Matematicka A 4

378. GLAVA 2, DIFERENCIJALNI RACUN Glava 3 Neodredeni integral 3.1 Jednostavniji neodredeni integrali 1° Pojam neodredenog integrala. Funkeija F je primitivna za funkeiju diferen: ivnih funkeija date funkeije f na razmaku X naziva se neodredenim integralom funkeije f (na tom razmaku) i oznaéava se sa [ f(x)dz. Ako je F proizvolina primitivna za funkeiju f na razmaku X, to je fi \ic = F(z) +C, gde je C proizvoljna konstenta. 2 Glavna svojstva neodredenog integrala: dx) = f(a)d; | f(a)de (A je konstanta, A #0); (2)) da = f fle)de + f gl2)da; =0; sas alee Aan fe, = Lin ~arceata + Cy Ts Sst = 3) svakom intervau koji ne sadoai taéle: —1,1; "Prim. prevodioca, 379> SPER 9 = SOF REAL T (ap) s of _ tems 2 Ba mRtl = wy Bx #2 ve of woupoqpasd omg > epi fy 4 orm=tate-nb-=o+ye0-0 (8) = ee—apgee-0 f-=s- [ = er af ep oueur wromyd Souporperd yeqnzer WarstOY, “pga ih fs sjea3oqu1 (EN q+ a0 anal op a+ (mae among [2a arenas eas | =ap(e ams [ ourew anifueword aaou wftepoan epojaur wowsuutsd owe (0#») (+ =0)p(9+20)/2 = 200+ 20)f af ouparaiag > “nezeyog “(0 # 0) D+ (g+zv)az = ap(g+z0)s f af eper ‘Q+ (2) = zp(z)f [ fory -z < I] = 9 OF + (2500+ 2uN8),(1-) = (2) 7 ‘prea = 91D +49 = "0 ehiqop as apmupo “g 9 ¥ oyeas ve 188 TIVUDINI INIGRIGOGN IINAVESONGSE “TE (0-445) = (ua+$)7 en up exour ‘aftoymy auatgund rioruyop ouseiseg twut $> 25 u(1—u) + 9 + (ws00+ cus), (7-) tbo £94 (e004 eus)— E>c5u-F 094+ ee00+zu8 u-$>asug— Eto + (eo+eus)— =(2)r J ourewy XT 11, euepmunzos vuosd oy *(2-uss— 2 s09)uba(2 UIs — 200) = fous — 2500] = (aus — x900)/\ = xzus— tA af ood > “upaguis— tf fT yeu apesBaquy augiTqey eIsHONy sp [ an om [ af epey ‘an vz vaatsmund tforsod oye IDTUN auyqelionazayp ain us oxy -afuoffesBazuy ouppfloseg (p waders [ =e [ oweliqop 4 wopoazt mifoas vs cupafve wfloyury wupoyandou A af apf (9) = 2 pafvurzn psy ‘oliojury suppjordou f af oxy -euoms pore (9 “ouagquuged nfeun 2f 1 1f oftoquny axe ‘xp(e)of f+ ap(a)%f f = ap(2f [ for (2)Y + (@)Y = (@)f af oxy -etueBeiz02 poroy (q (2)h-= af op8 ‘9 + (nj = mp(n)f f ator ‘O+(2)a = =P(a)f f ofory “anyffuowosd axou wftiopoan poroyy (@ refuofpesBaquy epoyour auacuso gp Ot eques = = fax ig + equs = zpeysoo f “ATK ‘oF e194 eipoo— = FEF fF oqrx {9+ eys00 = apa ys | TK wey t BAe igg cue = 2 fay uy Aig te wo— = HE fy ig ams = xpzsoo f “xy 9 + 2509~ = epews) “TIA OF 2a ape f (TAY '0< 0) O+ St = apo f TA, ‘T < |x} es uiuestuyap Punearoyut Bu Fee vInaL “L — 22, ele! as peH nfegns ‘aD Ed 5 sp talm = HEA p Nig-+asoom— | ein, fee ta] = EA pry sr > ol ees bees TVUOGLNI INIGTUAOIN 'f YA¥IO oe382 CLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL 4221 < fhvimano [=- a BER emi) > jezae¢—$4%br, kez de a(§-=) T¥sinz T¥ 00s (§-) - -/ais- ~tan(F-F) +> fag a} [ AD Lam too, o40 ade if di’) 1 woe f Sa} f gly tact tc» Aes ¢ Kako jeaar# te, de _ 1 flzta)-(2~0) Te) = Bod da (x +a)(z—a) od pf 1) 2 fer feta) at (Ge-ea)era eee ligcs ar) = Elnjs—a|-Infe +a) +e=ZinfE=] +0, toje ide 1 det) atv aay [snle — (vi 1 sp" lawl Cae 9% | ac ae a) wal ae fe) re) = foBe--/ a(4)f coz dtderl That IteiAe tip : “CP ap. 7 fs T= ,(800zA)/ eel pie. a e iin y < or|seanp-bemoga|as 9 SE Boqz > Tesmahyp zprus ast ar on xem ; pun = 2241 eae] zp 'g 3-4 5 > [uy — a] vz oweliqop Se = Hea of oso > sot pmpe= f pe =p ‘ot 7 yey sama sabe fy TEPATNEA | _ oo, als i 2a) p ur Tam ateas oP iar seaniteeps es zor ( a og ene fon peplilicag = spree of om» ‘oueury“[ > 2 > 9 ee euestayop of efeqany euro << 21> 2) 9+ (D+a// +[2//) of aude = (2) < ot musa tgb=o+ y{ese-zus)e = Ira oon outeiqop ‘efeans seo synfnfmpetgo “oureusig zgco— sist f i tome cmapy ono eon f a pS aw = (1 a za I afep gay tuy+ tea 0+ (Gf +2-1-/)q- =§ = [ro = ve owelgop “ese ~ susp = ayaa + su) of wp prefouia > I (=p opps [ou op ~- tes -oey cal? tls . (eur) (eupu-zue <9 + [eal = = ola eae Ipajs Q> 2+ 1 we Young ue (eA +y =» OF erpesyar Ot pf, . ssoeupal 30 aman! ist teats f_ eee p = ap | ="~ap = _ ty at fa af ep ourpuy (1 <2) (eu) = ee eae oe owes 9 <2 92 0 < (1-4 2)2 f ep paps waoisn a» 98, ITVUOTLNI GHUGOAN IINAVISONGAL Te TVHOALINI INAGAUAOIN € YAVTO.386 GLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL 4 Otigledno je sinhade _ 1 4 (vBcoshx) Tesi ~ Vi Jae arctan 3 4.6, w= r-0)=1(5+nn+0) ne Z, puto ~ apt Con Guts = Fy +n no da je Odavde nates C= "E40, C=O. vi Posto jen < Z® cna, to jen = [2824] . Dake, L tanec om [2040 T tte) = -Larcten 24% ane to) = Pparctn HE + FE) 40; oe Fm (Gem) = i,t.» 22. |e a ae S =dln tans, Sinz 2sin§ cos} “amp see [ = fanfnd| = z 5/40 eA be, kez. & = Spo (Viens + VE) +0. 8 3.1. JEDNOSTAVNIJI NEODREDENI INTEGRALI 387 23. foie ‘4 Iz prethodnog primera sledi da je 2a 2 J +h de a(§+z) as = ine Ce cose J Sin(F 42) bene 24. ane “4 Transtormisuéi podintegralnu funkeiju, za 2 # 0, dobijamo [ass = [rmtang~ | Tam pory - Se eupans] +0 > sinh x cosh dx sinh x oosh ede alae = —Sihzoshode 16) sinh2eds (cosh 22) © afiecsht2e+ 4 2V2Veosh*25-+1 Onda je Te) = | sinhecoshada __1_ f_d{cosh2z) Jsink’a posh’ 2V2 Jeosh? 2241 a a" (cosh 2x + Veosh# 2241) + = ogo + Vinit=-F oni) +m aa ( vt 8. ate Vina < Ome — Se = | tant x) = 3Ytanhz+C lag om fe hod zd{tanha) =3/fambs + C (o £0). & ar. fithde.aye (@- 0-0 f =ar(e-v8f = 7 ourfiqop ‘(2 ~ 1) ~ T= siaanuapt SouporSig0 po mozujo > Po lt — DE jyeungeazy ‘efueSe]zex wpoyour woustULeg tht ro[eadont z ey st EIA tite Cae rm ee ear ie < g3y‘uy+h gee 9+ (o,uen)ueows BAILY HA 7 (err gusto ape pe cust (41s) P= = @r EE eoxeupet po goeuog » (ur— sug _ 224 ‘sy+$=2'o+} jotssen _ pep ~ 2900 + 208 GpemnuS “Te yuey [-seue (raw f (eueype ae; Epa Ipars ‘efioeuojsuesy quae: a ee ee + 9+ (cof) onl [RE / ase TIVHOTINI INIGAUGOGN IINAVESONGAL “Te owen > THN Fog 4042 04 fl mY = opt fH oy z-auatoyy y- Au au leet) +Y - ‘D+ feet + a2] i SL [EY pe’ ae F at ype) ig ¢ wol wax > weet foe pityte ye _ SOC ene TF o+|Athte wt. re z-,(F+2) . “E+. = fr outigop OEE 4 4) emit G+2)p TF aude = (x)2 af up oumeeten (Oar = (0+) = (0-)z ‘0 = (O)ex Pa0tsn zy “(00+ '00-)9 3 7 ap3 o+@le=0+()+ 7 won a+ (F-2) Lie (-2)p [ore] ~ atopuo, EF—8) _ Ete ttt (aap ey Pe af ep owe > IVUOALNI INIGTUCOAN “P vANr 7390 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL _{le2)) | @-a) 7 2 35. J qd 4 Razlazuci x? po stepenima 1 — x, sledi =x)? -21-2) 41; Zato je dx 1 = [eee - 5 fern dle 1)~5 fe-nhae— 1) = E (Vers - eT) +0, 20). & 31. fay T= Bade. 4 Posto je rete-syth, toje Iz) = [0S = ((@-52)8 -2(2-5=)4) ae 3.1. JEDNOSTAVNIJI NEODREDENI INTEGRALI 391 = 3] (0-5 —2(2—2)#) a(2—52) = GRe-)l- Ze-sh+c 38. IH 4 Zbog 2 = -H(1— 32) + §, sled Ie) = Fee (a= 30y8 - (1 ~32)-4) de = 5 [ (0-s2 a -sey$) acta) = lls Za -and +c = HE o-wtse (45 ad 39. [23 /T Fade. “4 Pasta je Bde = PaPa(e? +1) = 3 (142) -1) d+ Ta) = [evireec=5 | (a+e8-o+2) ars) 3 = do+8 40. fais < Najpre je 1 wat w+a-2 (e—-let2) 3\z-1 242, ‘Onda je? *Primedba prevodioca4 < (coy 274 b> erays Lh) to 4lesooju tz yont pee f_ (euenprues [ =" (: = ue.) aun f eee (a 24 ‘e(t+4)>2> 49) totagus — [aus = (eus)prms if S Lo ya> B) soy Es Lena = at +4) oil 222, EHS sus f ___2,so0rus f _ semewt / Epows = *P a iste {S00 =p owotigop |f we] ut = 9 J '¢e sumed po pozmog > a lely, z pz ue f “9 T aso secsm-ase [EE [espe eo [ 3x 'ult-+a) > 2 > ay ve af on 1 — SAM = x 209 of orsog > {ope 09 f “ay syuis 4 2gus! —28 = apeyus 4 otsusE 4 2gus! - 8 = ape, ouwetiqop 8 z_8 8,8 ze ‘xps00 8 + 2g000% — 8 = apse 848 4 ags002—% 2 Pe eT HT ee TT : zt z nz 00! 4 xzs008 —F = = 2m tease ina (a=) we soysupat wofuoljextenuy > ‘ape jus f “pp TIYUOALNT INTGAUGOAN IINAVLSONGEC ‘TS 942), 9-2) loa ge te _ ate ) ae >) @ 1 T <0+| + p42, $e (steels (eee sts)ece @ iT (@+2)(@+2)(¢—-0)_ ~ eeekloea) 1 me Tge =p = (er q- A xiv~ ¢ x ez af upeg 2a =) 0-2) _ Q+2),(0+2) T T af ep owrfiqap ‘(Gedipes)* sour uapr po ezejog m lett) gy Gte® SE _ ote [G_ ttt 9+ tte yk £_ E48 (Eo tat” GP Gap J 77 Or ofoy Ghee Lee _ Helles) ot emetee 7 T T T 1 (PE = apz af orgoa » EE op 404+ ver - suciom = Cte0+ 2) z T a af ep ommzopeu Bter U4et_ G+ zi +2) T T T seo! nfeoeony 4 1<2 9+ Hae q>r>g- 294+ Bah woz p+ ut IWUDSINT Nts cn este AEM) Foy g-2t EF304 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 4 Polageti od jednakosti <4 = —d(cot2), nalazimo da je (cot 2) = - [ors + Ualcot2) _(@4D-e ee +1) ds _ pale) f ale) _ oe / HE) _ f $2 a e-mer eee > [cosnacosn Szde= 4 [oss 2+ cosh dz) de = jsimh doth sinh4z4C. > 52. J arse -¢ Zbog cosh? ~ sinh? x = 1, dobijamo 2a x #0: [ ds cosh? a ~ sinh? =, — 2, = | Se Jf Sab? cosh = ‘sink? gosh & = / a -f = -cothz—tanhz+C. & costs Primenom zgodne smene, n: 31 — 5x). i 152? = t, nalazimo adz = —Jpdt; te je I(2) ledete integrale: odakle sledi ‘ = : i | 1 ($-B) ace HSE a sep ee» 31. JEDNOSTAVNIJI NEODREDBNI INTEGRALT sa SBS. m VJ>a =t, de = ~2dt, imamo ade Dae 4oae ae 2 [una +H)a=-2(e-$e B\ac 2 (02+ 8x30) 28 +0 (2<2.> 4 Uzimajudi Y= 2 = t, dobijamo |s=- -/ ar sidi=— (1 Fhe 38) 40 B44? +30!) Vina +e 1 56. [25(2— 528). 4 Stavljajuéi 2 — 523 = ¢3, dobijamo Ie) = [#0-s0h)has = 3 fo eyerat 2 (251s) = 852% 9 gant = -§ (FP- 9) +0= Agee eht & ST. | cos 2/Smrzde. 4 Smenom sinz = #2, cosndr = 2idt, cost x = (1 - t4)? imamo Te) = [cod eviinate =? [| year = 2p_4yy 2 = hed = (2-4 sit = (3-4 a+ (kr SoS (Mkt 1)n, kez). > 58. [aide 395,2 (+17) HEE oumtame|t -tena/ : “xpgt — 20/ f-so aot ecepedntecapt = or( maf talnaues FAS b) ste = @ “ped Wo>8'cies | ia gp <2 Sep = A J” epee af ep owew > lol ve r> [pum seqo n pafeupen OBE = = yeuts nsoqEOpal Zp regs 2,800 gts Iie e 2+ (hemi 2a em wa | i “ae / = (ey ones tcubs = jubs = ramus [9707 oor zl > x ow tJo‘E-[ 3404 "Jz 'co-[ 9 2 ony RHE = 2 oma » EEC v0 68 TIVUDSINI INIGANCOSN IPINAWT CAME ore ey 44S tT = 0+ (euomnes = 9-+r004 = HE f= ic Mi @ = oueligop ‘{ > [x] vz paseo = ap yas = x oom oxy > ES S20 2 wotaem[yettl <0 <2) +2) wow =949= m font < zon | ourewt ‘z/ were = 3 wouatg > St Lf e-e = @ O+ (ety es o+ (tea +i)ue~= 4 fe = ay oweligog £2 = 3 owneg » BEA fag SOF (p+ te pe- = 2+ G4 nme-+e- =m (HEE -1) [- = TH p, _(j2sDp p_ at we foe ASE = ei, ‘we- = & af opes t= ga of ene SE I-09 vig+ (£4 2 a £8 _ i, r <% (Frage) eonsoret tad —mictany [= te ouwhaop 'Z 9 y Wy + E> a> uy+ Ewe = 206 wosoug » wits J “6s < D+2,908 (2, $00 + 1S = 54 na z 1 w(t-2) [E= : - 7 i PE soo bus @r398 GLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL or. f /Ezae. “4 Neka je # = acos2t, Tada je /$2g = cott, de = —2asin 2tdt 5 T(z) = [\= = a-accsin= — Yea? +0 (aS 2 13 ate f att to (Sf) 0 Ha) = [= aa Fo arte drm hus = 3? ores (= BEE amema) J+O(0S2<20). > 08. I ea - (>a). prethodnog primera dobijamo da je za <= < posle jednostavnih transformacija nalaz- T(z) =f (x — ald —a)dz = Ab —a) aie wale) PHC. 4 1. [Vere ade, 4 Smenom a = asinh t (dx = acosh tat), sledi Va? Fa? = acosht, te je sit 3.1, JEDNOSTAVNIJI NEODREDENI INTEGRALI 399 t= £ imamo ef = S2VEEE. 2h0g et > 0 je + Vera +c. > 12. J fF Bae. « Podintegralna funkeije je definisana za x < —a iz > a. Neka jes > o. ‘Tada se smenom x —a = 2asinh® dobija / Ste — ao f snh*edt = asiah 2 —20t+C. re Usimajuéi u obsir da je asinh2t = ve?—a%, sinht = fe = SE, t= n(VEFa+ VE=A) — In V%, imamo 2a 8 ag = Va? — a — Dain (Vera + Vea) + | 2aln(VeFa+ Ye=a) +C. Alo je © <—a, smenom +a = ~2asinh?t imamo T(z) =f Se = A f sinhPedt = —sinh2e+ 200-46 = -Vet a + 2aln (VE a+ V=TFa) +O. > 38. I Tete 4 Ako jez+a >0iz+b> 0 (b> a) tose smenom z+a = (b—a)sinh®t dobija Se a2 [ta eon a (EF E+ VER) +0. Zaz+a<0ix+b<0(b>a) smenom x+b=—(b~a)sinht sledi o-2 [dtm 240 =~ (Vere 4 VED). > | Ve + ala +i)) grag sum e—1/\¢+ (euore}e = (eas) pus [c+ feuonys = prupntZelt [femome=so even [= 1 efigop as wafaljei8a ap (eusore) f “BL s8oquy ION 4 (OZ 2) +s \uepm+s\—zAwpme = 244 [egp—spurmes = ap (AVES LS) f—sporiaes = a+ )eAc EADY [spomoesemepmon [= (1 ops /ueyore [ “LL LH en tf zusw Buse 94+z'9>v4za oy orletsp+e+es) ut ® ered (q+ 2)(0 +2), = (2) aor ) (o-a) weep row eypu-(cesptoasp)any or(- me) PCI) 3 af orsog, y= 20+ 2) 9) yp fs ay SPE + a)402 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL ro, jee, <4 Parcijlinin integraljenjem je ne = [RE fnler = ViFein(o+ vite) - fe Tra) 240. > = yivein(s+ 80. | reap <4 Posle ofiglednih transformacija i parcijalnim integraljenjem imamo (e422) -2? wera | Gra f 1 = Maco? +3 [Ea(s) 1 ier z a sens ae “tat | eat 2 waaay t a arctan = +. > a1. f Ves. «Par tegraljenjem sledi Tle) = [Viana limB+ [ FEaee 2 at) ye Oa w+ [Gea doen onl oh a [verRe a5 JE +S aresinZ +0 (a #0). & 82, favor Pde. 3.1. JEDNOSTAVNIJI NEODREDENI INTEGRALI 403, 4 Imamo Iz) = fe Trwas= | vt (3 (e+) = Sates! Hag fe +2)Vaqatde +o = Fete) NS [Ve rHie se Nadimo integral fy (2) = [ Vet + ade, ho) = | Var Ha astra - [oe = aVeye— eet te = alte [fbr eae s Pmales VE eA] +C, Odavde je [Ver Bee =F Pew Tinler Vr ra| +c, tako da konaéno imamo 10) = 20838 yar 83. [sin Fle. 4 Zhog 2dr = 2( ¥2)¥a(/2) imamo Vary oe inet Var Fa] +0. Ila) = [ssn vate =2 f vay sin YBa) = ~2 ~2Vahcos vE+6 feos VEa\V/3) = -2VFFcos ve +6 f ain v8) = -2VBeos Vi + besin 2-12 f Ysa Vidlv2) (va)%d(oos vz)(040) 9+ fumowt = Be fy no) gape 1 ewoMN, Soureapeny nga woysuosy wu eareg apaS oH werSone aeoesTeN nie =27y see ‘uteligop ‘gp somtd tperstoyy 4 (eye +4 >2> x92) O+E-(14 ape goo f+ yur 00— = (xseajeust - af wafualjex83u 404 q9+ -24 pwwpm, a = 2402) fy guna, o = (op (EL 2) f+ owen (2:9 + 1)e9 / = etD! fy supe, o- = jp em Op. Gaapeune [== f= @y cures "(g2)p~ = gf af wp 20) po pousjog » =P arieo [ “88 p27 $09 52 e¢ = @r xreiqop und opoyid porsaoyt PE (U9 | “28 F ate = oe °* Gaus + ays000],9 at @ S9+ Teascog — aque) ao =y owefigop euorsts wiofueaesey WE aus. gt = 3729904,0 [ 2—s9us wf = (aa anon fF sop TIVUDTLNT INT@TUCOUN IINAKLSONGSL “T'e 472 4 aqs00 ,,92 = 7 + 5800 29 2 . 2 70008 8 [ 22930022 = (.2)p ays [2 =v af oupaiigg PEPE 299 J = ty ‘zpI9500 249 f= < 94+ ((eupjsoo + (eu = 4 19 + ((eupsoo - (em =y af apaepo =a emf. (eupupsa = ap(z! pas f = 4 urea > “ap(zuj)soo f = 2 ‘ap(rujuis f= ty «og pA _ 404 compa =I af apsepQ ety f ety _ Cou)? J rue plEtUA f_ ety ELIA f werent? | ~ soma = (eee!) PP au {pops wafuoles < 0F2) O+ xf u1s(¢—2)9 + 2/ so0(x- veh = DFP USEL— EA SANTI + ZA.uis29 + 2/500 90Ag— = crmmnsh [are spussa spurge 5 TWHODINI INACsMACAAT “0 waver406 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL IL fof =dh te} + C. mjd} |etta!| +0 IV. [Gog = stesinE +0. V. [gig hale + VEEP|+C (o> 0) vi f= ae vi. f vab ae = VEE vim. fv it EetSin a+ # arcsinE + (a>0) n+ VP Ee +0. 91. as d(x? - 1) 1) = -ifenra t-1-v2 Y 5 pac (ca ayie vi). > 02, f that “4. Koristeéi razlaganje, dobijamo = J gitiqeee [EAD (e+) T@) = [am ees = Linge? ¢241)+ arctan 4+ = fin? +241) + Jp +r 93. | saaities 4 Posie o¢igiednih transformacija za a # km, k € Z imamo: dt (x — cose) + cosa 2) = . és Te) [=m (en cosa)? + sina’ = Tine? teense +1) #onta-ertan 25SEC. 3.1, JEDNOSTAVNUI NEODREDENT INTEGRALL 407 94. f att 4 Sliéno prethodnom primera 2a a 4-1, x # 92 je: 0 = fatta-i] eae) 98. T= J sarecemscastpees -< Polazeti od jednakosti = = d(tana), dobijamo pa Lf atten) Bsinz ~Seosa| 3J ene} 2 | sins cose © 5 (ed [thao d arctang tha, kez). & 96. = J apvitears: ] so ee tom,ourfiqop g 525 a7 my ata Set “66 ain EP ear e-rty 0+ Suse + ez gp = Bat fy oes ee see cto) kee Taag ny eae pe “) SON TFs T * Spat ah . S-tHGA ematgn dope eh e sae ape O° Ty ajubs + EI T g z (G+ a)ubs t SAS spo G+ autong — se at ghar > => 7 (er z)ubsg + x a T + gan (G+ a)ubee—y @+a)ubs BOG FHT g | we— GeO Fg ee P TG + audeg mt) | eee i femamm—al 5 yap EEE. fer syute = SARE FL yy | ae | he ca 3 = &t 1P(G-+ ube = EA erent 2) ap (+ sjuben af epes ‘2 = HE of won Fay BASMetS fsemetsslers) =p - = omeurr cv ez p> oes 94 LEW yoy 2h uso sat 2 fy a aly 2) yA_a fo +5) qa 2+ (m+ 2)u eae OME EAT TA < [al 0Z > O ata[e- fc 1 2 #0sledi leet! ie U prvom integralu wzmimo 7 = t. Dobijamo (w—5)de SHS /wEer ES de =-/ at Me) =f Steet | Ye ete =~ SE + VP Fe ]) Dent 2Vise—a Drugi integral izraéunavamo neposredno (x= Ddz Me) =f rperal _ 220 + Ide oy “ "foite-m 2 = -Vivesat— fans Konaéno imamo otz+ovitere|_ Fa) = hn 3 103. | tehde. 4 lange On ey 3.2, INTEGRALJENJE RACIONALNIH FUNKOLA au Ia) = f w+. = sgnet 3.2. Integraljenje racionalnih funkeija Primenom metode neodredenih koeficijenat: integrale: 104. J aired. 