoni slini
onima s poetka XII vijeka. Po istraivau Mehmedu Handiu posljednji muslimani
iz Ugarsko-Hrvatske kraljevine preli su ovamo ivjeti i stvorili su svoj centar u gradu
Ku iji se naziv vremenom prilagodio govornom podruju. Interesantan je takoer
naziv naselja Kulat na utoku Drinjae u Drinu, gdje se i danas zadrao motiv za vez
na mahramama (runicima) zvani "Soko na Kulat gradu". Bez sumnje ime gradu
dale su Kalisije jer se pod tim imenom pominje pola vijeka prije bitke na Kosovu.
Karakteristian je i naziv naselja ije kod Doboja to bi moglo ukazati na prisustvo
pripadnika ijitskog mesheba, zatim mjesto Peenegovci kod Prnjavora to ukazuje
na mogunost prisustva Peeneza.
Tokom XIV vijeka tj. za vrijeme bana Stjepana II i kralja Tvrtka I Srednjovjekovna
drava Bosna dostigla je vrhunac politike snage i teritorijalne veliine, dok je Tvrtko I
svojim ugledom dostigao mo najmonijeg junoslavenskog vladara. Granice
bosanske drave su se tada prostirale od Save do Korule i Hvara te od Zrmanje i
Knina do Sjenice i Lima. Politiki uspon Bosne u ovom periodu praen je
odgovarajuim privrednim razvitkom i napretkom to se odrazilo na povean obim
trgovine koja je imala opi porast proizvodnje posebno u rudarstvu, kao i gradnju
mnogih gradova utvrda. Materijalni ivot bio je vie izraen nego duhovni. Izvorna
graa sasvim je jasna kada je rije o etnikoj pripadnosti stanovnika Bosne. Svi
spomenici iskljuivo spominju bosanski narod (Natio bosnensis) koji nosi ime po
svojoj domovini. To su iz izvorne grae dobro poznati Bonjani, koje dokumenti
vjerovatno s razlogom esto nazivaju i dobrim Bonjanima. Kako god su Hrvati narod
Hrvatske a Srbi narod Srbije, tako su i Bosanci narod Bosne.
Iako su materijalna i duhovna kultura bile proete raznim uticajima sa istoka i
zapada, srednjovjekovno bosansko stanovnitvo je utkalo antike vrijednosti u
cjelokupno kulturno stvaralatvo kako kroz duhovno tako i materijalno. Na toj osnovi
su ponikle i one dobro prepoznatljive specifinosti koje su se manifestirale kroz
sljedee elemente: u politici samostalna bosanska drava, u religiji bosanska crkva, u
pismenosti bosanica, u umjetnosti steci, bosanska minijatura, narodno zanatstvo a
u odijevanju bosanska nonja. Pomenute specifinosti u svim segmentima
karakteristika je kalesijskog podruja.

Turski period
U XIV stoljeu na bosanskom podruju pojavljuju se Turci - Osmanlije koji e dati
peat razvoju cjelokupnog Balkanskog poluostrva pa i same Bosne i Hercegovine
narednih 400. godina u svim sferama ivota. Prva uporita u Bosni Osmanlije
ostvarili jo prije 1430. godine a od 1451. godine oni su stvarni gospodari u upi
Vrhbosni sa glavnim gradom Hodidjedom. Osmanlije su izmeu 1448.- 1453. godine
od zaposjednutih dijelova Bosne obrazovali jednu svoju upravnu jedinicu koja se u
domaim izvorima iz 1453. godine naziva "Bosansko kraite" a u najstarijem
poznatom turskom popisu iz 1445. Godine " Vilayet Hodidjed" i "Vilajet Saray-ovasi."

Okupacija Bosne od strane Osmanlija izvrena je u periodu od poetka maja do kraja

juna 1463. godine a istovremeno je formiran Bosanski sandak sa prvobitnim
sjeditem u Jajcu a kasnije u Sarajevu. U protuofenzivi Ugari su iste godine osvojili
Jajce i sjevernu Bosnu (Donje krajeve i Usoru) te su formirali dvije banovine: Jajaku
i Srebreniku. Sjedite Srebrenike banovine bio je grad Srebrenik a obuhvatala je
Usoru, Soli i Spreu sa podrunim gradovima. Pomenute banovine graniile su juno
sa Bosanskim sandakom. U narednim decenijama posle 1463. godine nastavljena
su Osmanska osvajanja i formiranje novih sandaka; Hercegovaki 1470, Zvorniki
1478. do juna 1483. godine. Tokom XVI vijeka osvojena su nova podruja prema
zapadu i sjeveru te su formirani novi sandaci: Kliki (1537.), Poeki (1538.), KrkoLiki (1580.) i Bihaki 1592. godine. Osvajanje Bosne i Hercegovine od strane
Osmanlija trajalo je punih 129. godina. U tom periodu unitena je Srednjovjekovna
Bosanska Drava a osmanlije su uspostavile svoj sistem vlasti, drutveno ekonomski
poredak, zatim orijentalnu islamsku kulturu i civilizaciju. Zvorniki sandak u poetku
se sastojao od nekoliko nahija i gradova Smederevakog sandaka u Podrinju,
preteno na lijevoj strani Drine: Srebrenica, Zvornik, Kulat, ubin te Krupanj,
Bohorina, Jadar, Ptiar i Raevina na desnoj strani Drine. Od pada Srebrenike
banovine 1512/1515. godine prostor doline gornje Spree ulazi u sastav Zvornikog
sandaka.
Nahija Sprea prvi put se pominje 1533. godine u sastavu Zvornikog sandaka.
Obuhvatala je podruja bive srednjovjekovne upe Sprea tj. prostor gornjeg toka
rijeke Sprea sa dvanaest naselja: Hrasno, Seljublje, Vukovije, Tojii, Donja
Okrugla, Gornja Okrugla, Dubrave, Dedino, Bukovica, Dubnica, Kalesija i Svojat.
Dananje naselje Meea (Medvea) pripadalo je nahiji Sprea. Naselje Babina
Luka pripadalo je nahiji Gornja Tuzla a Kikai nahiji Donja Tuzla. Zvorniki sandak
od osnivanja do 1541. godine bio je u sastavu Rumelijskog ejaleta, od te godine ulazi
u sastav Budimskog paaluka sve do 1580. godine tj. osnivanja Bosanskog paaluka
kada ulazi u njegov sastav i tu ostaje do kraja Osmanske vlasti u Bosni. Vrhovnu
vlast je imao sultan koji je ujedno bio i vjerski i vojni poglavar. Drutveno ekonomski
sistem zasnivao se na feudalnom posjedu poznatom kao Timarski sistem.
U Bosanski paaluk ukljuena je ne samo teritorija bosanskog kraljevstva nego i
mnoge susjedne oblasti. Bosanski paa drao je pod svojom vlau vei prostor
nego ijedan bosanski kralj. Taj prostor prostirao se od apca do mora i od Zveana
do Virovitice a Bosna kao sredinja oblast je predstavljala maticu. Najvea osobenost
Bosanskog paaluka jeste to je u svojim granicama bio jedini ejalet koji je sjedite i
sav prostor srednjovjekovne Bosanske drave zadrao u svom okviru, to nije bio
sluaj sa drugim junoslavenskim dravama koje su osmanskim osvajanjima bile
raskomadane.
Prije dolaska Osmanlija u Bosni je postojalo izvjesno arenilo stanovnitva. Veinsko
stanovnitvo bili su Bogumili a bilo je neto katolika i pravoslavaca. Tokom
islamizacije u Bosni Bogumili su se pretopili u Muslimane tako da je Bosna izgubila
svoju staru vjeru s kojom je ivjela vie od pola milenija. Prihvatanje Islama od
najveeg dijela bosanskog stanovnitva i asimiliranje islamske civilizacije na tlu
Bosne predstavlja najizrazitiju i najznaajniju pojavu i crtu njene moderne historije.
Islam, zajedno sa srednjovjekovnom bosanskom herezom, koja mu je prethodila, ini
duhovnu vertikalu Bosne i Bonjaka kao i njihovu historijsku odrednicu.
Na formiranje bosanskohercegovakog etnosa za vrijeme osmanske vladavine u
Bosni i Hercegovini uticali su mnogobrojni faktori meu kojima izdvajamo: prihvatanje
Islama od strane veinskog stanovnitva Bosne (Bogumila), osvajanje zemalja izvan

