Aziz Nesin _ Zbkln Sonu Yok

BU KTABIN TELF HAKKI NESN VAKFI'NINDIR

Aziz Nesin, yaptlarnn telif haklarn tmyle NESN VAKFI'na balamtr.
NESN VAKFI'nn amac, kimsesiz, yoksul ve
eitime muhta ocuklar, ilkretimden balatarak
bir yksekokul bitirinceye ya da bir meslek edininceye dek
her trl gereksinimlerini salayarak barndrmaktr.
NESN VAKFI'nn senedi gereince,
vakfn amacna uygun olmas kouluyla,
her dileyen her trl yardm, katk ve bata bulunabilir.
steyenlere u adreslerden bror gnderilir:
NESN VAKFI, PK 5 atalca 34540 stanbul
e-posta: nesinvakfi@tnn.net www.nesinvakfi.org
Nesin Vakf Ba Hesaplar
Vakf Bank, atalca ubesi, 237 4348459
Ziraat Bankas, atalca ubesi, 130 48907
Posta eki, 164 0009
Nesin Yaynclk LTD. T. Kayahatun Sokak Oktay Bey Apt. No: 11/1 Harbiye ili/stanbul
Tel: 0212 291 49 89 Faks: 0212 234 17 77 nesin@nesinyayinevi.com www.nesinyayinevi.com
2006 ubat
Genel Ynetmen Ali Nesin
Yayn Ynetmeni Atay Eri
Yayn Ynetmeni Yardmcs Sleyman Cihangirolu
Kapak Sleyman Cihangirolu
00101 02 004-44 ISBN 975-9038-76-5
Bask ve Cilt MMP Ofset Tesisleri T<1: (0212) 886 52 13
Hrriyet Gazetecilik ve Matbaaclk A..
Hrriyet MeJyaTowcrs, 34212 Gne$ii-i.*tanrnl
TV.; (0212) 677 00 00
Aziz Nesin
Zbkln Sonu Yok
yk
Derleyen Atay Eri
NESN
Oimdi ok iyi anladm ki, Zbk bir tane deil, biz hepimiz birer zBizim hepimizin iinde zbklk olmasa, bizler de birer zbk olmasak, aramzdan byle zbkler byyemezdi. Hepimizde birer para olan zbklk birleip ite bamza byle zbkler kyor. Oysa zbklk
bizde, bizim iimizde. Onlar biz, kendi zbklmzden yaratyoruz. Sonra, kendi zbklklerimizin bir tek
Zbk'te birletiini grnce ona kzyoruz.
Bu zbkler heryerde var, biz zbkler nerde varsak, onlar da orda...
Zbk romanndan
Hibiey Kalmam
>yk i hannn alt kat ticarethanesi, ikinci kat da yazhanesiydi. Krl sakallarn yl nce kestirmi, ama
sakalsz enesine hl almadndan, sakaln svazlamak iin elini her atnda sakaln bulamayn
yadrgyordu. zeri caml masasnn arkasndaki dner koltuuna herzamanki gibi bada kurmutu; mesli
ayaklarndan birini altna almt. Geni mendilini dizine yaymt; aradabir bu mendille yal yznn,
gerdannn, ensesinin terini siliyordu. Uygarln, alafranga hela ile tden baka hibir zararn grmemiti.
Alafranga helaya bitrl alamamt. iman olduu iin, alafranga helann stne kp tneyince dengede
durmas zor oluyordu. Bir de tden yaknrd. Bacann birini knn altna alp bada kurmadan rahat
edemedii iin, ayandaki pantolonun ts bozulurdu. Buyzden tyle alafranga heladan baka uygarlk
aralarnn hibirinden
ZBKLN SONU YOK
yaknd yoktu. Sosyetedeki kadnlara "Hamfendi" demesini renmiti, boyunba da takyordu, daha ne!..
Boyunban balamak zor geldiinden, hazr dml, kopal boyunba kullanyordu.
Bu dnyann ilerini yoluna koyduu gibi, br dnyann ilerini de yoluna koymutu. Nasl uygarln
artlarn yerine getirmise, slamn be artn da yerine getirmiti. nceki yl hac olmutu. Yln iki din
bayramnda kesinlikle camiye gider, bayram namazlarn hi karmazd. Dnya ilerinden zaman bulabilirse,
aradabir cuma namazlarna gittii de olurdu. Yannda altrd insanlara dedii aylklar zekt, devlete

verdii vergiyi fitre, drp kaybettii paras olursa onu da sadaka sayard. slamn drdnc art olan
oru tutmay ramazan aylarnda yerine getiremiyorduysa da, zayflamak iin perhiz yaparak oru eksiini
gidermeye alyordu. Ama slamn beinci art olan "kelime-i ahadet" getirmekte herhalde rekor ondayd;
enaz saatte bika kez "kelime-i ahadet" getirir, stelik her geirdike -yine saatte bika kez geirirdi"estafurullah" demeyi de unutmazd.
Geen yla dek salar iki numara sa makinesiyle tralyd. apkasn bandan karnca altndan beyaz
takkesi kard. apkasn, masasnn yannda duvardaki iviye asar, banda takkesiyle koltuuna bada
kurarak otururdu. Sakallarn kestirdiinden-beri salarn biraz uzatt gibi, takkesiyle de otur-muyordu artk.
HBEY KALMAMI
9
Yazhanesinin kapsnn stnde, iinin bereketini artrmas iin, caml ereve iinde Karnca Duas aslyd.
Yazhanenin her duvar da "Ya sabr", "Errzk- alellah", "Elksib Habiballah", "Men sabere zafere", "Ya
Hafz", "Bugn pein, yarn veresiye" yazl levhalarla donanmt.
lle u tespih ekmekten bitrl vazgeemiyordu.
Karsndaki koltukta oturan gen adamla, kehribar tespihinin iri tanelerini akrdatarak konuuyordu:
-Memlekette szn tutan adam kalmam. Bir sz verdin mi, lsen bile szn tutacaksn. Sz ne demek?
Sz demek, namus demek... Borcumu u gn deyeceim diyorlar, nerdeee... Biz sz namus biliriz. Birisine
falan zamanda filan yerde buluacaz dedik mi, iki elimiz kanda olsa gideriz. Sz bu... Szden dnmek
yok... imdi nerde, szn tutan kalmam... Eskiden byle namussuzluk yoktu. Allah rzas iin, ii grlsn
de skntdan kurtulsun diye birisine yardm ediyorsun, diyelim bor para veriyorsun, ondan sonra ardndan
ko dur iin yoksa. Elinle ver, ayanla al... Szn tutan bir kii yok vallahi!..
Konumasn daha bitirmemiti ki, yan kap ald, ktibi elinde telefon alcsyla grnd. Telefonda birisiyle
konutuu belliydi. Telefonda konutuu adam duymasn diye, alcy eliyle kapatarak,
-Beyefendi, Hurit Bey sizinle grmek istiyor... dedi.
T
ZBKLGN SONU YOK 10
Altna alp oturduu bacan deitirerek, -Ne grecekmi benimle... Yok de, yok burda de... Atlat
pezevengi! dedi.
Ktip, telefonda konutuu adama,
-Hurit Beyciim, az nce burdayd ama, gitmi...
dedi.
Karsndakinin szlerini dinledikten sonra, yine eliyle alcy kapatp patronuna,
-Beyefendi, bugn iin sz vermisiniz... Bu saatte... Bir para iiymi, para vereceim diye randevunuz
varm da...
Tespih tanelerini daha hzl akrdatarak bard:
-Yahu, atlat dedik ya be... Atlat ite... Hasta mata de... Birden hastaland filan de be!..
Ktip, elinde telefon alcsyla ekilip ara kapy kapatnca, patron karsnda oturan delikanlya,
-Haa, nerde kaldk?.. Ne diyordum? diye sordu.
Delikanl,
- Bu zamanda kimse sznde durmuyor diyordunuz... dedi.
-Haaa... Evet, onu diyordum... Yalnz sz m, Allah korkusu da kalmam. Bankaclk nedir? Faizcilik,
dpedz faizcilik, hem de resmi faizcilik... Haram diyen, gnah diyen yok... Ahlak kalmam, ahlak...
Yine ara kap ald, ktip,
- O ii sorup renmiler... dedi. Patron,
-Hangisini? diye sordu.
HBEY KALMAMI
11
-Yzellibin lira bor isteyen... Yzde yirmibee kadar veriyormu.
-Bu zamanda yzde yirmibe faizle para verilir mi olum? Varsa veren ben alrm...
- Ama alt ay iin beyefendi.
Patron, tra ettirdiini unutup yine alkanlkla sakaln svazlamak iin elini enesine att; sakaln yerinde
bulamamann aknl yznden silinmeden,
- potei salam mym? diye sordu.
- Evet, apartman su iinde beyzbin ediyor... -yi yleyse... Allahtan borcunu deyemez de... Ktip ekilip
ara kapy kapaynca patron, konutuu delikanlya,
-Ne diyorduk? diye sordu.
- Kimsede Allah korkusu kalmam, ahlak kalmam, diyordunuz.
-Eveeet, kalmam... Yalnz o kadar m? nsaf var m, insaf? O da yok. Yahu, koca memlekette hile
kartrlmam bitek mal bulamyorsun. St alyorsun, yarsndan ou su... yi su diye ie suyu alyorsun,
musluk suyu... Ynl kuma diyorlar, vallaha pamuklu keten... nsanlarda insaf da kalmam...
Yine alan ara kapdan ktip grnd,

- Beyefendi, dedi, son parti verdiimiz yalar muayene komisyonu geri evirmi.
- Neden?
Ktip, yabancnn yannda sylemek istemez gibilerden delikanlya bakp,
12
ZBKLN SONU YOK
- ey, dedi, yalarda...
-Kark diye mi? Yzde ka kartrdk ki?..
- Eski parti yzde yirmiydi, siz az buldunuz da, yzde otuz karkt bu kez...
- Tbeee... Muayene komisyonu bakanna ne verdiniz?
- Otuzbin...
- Tuuuu... imdi anlald neden mal geri evirdikleri. Adam hakl. Bu zamanda otuzbin lira nedir ki... Cmert
olun, cmert... Biz ne kadar verirsek Allah da bize o kadar verir...
Ktip, odasna girince patron, delikanlya sordu:
-Ne demitim?
-nsanlarda insaf kalmad demitiniz...
-Evet... Din-iman da kalmad. Hikimse br dnyay dnmyor. Fakiri fukaray dnen yok. Zekt veren,
fitre veren, sadaka veren kalmad. Fakire verirken de ksmetinden fazla vermeyeceksin, sonra marr haaa...
Allah ona ne kadar ksmet etmise o kadar vereceksin... Yoksula yardm eden yok...
Ktip, ban yan odadan uzatp,
- Bir hanm sizinle grmek istiyor... dedi. Patronun cevap vermesine kalmadan iki kadn
girdi.
Kadnlardan biri,
- Beyefendi, Yoksul ocuklar Barndrma Dernei adna bir ricaya geldik, diye sze balarken patron,
- Hanm, imdi i zaman, ne alacaksan abuk syle... Bir tondan aa olmazsa yzde iki ikram yaparz.
HBEY KALMAMI
13
Yoksul moksul herneyse, daha aa olmaz... Babam gelse on para kramam... Syleyin ieriye sipariinizi,
versinler...
br kadn, yoksul ocuk filan gibilerden bieyler sylemeye alrken patron,
-Aklnz varsa bugnden aln, dedi. Benden size iyilik bu kadar. Yarn ne olaca belli olmaz; ya bir zam gelir,
ya mal bulunmaz...
-Ama bizim ricamz...
-Estafurullah... Zati elimizde iki eit mal kald.
-Makbuzlarmz elli liralk da var, onar liralk da...
-Yoo, komisyon veremem... Bizde yok...
Kadnlar knca, dner sandalyesine yayl psteki stne iyice yerleip delikanlya,
- Ben ne diyordum? diye sordu.
- Yoksula yardm eden yok, diyordunuz. -Haa... Yok ya...
Yine dalgnlkla elini, olmayan sakalna atp enesini avulayarak,
- Vicdan kalmad, vicdan... diye bard. Rvet ald yrd... Heryerde rvet geiyor. Hele bir rvet verme
de gr, iin yryor mu? Yrmez. Kimsede vicdan kalmad...
Ktip, ara kapy aralayp,
- Almanya'ya sipari ettiimiz mallarn konimentosu geldi. Mallar eksinler mi? diye sordu.
Patron, kehribar tespihini daha sert aklatarak,

ZBKI.N SONU YOK 14

-Bekletin, dedi. Katr sylyorum; gmrkte bekletilen maln hergn kendiliinden kr artar durduu
yerde...
- Peki efendim. Lastik lisansnn kmas iin yz-bin lira istiyorlarm.
- nce bir onbinin ucunu gsterin, sonrasn dnrz...
Ktip ekilince,
- Ben ne diyordum sana? diye sordu. Delikanl,
- Vicdan kalmad, diyordunuz.
-Yalan m? Ortada biey kalmam... Ne ahlak, ne namus, ne vicdan var. Ne Allah korkusu var, ne insaf var,
ne merhamet var... Bunun sonu felaket... Batacak bu memleket, batar hem de...
Elini enesine att kzgnlkla, sakaln yerinde bulamaynca tespih tanelerini daha hzl akrdatt.
- Ne ahlak, ne namus, ne vicdan, ne merhamet, ne din, ne iman... Hibiey kalmam! diye barmt ki,
telefon ald.

Telefondan gelen sesi duyunca, az nce kzgnlkla baran o deilmi gibi birden sesi de, yz de yumuad.
Telefonda konuan dinleye dinleye, arada susarak, konutu:
-Merhaba canm... Merhaba hayatm... Emret! Estafurullah... Yok, o kadar krpesini istemem... Krpeler
acemi oluyor. Dullarda da i yok ekerim, kaarl oluyor; katr denedik... Sen gene dediimden
HBEY KALMAMI
15
ama, evli olsun; aile kadn baka ne de olsa... Nasl? Sarn m? Biterim vallaha... Tombul? yi, iyi... Sen
herbieyi hazr et, ben imdi geliyorum canm... Grmek zere glm...
Telefonu kapad. Delikanlya,
- Ne diyordum sana? diye sordu. Delikanl,
- Hibiey kalmam, diyordunuz... dedi. Kalkt yerinden, duvardaki iviye asl apkasn
alrken,
- Evet, dedi, hibiey kalmam... Telefonda konutuklarm duydun ya, evli kadn gizli evde alyor, anla
artk... Hi, hibiey kalmam. Yalan m?
Delikanl,
- ok doru sylyorsunuz... dedi.
Aferin adl kitaptan
O Ne Namussuzdur O
___.aah, ah!... Onun ne alak, ne namussuz olduunu bilemezsin moner. Hibir szne gvenilmez. On
paralk haysiyeti yoktur. Yllar var, onunla konumuyorum. Selam sabah kestim artk.
Anlatsam, vallahi aar kalrsn. Ama bak, ok rica ederim, bu anlattklarm aramzda kalsn. Ben yine de
ahlakszlklarnn duyulup yaylmasn istemiyorum.
Bak anlataym. Bu seninki bir zamanlar bir kza tutulmu. Daha dorusu bekr diye tantm kza kendini,
zavall kz da ne bilsin, evlenme umuduyla kukulanmam. Hani kz da, bir iim su moner. Hangi gzellik
yarmasna girse, vallahi kazanr.
Seninki bign bana geldi. Ama l gibi, bitmi.
-Neyin var byle, nedir bu halin? dedim.
- Ben artk yaayamam, kendimi ldreceim, dedi.
-Dur, alama... Ayptr. oluun ocuun var. Yazk deil mi canna kyacaksn. Ne oldu anlat!
O NE NAMUSSUZDUR O
Namusa dokunur biey geldi bana sandm. Oysa o kz, bunun evli barkl olduunu duyunca, ilgisini kesmi.
Seninki de deliye dnm. O yalarda krpe kzlara tutulanlar hep byle olur.
-Bir gececik muradma ersem, btn varlm vermeye razym... deyip duruyor.
Btn varl, dedii de ne tutar, biliyor musun moner, o zamann parasyla enazndan on onbe milyon
lira...
Ellerime sarld:
- Hayatm kurtar. Bu ii senden bakas yapamaz. Aman bir yolunu bul. Bir gececik muradma ereyim, ne
istersen veririm. Bu iimi yap benim, bu yaz karnla birlikte benim hesabma bir ay yurtd gezisine k.
stediin yere git... Btn masraflarn benden.
- yi ama, dedim, sen bunca yllk evlisin. ocuklarn var.
-Arabam da veriyorum, ofrm emrinde... dedi.
Kendi kz, tutulduu kzdan byk. Sevdii kzn babas yanda adam. stelik kzcazn bir umudu da yok
ki, seninki ne yz versin.
Ne de olsa arkada, hatrn kramadm. Karmn uzak akrabalarndan bir hayta olan vardr. psiz kopuun
biri. Ama it, ok yakkl. kidebir gelir eve, "Enite senin bu kadar yksek yerlerde tandn var, beni bir
baltaya sap edemedin. Sayende ben de bir ekmek sahibi olaym." der durur. Aklma o serseri geldi. ardm
olan.
17

ZBKI.N SONU YOK

18
-Dediklerimi yaparsan, sana iyi bir i bulurum,
dedim.
Olan, dediklerimi yapt. Bir haftaya kalmad, kz kafesledi. Bunlar szde nianlanacaklar. Kz, "Nian ok
sade, kendi aramzda yapalm, dn de ok atafatl yaparz" diye kandrdk.
Neyse, kz yola geldi. Bu seninkinin Pendik'te bir evi var. O biim kt ileri iin kullanlr. Nian yapacaz
diye bir gece kz attk o eve. Epiy de kalabalk olduk. Sabaha kadar yenildi, iildi. Sabaha kar kz zom oldu,
kendini bilmeden yataa serildi. O benim karmn akrabas olan serserinin eline bika para verdim, onu
evden savdm. Vallahi o paray bile cebimden verdim. Maksat, seninkinin ii grlsn. Neyse braktm ikisini

evde biz ktk. Ertesi gn kz yatakta bir de gzn ayor ki, yannda seninkisi... iten gemi. Zavall kz
ne yapsn artk.
Biz de bir ay yurtd gezisi iin seninkinden sz aldk ya, hemen karmla pasaportumuzu kardk. Gezi
bavulumuzu hazrladk. Seninkine telefon ettim:
- Biz hazrz. Araban gnderirken, ne yollayacak-san ofrnle yolla.
Moner, ne dedi biliyor musun? Vallahi inanmazsn. "Araba bana gerekli!" demez mi! Verdii sz hatrlattm.
- Sen biey yapmadn ki, kzn bende zaten gz vard. Bu iler zorla olmaz! Gnl olmasa kz hi koynuma
girer miydi! dedi.
O NE NAMUSSUZDUR O
19
Ahlakszln bu kertesi karsnda dondum kaldm moner. Hi sesimi karmadm.
Seninki ite byle bir namussuzdur. Szne gvenilmez, yalancn...
Btn bu olup bitenlerden sonra bign yine kalkp geldi bana. Hi yzlemedim. Yeni bir fabrika kuracakm
da, makinelerini Amerika'dan getirtmek iin dviz vermiyorlarm. 290 bin dolarlk dviz gerekiyormu. O
zamanlar, bir dolar resmi kurdan 280 kuru, ama karaborsada on lira. Yalnz aradaki fark, iki milyon liray
geiyor.
- Bir yldr, dvizi almadm. Batacam. Yandm. Sonra sen aklma geldin. Yaparsn bu ii... Bir yap, ben de
seni fabrikama ortak alrm.
Moner, gvenilmez ki... Fabrikaya ortak yapar, bir de bakarsn, ste borlu karm. Onun iin.
-Ortaklk istemem! dedim.
-yleyse, yarm milyon senin...
imi gcm braktm, atladm gibi uaa doru Ankara'ya. Maliye Bakanna bu fabrikann memleketimiz
iin ne kadar yararl olduunu anlatncaya kadar gbeim atlad. Ama en sonunda dviz msaadesini
kopardm. Dndm istanbul'a.
Seninki grnrlerde yok.
Moner, brak verecei yarm milyonu, brak fabrika ortakln, benim Ankara'ya gidi-dn uak biletinin
paras bile cebimden gitti. Yzm kzartp istedim paray. Ne dedi, biliyor musun moner, sylesem,
dnyada inanmazsn.
20
ZBKLN SONU YOK
- Kanunsuz bir ilem yaplmad ki... O dvizi almak benim hakkmd. stedim. Verdiler.
O ne namussuzdur oooo... hibir szne inanlmaz.
Sanki btn bunlar olmam, aramzda hibiey gememi gibi bign yine geldi.
- flas ediyorum, yandm, bittim... dedi.
Efendim, fabrikas, apartman, hereyi var da, nakit sermayesi tkenmi. Paraszlktan iyerini kapa-tacakm
nerdeyse.
- Yarm milyon liram olsa ilerim yoluna girecek. Yzde otuz faiz vermeye hazrm. Aman bana bir bankadan
kredi bul.
-Yaparm, dedim.
- Sen de bana bu iyilii yaparsan, bu yaz iin, benim Bykada'daki kk emrinde... dedi.
Hasta halimde gittim Ankara'ya. "Partimizin yle etkili adamdr, byle sevilen insandr. Kstrmeye gelmez
aman..." diye diller dkerek, buna yzde oni-ki faizle banka kredisi karttm. Bu iyilii kim kime yapar
moner?
Yaz geldi. Biz artk Bykada'ya, seninkinin kkne tanacaz diye hazrlanyoruz. Kkn anahtarn almak
iin gittim seninkine. Ne dese beenirsin moner,
- O kredi zaten benim hakkmd, nasl olsa vereceklerdi... demesin mi!
O ne namussuzdur, o ne alaktr, anlatamam moner...
O NE NAMUSSUZDUR O
21
Hi sesimi karmadm. Aradan zaman geti. Seninki yine bign kageldi. Bir devlet kuruluunun byk bir
taahht ii varm. Rakibi olan iki firmaya vermezler de, ii buna verirlerse, enazndan mil-yon lira
kazanacakm... O zamann milyonlar bunlar moner, sahici milyon, imdikilerinden deil.
- Yap bana bu ii, sana istediin yerden bir evlik arsa... dedi.
Mstear snf arkadamd. Gidip byleyken byle diye durumu anlattm. "Kanunen olamaz ama, senin
hatrn iin bir olur yolunu bulmaya alrz" dedi. Eksik olmasn, bir yolunu da buldu. O iki firmay aradan
kardlar. O i seninkinin stnde kald. i yapt kotard, bitirdi. Seninkinden hi ses yok. Sonunda kalktm
gittim. Bana ne dedi biliyor musun moner, vallahi akln durur...
-Ak artrma bu... Dileyen girer. Biz de girdik. Fiyat krdk. Bizde kald. Senin bir yardmn dokunmad ki...

te o byle bir namussuzdur, byle bir alaktr ki, alaklkta dnya rekorunu kimse onun elinden alamaz.
Onun ne namussuz, ne alak, ne sahteci olduunu benden iyi kimse bilemez.
Karsndan nasl ayrldn bilir misin? Anlataym da dinle. Ama bak, allakna kimseye syleme, aramzda
kalsn. Karsndan ayrlmak istiyor, ama kadn bitrl boanmyor. Kadna paralar, katlar veriyor, kadn yine
de boanmyor. Avukatlara dnyann parasn yedirmi, boanamam. Geldi bana.