108. f reread 4 Tadvaajudi eli deo imamo 8 et wth a wt ox? 44 Uzimajuéi u obzir da je 2! +52? +4 = (a? +1)(2? +4), dol sabirak = at = 7 =O vhigop 8 pepo -g=a9+06 'F=at+O owefiqop ngexy T nap n woltenfuaueg “8 — 5 = ¥ of auigeupol anid 2 ay+aIs+a+oe+a0it+v9 = 0 ‘AUL+ T+ OU+a+vel = 0 satotV = 0 searpeupat tuaysis oureliqop »r',r ‘qr zn wyeualoyaoy wre weuevegeupalzy f-=q@ 1— = @ HE =F of ep owreopou “~~ "g—"T— vs wopor x wynfntuounz E+ 2G +e) + z)g+ (+z) (e+e) + e)a+ C+ 2)t+2))q+ FH (E+MI+O+ (C++ e+ E42) (6+2)y = 1 af aprepo ey VEIOMNAS HINTVNOIOVY a NICTVUOTINI ZC Ste e+e) ite +e nee = o a ¥ Et Aele+eI+2) _ es ; « omar > fetailesenss) be 5, cee 4 @- #2142) OF een = 6 6, (I-27 ese | e+ alu S Iraj = EERE f a cil ee ae a MT red f= =9 'F=a'f=¥ fo +d0-VE= 0106 = O~ ‘VE = [owen x ogsaiun g°Z—"] wiopar nfettey, l- 20+ +2\(t-aa+(e+ayer ourefiqop oejruaut Hygrupater ex woftopons | wueNS nfaqo utafiterauaZ6}(¢ od I= a [ gt e~ ot f Bte fy + = Etta @ fo Go | aiamnoe me a aemmrarc ma foe fos ousejes af 0% affoquny supeaBequpod woojuout ruor0y Z— = bx 1 | = Utz ns oxgog b SS" oor z £ £ bt hot yt + Sue! —suvae jo = Peete + ot form! —ampef pea Bite ureigop wefan owolayeoy auapeu wynintuoung “f= qf = g {9 = 9 = V eligop as opamp a+av=y- gt fotvb=q ox ‘a+a=s- O+¥=0 gt jouw auesis 2uS9p F ona] auado3s 2451 zn wyBUafioyaoy tofteaegELpote] (+ d+ 29) + (b+ 2g + ay) =p -2g- a wlueagposs oppezspes rrexnf eu wu eftaposs o1s0q TVUDEINI INDGSCIATAT *¢ waren414 GLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL és 109. | emits 4 Saglasno opsto} te Jamia s/t A+ [ odavde je scent, imamo LS AQ +a\l +242") 4 Bell to-tz?) + (Cot D)e +a) Izjednatavanjem koefcijenata uz iste stepene dobijamo sistem 2a odredivanje nepoznatih A,B,C iD x3 0=A4BtC; : a? 0=2A+B+D+C; i z 0=2A+B+D; a 1=4, {je je reSenje A= 1; B= -1;C = 0; D = -1; Tako je 2 — Sparetan v3 tc s Jaa lees! (x #12 #0), jer je [ie lapa uo. f 5 sree ens ieee on) toje Bote a. ant / sen Sligno prethodnom primeru dobijamo sistem: at O= A+B; z 0=-A+B+C; a? 1=A+C. Odavde je A= = 4. Na taj natin je 2a x # -1 3.2. INTEGRALJENJE RACIONALNIH FUNKOIJA a5 1 1f_2-2 Ie) = popeeti-5/ ase ahh 1 eevee 1 de = Lapsed Serer ree 5 pinot Zins? -atif+ yr 1, tet1 1 de-1 40> [# af [Se B-1 weer odakde dobijamo r= A(z? +241)+(Br+C)[z-1); tj, sistem 2 0=A+B; at 1=A-B+C, o Q=A-C. ij je resenje : A= };B =-}:C =}. Sledi, adr 1 lf_-1 [35 = pea sae FileFig +24 + " arctan v3 (x~1)? 1 Qe+) = dn je Pe atpe rit pate te eed. 12. [8 4 Razlaganje lako dobijamo prema elementarnim transformacijama 1 _tt+n-(e-1) ot 1 =I 2? ies) ~ fa? =1) 2? +1)"rt ye weyore ueypre = ‘(ayant (oug sound) af oye, Sf woo + Hegemon) Es alta [t_9lttte gees = @r Te ST Tre JT » o+( SP woyore + ‘oped 2 =a =9- = 4 =v wltopar ns al ata=t gt q+o+a-¥=0 & ig+o+dtV-=0 2 lo+¥=0 o uuatais ouefiqop (+24 gla +a9)+(+e-satey)et nnsoeupel 2p I+s- ata LEEH ye Lette ary T najgiqo m owrzesy nfiogung nupexSaquypod oy + (te e)ttet = 2- (+ e=1+ e+e af orsog > aE? Py — tee 'p> lel ‘0 $ =(x)2 af ape “BES cere veers To apf paps apxepo < (#8) o+ewond | T {12a8 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL gde je e(z) definisana u prethodnom primer, a vrednost arkustangensa u desnom delu jednakosti u taékama +1 jednaka je limesu u tim tatkama. Konaéno imamo 1, wtstl 1 = 10) = pn tage taupe te > 1s. J 58. 4 Najpre transformisemo podintegralnu funke(j 1 _ (ete eGa2t)_ ste | nat BF 7 ere)” BaP H 1) PHD (ota? 41) +0? a2) +22) Fetes West sy 1 2 a1 aetsn Saas) ee FT Prva dva sabizla se lako integrisu. Nadimo razlaganje jedino poslednjeg sabirka. Imamo -241 _ _ArtB , Or+D Bets) ~ aha Vae+ 1 2 Vae+1 £4} = (Ar + B(x? — VB2-+1) + (Cx + D)(a? + V3e +1); sistem 2 0=A+G; a? -}=-V3A4B + VIC +D; 0=A- V3B+C4 VED; a 4=B+D. aija su reienja A= —C = ghyi B= D =f; Zatoie fe ete Bari 7 Watley We) as esi 1 aaa? = Vac +1 oo 3.2. INTEGRALJENJE RACIONALNIH FUNKCIJA 419 Integraleéi ovu jednakost dobijamo 1 1 1 1 t+ veer) de=Jerctons +} arctana’ + tein VE tE [wpe peametg Wa ever 1 o” US. | aoaptoet 4 Posto je watg—a4e-1 = (Mette +1) = (e-1(e?+241)(2?-24+1), to razlaganje podintegralne funkcije na proste razlomke ima oblilk en Bowee—e pe 1 e-1 | Feat] Iz jednakosti Dr+E *Boedi 1S A(ct +27 41) + (Br + O)(e— 1)(e? - © +1) + (Da + BY(e? - 1) dobijamo sistem at 0=A+B4D; 2? 0=-2B4+C04E; ija su resenja A = — 1 1 25 — Is) = Pinks —31— fino? +241) - Faetan a v3 117. Pod kojim uslovima integral f 25-t8##dr predstavija racionalna funkeiju? “4 Dati integral predstavlja racionalnu funkeiju ako su u razlaganju ax thre _ Ba— ieehiqop aeyguour eaeees [4 ete att pater wut wafuopoas | utofwestouas weneee! [ atv Pe 2s apyepo ‘xp: ures » Ae P -ozt <(1- #2) te) wow AE LEE . Tam Pe tes) TTT =p oF eng, § 278. g-=qi=gu=o- po geet ay a0=O=VK spars euaysis urofreaesoy yy tg C ‘D ‘gy 'y PyBUOlioyooy afteatpazpo we dtata=1 ‘a+ata-ver0 = ° etatot-=0 ft ‘dt+at@-=0 ft ‘ata+a-v-=0 2 ‘a+a=0 = ‘uasis oureu “fp 4st tt lat eat (42-24 e+e lata tave+ 208 zac~sv- = 1 vhigop oejuour upafez Bu wroltwapons 1 wafuesrouolay!p 98 ep{EpO = f owen > Sf grr elttce [| ae) Lt gt + ee ai+a)i-a)g__ arate ape —_ Gena f rourewtt 2 UF #8 ve pag B= a = a = Of = ag = ¥ vfuoss ne oy Te YOIOUNAE HINTVNOIDVE ALNECTVEDGINE e ‘atd-a-0=0 ft ‘qg-o8-a+Ve-=1 2 ‘M-ae-vV=0 0 ‘at+¥-=0 eo ‘g+a=0 = woqsts ourew ouadoys ast zn vyeuofioyeoy woltreavgeupatey (L+ ze tle + (1+ 98+ 2e+ g2\(T- a+ @~-9+2(08-g+ve-)+ (a2—-Vv) + sv- Se "}SOYBUpAl op I2efop uIyeW woLepiqon wu as apAeDO T+t 2 a a e(l+2)2(1 ~ 2) (o+ na + pty )(t— 26) — (a + evey(t — + a(t +2)e(1-2) ourjzeyeu ‘ysoysupel ouenys ago wroftestouare;tC, = eet = ol +2)(t- 2) + Uiteit—2) oureuuy sfiz083 fosdo ouseiSeg > SEE) F gry oyes89]u1 Feu SoyspeaBosrso wpoyeu woUoUILE 4-05 9E +93 +0 :aojsn Tuager ourefiqop ‘eurarsts oupeupal una a ft gy ayeuzodou uy wolseuM v=o gt ‘gtve-sq- . ‘qo-W=o 3t ‘ata=0 ‘woasis out euadoys ais zn eyeualiojooy atofuesepeupale, P+ (+ re ME + (L4G ~ p2)y S24 0g ,0 ourea oes af ep rnfellaersodyarg “yer ryeupel 4 1 (7 Hualtoyoos, Sania nae nec42 GLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL ates A(x? +2042) — (Ar + B)(20 +2) + (Cz+ Dla? +22 +2), Za odredivanje nepoznatih koeficjenata imamo sistem 2 0=G; go 1=-A+204D) zp 0=-2B +2042; e 0=2A-28+2D. Gija su resenja A=0; B= 1; 0 =0; D=1; teje te 1 I = apgepy theta tHe 121. fate: < Imamo fide An Ba? + 40r4H , fEx'+Pst+G2+D Je m41 " +i odakle je 1 = (BAx?+2Be+ O)(a* +1) —42%(Ax! + Ba® +C2+D) (ct + 1)(Ex? + Fx? +G2+H); go 0=R a8 0=-4D +B, 2 Q=-AtP, 2? O=3A+F; 2 0=-2B+G; + 0=2B+G; zc! 0=-3C4H; 2? 1=C+H. Resevanjem sistema dobija se A= B = D=E =F =G=0,0=h H=3.Sledi 3.2, INTEGRALJENJE RACIONALNIH PUNKCWA 423, ‘ede je ¢(r) ista keo u navedenom primeru 113. & 122. | a 4 Primenom metoda Ostrogradskog dati integral predstavimo u obliku @-ip ~ aie + [Rotate Meen wT dake se diferencitanjem i oslobadanjem razlomka dobija identiénost: 15 (2* - 1)(7Ax® + 6Bx5 +5024 + 4Dz2° + 382? +2F2+G)— 80" As" + Ba® + Cx® + Dot + Ba + Pe? + Ge + Ht H(c8 - 204 +1)(Ka’ + La? + Me +N). Injednagavanjer koeficijenata uz iste stepene obeju strana jednakost dobijamo sistem a 0=K, s® 0=-6B-6F—2M; 2 O=-A+L; x 0=-50-7G-2N a! 0=-284+M; 23 0=-4D-8H-~+K; 0=-30+N; 2 0=-3E4; a) 0=-4D-2K; x! 0=-2F +M a8 0=-TA~5E-2L; 2° 1=-G+N; fije su reSenja: A= B= D=B=P=H=K=L=M=0,0-% G =~}. N= 8. Koristeti sada resenje primera 112, konatno dobijamo™ I oF os 2 {3 f_de = +5 Tzdvojiti algebarski deo slededih integrala: yi 7 a wa Gtr1P 4et+)) 128. [ ethyeds Koristeéi rezultat primera 123, konatno imamo << Imane =, 3 tts, 3 | 241 p aA EDESGEED, (BPLEA LOST, 1)= Gas ya —aVvor1 wh weer weasel waeTSE ant (42) 9+ ES SMS edt —2hid _ ad 2a _ alt 20 = al easel feaalls 2 fesmit=2 / - en(t-2) _ sald a foarte eee [oP / = at owe 0-2) + (t-te+(-a)e+t= af yuzoy foaotot lag, og spall fggy sopesBoquy spopors 1geu ‘eurpen atereet thousurtg eam SAE, (bavi Lisette et THe =p ws '0=0 Pa if=q=y ins efuager esofolu ‘at+a-V=l @ ‘otaty-=0 = ‘oh@-a=0 2 0=0 1308 uaystg Mat roi e+ 2) + (t+ 22a +2y)- (1424 2)y =1 af apqepo 2 Bet _ + agt e+ ote mpltttet f itet ee emt ete ata atay = | dyflqo etut afuedeyzes epuo {eres y ST+ G+ E+ eet ye at owgog > =p Pesfaqut en “get Ser VIONNO KINTVNOIOVE SENGCTVUOSINI ‘ee q Ltsthst a af eyesore cop rojeuojoes “ape. Tr =@0=T=Y=H=9=4=9=0=4 = Vy vluoger ns vy ‘T+E-Q=1- gt GtT+aI-=p M+T+00=0 % t+ OE-=0 gt ‘Ht+M+O+ae=0 = 'H+ae-=0 st H+O+EG+¥O=0 gt ‘FV =0 gt A+ O+aS-VvE=0 ye =O gt ‘uraysis 1pojs afoy 21 (U+2+ +2 + tH + tO + ea)+ + +2a+ 20+ sat ry) + 29)— ~(a+a0e+ tals ryYMIFt+,) = 1- cp ysoupnyuept owefiqop apjzpo L+o+62 TT art ant @oF ad + Wet gy BF20+ 20+ gate myige momen alueseieey > mp2) f pe aq Chet tg m+ af op raeuowes ‘wuz f= waa P= 9 0=9=a 29 b= y of ep omen HOA gt =0 7 ‘o+de-ae=0 © ‘g+9+g¢-=0 ot W+Ht+O-Ve=1 2 SEtV-=0 gt ‘a+o+ae=0 ‘g=9 i ‘eurgeupal euraysis 2 (H+ + ti + TANI + et ze (G+29+ a+ .2y)(zg + ,ty) (o+eac+ aye + 2+ ,2) = I+2 S0U!3UOPI oWeLIgop apyepo TWYDSINT TAIstermircraca ca vere426 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 4 Na osnovu elementarnih transformacija imamo ada 1 (et4I)-G@t=1 ei) ata?) v veel ar—1 1, +1) jortana™ +> arctan ain tet so. 128. | aatsant ¢) Smenom 2 = at-3 al f_t-3 lama riety” “4s ets Hit+2) odakle sled b-3= ltt Uzimajuéi redom # = 0,~1,—2, dok 3 8 Asp Bah C=-5 w-3 8 aeratty 8 Binal + inlet +1)~ Zinta +2)40 (©# 0). » inti] Ziner +e 3.2. INTEGRALJENJE RACIONALNIH FUNKCIJA aT 4 Smenom 2° = ¢, dobijamo le@Sm- Be uF Polazedi od jednakosti 1= (Sag ((t+v5) - (-¥)) 2 Foe Px 1 12 1 © [eisap-am/ i? P= 0* Gv)* 7 11 tv) 6 am (oyna a" am) * _1f_# 2-0 9 = ~(statah a via +C (cx + V0). > 431. f Eater. <4 Imamo 1) (2 ai flt4)=1 Bai aj asi = 5] Q-p ia) ae Fer—men sinse, gde je -co < 2 < +00 za parne prirodne brojeve i x # —1 za neparne brojeve. Zan =0, imamo da jez #0. > 132. | peeapedr. <4 Smenom 2" = ¢, a zatim parcijalnim integraljenjem imamo dz") gant Pat eri 1 1)\_ it a Qn 21) In an fen nae L/a = -E (wey-seunt) ro=-3e( ~arctans") +6. + I(x) " 1 |oo api | “oe = @r oueu wraud wouporpord outs > epi J “est 36 +0 +e x yo tia Hgueete/ ot Boy oureu efioemiojsuery yrupalsigo asoq > epee Foy me A pte ‘ot aust +L ‘prvg “tony auresfonpod wtouny wuanyutid @ of op8 pt Bo tg 4+ WE = (9-)q oureut fexquny aun O>2 %D } +f = <2 {tio of? [ent gte fle (F ofr y er YOIONNAG HINTVNOIOVE SENALTVUDAINT “ee apie get 4°(Q=1 +09 - go autyeupat tar0y 0 af apt T+29~ 65 warren or Cae (S24-%8)/ = Gist aie" hf p(t — 52) 1 plc tie f TOP BHT = @ custgop = 2 wowsug » LB er oor <42) 0+ 1+ alot i oot (4 germ | sd . cer Sac)_thes a) [i - (ere (ete? - trea) /t - (os (02 — tar =) [2 = (oerea ttt eal to aP [ie Ea [ ot ” zs ome j= ws roonamt woifoug wafuazoupy » ee TWH SLT ATT ratnertenrern ese an430 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL <4 Na osnovu jednakosti at? +h to= z (202 +5)? + (4ac 0°) ismene 2az += t, imamo 5 SE | wrar gde je A= 4ac —¥*, Parcijalim integraljenjem dobijamo (aye? con em (Ptacs t= oa at a T~ Atm) | Tre aye (da) (4a) aoa) f at ae ay @ ay 4a) ReSavanjem poslednje jednakosti po Jn dobijamo ___(4ayrte B= aye ay 3.2. INTEGRALJENJE RACIONALNIH FUNKCIJA 431 ‘Zamenjujuéi sada ¢ svojom vrednoséu konatno je Dax +b 2n-320 Tolerate ate U datom primeru je a =b == 1; n= 3; A= 4. Na taj nadin je 2e+1 ds ry wer | so eel, desl u ~ Ga@teariy * ieee Peat _ teed 2a+1 241 a eee ee apa 241. U integral as lamar (eA-as#-) uvesti menu t = £4$ (m,n €), 2e-3 4 Alo jet = 24f , to je dt = i onda je 1 l= Gaye = U predlozenom primeru je a= 2, b= 3, m= 2; n= 3; t= £59. Na taj natin je 1 1e)= 5g 142, Teragunati integralwpe S00 — 3% (1 py we — p br Tbe 2809 — aay 1500 + pllteerne 7 iy, ouneliqop “x — a pey sauny eu woysepag ser FQIOUINOG HINT¥NOIOVY SNGPIVEORING ee {aps RIBPO ey wean = tens epey T— ug, we : eae 7 =i Teco 0 = ES weet A 800 suas wu SeEUONUT > fo1q weanzod 099 u af oye EN “eFT (=) ru £2 wal epeg oueligop ‘0 euruadays od (z)4y "= auuowoud w euadoys woujod (z)}4y af oye fod inngeaey > IVUSSINI INIGMUCAOAM -¢ warn434 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 3.3. Integraljenje iracionalnih funkcija Svodenjem podintegralne funkcije na racionalnu, resiti sledeée integrale: yas. | 8 as (2 # - << Smenom2+2=#%, imamo _p aWFE gf Bo - | See fa Bie =2t = 3f(¢ Hiner) Beals se 6 = oy +(e tegral primeniéemo metod neodredenih koeficijenata: ae? — 6 A Te Fi- identi¢nost Be? — 6t = Alt? + t+ 2) +(BE+C) P 3=AtB, t -6=A-B+C, 0=2A-C; 3p Bo 8 Annqi Bm Gea 5 Sada je (2) = Konatno je 34323 3432 Bink qe gine 145. I ySes > 9. cs 33. INTEGRALJENJE IRACIONALNIH FUNKCUA 435 4 Primetimo da je =| geal Ft 0<2 =Peregrer J “OST z ’ 4 o+ (weet +fas)n$ pee pee = & a r+a bea) us (eterip+ bee) ud +2 bie) m8 sy cee e 18h VEIONNOd HINTVNOIOVU! SENACTVHOTINI '6°6 IN fp tt fam (of) eth eT statin [BEER ae ia ET [- [-G] = on ouxeqop ‘fissures porous gnftuoning > Son 44-7 po eyuny eueusoes ()e a f= 2(s0-9 0-9 2)x/ alta) 5 @= 2) i a a (3) y@-2)-ny = spl (22a y= sh wpa SoS) = tel epey a= 3 of wp > 234 uy =b4dot of ‘oruny pe uNR wafog yoo Ube v vou waleUEIe af a ee ‘2 (29-2): 30-2) )y [ resfevo of ep nezejoc “ppt < (<2) otesept-fe er tap +2/) ia = HEH Fay TVUDELNI INIGTYGOAN YAVID are438, GLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL Diferenciranjern date jednakesti i svodenjem na zajednitki imenilac, dobijamo 25 = (2Az+B)(1+2n—2°) + (Ax? + Be +C\1—2)+, 2 12-34; at 0=54~2B; 2 D=2A+3B-C; 29 0=B4C+% ee [FR F tara hc. > 152. [2 Va? = ade, < Imamo tat — 28 Tia dz = (Ao! + Bot + Cx + Dat + Bet FP a +d | a Ha) = [= (Gage = de codakle sledi eat — a8 = (Art +4Br5 +3Cx? + 2D2+ B)(a? - 2") ~2(Aa’ + Bat + Cx) + Da? + Bat F)+A B® o-1=-6A; 2? 0= 30a? 24; x5 0=-5B; z 0=2De—F; st a= SalA—40; 2° 0= Ea? +; 23 0=4Ba?— 3D; Iz ovog sistema sledi 1 2 ee aro Ax Bath Omi Da0; Baa P= d= ag Dakle, en ae ao a) = (2 - SE 22) Vera +S anesin = $C (le| < lal). > Tz) (5 a a) ++ Fj amesin gy + © (al Sl). 33, INTEGRALJENJE IRACIONALNIH PUNKCIJA 439 ts 188. I eager <_ Uzimajuéi sment 2 +1 =f, dobijemo 5. ne 1a)= [aay Bite | Vit Imamo - ah eu P+ Ble? +Onl+ DVi-B+a | AL Diferenciranjem leve i desne strane po |¢] i svodenjem na zajedniéki imenilac imamo lel! = (Bale? + 2B|q] +0) - el Ale? + Biel? +Cle|+D) +a, if -1=-44; 0=28-D; o=-3B; 0=C+% 0=3A-2; i 3 3 Ant pao, c= pao, r=-3 Konatno je 1 3 Ta L 10)= (hp aera) 1a ay te (@@<-2,2>0).> 154. Pod kojim uslovom integral at thete [3 thttay, Var plese predstavlja algebarsku funkeiju? 4. Navedeni integral ée predstavljati algebarsku funkeiju, ako je u ra- alaganju | nt = (Ar + B) Vor? + ba ++ fat rie re (Att Beat te tot Joeficjent 4 jednak 0. Neka je A= O.Tada je dz Vart + rte ays? thee = Alaa" +br +) +(Aa + Bllox+ 3),ee _ =r =) sou = Home =e owen, & J ‘8st Es es Arta) (r= 2+ wh BATH ay Laat we autord nagys eu waluegesA, 1-3 -24 [leon qesSoqur eu poss Za @r rououis 28 soy g-aAt+e) belt 7, {esToqut oureliqop "2 = F4-2 wouomg “Ieehaetes+es) ca :ajexoqut opapoys eungera SIIGO pIUOURY RU MONI HLyeIpeAT WePOAg 40+ EL nies (G4 ep +2) = wit ‘pais Sef Ehaahet es 7 were = a ueyaie = 1 ata af spay, 7 = HEEL mats ompstioy SAE rer sonuyafuogojeu wz 4 ctaA+e “2 UP VOIONNAS HINTVNOIOVUL SENALTWUOTINI C'S ot eee Oe ate caer » apg J “9st pear ele = cero w = ora = “he aepsnpln = we [~anee EE J = (oy L# ey) >|t~ a] we af epey, 1 pa alg(t— eens“ p, ue Sei ala- a | . (2) Pas 2 fat oe se eas _ = ane =) — = @ afuesejzer ourefiqop < oben 20) = fof oe ‘oxmoyze: aysord wu {22 oftoquny oujouowes ofuedejzer =pE2 I ex (04) (gig +2t0)0p = toy98 + 10,08 ‘on nzes ou wuei Souslaopm gy quetzodo wofbeug Rtv =? vga "s ‘yes to yo TWHOALINI INIGIUCOAN '¢ VAVID ARR482 GLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL Prvi od ovih integrala iaratunavamo neposredno: sgralu uvedimo smenu ¢ ~ 1 = 2. Tada si 1) y| GEES =| Ve" \e- varie imo smenu Ey = # onda je Za nalatenje deugog integ __v2 vr) wala — arian Vit= —S arctan Konaéno sl ao wointZ - Jn v6+ Vite vi Ve— asta at v2 fs (e@-1) —W arctan c. 3 aed a 159. K zt dz (@aativeteetl 4 Primenom predlozene smene, dobijamo _ oth + I (2) = +6) +40)? Brojeve a i f odredujemo tako da koeficjenti uz ¢ budu jednali 0. Sledi, 208 -a-—G+2=0; WB+a+s+2=0. jenu + = S28 nag sledeti integral: 33. INTEGRALJENJE IRACIONALNIH FUNKCUA 443, ReSavanjem sistema dobijame a = 1; 6 = —1. Sada imamo =2it se 42 fa eT) elimaninee (ee -2 Ai) = du =a . I+ bul _ 1 |avB-+ ya EBY 2/2 V3u|~ 2V8 " |2V8— (EFS) dt de ~2 [ ——t __. = + [was VES 2/ ata = =A arctan 2) vt Veeatl vrednost polaznog integrala: +a)V84 JT FETD| Vpn VHZ) iG yp ers Fan" isa 160. Rie 18) = Jerse tse <_ Kao i u prothodnom primeru smenom 2 = S28, gde ai f biramo(+ e(t— +it,t- Great a430" @ VO T+etgH omreunt ‘oxto[zex oysord wu afioyuny aujesBosmpod woluedeyzey ta f BSE for 1paqs ap{ePO EI MII\ 1-2 (I< h<7+1 0) aH BHIATS = s4ag- +0) G+) a+ =tte = = frag Oe pe me 1-=9 %= vol ep omzejeu sn 30} 2] png 7 2n TVUORLINI INTGTUAOAN ‘Ff vAwoo446 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL odakle sledi identienost: “P+ %+1SAie— EI) + B+ + (Cr+ DMP 8) i sistem koji se dobija igjednatavanjem koeficjenata uz iste stepene: 8 0=A4B4C, P -1=-A-C+D; t 2=AsB-D: # 1=-A. Set reves [+ [yaa f gy =n S3]-ancunes ede je tr = 1+ YT 2 =F.» _€ Sobzirom da je e43e42=(2+1)(e+2) motemo uzeti tretu Ojlerovu smenu VP tae 4+2=t(2+1) tmamo 2tdt eae de=~ = ETD, 28 1. [ee [wae Razlaganje podintegralne funkeije ima oblik == at @=Fe- Herp A B.C Gea * weap tit a za odredivanje koeficijenata A, B, C, D iE imamo id 22-4 = A(t—2)(t-1)+ Blt 2)? = 1) + C(? ~ 3+ 2)? + 2+ 1) +D(t—2)(e +30 + 3¢-+1) + E(t —-1)(8 +307 +3t+). 