Professional Documents
Culture Documents
Ayhan Geçgin - Son Adım PDF
Ayhan Geçgin - Son Adım PDF
SON A D I M
Ayhan Gegin 1970 stanbul doumlu. ODT
Felsefe blmn bitirdi. lk roman Kenarda
2003'te, ikinci roman Gen(li/.: Diiii 2006'da
yaymland. sanbul'da yayor.
Metis Yaynlar
pek Sokak 5, 34433 Beyolu, stanbul
Tel: 212 2454696 Faks: 212 24545 19
e-posta: info@metiskitap.com
www.metiskitap.com
Metis Edebiyat
SON ADIM
Ayhan Gegin
Ayhan Gegin, 20 10
Metis Yaynlar, 20 10
lk Basm: Ocak 201 1
Yayn Y netmeni:
Mge Grsoy Skmen
Kapak Tasarm: Emine Bora
Dizgi ve Bask ncesi Hazrlk:
Metis Yaynclk Ltd.
Bask ve Cilt:
Yaylack Matbaaclk Ltd.
Fatih Sanayi Sitesi No: 12/ 197-203
Topkap, stanbul Tel: 2 12 5678003
ISBN-13: 978-975-342-789-0
AYHAN GEGN
SON ADIM
ti)
metis
10
gelen yolunu arm bir akraba oluyor ama genel olarak annenin
lmnden sonra gelen gidenin aya kesilmi.
Dar mutfak penceresinden kardaki balkon larn. at larn. ba
calarn. irili ufakl anak antenlerin arasndan gkyznn bir par
as grnyor. Kk gri bulutlar para para kayarcasna yavaa
akyor. B i r an mart gnei mutfakta parl yor. Bir gn tanesi ba
baannenin kulandaki altn kpenin halkasda kay yor. Parlak, g
m bir damla. Ildayp snyor. Babaannenin yznn bir an lna
deitiini gryorsun. yzndek i buruuklarn yn deiiyor. iz
giler yukar doru k yor. aklna bir bitkinin ya da bir deniz hayva
nnn a ynelen ince. saydam uzant lar geliyor. Yz tombu l , se
vimli, ho bir nine grntsne dnyor. Bakalaryla olunca ga
yet iyi taknr bu yz. Bir gen kz utanga haline brndn
bile grmtn bu yzn. Yz sanki arl k yz deil de hamunmsu.
plastik bir maske, ama gi zlemek iin dei l . aa vurmak iin var.
Doal oyunculuk, kularda, kedilerde olduu gibi. bazen gerekten
yal m yoksa yaly m oynuyor, pheye dyorsun. izgi ler ye
niden aaya dyor.
Belki de ktan dolay biraz yumuuyorsun: "B ugn hava g
nel i olacak galiba."
" Ey i , eyi. daa gelsin yaz. Gn donduh be. Aman. ne g t yle.
Hep dm. hep. B u ev de he snmyi k i . "
Bozuk, yarm, krk dkk szckler. K ulaklarn trmalyor. B i r
dil mi b u diye dnyorsun. b u yaptmz b i r konuma m'!
" Ben kyorum, yoksa ge kalacam." diyorsun.
Babaanne de o zaman acele et, gibi bir eyler sylyor. Kapya
kadar seni geiriyor, paltonu giyer. botlarn ayana geirirken ba
nda dikiliyor. Eli ak kapya dayal, backlar balamam izliyor.
Byle beklemene gerek yok. demenin bir faydas yok. Ne olur ne ol
maz d iye emsiyeni yanna al yorsun, paltonun cebine sktryor
sun. Kapy kapatmadan nce. "Hava bugn scak olacak herhalde,"
diyorsun, "sen yine de doalgaz kapama. yle azar azar yansn."
"Yoh, kapamam. Neye kapatan? Zaten bilmiyim ki dgmeleri.
kartryam hangesi hangesi . "
" y i . Hi el leme o zaman."
u
20
tirebi lecek. Bunlar ara sra deponun arka taraflarnda bir yerde ay
molas iin oturur ya da iten kp istasyona doru yrrlerken sr
larn veri r gibi anlatyor. Sana gvendiini gsteriyor bu, ya da sen
yle yorumlamay tercih ediyorsun. En ok korktuu, bakalarnn
kskanl, kem gzler. O yzden genelde azn sk tutuyor. Ka
pal , temkinli bir yan, kendine gre kurnazlklar, kendi tarznda
efe yaranma yollar var.
Her eyin en hesaplsn. peynirin, bayramlk lokumun ya da
klk bir montun nerede ucuza satldn, otobslerin numaralarn
ya da bir yerden bir yere seyahat etmenin en ucuz yolunu bilir. Her
ey iin bir tavsiyesi vardr.
"Birader," byle sesleniyor sana, "birader, eve gid ince hanma
leene lk su koyduruyorum. iine de tuz. Ayaklarm tuzlu suda bir
yarm saat tutuyorum. ars falan kalm yor. Sen de yap. Tuzlu su
ok i y i . "
Bazen Sleyman', binann camlarn temizlemek iin gelen cam
c arkadayla mola srasnda bir keye oturmu, neredeyse kafa ka
faya verm i konuurlarken gryorsun. yle ciddi bir edayla, baka
l ar duymasn diyeymi gibi fsltyla konuuyorlar ki sanki ok te
mel, yaamsal. ayn zamanda gizli kalmas gereken bir eylerden
bahsettikleri izlenimine kaplyorsun. Oysa ok iyi biliyorsun ki yal
nzca gnlk olaylardan, mahal lelerinden. faturalardan. paradan ko
nuuyorlar.
le yemei sonrasnda herkesin keyfi yerine geldiinde biri
Sleyman'a laf atyor: "Senin camc kr mr ama," diyor, "tepelerde
hep, plazalarn camlarn s i liyor."
"Yksekte alan cam silicileri dierlerine gre daha fazla pa
ra al yor ya," diye ortaya aklyor.
" Kr deil," diyor S leyman.
" Nasl dei l . geen bizim muhasebeci M ustafa'ya 'ne dedi n ab
l a,' demi ya ite olum."
S leyman dah i l , herkes kahkahalarla glyor. B i r sre bu espri.
bayatlayana ya da yeni bir tanesi bulunana kadar yap l yor. Herkes
birbirine "anlamadm, ne dedin abla?" diyor, ef geerken Sley
man'a "ne dedin abla?" diye taklyor.
24
yzden
gibi beden inin ucuna kadar bir ey geliyor. Ama hibir dnce
oluturmuyor bunlar, aksine dnmeni olanaksz k l yor, kafanda
hibirini bir ucundan tutamadn bel irsiz paralarn bir yn, bir
yamal boha karmaas srekli dnp duruyor. Dnemiyorsun
ak. Kafann iinde bir sis var, kafan bu sisin iine gmlm, bu
sise sar lm.
zerine uyku gibi bir ey kyor, ban ne dyor. Ama uy
ku deil bu. U ykuysa bile, yukardan gel ip zerine y k l yor, tm ha
vay emerek seni saryor. Ama kk bir delik de brakyor sana, le
enden srayan baln solungalarn iirmesi gibi, bu srekli ha
vaszl solu diye.
dine alyorsun, pol isiye bir roman. Aslnda stanbul'a geldikten son
ra tek bir kitabn kapan dahi amadn. Bunu da bir y l nce belki
uykuya dalmam kolaylatrr diye almtn. Ama bir y ldr kitap y
lece duruyor, imdiye kadar birka sayfadan fazla okuyamadn. Ne
zaman bir-iki cmle okumaya alsan gzlerin odan yitiriyor,
akln sayfann beyaznn stnden kayp bir yerlere dalyor. Nere
ye?
29
zen cuma iten sonra filmciye urayp hafta sonu iin fil m ler alyor
sun. Daha ok b i l im kurgu fi lmleri bunlar. Sihorglar. android/er.
kar kmaz ilk dncen hemen eve .lnrck oluyor. Ama kendini
wrluyorsun. Gneli bir hava var. Bara ara oyun oynamaya .lal
m ocuklarn yanndan geiyorsun. Top oynayanlar birka s
tne doru geliyor, durmak zorunda kal yorsun. Bi ri hz alama
yp sana arpyor, fark etmiyor hile. topun peinden komaya de
vam ediyor. Mahallenin art k oktan lm bir yalsn anmsyor
sun. Btn gn bastonuyla ocuklar kovalayp dururdu, i edinmi
ti
yi yapardm.
Ara sokaklardan, apartman altlarndaki kon feksiyon atlyeleri
nin nnden geiyorsun. Bir atlyen in nnde ou gen kzlardan
olumu kalabalk bir kme mola vermi, kap nnde oturmu si
garayla ay iiyorlar. Ara sokaklarda tatil gnne zg bir sessizlik
var. Bir ses yanklanyor -yoksa sessizlik daha iyi tnlasn diye mi?
dalp snyor. Yokutan aa iniyor, istasyon meydanna geliyor
sun. Meydanda her zamanki gibi bir kalabalk var. ki yolun ortasn
daki kk alanda -bir ucunda Atatrk heykeli olan. etraf aalkl
dzlk bir alan- sralarda birka kasketli yal erkek oturuyor. ya
uyukluyor ya da gelen geeni seyrediyorlar.
Yars verev ine gm, herhalde kendi kendisine yklmas bek
lenen kat l harabenin nnden geiyor, aaya, kprye doru
yryorsun. Kk ta kpr hafife kvr larak karya doru uzan35
yl'nle bile eskimi olan beni m . B i r ey. nne katp srkleyen bir
rii 1.gar. bir kum frtnas beni sprd, toz toprak iinde kenara att .
iiylc
din bile.
Kendine acyorsun. Durumum ortada, d iyorsun, berbat. rezi lce
hir
lll'
dnt.
Nasl oldu bu bilmiyorum, diyorsun, bir yerde bir ey oldu,
dnyorsun. Ama ite ne zamansa bu. bel l i bir anda, sen fark
40
l IAFrANIN K NC GN
gibi gr bunu. Paras daha iyi olan bir i mutlaka bulursun. Artk
sun diye Fatma ablaya telefon ediyorsun. "Tabii , " diyor "ben ura
rm.
dl' senin gibi , ama senden daha byk yalnz bir adam. Ama adam
ll'en kendine arkada buluyor, giriken bir tipe benziyor zaten,
ll'r zaman glmsyor, yal iftle hemen ahbap oluyor.
Ai lelerden biri drt kiilik, krkna yaklamak zere olan kar
.. o cayla iki kzlar. K zlarn by on -on drt yalarnda olma
l. gvdesi gelimi, neredeyse bir gen kzn gvdesine dnm,
lafi te tombul gvdesinden bir can l l k fkryor. Yksek sesle ko
uuyor, srekli hareket ediyor, babas na maryor. Baba uysal, yu
muak grnyor, sinirl i , sert olan, srek li uyarlarda bulunansa an
yor.
n:k
yor.
49
Sonraki gnler hava ayor, gne prl prl parl yor. Yataktan
erken kyor, erkenden plaja iniyorsun. Pansiyonlarn, evlerin it
leri, bahe kap lar yaseminlerle kapl, sabahn bu erken saatinde
sokaklar yasemin kokusuyla doluyor. ok gzel kokuyorlar. Byle
gzel bir kokuyu en son ne zaman duyduunu anmsamyorsun.
Sen indiin saatte plajda birka erkenci dnda kimse olmuyor.