ZBKLN SONU YOK 22

- Bu ii ancak sen yaparsn, aman beni kurtar karmdan... dedi.
Eski namussuzluklarn bildiim iin, yine alaklk eder, sznde durmaz diye ben bu kez ardan
aldm.
-Sen bu ii yap. ili'deki apartmanda bir daire emrinde. Hi kira vermeden istediin kadar otur.
Benim kendi katm var, ama o gnlerde kzm evlendirecektim, byle bir daire gerekli bize... Ben hemen ie
giritim.
Moner, iki aya kalmadan seninkini karsndan atr atr boattrdm. Hani o anlatmtm, bizim hanmn bir
hayta olan akrabas var diye, ite onu havagaz memuruymu gibi kadnn evine sokturdum. Benim
hazrladm plana gre serseri olan daireye girer girmez, anadan doma soyunmu. Yatak odasna dalp
yataa girmi, orasn darmadan etmi. Neye uradn aran kadn da feryat ediyormu.
Biz nce polise ihbarmz yapmtk. Polisler tam zamannda gelip evi bast. Yatan iinde rlplak yakalad
bizim serseri olan. Kadn sust yaptlar. Hadi, boanmasn da grelim bakalm. Seninki, mahkemede ilk
durumada boand. Ama ne dedi, biliyor musun moner!
- Ben karm kendi elimle uygunsuz durumda sust yakalattm. Bundan sana ne!..
O ne namussuzdur ooo, o ne alaktr oo... O ne ahlakszdr ooo...
O NE NAMUSSUZDUR O
23
kinci Dnya Savann civcivli gnleri... Yalnz ok rica ederim, bu sylediklerim aramzda kalsn. O gnlerde
gemilerle tama durdurulmu. Hkmet gemilere el koymu. Bu seninkinin elinde bilmem ka bin ton hurda
demir var. Hurda demirleri bir yabanc lkeye satm, ama gemi bulup hurdalar tatamad-ndan parasn
da alamyor. Geldi bana. Nasl yalvaryor moner, grsen, vallahi acrsn.
- Ne istersen vereceim, tek gr u iimi... diyor. Milyon istesem verecek. Ben yine kendisine braktm.
-Sen gemi tahsis ettir, yzbini al... dedi.
Ankara'ya gittim. Vallahi yirmidrt saatte iini yaptrttm. Buna bir gemi ayrdlar. Telgrafla mjdeyi verdim.
Telgrafma cevap bile vermedi moner, bir cevap bile... stelik, ne dedi bana, biliyor musun?
Tasarlayamazsn moner.
- Sen daha Ankara'ya gitmeden, demirleri tama iin gemi izni kmt... demez mi!
te o gnden sonra, artk selam sabah kestim. Aaaah, ah... O ne namussuzdur ooo... O ne alaktr ooo...
O ne ahlakszdr oo... Moner, onu ben bilirim, ben!..
Ah Biz Eekler adl kitaptan
Ali Beyle Bir Konuma
Ji Bey de kim, diye sormayn. Ali Beyi hepiniz tanrsnz. Bam belaya girmesin diye adn deitirdim, onun
adn Ali Bey yaptm. Siz ona, kendi adn verin. ok tannm adamdr. Sk sk gazetelerde resmi kar. Halk
Frkasnda vard, Serbest Frkada vard. Halk Partisinde saylavd. imdi yine mhim iler banda... Artk Ali
Beyi tandnz.
Kymetli fikirlerinden yararlanmak iin, geenlerde ziyaretine gittim.
- Aman bugn, btn terslii zerinde. Konuma-san daha iyi olur, dediler.
- Niye yle?.. Tersinden mi kalkm? -Sen bilirsin... stersen konu!
Sayn politikacmzn odasna girdim. Bir kitaba dalmt:
- Ne okuyorsunuz stat? dedim.
- Demokrasinin canna okuyorum, dedi.
AL REYLE BR KONUMA

25
Sahiden de terslii zerindeydi. Konuturmak iin,
- Demokrat Partiden ekileceiniz doru mu? diye sordum.
- Kemal Yahya, ne gzel sylemi: "Bildiin yalnz yolda hak gideceksin" -Aman efendim Kemal Yahya deil,
Yahya Kemal... Sonra, msra da yanl buyurdunuz. stelik bu msra Tevfik Fikret'indir.
- Haa... Tandm Fikret Tevfik deil mi? Sahi, ne yapyor imdi o?
- Sizi yanna aryor.
- Teekkr ederim.
-Maallah hi ihtiyarlamyorsunuz, hafzanz yerinde.
-Elbette... Yuvarlanan pas, ta tutmaz. Ildayan demir iler.

- Ataszdr. Yalnz kelimeler yer deitirmi.

- L kuvvete l ve havle ill billh... -Cannz m sktm?
-Yooo...
- Halk Partisinden neden ayrlmtnz?
- Eski bardaklar am oldu.
- Ataszlerine ok meraklsnz. Ama neden ters sylediinizi anlayamyorum. Dorusu, "Eski amlar bardak
oldu"dur.
- Hepsi bir, ha Ali Ali, ha Veli Veli.
26
ZBKIGN SONU YOK
- Yanl buyurdunuz. Ha Ali Veli, ha Veli Ali demek istediniz herhalde. ktisadi gidiimizi nasl buluyorsunuz?
- Herkes tersine gider, biz gideriz Mersin'e. -sabet!.. Sizin iktisadi politikanz nedir?
- Her yourdun bir yiit yiyii vardr. -Demokrasi hakknda ne dnyorsunuz Ali
Bey?
-Ylana den denize sarlr.
Ali Beyin, iyice nevri dnd belliydi.
-Maliyemiz hakknda beni aydnlatr msnz?
- nsan, ayana gre yorgann uzatmal.
- Yrtlr, Ali Bey. -Ne?
- Yorgan.
- Arn orada ise, Halep burada.
- Halk Partisi iktidara geerse? Lafm azma tkad:
-A arpa kendini tavuk ambarnda sanr. Kl binenin, kuanan atn.
- Ama yle diyorlar.
- Geti eein pazar, sr Bor'u Nide'ye.
- Sizin bu kadar parti deitirmeniz? Yine beni susturdu:
- Ayy geinceye kadar dayya kpr denir.
-Aman Ali Bey, size bugn ne oldu? Btn ataszlerinin altn stne getirdiniz. Hasan Bey var ya, ey olmu
duydunuz mu? Ne dersiniz?
AL BEYLE BR KONUMA
- Ne diyeyim? Aynn iyisini armut yer.
- Eskisi gibi iddetli nutuklar vermiyorsunuz. -Ne yaparsn... Yourttan st yanan azn fleyerek ier.
Ali Beyin yannda biraz daha kalsam benim de tersim dnecekti.
-ok teekkr ederim, Ali Bey. Bana msaade.
- Dur! dedi, sana hazrladm yeni eseri gstereyim.
-smi nedir?
-"Millet, hkimiyetindir!"
Senelerdir Ali Beyin doru oturup eri konumaktan, politika hayatnda, karaya ak, aka kara demekten
sahiden tersi dndn anladm.
- Allahasmarladk Ali Bey, dedim.
- skdar' alan at geti, dedi, yine bekle, gelirim...
Zavall Ali Bey... Tandnz deil mi Ali Beyi?
27
Bay Ddk adl kitaptan
Sen Biraz Bekle
^ahe iindeki 19 numaral iki katl eski, ahap evin alt katndaki kirac, evdeki eyalarnn ounu satt.
Kenar mahallede gizli kapakl i olmaz, herey duyulur. Hemen btn mahalleli kelepir eya almak iin eve
doldu. Teldolap, kpler, yaylar kopmu pasl demir divanlar, iskemleler, masa, dolap, sac soba, aya krk
aynal gardrop, hepsi ucuz pahal demeden satld. Ertesi gn de erkenden kapya bir kamyonet geldi. Geri
kalan ufak tefekleri de kamyonete yklemeye baladlar.
19 numaral evin karsndaki 64 numaral evde Talip Bey oturur. Talip Bey, iine gitmek iin evinden knca,
yklenen kamyoneti grd. Talip Beye kars, gece, Mrit Beyin, bign nce eyalarn sattn sylemiti.
alacak biey varsa, eyalar satlrken Mrit Beyin karsnn ve kzlarnn hi zgn grnmemeleriydi.
Hepsi de glyordu.
SEN BRAZ BEKLE
29
Talip Bey karsna,
- Ne yapsnlar, dedi, alayacak deillerdi ya... Kim-bilir ne kadar zlmlerdir ama, dosta dmana kar
eksiklerini belli etmemek iin gler gibi yapmlardr.

Kars,
- Belki de... dedi.
-Acaba Mrit Beyin bana kt bir i mi geldi?
- Kimbilir... Belki baka yere tayin olmutur. Ama kars, "Nianta'na tanyoruz. Orada bir apartman kat
tuttuk. Yeni eyalar alp, dayayp deyeceiz," diyor.
Talip Bey karsna,
- nanma, dedi. Zavall Mrit Beyin bana bir felaket geldi. Memur ksm hi Nianta'nda bir kat tutup da,
dayayp deyebilir mi? Biz bu evin kirasn zor veriyoruz. Mrit Beyin asli maa da benim gibi elli lira...
Talip Beyle kars gece yataklarnda uyumadan nce byle konumulard. Kapdan kar kmaz da
kamyonete yklenen son eyalar grnce Talip Bey daha ok zld. Eyalarn yklenmesiyle uraan
Mrit Beyin yanna gitti. Selam verdikten sonra,
- Demek bizim mahalleden tanyorsunuz Mrit Bey, dedi.
-Evet... Tanyoruz.
- Taraya m tayin oldunuz yoksa?
- Yok canm. Nianta'nda bir kat tuttum. Buyurun inallah... Yeni evimizi pek beeneceksiniz. Be oda,
byk bir salon. Geni, ferah, aydnlk...

ZBKLN SONU YOK 30

Byk bir znt duyan Talip Bey, sa elini sevgiyle komusunun omzuna koydu, kulana doru eilerek
yavaa,
- Mrit Bey, ben seni ok severim, dedi, bu kadar yllk komuyuz. Biliyorum, dedikodu olacak diye
saklyorsun. Haklsn ama, beni bakalaryla bir tutma. Bir hakszla m uradn? Bana bir kaza geldiyse,
belki elimizden biey gelir de yardmna koarz. Hep memuruz, Turhall bir halli...
Mrit Bey glyordu.
-Yahu, artk memur deilim, istifa ettim, dedi.
-Yaa!.. Vah vah! Emekliliine de urada biey kalmamt. Pek zldm dorusu. Peki, imdi ne i
yapacaksn?
- Zaten i yapyorum. drt aydr alyorum.
- ok iyi! Ne yapyorsun? -Kahvede oturuyorum. -Anladm... Ne i yapyorsun?
- ite. Sabahtan akama kadar kahvelerde oturuyorum.
-Peki i?
-Allah Allah... Kahvelerde oturuyorum kardeim. Keyfimden oturmuyorum ya. icab...
-Yaa... Oh oh... Demek kahve iletiyorsun?
-Yok canm. Kahve mahve ilettiim yok. Nerede bir kahve grrsem girip oturuyorum.
Talip Bey, "Bu adam delirmi, ldrm zavall..." diye geirdi iinden.
StN BRAZ BEKLE
31
Yatak denkleri, kap kaak kamyonete ykleniyordu. Mrit Bey,
- Sen yabanc deilsin, sana anlataym, dedi. imdi ben ticaret yapyorum. Bu zamanda ticaret kahvelerde
oluyor. Ticarethaneleri, yazhaneleri brak. Onlarn modas geti. Defteri var, vergisi var, muamelesi var,
bisr dert. imdi asl ticaretin by kahvelerde. Allahma bin kr, memurluktaki bir maa, imdi bir
gnde karyorum. Hergn yz drtyz lirann yolunu buluyorum. Artk bu evde ne diye oturaym?
Nianta'nda gzel bir kat buldum. Yeniden eyalar alp dayar derim, oooh...
Talip Bey,
- Ne ticareti yapyorsun? diye sordu.
- Ne olursa... neden, iplikten tut vapura kadar. aknlkla gzlerini aan Talip Bey,
- Alyor musun, satyor musun? dedi.
-Yok canm, ne aldmz var, ne sattmz. Alan satan yok. Mal yok ki ortada, alasn satan. Yalnz biz
arayerde para kazanyoruz. O kadar...
Talip Bey iinden, "Bana bir bela geldi, zavall oynatm," diye geirdi.
Mrit Bey,
- Bak, ben bu ie nasl baladm, sana anlataym, dedi. Bign hanmn diki makinesinin inesi krlm.
Aram, taram, hibir yerde makinenin inesini bulamam. Bilirsin, hanm konu komuya diki diker, be
kuru kazanr. be kuru dersem,

ZBKLN SONU YOK 32

benim aldm maaa yakn. "Aman bir makine inesi bul!" diye tutturdu. Heryeri aradm, yok. Sonra, Allah
raz olsun birisi, "Filan yerdeki kahveye git. Diki makinesi paras satanlar o kahvede oturur," dedi. Syledii
kahveye gittim. "Selamnaleykm, aleykmselam." Krantadan biri yanma sokuldu,
- Biey mi aradnz? dedi.
-Evet... Diki makinesine ine aryorum, dedim.

- Ka dzine lazm?
ak diye dp orackta baylacaktm. Ben aylar-danberi bitanecik bulamyorum, o bana, "Ka dzine?" diye
soruyor. Herzaman lazm. Almken bir dzine alaym, bulunsun...
-Bir dzine, dedim.
- Seksen lira verin! dedi.
- Aman ne diyorsun? Bunun tanesi altm kuru. Dzinesi yediyzyirmi kuru yapar.
- yleyse oradan gidip aln!
Beni brakt, gitti oturdu. Seksen lira, seksen lira... Vereceksin. ki para etmez bir ine yznden ayda iki
yz lira diki parasndan olacaz. Arkasndan
gittim.
- Affedersin birader, dedim, ben bilememiim. Buyurun seksen liray.
Paray cebine yerletirdi.
- Siz burada oturup bekleyin, ben getiririm. Malum ya, karaborsa, arkamzda polisler, murakplar, mfettiler
dolayor.
SEN BRAZ BEK I. E
O gitti. Ben oturdum bekledim. Akam oldu, gece oldu. Kahve kapanacak. Ne gelen var, ne giden. Seksen
lirann acs cierime kt, bir hafta o kahveye devam ettim, adam yok.
Herhalde zavall, benim yzmden yakaland, diye dndm. Uzatmayalm, biz ineyi alamadk. Derken
bizim hanm romatizma yakalad. Kadn sancdan, ardan lyor. Doktor bir reete verdi. Ama ila hibir
yerde yok. Koca istanbul'da aramadk yer komadk. Sonra Allah raz olsun, bir hayr sahibi kt karmza,
"Filan yerdeki kahveye gidin, orada hangi ilac ararsanz bulursunuz," dedi.
Syledii kahveye gittim. Daha ieri girmeden biri nm kesti:
- Biey mi aradnz? Reeteyi uzattm:
- Evet, u ilac.
- Ka kutu istersiniz?
- ki tane olsa iimizi grr. -yz lira verin!
Vermeyip de ne yapacaksn? Karm can derdine dm. Adam, paray cebine yerletirdi,
- Siz burada bekleyin, ben imdi getiririm, dedi. Bekle bekle gelmez. Gidi o gidi... Kahveciye sordum.
- Biz ne bilelim beyim, o da sizin gibi gelge bir mteri... dedi.
Gel zaman git zaman, pencerelerden birinin cam krld. Souktan donacaz. Cam yok. Aramadk yer

ZBKLGN SONU YOK 34

brakmadk. Yok. Yine bir hayr sahibi kt karmza. Filan yerdeki kahvede bulursunuz.
Talip Bey,
,
-Peki be birader, sen hi akllanmaz msn? dedi, bu kancs?
- Yahu bu akl meselesi deil, ihtiya meselesi. Biliyorum, herif paray alp gidecek ama, ya gitmez de
istediimizi getirirse? Bir mit, ne yapacaksn? Baka are var m? Denize dmsn ylana sarlacaksn.
- Sen de beraber arkasndan git!
- Raz olmuyorlar. Bu i, karaborsa ii. Adam sana nasl gvensin! Ya sen sivil polissen, murakpsan?
- Mal getirince paray ver.
- Mal kendisinde yok ki... O da gidip bakasndan, gizli biyerden alacak. Alt taraf kazanaca be on lira
biey. Be on lira iin adam yakalanmay, hapsi gze alyor. Hayat zor birader. Senin anlayacan, cam iin
verdiim para da gitti. Bign bizim radyo bozuldu, bilmem hangi lambas yanm. Piyasada lamba yok. Bu
kez kimseye danmadan kendiliimden bir kahveye gittim. Birisi yanma sokuldu. O bana sormadan ben ona
sordum:
- Biey mi aradnz?
- Aman, dedi, eroin aryorum, var m?
- Ka kilo lazm? diye sordum. Adam ard. Ellerimi pyor.
- On gram yeter.
- kibin lira.
SEN BRAZ BEKLE
35
Paray verdi.
-Sen burada otur, bekle! Ben getiririm, dedim.
Yrdm. Artk ticaretin ilmini aldm, Talip Bey. Hergn leye doru evden kp bir kahveye giriyorum. Be
on dakika geince birisi geliyor,
- Kahve aryorum, diyor.
- Ka yz kilo lazm? diyorum.
- Bir kilo yeter.
- Yz lira...

Ertesi gn baka kahveye. Kimisi ivi istiyor, kimisi boya. Dn biri benden iki otomobil lastii istedi.
kibinsekizyz lira istedim.
Talip Bey sordu :
- Peki paray verenler biyerde seni grrlerse?
- Grsnler. Diki inesi alacam diye benden para alan adam geende grdm. Yakasna yaptm.
"Nerede ineler?" dedim. "Aryorum beyim, bu zamanda kolay kolay ine bulunur mu? Alt aydr senin
inelerin arkasndaym," dedi.
- Polise teslim etseydin...
- Yooo... Bu i garanti. Hi tehlikesi yok. Polise nasl verirsin, ne diyerek ikyet edeceksin? Ben
karaborsadan u mal alacaktm, diyemezsin ya... Almak da su, satmak da...
Kamyonete eyalar ykletilmiti. Kars, Mrit Beyi ard. Karsna,
- Geliyorum! diye bardktan sonra, Talip Beye,
- Ticaret, tatl i kardeim, dedi. Paray veren mal alamayacan biliyor. Paray alan da mal veremeye
Z BKLN SONU YOK 36
ceini biliyor. Ama ne var ki, bir mit ite... Hani, "belki" yok mu? Belki bulur da biyerden getirir.
Talip Bey,
- Aman bize sac lazm, dam akyor. Bulabilir misin? dedi.
Mrit Bey,
- Ka ton lazm? diye sordu.
- Yok canm, iki oluklu sac olsa iimizi grr.
- Yzelli lira. -ok deil mi?
-Ben de bakasndan alacam. Bana kalsa kalsa
ikibuuk lira kalr.
Talip Bey yzelli liray verdi. Mrit Bey ona,
- Sen istersen burada bekle, istersen dairede bekle, dedi. Ben kamyonetteki eyalar yeni eve tayaym,
saclar getiririm. Haydi allahasmarladk.
-Glegle Mrit Bey.
Bay Ddk adl kitaptan
Yirmibe Kuru
>tn yaamnda bikez kendisine bir emek karl olmadan, para verilmek istenmiti. Bu para, ba myd,
rvet miydi, armaan myd, yoksa yine de bir kck emein karl myd, belli deildi.
Olay, bundan otuzbe yl nce yle gemiti: O zaman yirmibir yanda okuryazar olmayan, konuma
szl pek yoksul, irikym bir delikanlyd. Grevli bulunduu yere, elli yalarnda, salar aarm, gzlkl,
iyi giyimli, yz izgileri ince, ellerinin yumuakl baknca belli olan bir adam getirmilerdi. Nbeti olarak bu
adamn banda beklemekle grevliydi. Adam ona para vererek bir paket cgara aldrmt. Cgaray getirdi.
Adam da, yirmibe kuru uzatt, ona vermek istedi.
O, birden elini havaya kaldrarak,
- Rvet yok! dedi.