3.3. INTEGRALJENJE IRACIONALNIH FUNKCIJA 447 Usimajuéi redom t = 1,152, nalasimo A=}; D = $i B= -HB. njed- nagavanjem zatim koeficijenata uz t* i 8 dobijamo sistem 0 = CH+D+E; 0 = B-C+D+2E codakie sledi Bg ae aint tS ine a 1=-a = It ue} Inft—1-seln|t-2I4+C. > Primenjujuéi razliite metode, nati sledete integrale: 164. f iem (lel < U. <_ Smenom dobijamo Za nalazenje poslednjeg integrala uvodimo smenu {/3t = u. Tada dobijamo integral aot Bel izragunat metodom razlaganja podintegralne funkcije (primer 145) du dw ¥ wi” 1 ,wtey3tt pee eC) * ay a aveei quest Paci ve—tVi2+1“ap (p29 q+ 20A ‘af vyeaBowr ofuozopeu 08 ep receqoq “Eo ‘ o+ arti aera @r ap (G4) aus | Pe of zw ouwy > ap EEC f gor Tet aA 1 off 2)/\ o+ [Estee +t-afnaum = el (G2) pause Etttah [-!Ss Le en ” ap (E+ aus | = 404+| J urate = Of zee oueuy p EEE fot oh Et et A(T + o2) we 2 = ap T ord af epeg orp HINTVNOIOVU! SENACTVUOGIN €8 oy lF+2| (+2) eos Re ae (+2) paws ns (E=1) = (uyeaBojutpod ow (eteryorers) | aC: i _ * ONESTAT Fay NET ETEH IA = OP oupeuoy ‘x nafhuswosd eu wafiepes,, + itl — ploy f+ Beda, “sped =O t= Bay pays afoy 21 GO+ (Fina + (t+ RW E+ 2B asougnuopt ourem 9 1 gy areca afuazjeu vz th z B_ _)\e., @ : )§ * af epe etrrypsiees eteryp+tieny ater > sctynsst ESSE J = (2) 7 “cor TVUSAINI INSGAMCOIAT “0 ween450 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL koji se jednom od Ojlerovih smena svodi na integral racionalne funk > Integral gde m, n, p € Q, svodi se na integral racionalne funkejje samo w sledete tri sludaja: 11, Neka je p ceo broj. Tada se uvodi smena x = 1%, gde je M najmanji zajednitki sadréalac za imenioce raalomaka min. 2. Neka je ceo broj. Smena je a+ba" = 1%, gde je N imenilec raalomka p. 3. Neka je 2! 4p ceo broj. Us imenilac raziomka p. ‘Ako je n = 1, onda su navedeni slutajevi ekvivalentni sledetim: 1) p je ‘eo; 2) m je ce0; 3) m +p je ceo. Nadi sledeée integrale: 170. [ yz +ehae, 44. Alo jez > 0, odnosno x < ~1, imame 10) = [ ve dam [2401+ hae Ovde je n = -1, m= 2 B42 je oo, Smenom se smena ar" += 1", gde je N ete? dobijamo nee I(a)= -[@e RT 2a Be de je 3.3. INTBGRALJENJE IRACIONALNIH FUNKCIJA 451 t 2 — a?) +aPdt © Baap [ae ” = Da +21}, odavde je e-pt 8 WaT) Tay Waa ‘Uzastopnom primenom formule (za a = 1), dobijamo to boa 1 = 2%-2(- 5p) oh 5 ( wee 34) aeons 3 eat if -t 33 ~ 35 Gwe =i in) - —t t 1/_-t ~ 3@-a5 * peri ta (ata =p M1. fiends. <_ U ovom primeru je p = —2, dakle ceo broj. Primenom prve smene zat, sled T(z) [woee-6f Se = 6 f (2843-2043 = of (¢ ~ 283 Goa at 6 a = $848 +1ee-18 [6 f A sis is [4 of 7 sop) = ate + jacctane Tre) > a+ arie zw Fy 2,809 | ¥ ap (1- roy | ee ( T ) ze 4-19 + [e509] mj — (1-2) on [ =29 ox = (ere mee 1 = (rm ‘ jesoo)uj-—@___¥ = Ot loli og Eye & Po are Tt OF es = ap (t= 200) [B= ape yf = (er ay +E ¢xwzal oupoiing » “ape teh f “az « Ot ayue trey ty & 4 fous gg + OE 5 ue S00 gs Fhepee — seme = (yr Axe ec ‘ouwuy & Sem Fg < (ert2) 9+ EE Lon 28 [Bonar 2222 / aie f aus z us pz ,s00 | ~ 00° ~ (zyeoyp | ~~ “ap sg s ~ zm = = 7,800 row [Ee = < 239 aye [Eon|ud-S ae / +355) = (2 es) VETOUNOd HDISCULANONODRIL UINGCTVUSSINT “Fe ‘efiqop as wafuolyessaauy cu ap3is f vt royeaBoquy WEN, “epar woftweneztus ovy ‘ez217] wureffoemrosstE33 a8 nfeagungeszr ‘oforq too u ‘wi ns op ‘apr sor mis f wEqo Exar] vfoxuny ypjsfisyeurouo8 14 ofuoljeaSoquy pg UPS BEA > 2> 0) geehgg = 1 al op8 Scere ne mee ee —ueyoae & Etim y b(t le yaa te oxen onget0y 0 Pore 4 Ryd. he ~% tT tt) To OTT niowd eurasd af o1s0g fale. (Ltt) [Elle [eo Bf SPE (Fen ff feet . at wpug'y = 1,0 af wuawig foiq 000 T= d+ gig 1 ad tag = uf = wal opag & apg — arg f “Bat a : gis tied ge- glam 9 [c- f-or une i= +1 wos of au fo1q 000 prep ‘E = = at ata? ‘treme ete gh ik =r our ougeLOY 07454, GLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL 178. f cot zde. -< Triamo cote 1 Tle) = foote(, 7 -i)te=- 2 ~ foot ( fe cotta cot’ 3 3 i Tatras e+ (cx kr). & 4 Imam 1+ tan? a) 2 [aa | waren | Fare (kr | — ¢ Smenom ® = sing, 2 # 7 imamo i= odavde s * ater or Eames 3 - fis 1, (se? v3 atl = YB aretan HHP aMaqesi 2 Vi C4? V8 tan Bois P+t+l), v3 vit ats) arctan 7 ato. = [ sat saleons) = ~eosz-sah 2 (m= [sat -costade in 1)Iny ple = 1WIn-2~ ( di in 2 (n= Dhy-a ~ cose sin" in = 3,4, 34. INTEGRALJENJE TRIGONOMETRUSKIH FUNKCIJA 455, b)* = fama). _sinz__ oy sin? x = [Sop - Sa, -0+0 / Re = = (n+ 1)Kaeat (n+ 1K odakle je sin at Kast = Gp tyeostta + eerie (MEN) (BAG the, kEZ). & Koristeéi form I. sina-sinB = IL, cosa: 086 = IIL. sina- cos = H(sinfa na€i integral — 8) +sin(a + 8)); 182. fsinzsing sin fdr. 4 Inamo 2.21 12) =f sinzsin§ sin Fds = 5 1 2, Se wf (cond sank an 3g 3 SF = feosd- Feo - Fos + So +0. > 183. sin? 2xcos? 2nd -¢ Prema formuli HI. imamo ) 8 2x cos? 2nd = 2 f (gsin2x— sin6z2) (1 + cos 6x)da [erect te =2 22 ~ sin 62) (1 + cos 62)d: = 8 (sonar honeres 82 ~sinbs ~ $sin 322 3 = —Fhewsde + & cose ~ 53; cost + cos + rhs cos br +C. > 8) =sin((2+0)- (e+ V. cos(a — 8) = cos((z+a) ~ (= +),“paeee J est = reo rus Hysoyeupal po wezelog m et sp amazus | =I “BT aru Ly out g) = 0 E = =I 9 y y +ug) 29+ [3] 2 won ‘opie * [2] = w of ep ‘sanstoud 1tu> >u lu(g-tug) > ata > aug rar nsoyeupatou 2] “witeysuoy vuljonsiozd 99 = 9 of ap3 y other ‘outzejeu apjepo vig + LB oy LE (oF 4 +uug) = (9-2 + uug)r paps affoury au 194 — nop. OF Fog PPT v0 i camaw ih EEL f Care cael jad ysoupyjeidou 2 ounefiqop “g 3 u ‘a(t + ug) > = > a(t ~ ug) * ial fue; wouswg > tebe zens fy yer * eons BEN 7 = 2ue} wuoUs vINZn as epuO ssh VIIONNAS HDISCULANONOOPLL SCNGCTVUOSLNT PE ‘(e800 ‘ce up)y = (500 ~‘eus —)yy “P= 2s “G7 = 2500 musuts oan gon vpue (eseo'e: Jy = (509 ~‘rurs}ay ‘tensa [ eIHGo (242)909| rope tp ap Ot zs00as09 f 0+ |S ooops = em | = (2+ z}s002509 °(- armani tmeas) [=eetmem f= 6, 10 (0-4-2) 19 # 2500 '9 fous ex ‘owwey » “zp(0-+ s)u cues | “ost af 500 ky fom pus — ru Teac | Se ES | acer <4 Be ‘Dus # 2u8'9 v500 wa (shy plat #)09(0 +2) "(q+2)- +3) iS TVEDGLNI INTGTAMOAN 't VAVTD 9SP458 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 4 Uzmimo smenu t = tan2z; 3 -F 1(E+ te) 190. Dokazati da je [ SES = art Binlosine booeal +6, ‘asin + boos gde su A,B,C konstante; x # km — arctan 2 4 Stavimo aysine +b, cos2 = Alasing + bcos) + Blacosz—bsinz), (1) 3.4. INTEGRALJENJE TRIGONOMETRIJSKIH FUNKCISA, 459 odakle sledi = Aa— Bbjby = Ab+ Ba; Posto je a? +? #0, to iz datog sistema jednatina proiailaai a= bay eae Na kraju zamenjivanjem (1) u dati integral imamo dokaz tvrdenja, gde je C integraciona konstanta, Naéi integrale: 191. T= f Me see de. << Neposrednim korigéenjem prethodnog primera imamo ay sing +b, cos B ta) = [% n= — o tases basey asin + bcos 4 | sapere sama y bene . dB ~ ve = sine +9) ~ gana ae , ade je & a D sing = | cosy = 5 2 # kr — arctan”. °° Tage 8" Taree te cue 193. Dokazati, da je arsine +b; cos +e) qusine + broose + e1 de = A+ Binjesine +boss|+c f asin +bcosz +c B,C konstantni koeficijent aysinz +b cosx-+e; = Alasine +Deosx+¢)+Blacosz—bsin2)+C (1)wee EAC — 8X) Baty eda) fat th _ tap + GaTg "AP J + tygig fae ix f _ sate smocuni ute Taspigs wesoopton | ~~ plore q+ Sus 7) i) @r oureuty <(aurgnp efou ot sizeq nap n woyselaid {2500‘rtus} = x Loryen) T= Ex 4 Uy ssoyeupot woystoy { zurs‘rs00 eu nsoupo n (T) ewaysIs waftexesoy an Bae A ro) (euistyq — 2900): Bath Seuss yg ~ 2000) IL =u af ap ZAxty + Zaty 90 wo -voun et # ,s0994-2¢00 euIsqg-+< gts” ounio] auLeIpEAy Hal uepOAS Neo T (t=) = ty 1 xs00q+ rus ('y—) =n \* ey ENO urgeupef tuosoy By "ty ‘ustioyooy Yuapospoou gy” ns aps x eb inty ss / 2 yso09 + rs00 TUISgg + ©, ee At gat = Teens SSO TUE FT NED men [a+ Gap [y= Sears) af 0 0 4+ 2(—») af oye wp nemmIOG “96T 4 ‘vfuapiar zeyop owwmny yeaBoqur yep n (1) wofuearfuourez nfeny ON ae ate ate 7 wes (5 Tame - pot gin 7 “Tag—e— op v refuogar ns efi ‘o4gy = ‘aq—yo = We igtgu- = w HsIs vfiqop wsooeuis | x ,s00'x ,u1s an wyeuafioyeoy woftexegeupefer as 2148p0 lor VIIODINAS HDISCMLEMWONODIEL SLNICTVUDALNI Fe (1) {{y2s00-+2 ,uts)-9 + (cursg ~ zs00y)(as00q + auIs0) = (2) raygo n afioyuny aupesBaytnpod (2) oeptforg ounaersparg > “Zuvyore — uy # x ‘yualioyooy runmersucy ‘gy us op8 _ cusy 4 mar eusy f_ so g + sus + fo = eS rs009 + 2uIsv p00 1 + E809 TUS ag +H STO af vp ‘yeayoq “g6t (ey Tt = (wt ae) e+ aug £T *% | y & uejore = r ug 4 o+ [5] +opkeye = af oupeuoy, 99 = 29 ‘9-+4u = ¥p oureiqop (9+ 4-4 wug)y = (Q— u-+ xug)7 enojsn zy tcp = 94 —*_ueare = 94 Ot Pas T+ig Be (Ew) ets / en P ED oueliqop “g 3 u'u(t + ug) >2 > u(t —ug) + Fury = 7 nuows gnfemn f= 9 P= gE = y of wt £28003 ~ rus =p §_lpt-2s0g—2us|up 8428 = fi [e+ es00g- zu] uo + go =I oureun nisuitid woupoysard wuioug & “ireagesule ‘ap§seogesus | WEN “POT 4 “efuapsay zeqop owrefiqop [wsforuy n (1) Hsoxeupat tousurez ett at at? _, tv _, iq — qo 1 “Gig?g ot = ‘Ov =0 tligop as euigeupal euaysis Soyep zy O+ey =) og tay = 19 9g — vy = to efigop as apjepo TVYDGINI INAGHUGOIN ‘¢ vavTA a462 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL Usimajuéi u obzir da je gy = — 1) sled =a n= ee 3) are ® Zamenjivanjem (8) u (2) dobijamo trazenu jednakest, Pri tom je __bybke + bbb $a A=—iaypey Po base” Naéi integvale: 19t. J sghteieats’™ 4 Tinamno Qsing — cost (cos) d(sinx) - n= -2 a) Sein™ a + 40s? Senta rseara [scare i apeeetees eee ass = —erctan 8 + tin +6. Speen Gta Tene 6 198. f aariansenntsarts ‘a. Presse prethodne teaver imamo mS (sinz + cosz)dx 2-2 du 1 fd 10) = | sutpotenzenetseme” 5) Yi’) “drs 3 L v6 + 2sinz + cosa] = arctan(sin 2 — 2cosz) + —=la|=———_——_ C. garctansins —2eos2) + 757" 76 asin —cosz| 109. r= f gegen. “4 Predstavijajuti imenilac u obliku sin? + cos? + dsina-cosz | pri- renom teoreme iz zadatka 196 dobijenno 1 |va+ vesine — aye | V8 + valsin a — cosa) | (sina + cosa) +1 Va{sin a + cos) — 1 (sindz #-}). > 200. Dokazati formulu a Asinz + Boose +0 ar [asinz + beosay ~ (asinz + bcos)" (sine + bcosay gde su A,B,C konstntni koeficijenti. 4, INTEGRALJENJB TRIGONOMETRISKIH FUNKCUA 463 < Parcijalnim integraljenjem sledi a) = [ Hpacos + bsins) In() = ie = _wacose + being: (aces — bsina)Pde Ganeticaen O40 [ Gnepnasapet = _zacosetbsing (aces — bsin)? + (bcosz+ asina)? Taine tbcosayent (2) Tasinz + bcos)" odakle je oe b-ie+P 2) = - Ina + (asinz + bcos) Sto je i trebalo dokazati. ‘4 Koristoti prethodno dolazanu formulu, nalazimo za kmarctan 2 1 de 2sin - ha) = = f sin 2 — cost s(2) al Sn + Deoss * (nz + 200s) wat =o (= Intan 202. Ako je fn (2) = J qesgrays dokazati da je zt £4} arctan2)| + Asine ae wee +? (pees ¢/ pee (e+ beos zy iT. (a+ bossy 0 | ease i 10) i odrediti koeficijente A, B iC, ako je n prirodan bro} In(z)= i od graljenjem dobijamo at beos Tar bcosay—* wes _ dsinz = aha 6 | epee bsing sin? a er beosayt 7) | Ee beway BF) + 2a(a + beosz) — (a + bcos)”,Boh _ z ueyae * Far sof ouzeqeu ygy woud woluaser vs Yfioqeue og (er H oP at uper -Z 3 Ux(I-+ug) > 2> u(1—ug) P= a 4 Ot So au wrone + (guste, +ase+eus) ae = =ruey] gg zugr ga _ 49 Ye wii? —suesng = ° Faw) T T= cuey Tw u | zany apa pus | ‘owuvun ‘gp wsou rue pe gu fuosar eur, ae ‘ourefiqop pay tuys qi Zeyayt S>e>ay y= sun woustg soy VEIONINAA HDISERILANONODIL SCNICTVUDSLNE °9°E 40+ ghl Pog Hg, EUSHIA TEA T Bro tofh T y+ £2 e outligop ‘wopat n menmnzaz ego ipnnpotag [--or af on Dn “a Prema fornmili iz primera 202, je @ = 1, b=, n = 2, dobijamo (primer 206) —_ ae 1a) = | WFeccsaP 1 jd) + lal SSSR + | ees) - 2 san Vein + cpp mci a 2 ¢ (nt te; Mn+ 02) = Ie). & ons, fae see HE copadz 5 < tere ps a= Mz) = [Sabe--Z [ee- 2 ec mes cosa 2 noosa 209. Tavesti forrmulu snizenja za integral |B oom ‘agmotrimo integral 4 Oznatimo t= sin 25% (sin 344) dace — sin? ® auatin? 552 — sin? 2 In= Ina if el oe sinedz Posto je dt = reg 10 1e sin? 3.5. INTEGRALJENJB NEKIH TRANSCENDENTNIH FUNKCIJA 467 noha=- fer Prineat =2 [ Using — (sina +sinz))dt =2sina if eat —2 fe %sina +sinz)dt, odatle je In Ina = -2h-a to, =p [pilin + sina) sina ~ 2sin? 8 af - 2 [ erstalatsnasine= 1s onto cosa — cose _ 2 f pastes ose) cosa = 605 a = Deana f "eda = Diyas cosa, Konaéno je In = SRO 1 + Bly recone (n> 2). & 3.5 Integraljenje nekih transcendentnih funkcija 210. Dokaz i, da ako je P(z) polinom stepena n, onda je [Pere eae I) = [Pr Wjenjem. Imamo = £ ferpiajasz z (ehq)s00 2 + (apg) 4% = 40+ (ea) + (ea) UB ER ¥ z a+zs0b+ausS4 Qs F Hague a awtscs00 + 1h f= ams [c= sp2p go f= (2 cuewr pig = appa eda ah wowoug > pup ,$09 J “91S aprsoa = ap ‘,%,9 =n yeiepod wz ntemun mattalpextantr umpeto mnnsopt | exeseu NBOU os woud wap elupaysog “euotiodeN, tO + (2800 ews + 2usag —(vs00+ru1s),2) Lo = = = o+ (#2 Zt) ote : E ( 1 dee) 1) ae e a = = (erty 27(ou2 tone) ef E=semee[ = ouput 91g nyyupe2 euuoad 4 = 1909 tpnfeuiz mpesco 2,2 f “STZ « ‘04+ (e800 + (e500 —susjx) = 2+ (WBS!) of (i), 2(sn2-oene)#[ Zaaeupae [= (211 our 1g neyepee warard £ 3 =u apes 92 | “PTE pnfeunzy > z + 9+ eet ge Z- 4 -O+(94 29+ ant gt) D+(9-19- ge- gd 4 v moe | B= (er oy2 f 2s wae if owewt 7 = yr woweng > 69% VPIODINAG HINLNICNIOSNVUL HDIEN SINICTVUOALNE “Fe p90) SI a S = ae ' |e a r 0 6 £ £ - o(#-£+£-5) 9 = ame outzejen ‘org wound po peavjog > Papeet f “CTE sapes8aqt EN << “yeyneet tuozesy otwel gop wsolep quureuSews ¢ ypuqeer wiaftefeapeer + epmituos sxo%e(f9 po (parejog poe eee oe @r } Pott | oefigop *T=/\ = of ap8 or ws cuuouee nuafe m oFy xe 9pee upoKyaLd we Bf + (+ a 7 aera oe » , ott gg ee) at ( - 5 ta) =e" = aprous (2) [ af epuo ‘u vuadars wouyjod (x)g af oye up yezeyog “Tre “njruzioy nuazen oweligop (0 Creyye Af BP azzgo n onfewrzn (w= y yusa; foro n crazet afnpUl axpHeUa}eUe epoyow wououEy TVUOAINI INTERCOM -P wAWTA470 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 217. Dokaz srazmerni, to , da ako je R racionalna funkei egtal [re ede ¢ Napomenimo da su brojevi ay,02,..,2 stazmerni, ako ih mozemo as. [ -4_ U skladu sa dokazom prethodne teoreme uzmimo e* = u, Tada je +u)4O =I te) +0. > <4 Stavimo ef = u. Tada je uy 14) = = faeces *] areata Badu Cut+D = «i evube)s duende Salted) +c ade je A= 6, B=C =D =~3. Konatno je [ecto (0A) ~Barctanel +0. > 35. INTEGRALJENJE NEKIH TRANSCENDENTNIH FUNKCIIA TL 4 Stavimo t = e*. Tada je Nite: Vat | a = (VF) wed ala nom & =, imamo = f/— et fre, pyiea a) lawiey-i! pret 5 [Sta Nadimo jedan od integral: hl = ena a wt wu, « 7 = 7 wise VEE 1, VEE aay ~t wre roe ies -- +d VEte—t ea Vrresi *¢ Drugi integral se dobija iz prvog eamenom usa —u. & 222, Dokazati da se integral ie Rlz)e"*de, ima samo realne mule, izrazava preko elementarne funkeie i transcendentne f [facnerve gee je ties f , Racionalna funkeija ima oblil Riz) =4G] FO+( AA O+ a (Esa “) (+2)rom-nf-o(Zek+4) = al — 2fG. + 2p z2(G1 + 2+ 23 [== a [ = @r = *6) 4op wafer ed t ejep Zoje0 wafuvfeapey pe apis | -oze Mr sBoquy 1 aquIo[e Boy J csee 0 + 0#20+(2-1) 0 (olny + 2% ~ (alm - 2 wo(Gofo) foe Eo] oufiqop ‘wolueteateauy unuelioreg & " @r foquny euxsquowys (waToqK] Yep af epuo ad it +B Ein af oye ep ‘Ipais apaepo (oy (22) + 995 — at Zz z) 2 (Gene kekan) Jaf tetas pe anfioquny nureatoutgps vfjaesspaud ‘oqmysuoy, ns HD 19°00 § $2) VIOMINAd HINENGGNSOSNVUL HOIIN GENAPTVUORENT “sg ~90P “forsod oye (2) o9p 090 gnfefeampay woud ( af ape [Psfoqu wonoisn uufox pog “Eee 4 “pezejod ojeqan | af 01s ey apy {C+ y= anane f ‘area (Sen, _ a (= (= *)(-3) _ = eT ( - yea3oqu jex8oquy unupeljored eligop a vuadays } af ap ‘eynd 7) wa ey i ny C+ epee [ = =p,,9(2)y | x2) oweligop ‘(egy wofloexZoyur ‘nfery eN -wuoloyooy wapaspoou fy Hx euazoy qsoqnysogta ‘tus af ap3 (2-2) 5+ ap NK + Cle = (har owl NE (2) py ns ap? ‘TVYOSLINI INTGSICANAA “0 eau474 GLAVA 3. NEODREDENIINTEGRAL | _ 35. INTEGRALJENJE NEKIH TRANSCENDENTNI! FUNKOVA 475 Nati integrale koji sadr2o funkeije in (2), f(In2), arctan f(2), rosin (2), 44 Parcel integraljenjem oe dobija: arceos f(x), ade je ebarska funkeija: 227, finadz (ne “4. Parcijalnim integraljenjem, dobijamo 12) = [in(/T=Be VIR ae = sive 99) -} | pete (Gee) * = aln(Vi=a+ vita) fF EACLE) 3 (ee WATEA VFR) te p= nfelot!a— (n= 1)fg-2) = tina — nein” ts + n(n Wnt Vee Pe= (a2 oe NV aes 2 hes) iene anid! (Vise “ie ives nt nln — ela"? 2—n(n~ 1)(n— 2) Peonint att (= n= 1).2-Inz) +(—1- mh C & = an (VISE 4 VIA -e4 [or eaen ants —a, + > —b, sledi = eln(vi-a+ vita) $4 famine j 229. fin? (2+ viFe) de. e 4 Parcijalnim integraljenjem sledi, It (e+ Vita) eo aia(o+ vibe Jive yest vite se o(es IF) viva) - [(: (e+ ViFe) a (2viv?) (e+ Vows) —2VTasin (x4 VIER) +2040. i=a+ \TF3) er rs 2 ae aT) at inde aa ‘xz 3ine 3 . ee " 12) = elt (2+( aeyus + 2) = < 19+ (ayqus$ +ecuue+ oe * 2 (ris a a+ 8) ft = 2 fegwsoo+y) ft = seem f cue 'euadoys efuaqus otusos moueutsg > “apr yysoo { “88% safixrany axgyoquedsy ozapes ifoxy apeaBoqut 19eN wets |2| ez urafuoltesaqut wrupefioreg > 4oy VEIODIND ed HINENSONGOSNVEL HINGN ACNECTVUORINI “Se sod J 988 4(1 <2) 9+ 2uder — @A% 2 sooo TT l-g mpla| 2) = re | = rp—sooore x (Sf [=o {paps woafuaffesBaqur c -ap¥ sooarez [ “pee [8- Esco Sv sle ale <> 2d 0) 0+ e-mA\—e ~(e—tJuso ore =e OU af ougeuoy, warp nuns ge 2 aaa oufigop abuts = 9 woustg oY [aa af ops we a) zat op: at is = ® ee pprusore a = presse} : = (e-1 ~ tupare [ ~(2= ols — mote e— 0 f = ir omen wefualfesaqu unureliosed ; vureowuLojsue7 wHUAe: 40 <2) 0+ (etip+2)u— courant vpeg, IVUSALNI INIGTUAOEN € VAVIO oP48 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 299, [sinha-sinh 27 sinh 3edz. “4 Uzastopnom primenom formule o prelazu proiavoda hiperbolitkog si- nusa u abr, imamo Ia) = [oons sinh 2 siohdads = } [sinh 2=(coshde ~ cosh 2) a 1 =; { (sioh 62 — sinh 2x ~ sinh 42) d= cosh6z _cosh4r cosh 2x m4 16 5 4m 240, f Vianhade, 4. Stavimo t = tana. Tada je Bde a [ovaieaie = 2 [Bem [ote rise = Finta} - arctant +0 1, (1+ vianke = bin( LEVERS) — croton Vian +C (220). > 2 (22) aa 241. fsinbaz-cosbede. “4 Dvostrukim parcijalnim integraljenjem, imamo 12) =f shor eos tnd = Shee inka —§ [ coshas sin beds sinhaz-sinbs | @ 2 sinhan-sinbe 4 & eoshaz: cosbe— -T(2), odakle je _ acoshaz cosh + bsinhaz sinks Te)= a+e 40m 36. RAZNI PRIMERI INTEGRALJENJA FUNKCIJA 479 3.6 Razni primeri integraljenja funkcija Nati integrale: 242. J sabia. 