granica Bosne i Hercegovine ( Hrvatske, Dalmacije i Ugarske) od strane osmanlija iz

kojih su proistekla brojna migriranja stanovnitva. Na proces islamizacije u
sjeveroistonoj Bosni bitno je uticala i injenica to su se mnogi bosanski heretici
upoznali sa Islamom mnogo prije nego to su osmanlije zauzeli (osvojili) Bosnu.
Prouavajui islamizaciju ovih krajeva Muhamed Hadijahi i Adem Handi zasnivali
su svoje teorije na arapskim izvorima i podacima bizantijskih pisaca i hroniara, te
pretpostavljaju da je Bonjakog stanovnitva bilo jo sredinom XII vijeka.
Bizantijski pisac Jovan Kinam (1150.- 1165. godina) takoer navodi da su Muslimani
Kalisije ili Halisije bili nastanjeni u Ugarskoj od XI XIII vijeka. U Ugarskoj je bilo oko
trideset naselja u koima su vrili vojne slube, bili su dobri trgovci, zanatlije, strunjaci
u novanoj privredi, carinskoj slubi i dr. Od svih Balkanskih krajeva, poetkom
razvijenog Srednjeg vijeka islam je najdublje korijene uhvatio na prostoru Srijema,
Mave i sjeveroistone Bosne. Ovu konstataciju potvruju podaci koje je ostavio Abu
Hamid od Andaluzije, koji je boravio u Ugarskoj od 1151. 1153. godine. Abu Hamid
je u Ugarskoj naao dvije vrste Muslimana; na hiljade potomaka Magribinaca kao i
mnotvo potomaka ljudi doseljenih iz Horzema; ovi drugi slue kralju, javno su
krani a tajno ispovijedaju Islam; prvi slue kranima samo u ratu a javno
ispovijedaju Islam.
Javanka Kali koja je analizirala Abu Hamidove podatke, uporeujui ih sa
bizantijskim izvorima Kinamom i Honijatom, uoava da se Abu Hamidovi podaci
uklapaju u podatke navedenih pisaca. Abu Hamid govori o ugarsko-bizantijskom ratu
koji je u to doba voen 1151.- 1155. godine i kae da ugarski kralj ima "Muslimansku
vojsku" i vojnicima ne pravi smetnju da ispovijedaju njihovu vjeru. U tom ratu su kako
navodi Abu Hamid, Muslimani porazili dvanaest vojski bizantijskog cara. Car je doao
traiti mir od ugarskog kralja nudei predaju velikog bogatstva i znatnog broja
zarobljenih muslimana koje je drao u svojoj vlasti. Sam je Abu Hamid podsticao
muslimane da uestvuju o ovom ratu. Javanka Kali zakljuuje uporeujui podatke
Abu Hamida, Kinama i Honijata da su veliki broj zarobljenika, koje je carska vojska
povela sa sobom, mogli biti samo stanovnici Sremskih naselja opljakanih za vrijeme
borbi. Ti su muslimani bili poznati i pod imenom Kalisije ili Halisije (spominje ih i
Kinam ali mu nije bila jasna vjerska pripadnost ovih ljudi). U ovom ratu protiv
Bizantije zajedno sa Kalisijama nastupao je i bosanski ban Bori. Sasvim je jasno da
je ovom prilikom dolo do direktnog susret izmeu Bonjaka pod vodstvom bana
Boria s jedne i muslimana Kalisija u ugarskoj vojsci s druge strane. Promatrajui sa
aspekta historijskih procesa to je rezultiralo meusobnim uticajima naroito u
prostorima koji su predstavljali granini pojas prema Ugarskoj tanije u
sjeveroistonoj Bosni gdje nalazimo veliki broj izrazito muslimanskih toponima.
Da je muslimana Kalisija bilo na prostoru sjeveroistone Bosne odnosno gornjeg toka
rijeke Spree svjedoe sauvani nazivi veeg broja hidronima i toponima (jo iz
popisa 1533. godine) kao su dananji nazivi hidronima Kalesijica, Kalesijska rijeka,
zatim toponimi naselja Kalesija Gornja, Kalesija Grad, Kalesijski Lugovi, Kalesijsko
polje i td. Profesor Nedim Filipoviskrenuo je panju da se na jednom steku u
naselju Glumina kod Zvornika pominje pisar natpisa pod turskim imenom Kulduk. To
ime bi moglo biti izvjesni kalesijski relikt, to nam kazuje da su muslimani Kalisije bili
primijeeni od strane bogumila i obratno. O tome je ostao i pisani trag na
spomenutom steku to nije nimalo sluajno i bez ikakve vanosti pogotovo ako se
zna da su steci zbog specifinosti bogumilskog vjerovanja predstavljali domete
materijalne i duhovne kulture bogumila u Bosni.

Do masovnog prevjeravanja bogumila odnosno prihvatanja islama doi e u vrijeme

Turskog osvajanja Bosne. Prije dolaska Osmanlija u Bosni su egzistirale tri vjere;
bogumilska, katolika i pravoslavna. Proces islamizacije moe se pratiti kroz deftere
na osnovu kojih se moe ustanoviti u kojoj su mjeri pripadnici bogumila, katolika i
pravoslavaca prelazili na Islam. Najmasovniji prelazak na Islam bio je meu
bogumilima. Prvi prelasci stanovnitva na Islam na prostoru sjeveroistone Bosne
deavali su se oko podgraa i utvrenih gradova Zvornika i Srebrenice. Izmeu
1582. 1533. godine broj muslimana na podruju Zvornikog sandaka znatno se
poveao. Znaajnu ulogu u irenju Islama odigrali su gradovi kao centri islamske
kulture i civilizacije. Meutim, veza izmeu muslimana Kalisija i muslimana koji su
islam prihvatili dolaskom Osmanlija bila je prekinuta u periodu od najmanje dva
vijeka. O prisutnosti islama u Bosni prije dolaska osmanlija nemamo drugih tragova,
iako je za pretpostaviti da je doticaja bilo. Prisutnost pravoslavnog stanovnitva i
djelovanja pravoslavne crkve na prostoru sjeveroistone Bosne u uskoj je vezi sa
uspostavljanjem osmanske vlasti u ovim krajevima kao i kolonizacijom novog
stanovnitva tzv. Vlaha.
Na ovom podruju prisutni su i elementi pravoslavne kulture kao to je manastir
Papraa izgraen tokom XVI vijeka, zatim pravoslavna crkva izgraena u kasnijem
periodu. Od 1463-1540. godine na prostoru sjeveroistone Bosne uoavaju se tri
faze doseljavanja Vlaha iz Drinske oblasti; prvi nakon osnivanja Hercegovakog
sandaka 1470. godine, drugi nakon pada Srebrenike banovine 1512-1515. godine i
trei nakon Mohake bitke odnosno sloma Ugarske i pada Jajake banovine 15271528. godine. U navedenim periodima oni se naseljavaju u vie nahija Zvornikog
sandaka, meu njima i nahiju Spreu. Na etnike prilike tokom XVII i XVIII vijeka na
prostoru sjeveroistone Bosne uticalo je doseljavanje brojnih povratnika Bonjaka iz
Maarske koji su ranije otili u te krajeve u vrijeme turskog osvajanja Ugarske.
Najvie su se naselili na prostor Kalesije i Capardi. Krajem XVIII vijeka u Majeviki
kraj doselilo je neto Karavlaha (rumunskih cigana), meu kojim i u naselje Kusonji
(podruje gornjeg toka Spree).
Pomjeranje stanovnitva i etnike promjene u BiH kao i u okolini Kalesije nastale su
poslije progona Muslimana iz Srbije tj. nakon Prvog i Drugog srpskog ustanka (18041813. godine) a i kasnije. Tada su srpski ustanici progonili, pljakali i ubijali
muslimansko stanovnitvo. Kao posljedica toga uslijedila je masovna seoba (progon)
muslimanima, veina ih je prela preko Drine te se naselila na prostor Bosne. Mnoge
doseljene porodice na podruju Kalesije dobile su nadimke odnosno prezimena po
gradovima iz kojih su se doselili kao to su: Uianin u Gornjem Hrasnu, Valjevac u
Donjim Vukovijama, Poegi u Donjim Raincima i Vukovijama, Baji u Donjim
Raincima, Loznice u Memiima, apanovi u Bulatovcima i dr.
Turskim osvajanjem Bosne nastale su velike promjene u poloaju, prirodi i ulozi
gradova. U cjeloj Bosni niu nova urbana naselja ili se naslanjaju na stara, te
poprimaju osmansko - orijentalni karakter koji se razlikovao od evropskog po
nastanku, razvitku i ulozi. irenjem Islama irila se i islamska kultura, prosvjeta,
nauka i knjievnost. Ta kultura se najvie ispoljila na podruju graevinarstva
posebno kroz objekte islamske arhikteture. Najbrojniji podignuti objekti tokom XV i
XVI vijeka su damije koje su pored osnovne sakralno i kulturno-prosvjetne uloge
predstavljale i centre mahala. Pored damija graene su medrese, brojni mektebi,
tekije kao i biblioteke. Osim sakralnog, drutvenog i prosvjetnog karaktere podizani
su brojni objekti privrednog i saobraajnog znaaja kao to su bezistani, hamami,
karavan-saraji, hanovi te brojni mostovi a velika panja se poklanjala na izgradnju