ZBKI.N SONU YOK 38

Kalarn atm, suratn asmt:
-Rvet yok! Burada hikimseye para vermeyeceksin, anladn m?..
Rvet zerine ksr szlnn yettiince epiy sylendi. Gzlkl adamn yz kpkrmz oldu. Yirmibe
kuruu tutan eli bisre bolukta kald, sonra utanarak paray cebine koydu.
Delikanl bir saat sonra arkadalarnn arasndayd. Onlara anlatyordu:
- Herif ikibuuk lira rvet vermeye kalkmaz m? Elini ittim. Kendine gel, dedim. Biz rvet almayz dedim!
Btn gn, btn hafta bunu anlatt:
- kibuuk liray uzatnca beynim att. "Sok onu cebine!" dedim.
-kibuuk lira arkada... Az para deil. Vallaha almadm!
ki yl sonra evindeydi. Babasna anlatyordu:
- Bize ne rvetler vermeye kalktlar. Tvbe almadm. Herifin biri yirmibe liray uzatt... "Ben senin bildiin
adamlardan deilim!" dedim, ittim elini...
drt yl sonra kahvede arkadalarna sz arasnda anlatrken olay, u biime girmiti:
- Bize ne rvetler vermek istediler. kr, harama el uzatmadm. Herifin biri, ikiyzelli liray bir rpda sayd
nme. Dnp bakmadm bile... Ne demek?..
Be on yl sonra evine gelen konuklara yle anlatyordu:
YRMBE KURU
39

-Yoksulluk ayp deil, yeter ki insanda namus olsun. Bana bir tarihte adamn biri ikibinbeyz lira rvet
vermek istedi. Paralar sayd, sayd, cebime soktu. Koca tomar olduu gibi karp suratna arptm.
kibinbeyz lira efendi, bir dn... Yemekle, samakla bitmez. Velakin tenezzl etmedim.
Onbe, yirmi yl sonra, k geceleri oullarna sk sk genlik anlarn anlatrd:
- Siz, babanzn fakirliine ne bakyorsunuz, gnl zengin... Her iin ba doruluk. Allah doruluktan
ayrmasn... Bir tarihte herifin biri yirmibebin lira, evet tastamam yirmibebin lira rvet srd nme.
Avuladm gibi paralar suratna arptm. Yirmibebin lira bu... Ky deil, kasabay satn al! Adamn yedi
gbek soyuna sopuna yeter... Almadm!
Yirmibe, otuz yl sonra, kahvede, yolda, akrabalarna, arkadalarna, tandklarna sk sk yle anlatyordu:
- Herif, ikiyzellibin liray sayd, da gibi paray yd. Allah seni inandrsn, dnp bakmadm... Biz ne
rvetler grmz. Ama, Allaha kr parmamzn ucunu dedirmedik!..
Yn orabnn yrtndan kan topuunu ovuturarak, gzlerini szer,
- Bu yaa geldim, rvete el srmedim... derdi. kiyzellibin lira bu... Laf deil, ikiyzellibin!
Rakam hayali bile ikiyzellibinin stne kmad iin, orada kald. Yllarca anlata anlata kendisinin
40
ZBKLGOh SONU YOK
bile inand, hatta verilen bu byk rveti almad iin, iinden gizli bir pimanlk da duyduu bu olay
anlatrken, gs gerilir, sesi titrerdi:
- kiyzellibin lira bu efendi, ikiyzellibin!..
Bir Koltuk Nasl Devrilir adl kitaptan
nsann Sosyalist Olaca Geliyor
MART 195.
Saat onbirde uyandm. Dn gece arkadalarla ok imiiz. im yanyordu. Elimi komodine attm, yine meyve
suyu yok. Bu sersem hizmeti karya, komodinin stne her gece bir srahi buzlu meyve suyu koymasn
katr sylyorum. Zile basp ardm. Geldi. ki bardak elma suyu itim. Karmn nerde olduunu sordum.
"Arabaya binip gitti, ama nereye gittiini sylemedi," dedi. Banyo yaptm. Kahvalt ederken gazetelere yle
bir gz gezdirdim. O herifin yazsn okuyunca yine kan beynime srad. Bu solcular bsbtn gemi azya
aldlar, ii iyice azttlar. Vatanda vatandaa drmek istiyorlar.
Umumi vekilim olacak budala telefon etti. Handaki baz kiraclardan kiralan zamannda toplaya-myormu, ne
yapsnm... Ulan, ben sana ne diye topladn kiralardan yzde veriyorum? Bunlar

ZBKI.N SONU YOK 42

da m ben dneceim artk?.. avukat ne gne duruyor? Versinler icraya, ske ske, hacizle alsnlar
kiralar. Sonra kiraclar atsnlar kap dar... Byle ufak tefek iler iin beni bir daha rahatsz etmemesini
syledim.
Nurperi'ye telefon ettim: "Akamdanberi naslsn ekerim?" Bu kar, sebebi mevtim olacak. Hibirisine byle
tutulmamtm. Bu gece birlikte olamayacak-mz. Kocas yabancmz m sanki, o da oluversin. Raz oldu
ama, karm yanmda istemiyor, kskanyor. Nurperilerde bu gece poker partisi varm, sabahlarz yine...
Sonra yazhaneye telefon edip, biraz da ilerle ilgilendim. Herey yolundaym. Bankalar akreditifi karmlar.
le yemeini yabanc bir firmann mmessiliyle yiyeceim iin hazrlanmalym. Byk iler yapmak
ihtimalimiz var. Akamzeri de kulbe urar, ordan Nurperilere giderim.
16 NSAN 195.
Yine turu gibiyim. Onbirde uyandm ama, saat bire kadar yataktan kamadm. Kahvalty yatakta yaptm.
Gazeteleri de yatakta kartrdm. u namussuzun yazlarn okumayaym, diyorum, nedense kendimi
tutamyor, bakalm bugn ne haltlar kartrm diye okuyorum. Yine "Emekiler" diye balam.
NSANIN SOSYALST OLACAI GELYOR
Emekiler smrlyormu. Yeni yeni i alanlar ap, bunlara i vermek, karnlarn doyurmak, smrmek mi
oluyor yani? yilik de yaramyor. Solcularn maksatlar belli, memleketteki huzuru bozmak istiyorlar. Sinirden,
gazeteyi buruturup attm.
Karm yine yok. Berbere gidiyorum, demi ama hl gelmedi. Bir haftadr yzn grdm yok, baya
zledim. Karmdan ok memnunum. Hi kskanlk kavgalar karmyor. O da benden memnun olmal, niin
olmasn!.. Bir dediini iki etmiyorum. u Nurperi'den skldm artk. Gazetelerin dedikodu stunlarnda ad sk
sk knca, szde kocasyla aras alm. ff, skt bu kar... Ne olursa olsun, yine insann kendi karsndan
iyisi yok. Karm herzaman kahrm eker. Geen gn otomobilini deitirmek istediini syledi. Ben de bir
gece nce Nurperilerin evindeki kumarda byk para kaybetmitim. te o skntyla, "Olmaz, daha bir yl bile
olmad arabay alal," dedim. Gnln alaym karmn; beendii bir modeli sesin de getirsinler arabay.
24 MAYIS 195.

u kadn milletinde hi akl yok. Karm, bir yazlk ev alalm diye tutturdu. Yazlk ev alnca, ben mecbur
muyum her yaz ayn evde oturmaya? Her yaz, gnlmn ektii baka biyerde otururum, bir yaz Ada'ya, bir
yaz Boazii'ne, bir yaz Erenky'e... Din43
T
ZBKLGN SONU YOK 44
letemedim karma. Suadiye'de byk baheli bir yal beenmi. Zevkimize gre yeniden bir yazlk yaptralm,
dedim, sabredemedi. Bugn satn ald yazln tapu ii iin gitti.
Bu sabah erkenden kalktm, uyandmda saat dokuzbuuktu. Saat ona kadar yatakta gazeteleri kartrdm.
Devlet fabrikalar zarar ediyormu. Eder tabii... Niin zel teebbse devretmiyorlar? Devletin ii fabrika
iletmek, ticaret yapmak m? Devletse devletliini bilsin. Devretsin fabrikalar bize.
O alak yine gazeteye zehirlerini kusmu. Zavall halk zehirliyor, durmadan kkrtyor. Hem memleketin
ekmeini yiyorlar, hem nankrlk ediyorlar. Beenmiyorlarsa defolup gitsinler burdan... Onlar zorla tutan m
var!
Bizim yeni sekreter kz, bir iim su... Bitiyorum kza. Adn daha dn rendim. Yldz'm. Teklifimi ustalkla
reddetti. Beni epiy uratracaa benziyor. Kadnn kolay kolay ba emeyenine biterim. Broda iim yok
ama, bugn onun iin gideceim. Bir deneme daha yapacam... Hazrlanaym da gideyim.
2 HAZRAN 196.
Olaylar ok can skc. Gazetelerde grev haberlerinden geilmiyor. Grevler memleketin ekonomisini baltalyor.
Hep bu sosyalistlerin yznden... Memleketin birlik ve beraberliini bozdular, milleti birbiNSANIN SOSYALST OLACAI GELYOR
rine dman yaptlar. O namussuz, gazetesinde yine verip veritirmi.
Btn bu can skc gnlerde Yldz da olmasa, deli olacam... Onun yannda dertlerimi unutuyorum. Bugn
ona bir apartman dairesi tutacam.
22 HAZRAN 196.
Avrupa gezisinden dn dndm. nsan yurtd gezisine karsyla kmayacak, hi tad olmuyor. Acele
dnmem iin telgraf alnca, karm brakp geldim. Karm talya'ya geecek, deniz kysnda turistik bir otelde
bir ay dinlenecek. Ben de Yldz'la ba baa kalrm.
Gazeteler, ithalat yolsuzluu haberini verince, ortaklar acele dnmem iin telgraf ekmiler. Szde yaptmz
yolsuzluk yirmi milyon liray geiyormu.
ok syledim ama, gerekli tedbiri almadlar. Solcularn kkn kazmadka bu memlekette rahat, huzur
yoktur. te imdi de bir bardak suda frtna koparyorlar.
Az nce, Nurperi'nin kocas telefon etti, evlerine gitmiyorum diye Nurperi bana gceniyormu. Ben kendi
kendime dmtm, Nurperi filan grmyor gzm. Bu akam Ankara'ya uacam. Yldz' alacam
yanma, onsuz yapamyorum.
45
46
ZBKLN SONU YOK
28 HAZRAN 196.
Byle namussuzluk olur mu? irketin yzde elli-bir hissesini elinde tutan, hem de kurucu ortak, hi haberimiz
olmadan, btn hisselerini satm, yalnz yzde bir hissesi kalm. lerin ktye gittiini anlaynca paasn
kurtarmak iin bize sylemeden yapt bunu...
thalat yolsuzluu dedikleri iten mahkemeye ve-rilecekmiiz. Bankalar da krediyi kesti...
Dnyorum da, yine en iyisi devletilik... imdi bizde, iyi bir devletilik olsayd, devlet bizi bu durumdan
kurtarabilirdi. Elimizdeki mallar satn alsa yeter...
3 TEMMUZ 196.
Benden atik davranp ortaklardan biri iflasn ilan etti, tabii hileli iflas... Bylece borlarndan kurtuldu saylr,
ama zarar bana dokundu, btn alacakllarm tedbir almaya baladlar.
11 TEMMUZ 196.
Btn gayrimenkullerimi, bugn karmn stne yapacam. Baka are yok, yoksa hepsi elimden gidecek.
Dnya kadar da para yedirdiim halde, ileri yoluna sokamadm.
NSANIN SOSYALST OLACAI GELYOR

47
21 TEMMUZ 196.
Avukatm, karm boamam syledi. Karkoca arasnda mal ortakl olduundan, alacakllar karma
dnebilirlermi, hem de muvazaa olduunu, ispat ederlermi. Karm boamak zorundaym. Karma syledim,
ok zld, alad. Bunun maliyeye kar bir tedbir olduunu, mallar ve paralar kurtarmak iin mecbur
olduumu anlattm. Sanki nikh nedir ki... Yine bir evde birlikte yaayacaz. leri yoluna koyduktan sonra
yeniden nikahlanrz.

Memleket uuruma gidiyor, hl grmyorlar m? Solcular temizlemekten baka are yoktur.

8 AUSTOS 196.
te bir bu eksikti... Mfettiler, hesap uzmanlar geldi, maliye defterlerini incelediler. Vergi karmz. Belalar
st ste geliyor.
Zamannda akl edip yurtdna para karabilsey-dim, imdi basar giderdim. ntihar etmeyi dndm ama
yapamadm... Bir arkadam, bu gibi durumlarn kendi bana bika kez geldiini, bunlarn hayatta baar iin
staj olduunu syleyerek beni avuttu.
26 AUSTOS 196.
Artk herey bitti benim iin. Avukatm bile ithalat yolsuzluu davas iin ikiyzbin lira istedi. Paray

ZBKLN SONU YOK 48

kendisi iin istemiyormu, avanta olarak una buna verecekmi, rtbas etmek iin... Biliyor bende para
olmadn. Kendisinin vermesini rica ettim, sonra derim, dedim. Param yok, diye yemin etti. Yalanc
namussuz! avukatm, yalnz benden ylda yarm milyon lira para alrd. br iki avukatm hi yanma
uramyor. Karmdan, yani boadm karmdan istedim. O da vermedi. Onun adna geirttiim bankadaki
paralar sordum, iftlik aldn syledi. "Apartmandan bir daire satp bu paray verelim, yoksa tutuklanmam
ihtimali var," dedim. "Olmaz" dedi. Peki, btn bu mallar, paralar benim deil mi?
Yamur gibi protestolar yayor. Onbin lira iin bile protesto oldum.
Eskiden ok yardm ettiim bika arkadaa gittim, hibirinden fayda yok...
30 EKM 196.
Ksa bisre cezaevinde tutuklu kaldktan sonra, nakdi kefaletle tahliye edildim. Eskiden birisine bor
vermitim, tahliyem iin paray ondan aldm. Yz-bin lira alacama karlk, krkbin lira veririm, dedi. Ben de
cezaevinden kmak iin raz oldum. Bu ksa tutukluluum bana ok ey retti.
Evime gitmedim bile... nk karm, cezaevinde beni hi ziyarete gelmedi, yardm da etmedi. stelik yaknda
evlenecekmi de... Btn malmn, mlkmn stne oturdu, beni mahvetti.
NSANIN SOSYALST OLACAI GELYOR

49
Otelde kalyorum. Alacam olanlardan on para alamyorum. Ondan bundan kk borlar alarak yaamak
zor.
Sevmediim halde, yine o herifin yazd gazeteyi okumadan yapamyorum. Bugnk yazs fena deil...
4 KASIM 196.
Erkenden kalkp, sokaa frladm. Alacakllar kaldm oteli renmiler, onun iin ok erken sokaklara
dyorum. Otel paras bile yok...
leye doru yemek smarlar diye eski bir arkadama gittim. le yemeini birlikte yedik. Kendisi "ortann
solu"nu aklad. Dorusu aklm yatt. Sol sz iyi deil ama, olsun, ortann solundan baka are yok... Bu
memleketi ancak ortann solu kurtarabilir.
11 ARALIK 196.
Saatimi sattm dn, otel parasn dedim. Bu sabah Tophanede ok kt bir otele yerletim. Bir odada kii
kalacaz. Ka gndr, kimseye gstermeden peynir ekmek yiyorum, rhtmda balk zgaras yiyorum.
Memleket sefalet iinde. Herkes isiz, i yok, para yok... Hayr, bu memleketi ortann solu da kurtaramaz.
Ben sosyalizme inanyorum, ama bize gre bir sosyalizm... Ben, yzde altm sosyalistim...

ZBKLN SONU YOK 50

aramaya karar verdim. Eski arkadalara gidemiyorum, ouna borluyum.
2 OCAK 196.
Ylban pis bir otel odasnda geirdim. Kendi kendime kaldm, aladm. Geceyarsndan sonra sokaa ktm,
sabaha kadar dolatm. Nasl su gibi para harcyorlar! nsann, bunlar grnce sosyalist olaca geliyor. Bu
yoksul insanlar hi mi grmyorlar... nsan, o lks arabalara kurulup bu yoksullar arasndan gemeye utanr
be... Yzde altm, yzde seksen sosyalistlikle dzeltilmez bu iler. Herey rndan km. Sosyalistim be...
Ne olmu yani?
7 UBAT 196.
ki gndr am. Bu sabah simitinin tablasndan bir simit ardm. Sonra, ttnc dkknnda asl
gazetelere baktm. Bitek o yazar doruyu yazyor. Gazete alacak para olmad iin asl gazeteyi ap hergn
onun yazsn okuyorum. Ne doru yazyor, ne namuslu adam. Evet, evet... htilal! Yok mu ihtilal yapacak
birisi... Bizi bu yoksulluktan baka hibiey kurtaramaz.
nsanin sosyalist olacaGi geliyor
51
4 MAYIS 196.

En sonunda bir i bulabildim. Onbe gndr alyorum. Ankara'ya gitmitim. Bir arkada duymu bama
gelenleri. Kendisi bakanlkta nfuzlu olduundan iini yapt bir ithalatnn yanna koydu beni. Bu ileri iyi
bildiimden adamn iine yaryorum. Olduka iyi para alyorum. Ankara'da bir ev tuttum.
Broda gazeteleri okurken yine sinirlendim. O alak, yine snf kavgas yaratmak, milli birliimizi bozmak
istiyor. Bunlar sosyalist kisvesi altnda dman emeline hizmet ediyorlar.
16 HAZRAN 196.
gerei ayda be on gn istanbul'da kalmam gerekiyor. Otelde rahat edemediimden, drt odal bir daire
satn almak zorunda kaldm. Bir de kk araba aldm bugn... leye doru sokaklar ana baba gnyd.
Ne var, diye sordum. Mitingmi, genlikle iiler birlemi, miting yapyorlarm. Hep bu solcularn bann
altndan kyor bunlar. Zavall genlii de kandryorlar.
20 TEMMUZ 196.
En sonunda kendi bama bir firma kurdum, ithalata baladm. Allaha ok kr. Daha geni bir daire

ZBKLGN SONU YOK 52

satn alp istanbul'a yerletim. Dn gece, eski karmn kocas, benimle ortak baz iler evirmek istedi. Olur,
dedim. Onlara, hi unutamayacaklar esasl bir kazk atmak boynumun borcudur.
4 AUSTOS 196.
Saat onbirde uyandm. Dn gece arkadalarla ok imiiz. im yanyordu. Elimi komodine attm, yine meyve
suyu yok... Hizmetiyi ardm, iki bardak buzlu elma suyu itim. Karmn nerede olduunu sordum. Arabaya
binip gitmi, ama nereye gittiini sylememi. Eski karmn metelii yoktu. Bu zengin... Gzel deilmi,
olmasn varsn...
Banyo yaptm. Kahvalt ederken gazetelere yle bir gz gezdirdim. O herifin yazsn okuyunca kan beynime
srad. Bu solcular yine gemi azya aldlar. Vatanda vatandaa drmek istiyorlar.
Umumi vekilim telefon etti. Bir i han, ok kelepir fiyata satlkm. Fiyat biraz daha indirmeye almasn
syledim, alacam han.
Birsen'e telefon ettim. Bitiyorum bu karya, ldrecek beni... Hibirisine byle tutulmamtm.
le yemeini yabanc bir firmann mmessiliyle birlikte yiyeceiz. Onun iin hazrlanp kmalym evden...
Tam o srada Solculukla Sava Derneinden biri geldi. Her ay bu dernee yaptm yardm istedi. Bu vatan
haini sokular, memleketi felakete solculukla
NSANIN SOSYALST OLACAI GELYOR
srklyorlar. Solculukla Sava Derneine onbin lira vermeleri iin benim mdre telefon ettim. Resmen
verip de deftere yazacaklar ki, vergiden delim.
53
Biz Adam Olmayz adl kitaptan
Derin Sayglarm Sunarm
.ataktan ge kalkmtm. Gzel, temiz bir otelin tadn karyordum. lkin tra oldum, sonra banyoya girdim.
Telefon ald. stmden sular szarak yatan bandaki telefona gittim. Telefon eden otel ktibi,
- Bir bey sizinle grmek istiyor efendim, dedi. plak ve slak olduum iin derim rperdi. Islak
tavuk gibi silkinip, sordum:
-Kimmi?
Anladma gre, otel ktibi de, benimle grmek isteyene kim olduunu sordu, sonra bana,
- Hayranlarnzdanm efendim. Sizinle telefonda grmek istiyor...
Herhangibirisi olsa, ya reddeder ya atlatrdm. Ama "hayranlarmdan" olunca durum deiiyordu. Srtmdan
baldrlarma doru bir titreme geirdim. Bu titremeyle salarmdan srayan su damlacklar yine stme
iseledi.
DIRN SAYGILARIMI SUNARIM
T
55
-Verin telefonu, grelim. Telefonda hayranmn sesini duydum:
- Hasan Beyefendi, zatliniz misiniz efendim? ... Bir titreme daha geirdim, ama bu kez souktan deil,
iinip kaslmaktan...
"Zatliniz"li konumalar hi sevmem. nk karmzdaki bize ikidebir "zatliniz" dedike, biz de ona, ister
istemez "bendeniz" demek zorunda kalrz.
-Evet, bendenizim efendim...
Kendi sesim bana bile yabanc geliyor.
- Hasan Beyefendi, terifinizi duyar duymaz hemen koup geldim. Bendeniz hayranlarnzdan...
yle dm ki dilerim birbirine arpyor. Bir de st ste haprmaya balamaz mym! -Estafurullah
efendim... Hapuu!.. Telefonun azln havluyla sildim.
- Zatlinizi rahatsz etmiyorum ya... -Ha... ha... hapuuu... Hayr, ne mnasebet...
- Allakna... Yoksa uyandrdm m sizi? Uyumuyordunuz ya?

-Uyu... hapuuu... Uyumuyordum...

-Ah affedersiniz, sizi uyandrdm.
-Hayr efendim, uyumuyordum... Hapuuu...
- Siz beni tanmazsnz ama, biz sizi ok iyi tanyoruz.
- Teekkr ederim.
Kolumda, bacamda, gsmde ty dipleri prtk prtk kabarm.
56
ZBKLGN SONU YOK
-Ha ha... hapuuu...
- Ltfederseniz yemei birlikte yiyelim. Arkadalar da sizi bekliyorlar. eref verirsiniz.
-Estafurullah...
- Ltfedersiniz. -Mahcup ediyorsunuz.
- Bizim iin bahtiyarlk olur efendim.
- Allah mrler versin efendim.
Hayatmda hi byle saray dalkavukluu yapma-mmdr. Tek adamn konumas bitsin diye ona da
katlandm.
Adam, hayranlarmdan olduundan "Ykanyordum, sonra konualm" diyemezdim. "Ksa kesin" de
diyemezdim, telefonu da kapatamazdm. Onun iin ite byle tiril tiril titredim.
Hayranm beni otelin salonunda bekleyecekti. Kurulanp giyindim, aa indim.
Salonda ayr ayr oturan be kii vard ama acaba hayranm hangisi? Herhalde u k giyimli adamdr, belki
u iriyar olan...
Resepsiyondaki grevliye sordum:
- Beni arayan kim? -Gazete okuyan bey...
yice krtpil, sklm pklm biri... Yanna gittim!
Beni yukardan aaya kmseyerek szd. Anlalan onun da beni gz tutmamt. Telefonda ok saygl
konumasndan piman bir hali vard. Ama
DERtN SAYGILARIMI SUNARIM
57
bikez konumaya saygl balad iin birden geri dnemiyordu. Ayaa kalkt:
-Ah efendim, ah beyefendiciim... Bilseniz, bizi nasl bahtiyar ettiniz. oktanberidir yolunuzu bekliyorduk.
Buyurunuz gidelim efendim.
Beni ne geirdi. Kaplardan geerken, bana kolaylk olsun diye kolumu okar, srtm svazlar gibi oluyor,
sonra bu davran saygya aykr olmasn diye vazgeiyor. Otelden ktk.
- Arkadalar ehir Kulbnde. Oraya gidelim emrederseniz.
-Estafurullah...
-sterseniz baka yere... Nasl emredersiniz?
-Zatliniz bilirsiniz efendim.
-Arzunuza kalm efendim.
Adam ar saygl konumasyla beni de Hacivat-latrd. Soluma geti, hem de biraz geriden yryor. Neyse
ehir Kulb uzakta deilmi. Kulbn lokanta salonuna getik. Oturacam sandalyeyi altma srd. Listeyi
bana verdi:
- Ne alrsnz ikilerden efendim?
- Teekkr ederim, gndz imem.
Yemeye baladk. Adamn ar saygsndan yle utanyorum ki, dayak m yiyorum, yemek mi, anladm yok.
Yanmzdan geen birinin kolundan tuttu, beni gstererek,
-Bak, ne srpriz!., dedi, imdi beyefendinin kim olduunu sylesem aarsn... Hasan Bey...

ZBKLN SONU YOK 58

br adam,
-Tanmaz mym hi efendim, tanmaz mym... Maallah, maallah... diyerek, sandalyeyi ekip yanma
oturdu. Yani, sknt birken iki oldu. "Zatli-niz", "Bendeniz", "Estafurullah", "Malumuliniz...",
"Beyefendiciim...", "Arz ettiim gibi..."
yle bunaldm, skntdan patlayacam.
- O yazlar nasl da yazyorsunuz beyefendi, hayret valla...
Pohpohlamalar houma gitmiyor deil, gidiyor gitmesine, ama yine de skldm. Suratmda bir utanga
glmseme. Bu kez ikisi birden tutturdu:
- Onlar yazlr eyler deil efendim... Bir aheser herbiri... O yazlar nasl yazyorsunuz?
- Basbaya yazyorum ite...
-Ne veludiyet efendim... Maallah... O kadar ok nasl yazlr? Bunun srr nedir beyefendi?