4 Stavimo ¢ = 4, Tada je ae tt SoG =- fee at fata Pa fe é sna [Tos & 8 = -£4 9 -thactant+0 ~ tsi 1 = mga tg ~ttactnt+c (eso. > integraljenjem je -/ rice *G-ae ape. zou 2 q-ay i / ae elite -ey 8 ef de M2) 3/2 zits! m-) 4 ge je Dakle, ds tet J W238 * 2 ae z 40 (e# 1). > 244. f rates 4 Posto je Ltatto%=(14e0t)-2t= (142? 4041-2? +24)tif = 10f eps ey A C4 + )Esee ya £-@-aag? 4 [$-@-aimet (S)ee-e [Eowe-anef? =r af epee 1) = mmus ome Pinenitesl om z 4 (> bl> 0) 0+ plutzusae =e aoe = p+terimtreor-2 = ms f BLM 2 LS own [5-8 [+5 ms fe = arose) f-ott St men | = © cs afeisod (2) 7 yesFoquy wolualyertoqny wupeliored 1 ys = + wonsug > 19% Px apt aie J “are Ile praclaee 40+ Beet ietete ate & Ey po us ep eee) lett ¢ get gett pz fesse ‘oda v2 oweuy > te fave <2 042) g(t §) = 2 of ops Ite-2 = wee = (yr were ga + 1 of orm, VOIDYINAT VENSCTVUORINI TEIN INZVE 9 Beeman ant : +(-9 = a EE? [tat GE? fee Heat f = er Ota are eee eee wopoyaur peut azout as sr, | = ih a = Ltd c(h tS [LE te < ae apr so+ apt = sap fg_ aap zAc—1 “oe lina [eee ZEf f= 1 stupa, ¢=/\ nuous oummey p wet) f ospe . ee + (md [Eel ng + ama) we f= er ofouzoy, He _ 8 AE +2) pitti iu (F+2)P or / omen} _eti8-2) ¢_— rages vee mis teamed b= ee Ss Sao oureur ‘ueyp od wep ezezey ofupajsod woluelfox8ayuy (ese, ete o_ettiett art T+. T T ator TWHORINI INGGHUCOEN ¢ YAVID Rb432 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 250. | eal ine 4 Imamo da jez 0<2<1: I) = as - (=) : 1 vice en [VAC qe) ifdef _ade = Vics oa = Vint + fost a/ yas) ee = Vi Fa pag in EEE 4 Loraine + Vinee Wa 3 251. | aiker ‘4 Prowa teoremi primers 202 je ag-z T(z) - [es liar isa “| Gees _ Less i: “ 3a+sine 3) 2 Poslednji integral se dobija univerzalnom smenom, tetan 5; nem cx 292. | saan 3.6, RAZNI PRIMERI INTEGRALJENJA FUNKCUA 483, 4 Smenom ¢= yT+00s2, nalazimo dt AB rena [agg | (Teta gde je A=0; B= -1; C=0; D=1. Zatoje - laa tpgeigee -—t 1_,,|vi-vieeme| Wirams * a ae viress| "OCPD 253, f 4? arctan ads. “4 Uamimo, 2 = tant. Tada je 2 / eb ctansde= [ [iotantes nde= FF 0 fe sontaae Poslednji integral izraunavamo parcijalnim integraljenjem: fe tan?tdt = [rdiane—0)= tant) =— [tant —pae 2 = tetant— 5 +In]oose| +. I tako je 1(2) = Giaciante+a((sortane—fin(1+24)) Ales FH < Usmimo sment z= an ‘Tada je ath wa Posted eT SH ac=2 f (etanh*e +8) = wane fe tanh? tdt, tegral dobijamo parcijanium integrljenjem: 2 esas? tdt = e—tanhe)~ f(t—tanheyde = Fr ttanhétn| cosh +c. 2nati, a+b 4 si] +e (ome I(e)= i|-mn- ai) +c >49> 2>00-) 942+ (q9-I/) +2) - ous a = (2) coueuy oupev0yy 2 sa ticiiends = (>> 00+ zo i = 2 [rimmed ns a »s55 (er ume: wofvoesdeyy mroplied 19 =o wowstg > tiem J “0% 4 o Ie) 9+ 2 ~ssonse( £ ery = eta erej Ey soo - —&_) 8 _ p59 --£ 5 a - aaa)! aoe (im v=) - 4 — pus pe *) = oo (Sg—r0) «(ahem (2 ~109) fmm: fy j or Tas zsooore 5 af wpay, “1800 = x omnaeyg > “apriesihe J -98e < 0+ (eames vey) = RET f_ Sey courzeyeu apyepo (ounce z af vp aidfeu ‘oummewodeyy » ey SE [esc TVUOALNIT ING@XUAOIN *€ VAVTD ‘PRP486 GLAVA 3. NEODREDENI INTEGRAL 4 Stavimo ef =¢. Imamo arctanel dr arctant Ma) = | Rare) =f ansmt =f S02 ES couttHasants2 [a2 = att Lanaanes [ati ein gag tie (2) = ~2e"F artane! ~ (arcane) +2—In(L +e") +C. > “4. Parcijalnim integraljenjem, imamo Ls Litsing re) = [EB ee [SO ie Ltsing fg. Lhcone+sing = © Tycose (tense)? _ ge dtsing f_Gde_, f ed(cosa) = "Treosz | TFoose Oresa) iting [_ede | eee e -¢ & c Tress | Treas pet | “Trent = 2882 1 ¢ 4ef (ntl), neNo & Ty eosz 263. fslés. << Zaz>0imamo 2 # [ote F400 analogno 2a 2 <0 z ~ [ote=-F +0 U tatki x = 0 seglasno definiciji primitivne funkeije, mora da bude C: = Cr =C, gde je C proizvoljna konstanta. Zato je za sve « €R [iie=Famere= Tio, > 3.6. RAZNI PRIMERI INTEGRALJENJA FUNKCUA 487 264, f (lL-+2|—|1— 21) dx “4 Deleéi integral na dva i koristeti rezultat prethodnog primera, nalazimo T(z) [eek Haapdes firelde+ fist) +a) t2)+(1-a)fi-a) + > ; 265. fede. -4 Razmotrimo slutajove (x <0, « > 0). Imamo " [eden e+e (2 <0} fore S [ore ~e-* £0, (w > 0). ‘Zbog neprekidnosti primitivne funkcije u 0 imamo ~1+C; = 1+C), odakle e+e, 2<0, ¢ Razmotrimo shugajeve : le] <1 | > 1. U prvom sluéaju je [ose aiden fate= 2+ 0x U drugom sludaju je [vat 2tyae _ [ee 7 S +O, bog neprekidnosti primitivne funkelje w tathama 2 = +1, dobijamo 14a 5+, (c>0) “4G =F 40 (<0). Dakle za z > 0 imamo max(1,a2)de = ate, O [tl > 1 ‘9+ aude? + |xlZ—2 ] TS lel 'g+B—2 f= oureut ‘eyrerstoy euljoazioud af 2 9 + 3— = To nypynzar n oftuyauns Boga nfeunren, -eytrersuoy wutlforztaad 12 af pS 4 not 2awy= : afigop a8 opjepo =9-9 920 8-0-0 1 eo ‘nad om eor>a>t nat gos | [ = pa) 15050 %+§—> [PO jaudou B0q7, o>eSi- tor $-z) oe ret. tes [ courefigop ‘euioemzes wruepaazu vu afualjesfour 1peSs, Joey af ap3 ‘op(s)/ J -e9e -< -vruessu0y wuljoazioid 2 af op3 ese 7 ED = aries f ‘ouput ougeuoy epeg “[2] = « af 0} eurfoeuees uxtuapaavitn vftaut 298 OBL 2 4 useSuinet. [us ansco = ple tewnaseco+ [remem] anh f af orez (o=9) S+9=% {pays azaa afupoysod aao ay 14H HIgs tg {pars apyepo osr VEIONINOT VENECTYUOTINI PIN INZVY 98 taalT=)} : . so ito tseente i] = 169 fips sesoe nq. OU [+ u =o eure n ‘oflayury suannd ysoupryoxdan vu WOIIZG0 g THu> 25 ig 4 2us000 oun all) =apleu af ovez, Zou T+u> eS u teuusu,([-) = evers|f2] oureun foruyap og > plexus z z é S42] al ([+2] -2) Sac [F+-]-4(lE4]-2) oueligop ougeuoyt [F+ 2] =u of or t-+u> F425 wel ep uroszq0 § “ruessuoy culjoaziond Oy = 29 of ap2 i+ E = 2 wligop 98 apiepo By a]h «on [Ers]t+ Peery impr aged h Get): pas altoquny ouatyunad ysouppjoiden zy Pruass Sus tu—aliu— 28 25 £—u sua] = (5)A of shoryop og» ~eforq Bojso Bozyqtou op x afoiq ofueloaser (2)A of op8 ‘ap(z}ch f “zoe eruE;su0y wuljonziaid 3 of aps 1T< |] aaa . { # ) Sap(e't)xow wt bal pate f = 2PED owe wepaf n wjeqinzas ego toninfurpatag T>#>00- o+f- By pars gS = ug, TVHDGINI INEGTUCOIN '€ YAVT ger490 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 270. | fla)da, gde je 1, word; fle r+ 0Seeh de, Tex < 400 4. Otigledno je fam -o0<2<0} J soee= H4r4Cy, S251 | 240, 1 0) 44 Smenom z= Vi, sleduje f(t) = +h, edakle je f(z) = 2VE4C. > 272. Nati f(a), ako je =Q=G-} Hert 0sesh > +O, -oo 0); b) f(z) =e; ) fle) = aresing; a) f(a) = Arthe. /a) Imamo daje f(a) = 2% i Fla) = 22, Prema dokazano) torent ie ati n+l fraser). ns sto se moze podvrgnuti nepostednoj proveri. Analogno se praveravaju i ostali slutajevi. m 3.7 Zadaci za samostalni rad Koristeti svojstvo invarijantnosti formule integraljenja, naéi integral: 1 pattcicinsay 9, Fen cm ii | Sr 4. Sate © Saatzay © Sahat 1 [SEEMS 8. f VIRB Fade. 9. J arcsin(sin 2)dz. 10. farecos{eosz)dr. Metodor es 2 aLP ere LL ie 12 [NT 1. [EE Mf Bert 15.) epiarte 16. J Risen es}ein—)?, ei naéi integrale:we> aS tm wude] — (42 + ,2) ueyore BEAN og (e—DmE e s iT pemzy g'¢ 2— Yah — Pore salen wenegye-1- gt 2h “ue (isn) eoIAtet ty -rusore gx — 12 “11 Fumane— wows 2 f gr -xpesooare-zuisw Ge “ayeaSoquy ogopeys igut wfualfesBonus 801 Li¥LINEE “8 TWYORLINI INANE “0 Yiu494 GLAVA 3, NEODREDENI INTEGRAL 51. In|tan (§+4)| gas — gabsa: 82 Sass Meoss+Ssina arctan “Eh. 56, te Glava 4 vie 53. arcsin(sinz — cos). 54. $$ +f yt havi en 88. Sy + dyn gee + 57, ily. 58. —Parctan Bs — 50. arctan Years Y00eT. 60. 2 Site. 02, Eanetaas Odredeni integral 4.1 Odredeni integral kao limes zbira 1° Rimanov integral: Neka je funkcija f definisana na segments {a,6] ineka je P= {a= < 1 <= yfforuyap od of, “2 po threw ‘wuenp a1q2 af tip ejeazart T+ Ou po wouraasts waatnyod af diajs wrap ‘1geuz, Go ust 2. (usd) gud < af epearorur yy wurgnp sigz 1242 auygnp wropeazayuy wopar tyunjod ourazous (Ou *gT = s) f= Se mp myeas neg “]0| muuoay nfepedud ednys Sowp saouta2 tas % po aogod ‘spac “([f] = ®t ex9zn oufloxop af 01 ve) § > ¥:0u u:F = "} soso for (ai) esse oars were oud 7 org wenntod press ‘oye 9 azaut eaouepiog y dnyspod suforq af wp omazeyy “p vlloruyeq, me 0 rupi0g, X° dng: ae ‘1 njearoqut woupaf req epedud ,x 39 x qwawore Peas ome ‘,x” days ruforq eauyod {4} epeuenmr mosis ungeuoyseq IE weRUOY, “g wlfouYEC, “wrote eaouepiog Uluz0% 2s tys}Oy Haut foxouepi0z, fofugezMUN ‘weupaf vious eaouepsoz efugeljads af yslox poy axodnys vz, -oxow afuseljods po pas aftr ednys exaur waowepiog elusernun ep pels g | | ello1uyop Zz] “x ndnyjs nfepedud ayer ans alg ‘[FHz‘'z] wyeuauas quo euvenp ng elyaeyspard CZ joquuts & ] nquowas eu f affoyuny yexSarut aonqreg sfts03 ¢ Yfuop maoz wopat 3s 4ST = yf Fg dns = ¥y waloug “‘2] nquowses eu f affoyuny axaprues%0 sums yeaongiwq gyfax03 1 yrfuop yas aodnys wopar {4S} = yg t {5} = ¥g ns wON, [eaRoqu aonqaegHfus08 | yuog gp ny auoyoUOUE F oap od oap oupryoxdatr ‘oupryardan ‘oupetpadg «(tx x} nyuowifos ex f affoquny wffooposo fu — ipy = km af ap (3 — +9) Sat af os owes + oye (9°x) nauoufos eur vuyqesdoqut-uewry af f efloquny Psoupqessoyuy renfjsoq ANY 6g (2) dns = yy “((a\7} =u af aps som Cans tov 0 ‘ajvige prebrojiv sistem intervala {Wq} sa dusiname respektivno 5, pokriva X tako da je i= Svaki Zordanov shup mere 0 je Lebegov skup mere 0. Zatim, svaki prebrojiv je Lebegov skup mere 0. Interval Ja,2{ (a <8) nije Lebegov skup mere Neka je f : [a,b] + R ogranitena funkeija, gde aka prekida. Tada f ima Rimanov integral na 1a Sq fankeije f(2) = 1 + na segmentu (-1,4] dele ga nan jecnakih delova i wrimajudi za istaknute tatke (i = 0,n= 1) sredine tih razmaka, ‘4 Otigledno je & 2, = . Prema uslovu je & = 942 (¢ = Ta= 7). Posto je2,=—1+ 8,20 = toje Za data funkeiju f naéi donju Sq i gornju By integralny sumu na odseécima, deledi ih na n jednakih delova, ako je a) fe) =25,-2 <2 <3;b) fl2)= yB0S051; ©) fa) =%,0ses 10. ‘4 a) Posto je fonkeija f(e) = 2° neprokidna i rastuéa na segmentu [-2,3], to ona postize recom najmanju i najveéu vredenost na levom i desnom kraju segmenta kada x € [2;, 241] , pti proizvaljnoj podeli P= (tq = —2 <2) <.. < %q = 3} segmenta [~2,3]. Prema uslovu je =U7). Na taj natin je ay deo je wast Fe Gragog laces kenge koi je skraéeni pre deo 4.1. ODREDENI INTEGRAL KAO LIMES ZBIRA 499 6 4 (k+DQK+1) o. Be+? -<— = konatno dobijamo 1_ 1% OE or sgh 275 125 Sista tae s, Navin reSavanja samo konatan rezult: b) imera b) i c) je sti kao kod primera a) zato navodimo sth bs-ibyi = 10230 _10280-24 Say Ey” tegralnu sumu 2a funkeiju f(x) = 2 na segmentu (1,2), f Gije dutine dine geometrijski niz. Cemu je jednak limes te sume kad n+ 00? Po uslovu je aj = 29g! (i= Tn), 20 = 1, tp = 2, odakle je, 25 = 2 (i =Uya). Zbog neprekidnosti i rastuéosti funkeije f(x) = 2 na svakom od segmenata podele [i,2:+1] , to ona postize najmanju vrednost u tatki xi (¢=T m1), sledi (ratunjudi da je Ax; = 2% -(Y2—1)), 5, -Sot at (9-1) = (8-1) oe _ 2-1) (F-1) a a ¥a2-1 Pri reSavanju primera 412, koristimo Ginjenicu da Rimanov integral fankeije f ne zavisi od naéina podele segmenta i naéina izbora istaknutih tataka &€ [ > r 4, Polazeti od defnicije odredenog integrala, nati [ (xp + gf) dt, ede su i 9 i g konstante, Podintegralna fu linearna, i zato uzimajuéi da je & jednako“(I-#ug>0>0) mut “Or } ato ge ty Tis & f tof upeu fea en owwligop (T= u'g =) Hr> 99> > 9 ate = 15 nfomeg, (eg = 4) ' eaneypDs [g'0] vuoWGes wpod wuljoazioad gf of By—NL m (a>e>0) Ss 6 = Bus 8 coog = (2)"6 tin = = Fup S005 = (2148S ys “ Us come, oro Ease i wuned of oreyr “(aye ¢ 9 ‘ttt = vrsoo % ennzoy af euaps to) Waa 7 Bos uu [Bus . (= Hushoog 2 27 | East tz = (at S004. + Bot Est) Sx Seog? = (as ourefigop $i = te = 49 ignfewen 1 eaotep ypjeuper u wu [29] quowSas eloq & 7 ‘apa s00 | *g pa a <0 = 4g Ti = zpzus f af vp owzepen ' Fuls = (2)f afjoyuny ysouppyerdou naouso eu ‘Luis = (82 — 4) urs “Wig te Wy. af ep su2qo n wynfewren | ‘oo — w pey ysoupara neprres8 eu tet woyseread apyepo (uyz £ 0 5 = ves % ennzey of exepsts04) 7 toe VUIE2 SANIT OV TVUDTLNI INIGTEGO TP sy Sus Se, @-Pus Bs” Fue Fos a a OT o oumefiqop ‘wrawyd vap wupoyaid n oxy 19ntednysog » f speus oy 5 4 (0 <0) ony = 2p ait ssoupara wupredd af euansu ° EE = "5 Tas op. f omzopen asoupass nagiuesd wx woysejeig i Gep)e te 1-0 af ruouid woupoyyerd ougtig: z “0 <2) =p.0] 9 ess Wi= apc f omzepou 4soupora nugiuesd eu woysejeag z = ost (Se-)i- Gi) GE ree omeliqop ({—u'g =) [22] equeutios 12 nfeny woxoy oxeupat §) 14 Paofep urxeupal u we [g°t—] auotUos ‘oC m uy & cpt tem (Gta — ~My) bane Koay (set) < m a " %s af wpe ‘rks = 9 af ssoupoin oueliqop af innfeaeungerct 1 nuns nupersaztt otal -anago [‘g} eutomfes g Yopod fowljosziord ud [4H] enous wxpass TVUDGINI INTGTAAO * VAVID ‘ane502 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL 44 Teaberimo tatke podele segmenta [2,6] tako da njihove apscise tine 2 = ayt', 29 = 0, tn = b= Tn). Tada jeg = V8, geometiijshi a 1 “4 Podelimo segment [0,7] tako da je A 2, =, &, = zs. Neka jez =e’ iz=e"™, ‘Tada je 1 - 2acost +0? = (a ~2)(a—3) ao i ), fen (o-e) (o-e*#), 4.1, ODREDENI INTEGRAL KAO LIMBS ZBIRA 503 to je Sy = ZinPMED, Sada je a) Ako je Jal <1, onda a?" +0 kad n+ o0i lim S,=0, > 1; predstavimo $, u obliku: my, (arto =1 Zn It GG =) a1 a -1 atl am om) =2nln Posto Se) — 1 kad n 00, to je lim Sq = 2nn|a|= mina? Znati, [rio.~2acosa+ot}de={ aa et > Napomena. Prilikom resavanja prethodnog primera koris¢ena je Ojlerova formula: oF =costtising, eo =cosz—isinz, 18. Neka su f i y neprekicne funkeije ne segmentu [a,8]. Dokazati da ie at By slepe@) a= | se)eteen, ede jem S&S tua, $6 Sa (§=TR—1). Ie neprekidnosti funkeija 7 i g sedi integrabilnost proizvoda fp na segmentu (a, 0]. Zatim je |f(2)| < M (MM > 0, A je konstanta) kao i zbog raynomerne neprekidnosti funkeije y na [a,8} § > 0 takvo da je 2a 8 a <5: Upte, zien) < arpbeay (pts zia) Je osclacia fonkeije ¢ na segmentu {2,,2241) }. Uzmimo podelu P segmenta (a,8] 2a tl koju je & x < & Otigledno je Sy = on +70, ede je Sn = D> FEI) & = 24 00 = BAGG) & ane = JG M618) ~ o) 0 2. Pome4= (G18 v= (00 (s sponzs uepryoadau eur nemaft et wfox [gf] nyueutas nu auvsiaypp (26 = = aftoquny aon nsoupens dns af gn] yuowog (z, {q'o] wu eupryordon af f wkaqung (T uoqsn profundsy ns WN aaifiuouord euoug (© ofualfeaBozuy oupeffosed feaifjueuord vuowg “[1T xp(e)6 f Z ap(eys f af on g'v] 32 (a)6 Z (xf t fate] eu a esdona, 5f funy ns ony (4. ‘wqreysuoy wyeu 9 af ap3 ‘p <9 < (2) J f af vpuo ‘|q‘n] eu gna wqeupal pignuepr afte ¢ [q‘n] eu eupryardan af f +g z (@)f oa ud of oye {9 Zapl2)f f fog ‘wuatyeBouoe 1 [go] ea eugesBom f eftortny af oy (& 3 vunsoyeupefou wuazeizt eaysfoag “11 (eqesBe1u1 Zouaparpo ysouarupe oaysfoas) s0(a)f / + =p(2)f i = =e) ii a 2 a asoxoupat rea 1 99] 1 fo'v] eunauowdos ou vuyqessoqus f of or *}g'o[ 9.9 1 pao f af ony (Pp soto) f an)/ / =en(@)6 = (ein [ 3 ‘ sjsoqeupat af wuofundst + nquoWifes wor et eupqesfoam opoyer 6% f 1 af epuo (q‘o] eu auyquiBoym 6 f ns oxy (9 sole)f j a= =e)fo ij 4 gsoyeupal rea | [g‘v! eu uequadoqus (ort stay af Q) {9 tof 01 [go] eu euquaBorut J af ory (q soe VUIEZ SINT OVM IVHOTINI INTGTUAO “TF o=zle)t f x9(0\s i ~= (0h i oueuzn yoruyep od epuo ‘g‘v] eu euquadoyur f af oxy (ew oyeupel euogeazy ways{oag °] ‘ymatz0g axpU | vpeaBo3It Souspospo vassfoas euaouso 208319 0! ud yjaou vfuearsor arg « (o-(G)i-aey] of 0} ‘efuofjestoaut eguowidoe tfepod fouensyy ud f afioquny wus weer 2 “Phu wuljoaztoad Ug of aPI MG SG SHE gS aplair fs «y af o1og i owtw [to] a J aftsyemy psoucjouou az ‘ep yeeupa uv [1] stoutes topo Fouonsind sfeccoshe stot Jf sfuny wae wongaeg vfuod 1 ettop wopet Ye tH me ote af ep weeyoq *[1‘g] eu euoyouour | euogqueslo f wlfaquny of won, “Pr oeteyxeus (2) A(z) fF fos 1 af owez (Luin = 1) 9 > ty af oye (Oe renee = o= ogee ee! Hm CHS 91394 — Co) ZS euaoord euze) of af gy OFF OM wBE 9 ¥ poy ap(2}A(x)j [ — Yo ‘eeeuottoden wruopaaett : TVUDGLNI INIGTUAO *F VAVID ane506 GLAVA 4, ODREDENI INTEGRAL : [read eyee = sera t~ / a8) ee 15, Neko jefun daje i konkavna na segmentu {a,8]. Dokazati ja f ogran (oat FO [rows (b-alf (#) onda je 2a bilo koja dva broja 21,22 € ) + af (a2), ako je eija na segment Ina na (o,0]. Na 4 Posto je f konkavna {a,t| zadovoljena nejednakost floizi + axz2) 01 > 0,09 > 0,ay +02 = 1 (po definicji). Konkavna, je neprekidna (primer 207. glave II), Dakle, f je integes cosnovu svojstva konkavnosti funkeije J, imamo 1 (232) -7(GS+7FA) > puer9+s0-Mosesine Integraledi po & u granicama od 0 do b~ a, dobijamo 1(G-2)-+4) > (1-8) nese . 