vodovoda i esama. Kada je u pitanju podruje Kalesije, civilizacijske tragove

orijentalne kulture moemo pratiti od formiranja Zvornikog sandaka preko prvih
popisa u defterima sve do kraja Osmanske uprave, zatim preko procesa islamizacije,
sakralnih objekata tj. damija, mekteba, vakufa, dovita, nadgrobnih spomenika niana, zatim utvrenih kula, putnih komunikacija, hanova, zanatstva, nonje i dr.
Islamsko-orijentalna kultura snano se odrazila na stambenu arhitekturu, kulturu,
stanovanje te izvrila veliki uticaj na razvoj zanatstva.

Austrougarski period
Berlinskim ugovorom ljeta 1878. godine Austro-Ugarska je dobila mandat velikih sila
da okupira i upravlja Bosnom i Hercegovinom. Okupacija Bosne i Hercegovine
predstavlja najznaajniji dogaaj u njenoj historiji od sredine XV vijeka. Nakon 400.
godina pod osmanskom vlau, Bosna i Hercegovina se nala u sastavu AustroUgarske monarhije. To je imalo dalekosene posljedice u njenom daljem razvitku.
Bosna i Hercegovina se od tada vee za evropsku civilizaciju. Uz prisustvo
orijentalno islamske-kulture stvoreni su uslovi za formiranje novog drutva.
Okupacijom su zaokruene istone granice Bosne i Hercegovine, odreene
meunarodnim priznanjem granica Srbije, Osmanskog Carstva i Crne Gore.
Dolazak Austro-Ugarske u Bosnu i Hercegovinu znailo je prelazak iz jedne
civilizacije u drugu, sasvim razliitu kulturu i nain ivota to nije teklo ni jednostavno,
ni bezbolno niti brzo. Bonjaci su posredstvom religije uli u jedinstveni islamski
kulturni krug i integrirali se u specifino osmansko drutvo, koje je obuhvatalo svo
muslimansko stanovnitvo Osmanske Carevine. Muslimansko drutvo je za razliku
od nemuslimanskog stanovnitva bilo klasno strukturirano obuhvatajui u sebi sve
srednjovjekovne stalee: spahije, ulemu (sveenstvo), trgovce, zanatlije, slobodne i
zavisne seljake (raju).
Mnogostranost i razvijenost unutranjeg kulturnog i politikog ivota bonjakog
drutva stavljale su ga na prvo mjesto meu etnikim zajednicama u Bosni i
Hercegovini. Bonjake je vezivalo na stotine ekonomskih, politikih, kulturnih i
psiholokih niti stvaranih i razvijanih stoljeima sa centrima politikog, vjerskog i
kulturnog ivota islamskog svijeta. Bosna i Hercegovina je imala status posebnog
podruja nad kojim su pored austrijskog cara ingerencije imali zajednika vlada
Austrije i Maarske. Vrhovna vlast je povjerena zajednikoj vladi a u njeno ime
poslove je obavljalo zajedniko ministarstvo finansija. Ministarstvo je preko zemaljske
vlade u Sarajevu upravljalo Bosnom i Hercegovinom. Austro-Ugarska je uglavnom
zadrala osmansko administrativno teritorijalnu podjelu na okruge. Zemlja je bila
podijeljena na est okruga: sarajevski, travniki, bihaki, banjaluki, mostarski i
tuzlanski. Okruzi su podijeljeni na srezove (kotareve) i ispostave (politike
ekspoziture-opine). Srezovi su podijeljeni na seoske opine a ovi na mahale i
zaseoke. Podruje opine Kalesija u vrijeme Austro-Ugarske uprave administrativno
je ulazilo u sastav tri kotara: Donja Tuzla, Vlasenica i Zvornik.
Prema Austrougarskom popisu stanovnitva godine 1895. na kalesijskom prostoru
bilo je ukupno 12. 427 stanovnika a glavno zanimanje im je bila poljoprivreda.
Uspostavljanjem Austrijske vlasti izazvalo je nove migracione pokrete i razmjetaje
stanovnitva to je uticalo na promjenu etnike slike u cijeloj Bosni i Hercegovini a
samim tim i na Kalesijskom prostoru. Neposredno nakon okupacije u Bosni i
Hercegovini su se doselili brojni inovnici (uglavnom iz Austrije, Ugarske i Njemake),
zatim obrtnici, trgovci, zanatlije i dr. Ustanci i borba protiv okupacije te zbog tekih
ekonomskih prilika izazvali su velike ljudske gubitke i migracije