Onun srrn bilsem de sylemem; sylersem, sanki onlar da hemen yazmaya balayacaklar.
- Efendim, bunun srr sknt... Bizim ev kalabalk... Geim de zor. Ben de durmadan yazmak zorunda
kalyorum.
- Hih hih hih... Keh keh keh... Hi zorla yazlm yazya benziyor mu onlar?
br de glyor:
- yleyse Allah sizi hi skntdan kurtarmasn... Hah hah hah...
DHRlN SAYGILARIMI SUNARIM
-Allah skntnz daha da artrsn Hasan Beyefendi...
Bika kii daha geldi soframza. Sofra kalabalk-latka benimle ilk tanan da rahatlamaya balad.
- Ben, dedi, resmiyetten hi holanmam... Msaade ederseniz resmiyeti kaldralm aradan...
Hay Allah raz olsun...
- Tabii, dedim, resmiyetin ne gerei var...
Ondan sonra, Hasan Bey yerine, bana Hasan demeye baladlar. Ama adm ezberleyeceklermi gibi, ikidebir
Hasan, Hasan diyorlar...
-Hasan...
- Efendim?
- Hani senin bir yazn vard... Ne yazyd be! Hani olursa bu kadar olur...
Konuma ilerledike daha da aldlar. -Hasancm...
- Efendim?
-O yazlar nasl yazyorsun be... Bir daha anlat allakna...
-Valla bilmem ki... Yazyorum ite. Bizim iimiz bu...
Gelenler artt. Masamza bir masa daha eklediler.
-Hasan yahu...
- Efendim?
-O demin anlattn bir daha anlatsana n'olur. Bu arkadalar da duysun.
59
60
ZBKLN SONU YOK
Beni buraya getiren, brlerine gre onunla samimiyetimiz be on dakika daha eski olduundan, yeni
gelenlere benim reklamm yapyor:
- Bu Hasan var ya, bu Hasan... Siz onun byle mymnt grnne bakmayn... Tanmayan biri, adam
yerine bile koymaz. Ama ok iyi yazardr yani...
Bana dnd: -Hasan be!
- Efendim?
- Hani sen, inceleme iin bir yaz yazmtn, hatrladn m?
-Evet...
-Ulan Hasan, ne yazyd o be... Vay anasn... lerinden birisi tarta tarta, sarsa sarsa, szde ensemi
okadktan sonra,
-Yazar maallah yazar... dedi.
- Ulan Hasan.
- Efendim?
- Ulan, o kadar yazy ne zaman yazyorsun be... Yuf! Vay anasn...
Benim yerime, oradan baka biri cevap verdi:
-Yazar namussuz yazar...
Bozuldum ama, hepsi de hayranlarm olduu iin sesimi de karamyorum.
Biri srtarak yanam makaslad:
-Zehir gibi yazyor hergele...
Dalga m geiyorlar, ciddi mi konuuyorlar, onu da anlayamyorum. Anlasam, sanki ne yapacam? Hi...
Bikez makas ateine almlar.
DERN SAYGILARIMI SUNARIM
Artk adm bile sylemez oldular. "Ulan", "Hey!", "Bana bak!", "Hit!" diye sesleniyorlar.
- Ulan!
Artk iyice kafam kzd. "Efendim?" diyemedim. -Ne var be! diye bardm.
- Sen o yazlar... -Ne olmu?
- Yazar valla... Namussuzun geenlerde bir yazs vard...
yle biraz ciddileeyim de kendilerine gelsinler diye dndm. Suratm asp kalarm attm, ama pozumu
almaya kalmadan, biri enseme bir tokat patlatp,
-Hayt aslan beee!.. diye bard.

Yanmdaki de bo brme bir dirsek atp,

-Ulan alak, dktryorsun be! dedi.
Yemek oktan bitmiti. Birden ayaa kalkp, olabildiim en byk ciddiliimle,
-Msaade ederseniz... dedim.
Koluma, elime, eteime yaptlar.
- Yooo... Krk ylda bir elimize geirmiiz, seni brakr myz ulan...
Biri yanamdan makas ald, biri suratm okad, biri enseme vurdu, biri srtm svazlad...
-Brakn yahu, gideceim! diye bardm.
-Bizi burda brakp gidersen dnyann en alak adamsn!
61

ZBKLN SONU YOK 62

Oturdum. Durmadan yazlarm vyorlar ama ne vme... Trk Ceza Kanununda "Madde-i mahsus tasrihi ile
hakaret" dedikleri, ite bunlarn vgleri!..
Sululuklar koyulatka, beni buraya getiren, brlerine,
-Yani o kadar da iirmeyin ulan, dedi, yazyor da ne yazyor be...
Baka biri,
- Doru, dedi, o kadar da bytmeyelim, dnyada herkesin bir ii var, onunki de yazmak...
- O kadarn babam bile yazar...
- Yoksa vaktim yok... Bo vaktim olsa... -O da bizim iimizi yapabilir mi bakalm... Sol boluuma bir dirsek
atp,
-Hit, biey sylesene be... yle deil mi ulan? dedi.
Artk sabrm tamt. imden "Ya Allah!" deyip, yaradana snarak solumdakinin surat budur diye bir
amar kardm, samdakinin de ensesi budur diyerek bir aplak indirdim, eh grseydiniz, siz de
beenirdiniz.
- Tabii siz de yazarsnz ulan hergeleler! diye bardm.
Hep birden kahkahay bastlar. Biri,
- Yok yahu, dedi, nerden yazacam... Bizimkisi laf ite!
Baka biri,
- Yahu, ben mektup bile yazamyorum... dedi.
DERtN SAYGILARIMI SUNARIM

63
ki saati akn, biz o masada ite byle akalatk szde. Sonra hep birlikte kalktk, beni otelime getirip
braktlar.
Gece ateim 39,5'a ykseldi. Gndz, banyodan plak knca tmtm.
Ertesi sabah, hastalandm renince, hepsi de odama geldi, evremde pervane kesildiler. Kimi hekim
getirdi, kimi eczaneye koup ila ald.
ki gn sonra beni uurlamaya, bineceim otobse gelmilerdi. Ellerinde birer hediye paketi vard. Benimle
yine, Hasan Beyefendi, diye konuuyorlard. ok saygl davranyorlard. Otobs kalkarken lokantada enok
sululuk yapan,
- Hasan Beyefendi, bizleri gnlden karmaynz... dedi.
imdi onlarn hepsiyle mektuplayorum. "Pek Sayn" yada "Sayn stat," diye balayan mektuplar "Derin
sayglarm sunarm," diye bitiyor.
Biz Adam Olmayz adl kitaptan
Arsa
lazetelerde u ilan kmt:
"istanbul (........)'c cra Memurluundan: Bir bori
tan dolay mahcuz olup satlmasna karar verilen Beyazt (........) Sok.ta 78 metrekare arsa 2.5.956 aramba
gn saat 16.30'dan 17'ye kadar, birinci artrma muhammen kymetin yzde yetmibeini bulmad takdirde
4.5.956 Cuma gn ayn saatte ikinci ak artrma suretiyle enok pey srene pein para ile satlaca ilan
olunur."
Gazetede ilan edilen gn ve saatte icra dairesi salonu, arsay almak iin teminat akesi yatranlarla doluydu.
Alclarn hemen hepsi, ehrin belli bal emlakileriydi, hepsi de birbirlerini tanyor, birbirleriyle
konuuyorlard. Yalnz Hner Emlak Brosu sahibi hsan Beyle Garanti Yap ve naat Brosu sa- { hibi Yaar
Bey birbirlerinin amansz rakibi olduklaARSA
65
rndan ok souk selamlamlar, sonra salonun iki bana gemilerdi. nceden inceye birbirlerini
szyorlard.

Tam saatinde icra memuru, ilkin satlacak arsay, "imalen falan yer, sarkan filan yer" diye anlatp tapudaki
pafta ve parsel saylarn da syledikten sonra, icrann belirledii fiyat bard:
- kibinyzyetmi lira!..
Bir sessizlik, sonra bir uultu oldu. Emlak komisyoncularndan biri, -Seksen! dedi. Tellal bard:
- kibinyzseksen lira. Arkadan,
-bin!.. diye bir ses duyuldu. Tellal tekrarlad. Hner Emlak Brosu sahibi hsan Bey, bin diyen adama
yaklat,
- Arif Bey, ikiyz... dedi. Arif Bey dedii adam,
- Olmaz, dedi, beyz verirsen ekilirim. Tellal:
-bin!.. bin!.. diye barrken hsan Beyle Arif Bey de pazarlk ediyorlard. Drtyz lira zerinden
anlatlar. 400 liray alan komisyoncu Arif artrmadan ekilmiti. O zaman hsan Bey,
-binyz!.. diye bard:
-binyz lira!..
T
ZBK1.0GN SONU YOK 66
Garanti Yap Brosu sahibi Yaar Bey, rakibi hsan Beyin en ufak hareketini gzden karmad iin,
komisyoncu Arife artrmadan ekilmesi iin drtyz lira verdiini de grmt. Adamlarndan birine gz
krpt. Kendine gz krplan, burnunun ucu alkolik bir morart ile imi adam, "binbeyz" diye bard.
hsan Bey aldrmaz grnd. Ama oradan baka bir ses ykseldi:
-Sekizyze bende!..
Yaar Bey bu adama sokuldu,
-Rza Bey ikiyz vereyim ekil!., dedi.
Rza Bey drtyze raz oldu, ekildi.
-Drtbin!..
Bu hsan Beyin bir adamyd. Yaar Beyin adam, ald iaret zerine,
- Drtbinbeyz! dedi.
hsan Beyle, Yaar ilgisiz duruyorlar, ama birbirlerinin en ufak hareketlerini de gzden karmadan kendi
adamlarna, nceden aralarnda kararlatrlm gz, ka, el iaretleri veriyorlard.
ki byk rakipten ayrca araya girenlerin kimisine hsan Bey, kimisine de Yaar Bey, ellerine havadan er
beer yz lira vererek onlar artrma d brakyorlard.
hsan Bey ok kzgnd, bu kez kendisi,
-Bebin!.. diye bard.
Yaar Bey,
- Altbin!.. diye cevap verdi.
ARSA
67
Oysa hsan Bey, zellikle kzm gibi grnmt. Hesabna gre arsa deerinden ok artrlmt. Maksad
arsay Yaar'n stnde braktrmakt. Hem de yle oldu. Arsa, altbine Yaar'da kald. Kendisi saa sola
havadan dokuzyz lira vermiti ama, byle eyler olurdu. Rakibi de hem arsay deerinden pahal alm, hem
de artrmadan ekilsinler diye br komisyonculara binyz lira datmt.
Emlakiler salonu boalttlar. O zaman hsan Beyin akl bana gelir gibi oldu. Kazk att sand Yaar otuz
yllk emlakiydi. Hi byle kurt herif kazk yer miydi? Bunda bir i vard ama, neydi? Ya arsa kamulatrma
blgesinde olduu iin bir yolunu bulup belediyeye ok yksek fiyatla satacak yada nnden cadde filan
geecek, "erefiye" kazanacakt. Evet, bu arsay kaptrmakla mutlaka kazk yemiti. O hrsla rakibinin
yazhanesine gitti. Sadan soldan konutuktan sonra,
- Bugn aldn arsay bana satar msn Yaar Bey? dedi.
Yaar Bey, arsay almakla kazk yediini hemen anlamt. Onun iin bu teklifi frsat bildi.
-Onbin!.. dedi.
-Pekl...
hsan Bey onbin liray sayd, kt imzaland.
Yaar Bey o gece uyuyamad. Bu hsan denen herifin pazarlksz mal ald imdiye kadar grlmemiti. Hi
pazarlksz onbini trink diye saymt. BunI
I

ZBKLN SONU YOK 68

da anlayamad bir i olacakt. Ya arsa fiyatlar birdenbire ykselecek, ya altn decek, ille biey olacakt.
Sabah zor etti. Erkenden rakibinin yazhanesine gitti. nce havalardan, sonra ilerden konutuktan sonra,
- Dn sana sattm arsay bana geri satar msn? dedi.

hsan Bey dnd. yle bir fiyat syleyeyim ki hem herifin niyetini, hem de arsann deerini anla-yaym
diye geirdi iinden. yle bir fiyat ki Yaar alamasn.
-Yirmibin!.. dedi.
-Razym. Al, yirmibin!..
Vay anasn!.. Yine kazk yemiti. imdiye kadar yazhanesine hi gelmeyen Yaar Beyin bu geliindeki haince
maksad anlamalyd. Bu Yaar denen herif, i siyaseti, d siyaseti, dnya durumunu gn gnne izler, ne
zaman gayrimenkul deerinin artacan, parann deceini bilirdi. ki gn bunu dnd. Sonra yedii
kazn acsn kartmak iin, rakibinin yazhanesine gitti. Kahveleri ierlerken,
- Benden aldn arsay satar msn? dedi. -Otuzbin...
Trink paralar sayd. Yaar Bey, krkbin demediine piman olmutu, ama i iten gemiti. Bu hsan denen
hergele nasl da onu kafese koymutu? Demek bu arsada bir i var ki herif bir tahtada otuzbini saymt.
Daha bikez bile arsay gidip grmemiti. Acaba arsada tarihi deeri olan bir ta, bir mezar filan m
ARSA
69
vard? Ne olursa olsun kaz yedii kesindi. Acaba?.. Bir hafta bu acabay dnd... Sonunda dayanamad,
rakibinin ayana gitti. Hobeten sonra,
-O arsay sat bana!., dedi.
-Ellibinden elli para aa vermem!..
-Al paran!..
Bu kez kaz yiyen, arsay satm olan hsan'd. gn sonra seksenbine arsay geri ald. Daha ertesi gn de
yzbine Yaar Beye satt. Yaar Bey yzbine ald arsay drt gn sonra rakibine yzyirmibine devretti.
En sonunda arsa yzseksen bin liraya Yaar Beyde kalmt. hsan'n ii iini yiyordu. Ancak on gn
dayanabildi. Yaar'm yazhanesine gitti.
-kiyzbin vereyim, arsay geri ver!., dedi.
Yaar Bey,
- Bir mteri kt, sattm, dedi. -Kaa?
- kiyzellibine!..
hsan Bey sinirden titriyordu. Terbiyeyi, nezaketi, hereyi unutmutu. Rakibine,
-Alak!., diye bard, yle arsa hi ikiyzellibine satlr m? Madem satacaktn ne diye yabancya sattn?
Boyuna birbirimize satyor, ikimiz de kazanyorduk.
Yaar Bey ok zgnd,
- Sorma, dedi, hi sorma, ben o arsay sana su iinde yzbine satardm. Bir eeklik ettim.
hsan Bey,
70
ZBKLN SONU YOK
-Tabii eeklik ettin, dedi. Ben senden yzbine alr, baka bir eee beyzbine satardm.
Yaar Bey,
-Doru, diye cevap verdi, ikimiz de kazk yedik...
Damda Deli Var adl kitaptan
ELBET BR BLDMZ VAR

71
Elbet Bir Bildiimiz Var
antklarmn nc gn evlenmeye karar vermiler. yi bir ailenin kz. Anas, babas da namus iinde ok
titiz. Kz,
- Bu byle srp gitmez. Gel beni ailemden iste! diyor.
Yumuak bal bir adam. Hibieye kar durmaz.
- Peki, yarn akam evinize gelir, seni babandan isterim, diyor.
Kz, durumu annesine ayor. Anne de kocasna sylyor. Ertesi gn, damat adayn bekliyorlar.
Akamzeri, at kap geliyor. Buyur ediyorlar. Oturuluyor, kahveler iiliyor, konuuluyor. Ama delikanlnn
evlenmeden hi sz at yok. Kalkp gitmiyor da. Akam oluyor. Sofraya aryorlar. Yemek yeniyor.
Yemekten sonra kahve iiliyor. Delikanlda hi
I
72
ZBKLN SONU YOK
evlenme az yok. Vakit geceyarsn geiyor. Kovacak deiller ya...
-Buyurun, yatanz hazr... diyorlar.
Kz da koluna alp yatak odasna girerken kzn babasnn kan tepesine sryor:
- Ne oluyor olum?

Bizimki hi telasz, kzn babasna, -Dur canm sen... diyor.

- Dur olur mu?
- Dur sen, nene lazm, dur... Allah Allah... Dur yahu... Elbet bizim de bir bildiimiz var. Dur bakalm.
Hem byle syler, hem kz kolundan yatak odasna ekermi. Bunlar yle de gvenli sylyor ki, kzn
babas arm.
-Allah Allah... Elbet bizim de bir bildiimiz var canm. Durun bakalm. Bekleyin hele...
Yatak odasnn kaps kapanyor. Ana, baba akn:
- Dur bakalm, bildii neymi... diye bekliyorlar. Onun ilk vakas buymu. Belki de tpk tpksna
byle olmamtr da baka trl olmutur. Ama bizim kulamza byle geldi.
Sabahleyin yatak odasndan kyor. Ana baba uyumam.
Kzn babas yzn kzdrp soruyor:
- Eee, ne olacak bakalm?..
-Durun canm, tela etmeyin siz. Allah Allah... Elbet bizim de bir bildiimiz var.
ELBET BR BLDMZ VAR

73
Sabah kahvalts da karyorlar. Sonra evdekilere,
- Allahasmarladk... diyor.
Bu sefer kz iki gz iki eme amana dyor.
- Yahu dur sen, dur. Alama. Alama bakalm. Elbet bizim de bir bildiimiz var.
Acaba bildii nedir, diye bekleyedursunlar, delikanl bir daha grnrlerde yok. Ara da bulasn.
Kendisi hapisaneye gelmeden nce, maceralar geldi.
Girermi kuma maazasna,
-ndir u topu!., dermi.
Topu kolunun altna alr, karm. Neye uradn aran kuma, o otomobile binerken koluna yaprm.
- Yahu brak kolumu, brak sen. Brak canm. Kuman yemedik ya... Allah Allah... Nene lazm senin... Dur
bakalm. Dur, dur bakalm. Bekle! Elbet bizim de bir bildiimiz var.
Bu szleri kendisine o kadar gvenli, kesin sylyormu ki, karsndaki ister istemez donup kalyor, hatta,
-Dur bakalm, bildii neymi? diye meraka bile dyormu.
Bunlardan hibiri merakn giderememi. nk bir gren onu bir daha gremiyor.
Onun dilden dile dolaan ileri bir deil, bin deil. Ama yapt ilerin hepsinin de yolu yntemi bir.

ZBKLGN SONU YOK 74

Hele bign bir zavall tramvay biletisine yaptn anlattlar. Dinleyenler gle gle katld. Bign tramvaya
binmi, biletiye, -Ver u para antasn!., demi.
- Neye?
-Ver sen, ver!..
- Neye vereyim canm?
-Allah Allah... Ver sen yahu, ver sen... Ver diyorum sana. Nene lazm senin? Ver bakalm bikez, biz ne
yapacaz gr. Elbet bizim de bir bildiimiz var.
akna dnen bileti, boynundan para antasn karp veriyor. br antay soukkanllkla alp iniyor
tramvaydan. yle kat, kotuu da yok. Ar ar yoluna gidiyor. Tramvaydaki yolcular donup kalmlar,
arkasndan bakyorlar. Gidi o gidi...
Bize, onun belki yz vakasn anlattlar. Hi de yakalanp cezaevini boylamam ama, yaptklar dillerde
dolanyor. Belki de anlatrken bire bin katyorlar. Herneyse...
Derken, bir akamzeri cezaevine getirdiler. Ufak tefek bir olan. Otuzbe yanda ama, yirmibe ancak
gsteriyor. Gzleri ine ba kadar kk, cin gibi biey. yle konukan da deil. ki gn kouta sesi soluu
kmadan durdu.
nc gn bombas patlad.
Mahkmlardan hi tanmad, ama gzne kestirdii birine gitmi. Birdenbire adama,
ELBET BR BLDMZ VAR

75
-Elli lira ver!., demi.
- Ne yapacaksn?
-Ver sen... Ver yahu!.. Ver diyorum.
-Peki, ne olacak?
-Allah Allah... Ver be kardeim. Nene lazm, ver sen!.. Hl duruyor. Versene birader! Elbet bizim de bir
bildiimiz var.
Adam da, acaba bildii nedir, diye merak etmi, elli liray vermi:
-Al bakalm ne olacak...

Paray alp gitmi. Artk cezaevinde onun numarasn renmeyen kalmad. Mahkmlar, gardiyanlar, mdr
herkes biliyor.
Cezaevine giriinin haftasna ortadan kayboldu. Derken i anlald.
Akamzeri nbeti gardiyana gidiyor,
-A u kapy!., diyor.
Ama, demeden demeye fark var. Bakas dese gardiyan suratna iki de tokat atar.
Ona,
- Ne olacak? diye soruyor.
-Allah Allah... A sen yahu... Elbet bizim de bir bildiimiz var. A bakalm.
Gardiyan, kou kapsn ayor.
- Gel benimle beraber!
- Ne olacak?
- Gel sen yahu, gel!
ZBKl.fiN SONU YOK
76
O nde, gardiyan arkada baheye kyorlar. -A u kapy!..
- Neden?
- A yahu sen... Nene lazm senin? A bakalm, ne olacak... Elbet bizim de bir bildiimiz var, a sen!
Gardiyan ayor. Acaba ne olacak diye merak ediyor. br, elini kolunu sallayarak yryp gidiyor.
Gdtgd adl kitaptan
Ne Enayiler Var!
trpr Enver geldi. Salarn kesmiler. Giyimi kuam kont. Arkasndan da iki bavul geldi. Eski arkadalar,
- Gemi olsun! dediler. O da onlara,
- Eyvallah aa... dedi. Meydanc demli ay getirdi. Prpr Enver ocakya,
- Arkadalara da ay yap! dedi.
Kou aas Krt Abo, Prpr Enver'in ensesine dosta bir aplak indirdi,
-Ulan Prpr, yoksa bu sefer de karakol binasn m sattn? diye sordu.
Prpr Enver,
-Yok aa, bu sefer camiden yakalayp getirdiler, dedi.
"Camiden yakaladlar" demek, hapisane dilinde "susuzum" demektir.
I

ZBKLGN SONU YOK 78

Ordakiler, Prpr'n bu szne gldler.
Akam, Krt Abo'nun kouunda Prpr'a ziyafet ekildi. Yemekten sonra, hapisane dilinde "sarkz" denilen
esrar doldurulmu ift ktl cgara elden ele dolat. Bika kez dolaan cgaradan iine derin derin duman
ekip boulurcasna ksren Prpr,
- Ben kafam tuttum, dedi.
Krt Abo adamlarna,
-Postay kurun! dedi.
Yere bir battaniye serildi. Erketeci kapy tuttu. Krt Abo, krmz kuann arasndan kard bir ift kemik
zar, yazmann stne frlatt.
Prpr zar avucunda sallad, sallad, elini, "Hh!" diye bir ses kararak gsne vurduktan sonra frlatt.
Oyuncu be kiiydi. Zar elden ele dolayordu.
Prpr bika el st ste verdi. Kendisine atlan zar, sa elinin tersiyle itti,
-Kesik! dedi.
ans deniyordu. Ama yine verdi. Bir yz lira frlatt.
Zar sallayan,
-n, arkas? diye sordu.
-ano pano... Yirmi n, seksen arka.
Bir de yz liray kaldrd.
O gece Prpr beyz lira tld. Ertesi gece daha ok, daha ertesi gece daha da ok. Hep tlyordu.
On gn sonra Prpr'da para suyunu ekti. nce ' bavulda getirdii ipek pijamay, amarlar, sonra
NE ENAYLER VAR!
79
bavullar okuttu. Parmandaki yzkle, kol saatini daha nce rehin koymu, ama rehinden kurtarama-mt.
darede param var, diye Krt Abo'dan bor istedi. Manoyu toplayan Abo,
- Postay kesin! dedi.