4.1. ODREDENI INTEGRAL KAO LIMES ZBIRA 507 zato je (2) Prelazeti na limes u nejecinakasti (2) kad n —+ 00, dobijamo (funkeija f j integrabilna) aa [rear SF uo+s ®) Spajajuéi nejednakost 3) nalazimo Fe) +100) ¢ | sents < (60), ( zel kad n ~+ 00, ‘4 Posmatrajmo segm Gije su duzine 4 tay = 12a svakom od navedenih pods mata je (zadatak 15) 1 5 Uae) +s ) Sumirajuéi u nejednakosti (1) po & od 1 dom, dobijamo i Flea) + Hee « [roms (255 *) «) aepug “u wreupal ‘9 po wfueut alfoyery vfperose af euufoy wu ‘exeuaUIBas earznp af ean *[g‘n] equates njapod Gop ows ep oer +9 eyeLaUBas ajppod aygey omfepop ly ajepod wureygez, -(ompez pazdeun ouljonziord af 12,2 > fm) ,2 po eau f aftonrary vliowyioso wife po worzeas wu af up oye4 axojep eu Tepod ozout (#7 vs YF oaeHZ0) ereOURBES YH po FIEAS os O1eZ, (eupyyaidon ouzowouaes f apqep) euprjeadan af f wfinquny ‘Fy po afhszes as tfor ajapod ay nytowtBas uroyeas en *[0'v] sivattfas Ly nyopod aurg q‘ tf ms watery “> /9 7X af wp oyea (‘t= £) 7 fg wopos ourznp ns ofa (sr't = £){'v} viwareier wouraysis augeuoy f alioquny epgjard eyeger dns omjog “owpes pardem q < af weN > -pjntt nuaur naotepiog, wary epryard wieges dys one nquowses et f efioytiny euoortesso af up Hezoq “ST vureygey es oupatez epearoy euysqeaoqu 4 (@F- ONS ourefiqop ‘,f sftoquny psouppyaidon Soag -[a‘x] naweuufes wf afoyuny euns exonarec, eluso8 euop wopas Sg 1G ns ap8 ‘eg SHV US kg oweligop ‘Qe 2) hw 5S (99) f(2—2) 5 2 ayy ssoxeupofou syeqo n wnfemey “v= Or ie > 39> x of ops 1h, =9(9),f (2 — 2) ! Kees [3 Rave pret-taoe: rojrigo ny oungidea | {(2),f} dns “{(#)f} gue ioe snes =" af eau - } a “ + orcas raves [= 0) <8 608 VUlEZ SANIT OV TYYDDINI INIGTIAO “Tr ‘Wot we o cake ee | @) Mo+(s+ons- ca gs w (o= OES (ws - (Gays ~ (2),) spaps (2) (g) aleleds owreligop (4) 1 (9)*{¢) 21 (ws) a = af 0} ‘epedo ,f vg > %3 af o3s0q (@) Bs (Codd = 03)) Ea ear oaynE wy (ae)s R T ygussp 1 ra ie ™ (210 2s wateafop «wuss 1 wofcearqes) owefiqop (¢) £(p) af % > 4g > seiege af ap) es © ‘Cort cag (wie)! fX pez ; =, = &) ODL fbr eraaye = ( af neaaoy fon saving >> HH af ap ceaSe] warsid ouens aBnup ¢ L e I ) oer fs (oreo ees owefiqop ((9)/ = (22) “(OE = (02)f) eunsyeuco wnap x agen fy en TVYOALNI INIGIUAO * YAVTO iy Mt)f + (Or) f) F— (1 (rrayg R= (CRS + (92) f) ZF af oupaisiog510 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL za podelu Py imamo (indeks sumiranja je &) See oe, = oi + Do 0 Asirano, dobijamo Yay Ase < Sth =e: Za funkeiju f je ispunjen kriterijum integrabilnosti. > 19. Neka su f,g ograniéene funkeije na segmentu [a,b] tako da je fle) = ye) 2a svako x € [a,b] sa izuzetkom skupa tataka Zordanove mere Dokazati da su tada ili obe fankeije f. ¢ integrabilne i vadi jednakost f f(a)de = f ola)de ih obe nisu integrabine ¢ Oznadimo sa N = ox { cup, LF), se, ite} Neka je X = {2} skup tataka Zordanove mere mula, na kome je fl) # (2). Neka je (43). 9 = TDK. konatan sistem intervala dudine redom 6, tako da je # : 3 6; < gf. ede jee proiavoljan unapred zadat broj. Za proizvolju podelu i P segmanta |a, 0], u koju su ukljuteni i intervali 4,, imamo K k Sp Sel SIMs Molds S2N OG R integrabiina na segmentu {0,0}, to ona ostaje integrabiina na njemu i vrednost integrala se ne menja ako se njena vrednost na skupu Zordanove mere nula za- meni proizvoljnim konaénim vrednostima. Napomena. Prilikom definisanja Rimanovog i segment {a,b pretpostavlja se njena definisanost na celom {a, 8]. Neka ogtanicena funkcije f nije definisana na skupu X tataka segmenta (a, 0} Zordanove mere mula. Definisimo funkeiju iam { {oy ex ‘ede je y proizvolina ogranigena funkeija na skupu X. Ako je F integrabilna nna (a,0], onda katemo da je f takode integrabilna na [o,8], i po defi vaiename [seyee= [ rrayes 20. Neka je 2; skup svih racionalnih tagake segmenta (0,1), 9 mle gova karakteristigna funkeija. Dokazati da je svaka gornja Darbuova suma funkcije y jednaka 1, a svaka njena donja Darbuova suma jedaka je 0. 4 Pri proievoljnoj podeli P segmenta (a, svaki podsegment [xi,:41) sadr2i kako racionalne tako i iracionalne taéke, zato je za funkeiju y ispun- Jeno: Mk= sup {o(e)} =1, mi nal Py odakle sledi Sy = "07M, 42: =1,Sn= Dm dm=0r oS — 21Neka su F,G integrabilne funkelje na (0,1] i neka je F(z) < Gx) za sve x € [0,1]. Ako je f(z) = G(x) za x € X,, gde je X- skup iz prethodnogspnfeunan ‘oye St > ¥ af 03 “Oy < w af oye ‘oystoz, “wieuautBaspod 0y%%g agcafuu ett ouafimdsr (C+ %2] nyuauBaspod wu oalloyuny vMiowjoso taf op “Eto ysowupat [gn] equautfas yapod ouljoszioud wd af wp rupiaa a7oun 35 epuo 1 "He opnd up ores Cy ourtuzy “wqeges e agafsu n wuafundet Big agou 1 = (2) ysoyoupol ‘ompeysiaQ”(0y 5 9 5 1) [‘ey'vy) mytouas nfopednd Hoy tu psoupara farq ve Mfoiq wepoitsd wtexisyy uefjosetoud 1 < Oy af ap yD {05-251} = xy af wy tg’) wauidos ouey b -nquottes wongetoy woulfoazioxd eu vaygeaanm ‘troforq yo usord ouuefean (1 Zu) uC tw ns aps ‘efioguny wroueury of vp peaeqog “pg 2 4 < ml af = an(ay f 1 t ‘soxeupal tzea r ‘ [ig] wu (51 exomd afsod ‘suowodeu) wuiqesfayu! apoyey vuo af 07 ‘ni2¥3 foupal n oures euesmyop afte forgo “emqesfenu af vpuo 1 ( seuuud ‘y9) wna niow naoweprog watt {534°} = 12° = 0x} wprjazd wyepe) dnys e [pg] eu euagrunsZo of ¥y whicngung “== ‘oufjoxciord oxz (els owmu2p “you n vuvstuyop afte wag °F offoyuns eppyaad oxpey ns ND y “= te angRE & *[L'0) nitoustes ‘eu vupgessonu (F us) ubs = (2) effoxury wuppypad af wp nrezeyod “ez } =r : 2 < wis [= 1 so | = fr { af ep eluepias o9p tnap afnaeyop as ougiis 9 = dF 'T = dg af ep oureliqop apyepo Hatslae Halsiae O= (24) T= {(2}4) dns af ove ‘ty edmys 1 ty vars 1 axpe) Hepes [90] wyoUiBes <7 afppod fox ong [4822] quataspod oyeas up spas exgepoe naojsn sUIoE, m stg VUIE2 SANTI OV TVHOGLNI INIGTUAO “Tr Tx ws quaurez “y 8 ox uaftoutoadou afeyso ‘iyopee exp eupoyyerd yeynzar ep tguaeyOp ZY {Ty eaodnys elteneyuoseIe wi921 [Lo] wiuaudes wipe was af oY -wfesED YDfoUpoter wumoU Ty Bs Hox ednys Boas: dnaspod ty + [to] po dnyspod vjou Ly of wan “ze <0 1g wlioquny HsoUTqeABa4E Fog = = {25} dns = {Sg} ans t ongIg ‘g Hepod fouestsy ad [19] nawouifios eu 2 afjoyuny sums vaongreg viol Og af aps (eetaias Ot ega tev {(eo}° dns “Xa fg ie €@)D S (let ago n gnfwuaan) af ovwz 1 axge3 aueuoroest | oyey aujeworps oey tapes! | — wig = 1 (44x 5) quaunSaspod ofeas (r‘o] vivant 805 f foped foulfoanioid ug “y vdnyjs wlioquny eugtastieryre, A of aps (a (4-1) + @o(e)4 = (af EGO R Niaerspord ourazor F nfloyany ‘oUpaysiag [fg] we F afioquny bans Ysonared wuop dnys {F3}} v yok drys {7g} af op8 {75} dns = M7 Ushnu = fr rouyop od af ep nsovyin oumuatodey, tro} anys wf ef eos sonqang op ¢feso# wopas «fr ns 8 ° aweig | =r ‘apl2)o fas { of epuo “y fw (x)ur = (e)f | weper TVUOAINI INAGMAN “wavessu GLAVA 4, ODREDENI INTEGRAL podelu P segmenta (a,5} na np delova gde je mo > 2rioho, dobijamo da je ha tajvige Doak podsogmenata z < wi < 1, a na ostalim podsegmentima jeu < , Noka je sada 2a podelu P ispunjen uslor a 2 < 5, ade je 5 > 0 fiksirano. Tada sum uéi po svim podsegmentima podele :mamo procenu nad = boa ko wed t= Dwi Bat) we A ty S ereghod + bali $2155 redom predstavljaju sumiranje po podsegmentinia na kojima jews < Liu < 2). Neka jee > 0 proiavoljan unapred zadat. Birajuéi ky > ‘b=4) j yaimajuéi podelu P' takvu da je 5 < gpfqq- dobijama ocenu ws 4 aj < €, Dokazali sino da je 2a Rimanovu funkeiju y ispunjen ki integrabilnosti : Napomena. Lako se pokaauje da je f e(z)de = 0. Sivarno, abog inte- 4 grabilnostifunkeije y, imamo f y(2}dx =Iim, Se, gde je Sy donja Darbuova suma funkeije y na [a,b]. Medutim, 2a proizvolina podelu P segmenta [a, 6) otigledno je Sip = 0, odakle je [ pla)dx = 0. > 25, Pokazati da je funkeija f(x) = 4—[3] ,2 #01 f(0) = 0, integrabilna tna segmentu [0,1] <4 Funkeija f je ogranitena na (0, 1} (If(x)| <1), a skup taéaka prokida {2 = 0; a = 1, k EN} ima Zordenovu mera nula (5°, primer) i zato je 26. Dokazati da Dirihleova f cia aeeh w= {DEES nije integrabilna na proizvoljnom segment. “4 Neka je a,b] proiavoljni segment i P jedna njegova podela.Uzimajudi na svakom podsegmentu [2,,2:43] podele P iracionalna &, dobijamo Sa = net E x(Gi) 4 a; = 0; fim Sy = 0; ako uzmemo 6; racionalne, imamo Sy = = — mm xt) 6 2, = b=a, lim Sa = b~ a. Reaultat dakle 2 = in ibvaknutih tadaka &, zato Dirileova funkeija x nije integrabilna na ora, ee 4.1. ODREDENI INTEGRAL KAO LIMES 2BIRA 515 27. a) Neka je f integrabilna funkeija na fa,b] i neka je falz) = sup {f(x)} 2a 2; 28. Doknzati da ako je funkeija f integrabilna na a6] to je i apsolutna veednost [f| funkeije f integrabilna na [a, },,i vaai nejednakost 5 | | Haas 4 Posto za oscilaciju funkeije f na podsegmentu [24.2 5 < | neyas. wp lates] = SUP /(e)- Fe"). to prema nejednakosti [s(2)| - [te S$ |fle) = F2)[,24.2" € beeen),19g, tuourad n ouezajod of 039 oy ‘wfloyuny euyqesBeqUISU Deny. O22 th -cans nyuouies wouljoaioad eu af epey dee T lig p22 Th =e ea TY _ o=4 f= af ove ‘eistez, “ysouysqeationty wonojen ruowee os agou ou d aftoxuny nsouppraidan agjsp) “euomodeN, 4 “ysourquatanut mnfizayiTy eaeljoropez fod aa S a afoquny wuaois Rowz 2 = $+ 49> %v Jo owe oupeuoy “SE > 0 af wp ove o ronfeaig °[g'v] muouties va fo ch alioquny eliaetioso o af ap8 2 4 om> te kere paeey & aa :nmtaa0 owrefiqop A > fe af yyfoy po woxeas wu ‘gy ajepod vuruoWes od ofwexyums leak ZX wojoqus ignfearpvueg ‘y njopod vz 2M > ,m af apnas o1oys “apie ete eat onl tec aatene comiesfeenre ee eo ajepod wuruamfas was ex fh) epnas o109s af oy 8m S My of oog (2 Tosq wearyzod sfoy ong roan ozour o oxsoxun 2 (1) soxeupofou n) afuopaaa agou sftzayop ¢ 018 ‘v > #2 v TX mpays ayepo ost wea Qozmume{zuving
tx 9 af nfoy va ‘(9°0] viueutfes g nyeped vt wp ‘9 < g aayey tforsod (,0 fosq (va af apo) forq wearsezod jm tofudsy afte we af 099) wee pexSaruy f efroyuny af oygog +{[t +44] nquouSas ent A afroyung vftox[1os0 fm af apao) 9 > #6 9 af poB pry GME > fm af vp our g < 0 Hforsod F< 3 oes ve [gy] wu 3 offoquny nsoupsyoton auzawo af ep neaeyog *[g‘y] eu vfloyuny euppyaidou 1 euustugop A gS 250 gS (of Sv af wou (q'9] va mugquaBo}t J of (92, sows) wr euyqeaBonur afte J wfioguny wines @-v—@ = xp [(2) ‘Tae I~ =@ eval aggsquy v2 sourd vu of oxey, “fg'v] ve vuptqestaym alte f nfegnqs wiaysdo q) > ala'»] vu eupqesBoruy fof eq “forsod ap |(x}f] f yex8en a fh [a'v] nauowos eu eupqesonn owanjosde f efloyuny af CAN “6z af oasod soyeutpafou oftpajsod 2 «f Bonz, ourefiqop TWUOHINI INTGTUAO ‘ VAVID are518 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL 81. Neka je fankeija f integrabilna na segmentu (A, B] . Dokazati de je tada = tim [ e+ )—fealde=9, ako je [2,8] ¢ [4,3] neprekidnost mnosti fa net : postoji § > 0 takvo da je D> wx Om <<, kad god je & a <6. Teaberimo : fy Jh{ tako melo da bude a+ > A, b-+h < B i uzmimo podelu P segment [at]: P= (a=29 <1 0 je f na lA, afield = SO J tet) Feide s Soe 820 te ij nekorn segmentu razlititom de jews, uopSte reseno, oscilsacija funkeije f na ne nent Bee ora pti sada podelu P” 2a ju je 6.2: < i podfinjevajuti rusiova [hl < ,sledi So ., 2.2:-1 <<, jor 80-2 svako ¢ osclacia funkeje & razmatr na segment dine manje od 6 Dale, 2a srako e > 0 posto 6> 0 tako da je za hl < § ispunjena nejednakost [f(x +h) - f(z)|de 0 ao € laub{ i flee) # 0. Zbog neprekidnesti funkcije u 29 postoj 3 ee) Gia woe xe lo ban +6), Pron sostvaaditonost integrala imamo 4 [Pere= zot6 sm sos wt sot ade je C konstanta, Dobijena protivuretnost pokazuje neophodnost tvrdenja. ‘ | Playier | Pla)éck [fF ee | Plade = 0 >0, 4.2, _VBZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 519 Dovoljnost. Neka je f(s) = 0 u svakoj tathi neprekidnosti funkcje §. Te uslova teoreme sledt integrabilnost funkcije f? na segmentn (a6), zato za svako e > 0 postoji § > 0, tako da je Sa — Sy2 <¢ za bilo koju podelu P 2a koju je a x < 6, gde su Sa i Sip redom donja i gornja Darbuova suma funkeije j? na segmentu [a,). Fiksirajmo takvu podelu, Tada na svakom segmentu [2,,2,4:] te podele postoji bar jedna taka neprekidnosti funkcije f? (w protivnom j? bi bila svuda prekidna na eelom (zi, s1} Pa nebi bila integrabilna na tom segmentu a samim tim i na celom (a, }). Iz, nslovazadatia dale imamo: ink {F2)} =O (i =O.n= 1) seleeinl 62, <5 je Sp =0i 32 350) oF t =F seungezey “2g < ME j cms] ‘epred = ¥ oureligop y = 2— q+ 0 nuams as —44+0)f = (e)f omuren ty npesBour pn -ep(e)f f =o a r= wos f =ap(@—a40)f : i ounpann 1 ‘ap(eyp f =u of ops tps y= ‘o] 3 oyeas 2 (7-940) f = (2)f af ff a eto : SOUAIZIpE IDaySHIOY, IpeIs BIepex waojsn zy me tes VIVESGINI SONAGTUCOIN I DONEETUGO VEaA “er (Of ui c= ape) f afoy ‘pfs =o navad wu nsoupo n woyyor3 uruaenouts os (| nauowes eu pus (seer peppy oeee) UE = i: A 7 _ Bytts+ (0800 — [- teen _ w (es 2)p =p “! A 1 sie ee e—uir=epie— af : ns forooeaey “want eusasd 9f 0) <9 + «(2 ~ Tube = spla—T]f of orga m 2 sple—if ve a E = Heo Tus ~ gyseareuais = + Lys gust iA + caus | = a Bry stip +s)y= Ee / =1 tive af ouparsigg m sie Se essay reaoqUI ouoPospo agapels Heungears ojnuti9y axooIughey-UINY woUaUITE.Z PRPRZ HAsO of TIVUDSINT INSIAMIIA “6 veer522 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL on T= FQr-0)-F(0)= 7 ede je , 2 THF 2_ [rea ry = gigolo) ota th F(x + 2km) aim, Pe) > VE dt 1 Vad | B=1” Bab 1 »(B2) pn, r= Wa Jab 1 Vas" erie B4)- 14, prema ustovu a] < 1,4] <1. a0.1=f (0b #0). o <4 Za reSavanje ovog primera koristimo formulu ara arctan + arctan == poe (x #0) Otigledno je 4 i } ic dz t= fap Sres +f a Sat Woota | Panes Peoste 4.2, _VBZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 523 ao ( 1+ (gta) 14 Ecota)® = A (occtan ($ ten tan (“cotz) [f = A (otan (2:ana) f + arctan (Scots) |B 2 a = J (wstan§ estan) = sofa) = a Napomena 1. ‘Transformacijom podintegralne funkcije u obliku 1 2 Pantst Pots WFP tec 2)" ede jc © = $52 i uvodeti smenu 2x = t, dobijamo, koristeéi primer 206, lava I: re / a ~ @4P | Teecost 3 _ ot © BBN = =e (@+R)yI—a Tab] an_[ttx}\ ino met | oa |}! Napomena 2. Ako? u algebarskom izrazu utestvuje o? onda se zbog Jednakosti a? = Jal? mote pretpostax 1 ae a) f ddx;b) f 228 c) J Z (arctan) de mote formalno primeniti A 2 a Njutn-Lajbnicova formula? 4 Usvakom od sluéajeva odgovarajuéa primitivna funkeija nije neprekidna na odgovarajuéem segmentu. U prvom sluéaju funkcijaz + In|2| ima prekid druge vrste u 0; kod drugog integrala pri a funkeijac + Jy arctan (2%) ima prekide prve vrste u tackams: funkeija x arctan} ima prekid prve vrste u 0. U sluéaju a) fun! (z) = 2 ni na segmentu [—1, 1]. Znati, u navedenim primerima ne moze se primeniti Njute-Lajonicova formula. > "Primedba redakiora‘oysra g vyeadoyu Zouonysfonsou wrefod uepann afte sof oygog “ous ouyext Se ox Hm ¥ = Ho owns esouy afuezereU we pons wep emu age ® t -v2 ofogoa 08 Bp {P2IS apIEPO ‘ee? = g mxqqo ng omstdez, > es ' <(1-ye)f=ayert= sey | =f af oy B+ TAZ ¥ = Hg of oxsog > “(Gatoazerlster\) ess op = 8g Tay af oz, “(U‘T = 9) 4 wummygey wyuoep axeupal ns 99 aygen otmunyeasy © eaojep yEIeUpEl uw uofjapod af rox [Tg] nauout fos wa ge = (2)f ofoquny warns oupesBonut of oa $ (4) ¥ = tg > (0<4) a a wom u 4-8 = [feuso0} = apzuus f = Yg “Ui of oy Eu t ‘of ongoge (aghay we t--+ Gus + Eu) $= 49 -gp ere com +t ES 4 oop = A [= ts Ua ofoy EH go ug af oyg0q > Ey EY alte ug gy at one “\g"] = ¥) tz wureype2 uNuoop ayeupal eroud Soupoyesd po nyype01 see ¥IFUOSINI QONTGHUGOIN I DONIGTUAO VZGA 7 ‘Ba ns 4} aye} INUZEAS| v BADTEP YDeUpal w eu ualjapod af fox [Tp] nawaur “fos wut FEE = (a) affoqumy eurns wopesBoquy of ong EY Y= gp +ER LTS '5 wy = 4g tay, sp Wopar ns axeupat fox [T‘p} myuotaias af oyeg “(ut = 9) Ys wueyoe% 15 ayae) omnusjerst w vAo|P UDyeUpel w ve Ualfepod vu = (2) affoquny sums wuyestoqur g of oy “YY 8 = Mg af orgog > Bette easy gp yeu 9[esB03uj suepeapo 1999512031 of oe “gl 2 4 < epg = =p2us | zpooi = zpsgs00— 1 2 20 : 2(g¢ smd) af 04 juss] = [fa — xz)uts] =~ = |(@ — 408)us| = |(e - xpor)m Of = zgs00— tA af 090g o apagsc0 = 1h f wen ep seat ‘Oo+ O41 4 po e Fatie- (oe = (E21) 2 f @ P { T gttsoj forootglery T=] 2U (2) er = (2),6 £[t'T-] eu eupryeadan of @ =a Ma eftoquny sunnpeyy (0 = (+g ‘T= (0-)z) ‘0 8 poyaid eau zal *[['T—] nyuouias fod TWUDALINI INIGTUAO “> vAFTA a525 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL formalen zapis lim oq = [Inade nema smisla jer funkeija y = In nije 3 ‘Riman-integrabilna oa eegrientu [0,1] Neka je n> ky tada je In = in gh. P ‘osnovu primera 38, glava I, imamo nejednakosti ne ee Stavljajuéi u ovim nejednakestima redom & = 1,2,...n— 1 i sabirajuti dobijene nejednakosti imamo Odavde sledi (uzimajuti u obzir primer 85, glava T) gde je C Ojlerova konstanta, éq — 0 kad m —» oo, Prelaskom ma Times wt posledajoj dvostrukoj nejednak , dobijamo Jim om = —L, tj. im, Sa = a r ln Sy = ply at FF (a+ bYSA) sledule im Sa = pp J Fla). » Izostavljanjem ravnomernih beskonaéno malih viseg reda, nati sledeée lime: BL. Sy = (1+ 2)sing + (1+ 2) sin’ +--+ (14 2p) sin “a Posto je kad » 0 sin Bf = H-+O% (8) (E= 1,2, D) toe erste) it 4.2. VBZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA sar | nat iizato je lim 5° (1+ £) O*(S) =0. Sade je noee fe im S, = 52. Sy=sint So Posto jesin = $+0* (3) i lim O* (8)- Fo he <0, wie ey ia yee -/ a a io sos” | D4eee 2) 140, Score é° co @ poy 3 ~ ap 2 [ af up ‘wemejoq “6g Ocone «y= sp(au)s [ti af 0} (oprerd osopeysdoy) 1 fi coace wos [ a v= (0s “tit'= af owsog 5-00 fF =seus [ ol [i : ourewy 7 = zu wouawg Qeomu ‘xp(ru)f J Wy EN cot ZpHEY — (z)/ toot ‘O]D9 f BAN “Bs i 2 = oP wtee — 2% yg = EE ge t= 2 2 wal weft Ltgth cones 5 ti 3p,{2 wexore) f (@ 9 1= ,2800 f= wo | 2a 5 tat 2 wwe3s00 J a 60 VIVUOSINI OONTGIUCOIN I QONAGHUAO VZIA TF sofegnps yp 949 n opansd onoyeydor] nruowuad azow as wp af oupoydiog oe = (eunnperen =e gnshmosoe = pet F® ( ge ay 2a Tp Gg ° HEtIAM= pati, | Zo ee AA ~(@)A(a)AS = wy I - ((@x2) (2,06 (eloquny yonfeerogpo ysoursqeliouasayp wynfeitaeysod ord) affoyuny ouagojs ony vyezBoau wfuerounalp epaesd WeIsOy. > ys [FO ATF wary] Be EN “9S aus. sopaa: = ap2us/ P(g yous = ap,cus/B ig 9 = ap2us} 2 3 a fox oyu poazt ru gout nfegnys Word -) ‘yesoqut vomesd efwio8 ousoupo ‘eluop eatfuowoud af wf vfegnis wap vyeyso ne ‘aytreysuoy poazy F ogee | F (carom Fc teponzt EN “g¢ o t= tab = ap] = ig “Wi of onea 1 > (tee > iS of ompatiing ‘ig ouuaag “HEE ZY = ty tg QE = 4g af apl TVHDGINI INTELYAO VAIO axeGLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL 530 wpe 4 Potatimo da je Jim, “ES ~ =1. Po Lopitalovom pra imamo ae feat a febdt+2ne* eta im —2— = lin ss = lim | % 1 ne fgg 8B | ea ] 6 rrr ee Tm 60. Nati <4 Teraz predstavlja neodredeni oblik 9; Primenom Lopitalovg pravila imamo! sing {-viantat b= lim 2 = lim, Ea ay ee Jain a Le fisn(sinz) _ tiny Sin(tana) ~ eto V tone 61. Neka je f neprekidna i pozitivna funkeija. Dokazati da je funkecija Jestoat rastuéa za 7 20. 