bosanskohercegovakog stanovnitva. To je promijenilo demografsku sliku nae

zemlje.
Nakon okupacije zbog tekih ekonomskih prilika u Bonjakom narodu dolazi do
pokreta iseljavanja u Tursku koje se odvijalo kroz nekoliko valova. Prvi val uslijedio je
neposredno nakon okupacije 1878. godine, drugi nakon uvoenja vojne obaveze
1881. godine i nakon ustanka 1882. godine, trei u vrijeme borbi za vjersku i
vakufsko-mearifsku autonomiju muslimana koja je poela 1889. godine, etvrti nakon
aneksije 1908. godine i peti poslije Balkanskih ratova 1912.-1913. godine u Tursku.
Zbog tih navedenih okolnosti prirodni prirataj kod Muslimana je bio nizak dok se broj
Pravoslavaca i Katolika poveavao useljavanjem iz drugih zemalja, takoer broj
Jevreja poveavao se doseljavanjem njemakih Jevreja - Akenaza. Tokom AustroUgarske vladavine najvei broj stanovnika ivio je na selu. Najbrojniji su bili kmetovi,
zatim slobodni seljaci - zemljoposjednici. Najvei broj gradova imao je agrarni
karakter. U njima su najbrojnije bile zanatlije i trgovci, zatim agrarno stanovnitvo,
vojska, inovnici i inteligencija. Kako su Muslimani bili osnovni nosioci bosanske
posebnosti za vrijeme Osmanske vladavine, oni su se smatrali najdravotvornijim
narodom. Zato je Benjamin Kalaj uveo u upotrebu Bonjaku naciju, sa obiljejima
bosanske zastave, grba i Bonjaki jezik. Na taj nain je izraena posebnost
Bosanskih Muslimana, koji su na taj nain izdvajani iz tokova srpske i hrvatske
nacionalne propagande u Bosni i Hercegovini.
Iako je u periodu Austro-Ugarske dolo do breg razvoja privrede naroito industrije i
gradnje komunikacija Kalesijsko podruje je ostalo isto agrarni prostor bez ijednog
industrijskog postrojenja. Poetkom XX vijeka izraen je jedino makadamski put
Tuzla - Zvornik, preko Poarnice i Kalesije te je na taj nain prostor Kalesije povezan
sa industrijskim centrima (Zvornik i Tuzla). Pored postojeih putnih komunikacija
postojali su mnogi hanovi, duani i druge zanatske radnje. Ta gradnja je nastavljena i
uz novosagraeni makadamski put Tuzla - Zvornik. Pred Prvi svjetski rat poela je
izgradnja eljeznike pruge Tuzla - Zvornik koja je prekinuta ratnim dejstvima. Kada
je u pitanju kultura podruja Kalesije u Austro-Ugarskom periodu ona se manifestirala
kao i cjeloj dravi Bosni i Hercegovini, ali u sasvim slabijem intenzitetu, posebno
kada je rije o obrazovanju. Pored konfesionalnog obrazovanja koje se obavljalo u 14
damija i 26 mekteba i 3 ibtidaije kod Muslimana, kod Pravoslavaca je obavljano u
jednoj crkvi, postojalo je i interkokfesionalno obrazovanje koje je poelo izgradnjom
prve kole osnovnog obrazovanja 1906. godine u Kalesiji. Najvei dio kulturnih i
konfesionih objekata naslijeen je iz perioda Osmanske uprave.

Period Kraljevine Jugoslavije

Raspadom Austro-Ugarske monarhije junoslavenske
zemlje Slovenija, Hrvatska i Bosna i Hercegovina koje su bile u njenom sastavu
formirale su Dravu Slovenaca, Hrvata i Srba 29. X 1918. godine u kojoj je Bosna i
Hercegovina imala status federalne jedinice. Zbog tekih spoljnopolitikih i
unutranjih okolnosti u kojoj se nala Drava SHS, bila je primorana da se ujedini
sa Srbijom i Crnom Gorom 1. XII 1918. godine u jedinstvenu junoslavensku dravu
(Kraljevinu Srba Hrvata i Slovenaca).
Ulaskom Bosne i Hercegovine u ovu dravu poinje sistematsko ruenje njenih
dravnih institucija, historijskog kontinuiteta te stradanje Bonjakog stanovnitva.
Kraljevina SHS bila je unitaristiko-centralistika drava a to ureenje je sankcionirao
Vidovdanski ustav donesen 28. juna 1921. godine. Ustavnim lanom 135. ( u tampi

nazvan "Turski paragraf") garantovana je teritorijalna cjelovitost Bosne i Hercegovine.

Dotadanji okruzi su preimenovani u oblasti. Bosna i Hercegovina je bila podijeljena
na est oblasti: Sarajevska, Tuzlanska, Travnika, Mostarska, Bihaka i Vrbaska.
Politiki ivot po Vidovdanskom ustavu obiljeen je kaotinou, bezobzirnou i
represijama vladajuih krugova kao i kraljevom samovoljom. Da bi oivotvorio isti
nacionalizam kralj uvodi diktaturu 6. januara 1929. godine te donosi zakon o nazivu i
podjeli Kraljevine na upravna podruja - banovine.
Bosna i Hercegovina je podijeljena na etiri banovine: Drinsku, Vrbasku, Primorsku i
Zetsku te je na taj nain razbijena kao historijska cjelina jer je njeno podruje
ispresijecano i spojeno sa djelovima drugih junoslavenskih zemalja. Bonjaci su
takvom podjelom u sve etiri banovine bili u potpunoj manjini. Takvo stanje ostalo je
sve do 26. VIII 1939. godine kada je sporazumom Cvetkovi - Maek formirana
Banovina Hrvatska u iji sastav je ulo trinaest bosanskohercegovakih kotara
(srezova) ukupne povrine 11.403 km2 sa 616.997. stanovnika. Ova politika o podjeli
Bosne i Hercegovine nije realizovana zbog izbijanja Drugog svjetskog rata.
Kalesijsko podruje od 1918. godine pa do 03. oktobra 1929. godine administrativno
je pripadalo kotarevima: Vlasenica, Zvornik i Tuzla a oni su bili sastavni djelovi
okruga Tuzla. Godine 1921. ivjelo je ukupno na podruju dananje Kalesije 14.857
stanovnika. U periodu od 1895. - 1921. godine broj stanovnika na kalesijskom
prostoru ukupno se poveao za 2.430 stanovnika, iz ega moemo zakljuiti da je
prirodni prirataj stanovnitva bio neznatan a tome su doprinijeli ratovi, iseljavanja,
migracije, bolesti i dr. faktori tokom ovog perioda. Od oktobra 1929. godine izvrena
je nova administrativna podjela drave. Kalesijsku teritoriju inile su tri komune koje
su ulazile u sastav srezova (kotara): Tuzla, Vlasenica i Zvornik sve u sastavu Drinske
banovine.
Prema popisu stanovnitva iz 1931. godine u pomenute tri kalesijske komune ivjelo
je ukupno 22.781. stanovnik to je inilo samo 1,48 % stanovnika Drinske banovine.
U trenutku stvaranja zajednike Junoslavenske drave u Bosni i Hercegovini preko
62 % privatne zemlje bilo je vlasnitvo Bonjaka. Zbog te injenice nala se na udaru
agrarne reforme koja je provoena od 1919. do 1931. godine. Od skoro dva miliona
hektara povrine obuhvaene reformom u Kraljevini Jugoslaviji, 1.286.227. hektera ili
66,9 % odnosilo se na Bosnu i Hercegovinu. Agrarna reforma posluila je kao
sredstvo za jednostrano obezvlaivanje Bonjaka i postizanje odreenih nacionalno
politikih ciljeva. Podruje Kalesije bilo je meta navedene reforme to su najvie
osjetili kalesijski zemljoposjednici (age i begovi). Kraljevina Jugoslavija u ovom
periodu nije nita dala Bonjacima na prostoru Kalesije, ve je samo uzimala.
Ekonomski i socijalni odnosi Bosne i Hercegovine u ovom periodu imali su osnovu
privredne nerazvijenosti. Dominirala je apsolutno poljoprivreda kojom se bavilo preko
80 % stanovnitva, taj procent poveavao se tridesetih godina XX vijeka. Na
kalesijskom podruju ekonomska stagnacija bila je jo izrazitija. Jedino je 1926.
godine izraena etverorezredna kola u Osmacima, te su obnovljeni radovi na
izgradnji pruge Tuzla - Zvornik koji su zapoeli jo pred Prvi svjetski rat. Iste radove
na pruzi prekida izbijanje Drugog svjetskog rata. Politiki i ekonomski teko stanje
direktno se odrazilo i na kulturne prilike ali u negativnom kontekstu na cijelu Bosnu i
Hercegovinu te jo izraenije na kalesijsko podruje u pomenutom periodu.