Barbut kalkt. Abo, Prpr'n idarede paras olup olmadn renmek iin adam yollad. Prpr'n idarede on
paras yoktu. Bunu renince Abo, Prpr'a iki tokat att, kna bir tekme vurdu. Prpr' baka koua attlar.
Prpr yatan da satt, tam bir "dem Baba" oldu.
Prpr, hapisanede bu duruma dnce kouta arkadalarna kendi maceralarn anlatrd. ok tatl,
srkleyici bir anlat vard. Onun dolandrclk hikyelerini dinleyen herkes kahkahadan krlrd.
Hapisaneye evgenli Slman Aa adnda biri geldi.
Kynn aasym. Dmanlarndan birini, parayla tuttuu birine ldrtm. Sonra i anlalnca kodesi
boylam.
evgenli Slman Aa, ellisini gekin, iriyar bir adam. Merak, mal mlk sahibi olmak. Cinayeti de buyzden
iletmi. Kyn yardan ou onunmu. ift, ubuk, davar, sr dolu. Bir de deirmeni var. Her hafta
ziyaretine kars birden, bisr de hsm geliyor.
Kouta herkes Prpr Enver'e,
T
ZBKLN SONU YOK 80
-Ulan Enver, u karakol hikyesini anlatsana! diyor.
Prpr belki yz kere anlatt karakol hikyesini bir daha anlatyor:
-Bign Yusuf'un kahvesinde rahmetli Banker Ali'ylen oturuyoruz. Bir enayi kendi ayayla dt. siz, stelik
yeni de evlenmi. Kars da herifin isiz olduunu bilmiyor. e gidiyorum diye sabah evden kar, akam eve
dnermi.
- Kahve kelerinde srtmekten bktm artk, dedi.
Rahmetli Banker Ali,
- Senin haline acdm efendi, sana bir iyilik yapmak isterim, dedi.
Adam,
-Hay Allah senden raz olsun! diye duaya balad.
Banker Ali beni gsterip,
- Bu arkada emniyet amiridir, sana bir i bulur, dedi.
Ben hemen,
- Komiserlik yapabilir misin? dedim. Adam,
- Valla bilmem ki... dedi. Benim pek o kadar okumam yazmam yoktur. lk'i bitirdim.
- Daha iyi, dedim, bu okumularda i yok. Yufka yrekli oluyorlar. Bizim meslekte eline bir sank dt m,
Allah yaratt demeyeceksin. Vurduun yerden ses gelecek.
NE ENAYLER VAR!
81
Adam,
- Ondan yana korkma, dedi, evvelallahn izniynen seni mahcup etmem.
Ben, iim var diye ordan ktm. Banker Ali'yle adam kahvede kald. Banker Ali pazarlk etmi.
-Ben on para istemem, benimkisi iyilik, demi, ama emniyet amiri 300 lira vermezsen seni komiser yapmaz.
Adam 300 liray vermi.
evgenli Slman Aa, sa elini bana vurdu,
- Vay ulan vay, dedi, u olan ilere bak be! Bu dnyada ne enayiler var!.. Sonra Prpr Efendi?
evgenli Slman Aa, Prpr Enver'e, "Prpr Efendi" derdi. Prpr anlatt:
-O zamann 300 liras ne demek, imdinin 3 bini... Akam rahmetli Banker Ali'ynen bulutuk. Yl-bk Cafer'in
bitirimhanesinde kerize oturduk. Sabaha ikimiz de nanay. Balat'tan aramba'ya doru kyoruz. Ke
banda kocaman ahap iki katl bir ev grdk. stnde bir mukavvaya "Kiralk hane. Mracaat: Yandaki
berber" diye yazl. Rahmetli Banker Ali berbere girdi,
- u kiralk evi bir gezelim, dedi. Evi gezdik. Banker Ali,
- Kaa? diye sordu. Berber,
-Altm lira, dedi. Ben hemen,

ZBKLGN SONU YOK 82

-Tuttuk... dedim. Berber,
- Kaparo verin! dedi.
- Ne kaparosu yahu, buras karakol olacak, dedim. Sen hemen, "Evim karakol olarak tutuldu, ayl altm
liradan bir yllk kirasn pein isterim!" diye ileri Bakanlna bir dileke yaz!
Berber, bir senelik pein paray duyunca sevindi. Banker Ali'ye,
- Ben gidiyorum, sen evi bir daha iyice gez, taksimat yap! dedim.
Ben gittim. Banker Ali, berbere,
-Bu giden adam mfettitir... stersen evi yzelli liradan kiralar. Bu i sana ikiyz papele patlar. Ben
sevabma yapyorum. Ama mfetti para ister, demi.
Berber de ikiyz papeli toka etmi.

evgenli Slman Aa, sa elini bana vurdu,

-Vay ulan vay... dedi, yahu u dnyada ne hayvanlar var be... Bu kadar eeklik de olur mu? Sonra Prpr
Efendi?
- Ondan sonra biz ikiyz papeli alnca doru gidip bir bayrak satn aldk. Evin olduu yerin adn sorup
rendik. "Selamn Kavlen Karakolu" diye bir levha yazdrdk. Levhay evin kapsna aktk. Bayra da evin
ikinci katnn balkonuna bir direkle astk.
evgenli Slman Aa, kendi bana bir aplak indirdi,
NE ENAYLER VAR!
83
- Vay ulan vay, dedi, ulan Prpr Efendi atyorsun. Hi yle karakol olur mu?
Prpr,
- Yalanm varsa surdan kmaya ksmet olmasn, dedi. Yahu, o zamann karakollar yleydi; bir sac sobadan
duman tterse, odann dam akarsa, iki krk iskemleyle bir masa, bir de yampiri dolap olursa, masann
stnde de inelenmi tomarla evrak durursa anla ki oras karakoldur.
- Sonra Prpr Efendi?
-Sonra, ordan, bir gn nce adam grdmz kahveye gittik. Adam bizi bekliyor.
Banker Ali adama,
-Senin iin oldu arkada, dedi. Selamn Kavlen Karakoluna tayinini yaptrdk. Hemen bir komiser elbisesi
yaptr, ie bala.
Adam, nasl teekkr edeceini bilemiyor.
Ben adama,
-Yalnz dedim, karakol yeni kuruldu. Onun iin kadro eksiktir. Bika zaman iin karakolda bibana
alacaksn. Bir aya kalmaz, polisler, bekiler gelir.
Adam alp karakola gtrdk.
evgenli Slman Aa, bir elini bana vurarak,
-Vay ulan vay, dnyada ne eekler var be!., diye bard.
- Biz, iki gn sonra karakola gittik. Adam gcr gcr bir komiser elbisesi yaptrm. Beni grnce ayaa frlayp
selam akt. Baktk iler iyi. Banker
84
ZBKLN SONU YOK
Ali ile dar ktk. Yoldan geenlerden gzmze kestirdiimiz birini evirdik.
- Biraz karakola kadar gelir misiniz? Adam,
- Neden? diye sordu.
- Nedenini karakolda renirsin.
- Benim karakolluk bir iim yok.
- Efendi, bizi zor kullanmaya mecbur etme! Kanun namna karakola kadar gel, ite o kadar...
Adam karakola soktuk. Ben komisere,
- Yazn unun hviyetini! dedim.
Odadan ktm. Pazarl Banker Ali yapyor. Heriften onbe kt kesiyor. Adam, yakasn karakoldan
kurtarsn da onbe deil, yirmibe verecek.
evgenli Slman Aa, elini bana vurup,
- Vay ulan vaay, diye bard. Dnyada ne hayvanlar var be... Sonra Prpr Efendi?
- Sonra birader, biz artk, yoldan geleni geeni eviriyoruz. Herifi, szde sabkallardan birine benzetiyoruz.
Adam, "Ben o deilim," diyor. "Mdriyete git de derdini anlat!" Hibir eksiklii yoksa nfus kdn
soruyoruz. Yoksa yand. Gnde on onbe kiiyi kesiyoruz.
- Vay ulan vaay... Dnyada ne sersemler var be... -Derken kardeim, komiser balad, ben ileri
bibama yetitiremiyorum, buraya polis lazm diye sylenmeye. "Ne ii birader?" diye sorduk. Bir
NE ENAYLER VAR!
T 85
tomar evrak karmasn m ortaya! Biz darda yol keserken, bizim karakola sahiden evrak gelirmi, karakolu
sahici karakol sanmlar. Kavgaclar, davaclar, ikyetiler karakola dolarm. Bizim komiser de onun bunun
istidasn, ifadesini alp mdriyete gnderirmi. Dahasn syleyeyim mi, mdriyetten de cevaplar, emirler,
yazlar gelmeye balam. evgenli Slman Aa,
- Vay ulan vaay... dedi, atyorsun ulan Prpr Efendi. Prpr Enver elindeki dolma kalnlnda ii esrar
dolu cgaray pt,
-Atyorsam, nah u nimet arpsn... dedi. Ben rahmetli Banker Ali'ye,
- Olum hemen tyelim, enseleneceiz, dedim. O,
- Daha dur bakalm, diyor.
Bign de karakola geldik, ierde bizim komiserden baka iki de baka polis var. Bizim komiser,
- Mdriyete kadro eksiinin tamamlanmas iin yazmtm, imdilik bu arkadalar gndermiler, dedi.

Bizim karakol, basbaya, sahici karakol oluyor. Ama biz yine ileri yrtyoruz. Gelgeldim kira iin ileri
Bakanlna yazlan dileke ii bozdu. Bir de stelik bizim komiser, "ki aydr maa almadm" diye yazm.
Devletten para istenir mi yahu? Hi para istenmese, bizim karakol bal gibi yryp gidecek. Komiser ayln,
ev sahibi de kira isteyince, "Bu Se86
ZBKLGN SONU YOK
lamn Kavlen Karakolu da nereden kt? Gidip hele bir bakn!" demiler. Biz de yoldan geen birini, stnde
nfus kd yok, diye karakola tkmz. Bir de ieri girdik ki, btn mdriyet ierde. kinci ube memurlar
bizi grnce, "Ulan Prpr, ulan Banker Ali, biz de sizi aryorduk," diye bileimize yaptlar. Bizim komiser de
ierden, mdriyetten gelenlere bar bar baryor: "Yahu, ben bu Selamn Kavlen Karakolunun iki aydr
resmen komiseriyim!.."
te o karakol hikyesi byle... Bizi enseleyip ieri tktlar.
evgenli Slman Aa, alnna bir aplak daha indirip,
- Vay ulan vaay, diye bard. Yahu u dnyada ne adamlar var be...
Prpr Enver hergn bir baka hikye anlatyordu. Beyazt yangn kulesini ikibin liraya nasl satm? Hikyeyi
dinlerken evgenli Slman Aa, sa elinin ayasn belki on kere banda aplatp,
-Vay ulan vaay... diye baryor, yahu u dnyada ne hrtlar var be... Ulan, Beyazt Kulesi de satn alnr m
be?..
Prpr Enver'e,
-Ulan Prpr, Kpr'y nasl sattn? Anlatsana unu, diyorlar.
Prpr, azndan bal akarak tatl tatl Galata Kprsn bin liraya nasl sattn anlatyor. evgenli Slman
Aa o anlatrken hop oturup hop kalkyor:
NE ENAYLER VAR!
87
-Vay ulan vay... Kpr satn alnr m? Dnyada ne hyarlar var be...
Prpr Enver'in stne dyorlar:
-Prpr, tramvay nasl satmtn anlatsana!..
evgenli Slman Aa,
-Yok deve!., diyor, ulan hi tramvay satlr m?
Prpr Enver, tramvay nasl sattn anlatyor.
evgenli Slman Aa,
-Vay ulan vaaay... diye baryor, demek bu dnyada tramvay da satn alacak kzler var ha...
- Ulan Prpr, Eminn Meydanndaki saati nasl satmtn?
Prpr anlatyor. evgenli Slman Aa aryor. Etraftan,
- O daha biey deil, bu Prpr tirenleri satar, denizi bile satar be... diyorlar.
Slman Aa,
-Yahu, diyor. Bu zamanda da byle enayiler, byle hayvanlar var demek?
Prpr Enver'le evgenli Slman Aa ok iyi uyutular, sk fk arkada oldular. Hep beraberler. Hapisanenin
bahesine kp fsl fsl bieyler konuuyorlar.
Cezaevinin iki bahesi var. Orta bahe, biri de st bahe. st bahenin otlar adam boyu byd.
Bir zaman sonra Prpr Enver, yine Krt Abo'nun kouunda grnmeye balad. Yine kumara oturuyor. Her
gece be altyz lira tlyor.
T
ZBKLN SONU YOK 88
Bir akamzeri, hapisanenin bahesinde ac ac bir lk duyuldu. Herkes sese kotu. evgenli Slman Aa
alm Prpr' ayann altna, vuruyor ha vuruyor. Prpr cyak cyak baryor. Slman Aann elinden Prpr'
kurtarmak ok zor oldu. Biraz daha kurtarmasalar Prpr can verecekti.
evgenli Slman Aaya Prpr' neden dvdn soruyorlar, bitrl sylemiyor. Neden sonra i anlald.
Prpr Enver, hapisanenin st bahesini evgenli Slman Aaya bebin liraya satm, parann hepsini de alp
kumara vermi.
O gnden sonra koutakiler ne zaman Prpr'a,
-Ulan Prpr, anlat u tramvay nasl sattn... deseler, evgenli Slman Aa hemen koutan dar frlar,
Prpr hikyesini bitirmeden ieri girmezdi.
Gtdtgtdt adl kitaptan
Papipos Milli Dava!
Ofc> At
..bicim, bunu baka birisi anlatsa, vallahi ben de inanmazdm, inanlacak gibi deil ki... Ama gzlerimle
grdm abicim.
O byk grev patlaynca, bizim gazetenin genel yayn mdr,

-Aman Sosyal Hasan kardeim, dedi, ku ol u grevcilerin yanna!

altm gazete, satszlk yznden nerdeyse batmak zereyken, birdenbire sosyal gazete olmak zorunda
kalmt. Gazetenin sosyal olmasn isteyenlerin banda da ben olduum iin arkadalar bana Sosyal Hasan
demeye balamlard.
Patronumuz, gazetenin sosyal olmasna karyd. Ama gazeteyi batrmaktansa,
- N'apalm, denize den ylana sarlr... deyip, gazetesinin sosyal olmasna boyun emiti.
ZUBKLN SONU YOK
90
Sosyal oluun daha ikinci haftasnda gazetenin sat onbin birden artnca, patron buna ok sevindii iin, her
sabah gelince arkadalara,
-ocuklar, gazeteyi biraz daha sosyal yapamaz msnz? demeye balamt.
Ordaki tara muhabirinden gelen ilk telefon haberlerine gre, grevcilerden ikisi ldrlm, bika da
yaralanmt.
Hemen ktm yola, onyedi saat sonra grev yerindeydim. ehir, anababa gn, herkeste bir aknlk, bir
tela... "iler ya ehre inip evleri basarlarsa..." diye sylentiler dolayor ortalkta.
Grev blgesini ve grevcileri candarmalar, polisler kuatmlar. Ankara'dan nemli politikaclar da gelmiler
ama, yle bir dehet, korku havas sarm ki ortal, hibiri grevcilerin yanlarna deil, yaknlarna bile
sokulamiyor. Dahas, candarmalar bile grevcilere sokulmuyor, uzakta duruyorlar.
Grevciler, candarma kordonunu yarp ehri basarlarsa, kendileri de ii sanlsn diye kimi zenginler stlerine
eski elbise, ayaklarna yrtk ayakkab giymiler, diye de bir sylenti var. Szde, eskicilerde o gn eski elbise,
eski ayakkab kalmam, hepsi satlm da yrtk prtk bir palto, bir yeni paltodan daha pahalya gitmi.
Ortalkta sylentiler dolayor:
- iler yle azmlar ki, artk sz dinleyecek, anlayacak gibi deiller...
PAPPOS MLL DAVA!
- Hrslarndan kazma, krek saplarn kryorlar-m, kendi elbiselerini paralyorlarm...
Benim sylentilerden anladma gre abicim, t vermek, yattrmak iin dardan biri aralarna girecek
olsa, grevciler adamcaz parampara edip parasn bile brakmayacaklar. Ne var ki, grevciler de candarma
kordonunu yarmaya cesaret edemiyorlar. Candarmalarn ellerinde tfek, grevcilerin ellerinde kazma, krek,
kardan birbirlerine bakp duruyorlar.
Birara vali, pek iilere sokulamad da, candarma kordonunun arkasndan,
-Evlatlarm, yavrularm... Arkadalar... Heme-riler... Yurttalarm... diyecek oldu, yle bir kzgn homurtu
uuldad ki, valinin szlerini hoparlrn deliine tkayp valiyi susturdular.
Ankara'dan gelenlerden biri de bunu denedi. Arkasnda yirmiye yakn insanla candarmalarn arasnda,
glmseyerek grevcilere doru yaklayordu ki, birara baka yana bakm olacam, bir de ne greyim, hepsi
birden tabanlar yalam apar topar dnyorlar.
Bu son baarsz denemeden sonra, hikimse grevcilerin yanma gitmeye yreklenemedi.
Sonra abicim, akam oldu, biz otele ekildik. Ama herkes tetikte... Hatta birara bir grlt oldu da, otel
grevlilerinden biri elindeki tenekeyi merdivenden drm, sanki deprem olmu gibi, pijamal adamlar
gzleri korkudan fal ta gibi alm, odalarndan dar uradlar. Gece, kulamz kirite, otelin
91
92
ZBKLN SONU YOK
salonunda oturmu konuuyoruz. Ordaki politikaclardan birine, kan dklmesinden duyduum znty
anlattm.
-Evet, dedi, biz genel olarak kan dklmesine alk insanlar deiliz. Bizde insanlarn hayatlarnda yalnz bir
kere kanlar dklr.
Bu szne pek atm iin,
- Bizim kan dktmz hi bilmiyordum... dedim.
-Nasl olur, bizde kadn olsun, erkek olsun, her insann hayatnda bir kere mutlaka kan dklr: Erkekler
snnet olurken, kadnlar da ilk evlilik gecesinde...
Biz byle sama sapan konuup dururken, Ankara'dan telefonla bildirmiler, yarn sabah Sait Kpl Bey
gelecekmi...
Abicim, korkmadm dersem yalan... Sabaha kadar korkulu ryalar grdm. Ryamda grevciler beni
yakalyorlar, paralamaya balyorlar. "Bana Sosyal Hasan derler. Ben de sizdenim. Kymayn bana!.." diye
yalvaryorsun da, "Ulan senin sosyalinden mosya-linden..." deyip kazmann sapn 'apyorlar... Rya bu ya
abicim, benim bedenimi para para etmeye baladlar. Paralanma sras en nemli yerime gelince, "Bari
oras kalsn..." diye yalvarrken korkuyla uyanverdim, bir de baktm, can korkusuyla pirin karyolann
borusuna yle yapmm ki, topuzunu koparmm, elimde kalm...

PAPPOS MLL DAVA!

Neyse abicim, sabah ettik. Sabahleyin Sait Kpl Bey, yannda daha iki kii, krmz plakal zel arabasyla
Ankara'dan geldi. Doruca otele indi. Validen ve br ilgililerden durum raporunu ald.
-Durum gittike daha byk tehlike arz ediyor beyfendi...
Sait Kpl Beye anlattklarndan, ben de grevin nedenini renmi oldum. Gndelikleri ortalama sekiz lira
olan iiler, istedikleri yzde on zam, seksen kuru verilmedii iin kanunsuz olarak greve kalkmlar.
Sait Kpl Bey,
- Adamlar hakl, dedi, bu zamanda on lirayla, yirmi lirayla insan yaayabilir mi?
Sait Kpl Bey de benim gibi sosyal olduu iin ok sevindim. Arkadan,
- On lira, yirmi lira gndelikle insan yaayamaz ama, dedi, ne yapalm, zam yapmak imknmz da yok...
- Sonra efendim, bir de bir n scak yemek istiyorlar.
-E haklan... Tabii isterler... Ama elden ne gelir, veremeyiz ki...
- Bir de beyfendi ey istiyorlar... Sait Kpl Bey birden kzp parlad,
-Yooo, dedi, bu kadar da ok ama... Hakl dedik diye. istedike istiyorlar! Ordan biri,
93
94
ZBKLN SONU YOK
-Bu ii milleti byledir beyfendi, dedi, bunlar doymaz, siz verdike onlar daha ister...
- Sonu gelmez ki bunun...
- Onun iin beyfendi, batan verilmeyecek istedikleri...
Sait Kpl Bey,
- Ben gidip yanlarna konuaym kendileriyle bi-kez, dedi.
-Aman beyfendi... Aman! Katiyen olmaz... Bunlarn gz dnm... Allah korusun...
-Bana hibiey yapamazlar...
nlemeye altlar ama, olmad. ok sevdim bu Sait Kpl Beyi abicim, adamn alt okka kula var... Neyse
abicim, gidiyoruz grev yerine, epiy de uzak... Yolda giderken konuuyorlar:
-Yahu, gndermeyelim... Bunlar laf anlayacak gibi deil...
-Nasl tutalm birader, gidiyor ite...
- Vallahi rehine olarak alrlar.
-Rehine alsalar yine iyi, parampara ederler...
-Siz bu Sait Kpl Beyi iyi tanmyorsunuz, dedi, o kadar tesirli konuur ki karsndakini ipnotize eder. Onun
iin ona hibiey yapamazlar.
- Evet, gayetle tesirli konuur, ben de bilirim ama, karsndakiler laf anlar takmndan deil ki...
-Anlatr o! nk adamna gre konuur. sterse karsndakini uyutur bile. Ben grmedim ama, duydum.
Avukatl zamannda bikez, yle bi uyutucu
PAPPOS MLL DAVA!
ekilde konumu ki, hkimleri, savcy, candarmay uyutup, mvekkili olan san elinden tutup mahkeme
salonundan karm. Byle kudretli konuur!
- Anlatamyoruz ki... Evet konuur. Ama valiyi filan nasl kovaladklarn grdnz ite... Adam
"yavrularm..."dan baka ne demiti? Vallahi bir cinayet olacak...
-Hitabet kudreti baka ey birader... Bir keresinde de ne yapt biliyor musunuz? Bir haber geldi.
niversiteliler ayaklanm... Hangi sebeptendi unuttum. Hkmetten biey istiyorlarm... Polis ba edemez
olmu. Hemen bu Sait Kpl Beyi gnderdiler. Sait Kpl Bey niversitelileri toplayp beyim, tam ikibuuk
saat konutu. Orada olup da grecektiniz. Polisin bile ba edemedii genler kuzu oldular, kuzu... Sonunda
bir alk, bir alk... Hepsi dald. Ben de genlerin aralarna katldm vazife icab ki, neler konutuklarn
anlayaym diye. Genler neden sonra aylmlard, birbirlerine, "Yahu, bu adam bize neler anlatt?" diye
merakla soruyorlar, ama hibiri kendilerine neler anlatlm olduunu bilmiyordu. Beyim, siz u hitabet
kudretine bakn, adam ikibuuk saat konuuyor da, neler dediini hikimse anlamyor!
- Bu da bir Allah vergisi...
Arabalarla, candarma kordonuna geldik. Sait Kpl Bey kordondan ieri dalnca, baktlar ki i iyice ciddi,
yalvarmaya baladlar,
- Aman beyfendi, ne olur gitmeyin...
95
96
ZBKLN SONU YOK
Dorusunu syleyeyim abicim, ben en arkadan gidiyorum. nk ryasn da grdmden ok korkuyorum.

