Boole Cebrine Giri

Matematiksel kurallar, uratmz belirli saysal byklklere koyduumuz tanmlama snrlarna

baldr. 1 + 1 = 2 yada 3 + 4 = 7 dediimizde, temel eitimde saymay rendiimiz say
trlerinin ayns olan,tamsay byklklerin kullanmn ifade ediyoruz. ou insann aritmetiin
aikar kurallar olarak varsayd ey (her zaman ve tm amalar iin geerlidir) aslnda say olarak
tanmladmz eye baldr.
rnein, AC devrelerindeki byklkleri hesaplarken, DC devre analizlerinde iyi bir ekilde bize
hizmet eden "gerel" saylarn AC byklkleri gstermek iin yetersiz olduunu buluruz. Seri
balantda gerilimlerin toplandn biliyoruz fakat ayn zamanda 3-volt AC kaynak ile 4-volt AC
kaynan seri balanmasnn mmkn olduunu ve sonunda toplam gerilimin 5 volt olduunu da
biliyoruz (3 + 4 = 5)! Bunun anlam aritmetiin inenemez ve aikar kurallarnn ihlal edilmesi
midir? Hayr, bunun anlam "gerel" say kurallarnn, her bir deikenin byklk ve faza sahip
olduu AC devrelerinde karlalan byklk eitlerine uygulanmamasdr. Sonu olarak, AC
devreleri iin farkl bir tr saysal byklk yada nesne kullanmalyz (gerel saylardan ziyade
kompleks saylar) ve bu farkl say sistemi ile, bize birbirine nasl bal olduunu syleyen farkl
kural seti gelir.
"3 + 4 = 5" gibi bir ifade gerel saylarn kapsam ve tanmlamas ile anlamszdr ama kompleks
saylarn kapsam ve tanmlamas ile gzel bir ekilde uyumludur (kar ve komusu 3 ve 4,
hipotens 5 olan dik geni dnn). Kompleks saylar iki-boyutlu olduklarndan birbirleri ile
trigonometrik olarak "toplanabilirler", tek-boyutlu "gerel" saylar toplanamazlar.
Bu hususta mantk matematik gibidir: mantn szde "Kanunlar", boyutlar nasl tanmladmza
baldr. Yunan filozof Aristotle, sadece iki boyut trne bal mantk sistemi buldu: doru ve
yanl. Onun iki deerlikli (iki-modlu) doruluk tanmlamas mantn drt temel kuralna yol
gsterdi: zdelik Kanunu (A, A dr); elimezlik Kanunu (A, A-olmayan deildir); nc Halin
mkanszl Kural (A yada A-olmayan); Rasyonel Sonu kartma Kural. Bu szde Kurallar,
boyutun iki olas deerden birine snrland mantn kapsam ierisinde grevini yapar ama
boyutlarn "doru" yada "yanl" dan baka deerlerde tutulabildii durumlarda uygulanamayabilir.
Nitekim, boyutlarn snrl derecede doru ve yanl olabildii "okdeerli" yada bulank mantk
zerine ok i yapld ve yaplmaya devam etmektedir. Byle bir mantk sisteminde nc halin
imkanszl kuralndaki gibi "Kurallar" uygulanamaz nk onlar iki deerlikli varsaym zerine
kurulmutur. Ayn ekilde, Aristotle nin mantndaki elimezlik kuralnn bozulaca ou terim
"bulank" mantkta geerlilie sahiptir. Boyutsal deerlerin snrlarnn yeniden tanmlanmas,
fonksiyonlarn ve ilikilerini tanmlayan Kurallar belirler.
ngiliz matematiki George Boole (1815-1864), Aristotle in mantk sistemine sembolik biim
vermeyi denedi. Boole bu konu zerinde 1854 de iki olas deerden biri ile snrl matematiksel
byklkler arasndaki eitli iliki kurallarn kodlandran, An Investigation of the Laws of Thought,
on Which Are Founded the Mathematical Theories of Logic and Probabilities (Mantk ve Olaslklarn
Matematiksel Teorilerinde Bulunan Dnce Kanunlarnn Aratrlmas) balkl bilimsel bir

incelemeyi yazd: doru yada yanl, 1 yada 0. Onun matematiksel sistemi Boole cebri olarak bilinir
hale geldi.
Boole byklkleri ile elde edilmi tm aritmetik ilemler iki olas sonutan birine sahiptir: 1 yada
0. Boole dnyasnda "2", "-1" yada "1/2" gibi eyler yoktur. O, hkm ile tm dier olaslklarn
geersiz olduu bir dnyadr. Tahmin edebileceiniz gibi bu seme kutusunu dengelerken yada
diren zerinden geen akm hesaplarken kullanmay istediiniz bir matematik tr deildir.
Bununla birlikte, MIT in nl kiilerinden Claude Shannon Boole cebrinin, tm sinyallerin "yksek"
(1) yada "dk" (0) olarak karakterize edildii ak-ve-kapal devrelere nasl uygulanmas
gerektiini fark etti. 1938 deki A Symbolic Analysis of Relay and Switching Circuits (Rle ve
Anahtarlama Devrelerinin Sembolik Bir Analizi) balkl tezi ile Boole nin teorik iini onun hi tahmin
edemedii bir ekilde bize saysal devreleri tasarlama ve analiz etmede yararl bir matematiksel
araca dntrd.
Bu blmde Boole cebri ile gerel saylar kapsayan trde bir cebir olan "normal" cebir arasnda bir
ok benzerlik bulacaksnz. Boole cebrini tanmlayan say sisteminin, kat bir ekilde kapsam
terimleri ile snrl olduunu ve herhangi bir Boole deikeni iin iki olas deerden sadece birinde
var olabileceini aklda tutunuz: 1 yada 0. Sonu olarak, normalde absrt varsaylabilecek 1 + 1 =
1 gibi ifadeleri mmkn klan Bole cebri "Kurallar" genellikle gerek-say cebir "Kurallarndan"
farkldr. 1 ve 0 iki olaslna snrlandrlm Boole cebrindeki tm byklklerin dayanak noktasn
ve nicel tanmlamalara bal Kurallarn genel filozofik temelini bir kere kavradnzda, Boole
cebrinin "anlamszl" ortadan kaybolur.
Boole saylarnn ikili saylara benzemedii iyi bir ekilde anlalmaldr. Boole saylar gerel
saylardan tamamen farkl bir matematik sistemi temsil ederken ikili sistemin gerel saylardan
baka bir alternatif notasyonu yoktur. Bu ikisi genelde kartrlr nk Boole matematii de ikili
notasyonda ayn iki kodu kullanr: 1 ve 0. Aradaki fark, ikili saylar basamak-katsayl formda
herhangi bir sonlu boyut deerine ok sayda bitten olumu ekilde eklenebilirken, Boole
byklklerinin tek bit (1 yada 0) ile snrlandrlm olmasdr. kili 100112 ("ondokuz") saysnn
Boole dnyasnda onlu 210 ("iki") saysndan yada sekizli 328 ("yirmi-alt") saysndan daha fazla
basama yoktur.