Hava sabaha zg bir doygunluk, berraklk, su damlalarndan olu
muasna bir buuyla dolu oluyor. Gne tepelerin stnde l l .
Deniz y umuak, przsz. Biraz tede, derinliin balad yerde
koyu bir maviye ya da laciverde dnyor, prltlaryla gz ka
matryor. Birka ses ykselip berrak havada nlyor - yoksa ha
vadaki bu ikin. doygun. grnmez damlalar kk anlara m d
nyor? Denize giriyor. uzun uzun yzyorsun. Yorulduunda srt
st yatp denizin ortasnda dinleni yorsun. Bedenin salamln his
sediyorsun. Gerekten sapasalam, hibir fazlalk yok. Yaptn i
ten dolay by lesin. tm o koli indirip kaldrmalar seni salam tut
mu. Yine de ruhun byleyken -hillii bir ruhtan sz edebil i yorsak ta
bii- beden inin sapasalam olmasnda bir tuhafl k olduunu d
nyorsun.
Denizin ortasnda srt st yatmken bazen yar yarya svla
m bi linc inden hayatn iin bir ey yapman gerektii bir kayg bii
minde gel ip geiyor. Ama ne? Nasl? Yap lacak bir ey gerekten
var m?
Kumsala geri yzyorsun. Kurulanyor, havluyu serip stne
oturuyorsun. Az tede aileyi gryorsun. Geni, mavi bir plaj em
siyesinin altndalar. Baba ezlonga uzanm, kafasn okuduu ga
zetenin iine gmm. Kadn teki , bitiikteki ezlongun kenarna
oturmu, byk plaj antasnn iini kartryor. K k kz annesi
nin yannda. Byk k zsa denizin kenarnda ayakta duruyor. Suya
girecekmi gibi bir adm atyor, bir ayan suya sokup geri ekiyor.
Soukmu gibi bir hareketi yaparken geriye, ailesine doru dn
yor. Annesi seslenip yanna aryor. Kz parmak ularnda, koar
admlarla yanlarna doru gidiyor. Anne her iki kzn gvdesine hz
l hzl, serte ya sryor, apkalarn balarna geiriyor. Sonra
kendine sryor, gnelenmek iin uzanyor.
50
51
pis karanl na gizlendim. Belki artk bir ie girmeme li, eve de git
memeliyim. Bir zm olabilir mi bu? Zenginlemenin baka bir
yol u: el inde olanlar ver, karlnda dnyann plerini almaya ra
z ol.
Ama ya pe dnm olan sensen? Bu da olabil ir. Bir paav
ra,
kesik kesik birka kez tyor. H zla uup aalarn arasnda kay
58
Yaam n : eksik, yarm, tamam lanmam . byle h issediyorsun ama hep eksilecek, hep daha fazla yarm kalacak. her zaman daha
la
59
60
.'i l l l .
63
lyi, ar y i , tuhaf tuhaf ryalar gryim." " Bah, dn yene bir tane
grdm, sana anlatan," diye ba lyor: Ryasnda yolunu kaybetmi.
hir trl evin yolunu getiremiyormu. Bir evin nne gel mi, ayn
hi:im ev, ama iinden bakalar kyormu, biri ne istiyorsun teyze
diye sormu, sen yata, daha gen, yolumu kaybettim demi, evin
yolunu kartamyorum, ben i Mustafa'ya gtr olum. Mustafa kim
teyze, d iye sormu ol an . Bakkal M ustafa diye yantlam ryasnda
habaanne, o heni tanyi eini hiliyir. heni eine gtrr.
B tn gn sca emen duvarlar gne battktan sonra bu kez
onu salyor, ierdeki sy i k i katna kyor. Ak pencerelerden ie
riye rzgar de i l , arabalarn geip g ittike kaldrd tozlar doluyor.
Babaanne geen aya kadar hata zerinde i nce bir hrkayl a dolayor
du, eteinin altnda da pijamams bir ey vard. Bunlar karm.
i mdi eskimi, i yice bol lam, yarm kol lu, ince bir bl uzla uzun i
donunun grnd ince, pamuklu kumatan eteiyle dolayor.
Kendi n i byle plak hissettiini sylyor.
Gidip ayak l , byke bir pervane alyorsun. Salonun kesine
kuruyorsun. Gn boyu pervane hafif homurtusuyla saa sola dnp
67
gzleri karard, yere yld. Gece yars nce inleme gibi bir ses
duydun, sonra clz bir sesle adnn birka defa sylendiini iittin.
Tuvalete koarak gittin, babaanneyi klozetin yannda yerde, pazen
donu d izlerinin biraz yukarsnda, yan yatarken buldun.
"Eyi ki," diyor babaanne, anlatrken elen iyor grnyor, "d
erken elimi ha byle koydum. Yohsa Allah korusun kafam arpiy
di."
"Sadakan varm yenge, Allah seni korumu. Dihha etmen la1.m. Byle otururken, kalharken yava yava yapman lazm. Sen
daha yalsn."
"Ediyim ben, etmem mi, hep dihha ed iyim."
"Bacahlarm," diyor Fatma, eteini yukarya syrp bacak larn
gsteriyor. Bacaklar kadnn en duyarl paras, konumalarn n da.
Bacaklar i, davul gibi. Mavimsi gri, kimi yerde ise iyice grileen
solgun damarlar bir yapran zerindekiler gibi her yerine dolan
m. Berbat bir grnt, ban evi riyorsun. Bu son birka aydr hi
k mldayamadm, diyor, o yzden gelememi. imdi gittii doktor
dan bahsediyor, ok iyiymi, yen i bir i la lar vermi, onlar ok i y i
gelmi.
"Derdimiz he bitmiyor. ha byle urayoruz ite yenge . "
"yle, yle," diye ban sal l yor babaanne, "buna d a kr. "
Fatma geldiinde eer evdeysen mutlaka sesleniyor, " Hele b i
gel olum, yzn grek" d iye aryor. imdi b i r yn gereksiz,
sinir bozucu soru diye dnerek yanna gidiyorsun. Kadn merak l ,
her eye burnunu sokmay , t vermeyi seviyor. Sana hata ocuk
nusun gibi davranyor. "Niin he uramyorsun," diye soruyor,
"bizim m i lletten neye byle soudun, neye bizimkileri he grm
yosun?" Ne kadar alttan almaya alrsan al yine de sinirleniyor
sun, suratn aslyor. Ama en ok byle ocuk muamelesi grmeye
dayanamyorsun.
"Neye ev lenmiyosun? Bir yuva kur, ocuk sah ibi ol. Babann so
yunu senden baka kimse yoh, srdrsn. Kannz senle birlikte mi
kurusun?"
Ne kanndan bahsediyor bu kadn? Ne soyu? Soy szc sinir
lerini iyice geriyor.
69
y or .
Ses
esin kendisi olmu gibi duyuyorsun, sanki ses bu kiiyi ayn ola
yn
ba
ze." diyorlar, "be dak ika gemi olsuna geldik, merak ettik, nasl
sn? Ney i n varm ?"
"Eh, eyiyim kzm," diyor, geldiklerine sevinmi, "dohtor bie
ler dedi, pek anlamadm, herhal biey yohmu. "
Kapn n hemen dnda, holde duruyor, geriden onlar izliyor
sun. Daha dorusu kad n izliyorsun. teki kadnn biraz gerisinde
duruyor -konuan daha ok bu kadn- babaanneye bakyor, ne, ya
taa doru bel l i belirsizce eilmi. Bartsnden dolay sadece
yznn bir bl mn grebiliyorsun. B umu biimli, hafife ke
merli . Beyaz, solgun bir yz var. Gzlerinin kenarlaryla aznn
kenarndaki izgi bel irgi nlemi. iman dei l ama tombulca bir
kadn, etli butlu.
75
\ t n .
da
77
i i pe
L
i se
i\in
-o
hu
'L' l l
yok."
"Yalnz kmadan nce," diye ekliyor, "kendi iradenizle ayr ld
n za dair bir kat i mzalaman gerekiyor. Asistan m senle konuur,
ne
ne
uygun olarak medi kal rnler satan bir dkkana gid iyorsun. Ok
85
sun, " Ben." diye anlat yor. "rya grdm olum, hastanede liyem.
K imse bana sahep hmiy r. Dohtorlar beni torbaya koyiyi, gtrp
pe atyir. "
B i r sre sonra uyuyor. Hastanede h i uyumam gibi kesintisiz,
derin bir uykuya gml yor. Dar kyorsun, eczaneye gidip dok
torun yazm olduu ilalar alyorsun, markete gidip alveri yap
yorsun. Eve dnnce dua giriyor, dutan sonra deli ksiz bir uykuya
dal yorsun.
Gece yars uyanyorsun. Ortalk o kadar sessiz ki gece bile g
rltnn eksik olmad mahalleden t kmamas seni artyor.
Ak pencereden serin bir rzgar ieriye g iriyor. Seni uyandran bu
serinlik mi oldu? Sessizlii dinliyorsun, ama gerek bir dinginliin
paras olan bir sessizlik mi bu, yoksa y kmdan nceki bir sessizlik
mi, ayrt edemiyorsun.
B abaannenin yanna gidiyorsun. Halil uyuyor. Sol umas hafif,
bell i belirsiz. Odann ii serinlemi, pencereyi kapatyorsun. kar
ken bir sre kap eiinde dikilip babaanneye bakyorsun: pikeni n
zerinde ellerini kamnda birletirmi, az yar ak, gzleri sk s
kya kapal. Tek kiilik yatan iinde bile o kadar kk bir yer
kaplyor k i bir ocuk diye dnmekten kendini alamyorsun. Bir
tutmuyor."
"Byle hasta bakmak zordur," diye srdryor, "bilirim. Bir ih
diyor, " acil bir durum olur belki, yardma gereksiniminiz olur. "
Numaray alyor, kaydediyorsun. bylece :.dn d a renmi
oluyorsun, Kader. Kader? Nasl bir ad bu diye dnyorsun, bu ad
koyarken ana babasnn akl nda ne vard? Nasl bir kader vard? n
sanlar diye dnyorsun, baz isim leri koyarken daha dikkatli ol
mal .
Adn telefon rehberi blmne yazyorsun, kaydetsin diye bu
kez onun telefonunu ald ryorsun. Kendi ismini sylyorsun, " B i
liyorum," diyor, "babaannen bahsediyordu."
Acaba babaanne senin hakknda neler anlatyordu? Aslnda a
z sk bir kadndr. Herhalde, diye tahmin ediyorsun, nas l bir etki
brakmak istiyorsa yle anlatyordur. vnmek istiyorsa rnein:
in.
Sabah odasna gittiinde gzleri ak, dal p gitmi gibi bir hali
var.
"yi misin?"
"Gece arm oh oldu," diyor, "ama imdi daha eyiyim."
Gzleri kanlanm. Kalkmaya alyor. Tutuyorsun. " Yoh," diyor, "yoh, he takati m yok." Hafif bir ah sesiyle geriye yaslanyor.
Yemeini yediriyorsun. B ir-iki lokma yiyor. " B iraz daha ye ba
baanne," diyorsun. B i r lokma daha alyor, ama yutamyor, azndan
dar geri karyor, tkryor. Azn s i l i yorsun, su veriyorsun.
Suyu ok yava iiyor, kk yudum alyor. ksryor. "Az
mn ii aciyir," d iyor, bakyorsun aft gibi bir eyler km. " Doktor
97
?"