Sait Bey nde, arkasnda kimse yok, onun arkasnda kimse yok, daha arkada kimse yok, en arkadaki kimse
yokun on adm kadar arkasndan candarmalar gidiyor. Daha arkada da bakalar... Ben en arkada, yan yan
gidiyorum ki, kamak gerekince kolay olsun, birden geriye dnnce kapaklanmayaym...
Sait Kpl Bey gidiyor, grevciler de ar ar ona doru geliyor. Abicim tpk korku filmlerinde olduu gibi...
Grevcilerin gzleri dnm, zavall Sait Kpl Beye ha saldrd, ha saldracaklar... Derken abicim, ben bir ses
duydum:
-Papipos!..
lkin anlayamadm da, sonradan tekrarlannca anladm:
-Papipos... Papipos...
Yahu, bu sesler kimden kyor diye baknp dururken bir de baktm, "Papipos..." diyen Sait Kpl Bey deil
mi?
Abicim, dedim ya, baka biri anlatsa, vallahi inanmam, ama gzmle grdm, kulamla duydum.
Sait Kpl Bey,
-Papipos... Papipos... diye diye grevcilerin zerlerine yrmekte.
Grevcilerse, her ne demeye geliyorsa, Papipos lafn duyunca, olduklar yerde kalakaldlar. Sait Kpl Bey
sanki bir dua okur gibi, srekli Papipos diye diye
PAPPOS MLL DAVA!
97
bunlarn ta nlerine geldi, ykseke bir tmsein stne kt. Kimsede ses yok, soluklar kesilmi, herkes
arm, ne olacak diye merakla bekliyor.
Sait Kpl Bey grevcilere,
-i kardelerim! Papipos milli davamzn nemini bilmektesiniz! Buna inanyorum... diye sze balad.
Grevciler suspus duruyorlar.
-Sevgili ii kardelerim! Papipos milli davamzla son derecede megul bulunduumuz bir srada, bur-da
iilerin grev yaptklarn duyunca, inanmadm. "Hayr olamaz. Biz burda Papipos milli davamzla urarken,
bizim iilerimiz grev yapamazlar, yapmamlardr," dedim. te, ne kadar hakl olduumu burda gryorum.
Sait Kpl Beyi dinleyen iilerin, balar nlerine eilmiti.
- Sevgili ii kardelerim! Gndeliklerinizin yzde on artrlmasn istiyormusunuz. Azdr... Yzde on azdr,
olmaz, olamaz. Yzde yirmi zam da, yzde elli, yzde yz zam da azdr. Fakat burda bir nokta var ki, o da
udur arkadalarm: Papipos milli davamzn en buhranl bir devresine girdiimiz bu gnlerde... Herzamandan
daha ok birlik ve beraberlik iinde olmalyz.
Grevcilerin ellerinden kazmalar, krekler yere dmt.
-Sevgili ii kardelerim! Duyduuma gre, her-gn, bir n scak bir kap yemek istiyormusunuz.
T
ZBKLN SONU YOK 98
Ne demek? Bir kap olur mu hi? ki kap da, kap da, be kap da hakknzdr. Niin bir n? n
yemek yiyeceksiniz. Bilmem doru mu, bana gelen habere gre, scak yemek istiyormusunuz? Niin scak
yemek? Siz hi zeytinyal yemeyecek misiniz? Zeytinyallar souk yenir. Hem scak, hem souk, hem lk
yemekler hakknzdr. Ama ben, Papipos milli davamzn hepimizden azami fedakrlk istedii bir zamanda,
yemek imek gibi bitakm isteklerde bulunacanza inanmyorum. nk... nk... nk, Papipos milli
davamzn halli, ancak sizlerin fedakrlnzla olacaktr ii arkadalarm...
Grevcilerin omuzlar km, belleri bklmt.
-Asil iilerimiz! i kardelerim! Sizler de insan gibi yaamak istiyormusunuz. Bu hakl isteinize kim kar
koyabilir? Sizin durumunuzu yakndan biliyoruz. Vicdanlarmz szlamaktadr. Bir hal yolu bulmaya altmz
Papipos milli davamz ele alm bulunduumuz bu srada herzamandan ok sizlerin desteinize muhtacz.
Sait Kpl Bey konumasnda, sk sk sze, "i kardelerim!" diye balarken, bir seferinde yine,
-i kardelerim! diye barnca, grevcilerden biri de ona,
-Efendim! diye seslendi.
Bundan baka hibir teknik ve taktik arza olmad. "Efendim" diyen bozguncuyu da iiler hemen
kargatulumba edip dverek sallasrt gtrdler.
PAPPOS MLL DAVA!
Sait Kpl Bey szlerini, iilerin cokun alklar arasnda bitirdi.
Sonunda iiler,
-Yaasn Papipos! diye bararak, Sait Kpl Beyi srtlarna aldlar.
te o zaman beni bir korku ald. nk, iilerin srtlarna alma numarasyla Sait Kpl Beyi karacaklarn,
rehine tutacaklarn sanmtm. Ama yle olmad.
Omuzlar stndeki Sait Kpl Bey,
- i kardelerim, dedi. Papipos milli davamzn bu en buhranl gnlerinde rahat alabilmemiz iin,
hepinizin iba yapp, eskisinden daha ok, daha verimli alacanz biliyorum...

iler, yerlere braklm kazmalarn, kreklerini alp, byk bir sessizlik iinde ilerine doru ekilip gittiler.
Ama candarmalarla polisler oradayd.
Otomobillere binildi. Otele dndk. Vali, Sait Kpl Beyin le yemeine kalmas iin ok rica ettiyse de, Sait
Kpl Bey, baka bi yerde de iilerin greve kalktklarn, oraya gidip grevi yattracan syleyerek, ricalar
zle zle reddetti, yemee kalamad. Arkadalaryla arabasna binip uzaklat.
99
Gznz Aydn Efendim adl kitaptan
ok lerledik
Vatandalar! Aziz vatandalar! Muhterem vatandalar!
Bugn ok ilerlemi bulunuyoruz. Bazlar bunu inkr etmeye alyor. Hi gne balkla svanr m?
Svanmaz. Mademki gne balkla svanmaz, yleyse gnei balkla svamaya alanlara, yani geri
kaldmz syleyenlere inanmaynz.
Ben size bugn ne kadar, nerelere kadar ilerlediimizi anlatacam, o zaman sizler de geri kaldmz
syleyenlere gleceksiniz.
Mesela bakn, bugn istanbul'dan buraya kadar dizel motorlu gemilerle 3 gn 3 saatte gelinebiliyor. Siz belki
hatrlarsnz, belki hatrlamazsnz, bu dizel motorlu gemilerden nce buharl gemiler vard. Onlardan nce de
yelkenli gemiler vard. Yelkenli gemilerle, imdi 3 gn, 3 saatte aldmz bu yolu, o zaman 3 ayda zor
alyorlard.
OK LERLEDK
101
Vatandalar! Aziz vatandalar! Muhterem vatandalar!.. Bu az ilerleme midir? 3 aylk yolu, 3 gne indirdik.
Ya yelkenli gemilerden nce? O zaman, tarihlerin yazdna gre, bu yol karadan senede zor alnrd. Bir
seneyi, bir de gn gznzn nne getirin.
Gelelim yollara... Pek muhterem vatandalar! te gznzn nnde... u meydandaki asfalta bakn.
Eskiden asfalt var myd? inizde ellisini gekin olanlar hatrlarlar ki, eskiden asfalt masfalt yoktu. Daha
eskiden kaldrm da yoktu. ok daha eskiden toprak yol bile yokmu. Ondan da nce, insanlar yol diye bi-ey
bilmiyorlarm. Bir de ilerlemedik diyorlar. Daha nasl ilerleyelim? Ya yol yapmasaydk, ne olacakt? Dadan,
bayrdan dolamak zorunda kalacaktnz.
u elektrik klarna bakn! Heryerde kr kr elektrikler yanyor. Bundan yz sene ncesine gelinceye kadar
elektrik var myd? Yoktu. O zaman petrol lambalar vard. yz sene nce, petrol lambas da yoktu,
insanlar geceleri mum nda yaarlard. Ya yzbin sene nce?.. ra bile yoktu.
Bir de ilerlemiyoruz diyorlar... Peki, ilerlemiyoruz da bu elektrikler ne? Bu yollar ne? Bu gemiler ne? Elektrii
yaptrmasaydk da karanlkta kalsaydnz, geceleyin birbirinize arpp kafanz gznz yarl-sayd, daha m iyi
idi? Bu gemileri almasaydk, yze yze mi gidecektiniz?
Memleketin neresine bakarsanz bakn, bir ilerleme grlyor. u otomobillere bakn, Ford var,
102
ZBKI.N SONU YOK
evrole var, Buik var, Kadillak var, ne yok? Allaha kr, marka marka, hepsi de var. Peki, ilerleme yok da
bunlar nasl oldu? Elinizi vicdannza koyun da syleyin, bundan yz sene nce, otomobil var myd bu
memlekette? una inann ki, muhterem vatandalarm, bebin sene nce bu memlekette doru drst kan
bile yoktu. kz var ya kz, hani u bildiimiz kz, yzbin sene nce, o bile yoktu. E peki, insaf edilsin,
btn bunlar nasl oldu? imdi gklerimizde uaklarmz, gemilerimizde kaaklarmz, hereyimiz var.
Ya radyo? Ya telefon? Ya ddkl tencere? Bunlar bir memleket iin ilerleme deil mi?
Vatandalar! Aziz vatandalar! Muhterem, pek muhterem vatandalar! Gelelim eitim alanna... Her alanda
olduu gibi, bu alanda da ok eyler yapm bulunuyoruz. Bir defa u gazetelere, kitaplara baknz. Beyz
sene nce matbaas bile olmayan bir memleket iin, bu matbaalar az ey midir? Ya okullar?.. Bugn saysz
ilk ve ortaokullarmz, liselerimiz var. niversitelerimiz var. Daha da olacak Allann izniyle. Eskiden bu kadar
okul var myd? Yoktu. Bundan bin sene nce niversitenin lafn bilen bile yoktu... O zaman buzdolab,
telgraf deseniz, size glerlerdi. imdi buzdolab deyince, elektrik sprgesi deyince, size glen var m? Bu ne
mthi, ne korkun bir ilerlemedir.
Gelelim salk alannda yaptmz ilere.
Vatandalar! Pek aziz ve pek muhterem vatandalar! Bundan yz sene ncesine gelene kadar, bu
OK LERLEDK
T 103
memlekette, iek as yoktu. ocuklar okula girerken iek as olmuyorlard. Belediye doktorlar da bou
bouna oturuyorlard. imdi Allaha krler olsun doktorlar a yetitiremiyorlar. Beyz sene nce
tentrdiyot var myd? Varsa syleyin. Kimse ekinmeden sylesin rica ederim, drtyz sene nce aspirin var
myd? Yoktu. Hem o kadar gerilere gitmeye ne lzum var? Daha yz sene evvel biz bile yoktuk, biz... Var
mydk? inizde ikiyz sene nce olan varsa, hi ekinmeden sylesin. te, hepinizin iinde sz veriyorum,
iinizde ikiyz sene nce olan varsa, ksn ortaya, vallahi biey yapmayacam, mahkemeye de

vermeyeceim. Eskiden bu memlekette ey yoktu. Hatta bu memleket bile yoktu. kibin sene nce memleket
var myd?
Ben size daha mhim biey syleyeyim: kibin sene nce insan bile yoktu dnyada... Hangi insan? Dnya
yoktu be!.. Bir milyon sene nce dnya bile yoktu. Var myd?
Aziz vatandalar, pek muhterem vatandalar! Bir o zaman dnn, bir de imdiki zaman... Maaralarda
yaasaydk, naylon orabmz, karlarmzn lasteks mayosu, bizim plastik kask torbalarmz olmasa daha m
iyiydi?
Kim ne sylerse sylesin, inanmayn! te herey meydanda. Gryorsunuz ki, ok ilerledik!..
Gznz Aydn Efendim adl kitaptan
Eek akas
Tzleri, elmack kemiklerinin stnde, pskl pskl kalar da birbirine karp bitimi.
ileri frlak alnnn genilii iki parmak eninde. Koskoca kafa olduu gibi gsne gmlm, boyun hi yok.
Yz, elbisesinin dnda grnebilen btn derisi, sert kllarla rtl. Ellerini sarktt zaman, parmaklar diz
kapaklarna ulayor. Boyu ksarak, ama kaln, geni, kt...
Suu... Suu mu?.. Sular ok. Boduu bir kadnn kann emmi. Bir karkocay baltayla kesip paralam,
etlerini de tuzlam. Yol bacl yapm. ofr, yol stndeki aalara asm.
Celo'nun sularn renmek, insann sinirini bozmaktan baka bieye yaramaz. Bu adam yememi, imemi,
durmadan cinayet ilemi. Btn bu cinayetlerini ilerken su ilediinin farknda bile olmam O, normal
hayatn yayor. Kasap et satt, ii alEEK AKASI
105
t, memur grevini yapt iin nasl susuzsa, Ce-lo da kendisini onlar gibi susuz sayyor. Buyzden de
kendisini neden yakalayp cezaevine attklarn bitrl anlayamyor. Hayrlsyla buradan kurtulur kurtulmaz,
yine normal iine devam edecek.
Yarglanmas drtbuuk yl srd. Durmadan yeni yeni cinayetlerinin ortaya kmas yznden yarglama
uzamt. Yarg: tdam... Ama Celo, mahkemede okunan kararn ne olduunu anlayamamt. Okunan uzun
karardaki szler, anlamn bilmedii szckler yle houna gitmiti ki, bu parlak, adal karar kurtulu
ferman sand. dam cezasn yedii gn, mahkemeden cezaevine gidince, kendisini eviren merakl
arkadalarna,
- Paay kurtardk, dedi. Hkim bir konutu, bir konutu arkada, olursa byle olur... Dars banza!
Celo'nun idam karar temyiz edilmedi. dam olduu iin kendiliinden temyize giden karar Yargtay
onaylamt.
Celo buna bsbtn sevindi,
-Tasdik Celo, tasdik!., diyenlere, sevinle,
- Tamam, dedi, tamam artk... Tasdik de edildi ya, temelli kurtuldum demek...
Mecliste de idam onaylanmt. Celo sevinten uuyordu,
- Yahu, mebuslar bile benim ile urayor. Allah raz olsun. Onlar da tasdik etmiler... Artk bunu kimse
bozamaz. yle deil mi garda?

ZBKI.CN SONU YOK 106

Arkadalar,
- yle Celo, yle... Kimse bozamaz, dediler. Nihayet son onaylama Cumhurbakanndan da
kmt. Celo, kendisine byle nem yerilmesine ok vnd,
- Kurtuldum garda, temelli kurtuldum. Hkimi, mebusu, Cumhurbakan hep benden yana!..
Ama Celo, neden artk cezaevinden salmyorlar diye szldanmaya balamt. Daha baka tasdik edecek
kimse var myd? Yoktu! yleyse braksnlar yakasn... Celo'nun salverilmesi, kendince, gn ii idi. Bugn,
yarn brakacaklar diye beklerken, Celo'yu gardiyanlar koutan karp ayr bir ta odaya koydular. dama
gidecek olanlara byle yaplrd. Celo, ta odaya bibana kapatlmasna daha ok sevindi. stne ta odann
kapsn kapayacak olan gardiyana,
- yle ya garda, diyordu, br heriflerin yannda benim iim ne? Onlar sulu, benim yerim buras...
Ta odada dnyordu,
- Dar salmadan nce, beni burada dinlendiriyorlar. ok iyi. Dinlenir, beslenir, yle dar karm...
Deliksiz uykular ekiyordu.
Bir sabah gne doarken kaps ald. eri girenler, imam, savc, gardiyanlar ve cezaevi mdryd.
Celo'nun birbirinden ayrk kk gzlerinin ine ba iriliinde bebekleri sevinle parlad. Demek artk
brakacaklard. Bu adamlar kendisine, "Haydi Celo, g-legle..." demeye gelmilerdi. Bunlar ne iyi insanlard.
EEK AKASI
Braklacana iyice inanan Celo, ieri girenlere,
- Buyurun aalar... dedi. mam,
- Allah gnahlarn affetsin... dedi.

Sonra, kendi okuduu duay, Celo'ya da tekrarlatarak, tvbe ettirdi.

Celo,
-Tamam, duay da yaptk, tvbe de ettik, artk tertemiz oldum. imdi brakacaklar... diye iinden glyordu.
Bagardiyan,
-Hakkn helal et Celo... dedi.
Ne iyi adamlard bunlar canm... Ayrlrken kendisiyle helalleiyorlard. Daha nce bu bagardiyan iin kt
eyler dndnden biraz utand.
-Hakkn helal et Celo!.. diyen gardiyanlarn gzleri yaarmt.
Gardiyanlar, Celo, cezaevinden gidiyor diye zlmlerdi.
Celo,
- Helal olsun garda, dedi; siz de hakknz helal edin!
Savcya, cezaevi mdrne, imam efendiye,
-nallah yaknda grrz... dedi.
Bu dilekten tr, mdr, savc, imam efendi bozuldular, sustular, Celo'nun dileine katlmadlar.
ki gardiyan Celo'nun kollarna girdiler. Eh uurlama olursa ite bu kadar olur gayr! Celo koltukta gidiyordu.
Kap altnda Celo'yu jandarmalar aldlar.
107

ZBKLN SONU YOK 108

Silahlar, candarmalar grnce, Celo'nun sevinci bsbtn artt.
- Allah raz olsun, diye geirdi iinden Celo, beni dmanlarmdan koruyorlar...
Bandan idam gmleini sokup srtna geirince, Celo bsbtn sevindi: yle ya, dosta dmana kar,
stndeki yrtk prtk elbiseyle grnecek deildi ya...
- Tamam, dedi iinden, yeni urbay da giydirdiler. imdi beni salverecekler...
Srtnda bembeyaz gmlek, yannda kendisini koruyan silahl jandarmalar... Her i yolundayd.
iki candarma Celo'yu, cezaevi kapsnda duran arabaya bindirirlerken Celo onlara,
- Zahmet ettiniz vallaha, dedi, araba hi istemezdi. Bouna zahmet...
Demek Celo'yu yayan yrtmeyecekler, arabayla gtreceklerdi. Bu arlamadan iinen Celo'nun stne,
heryan kapal cezaevi arabasnn kap kanatlar srglendi. Araba yrd.
Kapy atklar zaman, Celo, kendisini byk bir alanda buldu. Alan kalabalkt.
-Allah Allah... dedi, beni karlamaya bunca kalabalk karmlar.
imdi onu bu kalabaln arasna brakacaklard.
Celo'yu jandarmalar, alann ortasndaki sehpann altna gtrdler. Sehpa, tahtadan yaplm ykseke
biyere kurulmutu. Celo'yu bu yksek yere kardlar. Demek bir de tren yaplacakt. Kendi kendine,
EEK AKASI
T 109
-Benim iin amma masarif etmiler haaaa, diye glmsedi.
ki basamakla klan tahta kerevetin stnde bir de iskemle vard. Celo'yu iskemleye kardlar. Buradan
kalabala nutuk mu syleteceklerdi yoksa... yle olacakt besbelli... Ama ellerini neye balamlard?
Herhalde Celo'nun sinirli olduunu biliyorlar, elinden kaza kmasn diye byle yapmlard. Az sonra,
- Haydi glegle Celo... diyeceklerdi. Celo'ya,
-Son arzun nedir, syle! dediler. Nutuk sylemesini istiyorlard.
- Sylemem, dedi, kalabalkta konuamam...
- Bir istediin yok mu?..
-Vallaha mahcup ediysiniz... Daha ne istiyem artk?..
Celo'nun boynuna yal ipin ilmiini geirdiler. Celo, ite bunu anlayamad.
Cellat, Celo'nun aya altndaki iskemleye bir tekme savurunca, boaz ilmikle sklan Celo, telala debelendi,
- Dur ulan, akay sevmem alak... Zabah zabah bu eek akas da ne oluyor? diye barmak istedi ama sesi
grtlanda dmlendi!
Gznz Aydn Efendim adl kitaptan
Naylon Milyoner
^''-L'nyada aptallk yarmas yaplsa yzde yz birinci gelir. Tarihlerin yazmad bir budaladr. Efendim?
Bu aptallkla nasl m milyoner oldu dediniz? Hahhahhah... Anlataym.
Onun fabrikaya girii bugnk gibi hatrmda: istanbul'un saygdeer Yahudi iadamlarndan M-s Levi'yle
Hac Mmtaz Bey, ortaklaa bir dokuma fabrikas kurdular. Bu fabrikann kuruluu da akl almaz bir itir ya...
Ben o zamanlar Hac Mmtaz Beyin muhasebecisiydim. Hac Mmtaz Bey, Asmaalt'ndaki hanlardan birinde
toptan kumalk yapyordu.
Ms Levi gibi kurnaz bir Yahudinin Hac Mmtaz Beyle ortak oluuna piyasada herkes amt. Ben, iin
iyzn bildiim iin hi amadm. ok zengin olan Hac Mmtaz Bey, leleri lokantada yemek yer ama,
tatl yada meyve yemez. Lokantadan dnnde, maazada yer meyvesini. nk, sokak-