Period Drugog svijetskog rata

Nakon okupacije i kapitulacije pred faistikim silama 17.aprila 1941. godine,
Kraljevina Jugoslavija se raspala a njena teritorija je podijeljena izmeu faistikih

sila. Na djelu prostora bive Kraljevine Jugoslavije 10. aprila 1941. godine formirana
je Nezavisna Drava Hrvatska u iji sastav je ula Bosna i Hercegovina. Vojna i
politika vlast ove drave provodili su profaistiku politiku. Takvu genocidnu politiku
provodili su i etnici nad Bonjacima, Albancima i Jevrejima naroito u Podrinju,
istonoj Hercegovini i Krajini. Drugi svjetski rat na teritoriji Bosne i Hercegovine kao i
na prostoru gornjeg toka rijeke Spree ostavio je iza sebe pusto, spaljena i
razruena naselja, stradanje stanovnitva te unitenu i razorenu ionako nerazvijenu
privredu. Tokom II svjetskog rata stvorene su pretpostavke za stvaranje
jugoslavenske drave na federativnom principu. Taj projekt ostvaren je na Drugom
zasjedanju AVNOJ-a 29. i 30. novembra 1943. godine u Jajcu. U toj dravi Bosna i
Hercegovina je postala ravnopravna drava sa ostalim lanicama Demokratske
Federativne Jugoslavije to je potvreno odlukama ZAVNOBiH-a i AVNOJ-a. Ove
odluke potvrdila je ustavotvorna skuptina 29. novembra 1945. godine te je donijela
"Deklaraciju o proglaenju Federativne Narodne Republike Jugoslavije". Bosna i
Hercegovina u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji odnosno Socijalistikoj
Federativnoj Republici Jugoslaviji bila je ravnopravna federalna jedinica sve do
njenog raspada 1991. godine.

Nastanak opine Kalesija

Zavretkom II. Svjetskog rata uspostavljeno je novo administrativno ureenje u Bosni
i Hercegovini kao i kalesijskom podruju odnosno gornjem toku rijeke Spree.
Teritorija Bosne i Hercegovine podijeljena je na etiri oblasti: Sarajevska, Tuzlanska,
Banjaluka i Mostarska. Oblasti su djeljeni na srezove.
Kalesijska teritorija ulazila je u sastav dva sreza Tuzla i Zvornik sve u sklopu oblasti
Tuzla. Srezovi su dalje djeljeni na mjesne odbore koji su bili najnii upravni organi
lokalne vlasti. U gornjem toku rijeke Spree formirano je sedam mjesnih odbora:
Poarnica, Tojii, Mea, Kalesija, Memii, Osmaci i Caparde. Mjesni odbori
Poarnica i Tojii ulazili su u sastav sreza Tuzla dok su Mea, Kalesija, Memii,
Osmaci i Caparde ulazili u sastav sreza Zvornik. Mjesnom odboru Poarnica
pripadala su naselja: Babina Luka, Hrasno i Seljublje sa 255. domainstava u koima
je ivjelo 1376. stanovnika.
Mjesnom odboru Tojii pripadala su naselja: Kikai, Jeginov Lug, Lipovice,
Petrovice, Vukovije Gornje, Vukovije Donje sa 969. domainstava i 5132. stanovnika.
Mjesnom odboru Mea pripadala su naselja: Miljanovci, Mekovii, Gornji Rainci,
Donji Rainci i Sarai sa 435. domainstava i 2295. stanovnika.
Mjesnom odboru Kalesija pripadala su naselja: Dubnica, Kalesija Selo, Prnjavor,
Zolje, Jajii, Brda, ahbazi i Hrvaii sa 680. domainstava i 3027. stanovnika.
Mjesnom odboru Memii pripadala su naselja: Baljkovica, Brezik, Bulatovci,
Hemlijai, Mahala, Memii, Podbara, Staro Selo, Potoani i Zukii sa 409.
domainstava i 2070. stanovnika.
Mjesnom odboru Caparde pripadala su naselja: Caparde, Hajvazi, Kulina, Kusonje i
Vilevii sa 310. domainstava i 1592. stanovnika.
Mjesnom odboru Osmaci pripadala su naselja: Bearevina, Borogovo, itluk, Gojin,
Sermetovii Jelovo Brdo, Kakanj, Karavlasi, Like, Makalii, Osmaci, Panduri,
Pantelii, Purkovii, Rakino Brdo, Raevo, Sajtovii, eher, Vis, Vrelo, Vukovina i
Zelina sa 655. domainstava i 3544. stanovnika. Kalesijsko podruje brojalo je
ukupno 3713. domainstava sa 19.126.stanovnika.

Mjesni odbori se ukidaju 1953. godine i formiraju Narodni odbori. Na kalesijskom

podruju formirana su dva narodna odbora Tojii i Memii. U narodni odbor Tojii
ula su naselja mjesnih odbora Poarnica, Tojii i Mea a u narodni odbor Memii
naselja mjesnog odbora Memii, Kalesija, Caparde i Osmaci. Zakonom o
komunalnom ureenju iz 1955. godine dolo je do reorganizacije narodnih odbora i
formiranja novih komuna - opina. Na osnovu donesenog zakona 1959. godine
formiran je narodni odbor Kalesija koji je nastao spajanjem narodnih odbora Tojii i
Memii. Tom prilikom formirano je opinsko podruje Kalesije koje je obuhvatalo
prostor od 272 km2. Prema popisu iz 1948. godine na prostoru opine Kalesije bilo je
3572. domainstva sa ukupno 18.471. stanovnika dok je u 1953. godini broj
domainstava iznosio 3.996. sa 21.619. stanovnika. Nacionalni sastav kalesijske
populacije bio je heterogen a ona je historijski uslovljena. Meutim, savremene
promjene u nacionalnoj strukturi kalesijske opine rezultat su prirodnog kretanja u
etnikim grupama stanovnitva, migracionim kretanjima, ubjeenja graana o
njihovoj pripadnosti, mjeoviti brakovi a u najveoj mjeri politika bive Socijalistike
Federativne Republike Jugoslavije. Naime negiranje posebnosti Bonjaka poinju 21.
januara 1946. godine donoenjem prvog ustava Federativne Narodne Republike
Jugoslavije kada se Bonjaci potpuno briu iz ustava drave. Ta tendencija
nastavljena je sve do 1971. godine kada se ustavnim amandmanom SFRJ
"pojavljuju" Muslimani. Prema popisu stanovnitva iz 1948. i 1953. godine sva lica
jugoslavenskog porijekla, "koja nisu bila nacionalno opredjeljenja", to se prije svega
odnosilo na Bonjake uvedena je statistika kategorija "Jugosloven neopredijeljen",
te zbog toga u navedenim popisima nemamo podataka o etnikom sastavu
stanovnitva u Bosni i Hercegovini pa i prostoru Kalesije. Tek 1961. godine prvi put
uvedena je statistika odrednica u "Musliman u etnikom smislu" i od te godine
moemo pratiti nacionalnu strukturu stanovnitva.
U periodu od 1948. do 1991. godine uoljivo je da se broj stanovnika udvostruio.
Gustina naseljenosti u 1948. godini bila je 68. stanovnika po km 2, dok je u 1991.
godini iznosila je 153,7 stanovnika po km2. U nacionalnoj strukturi oduvijek su
brojano dominirali Bonjaci kojih je 1961. godine bilo 51,8 %, Srba 27,5 %, Hrvata
0,2 %, Jugoslavena 20,2 % i ostalih 0,3 %. Taj procent Bonjaka u 1991. godini
iznosio je 79,3 %, Srba 18,3 %, Hrvata 0,1 %, Jugoslavena 0,7 % i ostalih 1,7 %.
Poveanje broja Bonjaka objanjava injenica njihovog priznavanja 1971. godine
kao nacije, to je rezultiralo da se Bonjaci vie ne izjanjavaju ili u sasvim malom
procentu kao Jugoslaveni ili ostali. U periodu od 1948. do 1991. godine migraciona
kretanja usporavala su poveanje broja stanovnitva, to je najvie izraeno u
periodu izmeu 1961. do 1971. godine kada je dolo do odliva stanovnitva a razlozi
su bili odlazak na rad u inostranstvo odnosno zapadne zemlje naroito u Njemaku i
Austriju i zbog nemogunosti zaposlenja u domaoj sredini i nerazvijenosti privrede,
jer u to vrijeme nije postajao niti jedan industrijski pogon. U poslijeratnom periodu u
privrednom pogledu kalesijsko podruje sve do sedamdesetih godina ostalo je
izrazito agrarno podruje. Na porast poljoprivredne proizvodnje imalo je
Poljoprivredno Dobro "Sprea" formirano od zemljita koje se oduzimalo od
zemljoposjednika putem nacionalizacije, eksproprijacije, konfiskacije i arondacije.
Tom prilikom je oduzeto i vei dio zemljita za Aerodrom "Dubrave". Tako je vei dio
stanovnitva osiromaen. Meutim, ipak je osjetan privredni razvoj u pogledu
elektrifikacije, izgradnje putova, vodovoda, PTT mree, zdravstvenih, kulturnih i
vjerskih objekata.