4 Funkeija g je otigledno diferencijabilna na skupu ]0, +oe[ i njen ievod =H. fe (i sev) a A)dt > 0 4.2. VEZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 531 (prema a), 1). To aadi da je y rastuéa 2a 220. > _{[@,0srsh ayr ee, atoie 2) ={ es ) [Flebe, abo je sta)={ m Ostst ¢ -<_ a) Koristetiaditivnost intogr 2 2 1 2 [ow = [sos [soyte= [tie Jerse 68, Tzrafunati integral i nacrtati grafik funkcije I = I(a), ako je ; a _ sin? adr He)= J TFtace ro? 4 Zaa# 1 imamo fle) = sin? 1 cos? ~ Trtacsata! ~I+lacseta? i+2acsz+o? = 1 _cost , 1+? (+o2)? TPlacssta? Qa + da? dn" + 2accss +) l+a? (Q-o)? cose da? Zai(T + Recess tat) 2a 7 patter o4)'n),owoligop ‘gujsv = 2 woueMg > ° apt Azz] 99 rppesoquy jwounguagy oay{juuord nuouts 19295109 =I EH = np“ =a ‘euepre =n ‘ape = SH np =a ‘eucjor =n ‘zpe = ap & a ~epruvyare [99 a ees WIVUDALNI DONTGHUCOIN I SONTGHUAO VZGA et 0 (2 -e= e202) + | +s0(@H- ape: (n= eup'ap =p) of oy yea p= teal af oyey > vapleul fp sofeaBoqur sgopays Hsex ofualjeaHoyur oupelored saysis0y, on 4 “(6e11s) vu af ropoen (0)z affoqany yeID 5 lel Hee yr wow ‘E = 1'1 = [0] we of ep seqon pnteut ae} lea eee Ba § z 3 oy ({ 2%] Ba (Sue tt fh) werare Za) 22. Ce ( fe Tea Je ST coureligop ‘TI eae/3 ‘ggg wroutid efuagar naouso vu ‘> [ol 27 spite, emmetr spect. ga wismats f : af aps TVUDALNI INIGHAAO + VAVIO wes534 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL 68. Izratunati integral J = i side, smenom 2-2 = +. <¢ Rezpotrine nendtedentntgral / Hs, € [-A11-U lave IT je pokazano, da je fankeija mee fF yar aie je ela) = sSpo0ne, 69. Da li se u intege 0 “4 Navedena smena nije moguéa : . 70. Da lise u integralu | VI'= ade smenom x = sint za nove granice a mogu uzeti brojevi mi $7 4 ; [ene= 0-9 [00- 4 Smenom # = $58, dobijamo : [see= 0-0 Flat (o-a)pat= (0-0) f fa+(b-a)éa, a rednost odredenog integrala ne zavisi kojimn se slovom oznagava promen|jiva 4.2, VBZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 535) 72. Dokazati jednekost: fener Pores (020. i 28 (2d 73. Neka je f neprekidna ‘ ja na segmentu [A,B] > [a ]. Nai HJ fa + v)dy ako je A-a <2 ) Transformecijom xfsinz)de = [ef sin(w - 2) de [stounte=[ i smenom — 2 = t, dobjjamo / af(sina}de = [o = Offoin that =r ° a 0 za ! odavde sedi Faftsine}de = § | flsina}de (jer vednost odsedenog inte a kojim se slovom oznaéava prom: grala ne 2 Wa)‘oorponard “wid, + cerremmane] tmaare] heron ai micar tof = 1 / r sw (pra tit / ‘w(v-ap- af epuo | peak = a af Uy nyeaBonmy nv 1 a Pee (T- EHD I = srepee (eat fre =) o] wuuauides od vpeaBerat ga vu ny 0 (28 ung wupeUZoap x af OYOg 7 = F +e mnuoWS 30 pz,.9(F—241) f = 7 peumpeszy “Ly z ‘pst of mjoq -(;souppjaidad owzonego att) ysouriqess emeiog “( f afioyuny =)f ‘ep— = 9p ‘~ = 3 euaws of euapaan) nl (@o=3+ = +P wtf =I af epeg ey st = (e)g sea 9 nfioyuny OY “wezeyop wluepias oap tard af oui, 3 @ oyeas wz (z),y— = (e-).7 of ep pos sowed aojsn aagsuoy | 2— = 7 enous af euopaan) vfoy og 37 af apa Sy + Jeo VIVUDSINI DONIGTYGOSN I SONAGTUAO VZA ck o+wey [--o+ntar » af oupajaigg "ere suoy wufjoasord 9 af ap8 yuny wured wyeAs wp HEE “9 40 oupaf of ( euisuiod eumns wysreqadfe ) jexBaqut v yerenod tua wtNpI00y ‘wu nsoupo n eugisyouuts outwelezn ns ofoy aindly axp 2 yfoases as aadexy rystt -uyoagny nfegnys wo8np 7) “eftyouns ago ours aupol vs andy wap mszA0d foxnuasoap wxeupaf aingy euigisod eudny af epuo windy euginouts ouso af (zade syst O=(2-)f+(z)f Me = (B-)S + (eh Q f= ape)f f 1 i HE) / = PO) i = =e) i : of epuo 7~ = x nusuis owapaan npeaBequr worse of wpe euredsu f of ep nfygnis n {(y ouweay oofey —)f + (2) of epey sured f efioquny af oxy “xp pre oye ¢ sapteys | +n i ° seured f efnoytmy af oy “zp(z)f |g = 2p) 1 i }-] mavowBos eu f nfloyuny nupyiasdax vz vp iyezejoq “gy TVUODLNI INIGZUAO F VAVIO nen538 GLAVA 4, ODREDENI INTEGRAL 78, U integralu I= t F(x) cosrde uvesti smenu sina = ¢. ntegrala po segmentima na 4 Predstavimo dati integeal kno abir te svakom od kojih je funkcija y = sin monotona: ‘Usimajuéi u svakom integralu sin = t, imamo =] ‘Fleresin )at + [rom intat 3 + freee forse 5 Jossiny ~ fla —aresin#)) dt (£(2n + aresint) — f(or— aresint)) dt (tokom smene prox In, be Z, uzimajuéi k= 0,1,2). fi 79, Ieratunati integral J = i uvodeéi smenu In} = t, dobijamo aan B a = r= [bose jane anf sine dm 42, VEZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 539 80. Nadi I= f S2iDg de. a <4 Kako je pokazano u zadatku 74, b) [2flsina)de = § f fleinz)ér; { i Na taj natin je ima prekide prve vrste u navedenim taékama. Zato predstavimo dati integral u obliku zbira tri integrala po seginentima: [—1, 0), [0,2]; [2,3]. U taékema prekida funkcije A uzmimo jednostrane limese funkcije arctan h. Kako je h(-0) = —o0, h(+0) = +00, Al—1) = 0,A(2— 0) = —o0, A(2+0) = +00, h(3) = B, to je J = arctan h(-0) + arctan h(2 ~ 0) + arctan h(3) — arctan k(—1) — arctan A(+0) — arctan h{2 + 0) = arctan $3 — 2x. 82. Dokazati da ako je { neprekidna perioditna funkija definisane 22 ar 00 <= < too, a0 pesiodom 7, to je f' fle)dr = fre dr, gde je a proizvoljni bro}. 4. Zapisimo integral u obliku on rose Tre a (na osnovu svojstva aditivnosti integrals). Rezmotsimo drugi sabirak w or desnom delu jednakosti (1). Zbog perioditnosti funkcije f je f flajde = ar J {(2~T)de. Sade se smenom 2—P = 2, doje a Sla)de = i ‘Fle)dz. Na taj natin je our [1 sem fois free js ez, Sto je i trebalo dokazati. »£ = 0 [ta yom bau omeu (inp = 3S =a'n= aul Ps ‘ap = spqe ) wollte enuefaned dg apamize | = ty open els (np = azz ‘n= xu ‘ap = xp,x) wofuolpeesoyer ca (ens) rus EE (Lemos gpmmon) 2 t = ao eal Tv TO gut gg worl reese = Epa) F, alt @__ttetyt ft Sk se 1 (seta ‘cupaia0 » Hste TL og 1 < Bere = = ang =P Balsa owen (2 —) pf~ = apy = ,2—z wonowg » a Pele —2)e = 7 “sg sajeaBoquy geungeszy 4 -eluapiay wapjop (ery geue 1 ors (a) + 3B = (2,7 °F ‘ounrporiad ¢ auseauy 19g2 083 equaByspaid ozout go seep reper iropoued 5 (Bra0xd vuyamp) vugporrad af wag “ah ~ (z).7 = (x}— inl oumnowzey “9 #9 af wyN “E epowiad Borst afioyuny augipoued ; ouseout] aiqz ony nlveyspard azour ap(a)f f = (2)az elloyany as epuo .Z wopouad ws eftoytny eugIpoued wupryaniou f af oy “pg ‘9 nitoxuny 22 | aftaptar afnzeyop as urgew uegyis ey “aliaquny say rosmporiod age on osaannpoid of ft ihy+(=)a = (lz of (w1onoid wuryansp) wg, wopouod vs wuxpoued <2 ~ (2)_7 = (2) vlioquny af god “om (@e ~ Og tad ‘ssoypupal apep ous qgoq (0 < “D = 2pe ag | P= ape gts J ‘oupe(8i90) we oyzas we eyuessuoy| 9 < Mig af ps 4 O + (a = xp wes f +a = etre & ourvun wg = 0 af oxy forq uep -oaud wosedow u of ep nfegnys n(x) = (4-42) “9912 “0 = #2 pats | a =P? poauglts J tbots ‘Gy 199 BrOUIEA naoUso eNY “(nxsepEZ woNpotaud vuTBAd) iz 7 : ater ouretat T+ wuz = wal ory > ‘aftoquny ougspoyed | suzwouy nulqz eeupef Wl po meas af ysoUpoza ottred ¥2 8 ‘4g wopolied vs aupipotted exaforq yLupoaud 1ysoupaza ouredatt oz ms | = (9 verse | = (oa afloquny ns ep nezeog “gg TVUOTINI INTETUAO * YAVIO ‘orsGLAVA 4, ODREDENI INTEGRAL 512 Konaeno je ome eae ece a fa sgnio gaa 2 38, f= f rade. 4 Smenom 1—2 = #8 dobi ras [a —eta=3(S—2) fa = 008, & | 7) Pe 99. t= [fs et, 1 bin <4 Smenom z = <2 dobijamo dz = ~ S41, Jey = Isat), jer je -F < #<-£. Onda je Fonts 78 am s- fae - [2S fe 2 4 4 90. F= fovea 4 aims smenu 1+ 32° = 2! dobijamo =a) (2? -aeed ($-F 3 ot. 1 faresin a 4. Parcijalnim integraljenjem (dv = dz, u = arcsin Ve h ; ef 1 = aansin af Fairs 2 " ee > sledi 4.2. VEZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 53 Pa es 2. =f exaatisaas 4 Grafik podintegrlne funkcie je simetican u odnosu na prava s = 3 (a) = fQ~ 2), x € [0,25] ) i zato je a ae. to je CE de -[a& de 27 ede je e1 = Jeo =}. Primitivne 2a funkeije fy(z) = (primer 206, glava TIT ) funkeije wees G=1,2) 0 2 1-6; z or F; = arctan, 2 tan = a 3 = gun (fons) 2 5 By(r+2kr) = — lim F(z) a oii, Fe). Bri gem je Film —0) —F5(0) = 7, na oso tage ae dobia 1 2 =*(2 Ten = pee etme a a a) 93. I= i —— -« Podintegralna funkelja je perioditna sa periodom Finato je eer f (L+tan?) d(tenz) Pig ie af ——— pOUSeses. gaa sintz+costz EX T+ tant 7 Tat (na osnovu primera 82 1 68 ).© pylfS-2809 = 4p 5) wfuofesBoauy qelioreg > “ope quis [= "7-96 4 Fat gu = (2+r-S atone) § = ote & = a (ume - 5 z+e)® aa af up ourshigog, ® (e+ xg 4s00p — eyo) 8 = (t+scmoe- Eo) Fa sm sre TF aps urea Sapadasgt = 26 2809 !pmabgess = & ,UIS opnnsoy HerstI0y] m 0 ape quis | = 7-26 za af ougeuoyy on a T-a3 *' eusgtags)a 7 | marae) a Peary? | tem mim 3 i fey VIVUOTLNI OONIGTUGOIN | OONAGTUTO VZIA “er of opi t+ tp =p af ouporsizo > ‘apr ,509..2 | =I "96 «(G+ 4) f<4'(f- 4) f= vam yoy 0 = apf = 1 + Yy ‘oupaiigg > 0 ‘sp (esoon)f = (a ssp(ausa) f= 4 (& 96 +4] Popo waa flagms Jest G05 nd Is-+ 29 UIs — sus) [= (crus —z9us) 1 = mpusazuszus af 04 (vgs — 2000)f = spuss.zg ups af orgod =I v6 coureuy ‘p eaep8 ‘90g sound 17 = 2p mows “E = = of 98 ‘(apscos+ 1) ¥ = 2s09-+2,uIs ysoxeupel we;suoyy “etouoden: TVUSTLNI INIATAAO “ VAYID se546 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL = 2% +1, tada je 4 jer je Io = f de = §. Neko a = Fuel = GEp Oe 1. REFN jer je = fsinede=1. > t 99. In = f cos" ade, 0 4 Prema primera 74,a) imamo 100. In = fast ade. 4 Kako je tan®® zdz = tan?™-?ad(tan2) —tan?*-? adr, to je 1a) tj. Tn Je lzraveno preko jamo lu snigenja (rekurentn form dalje Jn-1 PrekO Jq-2, atin Iy2 preko Ina). Ye A" = (= (0 SF): Uvodeti novi indeks sumiranja n—& = m i uzimajuéi u obzir da je Jo = dx = §, dobijamo a 1 101. Jy = [(1—2?)Mde. a 4.2, VEZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 5a7 -< Smenom © = sint, sleduje Jy = feos eat — (20, = Bra Hl i {primer 99). > = fate 102. n= | Hs ¢Smenom 2 = sin{, imamo J, = j sin" édt. Ova} integral je razmatran 3 wo primeru 98. & 103. In= f2™(inz)z, 4 Funkeija f(z) = 2™(InzJ", je neprekidna i ogranitena na razmaku 10,2] Gee je tim, f(a) = 0). Razmotrimo sada funkeiju bn, = (fl). 240; ran { (Ory otigledno je J, = f f(c)dz = f F(2)dr. Parcijalnim integraljenjem imamo 6 a Teratavajudi dalje Ins preko In, 2atim In-z preko Ina) dé risteti formule sin ~ cosr = VZsin (2-4); sinz + osx = tan? tat 1 H ote (uzeta je smena $ ~ x = #), Postupajuéi dalje kao u primera 100 imamo(oun? + sf) (mn? + xt) 82 = ausmz,00 afnpoys eqnuttoy anozayic ay @ xp soozusoou [= 7 “GOL 2 (UL = 9 (0 = apal(T — 4) — U)g 909 f af sol) 24(T-) = 1 seiesBoruy asoupaia omefiqop “twig of welg 2012) Yupaqsod pereso.uy re (I) +2 (t= 9) — 4) g509,_,(1-)Xe, 2900 sett RID Tt eam? = TS af oye z @ (op 2+ 0)! = £500 * (aisuty-?+ xeon?) E= 2109 9 ¢ ouromy nynunsoy naorel{Q redo wesst0y -zp(x)z | = ap(z)f f af pug Least) Vag Sfee[n]eo] ae ey f= OF fjpyry omsnourzes + p38 = (2) f oupeusg & ° “seagrsaapes { = 1 “BOT coup eu: - 2 ART ps apath foron wr =9)0= apace (tof afore pica ( = ag s 1 14 (B00 +--+ 26 lo + a(1—H)90¢ | _ = “ tug = w (25004 2(6 = Darl = u)s00)z } = steer? & as Be = 9) (xy 0 foaouayfQ vurerg -zp(z) nap = =p(a)f [ of oupaiii “Sims = (2)f af epi = 2y@)ME = zy ups af easy wee UgalT-) V=2 } E Nwolse (ys f= Or nfioqury owtrowey {9 — 4 2 ugeaoy afojsod sof wuspiueudo |a‘o{ nyoaroyes eu of te = 219 =e eurezer n euestugep of efioyuny exjeedauipog » ors VIVUOSLNI DONTGTUCOAN I DONTGTUAO VZIA 'P ef “201 e+ we)o(t — we + we) (e + we)(T+uZ)) (i= ue + waht) 4 (Laue + we)"(e + we )(r+ we) _ 4 (owe +1) aug) (ewe) ourefigop (eand 1 —u sof) alfep wpar urafueawzing (g— ugg + wa)E (ug te) of wp ommreeqent (n= 2 yy,809 y_tS “Op = apr800 } ° vwofuofeadonuy muretoneg ‘apr soos f = (ug ‘wr af BNP yew oud 9 "SPE S00 F gts [ “9OT i epeasoquy ogepeys syeungesz] ND UU OFF T <0 (.9) z(t u)sooe + 0] (us —uyuss) spate —ayef eespsunimn f= 1 it * of epee wal oan ta wee ag = Pa ape f= ipa a= men) = 07 af p83 G-mF real) =Y é + ) aT) = gyal) + efigop as afoy naouso eu ty + HL = Yy sefuagtus njnuoy TVUSTINI INTGTAAO % VAVIO are550) GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL =n Seg (eto + et) a » ga(gaenns farm) = = See (Soe oe ve) G = fl Integraljenjem nalazimo da je T= ge, jer je Of [cos2(n— ads = 0 (=TR=1). > 10. fasin" xsinneds. < Oéigledno je 1 for e-Fmoe-$) 0-0) =f eetasintso- Fe 4 (uvedena je smena 2 ~ J = #). Prema Ojlerovoj formuli sleduje = cartes (n+ (2-08) ety (eo) 4 eroeno- 8) 2 ay Sept me ( oD) ersten) fd 2a (ions) 4. erotso-4)) 42, VEZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 551 Integraleiseda levi desmustramu dobijene jednakost na segmentu [$$] dobijame . EG gde smo uzeli u obzir da je he contn=1) 5 = Zen fess(ain—W+ in 0%) dt 0 b= THD,» tegrale, ne N. ua I=. cos(n + 1).sde. “4 Otigledno, ee [asrssant Pareijalni u=cosne) je egraljenjem prvog integrala (du = sin“! zcoszdx = #80"); £0808 « fatoxonade- feat osinnde 0. > 112, P= foattesinin ete aes eee a. Te feta aie a Zamonjajué cose = He +e), dobijamo za pointegraina fonkciu fia) = OREO CB gy ye M 4 mm) = Fr OCP costs + CP eosin — Ihr t+ 4+ + OR, cos x) + C2) Posto je Inn =f cos(an—2k)ze-*dz = Re fe roa (i@ owrefigop u(t + (1-2) = (1 - fjoquny eu suafuaunsd epoaziord npoazr 0 ajnunsoy axooraglyy woUDTUE coum } al seorutore 1 af ep pezeqo, = Ga uomuaigy topapays Kestuyep af mouljod Aoxpueze7 “OTT 2 (1- w+ w) Aca aay 7 Pee i Wag —ay=y eww OE 4 ourvauy efuazius ny 110) oudoysean pnfafuowrag 7 Q a 4 (= ut tues = ale eel e+ lege ias = (ewe urea (a = pal = 1) fap = apy yt ) wofuafeasayer wruetare ever 0 ov =p,_y(@— Dut J = (w'w)g qeaBoyuy sosallo. neungerey “ST 1 —) = “YP 'E = ty efigop 0s apyypo iyo = i i ad u qf [touzsoozusg somaya fe = gy { af wiyez see VIVUOSINI DONAGTUCOAN | OONTGTUGO VIA tP speuse(e ugar [5 Freu(t—) = "7 oftpajsazan auguamnyar aualigop gy 1-75 = wy of apgepo inm T “re { —U (vevenee-som te 7 u {rmawsgSa| BU w)as 4 wef = ore ‘ofnpas efuatjer2oyuy Zouet pred noowyd an [2g] nqrauifes eu euyqestaqur g = (8) f 1 ‘esooulrsoo2 (| —ug)s00g = Pso9Uut (wuz soo +2(Z—uz)soo) = (2)f efroquny of ep nowatup sporstsoy Yes resoqur ep ipnfeangeuzg ° [E alu apyep *£ = x age rafoyo n euapraeito af Q “apescoujaug 00 | = fet sy < (2p e+) ete Fy 2 met ougeoy af 09 ccm augay em) +e _ meet et] awe a ye 28] (oC ~ wz)s00 0 — (ye — uz)urs ye — ug dente = TVYDGINI INIETAAO + VAVID 700GLAVA 4, ODREDENI INTEGRAL 554 J Pa(z)e"de =0, mati Pr (c)Pa(z)de = 0, uslugaju da jem zn. Raz- e a 1 1 2 motrimo jos integral I = f P2()éx = pataye f = a 4 nT gn yl a £5 (et 1) Polinom (221)? we najstarii dlan 2 ima koefcijent 1, izato je Sr 4.2, VEZA ODREDENOG I NEODREDENOG INTEGRALA 555 Napomena. Dve integrabilne funkeije g i y na sogmentu (a, 5] nazivaju se ortogonalim, ako je f p(a)¥(2}dz = 0, Letandzovi polinomi Pala), m € ‘No su prema prethodnom zadatku ortogonalni na [~1, vel primenu u reSavanju 2adatake mater LL7. Neka je funkcija f integrabilna na segmentu [a, da, = f(e) za svez € =Typ)itatakaa Dokszati da je Kojima funkeija F ima prekide prve viste. 