1 00
" B irini buldum," diyor, "eski bir hemire. yerinden bir arka
dan annesine bakm. ok memnun kalm. Telefonunu aldm."
"ok sa olun ama gerek kalmad," diye yantlyorsun, kapc
kadn anlatyorsun.
" Nazl teyze nas l?"
"Ayn . "
Yana eki liyorsun. Sana dikkatl ice bakyor. bir ey demek ister
gibi duruyor, belki sadece haber vermek iin uradm diyecek, ama
bir ey demiyor, ieri giriyor.
Babaanne kadnn seslenmesine karn uyanm yor. gzlerini
krptryor. bouk bir ses kar yor. Babaanne hi iyi grnmyor.
yice klm. etleri erimi. avurtlar km. rengi safra sarsna
dnm, yatakta kaslm gibi kprtsz, sert, gergin yatyor.
Hole karken neredeyse birbirinize deecek kadar yaklayor
sunuz. Parfmnn kokusuyla. hafif bir slakln, ter ya da bir ne
min kokusunu duyuyorsun. (Ya da denizin tuzu ve yosun mu?) Ba
baannenin grnts, kadn artm. afallatm olma l . Ne grd
n tahmin etmen zor dei l. gvdesinde can n eki ldii yeri can
szlk tpk bir can gibi dolduruyor. Yaknda onu btnyle kaplaya
cak, canszlk bir beden bulacak.
Aslnda sen de imdi kadnla birl ikte a ka farkna vardn, iki
gn iinde ok deiti babaanne, dndnde seni artan bir
hzla kt. Byle hzl deiim lere bir tek hastalklarda, daha do
rusu lmek zere olanlarda tank oldun. Niin tersi hi geerl i ol
maz, niin bylesine ak l almaz bir deiim yalnzca l mn elle
riyle ge lir?
" Dnden beri byle," diyorsun, "srek li uyuyor."
Kapya geirirken, holde, kk aralkta her ey iin teekkr
ediyorsun. Elini uzatyorsun. O da uzatyor. Etl i , yumuak avular
nn ii scak, terlemi, " B i r ey dei l." diyor. Yanaklar n n hafife
kzardn gryorsun, dudann kenarnda. burun kanatlarna ya
kn bir yerde kk bir kasn titred iini fark ediyorsun. Ayn anda
kendi akaklarnn da zonkladn fark ediyorsun.
1 04
ki?
Az sonra d kapnn a l p kapandn duyuyorsun. Kad n gi
Ona bakyorsun, dikkatlice izli yorsun. Ama bir sre sonra zih
nin uyuuyor, gz kapaklarn arlayor, inlemelerin rahatsz edici
nakarat iinde ban ne dyor, kafanda bir uultuyla uyukluyor
sun.
nlemelerin kesilen sesiyle kendine geliyor, gzlerini ayor
sun. Babaannenin grtlandan kaln, bouk bir ses ykseliyor, ar
dndan az yar ak kalyor, soluu durmu gibi kasl yor. Serte
drtyorsun. Soluk almyor. Sonra gvdesinden tutup sarsyorsun.
Birden gzlerini ayor, grtlandan kan bouk bir sesle yeniden
soluk alyor. Sonra hemen gzlerini kapatyor, az sonra alalp yk
selen i nleme yeniden balyor.
1 17
"Evet."
Susuyorsunuz.
" Kapatyorum," diyor, "iyi geceler."
Yantl yorsun: "Sana da iyi geceler."
1 30
iin hi basit bir ey deildi. Hiila deil. Sylemek istediim baka. "
"ok uzun sredir uykuda g i b i yayordum," diye srdryor.
"zerime l topra serpilmi gibi yayordum. Kendim iin bir
ey yapmam gerekiyordu. Aslnda bunu her zaman biliyordum. Bu
karar ok nceden verdiimi biliyordum. Ama bunu daha yeni fark
ediyorum, daha dorusu bu kararn iimde yava yava olgunlam
olduunu daha yen i anlyorum. Her eyin bir zaman varm, ortaya
kmas iin gereken bir zaman varm. Eer kendime ait olan, be
nim olan bir ey i bulamazsam yaayamayacam uzun sreden be
1 39
bi -daha soluk renkte, daha ince bir ip. i piklerden biri- bu hayatn
tam imdi senin eline brak lm olduunun bir yanksn iitiyor
sun. Sanki onun yaamna karar verecek olan sensin. Ama baka bir
eyi daha iitiyorsun: sz konusu olan sanki asl senin yaamn, bu
szlerde as l, sana sylenen bir ey v ar. Eline brak lm olan sanki
asl senin kaderin, elinden geri gelmemecesine kamak zere olan
asl o.
Kadnla bir gelecei gznn nne getirmeye alyorsun.
Ama bu imdiki biimden baka bir biimi dnemiyorsun bile.
Hayal gcn seni teki uca frlatyor. Kadcr'e kaal m, ekip gide
lim buradan dediini dlyorsun. Birli kte kayorsunuz, dnyann
baka bir yerine, baka bir ikl ime, tm bildik eylerden uzaa - ka
yorsunuz.
Komik bir hayal, y le mi? Evet. komik. Ama neden? Ular ha
yal etmek artk niye komik oluyor? Dnyann bir ucu olmadn
rendiimiz iin mi? U:a.a. tim hildik eylerden u:a.a diye bir
ey artk olmadndan m?
Yorgunsun, ama uykun yok, ya da uyuyabi lece ini dnm
yorsun. Balkona kyorsun. Hava serin. a k. Sokak lambalarnn
sar altnda sokak bo, sessiz. Lambadan lambaya uzanan gev
ek elektrik kablolar rzgarda hafif hafif sal lanyor. Bir yarasa tam
gznn nnden kanat rpan bel i rsiz bir glge biiminde hzla ge
iyor.
Gkyzne bakyorsun. Ay arkada bir yerlerde. Parlak nlar
at kiremitlerinde, baca kenarlarnda. anak antenlerinde yansyor.
Dolunay m? Etraf yar sv lam, duvarlar, at lar, asfalt cadde
sanki gm renkli bir svnn stnde hafif hafif ykselip alalyor.
Topran denizin bir devamym gibi olduu. ayak larnn altnda
svl atn hissettiin anlar olmutu.
eri salona geiyor, koltua oturuyorsun. Dnyorsun: ama
neyin nerede balayp nerede bittiini kim kesin olarak syleyebi
l i r? Neyin bir son, neyin bir balang olduunu insan nas l kesin
olarak bil ir? Uzun sredir yaadn bu eyin, bu snp giden so
nun, bu bitm iliin iinde belki baka bir ey oktan balamtr,
belki henz bi lmediin bir karar sende de yava yava olgunla141
1 42
mutun. Seni grr grmez ters bir eyler olduunu anlyor. sonra
i nlemeleri duyuyor. Bir baka insan grmek seni bir para rahatla
tyor.
"ok mu fena?" diye soruyor.
"Gal i ba can ek iiyor."
Yanna gidiyorsunuz. Babaanneye sesleniyor, konuuyor, elini
alnnda tutuyor bir sre. Babaannenin yz kara bir renge dnm,
enesi aaya doru dm. az yar ak. Halime sana dnp "Su
vereyim mi?" diye soruyor. olur anlamnda bell i bel irsiz kafa sal l
yorsun. ama daha nce senin verdiin suyu imedi . ya da iemedi,
Halinc'ni n uzan da imiyor. Hal ime yapacak bir ey olmad
n anl yor. Biraz geriye ekil iyor. senin az tende el lerini nnde
birletirerek dikilip bek liyor. Bir sre hi konumadan gzlerinizi
yatakta yatana deil. ama az yukarsna duvarda bir yere dikerek y
lece konumadan dikil iyorsunuz. Tek duyduun kesik kesik nefes
al veriler. nlemeler imdi tekdze biimde. alak bir perdeden
sryor. B i r an dalp gidiyorsun. bu sesler kulana ok uzaktan ge
l iyormu gibi oluyor, telerden. kayalarn gerisinde ya da derin va
dinin aalarnda bir yerlerde akan su sesi gibi. Uyuk ladn m yok
sa? Halime'nin mrldaya mr ldaya bir eyler sylemesiyle kendine
geliyorsun. Dua okuyor.
" Ben gideyim," d iyor duadan sonra ince sesiyle dev inimleri gi
bi hzl hzl. "ie balamam lazm." Gitmeden babaannenin elini tu
tuyor. dua okur gibi yine mrldanyor. "sen byksn Yarabbim,"
diyor sonunda.
"A llah sana da sab r versin," diyor kapda, "herkese senin gibi
hayrl evlatlar versin."
Ne aptalca. diyorsun iinden, nasl da samalyor. Bir di lenci gi
bi. Ban iki yana sallaya sal laya, vah vah diye diye uzaklayor.
eriye geiyor, doktora telefon ediyorsun. Babaannenin inle
meleri bazen neredeyse bir bartya dnyor. Doktor syledi kle
rini dinliyor, bana kalrsa diyor. bu saatten sonra hastaneye gtr
men in artk pek bir anlam yok. Peki ne zaman gelirsiniz, diye soru
yorsun. Akama gelebileceini sy lyor. Israr ediyorsun. lene
doru gelmeye alacan sylyor.
1 44
masn diye ksa bir muayene yapyor, nabzna bakyor, nefesini din
liyor, cierlerini, gzlerini yokluyor.
Sonra ine yapmak iin koluna doru ei liyor. Babaanne kolu
nu kmldatyor, bir ey demek ister gibi azn ayor, ama azn
dan sz kmyor, sadece bouk, hrltl bir soluk k yor, az tuhaf
bir biimde arp lyor, sol yan aaya doru kayyor, yle de kal
yor.
"Bu," diyor doktor, "acn kesecek, seni rahatlatacak."
kmadan nce creti soruyorsun, sylyor, paray alrken z
gn ya da dnceliymi gibi ban sall yor.
Kapnn hata ak olduunu fark ediyorsun. Aadan, merdi
venlerden sesler geliyor. Kapy kapatt ktan sonra biri leri kalm m
diye evin iine baknyor, odalar dolayorsun. Dolab a p saklan
m birini bulsam, diye dnyorsun. ite hu komik olurdu.
Doktorun yapt morfinden sonra babaannenin inlemeleri ke
silmiyor, ama azal yor, mrltya dnyor, sanki kendi kendine
ninni sylyormu gibi. Morfin ary azaltyor mu gerekten? Su
ratna bakyorsun, hi rahatlama ifadesi yok, ayn bi i mde kaskat.
az hata arpk, sanki yana doru kaym. Arnn gemed iini, hi
azalmadn dnyorsun, hillii orada, bedeninde, beden artk his
setmese de orada.
Ertesi gn de byle sryor. lene doru yeniden doktor gel i
yor. Morfini yapyor. Sinir bozucu bir bekleme uzayp duruyor. Zih
nin uyumu gibi hissediyorsun. Grdn her ey para para. bu
lank.
Ama kimi paralar bir an gznn nne k yor, apak parl
yor. Paralar bir an geen zamann hzyla ayn anda, durur gibi be
l iriyor, sonra bulankla geri dyor. rtye bakyor, kvrmlar
.n n zerinde km ltsz duran huru buru elin bir devamym gibi
uzayp gittiini gryorsun.