Sedamdesetih godina XX vijeka javljaju se prvi industrijski pogoni. Do agresije na

Bosnu i Hercegovinu glavni nosioci industrijskog razvoja bili su u oblasti hemijske
industrije i industrije plastinih masa - Plastikal, u oblasti grafike industrije odnosno
pravljenja i prerade kartonske ambalae - Kartonaa, u oblasti metalopreraivake
industrije - UNIS, u oblasti tekstilne industrije - Moda. Trgovina je imala snabdjevaki
karakter (uglavnom trgovina na malo), dok je razvoj ugostiteljstva i turizma poeo tek
od 1976. godine gradnjom prvih ugostiteljskih objekata. Saobraajna veza
poboljana je krajem sedamdesetih godina tj. asfaltiranjem putova magistralnog
znaaja Tuzla - Zvornik, regionalnog znaaja Mea - ivinice, Caparde - ekovii,
Caparde - Snagovo - Zvornik, kao i mrea lokalnih putova. Izgradnjom saobraajnica
naselja su povezana sa centrom opine to je stvorilo bolje uvjete za bri razvoj
privrede opine Kalesije i njenu povezanost sa drugim susjednim opinama. Pred
agresiju na Bosnu i Hercegovinu izgraen je i jedinstven sistem PTT mree. Prva
ambulanta je izgraena u prvoj polovini ezdesetih godina.
Bri razvoj privrede i porast broja stanovnitva odrazio se na razvoj kolstva ali i
openito na kulturne prilike u poslijeratnom periodu. Donoenjem zakona o
obaveznom osmogodinjem kolovanju 1949. godine pristupilo se gradnji prvih
kolskih objekata. Tako su 1954. godine sagraene dvije osnovne kole u Memiima
i Tojiima. Sa postojee dvije iz ranijih perioda postojala su etiri kolska objekta. Do
izgradnje srednjokolskog centra u Kalesiji 1977/78. godine izgraeno je ukupno est
osnovnih kola: Kalesija, Memii, Osmaci, Rainci Gornji, Tojii i Vukovije sa
esnaest podrunih: Dubnica, Gojin, Zolje, Donji Rainci, Lipovice, Miljanovci,
Vukovije Gornje, Vukovije Donje, Hrasno Gornje, Hrasno Donje, Jeginov Lug, Kikai,
Seljublje, Zukii, Rakino Brdo i Hajvazi. Kulturni ivot odvijao se kroz djelatnost
Narodnog Univerziteta u ijem sastavu su djelovali: biblioteka, dom kulture i
itaonice. Na podruju Kalesije izgraeno je ukupno 22. objekta kulture od kojih u
urbanom podruju Kalesije 3, a u ostalim djelovima opine 19. objekata. Pored
navedenih institucija, obrazovni i duhovno - kulturni sadraji odvijali su se i kroz
vjerske objekte odnosno damije, mektebe i crkve.

Kalesija u periodu agresije do danas

Tragovi agresije vidljivi i danas u Kalesiji

Zapoeti politiki, privredni, drutveni i kulturni razvoj na podruju Kalesije zaustavila

je Agresija na meunarodnu priznatu Republiku Bosnu i Hercegovinu od strane
Srbije, Crne Gore, Jugoslovenske Narodne Armije (?) i teroristikih formacija Srpske
Demokratske Stranke Bosne i Hercegovine 06. aprila 1992. godine. Ta agresija
trajala je do potpisivanja Dejtonskog Sporazuma 1995. godine. U toku agresije

izvren je masovan genocid nad Bonjakim stanovnitvom, urbicid tj. razaranje

bosanskih gradova i svega onog to je Bonjako.
Kalesija se od 2. maja 1992. godine nala meu prvim bosanskohercegovakim
gradovima na udaru velikosrpskog agresora. 11. maja 1992. godine grad Kalesija sa
teritorijem istono od rijeke Bjeljevac izuzev naselja Zukii i Jajii okupirani su od
strane agresora.
Za samo dvanaest dana 23. maja 1992. godine Kalesija je ponovo osloboena i
postala prvi osloboeni grad u Bosni i Hercegovini. Posljedice agresije su
etniko ienje, stradanje i raseljavanje stanovnitva, odvoenje mnogih u logore,
zatim razaranje kalesijskih naselja, vjerskih objekata, industrijskih postrojenja kao i
nova administrativna podjela teritorije.
Dejtonski sporazum odredio je novu administrativno ureenje Bosne i Hercegovine.
Kao posljedica tog ureenja 71 km2odnosno 26,1 % teritorije izdvojen je iz teritorije
opine Kalesija koja je imala 272 km2 i pripojen novoformiranoj opini Osmaci. U
novoformiranu opinu Osmaci pripojena su sljedea naselja: Mahala, Hajvazi,
Caparde, Kulina, Kusonje, Kosovaa, Vilevii, Matkovac, Osmaci, eher, Rakino
Brdo, Borogovo, Sajtovii, Like i Drvenice.

Geografija
Opina Kalesija nalazi se u sjeveroistonom dijelu BiH. Od Tuzle se nalazi
jugoistono i od nje je udaljena oko 22 km. Svojim veim dijelom nalazi se u dolini
rijeke Spree. Sadanja povrina opine Kalesije je 180 km2 sa oko 42 000
stanovnika. Prije agresije povrina Kalesije bila je oko 272 km2 i nakon Dejtonskog
sporazuma jedna treina opine pripala je novoformiranoj opini Osmaci. U fizikogeografskom smislu teritorija Kalesije podjeljena je na tri geomorfoloke cjeline:
1.Majevica sa pobrem 2.Dolina gornje Spree 3.Biina i njeno pobre Geografske
koordinate opine su: 181516 istone geografske irine i 44256 sjeverne
geografske duine.
Geoloki sastav opine je skoro neistraen ali do izvjesnih podataka moemo doi iz
odgovarajue literature koje ima veoma malo na ovu temu.
Klimatske karakteristike opine su sline sa karakteristikama njenog ireg okruenja,
odnosno Kalesija i njeno ire okruenje imaju umjereno-kontinentalnu klimu. U toku
godine nema veih temperaturnih oscilacija.
Hidrografsku mreu opine ini rijeka Sprea sa svojim
pritokama: Bukovica, Gribaja, Tavna, Dubnica, Papraa, Ugerovica,Mramorak, Sajtov
ia rijeka, Mala rijeka ali i manji povremeni tokovi. Duina rijeke Spree 151,7 km a
kroz Kalesiju protie u duini od 43,5 km.
Za podruje opine Kalesija moemo rei da je plodno i povoljno za razvoj
poljoprivrede. Na ovom podruju zastupljena
su:aluvijalna, dolinska, breuljkasta i brdska tla.
Obzirom da Kalesija ima povoljnu klimu i tla samim tim je razvijen biljni i ivotinjski
svijet. U dolini Spree nalaze se manje ume crne joha, vrbe i poljskog jasena. Na
veoj nadmorskoj visini su ume hrasta i kitnjaka kao i hrasta lunjaka i obinog
graba. Takoer su rasprostranjene borove ume, ume cera i bukve. Od ivotinja su
rasprostranjeni: medvjed, vuk, divlje svinje, jazavac, tvor, lisica, patke i druge ptice.