4 2 J tejac= Fe- 0) Fla+0) - 7 (Fle +0) ~ Fle -0)) i a < Definisimo novu funkeiju na sledeti nadin: Piz), 2€ Jes, ci4a! Pla+0),2= (cu1-0), 2 = cian 2] takvu da tatke ulaze u deone tacke. Tada je (prema Lagranzovoj teorei a ea DAG) 49; = NG) 4a, 4 <& 219 > 2 wHezal wa 4 wuten=aptt-) [tee (ela of op forq wesed at uuu ‘a(t—w)[ > 2 oy “forq wesed w af oye ‘ue — 2 = ap f=¢ @a cupedipe af wpe ‘a(t ual 9 = 40 < # af op reupypidou ar Bug;porred of wlloyuny upexFoMIpog “yp(ztis}ubs i = (2)g ounmay > ase VIVUOTINI DONIGEUCOIN I SONTGTUAO V2EA “cP -mp(aUpsjus f -O¢T 4 ‘0+ || = spouts ii (equeysuoy wufjoaziard 9 af ope} ‘o+ mar ii =e [ easy wexaad af wpeg | = (2) oueUOY of 0 (OF) = (O-Me af org eho sprue] = (2) owems aston ‘apauds [ “6tT refloquny yuppjerd ypuansteso po apessiony auapaspasi DEN ‘oF wO)s J = (2) 2igge wate af ep ¢ nfioxuny muagrurud nuoysdon eu [g‘0] nauouios eu efioquny supqeaBony Beas up pals BYyepez Fouopanen zy “f alroxuny ysoupryoidau x ofgey Coyeas n (c)f = (@)af of wp one) ‘nyqwuzes wo} eu upyardau | yuesuyap -F-efioquny yys drys omeaoz x mypuzes woyau vu f alloytny auprferd auegrueso (wo! “puny touaryurtid wouoysdon) woresBoqus uuapoxpooy “eMOWOdEN, 4+ J afioxny eppyad wana af g ® “fossod aU (Det 0+ [al = (2)y of apag “subs = (z)f nfloyuny epes oumuzy port wart 7 efoyury f affoyuyy ¥ wpojaad wareypey n Woeug “[f'T-] 3 = pype3 fofoy oq ng = (aux “fh O = (z)q af over *( emu azam axouepiog ndngs wu ane po expyzer af f vfloymny ) 1 S |x| ouensyy oufjoaziozd wz ° 0 = Ons J of cupping T # 2 ez 9 = (af (GET =U) = (FS ped papas eu f nfloxuny ome sroud ome f afioyuny epoperd eure92e1 nor atoTy nponzt o wfueyed ape as 09g “| wos ‘oatfeuE ayprEKIOILE Suny] “Ip 1 FPpIUONT EE wWaQZpN A HEU BzoUN 9s oWaIOD ZIOG + ¢f afoquny eppyasd eureygey n ox afitiny npoazy 0 wor ogous vag (E) = (2) woyeupal yea J afioxuny ysoupyjarden oureyyey UUAS tI ‘euprysidont vy effoquny af wp nreceyog,“yesSaqut eaporpoat uate Q-+9PG)/ | = (2) af wyau ado f efioquny af BN “STL < wagiaez af efuapias Zeyop ‘] nyoufas vu i f O~)z~ (0+ Per) J ~ (0+ 2) ~~ dhe = =P(2)f f afopars : TVUDALNI INIGTAAO “ VAVTD gee558, GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL 122, fxfe|de (s 20). 4 ae dae €]k,k-+ If, nalezimo a 5 Jeti 3 fons fo k 2 2 ke? 2 -at+-5 i wo? 8 set 42) ke 1 fhe ORD _ a 3 ka? ik-+1)(2k+1) ann 12 jer je k = [z]. Dake, 2 fale] +2)-@2bl+1) = - + [etlee= 1815 123. f(—1)!ds. < Nédace j a—k, k= 2m; rele [ates TE tam t a Neka x €]-k—1,-K(, = <0 tada je otigledno fee =k, k= 2m; 3 = 44-2; n €2, 0S Fle) <1; Dake, _ blll +) 2) +) B =f +1], 2 > 0; teda imamo U opstem slutaju je Fl) [core =drtdntCneZ. Rezultat se mote zapisati u drugom obliku. Zaista, razmotrimo funkeiju 1 = } arccos(cos m2). Dalje je cosmy = cosa, odakle sledi y = atx + 2n, n€B,0e 4 Integrajenjem sled * jzj si 1 [1a Heol =} (e+t-le-p. 3 2>0 ee re 3] aforiny we oy "asoupasa fofupexs 0 ilei0e7 WAL of (3) £ = [av af ep ayes ‘Jo ‘v[> 9 wyzes tforsod epuo ‘[q'v] eu euppyazdau f quotes vu f afioyuny ngsoupaza wofupars earzeut as sotays [2 = (sw forg “afyoxury ysouposa wfuparg of yysoupesa fofupars 0 amaroay, gy y sgus+ $2 gus— pet | = zeus ¥ 5 £.(4 ayes)! a i ~texmpenss f+ tourneags | —(eomrznep | 5 7 : ale (euisyprusr 7 prays [s09| / af ud [ugg] (u‘0] = @ af ep oupay3iaQ > oss wunt aexa} rorexBaquspod fox 22 «(2p ‘g] a ‘iuauifes ysoupaia mas dnys gf af 9p8 ‘cpruisA |esoo] | SEN “TET 4 frttic| 5 2 ttHe| 3 = ettHts[ 3 2 T- } =(eupapte af sal 199 HISONCERIA LOCNGEUS O TNTUOKL ¢F yay = tH? Thee ye ge Tae wO4T tee tag (49-1) = ay) PulT=) + = TF cor ey ~ ay) IC ta = ony pe (s0899-2 1-2) et IK = 2eropusyute [= is = af amen (ep en “OND y yy 9 = 42 “fy (cur)ins = A afjouny ana ns afiaquny aupeaBoqupod wpryard yey, > ‘ae(euasyassf-ogr y a oy < woman =a | an = arte} f ts thu ator ‘(ut = 9) J+ y'9] 3 2 v2 “yu = [z]up of onsod “(I+ ug = 9) y = Ye ns afroqeny oupeaBaympod epryard aygey, > 1 NSU ‘opleu f veer he 4 2 a es ~epe [ =2p(escojuee | a I re af ome 'E = & pygey n eupnjard 1 euagureso af wlloyuny euyesBonupog 0 p(x s0o)ubse [ge 4 9 9 £ «42 (sem 9 oe a7 ((s>- hee) s+ (Loe so) + (See fom) + (Eno fem) e+ (Eso 2am)) # (qigw-Le)it? = Tey by a TVYDALNI INGETAAO YAVID562 GLAVA 4, ODREDENI INTEGRAL 3° Druga teorema o srednjoj vrednosti. Ako su funkeije f ig ogranitene i integrabilne na segmentu (a, 0} i ako je funkeija y monotona za a 0,0 < € 02a00 a ) Zapisimo dati integral u obliku abira dva integrale. po segmentima {-2,0] i [0,2] i w integralu po segmentu [2,0] uvedimo smenu x = tj dobijamo 2 2 [ere = 2 f Ssink(eindyte = a(n), 0<€ <2 i 2 (0 prvoj teoremi o srednjoj vrednost). Na taj natin je f a2*dz > 0. d) Primenom prve teoreme o srednjoj vrednosti imamo ; 2] e fe Inzde = @ if ned = © (In2—1) <0, 4 a jorjon2<}|y ~ (2)f| af ep oyea wa g orsod g <2 oyeas we upuo ‘y = (z)/ “Uli” af ors0g > “quer = (a)f affoquny feonys przjoumey BONY = (2)f “Ui” af eyou | Joo ‘ol 3 J mye “BET age v((erd le) [Ee lela L z '((4¢4+£) s00-1)% = (erase) = 2 dure ©} af ap * (b+ ale) ws) = + woqnutios af wep of “ #>0) SSYI = 4 asia eiopyen snipes eurgnp asoupoza nlupors eN “SET « T= lev (P o1= =U © ® 2 dem aah | wo'0= Ure t= ee] = Uv (© ‘ouretay ‘fanny fysoupaza afupars afformyep po sgezk[og > “[ugg] Bu (4+ z)uscms = (2}f (p {ug'0] et sc0g-+cusz +91 = (2)f (9 ‘loor‘ol eu xf = (2) (4 ‘fr'o] eu 2 = ()f (@ ‘eugjuawes untuaponsu n afisguny ysoUpoZA nltipeas IPaPO “PET HTK TAL YK 544)-2 — 9-2 of ORY u> 3 > 0 af apd | (oyuy2- p2) 4-0 00 (se af epeg f= = 1 owewy nyexB9u; woRnup ny = ez nuatus opoag (0 2 809g (4 T VAT poe566 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL Kako je f neprekidna funkeija, B fiksiran broj, a x motemo uzeti dovoljnc veliko, to je AOI < § 2a dovoline » 8 (FE) — Al < § jer ie ~1);b) lim 81 lim 6? ud | athe dz =0. nite b) Imamo ade = T+, ge je 0 <€ 2>0) seus] “BPT 4-1 > [gl of ep3 = 7 oweliqop ‘g = f wafueangeusg -f > 7 > F— ousep “> 9 > 0 '(}900~ vs00)—2, = 7 af amarcoy afinrp naouso UY > @>2>0°0Z2) apsieee2f “u0T : <1>6>0 “M2 = 7 owreligop ps WP = 9 wotearseug AB > 1 > 0 oto MPL = GE > Ae > 0's > “9s00— 1 > 0 ef oxy “(rsoupeza fofupars © wuraz00) eBNIp sy f_syexSorur n) is) ‘vualuaurad wyyez ey = uy —& euaus euopaan af 2pz gnu : wt ua eR ayy f MES “e we ‘sc — 7 @ Dogeu a ogeu (eweninrty [ weseats fae f ee Spe |S mn | mu] | S a oor=y “2 oor et * gan [ it) h=9re f X= pea ew Je uu senfoay youn eaefoasnaouso ON on ‘wea f =1‘9vt de coped -s1ur 1y1u990 ‘1ysouposa fofupoas © ouros003 aBnap po por¥[od << “Hezeyop opeqans | af 07s sap(ays [ (oa an(ays f (4 = a0(2)4(2)/ [ 5 a oweur nfo uowtzg “(exrepez nagisn od 9 Z (2),A -wwuojsues nuaessoupel aff v ‘eupryasdan yp()f f = (x). efoxury of 10f nsouposa fofupars o eutasoa, aid taltoumad agou as =p (war js) J estou eu) q > 9 >» af ap? ae), 698 ILSONGSUA COLNGTUS O TNTHORL ¢'P ~ eis [oe ) J- Hl (er / ox) oueunt : (2) = n‘zp(2)f = ap pnfeuxen ZL wofuaffesoquy wrupeftored ‘ap(z)A(x)f f = y pe3equt omnowzey > i “ysoupaza fofupars o aurazoag aard 1 aftoeso;ut auyeliored urouewtid soupoza folupars © nuteioa; nmap yeamjog -g > z > 0.929 Z (2) af wp oye} Jo'v| vu uyqefiousreyp caf eyates [gn] eu auppyoidou Af aftoquny ns wyEN “epT THOS Ober Potns =F tat splat J a af 03 [g'0]9 3 f owods'g — J epuog — 2 oye 199 > 9 > 20 Bui()s = S(a)f f oureu susozo0y foasd owerg (q a 2 02 xs Dome y= Eee Si = Meg f Sag ® spats epazpo ‘[ > 3 > 9H = Lee f ap rrozoos foasd ewarg (e > i 7 5 [roloss ‘0<9'0 <0 of ops Se(ays f “ean (a SEE fi (e ON “per a i 0-7 ui of wp ious ong “Ou [*7] af ep oweligop (Z) t(t) eus00 2 Zot 32 ll Ou ¥9 > QTY. upus = fysoupaza fofupais o turs300) foard og “2 = Yy “tif E> GE af ep wosszqo s ¢ IVHDAINI INIGTUGO + VAVIO 809570 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL << Smenom 2? = t, imamo I= } if ape primenjujuéi drugu teoremu o stednjoj vrednosti sledi J = 3 [ esintdt = meaiaese ot < 0. Tada je za sve realne vrecnosti parametra iaraz (p(2)-+AW())? nenogativan, Integrisuéi nejednakost ((p(x)+Av(2))? = 0, dobijamo da je A7-+2\8 +a > 0 (za svako realno \). Dakle, diskrimi- nanta kvadratnog trinoma y = \7+2A3-+a je nepositivna, tj. 6?—ary <0, odakle sledi 6? < a (vena ) < [tow [vo Sto je i trebalo dokazati. 150. Neka je funksje 9 neprekidno diferencijabilna na segment [0,8 zajedno sa | / ecarocaas| < i eka je g(2) = 0. Dokazati noednakost M? < (0 a) f M= sup, {lot )? de, ede je 43. TEOREME 0 SREDNJOJ VREDNOSTI om 4 Zapisimo nejednakost Kosi-Bunjakovskog u oblilsu < oom: [Joe (t) = 1 na segmentu [a,2), gde jea | ecerocras iu njoj uzmimo y(t) = 9'(t), imamo odakle (uzimajuéi u obzir da je g(¢) = 0) sledi tj, imamo da tim pre vazi . vO=a)- J (9'(@))? 2 Iolo) Prelaskom na supremum leve i desne strane, dobijamo \e-af6 * 2 lol), ace je M = sup, {lg(e)]}- Kavadiranjem leve 1 deme strane poslednje nejednakosti gavrSavamo dokaz navedenog tvrdenja, > me, 151. Dokazati jednakost im, f° 2£dz = 0 (p > 0). ¢ Funkeija x ++ J opada na proizvoljnom segmentu [n,n-+p], 2 funketja a ++ sing je neprekidna na tom segmentu. Prema drugoj teoremi o mp srednjoj vrednosti imemo { MiEde = wn < gn tp. nt ‘f” #88do| = keaceetel < 2 2a svako n EN, to je lim, Kako je sada 2 np f 8dr =0.>= spaysoo f= (x) seyeatgoes = HIB | = Ox) of ‘easieZ, 7 snfenfBr0at03 reiSoquy epuo ‘oo = pay [nts 1Zoy oueyouons fo wlan PUI Duampp ouppiaidau 6 af oy “fosq coo wonsyy wefoazoxd 9 #9 of P39 “zpays00(2)6 f oe oe asf orsay isqead n epet8o4 ‘28 up ourrouodey, ‘acaqyuic]) “BstBrenuoy (f) qexBoqus epUE yonad neapqueso wun J wfoquny wT soyp ouppyerdeu oo} + 7 WZ ONY (umfizaysy Aojeqy) “esaz0At0% (g) Te2Beauy Bpes migigo esr yguoaysfoasou aljouaBzantoy efUBal (winfisors ‘oS \@al “ha ay ouojouour 6 efzoquny senapiresto yeuoyouous of 6 wlioquny ¥ exSzaauoy sp(z) ff reser ony oe -ap(2)6e)F f yeataqu manysfoasou Souaaysfoasou afiouaBsoxoy Wnt 1991454 AOD} owaey “epesBoquy ZF AOTGY (9 -uflouaBrenwoy exofolu tpays yan epar Foard wjesBoqus Zouoaasy -onsat affouaSraaoy auanjosde zy “ouAojen es\Szaauoy (7) fexB0IU, SP AZO As ‘pey tesfSzonqp (¢) TexBoqur wpey “nfegnys m y woxBromuoy ogous (1) yexBoqUy mp (41 / oe aA -ayay exBinncoy, oe “unuquaBromuoy omnyosde wayzew os (1) 1eaBeqUT of “yeu weparpo oundyod nfeeny 6 f offoqung v = x anges repay Foret foyaun {OB s OHETOA ouljonop 2 ep apoyey as eljannsodrasg *y 1 y— epox ouarpyedsor (9 < ¥ €2) ‘eyjan ougeucyseq { (0 > ¥ 2) Bou oupeUoysoq D = = OOH FUNJORO NF afiquny of ep ‘exeguuzo 0 — 2 07 (8-22) 40 = (219, dee 0 oupal © = (Job woloyuny woxyyan ouyeuoysoq vs nfuapazod n wyses par af tha ‘exon ougeuoyseq of 0 > y ez e “F = (2)o woreur ouyouoyseq os pie ‘TVHD@LNI INIALSCOASIN “¥'F afuoposod n y wpor oof += py eyous onzeunysog J wf O.< x WF OTHE a pageten oor 2 #2 (32) 40 = (2)f » seen amd vu OTL HITE ‘eyes epor,afueanyeuzo v2 Hoy 28 x woqums nyerBezed wor rasioy onsog wrftaytng (eso 25 1sye3d fq, -wufroap 1 5 x we 8 ‘eaBr0AK0y (1) 188% epuo ‘oot = = pe (32) x0 = (@)f af oye sofunarporodn um{yoaeny wearin ‘aSsonrp yooBayur 1 5 we FonBraauoy (1) 1048090 1 < feof po vyesoyn effoua8s0xp po spesfoxat StouaBzoatoy 2t epuo “(0 < 9) (BLO > (2) af namae puanefouon exp oyup loot ‘of wu ns oxy “wInELOTE cexiBsomtoy (1) yexBawuy | (x)ar "UAT = {(xD.T} as of wpa ‘oor ‘of feu eusgiueido a af of foo-+ wy eizoa (1) eaSenty ep az6y 96 pe HOOF Cook © x 2 07 food ol wu wuagrumestoau 4 of axe ‘wanfepedoot oqpesod oh ple) f = (xr of spu0 oor‘) eu vfmuny wanpeBouart fof OFY of x a> =|(xa- (al ence | e XSi yeas 1 x < ,X omens ve af ep onyes 9 < x forsod 2 forq ueasod Beas te oye umes oe “Ca{2s0n0% (t) TeuBoway “wrnfixonEy ALISON oo soupeza vufoag wasp 9s nut afltepop au { wagusuoBroatp ealzel yuoaqsfoasot 98 pen ‘sot wepeuny wane (jc) efiiny cot X suyuaBrono tayo ap(z)f_f (aysia and) jeiBoqat ontsfonsor oF as vpuo ‘sou uegesoy van p(e)f J = (x) wIprHRY cOF — X92 HY x coke @ cap(ayg [Pt = antes | iH a “ifoquyop of of epuo ‘co-+ > 95 # Sv nyoutZes wougenoy, woyeAs eu eupqeiBayur | oo > 2 5 0 we wusugep (2) = M woqy af ORY oT coysia oasd yeaSoauy qwoarsfoason, TPP jeaSoqur uaaysfoaseN, PP TVHOTLNI INIELUAO *? VAVIO oe574 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL sinkX>singk gy ograni¢ene za svako fiksirano celo k # 0 i za svako X. Zato 5 fp konvergiraju. mena u nesvojstvenom integral, a) Ako se parcijalnim integraljenjem na segmentu a, X] dobija formula 5 | Kedewe=seretay[f - | seyeteyde (G je primitivna za g) onda vati i jednakost te - J feraete= nayete)|t - f Pe)ete)ae pod pretpostavkom da bar dva od tel napisana limesa postoje. Pri tom je Ja)O(e) [2 = tim F(a)G ig, F@NECN) ~ £2)6(@) x bb) Ako pri uvodenju smene x = 2(u) dobijemo jednakost: f f(z)de = (ud i pri tom U + 400 kad X + +00, onda je “f f(e)de = f(xt gy f % F du ako postoji bar jedan od napisanih integrala, Sligno se 2 uuvode i integrali in Fle)dz = lim f fleas, i Psle)de= lim i Ha)ex. ‘yarnoo 4.4.2. Nesvojstveni integral druge vrste. 8° Ako je funkeija f ogranitena ii ali nije integrabilna (na primer nije ogranitena) na segmentu [a, 0), to je po @) 44, NBSVOJSTVENI INTEGRAL 315 razmaku a < 2 < b, onda integral (4) konvergira ako i samo ako za svako > 0 postoji 8 > 0 takvo da je | J (z)az| ad god je <2 -a<6,0 1 divergira. Primetimo da se smenom ¢= <1; nesvojstveni integral druge viste svodi zna nesvojstveni integral prve vrste Napomena. Ako ¢ €]a,0{ i ako funkeija f nije ograniéena ni u jednoj ‘dvostranoj okolini te tatke, onda je po definiciji ! Sle)de = Lie, A) Jr fle)de+ 4) frou} t =I 1ST @ Fe juvjorg = 21 fe = apo Tumpneg = ES fear us ‘VUOGINI INTALSCOASIN ‘> ae (cat + EE won) "EH x T of oyea (gg sausd) Joo+ ‘p] nyeurzer eu 5 = (x) f nfoquny Hs a } = (eh shot > ope “sgt we nL eee Goa = < ((Z-) sone - A ems) y BA Tte~ pt g\otrx q 9) i | (gwen + 4) ae 0 af oy wr Ly LAE 9-8 att f ad Tt rea) "T 11 2698 ‘911 woud wuasd of ona > a fe =I VST svnae) reer 2 Bh T+X@ - al( sf ge sts) aE uepore — unm T+% ¥ +3 LUtE+ gt) fore ‘TYYDAINI INIGIUGO * VAVIO on578 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL 159. T= 7 ssh de. 5 fed 4 Smenom arctan = 2) fay = de, = cos) 05 2 fy imam ied TE iOS 2 < §, imamo iu = = J seon sds = (ssinz + oss) -$-1> a 160. I) = [ e-*cosbrds a 161. = Je sindedx (a> 0). a 4 Mnotenjem /y sa imaginarnom jedinicim i sabiranjem sa 1, dobijamo h+ih = ii eters = 0 ye ln satib are ae @ 6 eae SP (-a~ ib)(cosba + isin) [f° ((bsinvz — acosbe) + i{asinbx + beosba)) |g Na taj natin je fi = gat, Je = gob > oristti frm snienineatunat lode integral (9 €N) 162. [n= f ote tee a «4 Parcijalnim integraenjem (e~*dr = dv, 2% = u) dobijamo Iason fe ta / a tede = nlp 3 +0 Kako je lp =f evde = e7= [f° =1, to je Ip =n(n—1)v-2- Tanke a 163. t= | etter (ac—¥ > 0). 44, NBSVOJSTVENI INTEGRAL 57a 4 Otigledno (a2? + 26e +." = (+(+2)' +22) a ‘Smenom 2+ 2 oe dobijamo (n > 1): = B, parcijalnim integraljenjem -f—_# _ t oa I - wal = %n—1)(In1- Bln), 2, % +2(n~1) iE a ie odakle je = Posto je 8 > 0, to konatno imamo n= ay = Reig (areas 5 a(2n~ 3)la"Isgna Qn Flac ay-T ” y 164 = | ea ER) < Po defini x =jim f——@ _. fe “ln, [RTE (z+n) inate lako se vidi da integr nvergira. Razlaganjem podintegralne funkeije 1 aw Ak Here +) eas esasee << “youngoaz) fy ¢ Yy ns ep ene org oy = guy $= tf -efiqop os opyepo'guj E~Yy = Ye al epeg "ys woreepet Baa eaofeftt wualiqop 1 z = 3 — x euows euapaan af pp =o owen = 2g nuows nyesfoqur wafupoysod n pafemrel, : ; spain frond = (aa) [=4eir=ie 3 i ‘opeg “a = 9s vfigop njeaSorur wo8nsp n= z—u wouowg -(ejesSoqu; Zonup & Sossd eutndus of 0) ota nap yesfoayyavfonsou ns 3p 117 2 specu | = ( a ‘ape usu f= 7 (e291 sojeafonuy anosorfo epapais fyeungeszy wks (E-Dz a ean sof] ueporeg = = Oy of sof ‘uvsed u of oye wP J 11 = af sal) forq weporytd uesedou uf oe TWUORLNI INFALSCOASIN “FP g--(@= uu oe e-9a-y > 7 vllqop as 2301 naowso BN “eps = Hy fnzoa nuyuamnsad) efuagius njnuoy ows yqoq “(Tz ,ys09 = x ,yLts af sal) — ; us 92 BER | 6-94 te 4 a Ea 0 za 2kn <2 <+2km, toje ithe na — cosa 4. te etme FY ef Sone fer Hsinz — cosa 9 - be 0 e (posle smene x — 2 kom 28 sa integral druge viste (konvergentan) ; posto je sin= = £4 isinz —cosz 20 ako jeF 2S m toje 5 ‘ ~ a i at a he 4 1 ane a f veine = 2 Savenz|g a i= Ben 4 ino integraljenje). Na taj fe [sin —cosal yo ys Sone a . 5a i G 1169. Dokazati jednakost [ilert)and [i era@e, a t a ako je a > 0, b > 0, i ako integral sleve strane jednakosti ima’ smisla. 