Peki o nasl gryor, hissediyor imdi? B i l inci tamamen kapal
olmal. Ama ya bedeni, bi l i n tamamen kapal olduunda heden na
sl hisseder?
Birka kez dar k yorsun. Ama darda ok kalamyorsun,
147
1 55
ym, senin iin buradaym demek iin sana bak yor. B a sal di
leklerini kederlice kabul ediyorsun, ama mutlusun. insanlarnn ara
sndasn, bu insanlara, dostlara -kara gn dostlar- sahip olduun
iin ansl hissediyorsun kendini.
Byle hissetmen gln. Gerein by le olmad ok ak, ama
glnecek bir oyun da deil. imdi burada bir oyun oynamyorsun.
Gerekten tersi mi olsun i sterdin. kendini ayr tutmak iin onca aba
ladktan sonra bu insanlara katlmak m isterdin? Bir zamanlar bir
yol hayal etmisen eer (ne oldu o eski dlere, ak hayallerine, mut
lu birleme dlerine ne oldu?) senin yolun bir yere kmad .
Ne tuhaf, sanki imdi bile. b u halinle sen i aralarna al maya ha
zr grnyorlar.
Kader giderken kapda ksa hir an elini u uyorsun, elinin scak
ln hissediyorsun. Kaskl arndan bir akm ykseliyor. Bugn, diye
fsldyorsun, sen olmasaydn hu insanlar arasnda bu kadar kalabilir
miydim bilemiyorum, teekkr ederim. Glmsyor. i lk kez iinden
gelerek teekkr ettiini anlyor. y le sanyorsun, honut glms
yor, "Yarn iten erken kmaya alacam," diyor, "tamam m?"
"Tamam," diyorsun.
Sonunda kalan birka kii de gidiyor. Byle ardan aldklarna
gre eskisi gibi yatya kalmay m dnyorlard yoksa? Ama yle
olsa bile onlar arlamaya hi niyetin yok. Kalmalar demek senin
hi uyuyamaman, btn gece onlarn soluk larn, dahas belki ho
rultularn iitmen, basbaya ok rahatsz bir gece geirmen de
mek. En son kanlar biri ell isinde dieri krklarnda iki erkek. Bel
ki srf sohbeti kesemedikleri iin bu kadar kaldlar. Biraz akn bir
halde, kapda yeniden basal diliyorlar, elini skp gidiyorlar, gi
derken gen olan "Saat da ne kadar ge olmu yahu," diyor.
Gece yatarken imdiden kendini yola hazrlamaya baladn
duyuyorsun. Yolcu luun oktan balad. Karnndaki o bildiin ar
hafiften balam. Yorgun hissetmene ramen uyumakta zorlanyor
sun. Yatakta klar kapal, srtst ylece duruyorsun. Bir sre son
ra uykuya dalyorsun. Ama uykun derin deil, btn geceyi byle
1 63
1 64
SABAH ERKENDEN kap vurul uyor: Kader. " B ugli hasta olduumu
" Kkken," diyorsun bir ara, "ev hep dnk gibi kalabalk olur
du. Bu insanlar, akrabalar gelirdi, bir kabile gibi. hep birden grl
tyle konuurdu, ben de odaya girer, onlar gidene kadar saklanrdm.
Ama kap nedir bilmezlerdi, kim bilir belki kapal kap lardan zell ik
le holanmazlard , kapy ap ieri bakarlard . "
Glyor.
"Neden glyorsun?"
" Hi. anlat n. Gerekten bu kadar rahatsz olur muydun?"
"Evet, olurdum."
" Peki neden? Neden bu kadar rahats z olurdun?"
Soru seni artyor: gerekten neden?
leden sonra yataktan k yorsunuz. Kader evine telefon edi
yor, babasyla konuuyor. Ksa bir konuma oluyor. nasl olduunu,
bir ey isteyip istemediini, olunun okuldan gel ip gelmediini so
ruyor. Herhalde byle iten onlar birka kez aryor olmal diye d
nyorsun.
Evde olan eylerle idare ediyor, mutfak masasnda bir eyler yi
yorsunuz, peynir, biber, domates, hafif eyler. Dars parlak, ama
hafif bir rzgar var, mutfak penceresinden ieriye ocuk l klar,
gelip geen arabalarn grltsyle birlikte giriyor. Yemekten sonra
salona geiyorsunuz. Kader "ay ister misin, koyaym m?" diye so
ruyor, "bo ver ay . kahve ielim," diye yantlyorsun.
Evin iinde dolaan, nefes alan, hareket eden bu kadn varlna
bakyorsun. Yal kadnn hep gnnezden gelmeye altn kuru
mu varlndan sonra teninde yaam par lt larnn dolat canl
kanl, gen bir kadnn evde salnmas yepyeni bir ey senin iin.
Onu izliyorsun, getirdii, evin iinde estirdii bu yabanc eye bak
yorsun. zerinde senin verdiin bir ort var. bacaklar baldrlarda
kalnlayor, bu kaln. etli baldrlar seni heyecanlandryor.
Bir ara telefonla cenaze ilerini aryorsun. Kader'e sabah ok
erken geleceklenni, diye anlatyorsun, " Morga gelecekler, ben de
oraya gideceim. Sabah iin bir bilet almam lazm. Telefonla ayrtr.
sabah oradan dorudan gara giderim."
"imdi ayrt istersen. "
Aslnda aramak istemiyorsun, bugne baka b i r ey kartrmak
1 67
man henim iin de hasit hir olay deil. Kendimi snanyor gihi lis
.ediyorm. Bir eylerin hurada yaptklarma ha,l oldu,unu hisse
diyorum . Kendimi zorluyorum, ama ne yaparsam yapaym hir gelc
cei hayal edemiyorum.
" imden sana bir eyler demek geliyor." diyorsun, "bir ey ler
sylemek istiyorum sana. Ama ne syleyel:eirni bi lemiyorum."
"inden geldii gibi syle."
Yzne bakyorsun. B aklarna hemen yant veriyor. diklei
yor. Boynunun ne kadar uzun olduunu fark edi yorsun. B ykm
Peki hir dnya hala var m ? Dna atlm olsam hile hir dnya
hii/a var m ? Dnyann kendisi silinip [?tmedi mi? Ama sen rnr ol
dujfuna [?re Kader, hir dnya da var. Senin oldujfunu kahul etmek,
hir dnyann olduunu da kahul etmek demek.
Kader sana doru dnyor, gzlerini yzne dikiyor, ela gzle
rinde kk yei l prltlar gryorsun. "Al isan," diyor kararl bir
sesle, "gsz olduuna inanmyorum . Ben im sende h issettiim,
beni sana eken gszlk deildi.
"Sen byle konuunca acaba diye dnyorum beni uzaklatr
mak iin mi byle konuuyor? Beni brakmaya m alyor? By
leyse aka syleyebi l irsin, sana kzmam, gcenmem, seni sula
mam. Sana ne diyebi l i rim? Senden bir ey beklemediimi sylemi
tim. Bu doru. Ama baka bir ey daha sylemek istiyorum, sen git1 70
narnda bir yer. Dierleri de yava yava yerini alyor. Otobs dolu
yor. Tam arkana ocuklu bir aile biniyor. K adnn kucanda bir be
bek var. Bebek, yedi-sekiz yanda bir olan ocuu, anne baba hep
birlikte i k i kiilik koltukta yolculuk edecekler, yle grnyor. Be
bek yol boyunca alamaz diye umut ediyorsun. Neyse ki otobs ge
ni, koltuk aralar dar dei l . Yan na genten, irice biri gelip oturu
yor, " Merhaba," diyor, merhaba dey ip selamna kar l k veriyorsun.
B irbi rinizi szyorsunuz, sonra nnze dnyorsunuz.
Yola kmanz on ikiyi buluyor. Muavin aa, da yolcu kalma
sn, diye baryor, ieri girip yolcu lar kontrol ediyor. Otobs geri
geri kyor, perondaki, pencerenin d ndaki insanl ar otobsn
iindeki lere el sallyor. El sal layan birlerini grmek nedense houna
gidiyor. Yola koyuluyorsunuz.
Yannda oturan esmer, gen i yzl yolcuyla yol boyu tek tk,
birka kel ime konuuyorsunuz. Anlalan o da seni n gibi pek ko
nukan deil. Bu iyi, diye dnyorsun. Zaten yolun ounda uyu
yor.
Kentin iinden geiyorsunuz. Boaz kprsn, kprnn al
tnda masmavi parltl arla gz alan denizi geride brakyorsunuz.
Otobsn nnde tavana as l kk televizyon alyor. Bir Trk
filmi oynuyor. B aklarn dardan ieri evirdiinde gzn filme
tak l yor. B ir sre sonra otobs tek dze bir ritme kavuuyor, pence
renin d ndaki grntler geriye doru akp gidiyor.
Kuzey M armara'n n yemyei l , gr ormanlk tepelerinden, m
srlarn. budaylarn olgunlat tarlalarn kenarndan, imento ya
da kimya fabrikalarn n nnden geiyorsunuz. Anayol kysnda
yars bitmi ama iine imdiden yerleilmi inaat halindeki evle
rin. tepelere doru ina edilmi v i l lalarn, otlayan kuzu, inek ya da
atlarn, benzinliklerin. lokantalarn. teneke tabelalar zerinde kr
mz boyayla et mangal ku::u yaz larnn, kylerle kasabalarn nn
den geiyorsunuz.
Bu geni, canl renkli dzlkler, glgeli yei l tepeler yava ya
va yerini Anadolu'nun boz rengine, boz dzlklere, alak tepele
re brakyor. B i rbirine benzer ynla kk kentle kasabadan gei
yorsunuz: geni meydan, tek bir uzun cadde, yol boyu dkkanlar,
1 74
yunca ilerl iyorsunuz. Tunceli sapanda bir kme yolcu daha iniyor.
Yola devam ediyorsunuz.
plak, yksek dalara, bombo uzayan plak dzlklere, ya
nndan getiiniz bulank, amurlu nehirlere bakyorsun.
Binda'n giriinde neden buraya B inda dedi klerini anl yor
sun. evresi iri l i ufakl , yksek dalarla evri l i . gerekten binler
ceymi gibi kentin kurulduu dz ovann stne doru eilmiler.
Dalarn bazlarnn zirvesinde kar var.
Karn arn artyor. Uzun srmez herhalde, diye dnyorsun,
birka gn iinde bu i biter. B i rka gn dayanabi l i rim. ten ie ise
unu diyorsun: Kadnn ls bir ic yaras n. bu gerekten bir son
olsun. Yaammn imdiye kadar olan blmnden bana kalan bo,
kuru bir kabuktu. Bu kabuk da lsn. bir yaran n kabuu gibi dk
lp gitsin, iinde olan neyse ortaya ksn.
1050.
l i , tek katl ky ev leri beliriyor. Gi rite yei l l ik ler iinde bir kontrol
noktasnda taksici kend il iinden duruyor. nip kulbemsi ta binaya
giriyorsunuz. Masann arkas ndaki astsubay gel i nedenini, ne ka
dar kalaca n soruyor. el inde tuttuu kimliine bakyor, yanndaki
askere yaz diyor, o da nfus bilgi lerini, ziyaret nedenini, giri tarihi
n i , ka gn kalmay planlad n bir otel katibi gibi deftere kaydedi
yor. Aslnda askerin nnde bir bi lgisayar var, ama nedense ona de
i l , deftere kaydediyor.