NAYLON MLYONER
111
tan geen satclardan meyve alrsa, lokantadakinden daha ucuza gelir. Alaca da, ya bir mandalina ya bir
portakaldr. Bitek portakal almak iin ekie ekie pazarlk eder.
Eskidenberi tand olan Ms Levi'nin de maazada olduu bign, yoldan geen bir portakalcy ard:
- Kaa portakal? Kyl satc, -Krkar kuru... dedi.
Hac Mmtaz Bey, epiyce bir zaman portakallar kartrp ilerinden, en irisini, sulusunu setikten sonra,
- Buna otuz kuru vereyim... dedi. Satc,
-Krk kurutan aa olmaz! dedi.
- Otuz kurutan fazla vermem...
- Ben otuzdan aldm beyim... Hadi otuzbe ver... -Otuz...
- Otuzbe... -Otuz...
- Otuzikibuua braktm... -Otuz...
Belki on dakika sk bir pazarlktan sonra otuz kurua portakal ald.
Ms Levi, baklarndan anladma gre, dikkatle, merakla Hac Mmtaz Beyi incelemekteydi. Mmtaz Bey,
portakal soydu, ortadan ikiye bld. Daha kke olan blm Ms Levi'ye uzatt:
ZBKLGN SONU YOK
112
-Buyrun Ms Levi...
Ms Levi, soyulmu yarm portakal ald, dilim dilim yerken,
- Hac Bey, dedi, maallah siz bu kadar ok zenginsiniz, ama bir portakal iin nasl pazarlk ettiinize atm
kaldm.
Hac Mmtaz Bey gevrek gevrek gldkten sonra,
- Pazarlk etmeden biey alrsam bana ok tatsz geliyor da ondan... dedi. imdi bu portakala adamn istedii
paray verseydim, tadn alamazdm. Ne sulu portakal deil mi Ms Levi?
ok cimri olan Ms Levi bile at da,
- Ama ok fakir adamd, dedi, on kuru fazla alsa ne kard?
- yle deme Ms Levi, benim iin on kuruun, on lirann nemi yok. Ama ben bikez pazarlksz biey almaya
alrsam, huyum bozulur, sonra byk alverilerde de pazarlk etmem; benim korkum bu, yoksa on kuruta
deilim... Ben bu on kuruu nasl olsa bir dilenciye veririm, hem de sevap ilemi olurum... dmanm
bozulmasn diye, krk paralk biey alsam yine pazarlk ederim; imdi anladn m?
Bana kalrsa Ms Levi'nin Hac Mmtaz Beyle ortak olmak isteyii, ite bu konumadan sonra oldu.
Sonradan rendiime gre Hac Mmtaz Bey, Ms Levi'ye demi ki:
"Benim muhasebecinin az ok skdr, gayetle sr saklar bir adamdr; onun iin fabrikamzda da altrrsak
iyi olur."
NAYLON MLYONER
113
Ms Levi de, "Fabrikamzda btn hesaplarmz ok ak olacak, hi hile yapmayacaz, onun iin sr saklar
bir muhasebeciye ihtiyacmz olmayacak," demi. Bunun zerine Hac Mmtaz Bey, eksik olmasn,
"Muhasebecim ok namuslu adamdr; nk onbe yldr yanmda alt halde, bignden bigne de
aylm artr, demedi. ok sknt ekiyor. Onun iin fabrikada da alrsa ayln bika kuru artrrm da
zavall skntdan kurtulur," demi.
Daha fabrika kurulmadan iin iindeydim. Hem Hac Mmtaz Beyin ticarethanesinde, hem de fabrikada
alyordum. Saolsun Hac Mmtaz Bey aylm yzseksen lira artrmt.
Hac Mmtaz Bey de, Ms Levi de dokuma fabrikas iin on para sermaye yatrmadlar. Nasl m oldu? kisi
de i bilir kiilerdi nk.
Biyandan Hac Mmtaz Bey, biyandan Ms Levi kiralk bir dokuma fabrikas aryorlard. Kendilerinin zaman
az olduundan, Hac Mmtaz Bey, benim de kiralk bir fabrika aramam sylemiti. Muhasebeci olduumdan
fabrika ilerinden anlamadm syleyince Ms Levi, "Anlamadn daha iyi, biz drt duvarla evrili, st
atyla rtl, kiras ok ucuz bir fabrika aryoruz, her ne fabrikas olsa iimizi grr," dedi. Hac Mmtaz Bey,
i saatleri dnda, hem gezip hem de kiralk bir fabrika arayabileceimi syledi.
Eyp'te drt tezghl, kiras ok ucuz biyer buldum, birlikte gidip baktk. Beendiler ama, pazarlkta
uyuamadlar. Ms Levi Tophane'de bir arap fabT 114
ZBKLN SONU YOK
rikas bulmu. Orasn gidip grdk. Ben yolda Hac Mmtaz Beyin kulana yavaa,
- arap fabrikasndan nasl kuma karlacak? dedim.
- Ms Levi mthi bir adamdr, o hereyi yapar... dedi.

Benim korkum, Ms Levi'nin Hac Mmtaz Beye kazk atma ihtimali, yoksa bana ne...
arap fabrikasn beendiler ama kirasn ok buldular.
Sonra Hac Mmtaz Bey Ayvansaray'da bir ivi fabrikas bulmu. Gidip grdk. Ben yine dayanamadm, Hac
Mmtaz Beyi uyarmak iin,
- Bu ivi makineleri sklecek, yerine dokuma makineleri konulacak, ok pahalya kar... Yeniden bir fabrika
kurulsa daha iyi olmaz m? dedim.
- ivi makineleri sklmeyecek, yerinde kalacak... dedi.
nsann akl durur yani; ivi makinelerinden kuma karacaklar...
Ayvansaray'daki fabrika da uygun deildi. Sonra ben Rami'de bir lastik fabrikas buldum. Bunu beendiler
ama, adam kiray para olarak istiyordu. Oysa bizimkiler para vermeyecekler, bono vereceklerdi.
En sonunda Ms Levi'nin bulduu Yedikule'deki ksele fabrikasn kiraladlar. Para vermediler tabii, kira
yerine aylk bono verdiler nk, Ms Le-vi'yle Hac Mmtaz Beyin imzaladklar bonolar,
I
NAYLON MLYONER
devletin darphanesinde baslan paradan daha salam saylyordu.
Ksele fabrikas dersem, ad fabrika... Fabrikadan baka hereye benziyor, yknt biyer... Bu eski psk
ykntda nasl dokuma fabrikas kurulacan, nerden kuma karlacan ok merak ediyordum.
Fabrikann n duvarna, zerinde "Hac Mmtaz Trksoylu ve Orta Mensucat Fabrikas" yazl kocaman bir
levha astrdlar. Bana da bir alma odas gsterdiler.
Ms Levi,
-Hayrl olsun, artk ie baladk... dedi.
-Nerde? diye sordum.
Hac Mmtaz,
- te burda, dedi. Fabrikay atk ya...
Yahu, fabrika nerde? Ben iimden, makineler sonra gelecek herhalde diye bekliyordum. Geldi de... Geldi
ama, bunlar demirden dili, ark, mil, volan filan gibi bitakm hurda demir paralaryd. Bunlar st ste
koydular, karmakark biey ortaya kt. Bu, hibir zaman ilemedi. nk ileyemezdi. Yalnz aradabir st
ste konulan demir paralardan biri kendiliinden kayar, devrilir, hemen bunu kaldrp ste atarlard.
Ms Levi, ok memnun, ellerini birbirine srterek,
- ler tamam, dedi, yalnz bize ayak ileri iin biri ister.
- Nasl bir adam Ms Levi? dedim.
115
ZBKI.N SONU YOK
116
- ok aptal olacak bir, dedi, ama ok aptal olacak... Hibieye akl ermeyecek. Sonra okuryazar da
olmayacak...
Fabrikada adam arand duyulunca ok kii bavurdu. Bunlar ie alnsnlar diye btn hnerlerini ortaya
dkyorlar, ok alacaklarn sylyorlard. Ms Levi hibirini beenmedi. Galiba fabrikann aldnn
beinci gnyd, bir adam geldi. Biz onu da i istemeye geldi sanmtk.
Ms Levi,
-Adn ne? diye sordu adama.
Adam,
- H? diye sordu Ms Levi'ye.
- Adn soruyorum. -Ne?
-Adn...
- Kimin adn? -Senin... Senin adn ne? -Benim mi?
yle bir budala ki, karsndakini at diye atlatr.
O soukkanl Ms Levi bile patlad da,
- Senin be, senden baka kim var karmda? Adn ne? diye bard.
Adam bisre dndkten sonra,
-Hdr... dedi.
-Hdr!
- Ne var?
NAYLON MLYONER
T 117
- mi istiyorsun? - mi?
Ms Levi ona soruyor, o Ms Levi'ye soruyor.
- Kim? -Sen...
- Ben mi?

- Sen... istemeye mi?

- Ne ii?
Hac Mmtaz Bey dayanamad,
- Defol git! diye bard.
Hdr dnd, dnerken kolu, masa stndeki srahiye arpp devirdi, sonra sehpaya arpp sehpayla birlikte
kendisi de yere devrildi. Bir zaman yerde sehpayla boutu; nk kendisini sehpadan bitrl kurtarp ayaa
kalkamyordu. Sanki sehpa ayakl canl bir yaratkt da yapmt vcuduna. Epiy bir zaman sehpayla alt
alta, st ste gretikten sonra ayaa kalkmasyla duvara ynelmesi bir oldu, cam blmeye arpnca,
- Kap nerde? diye sordu.
Kahkahalarla glmekten kapy gsteremiyorduk.
- Solda! diye bardm.
San solunu bilmedii iin o yana bu yana d-nendikten sonra merdivenden aa ver etti kendini. Sonra
byk bir tngrt duyuldu. Koup baktk ki, merdivenin altna boylu boyunca uzanm. Basamaklardan
yuvarlanrken de saks, kova gibi oralarda her ne varsa, hepsini arpa arpa devirmi.
118
ZBKLN SONU YOK
Ms Levi,
-Tamam! dedi, ite aradmz adam bulduk.
Yahudi arm mdr nedir...
-Aman Ms Levi... Bu dangalak yemek yerken azn zor bulur...
-yi ya ite, biz de bylesini aryorduk...
Hdr' ie aldlar. Hangi ie? Hdr'n hibir i grd yok ki... Pardon, hergn bika eyi devirip krmak gibi
bir ii var. Verdii bu kadar zarara karlk da okaz bir haftalk alyor.
Ms Levi,
-Fabrika tamam, hemen almaya balamalyz! dedi.
Mensucat Fabrikas yl alt. Ne bir santim iplik girdi, ne bir milim kuma kt. Ama yine de fabrikayd,
hem de kazanan bir fabrika... Btn iler kt stnde grlyordu. Defterleri ben tutuyordum. Fabrikaya
u kadar bin kilo iplik girdi. Ama hep kt stnde, fabrikaya giren kan yok... Defterde girdi gsterilen
iplikler, yine defterde kt gsteriliyor: u kadar bin kilo iplik satld. Alp satyoruz, alp satyoruz, ama hep
defterde.
Bign Hac Mmtaz Beye,
- Fabrika ne zaman ileyecek? diye sordum.
-liyor ya... dedi. Biz burda Karagz m oynatyoruz yoksa?
in iine girdike reniyordum; bizimki gibi olanlara "Naylon Fabrika" deniliyordu. Gerekten
NAYLON MLYONER
119
bir dokuma fabrikas kurup kuma karlsa, kazan ancak yzde be on olabilecekti. Oysa hi kuma
dokumadan fabrika yzde otuz kazanyordu. Hem de yzde otuz kazan defterde gsterilendi; gerek kazan
ok daha yksekti.
Ms Levi'nin neden Hac Mmtaz Beyi ortak aldn sonralar renebildim. nk Mmtaz Beyin,
bakanlkta ok nemli yerlerde akrabalar, dostlar vard. Bylece bakanlktan istedikleri kadar "tahsis" iplik
alma msaadesi koparabiliyorlard.
Ms Levi de, Hac Mmtaz Bey gibi ok namuslu bir adamd. Bana sk sk,
- Ben ilerimde katiyen hile istemem, ticarette namussuzluk olmaz... Hesabmz ok dzgn olmal... derdi.
almayan ama kazanan fabrikamzn iileri de vard ve biz bunlara bordrolara gre dzenli olarak
gndeliklerini dyorduk. Haftadan haftaya paralarn almaya gelen szde dokuma iileri, hi almadklar
yada fabrikann bahesinde filan altklar iin ucuza tutulmulard. Bunlarn gndelikleri, sigorta primleri,
fabrikann kazan vergisi de tamam olarak denirdi. Gerekten hibir hile yaplmyordu. Aptal Hdr'n
bordrodaki grevi de fabrikann mdrlyd ve yapmad bu grev iin ayda bin lira alyordu. Oysa ben
iki ayr yerdeki muhasebeciliim iin dokuzyz lira almaktaydm.

ZUBKLN SONU YOK 120

Fabrikann yllk kazanc, iki ortaktan herbiri iin drder milyon lirayd. Ama bu defterdeki kazant. Defter
d kazancn ne olduunu bilmiyorum.
Ms Levi bign Hac Mmtaz Beye,
- Artk yeter Hac Bey, dedi, bamz boka girmeden fabrikay kapatp hesaplarmz tasfiye edeceiz.
Kazanc tatl bulan Hac Mmtaz Bey,
- Byle bir fabrikay kapatmak gnah... dedi. Ms Levi,
-Kodese girersek bize de gnah... dedi.

Fabrikay kapatmaya karar verdiler. Buna enok benim canm skld. nk fabrika kapannca, benim fabrika
muhasebecilii ek grevimden aldm yzseksen lira aylk indirilecekti.
Fabrikadaki son gnmzd. Bir tangrt tungurtu duyuldu. Ms Levi glerek,
- Aptal Hdr geliyor... dedi.
Gerekten de Hdr gelmiti. Hdr odaya girdi, girmesiyle de odann kapsn kilitledi, anahtar cebine koydu,
geip koltua oturdu,
-Yzbin... dedi.
Hac Mmtaz hl glp duruyordu.
Ms Levi,
- Ne yzbini? dedi.
Hdr bir cgara yakp yine, -Yzbin... diye tekrarlad.
- Ne demek yzbin? -Yzbin...
NAYLON MLYONER
T 121
-k dar!.. Defol!..
Hdr ok soukkanl, srekli "Yzbin" deyip duruyordu,
-Yzbin...
Ben armtm. Hac Mmtaz'la Ms Levi nin glleri yzlerinde donup kalmt.
-Yzbin...
-Ama Hdr...
-Yzbin...
-Hdr olum...
- Yzbin...
- Kardeim Hdr...
Hdr "yzbin" diyor, baka biey demiyordu. nce korkutmak istediler, olmad. Rica ettiler, olmad.
Yalvardlar, skmedi.
-Ama Bay Hdr, senin bizden alacan yok ki... Biz senin hakkn fazlasyla verdik...
Hdr bacak bacak stne atmt:
-Yzbin...
-Vallahi olsa... Yok ki...
Hdr burnuyla kasay gsterip yine,
-Yzbin... dedi.
Baktlar ki olmayacak, Ms Levi,
-Peki Bay Hdr, dedi, yarn gel al...
Hdr yine insann beynini oyan o tekdze sesiyle.
-Yzbin... dedi.
En sonunda Ms Levi cebinden bir ek kartp stne yzbin yazd Hdr'a uzatt. eki almayan Hdr yine,
122
ZBKLN SONU YOK
-Yzbin... dedi.
Ms Levi kasay at, kard paralar Hdr'n avucuna sayd. Hesaplarnda hi hile yapmayan Ms Levi o
gn hile yapt. Hdr'a yzbin diye, dok-sanbin lira verdi. Hdr'n avucuna paralar sayarak koyuyordu ama,
Hdr o kadar ok say bilmediinden, onbin lira kazk yemiti.
Hdr paralar ald, anahtarla kapy ap allasmar-ladk bile demeden ekip gitti.
Ms Levi,
-Th... dedi, herifin eline yzer lira koyup biner biner sayabilirdim ama sonradan aklm bama geldi.
Fabrika kapand. Ben yine Hac Mmtaz Beyin ticarethanesinde alyordum.
Hdr sonradan milyoner oldu. imdi ok zengindir... O kadar aptal adam nasl m milyoner oldu? Hahahhah...
Zengin olmak iin akl istemez ki, para ister; bikere yzbin oldu mu gerisi kolay... Marifet, ilk yzbini
bulmakta. Yok canm, aklland filan yok, yine eskisi gibi aptal... Ama emrinde biok akll adam alp,
herifin milyonlarn artrmak iin kafa patlatyorlar. Adn da deitirdi. Nfus kdnda gbek ad olarak Rza
yazlym. imdi Rza Bey oldu. Ama onu piyasada Naylon Rza diye tanrlar...
Gznz Aydn Efendim adl kitaptan
Ticari Namus
I
ki aylk ev kiras birikmiti Hsamettin Bey, nerdeyse nc ayn kiras gelecekti. Sen olsan ne yapardn?
Byle bir zor durumda kalmasaydm, dnyada kimseden bor almazdm.

Boaz iskelelerine uraya uraya Anadolukava'na dek giden vapurun sancak yanndaki d peykelerinde
oturuyorlard. Hsamettin Bey, kendisine bu szleri syleyen, elli yanda gsteren gzlkl Nfi Beye cgara
paketini uzatt.
-Teekkr ederim, baka cgara ksrtyor, benimkinden ieyim.
Cebinden cgara paketini kard. Hsamettin Bey, akt kibrit rzgrda snnce, ikinci kibritten nce kendi
cgarasn yakp sonra yanan cgarasn Nfi Beye uzatt.
Her akam i dn evlerine giderlerken yolculuk ettikleri bu vapurda arkada olmulard.

ZBKLGN SONU YOK 124

Ceket yakas ve boyunbann dm, eskilikten ve yal kirden parlayan Hsamettin Bey,
- Sonra ne yaptnz Nfi Bey? diye sordu.
- Sonra canm efendim, iki aylk ev kiras birikti. Aydan aya beyz liray bulup buluturmak ne de olsa kolay.
Ama aylk, drt aylk kira topland m, biz yandk...
- Doru... Beyz lira gze grnmez de, iki ay birikince kt... Drt ay kiray demesen, ikibin lira eder.
-Ya... Nasl derim ikibini? Neyse efendim, bir tccar komumuz var. Daha dorusu biz onu tccar diye
bilirdik. Herif dzencinin biriymi. Nerden bileyim? Bizim durumumuzu renince, "Ben sana bor vereyim
de, sen sonra elin bollannca bana dersin," dedi. Hay Allah raz olsun... "Peki, nasl yapacaz?" diye
sordum. "Bir bono yaparz. mzalar, bana verirsin," dedi. Bu kadar kolaysa peki... Herif, bonosu, pulu
cebinde gezermi. Bono koann cebinden kard. Ben de, bono bono diye biey duyarm ama, o zamana
kadar bononun nasl biey olduunu bilmezdim.
- Elliiki yamdaym, ayp deil ya, ben de bugne kadar daha bono grm deilim.
- Aman grme birader, Allah gstermesin... Sonra efendim, bizim o szde tccar, cebinden kard
koandan bir bono yrtp stne bieyler yazd, pullad. "Bir u pulun stn, bir de an imzalayn!" dedi.
Baktm, bonoda "kibin Trk Liras" yazl. "Bana
TCAR NAMUS
125
ikibin deil, bin lira gerekli. Beeryzden iki aylk kiramz bin lira tutar," dedim. "Sen benden bin lira bor
alrsn, bana yine bin lira dersin. Gerisine karma, imzala!" dedi. Ev sahibi evden atacak, ben de skmm,
adamn gsterdii yerlere imzam attm. "Paray, yarn akam bizim eve gel, al!" dedi. Eve gidince, olanlar
karma anlattm. Karm ok kzd, bana sylemedik laf brakmad. nne gelen yere imza baslr mym! Ya
herif paray vermezseymi! Kzm da benden yana kp, "Onlar yle ey yapmazlar, evlerinde televizyonlar
bile var," dedi. Karm da ocuklara, asl ylelerinden korkmak gerektiini anlatmaya alt. Neyse efendim,
ertesi akam gittim bu tccarn evine. Ne dersiniz, trink diye bin liray elime saymasn m! nanlr gibi deil,
bir pullu kd imzalyorsun, ertesi gn bin liray alyorsun. Hemen ev sahibine iki aylk kiray dedim. O
gece evde sevincimizden bayram ettik. Uzatmayalm Hsamettin Beyciim, birikmi kiray deyince biraz
rahatladk. mzaladm bono, doksanbir gn vadeli olduundan, ben de bin lira borcumu doksanbir gn
sonra deyeceim. Neden doksan gn, yz gn deil de, doksanbir gn? Bononun usul byleymi, en uzun
vade doksanbir gn olurmu... Biz artk diimizden, trnamzdan artrp bin liray biriktirmeye alyoruz.
Bononun denmesine onbe gn kala, biz ancak sekizyz lira biriktirebildik. Eh, artk bu onbe gnde de
nasl olsa ikiyz lira daha buluruz. O ak126
ZBKLGN SONU YOK
am eve geldiimde karm, "Sana bir resmi mektup geldi," dedi. Allah Allah! Bu yama gelmiim, daha hibir
resmi yerden mektup almamm. Bir de mektubu atm, bilmem ne bankasndan geliyor: "kibin lira u gn
denecek!" Aman bre! Bizim borcumuz ikibin deil, bin lira... Hemen kotum, o bize iyilik eden komu
tccara. "Hi bouna telalanma. imdi de drtbin liralk bir bono imzalarsn. Ben sana ikibin lira veririm. Sen
de gtrr, bankaya borcunu dersin," dedi. Cebinden hemen bono koanyla pullar kard. mzalamasna
imzalayacam ama karmdan korkuyorum. "imdi kalsn, bir bilene danaym da sonra..." deyip tccarn
evinden ktm. Karm, yeni bonoyu duyunca, "Hele bir imzala, dnyay sana dar ederim..." dedi. Hem de
eder. Kzma kalrsa, hemen imzay basp paray almalydm. Olum da, annesinin eski kafal olduunu, bono
ilerine aklnn ermediini sylyordu.
Ertesi sabah, biz ii gc braktk, karkoca, bize mektup gnderen bankaya gittik. Orada bir memura, imdi
size anlattm gibi, bamza gelenleri anlattk. Yeminler ederek bin lira aldmz, imdi ikibin lira m
dememiz gerektiini sorduk. Memur, "Deil mi ki bononun altnda imzanz var, bu ikibin liray da siz
demek zorundasnz," dedi. Karm, "Senin bir mdrn yok mu, belki o bize daha baka bir akl verir," dedi.
Memur da, "Mdre deil, bakana k-san bu byle!" diye kestirip att.
TCAR NAMUS
Grdn m bamza gelen u belay sen... Biz bamza zorla belay satn almz. Bu iten anlayanlara,
bilenlere soruyorum; bana bonoyu imzalatan tccara hibir sorum dmezmi. Peki, demezsem ne olacak?