4 Neka integral J f (az +2) dz ima smisla, 0: a imo smenu ax-+ = t; kako je © dvoznatne fi Tah +h gdeje imo-ga sa J i uved- ja od t, predstavimo 44, NESVOJSTVENI INTEGRAL 583 Posle uvodenje sinene dobijamo ae te neg foQ- Waa) haz [ros rai) : te ava 1+ Progen ab Onnatevajuti VFHARD = 2, t= 27+ 4ab sed ey ye Is [t(eerd)uent | J (Ver aab) ae a 2 Sto je trebalo dokazati, 170. Stednjom vrednoséu funkcje fa interval Uf) =, lim, 4 F #(€)dg. Nati srednju vrednost sledesih fanketja:, slits =f a) f(2) = sin?x + 008? (ev2) ; b) f(2) = aretans; e) f(z) = vEsinz 4a) Najpte je (sin®¢ -+ cos? (62) d = 2-+ am2VBs — ants, sada je a +oo| naziva se broj 4 sin2V2x _ sin2x yl gin, (1+ REE 2) bb) Mfarctana] = tin 2 (warctanz ~ }In(1 +2") = § ¢) Prema drugoj teoremi o stednjoj vr icumadh af visin tome a broj). Dakle, M[/zsin 2] = = Vi(cos€ cos), (0< €<2), odakle je < & 0, proizvoljan [vistawe ‘opyoc “(6 1 afoy ong v2 g = Ls 2s woncisn wy pod) 9<1+d af vfiqop wopawid wtrojeydoy id af apa eel ‘ory “(esta aBnup Zoupat t aad Soup meow 7 28 epUg “Pstycya)-® | =F oweligop 4) = Ful wouamg > 0 =P F Mat { = “OAT ououiainoss oe enraauoy y esBonuT d oyeas we ea < ¢ ) F vyIGo affoqtay sufjoazioxd po azq epedo fouatiodayp oof = 2 oxy “(ois 3 1 > d= 1 af oe varBianuy ty apyep ($3 pest“ bfesfonsr nouodo af 2p8 ‘xp,_a, rat f= 8 | ps2, ef = Yy ofeps y+ yay ©) O= 2 Pat De juy “ord wuoig Oo >» > 9 “Pee 4 “(01 ajsod eyep euatnodeu) 1 = [ vyexoyu effou8zoxp Wels tommgep od eprepo eo By] Bf < Bf oom ‘,-(1-2) < (eu ssoxoupatau pers 'g > 2 > 1-2 > 2 ysoystepofeu ay z a2 Ober TeaBeqt of 04 ‘og = 152 ait” af oxgog GE mp og ST pL << easy stony (E) ,0= sone “tat 4 “(rangtaayezy woqparod) ex/Rsoauay jesRaaty oes oot — = pax (32) yo = HEE p Le a sg TVUOBINI INTALSCOASIN “PP rejeaBoyuy nffoueBsaatioy yeydsy 4-0 == Fie nf afjoyuny qsouppjaidan nacuso vu) pays pacsd Zoxopeydoy] wousunrg (p (ojavid ono} wat J ob Ober tal af o7e2 “Ok x py, ee Tey = 3 Ml wuts f spaqs wionesd unaopesidoy (q IVYOTLNI INIETAGO ¥ VAVTO poe586 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL jegrala I dovoljno je da bude: -g <1, p-+1>0, tj. ¢>—1 konvergenciju sete PP telat wat | =F =h+h, gde je a > 0 proizvoljan fiksiran broj, na primer a= 1. Za t+ +0, f(t) = = O* (giz) , zato integral J; konvergira, ako je n—~1 <1, tj. ako je =0(&),A>1, ako jen—1>0, t). gan > 1. Integral J konvergira, ako je 1 180. [ 27giarzde (n > 0). a Kad 2 — +0, ) = eTpauane = OF (cchep) a bad = +00 ‘ato integral konvergira ako su istovremeno ispunjeni in-m> tj. zam>-2in-m>1p asi. f° g28tde (n> 0). a 4 Ako je a 40 i n> 0 integral konvergira po Dirihleovom principu. » 44, NESVOJSTVENI INTEGRAL 587 Prvi integral postoji tj. on je Rimanov; dalje je ovigledno PL Powe cose 3/3 | Se + te Posto integral "| de divergira ka too a integral |) S825 konvergica (prema Diener Ketan), to integel “f de divergira, dakle i polazni integral divergira. > 42a 2 + 40 f(t) = sescaz = OF waz— F- 0, f(t) = ox (= ) sedi, integral konvergira za p <1,q<1. > so. |e 4 Kad 2 40 fle) = = O* (Ay), a kad 2 + 1-0, fla) = 18s. Pooh 4 Kad 2 = 40, fle) = zh = O* (4), a kad 2 400, fl2) = OF (4), zato dati egral konvergira. > ra). Neka je p . Neka je q 1. Oba slutaja lako objedijajemo: 1, max(p,g) > 1. ledi da integral konvergira za q-< itegral konvergira 2a min(p,q) < i tacke —}; podintegralna funkeija je ograni¢ena u oko!9 Z [outs af oyeyy “wxeBsoatp epz3qy J resort wp twzayod ous ggt nzowad fA enBronuoy pesoqur qep “fs ‘wxBreauoy @y pesoyU wp owe wUENfTIOADE Sosooqyustcr naouso EN orsod ty xRUE 04 [o‘ol neuer eu eMBDRKEBO { eupypaiden zip = 4 elioquny af oyog “forq uexsyy uelfoamord g <0 af ap y+ ty = y oman & 2 ‘Prag J = 1 “vet repeaSoauy yyopo[s nfoueZs9Au0y nuagisn y nuynjosde yepdsy 71 < wwf Joos ‘gf npeaioyu n ea usu (2)ty wourjod oye exBraauoy fexBoruy ‘ope * (522) 40 es cob + py of taf | < ue —t aojen uaftmndss apnq ep ouffoxop eyessertt nfiouoBzoatioy ez af upuo * Joo ‘of nrearamt n emu emrou (x)4y wowod oy TENS ) x0 = GRE veo 2 poy of sof oxBr0upp pos} -uy epuo Ix = 2 ninw tun Joot ‘gf nyeamur n (2) wouyod oy Pp “Tul Buedoye wmopr ouyod peo onueonn (a) (2) ne 8 an Bs ser 41> gto 9-1 > DH af op * exon yexBaqutt avez * (HEHE) 40 = (a) f cot m2 ve nfery ue (=) 40 = (2)f roses (22) 40 =(@s 0+ -E Pe gl — 2] ot = (@)f PON > Lt ‘wp tel ot J “t6r oot if wIHN I< X 11> Hof oye entinoy 7 pe * (2B) 4 = (aif oo x0 = (2)F ww(als f= ter 1ale mf eN TE +z wnifroauos, [ea 68 TVUOTINI INIALSCOASIN “> = (OF 1 y > F wept i realorur ofpyy “(E> > F) afzoquny onan oupeuoyseq wiser ‘ped po rt af g++ — pay oftouny oueszonu od wyser poy “T < F+y af sel oureway “uyoyo fo. nT > > F af ap 4 wolkoquny moxos ougeK9s0q B59 = 2 oyae rayoyO foqeur n nlloruny tuyEASayNpod oUpasody, » ” eet | '88t “e1Bianu0y teafonts nep nuuntoyay ewouaqpoiod ewasg (1 > y > 9) saoyo fois n = ‘94 oupeuoysoq po ‘wiser pas rt wut gn ayo n eax wules3OqUIPOR zopme ‘i ea T Ta Po Lobes yx Totes =, Soe owemy T>¥ >of eey Tar TVUDALNI INAGTUAO ‘F VAVIO 90590 GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL sin? za sve z, onds po poredbenom kriterijumu sledi da J ne konvergira apsolutno, tj. integral J konvergira uslovno. le 195. f Esse. a 4 Kad x + 409: <¥%5 \0, sledi prema Dirihleovom kriterijumu integral konvergira. Ispitajmo konvergenciju integrala :fy = |) <¥¥y5fo0s 2] dz. b 4a je foosa| 2 costa = za sve a, to je =atog. fe = yahoo} 1 yEc0s2 1 23 | am 83 f ev10 3 Kad 2 + +00, Yq = O* (32) | th. integral Jp divergira divergica,sledi, Fuslovno konvergira. 196. F=f 2Psin(e*)dz (g #0) a ara < 24, 2a BE > <1 fy konvergira (Ditihleov laiterijum) a 2a a < 0 divergira, Ovo Neka je 0 < © <2zadato unapred. Za svako A > a postojin > A (n €N). Na osnovu druge teoreme o srednjoj vrednosti Cree J Psintat| ne Jer je Ine < € < (n+ 1)n, B > 0. Saglasno Kosijevom kriterijumu, fy za a < 0 divergira, Dakle, I konvergira, za -1 < #4 <1, tj. 2a (stavljajuei a = 8 ), dobijamo ocenu: = 6.222, I | <1. Ispitivanje apsolutne konvergencije integrala J svodi se na ispi- +0 nje konvergencije integrala Ty = qh [ 8 a otigledno konvergira za E=2 > —1. Ostaje da se ispita Tp. Iz nejednakosti 44, NESVOJSTVENI INTEGRAL 591 St < inl < 1. ¢ €la, tool sledi, da Tz konvergira ako je “+00 a> 1, tj. za BE < Oj divergira ako jea <1 (jor f° $ divergira ka toc za 420 aS 1,8 integral f S8%ct konvergii’ha osnovu Ditihleovog kriterijume ). Sledi, J konvergira apsolutno, ako je -1< #4} <0. Za0< 2H <1 on ronvergira uslovno. i 197. I= [sin(secx)dx. ° 4 Smenom seex =f; (dx = imamo rf sintdt ={ sintdt +] sintdt yy Wei | ei J ee 2 i 2 a> 1 je protzvoljan fksiran broj. Kad t+1+0, -8igts = O* Jy konvergira (apsolutno). Posto je 2a t €Ja, +00] i Jako integral "J" w rounjosde enfiaauoy ou 7 pexBoyer ufox pod aojsn eu ouazou peg "Tu < wu fy“ u wz omynjosde wnBtonoy Zp of ‘aarBranuoy ouaojsn J ‘oupe(fiag °% > u > 0 wz enBreauoY 7 EU, “(umfiTey IY AORTIC) 0 < te we VIRrOAUOY HY 9 q “CEs J, =I “00 4 THIS D> dig— cd v2 vaSioan0y ouscjon Ug T+d @ a oy “euBIOM TS [4d ve © “euBioauoy ougnposde Ty ferBaqut [— ith 5 (ths ignjosdeau) witSzaauoy 7 srt ai <0 stirs i = Yxpyeth, f = y ofop aya ty = IVUOAINI INIGTUAON “ va504 GLAVA 4, ODREDENI INTEGRAL integral Verte = im J = im, Fa Niz Sq konvergita, jer vai ocena: [Snap — Sul < eqziyeqT: Koja ja taene aasvep > 0,9 EN (ostavija se citaocu za dokaz). Sledi, integral konvergira, iako funkejja y = (—1)" ne tedi nuli kad x — +o, Nesvojstveni integral te 7 Flo)de mote de konvergir i wshuéaju hada. f(2) nije ogranigena kad 2 —+ oo, Na primer, w integralu J =f sinadz podintegralna funkelja nije ° + ogranitena na razmaku J0,-+00{; smenom 2? = ¢, imamo I =} [' sint*dt a Ova} integral kao sto se ena konvergira. > . 2038. Neka f € Czy, +o00|,|/"(2)| 0. Ako pretpostavimo da je M # 0, onda je lim ir = VM > 0, odakle, za svako © > 0, postoji A > zo tako da je [f(2)| > VAT —« kad sed je > A. Sada je otigledno, fist dz > (Vi e)(X-A)i slim J dz = +00, sto wettoe protivuredi Sinjenici da je) < 00. > 5 204. Mote ija nesvojstvenog integrals f f(a)de od integralne sume 5- f(Gi) 42, ede jets $6 Stig iA m= BHM, & <4 Nr, jer se 0 opstem slutaj {reaultat zavisi od iabora tataka & 44, NESVOJSTVENI INTEGRAL 595, 205. Neka integral te J oye a konvergira i neka je funkeija y ograni¢ena, Da li konvergira integral f tevotawer ) Navesti odgovarajuéi primer. Sta se moze reti o konvergenci ako integral (1) Konvergira apsolutno? integral (1) konvergira neapsolutno, integral (2) mote divergira na primer: neka je f(x) = 822, o(z) = sin; y je ogranitena funkeija, integrala (2), nn te integral “fer konvengte, a integral | a a de divergira. Integral mote konvergirati, na primer: y(x) = 2cosa, f(a) = #22. Sle nije obavenno konvergentan. integral (1) konvergira apsolutno, tada iz nejednakosti [f Cli(e)], saglasno kriterijumu uporedivanja, sledi apsolutna konvergencija, integrala (2), a to znadi { njegova konvergencija, > “too integral 206. Dokazati, da ako integral f° f(2)dz konvergire, a f je monotona < prot | + 0 kad 2 + 400 (uw 5 divergirao, jer bi funkeija f zbog monotonosti Lf £(e)ae| vnom shiajut mala stalan znak 2a dovoljno ike i tada funkeija > ras = < 400, ne bi bila ogranigena za x -+ +00 ). Dakle, Tunkcija. Iz konvergencije integrala, sledi (Kosijev kriteri £0 posta A> a take da je i (e\da Ait, > A. Fiksirajmo proizvoljno sp > A i razmotrimo za x > 20 integral ff Kako || opada, to je |f(x)| < [ff2o)| 2a z > zo, i zato je if nejednakosti proistiée da je x0) < eee) aoeys frente [ { : ot oneg ~svsny aaigoy) [eeg‘g} 3 9 {CAAT at} d08 5 oS {NF | yyat) 300 9f 0p . ese [ > eut= = 7 aie || ouafundst 9 > x > 9 v2 af up onyes 0) <9 forsod g <2 oYeas ve ep oureun o sqesfenut Bovapoaea affoweBkoatoy Boqg, “en Brasuoy sp(2)fx | jaBoam vp ual wasanord os ‘+ — 2 PERT ZY‘ (F) yO = (elfaxo wo3 nq sal ‘ofgnipist as 00 #90 F9'9 = (2M par “Hi foams deol ( ‘bu epedo |] oupoyfigo wor tid 9) 00 = (a) f “UG = pat tig vu aysex || oupa/igo woy ud 9) 9 = (2) % 468 TWEOULNT INGALSCOASEN “FP refegnys wap ns egnfour 2442 1 f elfoquny souoyouowt Soqy: (fouwsysoap -ruyoxo fouaf foupot n qu wuagiTeadlo afin effoqtny wy oe any qayE|ABULS af Ox = + eye) Q = = mypN OF f YOON ‘sepa oo) outs eu eu (2)far =f efaquny vp ousyeseus 0= (ua tty of epuo “xp(a) fgx f = 7 yexBorur torsod 10> 2>Q nyeazoqut n vuorouout f wfiojury af oye ¥p THEZEIOC “Boz = Gs FE GE omngop 9 = sont (6) HE (2) wupsoye 2 ‘oesiBraauoy 1g aut ap(2)f f yes : af Bp 1902 04 vpto ‘ofze 02 aye ‘ouseng “y= ‘nsoyeupafou ns auafunds) epex3aqu eurjaysfons wuyyeuzod waraty -{t'Y] myuausas wu J afioyuny ous eaongzecy efuo} = Ng ourury exojep ypjeupat u wu quaowiBes (ua 1efap 02 ff i woysod naoqsn wuarg > t 4) eu epedo f ofy ‘N93 u‘ = of omsoys ‘ep 0 of epuo ‘ep(z)f J jos8eru yforsod oye ep ‘qozeyoq “9 = x aygen turoyo 1 euagtuesBoau tof nyeuzes ve vfloyury euOOKONE f af LIAN “20g TVUSALNI INIGHUCO VAVID 96s598, GLAVA 4. ODREDENI INTEGRAL : w ave. | F=00) ve. [ 327 =0;¢) of sin ade = 0. << Oznatimo sa Jp trateni integral. Onda imamo a) : sng 4) [3 +Inee) = tin, in$ = 0 b) a (A je proizvoljan potitivan broj veti od 1 +) ) Tap = lim f sinzde = lim (cos(—A) — cos A) = 0. > ante Anton a 210, Doles dona 22 0 postin op. Hee L 4%a0< 2a 1 integral otigadno posto zal <= <2 hes vo i ing~ - (8 ing* +[B) = tim, ( nig Upre + § 8 + OFWE 2)? evi 44, NESVOJSTVENI INTEGRAL 599 +in(€—1) fe + Sve +O* (ED) ffee) 5 lve z_lte = din, (Ine + Api tint -2)-me+ 3 - FE +0*(22) +0* ((2-1)9)) 5 dim, (Ine- +5 +0¥ ((2~1)) -2+0*(¢*)) S Infe~ 1) +5 +0* ((e- 0) Ako je > 2 imamo au. vp. | ey -¢_ Imenilac podintegralne funkeije postaje nula za z= Liza x = % neks je A > 2 proivoljan fiksiran broj. Po definicigi je:4 gs BE pe es i _ a wh= Zw= 9 (atte seca (utaig) [e=s we )o = d afioquny aupryardou moyger® eusgrmes80 ‘(est Is) vO amy ouser g vulgznog ‘wuKeyeUIpiooy uNUIEjod nN wUESIAC of 8 (at ln acse | = 106 ‘(LeT'ts) § nuzzscd aqos po waajs ipnfeangiuerfo | nges wu ayffezey 109 INISUAOd SENVAVNAQVUZI ‘SF nfuwan{ wowjordns niatus n atestyualizo ‘9 aly auoxoAyeT oysord ayes cep od oap aurpeupel aysreyouured [575] G)i= AQ} =ansoqy “nyjrigo woyszejourexed LE BUIBIAO gg, 1 eqeper of vfoy ‘exons euagyueso ‘eandy 2 so(ee—(onn fas J af wyeupot ‘(9> 0) q= 21 =x verennid | ()1A 2 ( aap wuiagead euogimes20 aurgiaod ofueavungeizy op 2 sumo )) “aa = spruce [we be tars “da aftoquyep zy > apruvpe fda pre oo — 4 anyone “ti” = (Zou H(y-tmawe-ymon) hi” = (7 (e+ u+2000)) “HY = St fee c THT es af yap og > pee fda cere TVYDGINI INIGHAAO VAVID 009602 GLAVA 4, ODREDENI INTEGRAL Naéi povrSinu ravne Agure ogranigene krivama koje su date Dekartovim koordinatama: 216. ax = y?, ay = 27, <4 Po formuli 1°, imamo 27. yaa? etya2 “4 Nadimo apscise taéaka preseka parabole y = 2” i prave z-+y = 2, Resavanjem jednatine 2? -+2—2-= 0, nalazimo 2, = -2, 22 = 1, Po formuli 1 imamo 218. r+y =0, y= 20-2, 4 Parabola i prava se seku u tatkama tije su apscise 21 = 0, 22 = 3, 7 8 By 8\ yy _ 27 s= [iors +ayee= (fe"-F) B= G48 > M9. y=[Igel; y= 0; r= 0,1; 2=10. ign 20, 2 € [1,10], to je u Ige((xlnz — 2) | + (ing 2) |}°) " (elge alge) |? +(xlg2 -2lge) }? =9,9-8,1lge. > 220. y= 2 y=% 2=0. “4 Prava y = 2 sede krivu y = 2¥ u tathi A(1,2). Trazena povssina je 2 Q-2)dr=2- er 221. y= (e+) e=sinny, y=0(0Sy $1) 4.5, IZRACUNAVANJE POVRSINE 603 4 Usimaju6i u obair dato, treba nati povrsinu like ogranienog krivama posinzy, z= -1+ ypiy=0. Dakle, atsints (0<2 Sz). S= fe+sinte-zjde 3 228. y= ii y = 0. “4 Imamo da'y ~+ 0 kad 2 ~ 09; figura nema povesina u obiénom smislu. * ‘4 2 f vle)as. Dalje la ¥ Posto je fankefja y(x) panne to je Sq =f yle)de = dobijame $= 2a? fot = 2eaan Po defini je $= lim Sa = 4 4 4 Oznagimo povrsinu elipse sa S, onda je:$ = b f \/1— 7dr = ab f cos? tdt = a a Fab, odavde sledi da je $ = rab (uvedena je smena z= asin#). » Mao a?) ) je menegativan, ako je | S aja kriva je zatvorena amo: s-«f= Ja alde = 1 Jaci tdi = Sot cass] = Ga? (uvedena je smena «= asin). 226. y? = Ine: 2ipy? = 8x — p)?. “4 Iz navedenih uslova sledi da jer > 01x 2 p. Nadimo apscisu presetne 7 3 iz druge jednatine imamo y? = 3 (2552)" = 2p%z. Oznatimo 2). Dolazimo do kubne jednatine 2* = 3p*z+2p? ili z(2+p)(2—p) =sew = ll gyre SE" Al ate A " a oeaBoqu euisiaog “0 \ [A] cot — 2 ez 229 nso et nsoupo mmuaaysfoasau af yep omy af BAL > couretuyn nysus woug]go n nuiginod euiou winSy vp 1A po efiuny epnfepado 2 af ep ago n pafourzn ‘ef em ap oweheep "wolveseuayCy“epedo A epto ‘ook op g po ers tites aye fo SA > 0 ‘af oupeigg » “(espTEN) O= Ag w) — ees uO = = “eRe
eo deed Z eva nmentan af ((4—2) Mi = A showing oy suposasd wspsde af dp = 2 pols 2 eu z po wioysejatg “(epedio te) d— = tet de, = Iz ownliqop ‘9 = ydg—2d-—,7 aurgeupaf waluesesoy “(foxq tearneBoxt) Je = eligop 0s zaf‘wfpepee aopsn waelfonopes ou d— = 2 uaz0y (dbz), nso TVYOULNI INAGSTAAO > VAVID 09606 GLAVA 4, ODREDENT INTEGRAL uvodeti u svakom integralu smenu 2 — kr = #, imamo 5 = Set fang See ences e — LS" Sew me | 3 = deen 1 dt i 2 Tre a(e ae (primer 130). 282. U kom odnosu parabol 4+y=8? “4 Neka je 5; povrsina kruga, a Sp povrsina koju cine parab segment (s1-134). Otigledno, S; = 81. ReSavanjemn sistema jednt b= 1(u-/ vEe-ve\4) [awa a) : ~+ oma ao+$ : (r+2). & 45. IZRACUNAVANJE POVRSINE 607 ine hiperbolickog sektora S = OM'M, ogranitenog lukom hiperbole ma OM i OM’, gde je M'(z,~y) taka simetri¢na tathi ‘w odnosu na osu Oz (si-135). <¢ Oznatimo sa Af; tatku (1,0), sa S; povréinu trougia M'OM, a se Se iperbolitkog segmenta M’M,M. Otigledno je Sis ay T=In(t+ V#=1)) ff = v1 -In(24 Ve =I); S = 4 = $1 2y-aVF=14In (2+ Va?=1) = In(c+¥z?=1) (jer je y = Ve==1). Na taj natin je § = Arche, tj. x = coshS, y = vVoosh? $1 = sinh S. > povrsinu figure ogranivene krivima koje su date para- ind); y = a1 ~cost) (0 <# < 2m) sm parametra t raste i x, zato je no Ps (2 —cost)a(t~ coset? ~~ cost)dt zdz= 16a? | sin‘ dz ote 285. c= 2- y= 2-2. -4 Kriva sama sobe sete u koordinatnom potetku: «= 0 y= 0 takode zat =0i t= 2, Za izratunavanje povrsine pi t=0it=2; mo0 f af orwog Pe it ad ne pu ttt fg infuagoa eusosd 0} (2 = § —2 euouts) f= 22% H 8 ° ceed Tse cae 1 = 1p(gmsv-) gguaod nuozexy afep 1 ereaynzas Uel\qop aIg2 Jey = fe woaay euapiueifo euisiacd FO) 980 [p‘v—) wroygospo t (2)'7 = A p 8 1ntaI0} foxo od ‘x Op Q po pjsreqesie ‘x0 280 [00] as eiigop ‘xg op a po wroayry euagiteifo wuisiaod 2 @ ua) apt f = g of oz (o'0-) 1 (0%) eomgge emenetiod we erozomer spent of may oyag “(lug ‘uf 2 22 9 > 9m af Jug *u[ nyearoqur n (q)%7 = A affoquny ysoupara ‘v op 0 po oqser x ‘ug op x po 3 yuoword ug -(u op E po? wuawrd wd g op § po epedo unex v£ op g poz uowosd 12d § op g po ayse1) (ysoupa1A auaryefouon wuiZn = fi'0~ op v po vpedo 2 op 0 po 4 zaputved yoouoad gw quand = 48000 = © “ge. OUUI, gg 2 (esdyjo eqnjona)( at - 22 = <-pu=7 609 NISUAOd SENVAYNNQVUZI ‘S> Gus —iuszjo = < (ety) La pas oles = dOHS 4 NOMUNIG = dENING z (9500 — 15002) = = “Lez, = Noduneg ‘pou BEE = dp of easoteonys was p = used uy |g = hues (g+1),0 = git _e = 20 ‘oyeupso0y ausujod ve owrparg sete “(ag = lau = ve = JONG ‘oupasNO GOW BATON | WOTUNNA amy wm ‘eagz mgqo v taseaspard ontezour nuysiaod tuazexy, “{OET-Is) 05 & woaezd | womndy worep nuopueii0 ‘yy Ny FY Hany MuABS OUILROUIEEY e 058 w= 21 (uz 525 0) (28007 — sus) = A (yuts7 +800] = = -ggz, st_ (9 s\z aie -f\pag See a7 Geers) emtlepy-3)i ~ pias) [2 = snjnuss0y TVUDTINI INTGIUAO * VAVID 809)

Matematicka A 4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematicka A 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like