Astsubay kimliini elinde sallayarak "stanbul'da mezar m kal
mad?" diye soruyor.
"Dorusu kalmad," diye yantl yorsun. Dalga geip gemedi
ini anlamak ister gibi sana bakyor.
"Anam mezar bulamadmzdan," diye devam ediyorsun, "ba
bamn mezarna gmmtk. Mezarlar bile art k i k i katl, belki
katl lar bile vardr."
Ne ayaksn der gibi batan aa seni szyor. "yi yere getir
m isin o zaman," diyor sonra hafife srtarak, "burada her yer me
zarl k say lr."
K i m l iini geri veriyor.
Sonunda Dzova'ya varm oluyorsun.
1 78
il
riyle yzn okad. Neden aladn sordun. Kendi dil inde yok,
yok, ded i . ktii hir eyden de,il anlamna gelen bir eyler mrldand.
Ona baban anmsatyor olmalsn, hem zntden hem sevinten
alyor olmal.
Fecira Hala altmlarnn banda. ksa boylu. iman, sessiz bir
kadn. Dalgn bir grn var. Enite -Memed Enite- ise ondan
be-alt ya daha byk, bi rka santim daha uzun, karsnn aksine
zayf, salar, byklar krlam. km grnyor, ama grn
nn aksine nee l i . stnde bir takn el bise var. Kravat bile takm .
Bahe kk, i inde birka,: meyve aac var. Kapnn hemen
nnde duvara bitiik bir ardak. <;ardan altndaysa elle at ld
bell i tahta bir srayla tahta bir masa var. Bir kede kk bir kmes
duruyor. B irka tavukla horoz etrafta dolayor. H alan geni bir tep
side kahvalt l k larla kagel iyor. tereyayla kartrlm kelek,
bal , siyah zeytin, tandr ekmei, byk cam bardakta ay, masann
zerine diziyor.
"S iz'!" diye soruyorsun.
"ok oldu," diyor Memed Enite, "biz almz, gn sknce
uyan rz. " nce, titrek bir sesi var, "Sen doya doya ye paam . "
Yemee balyorsun, halan yanna geliyor, ardan ucuna ilii
yor, yemek yerken seni izliyor, ayn bitince zahmet etme demeye
kalmadan ayn doldurup getiriyor. Daha fazla yiyemiyorsun. " B i
raz daha ye," diye srar ediyorlar, "o yzden byle zay fsn." "Yok,
doydum." H alan sofray kaldrmaya yardm etmene izin vermiyor.
Masann stnde sineklerle karncalar dolayor. B i r sere ma
sann uzaktaki ucuna konuyor. boynunu dikletirip hzl hzl etrafa
bakyor, bir krnty gagalayp uuyor.
Memed Enite cenazenin ne zaman geleceini soruyor, "len
burada olmas lazm," diye yantlyorsun.
"yi," diyor. "iyi. Akama gtrr. gmeriz o zaman. Ben bura
daki ileri hallettim. B ir-iki gn iinde mezarn da yaparz."
Dn de bugn de pek konuacak bir eyiniz olmadndan araya
ou zaman uzun sessizlikler g iriyor. Sana bakp glmsyorlar,
sessizliklerin arasnda "Ee?" diye soruyorlar, kafalarn ar ar sal
l yorlar. B ir yandan seni fazla rahatsz etmemeye alyorlar. Ger1 82
yor -toprakta ezilmi inci rler, dutlar var. elmalar olgunlam, sar,
krmz, iri parlyorlar- evredeyse baheler, kk bostanlar, yeni
ekilmi buday tarlalar uzanyor. leye kadar ana yolun yan bo
yunca uzanan neh ir yerleim yerinin kenarndan geiyor, sonra kv
r lp uzaklaarak ovann ortasndan yoluna devam ediyor. Nehir ke
narlar gr bir yqi l l ikle kapl.
Ama geri kalan her yer orak, hele ovann bitimine doru her
yer btnyle orak layor, ovay saran alak, kra tepeler, onlarn
arkasndan art arda ykselen, zirveleri karlarla kapl dalar da p
lak. Tepelerin yalnzca bir ksmnda yer yer aalk blgeler var.
tede bir tepenin eteinde evresi duvarlar, di ken l i tellerle ev
ri l i geni bir yap var. B i r yol hir-iki yerde hafife kvrlarak oraya
doru gidiyor.
" uras askeriye herhalde. iiyle mi?" diye soruyorsun.
Memed Enite giisterdiin yere bakyor, sonra yeniden nne
dnyor, "He, karakol," diye yantlyor.
On dakikalk bir yryten sonra ana caddeye iniyorsunuz.
Yan yana dkkanlar sralanm. market. kasap, tekel bayii, berber,
giysi satan bir dkkan, bir nternet kafe . . . Geen birka kiiyle se
lamlayorsunuz. B i rka ocuk bir dkkann nnde toplanm. tar
tyormu gibi grltyle konuuyor. gen kz, herhalde on bq
on alt yalarnda, kot pantolonlar, parlak etekleri, ksa kol lu, dar
bluzlaryla kol kola geiyorlar. Geerken seni szyorlar, sen de on
lar. Gzlerini krpmadan dikkatle sana bakyorlar, gzlerinin ileri
parlyor. Tam yanndan geerken kkrdayarak gl yorlar. Memed
Enite'nin houna gidiyor bu, "Ne glyorsunuz zilliler," diye sesle
niyor arkalarndan.
Yolun teki ucuna doru yryorsunuz. Zaten ok ksa. en faz
la elli metre l ik bir cadde, kahveye gel iyorsunuz. Kahvenin nnde
ki eski model arabalarn iinden plakas yurtdndan geldii anla
lan pahal bir araba, bir cip gze arpyor. Memed Enite cipe baka
rak "Oo bizim kr de buradaym," diyor. Etrafta bir pol is araba
syla bir-iki taksi dnda baka ara yok. Yolun az i lersinde bir pan
zer duruyor.
Kahvenin yar ak tahta kapsndan geip bahesine giriyorsu1 84
ikiye getiini sylyor, " Dersler iyi," diye kestiriyor. B i raz geride
bir keye geiyor, ayakta dikiliyor, size bakyor. Dik baklarn
yznde h issediyorsun.
B i r ara cenazeyi getiren ofr aryorsun. Tuncel i'yi getiini
sylyor. " Herhalde," diyor, "bir-iki saat i inde orada olurum. " Ba
ka eyler de sylyor, konukan bir adam, ama czrtlar iinde ne
dediini anlamyorsun. Cep telefonlar pek iyi almyor.
Cenaze arabas te geliyor. Kahvenin nne park edi yor. Ada
m karl yorsunuz. ofr. Memed Enite. sen bir lokantaya giriyor
sunuz. Drt-be masal kk. sineklerin uuup durduu bir yer.
ofre yemek smarlyorsun. nce orba istiyor -i kembe- sonra
bir et yemei -halama- yanna pi lav. iecek iinse byk bir bar
dakta ayran. Sen hir mercimek orbas sylyorsun. Aslnda a de
ilsin. zaten barsak larnn durumu iyi deil, ama adam yal nz b
rakmamak gerekir diye dnyorsun. Memed Enite ise bir ey ye
miyor. kendine yalnzca souk bir ayran sylyor. ofr itah l . a
zn iyice doldura doldura yiyor. "Et bel l i ok taze." diyor. "nefis."
Yemekten sonra aylarnz ierken ald yolu anlatyor: "Yol
iyi geti , ok kr kazasz belasz geld ik." Memed Enite'nin sorusu
zerine. "Ben Gmhanel iyim." diye srdryor, "buralar pek bil
mem. Malatya'y bilirim, Kars' bil irim. Askerl iimi Kars'ta yaptm."
ofr yorgun grnyor. Buraya varmas sanki haftalar sr
m. sakallar uzam. y z yanm. dudaklar atlam, stnde ba
nda, halinde bir perianlk var.
Havadan sudan konuuyorsunuz. ofr bir ara 'Trk, K rd,
Laz, Grcs, erkezi , Abazas , ne bi l i y im. Alev isi Snnisi hepsi
karde deil mi?" diyor, "hepimiz karde deil miyiz'?"
Belki syled iklerini baka bir yerde syleseydi fark l olurdu
ama burada syledikleri kendisine bile inandrc gelmiyor. Cmle
nin sonuna gelmeden sesi zaten zayflyor. sonra susuyor.
aylarnz ierken nasl yapacanz tartyorsunuz. ofr
yolun bozukluundan bahsedip kye kadar gitmek istemiyor. ara
bann elektronik aksamn i leri sryor. Israr etmi yorsun.
Memed Enite, "Bu gece misafirimiz ol," diye tekl if ediyor, "yor1 88
gunsundur." Ama teki kabul etmiyor, " Hemen yola karsam , " diye
yantl yor, "karanl k basmadan epey bir yol alm olurum." Sanki hir
an nce buradan ekip gitmek isteyen bir hali var.
cretin geri kalann veriyorsun. Minihsn arka kapsn aar
ken, biz ykamasn yaptk, kefene sardk diye aklyor. Ama zaten
anlamanz yleydi . B i r ey dem iyor, sy ledik lerine kafa sallyor
sun.
Bu iler iin ayrlm, gen i tek bir salondan olumu tek katl bir ya
pdaki kk trenden sonra babaanneyi hq kap l hir taksinin arka
sna yerletiriyorsunuz. Zaten kck hir heden. kazmay la krekle
ri de yanna koyuyorsunuz. Minibsten indi rirken bakt n. Kefeni
aralyorsun, donuk, ifadesiz, rengi gitmi iil yze bakyorsun. Gz
leri tam kapanmam. Dudaklar somurttuu zaman yapt gibi aa
ya doru kvrk. enesi ba l . Ne zaman baladlar? Gerisin geri
hemen kapatyorsun. nsan dei l artk bu. diye dnyorsun. bir
ey bile de i l . l leri niin hemen gmmek gerektiini anlyorsun.
Sen, Memed Enite, Zeynel , Zeynel'in olu Ziya hep birli kte
yola kyorsunuz. Krk dakikalk bozuk bir yolu alyorsunuz. Yo
lun ou ksm iki da arasndan geiyor. Baz yerlerde iyice dikle
erek dmdz bir duvara dnen parlak yarlarn, izgi izgi . gri ya
malarn, derin koyaklarn, iri l i ufakl plak vadi lerin yan sra de
vam ediyor.
O kadar ok sarslyorsunuz ki cesedi dnyorsun, sanki en
ok o rahatsz olacakm, rahatsz olmasndan korkuyormusun gibi.
Nihayet bir yama boyunca yaylm olan kye geliyorsunuz.
daha dorusu kyden ne kalmsa oraya, bir harabeye: km. y
klm evler, iinde otlarn diz boyu byd, yar topran iine
gmlm kerpi, ta, tula, kalas ynlar. Hepiniz sessizce, hi
konumadan bu harabeye, ykm manzarasna bakyorsunuz. Me
med Enite sesli sesl i i ekene kadar kimse kmldamyor.