Iz svega navedenog moemo zakljuiti da Kalesija ima dobre prirodno- geografske

karakteristike i one pruaju mogunost razvoja mnogih privrednih grana.

Stanovnitvo
Glavna stranica: Demografija Kalesije
Glavna stranica: Spisak naseljenih mjesta u Kalesiji

Kalesija - Aero snimak

Po posljednjem slubenom popisu stanovnitva

iz 1991. godine, opina Kalesija imala je 41.809
stanovnika, rasporeenih u 40 naselja. Poslije
potpisivanja Daytonskog sporazuma vei dio opine
Kalesija uao je u sastav Federacije Bosne i
Hercegovine. U sastav Republike Srpskeula su
naseljena mjesta: Borogovo, Caparde, Hajvazi,
Kosovaa, Kusonje, Mahala, Matkovac, Rakino Brdo,
Sajtovii, eher i Vilievii, te dijelovi naseljenih
mjesta: Gojin, Osmaci i Zelina. Od ovog podruja
formirana je opina Osmaci.

Nacionalni sastav stanovnitva - opina

Kalesija
Stanovnitvo opine Kalesija

godina popisa

1991.

1981.

1971.

Bonjaci

33.137 (79,25%)

29.178 (77,50%)

24.771 (76,03%)

Srbi

7.659 (18,31%)

7.725 (20,51%)

7.606 (23,34%)

Hrvati

35 (0,08%)

34 (0,09%)

40 (0,12%)

Jugoslaveni

275 (0,65%)

392 (1,04%)

23 (0,07%)

ostali i nepoznato

703 (1,68%)

318 (0,84%)

137 (0,42%)

ukupno

41.809

37.647

32.577

Nacionalni sastav stanovnitva - Grad

Kalesija
Kalesija

godina popisa

1991.

1981.

1971.

Bonjaci

1.111 (50,31%)

2.678 (79,91%)

1.993 (95,63%)

Srbi

617 (27,94%)

439 (13,10%)

81 (3,88%)

Hrvati

16 (0,72%)

11 (0,32%)

1 (0,04%)

Jugoslaveni

97 (4,39%)

157 (4,68%)

1 (0,04%)

ostali i nepoznato

367 (16,62%)

66 (1,96%)

8 (0,38%)

ukupno

2.208

3.351

2.084

Privreda
Imajui u vidu geografski poloaj opine, kao i
injenicu da se jedan broj izbjeglog i raseljenog
stanovnitva trajno naseljava na podruju opine, to
su se i privatni poduzetnici bazirali na pokretanje
proizvodnje u oblasti graevinarstva, prerade drveta i
manjim dijelom na metalopreraivaku djelatnost,
zatim na proizvodnju hrane (mesa, ampinjona,
peradarstvo itd.) U sklopu tih aktivnosti pokrenuta je
proizvodnja plastine i aluminijske stolarije,
proizvodnja stolarije od drveta, pokrenuto je nekoliko
kapaciteta za primarnu preradu drveta , proizvodnja

betona i betonske galanterije, proizvodnja cijevi za

graevinarstvo,eksploatacija neindustrijskog kamena
i pijeska i niz drugih manjih kapaciteta u okviru
trgovine i usluga, koje se razvijaju du magistralnog i
regionalnih puteva. U narednom periodu treba staviti
akcenat na dalji razvoj proizvodnje u malim i
srednjim preduzeima, a naroito pokretanje
proizvodnje zdrave hrane ime bi se obezbjedilo
vee zapoljavanje i poboljali socioekonomski
uslovi ivota stanovnika opine Kalesija. Opina
Kalesija je poduzela niz stimulativnih mjera za
unapreenje poduzetnikih aktivnosti kao to su:
davanje zemljita za izgradnju pod vrlo povoljnim
uslovima, usmjeravanje putem organa u lokalnoj
samoupravi, kontakti sa potencijalnim privrednicima,
usluge preko fondacije itd.
Ipak najvei dio stanovnitva se bavi poljoprivredom,
po emu je ovaj kraj i poznat zbog prirodno
geografskih karakteristika. Na teritoriji opine krajem
50-tih godina osnovano je poljoprivredno-proizvodno
drutvo DD "Sprea" koje se danas prvenstveno bavi
proizvodnjom hrane, sjemena, mlijeka i mesa.
Drutvo raspolae povrinom od 4.150 ha.
Na podruju opine Kalesija je aktivan i veliki broj
uslunih preduzea razliitog oblika djelovanja koja
pruaju neophodne usluge graanima i zapoljavaju
veliki broj radnika.

Obrazovanje

Osnovna kola Kalesija

Na podruju opine Kalesija postoji est

osnovnih kola u kojima nastavu pohaaju djeca od
prvog do osmog (u novije vrijeme do devetog)
razreda i nalaze se u veim mjesnim zajednicama:

Kalesija

Rainci Gornji

Gojcinu

Memii

Vukovije i

Tojii.

Ovim kolama se pridodaje jo devet podrunih

kola u kojima pohaaju nastavu djeca od prvog do
etvrtog razreda.
U spomenutim kolama obrazuje se oko 5000
uenika po Bosanskom nastavnom planu i programu.
U Kalesiji postoji i Mjeovita srednja kola Kalesija, u
okviru koje se obrazuju gimnazijalci, mainski,
poljoprivredni i veterinarski tehniari. Naravno tu su i
mnogobrojni zanati odnosno zanimanja kao to su:
bravar, zavariva, metalostrugar, monter centralnog
grijanja, plinski i vodoinstalater, autolimar,
automehaniar, zidar, keramiar, prodavac i drugi.
Veoma veliki broj uenika i studenata po znjanje ide
u Tuzlu putujui u jednom pravcu u prosjeku oko
20 km. U vremenu koje je iza nas Kalesija se nije
mogla pohvaliti velikim brojem visoko obrazovanih
ljudi, ali situacija je danas veoma pogodnija. Na
univerzitetima u Bosni i Hercegovini kao i irom
svijeta obrazuje se veliki broj mladih ljudi koji e,
nadajmo se, izvui Kalesiju iz historijskog okvira
nerazvijene i nesvrstane opine.

Sport

Kadeti FK Bosna Kalesija na treningu

Sportski savez opine Kalesija formiran je 1976.

godine. Tada su djelovale sportske organizacije : FK
" Sloga " Tojii, FK " Jedinstvo " ( dananja Bosna )
Kalesija, ahovski klub " Kalesija" iz Kalesije i OFK "
Memii" iz Memia. Osim nogometa i aha , Kalesija
danas ima odbojkae, karate i koarkake klubove.
Savez ujedno radi i na organizovanju malih
olimpijskih igara za uenike osnovnih i srednjih
kola. Ove igre se odvijaju ve 5 godina. Na podruju
opine imamo registrovanih 1087 sportaa u
nogometu, odbojci, koarci, karateu, ahu, kao i
kolske omladine koji su ukljueni u Male olimpijske
igre gdje uee uzme oko 1500 uenika.