Mezarla doru yryorsunuz. Mezarl k diz boyu otlarla kap
l . Talar otlarn altna kaybolmu. Siz gelince crcr bceklerinin
1 89
sesi kes i l i yor. Sonra kesik kesik yeniden balyor. Dedenin mezar
n buluyorsunuz. Babann yaptrd mermerin ortasndan ince bir
atlak geiyor. Ta hafife yana yatm. Yanndaki yer bo. Kazma
ya balyorsunuz. nce damat kazyor. Sonra sen alyorsun, en so
nunda gen ocuk. S iz kazarken Memed Enite mezarlktaki otlar
kesiyor, mezarl temizlemeye alyor. B ir taraftan, otlar mezar
lar hep kapam, diye sylenip duruyor, amcasnn mezar ieri g
m, unun ta krlm, bir tekindeki iaret ta sil inmi gitmi.
Kazarken tuhaf, diye dnyorsun. bir evin temelini atmak ya
da aa dikmek iin yaplan eylemin ayn zamanda lenler iin de
yaplmas byle? Ama bu dnce buraya pek uygun dmyor. Bu
rada ev ler, ya da evlerden kaln olanlar yava yava toprakla kapa
nyor, topran iine gml yor.
Kazma iini biti riyorsunuz. Yeterince derin, geni. Babaanneyi
iine koyuyorsunuz. Ardndan topra hzl hzl kapatyorsunuz.
Topran stn dzeltiyorsunuz. Memed Enite getirdii suyu top
raa dkyor, dua okur gibi bir eyler mrldanyor. Mezarn ban
da bir sre ylece dikiliyorsunuz. Bu kadar, diye dnyorsun, ben
payma deni yaptm, nihayet bitti.
Bir rzgar esiyor, otlar hrdyor. Daha yeni talar eskilerinin
arasnda parlyor, gne n yanstyor.
oraya atlayarak sryor. "Ne genler ld." diyor yal bir kad n . ka
ln ba sarmasnn ereveledii yz kck. kr kr. "ne gen
ler gitti, bizim bu kadar yaamamz gnah . " n ler gibi i ek iyor.
gvdesini i leri geri sallyor. B iri, yal bir erkek "yle deme," diyor.
"yle deme, Allah byktr. Allah'n iine biz akl sr erdiremeyiz."
Ama bu szler bir inilti gibi uzayan sessizlii daha da uzatyor.
B i r ara tlbentini derin, be l i rgin izgilerin kaplad yzne s
k skya dolam bir kadn yanna kadar geliyor, "Ban sa olsun,"
diyor, "yeni habarm oldu, yoksa mutlah cenazeye gel irdim." Kar
nda ayakta duruyor, gl msyor. ellerini karnnn stnde birle
tirmi. Sen de ayaa kalkyorsun. Uzun boylu bir kad n. ne doru
hafife kambur duruyor. Sana bir duygudalkla. bir karde. bir abla
gibi yaklayor. G lmsyor. "Suse." diye an latyor -Suse'? Bunu
duymak bir an sana tuhaf gel iyor. as l ad hu. ya da adnn asl syle
nii- "bizim anal mzd, benle abem in. bize o hah. bizi bytt.
Biz onun hakkn he deyemeyiz. ne bu dnyada ne teki dnya
da." Gzleri yaaryor. "oh istedim gelip grmek. bir elini pmek.
ama olmad, demek nas ip deilmi."
Kadnla karlamak seni artyor. B tnyle unuttuun bir
ey, babaannenin eski kocas , stanbul'a gelmeden nceki kocas .
onu brak p giden kocas. imdi lafnn bir-iki kez getiini hayal
meyal anms yorsun. ama adamn ocuklarndan birinin -aslnda
belki herhangi birinin- gel i p babaanneyi anmas, onun iin gzya
dkmesi karsnda afall yorsun. Kadnn kocas da geliyor. basa
l diliyor. Yakn nda bir yere oturuyorlar. kisi de elli lerinde olma
l. Bunca yl sonra, artk kendisi bile yalanmaya balam birinin
babaanneye kar halii byle minnet duymas , unutmamas ne tuhaf.
inde bir kardee duyulabi lecek bir duygunun kadna kar uyan
mas seni daha da artyor. Sanki h i bi lmediin ablan yllar sonra
karna kt . ok kalmyorlar, ama gidene kadar kadnla ara sra
bakyor, birbirinizi szyorsunuz. Sana her baktnda glms
yor ya da dert l i dert l i ban sall yor. K sa ksa konuuyorsunuz. ba
basn -eski kocay- soruyorsun, "Rahmetl i olal oh oldu," diye ya
nt veriyor, "Al lah mezarnda rahatlk versin ama yaarken ne bize
ne bakasna, he kimseye hayr dohunmad . "
1 93
yer yata seriliyor. Herkes yatyor, siz de. Sen somyada. Ziya iki
adm tende, yerde, odann ortasnda. Ne uzun bir gnd, diye d
nyorsun, imdi, en azndan burada yalnz olmak i sterdin.
Aadan bir tek halann mrltlar geliyor, az sonra kesil iyor.
Herkes hemen uykuya dalm gibi .
"yi geceler," diyorsun ocua.
"Sana da iyi geceler," diyor. Sesi sert, bouk kyor. Sert bir o
cuk, huzursuz bir ocuk.
Konuma bitiyor, gecenin sessizlii bel iriyor. Pencereden gece
nin ieriye vuruyor, iinde mav i dumanlarn hafif hafif dalga
land, uucu, dsel st beyaz bir k. Yatakta bir-iki kere dn
yorsun, ama tekinin, ocuun varl uykuya dalmana engel olu
yor. akt rmadan ocua bakyorsun. o da uyumuyor. el lerini ba
n altnda kenetlemi dnyor. lo kta uzun. upuzun kirpikleri
nin oynadn gryorsun. Ne dndn merak ediyorsun,
byle derin derin ne dnyor?
S rtn duvara dnyor, gzlerini kapyorsun. O tuhaf sessizlii
yeniden duyuyorsun. Hi ses yok, sanki tm sesler em i l i p yutulmu.
1 95
ASLINDA buradaki iin bitti. Ama seni brakmyorlar, biraz daha kal
" Sen okumu adamsn," diye devam ediyor peltek konuur gibi, her
halde yarm braktn niversiteyi kastediyor, "bir eyler yapabile
cek insanlardan birisin, zaten bizde doru drst ka okumu insan
var. Keke daha iyi okusaydm, iyi bir eitim alsaydm diye imdi
esef ediyorum. Lakin bizim artlarmz fark lyd, zordu. Yine de
kendimi yetitirmeyi baardm."
Sadece son yirm i yl iinde len d i llerin saysndan bahsediyor,
bir Deyimler Szl, yapmay dndn sylyor. Yre yre
dolap deyileri toplayacakm, " B u son yal lar. dedelerle neneler
gittiinde," diyor, "bu deyimler de onlarla hirlikte yok olup gide
cek." Son iki y l n szlkleri inceleyerek geirmi. kan tir sz
lkten bahsediyor. Bu dilin ilk szlym. " H i l iyor musun. duy
dun mu?" diye soruyor, hazrlayan iin "ok nemli hir ii yap. da
ha dorusu balatt," diyor.
Ak pencerelerden ieriye rzgarla toz doluyor. Askeri tir cip
le arka kasas asker dolu iki kamyona yol veriyorsunuz. Askerler
balarn ne emi, birka cipe bakyor. Gneten kararm yzle
ri yorgun, baklar bo.
Herhalde gsterii seviyor bu adam, diye dnyorsun. konu
mas , tav rlar hep gsterile dolu. Almanya'da m kazand bunlar?
len dil meselesi hi ilgini ekmiyor. Ayrca bu dilin ldn bil
m i yordun. Zaten kulanda hala byle byk bir uultuyla n lar
ken ldne inanman zor. Neden yaatmak iin abalamak gerek
diyor, onu da anlayamyorsun. U zun sredir bu dili neredeyse bir
tek babaanneden iittin, o da duyduunda kulaklarn trmalayp du
ran bir d i ld i . Peki konutuun, Trke deni len bu d i l , bu d i l senin
mi? Artk bundan da kuku duyuyorsun. Bu dil azndan l bir d i l
gibi kyor. l b i r d i l ? Senin i i n anlam: konuur konumaz l
b i r dile dnen dil, szcklerin hibir eyi canlandrmad tir
dnya; kuru bir dnya, kuru bir dil. Kimbilir len bir dil belki bt
nyle lmyordur, baka bir yerde, baka bir d i l i konuann aznda
bir hayalet. rahatsz edici bir czrt gibi yaamay srdryordur.
Kente gel i nce kr'yle birka saat sonra bul umak zere szle
iyorsunuz. O kendi i lerini halletmek iin sizden ayrl yor, karya
geip bir sokaa sapyor. Memed Enite'yle sen de cadde boyunca
1 97
zeyde engelsiz uzayp gidiyor. stanbul 'daki seni saran sis bulank l
ndan byle kesin b i r plakl a gemek gzlerini yakyor.
Gzlerinin nnde bir sahne bel i riyor. Bir kme insan bir me
zarn banda, herhalde bu mezarn banda toplam. bek liyorlar.
ok fark l yerlerden, ok uzun yollar kat edip buraya dnyann so
nu olabi lecek bu yere gelmiler. Kendi leri de dnyadaki son kalan
insanlar olmal . Sakal lar uzam ihtiyar erkekler. siyah al lara sar l
m yal kadnlar paavralar i inde, iki bklm. melmi ya da
bastonlarna, asalarna dayanm duruyorlar. Daha ok bir sakatlar
ya da di lenciler topluluunu andryorlar. l l c r ey btn btne bit
meden, kend ileri de yok olup gitmeden nce l lere son ziyareti ye
rine geti riyor, hibir eyin bouna olmad n kend ilerine belirtecek
bir i areti, bel irtiyi, anlam grmek iin ml'zar la nda lekl iyorlar.
Buradan. bu mezarl ktan. hu llerden m i '! Neden olmasn. diye d
nyorsun, buras dnyann sonundaki so yer niye olmas n. bu
son insanlar da imdi burada ldeki bir serap gibi kendini bir an
bizde grnr k l yor neden olmasn?
Boazn kurumu, kulaklarnn yandn hissediyorsun. Atein
var gibi hissediyorsun. Hasta m ol uyorum diye dnyorsun, ama
bu hastal a ait bir ate de i l .
Zamann acmasz dalgas andrarak, paralayarak, silerek bu
raya kadar geldi . Burada bu kuru yerde, duru bir gn nn donuk
luunda ne olduunu hi anlamam bu kazazedelerin, az sonra yok
olup gidecek bu sakatlarla di lenci topluluunun gz nnde bir s
rel iine dondu. Bekleenlerden birinin aklndan kaygyla unun
getiini hayal ediyorsun, son lenimizin mezarn kim yapacak,
zerine kim toprak serpecek?
bittikten sonra ky ykntlarnn iinde dolayorsunuz. Ke
ki! Amca ziyaretin bul unduu yere gidiyor. Bir mum yakyor, dua
okuyor, ne ei lip duvar pyor, hareketleri ok ar, sonra y i ne
a r ar ei l i p secde edi yor. Ei l i rken dmesin diye yardm edi
yorlar. Bir sre yle kalyor. Ardndan bastonuna dayanarak yine
ar ar, zorl ukla, dierlerinin yardmyla kalkyor. B ir an parala
ra ayr lacak, rzgara kap lacak ya da bedeni bol bir giysi gibi ze
rinden kayp gidecek diye korkuyorsun.
201
Son ay . son yer. son insanlar, diyorsun, ama aklna niin hep so
na dair imgeler gel iyor? Burada gerekten sona erm i olan ey ne'!
Sonraki gnleri aylak aylak geiriyorsun. Sabahlar dokuz gibi
kalkyorsun. Kahvalty bahedeki masada hazr buluyorsun. Yer
ken halan banda dikilmiyor artk. mutfakta bir eylerle urayor.
Enitense ya km. ya da kmak zere oluyor. nce dnceli ler.
anladlar, mmkn olduunca sana karmyorlar, seni rahat, hatta
yalnz brakmaya zen gsteriyorlar.
Zaten halann pek evresindekilerle ilgisi yok. S rekl i dalgn;
kendinde deilmi, hep bir eyleri anmsamaya al yormu gibi
bir hali var. Aryan bacaklar zerinde iki yana sallana sal lana ev
den baheye, baheden eve gidip geli yor. Dier kadnlar gibi ev
iiyle urap duruyor, ekmek yap yor. hir eyleri tem izliyor, d
zenliyor, ev ileri bittii nde hu kez bah\edeki sebzelerle urayor.
oturduundaysa yn rmeye koyul uyor. Az konuuyor. zaten ou
zaman sessiz, konutuundaysa fs ltya yakn bir sesle konuuyor.
B i r gn benzer yalarda bir baka kadnla bahede sedirde yan
yana oturmu konuurken gryorsun onlar. Balar neredeyse bir
birine deecek kadar yakn oturmular. Fsltyla konuuyor, bala
rn hafif hafif oynatp birbirlerini onay l yorlar. Elleri kucaklarnda.
avular hafife darya doru ak. Ara sra tlbentlerini dzelt
mek ya da azlarnn kenarnda birikmi tkr parmaklaryla
silmek iin yzlerine doru gtryorlar. Yaknlarnda olmana ra
men szckleri iitemiyorsun. Ama zaten yle grnyor ki sanki
konumuyorlar, bu konuma szcklerden daha ok kar l k l ya
knmalardan. i ekmelerden, szlanmalardan, in lemelerden. ahlar
dan oluuyor.
Her gn kahvaltdan sonra aaya. ana caddeye in iyorsun. Bir
aa bir yukar dolayorsun. Hemen arkada bir cadde daha var.
Kamu binalar burada, kaymakamlk. hastane, okul; tek geni. iri bi
nalar zaten bunlar. Gelip geenle selamlayorsun.
Kahveye uruyorsun. Pr dikkat domino oynayan ya l lar izli
yorsun. B i r tanesi sana oyunu retiyor, oyunun incelik lerinden bah
sediyor. Etrafta dnp durmaktan baka fazla yapacak bir ey yok.
20.1
deki souk ate. beni stmak iin deil, yakp bitirmek iin bile de
il ama dondurmak iin var olan ate; yan banda souktan buz
kesi leyim, kaskat olaym diye var olduunu bilmiyordum.
Gece boyunca baka sesler de n layp snyor, kimini bir bay
kua yaktryorsun, kimini bir aakakana. baka bir tanesi iin bu
mutlaka bir tavuskuu olmal diyorsun. U zun, tiz, ac eker gibi grt
laktan ykselen bir sesi var. Elbette burada tavuskuu yok.
Birka gndr dnmek iin g toplamaya alyorsun. imdi
km ldamazsan burada byle kalakalacaksn. Buras ayrca pekiila
ln souk bir ikizi, souk bir l. buzdan bir l olabi lir. Aklnda
hayvanlarn buzdan ik izleri canlanyor: sesi billur paralar gibi n
layp souk havada tuz gibi da lan buz mavisi blbl, buzdan bir
kertenkele. kap bir de likte kaybolan ivit renkli tavan, billur pen
esiyle donnu topra celeyen kutuplarn ays, ama beyaz deil,
kirli gri. soluk bir rengi var. Bu bodur otlar, cansz, gdk maki top
luluklar clz buz dikitlerine dnm.
Pencere nnden hzla kanat rpp geen glgeler gryorsun,
yarasalar m? Serin bir rzgar ieriye doluyor. O kadar serin ki deri
ni ptr ptr yap yor.
O souk glgeyi de gryorsun. Ne olduunu syleyemiyorsun.
ama bu benim. diye dnyorsun. benden daha gerek olan gl
gem. buzdan glgem. ama nasl olur da tm yaamm benden nce
yaayp benden nce bitirir'? Daha ben konumadan konuup cmle
y i bitirir. ben sustuumda zaten oktan susmu olur? Ama aslnda
kend im iin hi ssettiimi. bild iim. tank olduum tm yaamlar iin
de hissetmedim mi? Gznn nne souk bir ate dalgas gel iyor.
yalazlar buz paralar, bil lur paralar gibi parlyor, bir buz frtnas
gibi yaylyor, ormanlar, tarlalar , ev leri. dalar yakarak. dondu
rup, kaskat kesip kl ederek i lerl iyor. Bu kpren. souk kl leri et
rafa savurarak dalga dalga yaylan buzdan atete insan yutmadan
nce byleyip donduran bir eyler var. Gzlerin kapanyor. oda iyi
ce souyor, ama kalkp pencereyi kapatacak hal in yok, stne beyaz
bir klf ge irilmi battaniyeyi kafana kadar ek iyor, bu souktan
dalgan n iinde yava yava uykuya dal yorsun.
208
ren bir deiim, bell i bel irsi z bir karan lk var. Ama sana yle gel iyor
da olabil ir. nk gne h:11 f 1 1. g i lice parlyor. Gn rengi
ise hi deimedi, masmav i. parlak. g:iiz alc.
Oyalanmam srdryorsun. Bir-iki defa tepe lere vuruyorsun.
Ama daha ncsnde bir asker toplu luuyla karlayorsun.
asker sen i ortalarna alyor. bln ba. bir temen. fkeyle ne do
layorsun, kimin nesisin diye soruyor. Ya11 1t larn dinliyor. seni ba
tan aaya szyor, hakknda karar vermeye alyor. Seni salma
dan nce "Canna m susadn, kanyor musun," diyor, "az daha ge
bertiyorduk seni . " K onuurken btn ka gz oynuyor.
Yeniden i lenin snrlar iinde dolanmaya dnyorsun. Ara ara
uradn birka ev var. Bunlardan biri Keki! Amcalarn evi. Bura
da grdn en yoksul evlerden birinde karsyla birl ikte yayor.
Kars ondan bi raz daha gen. "Yenge" diye sesleniyorsun ona. Yen
ge de halan gibi ar hareket eden, ounlukla sessiz, bazen nere
deyse fsltyla konuan bir kadn. Ama bu arl yallndan gel
miyor. Aksine din, salkl, gl bir grnm var, yuvarlak y z
ise seni artacak derecede bir tazel ikle parlyor. Kek il Amca hika
ye anlatmay seviyor. Onun iin Hazreti Al i'yle oullarndan bala
yp Pir Sultan'a, Pir Sultan'dan bu gnlere isyanlar, katliamlar, sr
gnlerle r l ac dolu tek bir hikaye var. Sesi acyla titreyerek bu
hikayeden para para anlatyor. Keki! Amca konuurken kars
evin iinde ar ar hareket ediyor, mutfaa, daha dorusu bir pik
nik tpnn, su dolu beyaz bir bidonun, stnde kap kacan dizli
olduu -drt rafn bulunduu mutfak olarak kullanlan keye gi
diyor ya da hep ak olduunu grdn kapdan dar kyor, ka209
222
yor, "yi misin o lum?" diye soruyor, ses i hala bouk ama yumu
aka. sakince konumaya alyor. "Evet baba." diye yantlyor
Ziya, sesi titriyor. Aslnda herkesin sesi titriyor. " B ra," diyor Zey
nel'in enitesi , "bu bamza gelen nedir?"
"Ne bilem bra." diye yan tlyor Zeynel , birka kez derin derin
nefes al yor. kend ini toparlamaya alyor. "soukkan l lmz
kaybetmememiz lazm," diyor sonra, "bir yanl lk vardr, ortaya
kacaktr. Ne diyorlarsa yapal m. ztlarna gitmeyel im. tamam m?
B u badireyi atlatacaz." Cesaret vermek istiyor, size, kendine, ama
belki ze l l i kle oluna. Oluna doru 'Tamam m olum?" diye yi
neliyor, "bu badireyi atlatacaz." Ziya'nn nce sesi kmyor, bo
azn temizliyor, sonra "Tamam baba," diye yantlyor. Szckler
karanlkta birinden dierine akyor.
Yolculuk bir yarm saat ya da daha fazla sryor. Araba bir yer
de duracak kadar yavalyor. Herkes yerinde kprdanyor. Ar ar
i lerliyor, bir eyin. bir rampann stnden geer gibi sryor. Ses
lenmeler duyuyorsun. Az sonra tamamen duruyor.
Kap al yor, " Kalkn ! " diye emred iyor bir ses. Akam kl
renginde ieriye doluyor. Kalkyorsunuz, ayakta duruyor, birbirini
zin yzne bakyorsunuz. Kapnn iki yannda iki kii var. Yzlerin
deki maske duruyor. " Hadi," diye baryor sadak i , " inin."
katl bir binann nndesiniz. Okul binasna benziyor. Nes
nelerin biimlerini zen yumuak akam yerini hzla karanl
a brakyor. B inann nndeki sar klar yanm. "Yryn, kafa
nz kaldrmayn," diye baryor biri. eri gi riyorsunuz, "Durma
yn, merd ivenlere doru hzl hzl ilerleyin." B ir yandan arkadan si
zi i tiyorlar. si lahlarla drtyorlar, kfr ediyorlar. " H zl, hzl, hzl
dedik lan . " ki kat aaya indiril iyorsunuz.
Olan biteni h ibiriniz tam alglayamyorsunuz, sylenenleri
kendi liinden yerine getiriyorsunuz. ki kanatl demir bir kapdan
ieri giriyor. karnza kan geni akl kta. tavandaki karpuz bi
imli lambalarn beyaz altnda uzun. dar bir masan n banda
durduruluyorsunuz. ki kii ellerinizi zyor, du vara yaslanmanz
syleyip stnz aryor. ceplerinizi boaltmanz, ayakkablarn z,
kemerlerinizi . saat ya da y zk gibi taklar karmanz sylyor.
224
Her iki yanda, sanzda ve solunuzda, ince. dar. plak bir kori
dor uzanyor. Duvarlar sarya boya l . koridor boyunca tavanda dizi
li plak sar ampul lerin alt nda souk . y a l parl y orlar. ersi
havasz, ar kokuyor.
"Arkanz dnn. duvara yaslann. " d iyor masada k i . m bu i
lemler bitti kten sonra. Ya n n d a ne zaman ge ldi in i grmed iin ko
yu renk takm elbiseli biri dikiliyor. K sa boylu, kt gvde l i . buday
ten li biri. Elinde bir telsiz var. Telsizi masaya brakyor.