Odbojka
enski odbojkaki klub Polo iz Kalesije osnovan je
23.11.1997. godine. Od tada pa od danas klub biljezi
samo dobre rezultate. Po osnivanju kluba bilo je
malo onih, koji su cak i sanjali da ce poslije samo
cetiri godine napornog rada i odricanja stici do prve
lige. Meutim zahvaljujuci dobrom organizovanju,
rukovoenju, finansijama, materijalnim dobrima, ovaj
klub je ostvario veliki uspjeh. Akcenat u radu bio je
stavljen na rad sa mlaim kategorijama tako da je
klub redovno uestvovao u zavrnici dravnog
prvenstva za mlae kategorije, a pojavljuje se i kao
organizator sportskih manifestacija. Godine 1988.
Klub je bio organizator dravnog prvenstva za mlae
kategorije.
OK " BOSNA " Kalesija je formiran 1993. god.Takmii
se u prvoj ligi odbojkakog saveza BiH. Najvei
uspjeh ostvaren je 1996/97 .igravi u Evropskom
KUP-u CEV-a, kada su ostvarili prvu klupsku
meunarodnu pobjedu za bh.odbojku.Kadetska i
juniorska ekipa u 1999. god. osvaja naslove Prvaka
drave u ovim kategorijama. Iz ovih kategorija
nekolicina igraa obukla je i dres reprezentacije BiH.

Fudbal
Formiranjem fudbalskog saveza opine Kalesija
1978. godine, na podruju opine Kalesija formirani
su fudbalski klubovi :OFK " Rainci G.",OFK " Mladost
" Kikai, OFK " Mladost " Vukovije G, OFK " Sprea"
Rainci D., OFK "Jeginov Lug",OFK " Majevica "
Seljublje, OFK " Kruik " Vukovije, OFK " Sloboda "
Vukovije, OFK " Bratstvo" Prnjavor,OFK " Borac "
Osmaci, OFK " Miljanovci ".Neki od ovih klubova su
prestali sa takmienjem.

Danas se takmie " Bosna " Kalesija i " Sloga "

Tojii u drugoj ligi, " Crni vukovi " , OFK " Rainci " i
FK " Memii " su u Drugoj kantonalnoj ligi, dok se u
meuopinskoj ligi takmie " Sprea" Donji Rainci,i "
Mladost " Kikai.U fudbalskom Savezu djeluje i
Sekcija fudbalskih sudija i delegata koja broji 34
lana.

Drutvene djelatnosti

Kalesija nou

Zna li se da je Kalesija u bivem sistemu bila pri dnu

ljestvice razvijenosti i da je vaila kao primjer
nerazvijenosti onda nije teko dokuiti na kom
stepenu su bila i kulturna deavanja u ovoj opini.
Nastala kao tvorevina komunizma, na pola puta
izmeu Tuzle i Zvornika, Kalesija nije bila centar
niega tako da je i ostala na margini svega to se
deavalo i u bivem sistemu.
Zanimljivo je da tragova kulturnih deavanja bilo koje
vrste na ovim prostorima jednostavno nema , pa je
realno pretpostaviti da ih nije ni bilo.Ono po emu e
Kalesija ostati prepoznatljiva je izvorna muzika i to
od davne 1968. god. kada izvorna muzika i pjesme
" Kalesijske trojke " na svim radio stanicama bive
Jugoslavije prenose glas o Kalesiji pjesmom
" Kalesijo puna si mi cvijea ".
Izvorna muzika e tako postati sinonimom Kalesije.
Informacije radi , jo jedna grupa slinog stila,
nazvana " Kalesijski zvuci" sa svojim pjesmama
nalazi se u svjetskoj enciklopediji muzike i lahko je
mogue pronai ih i na Internetu.
U bivem sistemu, u sklopu Narodnog univerziteta
postojala je biblioteka sa oko 17.000 knjiga. Narodni
univerzitet izdavao je i list Kalesijske novine, a
kasnije podlistak u Tuzlanskom Frontu slobode. U

sklopu univerziteta postojala je i kino sala gdje su se

prikazivali filmovi raznih sadraja.
Nakon ratnih dejstava, u Kalesiji se mnogo toga
mijenja na bolje. Nerazvijenost je ostala kao loa
uspomena i Kalesija kree naprijed u svim pa i u
kulturnim segmentima.Tokom rata formira se prvi
opinski Radio a dugo vremena izlazi i lokalni list "
Zeman "
Formira se Bonjaka Zajednica Kulture Preporod,
izlaze prvi romani i zbirke pjesama od autora iz ovog
kraja, obnavlja se i ponovo nastavlja rad Gradske
biblioteke - "Narodna biblioteka Kalesija", formiraju
se kulturno umjetnika drutva itd. Jedan od
poznatijih autora, knjievnika jeste Mehmed edovi,
koji svoju panju javnosti privukao odlinim djelima
od kojih su poznati romani Tragovi, Sjena kurjaka ...
Trenutno su u Kalesiji aktivna dva KUD-a: " Sevdah "
Memii i KUD " 14 maj " Tojii.
Ono to je bitno spomenuti kao revoluciju u
kulturolokom smislu su dani kulture u Kalesiji koji se
obiljeavaju tradicionalno svakog mjeseca oktobra i
posredstvom kojih su Kalesiju pohodili brojni pisci i
izdavai. Tih dana se u Kalesiji bukvalno ivi knjiga.
Formiran je Bosanski Kulturni Centar koji e pod
svoje okrilje prihvatiti upravljanje i stimulaciju kulture
u ovom gradu, a u planu su i brojni drugi projekti
kulturnog sadraja.
Takoer treba spomenuti i lokalnu radio
stanicu Radio Feral koja plijeni panju slualaca
kako iz Kalesije tako i sa podruja itavog kantona
odnosno regije.

Poznate linosti

Miralem Pjani - fudbaler

Vanjski linkovi

Slubena stranica

Reference
1. Vrati se na vrh^ Saopenje Federalnog saveza za
statistiku 31. oktobar 2012. godine
2. Vrati se na vrh^ [1]

[pokai]

P
R
U

Opina Kalesija
[pokai]

P
R
U

Opine Tuzlanskog kantona

[pokai]

P
R
U

Administrativna podjela Bosne i Hercegovine

U Wikimedijinom
spremnikuse nalazi jo
materijala vezanih za:
Kalesija

Kategorije:
Naselja u Bosni i Hercegovini
Naselja u Kalesiji
Opine Bosne i Hercegovine
Opine Federacije Bosne i Hercegovine
Opine u Tuzlanskom kantonu
Kalesija

Navigacija
Napravi korisniki raun
Prijavi me

Stranica
Razgovor
itaj
Prikai izvor
Historija
Idi

Poetna strana
Odabrani lanci
Portali
Kategorije
Nedavne izmjene
Sluajna stranica
Interakcija
Pomo

 Igralite
Vrata zajednice
arija
Novosti
Donacije
tampaj/izvezi
Napravi knjigu
Uitaj kao PDF
Za tampanje
Alati
ta vodi ovamo
Srodne izmjene
Postavi datoteku
Posebne stranice
Trajni link
Informacije o stranici
Wikidata stavka
Citiraj ovu stranicu
Drugi jezici
etina
Deutsch
English
Espaol
Franais
Hrvatski
Italiano
Nederlands
Polski
Srpskohrvatski /
/ srpski
Trke


Uredi veze

Ova stranica je posljednji put izmijenjena u 19:33 na 9 mart 2015.

Tekst je dostupan pod licencom Creative Commons AttributionShareAlike; mogu se primijeniti i dodatni uvjeti. Za vie detalja
pogledajte Uvjete koritenja.

Politika privatnosti

O Wikipediji

Odricanje odgovornosti

Razvojni programeri

Mobilni prikaz