Yeniden stleriniz aran yor. Ardndan bir sessizlik. bir hareket
sizlik oluyor. Ban ev innek zereyken bir cop darbesi yanana
geliyor. ya da drt kii geliigzel tm gleriyle st ste size
vurmaya bal yor. Bir yandan bir sr kfr boca ediyorlar. Bu k
fr. tekme, cop saana alt nda dertop oluyorsunuz. Ama Zeynel' in
ayakta olduunu gryorsun. Uzun kollarn iki yana am olu
nun nnde dev cssesiyle duruyor, bir yandan "Ne yapyorsunuz?"
diye baryor, sesi bouk. titrek. yalvarr gibi k yor. "B izim bir
suumuz yoktur. Durun. vunnayn, yazktr, gnahtr." Sizi brakp
hepsi onun zerine abanyor. Szleri onlar sanki del irtti, btn g
leriyle vuruyorlar. Azndan burnundan kan geldiini gryorsun,
ldrecekler onu. d iye dnyorsun, ldrecekler. Olu "Yapma
yn, durun," diye hayknnaya balyor. Enitesi Zeynel'e doru gidi
yor, kendini Zeynel' in stne atyor, sen de peinden onu izliyorsun.
Geliigzel inen, kafanza, srtnza, bacaklarnza yaan cop darbe
leri altnda yere kapaklanyorsunuz.
Ama darbeler i lgin bir biimde actmyor, ya da sana yle gel i225
111 1
249
raya evird i ler. Buraya? Buras ne? Bu iler iin zel olarak yap l
m bir bina m? kencehane, i nsanlar iin bir mezbaha. tekiler
aklna geli yor. Ziya'y dnyorsun.
Yrmekte zorlanyorsun. Adam hala sana destek oluyor. Kap
da elik yelek l i , silahl i k i tip var. B i rka zrh l ara teye park et
mi. B i r tanesi tanka benziyor ama onun ok daha k. Geni
bahede bazs asker giyimli. si lahl, bazs s i v i l kyafetl i birka tip
gidip geliyor. Kapdan biraz uzaklayorsunuz, o srada bir araba
ar ar nnzden geiyor. Sesleniyor. Toz iinde, eski , beyaz bir
Renault marka araba bu. Araba duruyor. "unu da brakver," diyor.
y i l i k mi etmeye al yor gerekten. yoksa iin iinde baka bir
i m i var? Ama herkes ok doal davrayor.
"Atlasn . "
Biniyorsun. Arabada baka ki mse yok. Dtaki byk demi r ka
p raylarn 1.crinde takrdayarak ar ar a l yor. Tozlu bir yola
kyorsunu1.. Src camlar aynal bir gzlk takyor, sarkk bykl,
semiz biri. Gzl klerinin arkasndan sana bakyor, sonra nne d
nyor. Torpidonun stnde. direksiyonun yaknnda byk bir kese
kadnda leblebi var. Arada uzan yor, bir avu leblebiyi tek e liyle
alp azna boaltyor. Bazlarn dryor. Koltukta, yerde leble
bi ler var. K i m i s i ezilmi, toza dnm. Nerede olduunu bilmiyor
sun. Sormuyorsun da. Yola bakyorsun, etrafa bakyorsun. Akp gi
den grntye, kra dalara, kra topraa, tek tk ykselen bodur
bitki lere bakyorsun. Hava ak, gne tepede, gkyz soluk mav i .
Camdan ieri giren rzgar y zn, boynunu, gmleinin iinden
g irip gsn yalyor. Gzlerin yanyor. Gn belki o kadar parlak
dei l ama gzlerin yanyor. Gzlerin i kamatran k, rzgarn tm
v cudunu byle yalamas, bu taze hava yol at acya ramen ho
una gidiyor. Birtakm renkli izg iler, dzlemler gznn nnden
kayp g idiyor. Haz bu, d iyorsun, nee bu. Gzlerin yaaryor.
Yolculuk uzun srmyor, on-on be dakika kadar. Yol kenarn
daki iaret levhasn gryorsun, Binda, yazyor. Demek kent mer
kezinin yaknnda bir yerdeydin. Kent merkezine giriyorsunuz. Ara
ba bir otobs durann nnde duruyor. Src dnp sana bakyor.
Hi konumuyor, aynal gzlklerinin gerisinde elmack kemikleri252
sigara ien sakallar uzam, gzlerini iyice ksm iki ada. birbir
lerine sk skya sokulmu iki kk kzla ortalarndaki da1.lak ka
fal kk olan, hemen yanlarnda ayakta iki kadn. Kimi ut.ak lara
dalm, kimi glmsyor, kiminin kalar atk. kimininki zgn gi
bi havaya kalkm. Biri, erkeklerden biri. dierine duyabi lsin di ye
bararak bir ey ler sylyor. Szckleri duymuyorsun. Sesi ni de.
Dudaklar kmldyor. ne sy lediyse sy lerken gl msyor. iinde
kzl tylerin parlad kaln, kumral kalar oynuyor. Syledii e
yi duymay ne kadar ok isterdin. Ama s1.ciikleri iitmiyorsun. k
prdayan dudaklar okuyamyorsun. Oradalarm. grebil irmisin
gibi onlar tayan havaya bakyorsun. S1.ckler yok. Yalnzca s
rc tarafndaki yar a k camn dnda uuldayarak geen rzgar
var. B i r znt duygusu yeniden ykseliyor. bu ket. ok daha youn
biimde, bu grdn y1.lere yiincliyor. onlara kar deri n bir ac
ma, bir efkat duyuyorsun. Yalnzca onlara deil. kendine de. Seni
de iine alarak efkatin genii iyor. iki yanda yer yer clzca ykselen
bodur aalara, kavruk ot lara, yol kenarlarndaki kaburgalar gr
nen atlara, zay f ineklere, uzakta, bir tarlada, gvdeleri eilip kalkan
hatlar bel i rsiz, silik iki biime. kra dalara, dalarn tesine, tm
bu insanlara. daha telere, yeryznn uzak noktalarna doru ge
n iley ip bir dalga gibi al yor. Yan banda oturan bu insanlara bi
le acyorsun. Bu insanlara, ikencecilerine mi? Evet onlara, onlara
bile acyorsun.
ok byk bir kaybn arkasndan duyulan bir znt gibi bu;
ok byk bir ey, yeryz kadar byk bir ey, belki yeryznn ta
kendisi kayboldu, harcand.
Ovan n bitiminde araba saa sapyor, toprak bir yola giriyor, ar
kasnda bir toz bulutu brakarak, sarsla sarsla i lerliyor. i mdi bu
kaybn bykln bir tek sen, yalnzca sen grebil i rmisin. yal
nzca sen lebilirrn isin gibi hissediyorsun. Ama, diye dnyor
sun, yeryz nasl harcanabilir, onu harcamak nasl olanakl olabil ir?
Araba yeniden sapyor; dar, taban yer yer yei l , boz. darack bir
yola giriyor. Bir ormanlk alan balyor. Buras nehre yakn bir yer.
Araba ormann iine doru girebi ldii kadar giriyor, yol i yice dara
l p s i l iniyor, bir aacn altnda duruyor. "nelim," diyor uzun olan.
257
sana seslendii ;u; k . n iyorsunuz. Geri niyorlar. Biri hir sigara daha
yakyor. Arkada oturan yannda duruyor. Birhirlerine hakyorlar.
Yzlerine gergin hir ifade yerlqiyor. Sonra ne yapacaklarn bilmez
g i hi yere bakyorlar. B ir an dalgnlayorlar.
Uzun olan ceketinin altna uzan yor. Tahancasn karyor. ara
haya yaslanp hekleyen src dnda teki ler onu takip ediyor.
imdi yznde kararl bir i fade var. Sana ireniyormu gibi bakyor.
teki ler de ayn ifadeyi taknyor. havaya girmeye alyorlar, diye
dnyorsun.
"Yr . " diyor uzun olan. silahn ne uzatarak. ormann iini
iaret ediyor.
lerl iyorsun. Demek hy le. di yorsun. arkandan admlarn iiti
yorsun. kurunun naml uya srl sesini duyuyorsun. demek byle
sona erecek. Ama hazrs . B i r tek Kader iin zlyorsun. Kader'i
byle yar yolda brakt iin zl yorsun. Ama belki yarm bir ey
yoktur. diye dnyorsun. he iki yarm hibir ey yoktur. her an ayn
zamanda tam. btn. eksiksizdir. Belki her yaam. bir ayl kken len
hehekten doksan yanda len ihtiyara kadar tamdr. eksiksizdir.
Bu iki eyin yeniden byle yan yana bel irmesi seni a rtyor:
Her ey oktan yitip gii. Her ey her zaman tam, eksiksiz. sonsuza
kadar var.
Ama bel k i . diyorsun. hirazc k daha zaman gerekird i , bu duygu
yu daha iyi anlamak iin. K ader' le ikimiz iin.
Siz yrdke kular susuyor. Ayaklarnn arasnda trdayan
otlar iitiyorsun. Ormann nemli havas nda keskin bir serinlik var.
Mevsim dnyor. diye dnyorsun. serinliin deri ni ptrletir
diini hissediyorsun. tozlu yapraklar aalarda daha bir gevek du
ruyor.
" Dur," diye bir ses duyuyorsun arkanda. Onlar unutmutun.
Zaman yava l yor. Ama hay r zaman yavalamyor, zaman im
di yerine oturuyor. Duyularn keskinleiyor. berraklayor. H afif bir
rzgar otlar hrdatyor. B i r de bir yerlerde bir eyler yanyormu
gibi uzaktan bir yank. bir kl kokusu getiriyor.
telerde akan bir derenin rltsn iitiyorsun. ki ku sessizce
birhirinin etrafnda alal p ykselerek bann nnden geiyor,
258
s u l . hrdayarak
iki yana gidip geli yor. Gerisinde mav i gk iy ice derin lem i. yk
selmi. Bo. przsz. sessiz. Ciiik y iiz e bak yor. yaamm. diyor
sun, oktan gelip gemi. ve her zaa orada.
259
METS EDEBYAT 1 Y K
Flannery O'Connor
HER IKIIN
B R N VARDIR
c'ri:
'fimris Urnr.
Juli Zeh
SERBEST D
e'ire11: Sei11 Alt11eki
ki fiziki ve bir dedektif etrafnda, polisiye tadnda, felsefi
bir gerilim yks...
niversitedeyken aralarnda sk bir dostluk gelien ve
bir gn Nobel Fizik dl'n alacaklar dnlen Sebas
tian ve Oskar'n hayatlar ve bilimsel bak alar arasna za
man getike ciddi mesa feler girmitir. Cenevre'de, prestijli
bir niversitede alan Oskar. fit.ii brakp kendini evlilie
ve babala veren Scbastia ' n hayatn ziyan ettii hissin
den kurtulamamakta. arkadan geri kazanmaya almak
tadr. Sk sk yaadklar gerginliklerden birinde, ateli bir
tartmann ardndan Sebastian olunu arabann arka koltu
unda brakp gider. Dndnde araba ortadan kaybol
mutur. Tam o srada telefonu alar, tanmad bir ses olu
nu geri alabilmek iin birini ldrmesi gerektiini syler.
Byle bir ortamda destek alabilecei tek kii arkada Os
kar'dr. Bu arada sahneye Dedektif Schilf girer ve son derece
srad bir yntemle hakikati aa karr.
Klasik bir dedektillik hikayesi iinde okuru ideal dnya
ile maddi dnyann atmas. masumiyet ile sululuk ve
zamann doas gibi temel meseleler zerinde dnmeye
aran zarif bir roman Serhes Diiii. Kuantum fiziiyle
ilgilenen okurlar da kitab ok sevecekler.
roman
Metis Edebiyat
Roman
ISBN -1 3 : 978-975-342-789-0
1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 1 1 1 1
9 7 8 9 7 5 3 4 2 7890
'
www.metiskitap.com