demem be! Ama o zaman da ticari namusum sfr olurmu. demek zorundaymm. Bono demek namus
demekmi! Hibir yerde on paralk namusum, haysiyetim kalmazm. Bu bono yle bir belaym ki, bonosunu
zamannda deyemeyenlerden, namuslarn hayatlaryla temizlemek iin intihar edenler bile varm. Bir
byk tccara dantm. "Pezevenklik, bundan ok daha iyidir. nk bir insann pezevenk olduunu
evresindeki bika kii bilir. Ama bonoyu demezsen, btn piyasa renir, rezil olursun," dedi. Sen yoldan
geerken, herkes seni birbirine gsterip, "te bu namussuz bonosunu demedi!" derlermi. Byle yaparlar,
birbirlerine tamtrlarm ki, aralarnda bitek namussuz bile barnamasn, kendileri de kazklanmasn. Borcunu
demediin banka da, btn br bankalara, filanca kii borcunu demedi, aman tetik durun, sizin bankay
da dolandrmasn, diye yazp duyururmu. imdi eskisi gibi deil ki, her sokan banda be on banka var.
Yahu, sokaklardan geemez olacam. Grdn m Hsamettin Bey, btn memlekete rezil olacam da ticari
namusum elden gidecek. Yani bu ticari namus, baka namus eitlerine de benzemiyor. nk bir insan,
gerek iradesiyle, gerek iradesi dnda, bikez pezevenk oldu mu, gere127

ZBKLN SONU YOK 128

kire karsn boar, namusunu geri alr. Gelgeldim, bonoyu demeyip de ticari namusun elden bir gitti mi,
artk gitti gider, bir daha ne yapsan yok... Ben o zamana kadar, namus namus, bitek namus bilirdim. Oysa
beyim, aile namusu baka, politika namusu baka, meslek namusu baka, ticari namus ise daha bakaym.
namusa gelip dayannca, insan namussuz yaayacana lmek yedir, dedim. nsan bu dnyada namusu
iin yaar. Eh, bonoyu demeyip namus da elden gidince ne kalr geriye? Hi... Namus olmaynca bu can, bu
tende neye gerekir? Bir akam, Kpr'den Adalar'a kalkan bir vapura bindim. Niyetim kt... Vapur, Knal'ya,
Burgaz'a, Heybeli'ye urad. Btn yolcular insin de vapur tenhalasn diye gvertede bir aa, bir yukar
dolarken birisi adm seslendi. Baktm, bizim Sami. Taa okuldan arkadamdr. Ne zamandr grmemiiz.
Surdan burdan konutuk. "Seni tuhaf gryorum, neyin var?" diye sordu. "Hi sorma, bam dertte," dedim.
Ben byle der demez, "Yoksa bononu mu deyemedin?" diye sormasn m! Yahu, bu dnyada bonodan
baka dert mi yok? Bu adam nereden bildi derdimi? Boynumu bkp, "Evet," dedim. "Kolay canm, yarn gel,
beni gr, bir kolayn buluruz," dedi. Vapur, Bykada skelesine yanamakta olduundan daha fazla
konuamadk. Bykada'ya yazla gelmi. ndi vapurdan.
TCAR NAMUS
129
Sami'nin Yedikule'de deri fabrikas varm. Ertesi gn orada buluacaktm. Gittim, fabrikay buldum, ama
Sami yok. Az nce arabasna binmi, Okmeyda-n'ndaki tula harmanna gitmi. Yedikule'deki deri
fabrikasndan baka Okmeydan'nda da tula harmanlar varm. Yedikule neresi, Okmeydan neresi... Ama
Sami umut verdiinden, ne yapaym, onca yolu tepip Okmeydan'na gittim, Sami Beyin tula harmanlarn
buldum. "imdi arabasna bindi, Ye-ildirek'teki trikotaj fabrikasna gitti," dediler. Allah Allah... Biyanda deri
fabrikas, biyanda tula, biyanda trikotaj... Bunlarn birbiriyle ne ilikisi var?
Uzatmayalm Hsamettin Beyciim, kovalamaca gibi ordan oraya, Sami'nin arkasndan koutum. Sonunda
onu Taksim'deki yedek para maazasnda buldum. Bir dakika geciksem, ordan da gidiyormu. Beni
arabasna ald, Karaky'deki bir handa, ithalat ihracat ileri yapt yazhanesine gtrd. Yazhane dersem,
koskoca bir daire... erde belki onbe kii alyor. Odasna iki kii geldi. O iki kiiyle de, bir yap iinde
ortakm. Onlar gitti. "Eee, syle bakalm, imdi seni dinliyorum. Ne derdin var?" dedi. Boynumu bkp,
"Borcum var," dedim. "Ne kadar?" diye sordu. "kibin liralk bir bonom var ama, ben bin lirasn..."
tamamladm diyecektim, dememe kalmad, lafm azmda yarm braktrp birden ayaa kalkarak, hak tuuu
diye suratma tkrmez mi! Ben

ZBKLN SONU YOK 130

hi byle eyle karlamamm. Neye uradm ardm. Adam beni yardm iin arp suratma
tkryor. yi ki gzmde gzlk var da, herifin tkr gzlk camna geldi. Hemen gzl karp
mendille sildim. Ayaa kalktm. "Yazklar olsun Sami, bunun iin mi beni btn gn arkandan koturup
sonunda yazhanene getirdin?" dedim. O da bana, "Asl sana yazklar olsun. Ben seni bir adam bilirdim... Tuh
sana! Ulan insan, kendini bilen bir insan, hi bin lira, ikibin lira bor yapar m? Hi utanmadn m? Hadi yaptn
bir eeklik, nasl bunu utanmadan sklmadan bakalarna syleyebiliyorsun?" dedi. te o ac szler zerine
koltua ylp kaldm. Sami'nin hakk vard. Benim gibi dar gelirli bir adam, neyine gvenip de bin lira, ikibin
lira bor yapar? Hadi yz lira, ikiyz lira neyse, ama bin, ikibin lira? Ah Hsamettin Beyciim, ben neler
dnyorum, oysa o neler dnrm. Bana, "Hi olmazsa ellibin, yzbin lira borlansaydn, elbet bir
kolayn bulurduk. Ulan insan bu zamanda, bin lira, ikibin lira borca tenezzl eder mi be? Bor alp adn
kirlettiine demez. Bonomu deyemedim deyince sen, ben de bika yzbin lira sandm da, belki bir
yardmm dokunur, bankalardan kredi salarz filan diye dndm. Bin lira bor iin kvranan adama kim
kredi aar? Tuuu..." Ben sustum. O boyuna konuuyordu. "Sen bu borcu demek zorundasn. Enazndan
ellibin lira filan olsayd borcun, eh o zaman demeyebilirdin." Merak
I

TCAR NAMUS
131
edip, "Nasl demezdim?" diye sordum. "Ellibin lira krediyi nerden aldmsa, bu borcu deyemeyince yine ayn
yerden bu sefer yzbin lira kredi isterdin. Elli-bini kurtarmak iin verirlerdi." "Peki, o yzbin lira nasl
denecek?" diye sordum. "demezsin ki... deme zaman gelince, bu sefer de ikiyzbin lira kredi istersin.
Bak, ben nasl yapyorsam yle... e balarken benim on para sermayem yoktu. Adamn birinden ikibin lira
bor aldm. Ama o zaman, ikibin lira da ikibin lirayd, imdinin yirmibin liras... Zaman gelince, alacaklma
biraz daha sermaye gerektiini syledim. Adamcaz, ikibin lirasn kurtarabilmek iin onbin liralk daha kredi
at. Onbini alp hemen adamn ikibin lirasn dedim. te buna ok dikkat edeceksin. Borcunu tam
zamannda demek art. demezsen adn batakya kar, bir daha hi-kimseden bor alamazsn. Ticari
namusun elden gitti mi, yandn, l daha iyi. Sonra, o onbin lira borcun deme zaman geldi. Ama ben de
borcuna bal namuslu bir adam olarak piyasada tannmaya baladm iin, bir bankadan yirmibin lira kredi
aldm. Bu paradan, onbin lira borcumu dedim. Yirmibin lira borcun deme zaman gelince, baka bir
bankadan ellibin lira kredi aldm, ikinci bankann yirmibin lirasn dedim. Namuslu insan borcunu gn
gnne demeli ki piyasada itibar artsn. Sonra nc bir bankadan yzbin lira kredi aldm. Derken baka
bankadan ikiyzbin alp yzbin lira borcumu dedim.

ZBKI.N SONU YOK 132

Birinden alp brne, brnden alp tekine... te byle byle, Allaha ok kr bugnk durumuma
geldim. Bugn artk yle oldum ki, ne kadar banka varsa herbirine biriki milyon lira borcum var. Artk ben
onlardan para istemiyorum." aknlkla dinlediim Sami'ye, "Artk sen ykn tutmusun, ne diye
bankalardan bor isteyeceksin?" dedim. "Yok yahu ondan deil," dedi, "Batacam diye dleri patlyor da
ondan... Ben bir battm m, hepsinin de paras yand. Onun iin, aman ne yapalm da una para kazandralm
da aradan kendi paramz da kurtaralm diye rpnyorlar. Hergn telefon stne telefon: "Para istersen
gnderelim, ne kadar gerekiyor..."
Sami'nin anlattklar iyi, gzel ama, kendine. Peki, ben ne yapacam? Sami, "Valla ben bin, ikibin lira iin
hibir bankaya biey syleyemem, ticari itibarm sarslr nk..." dedi. Sonra iren biey grm gibi
suratn buruturarak, "Bu kadarck para iin deer mi borca girmeye, th th..." diye sylendi. Sami'nin
yazhanesinden ktm. Bir daha ona gitmedim, eytan grsn yzn...
- Ne yaptnz yleyse Nfi Beyciim? Bonoyu nasl dediniz?
- dedim hamdolsun. Hem de cepten on para vermeden dedik. Hem de o biriktirdiimiz sekizyz lira da
yanmzda kald.
-O nasl oluyor iki gzm, para vermeden bor denir mi?
TCAR NAMUS
133
- dedik beyim. O bizim tccar komuya gittim. Hani bana drtbin liralk bono imzala demiti ya... Drtbin
liralk bonoyu imzaladm. mzalaynca o tccar bana ikibin lira verdi. Ben de gtrp bankaya borcumu
yatrdm. ay sonra drtbin liralk bononun deme zaman geldi. Gittim yine o komuya. Bu sefer sekizbin
liralk bono imzalatt. Bana da drtbinbeyz lira verdi. Drtbinini borca yatrdm, beyz lirasn da biz yedik.
Yani arada bize de para kalyor. Ben artk iten de ktm. te byle byle geinip gidiyoruz...
- Nasl yani?
- Dn gece yine otuzbin liralk bir bono imzaladm. Komudan onikibin lira aldm. Eski bono borcum olan
onbin liray bankaya yatrdm, ikibin lira da bizim geim paramz.
Hsamettin Bey,
- Peki Nfi Beyciim, bunun sonu nereye varacak? diye sordu.
Nfi Bey,
- Onu ben de ok merak ediyorum, ama her kime sordumsa bir bileni kmad... dedi.
Sonra da ekledi:
- Sonundan bana ne allakma. Ben lnceye kadar ticari namusumla yaarm ya, ben ite ona bakarm.
Hsamettin Bey,
-Doru yahu, dedi, bin lira borcu deyemedin diye zlp zlp de, ticari namusunu temizlemek
f

ZBK1.N SONU YOK 134

iin canna kyacana, lnceye kadar bolluk iinde yaarsn; lnce de nasl olsa ticari namusun da seninle
birlikte temizlenir gider.
Havadan Sudan adl kitaptan
Vatan Saolsun
'onunda, her nasl olduysa, artk bu kadar da olmaz m dediler, sabrlar m tat, yoksa ikyetler, ihbarlar
dosyalara m smaz oldu, her ne olduysa, bize, Kir Beyin demir eya fabrikasn denetleme grevini
verdiler. Yolsuzluk ikyet ve ihbarlar hem ok, hem de nemli olduu iin, biz, be mfettilik bir kurul
oluturduk. Kuruldan biri hesap uzman, ikisi maliye mfettii, ben de i mfettiiydim.

hbar dosyalarn incelememiz, sonra yolsuzluk iddialarn madde madde sralamamz tam bir hafta srmt.
Olur ama, bu kadar hak yemek, bu kadar da yolsuzluk olur mu? Sinirden kan tepemize kyordu.
Vergi kaakl... Hadi o kadar nemli deil, ok kii vergi karyor diyelim. Ya, ilkokul anda ocuklar ii
diye ok ucuza altrmas?.. ileri sekiz saat yerine on, onbir saat altrp bordroda sekiz
T
ZBKLN SONU YOK 136
saatlik ign gstermesi, "fazla mesai cretleri"ni dememesi... kazalarna urayan iileri, tazminat
demeden sepetlemesi...
Fabrikada altrd bika gzel kzn, kadnn rzna da gemi; hadi diyelim, bu da bizi ilgilendirmez, polisin,
savcnn grevi bu, sonra da patrondur, hangisi yapmyor ki... Ama, dkm kazannn patlamasyla len
iinin karsna tazminat dememesi? Szde iyilik diye len iinin karsyla ocuunu fabrikaya ii olarak
alm; onlar da fabrikadan atlrlar korkusuyla haklarn isteyemiyorlarm... Torna tezghnda alan iki
iinin gzlerine elik apa kam, ikisi de i kazas tazminat isteyememi, imdi tek gzlerini koruyarak
yine alyorlarm.
Beimiz de gen, lkc mfettitik. En eskileri ben, birbuuk yllk memurdum.
Bir sabah erkenden Hali'teki fabrikaya damladk. Suratlarmz aslm, hikimseye yz vermeden, grevimizi
yapacaz, yani Kir Beyin canna okuyacaz; azimli ve kararlyz.
Bizi bahe kapsnda be alt kii karlad... Kendilerini tanttlar. ndeki fabrikann idare mdry-m,
brleri de muhasebeci, memurlar filan... Byk bir saygyla karlandk. Durmadan konuuyorlar,
anlatyorlar, glyorlar... Biz hi de yumuayacak takmdan deiliz. Suratmzdan den bin para...
Bakml byk baheden getik. nde idare binas, arkada fabrika pavyonlar... dare binasnn kapsndan
girerken, bir grevsever sertliiyle,
VATAN SAGOLSUN
137
- nce Kir Beyi greceiz... dedim.
dare mdr srtarak, ellerini ovutura ovutura,
- Hayhay beyefendi, dedi, esasen Kir Bey de sizleri bekliyor...
- Geleceimizi biliyor muydu? Bu soruma pek am grnd:
-Aaa tabii efendim, bilmez olur mu hi... Terif edeceinizi biliyordu elbet...
Bizi byk bir salona aldlar. Buras, bir fabrika salonundan daha ok, bir mze salonuna benziyordu. Btn
duvarlar, camlanm ereveli fotoraflarla doluydu, bir kar bo yer bile kalmamt duvarlarda. Kimi caml
erevelerin iinde, Eski Trke yazl mektuplar vard. Salonun orasnda burasndaki cameknl masalara,
girerken yle gz attm; bu ca-meknlarda, caml dolaplarda, kalem, madalya, saat, akmak gibi eyler
vard.
Elimizde, dosyalar dolu antalarmzla mzeye benzeyen bu salona girince ben biraz ardm.
- stirahat buyurun efendim... Rica ederim buyurun...
dare mdr ok nazik bir adamd. Koltuklara oturduk. Ancak o zaman, idare mdrne kendimizi tantmak,
niin geldiimizi sylemek hatrmza geldi... dare mdr,
- Biliyoruz efendim, dedi, tefti iin her ne isterseniz emrinize hazrdr... Ama nce birer yorgunluk kahvesi
iiniz de...

ZBKLCN SONU YOK 138

Beimiz birden, "stemez, teekkr ederiz, imem, mersi..." gibi szler syledik,
- yleyse birer ay?
-Hayr, mersi... Hemen iimize balasak iyi olur... nce Kir Beyle grelim de.
-Peki efendim... Gelecekler imdi. Souk biey de imez misiniz; gazoz, limonata, meyve suyu gibi...
Hayr, byle bir alak herifin fabrikasnda su bile imeyiz...
Szde biz habersizden gelmi, baskn yapyoruz. Oysa onlarn geleceimizden haberleri var ki, bizi
karlamaya hazrlanmlar.
Kap ald, stnde gri, ok k bir elbise, altmn stnde gsteren, iriyar, gbekli biri ieri girdi.
Girmesiyle, salondaki memurlar hep birden ayaa frlayp ona doru gittiler, saygyla arkasna getiler.
Adamn, karsndakinde sayg uyandran bir grn vard. yle ki, bu adamn Kir Bey olduunu
kestirdiimiz halde, brleri yerlerinden frlayp ayaa kalknca, biz de durumumuzu deitirmek zorunda
kaldk. Hesap uzman arkadamz da byklere sayg alkanlyla, birden ayaa frlad, sonra bizim burasn
denetlemeye geldiimizi hatrlam olacak, yine oturdu. Ama iki maliye mfettiinden biri hem ayaa kalkt,
hem de Kir Beye doru iki adm att. Bir arkadamz da, bacak bacak stne atm otururken, bacan
indirip yle bir doruldu. Ben koltuktan km bir kar kaldrmakla yetindim.
VATAN SAGOLSUN
139
Kir Bey, kapdan girer girmez, sanki onu saygyla karlamz, ayaa frlamz gibi, bir elini ileri doru
uzatarak,
- Rica ederim, rahatsz olmayn ocuklar, oturun oturun... dedi.

Babacan bir davranla bize "ocuklar" demesi, bsbtn sinirime dokundu. Bu ne terbiyesizlik, ne
saygszlk... Onu grnce fabrikann memurlar gibi ayaa kalkm olan maliye mfettii de bu "ocuklar"
szne sinirlenmi olacakt ki, Kir Beye arkasn dnd bir cgara yakt. Ben, ayak ayak stne attm.
Cgaramn dumann da ondan yana fledim.
Kir Bey bize doru ilerledi.
- Hogeldiniz ocuklar, naslsnz bakalm?.. Ne var ne yok?., diye sanki, bizi yllardr tanyan bir baba dostu
gibi hal hatr sordu.
Bu senli benli davranna kar bir ders vermek iin ayaa kalktm, ok ciddi olarak,
-Biz tefti kuruluyuz, dedim, fabrikanz iin yolsuzluk ihbarlar ve ikyetleri var... Onlar soruturmaya
geldim...
ok keyifli bir kahkaha savurdu ve kahkahalar arasnda,
-Kolay, kolay... O i kolay... Yaaa!.. Demek yolsuzluk da yapmz! diye alayl alayl sylendikten sonra idare
mdrne dnd:
- Biey ikram ettiniz mi beylere?
dare mdr, sulu sulu boynunu bkerek,

ZBKLN SONU YOK 140

- Sorduk ama istemediler... dedi.
- Canm onlar misafir yahu... Allah Allah... stemezler elbet... Getirsinler ne varsa.
Biriki kii dar kotu. Maliye mfettii arkada,
- stemez, istemez... meyiz... deyip duruyor, ben de, -Teftie geldik, biz mfettiiz... diye syleniyordum.
- Tabii, tabii canm... diye glerek yanmza sokuldu, iki eliyle birimizin elini skt, birimizin omzuna elini
koydu, birimizin srtn svazlad.
Ben soldaydm. Yanma gelince, bayram ocuu sever gibi, enemi tuttu. Pencere nnde duran hesap
uzman arkadamzn yanma gitti, onun da yanaklarn okad. yle babacan bir davran vard ki, enemi
okarken, iimden elini itmek geldi ama yapamadm.
kii ellerinde tepsiyle ieri girdi. Tepsilerde, trl trl iki bardaklar vard.
- imize balasak artk... dedim. Kir Bey,
- Kolay, kolay... dedi, hele bieyler ielim de...
kileri nmzde dolatryorlard. nsann nne kadar geldi mi ikiler, artk imem, denilemiyor, bsbtn
kabalk olacak. Ama ben yine de yzm kzartp,
-mem... dedim.
- Domates suyu var, ondan buyurun... Domates suyunu alp itim.
VATAN SAOLSUN
141
Kir Bey,
-Duvardaki resimlere baktnz m? dedi, bakn, bakn... Bunlar, ok deerli hatralardr.
Biz yerimizden kprdamaynca, eliyle iaret ederek ard:
- Gelin bakn... Bu resim, Kurtulu Savamzn en zorlu gnlerinde ekilmitir. Hey gidi gnler... Biz bu vatan
ite byle kurtardk ocuklar. Evet, silahmz yoktu, cephanemiz yoktu, ama iman kuvvetimiz vard...
Eliyle gsterdii duvardaki resme sokulduk. O da aramza girdi. ki kolunu, kanat gibi gererek, omuzlarmza
att,
-ocuklar, dedi, bu resim, Bolu isyann bastrdm gn ekilmitir. Biliyorsunuz, deil mi, Ankara'da
kurduumuz Byk Millet Meclisi hkmetine kar kanl bir isyan olmutu... Yaa, biz bu vatan ite byle
kurtardk...
O resmin yanndaki resmi gsterdi. Yakn tarihimizin bir bynn resmi. Resmin stnde Eski Trke bir
yaz var.
- Okuyabilir misiniz bu yazy? -Hayr...
- Ben okuyaym yleyse: "Aziz kardeim Kir'e..." En yakn bendim. Ne gnlerdi...
Biz, onun kanat gibi omuzlarmza dayad kollar altnda, ana rdein palazlarna benziyorduk. Omuzlarmzdaki kollaryla beimizi birden kar duvara

ZBKLGN SONU YOK 142

iteledi. Bu duvarda byk bir Trkiye haritas vard. Duvara dayal denei eline ald, denekle haritann
zerindeki yerleri iaretleyerek anlatmaya balad:
- te Geyve... ki yan dalar, ortas vadi... Dman, surdan ve surdan iki koldan ilerliyor... Ben, alaym
urada mevziledim... Alay ama, o zaman silah kt, elimde yalnz ar makineli tfek var...
Bize, gerekten ok heyecanl bir sava ansn anlatt. Heyecandan rpermitim.
-Telgraf bana ardlar... Gittim... Karmda Mustafa...
Maliye mfettii,

- Mustafa kim? diye sordu. Kmseyerek ona bakt.

- Ka Mustafa var? dedi.
Yine kollarnn altnda beimizi birden srkleyerek, duvarda asl bir ereve nne getirdi. Bu caml
erevede Eski Trke bir mektup vard.
-te mektubu... Okuyaym da dinleyin: "Canm kardeim Kir, kazandn zafer ok byktr. Vatana
yaptn hizmetleri bu millet unutmayacak. Gzlerinden perim."
Omuzlarmzdaki kollaryla cameknlarn nne itti bizi:
-Bu tabancay grdnz ya... Dman generalinden almtm bunu... Yanma drt yiit er alp, gece baskn
vermitim dmana...
Yakn tarihimizi yapan nl kiilerle ekilmi resimleri var. Herbiri nnde durup anlarn anlatyor.
VATAN SAGOLSUN
143
Anlattklarndan yalnz heyecanlanmyorum, zaman zaman duygulanyorum da... Hesap uzmanna baktm,
gz pnarlarnda yalar birikmi, handiyse alad alayacak...
-te byle ocuklar... Siz o zamanlar daha domamtnz bile... Sizlere zgr, bamsz bir vatan brakmak
iin...
Birden sustu bisre, sonra,
- Belki de skyorum sizi ocuklar... dedi. Maliye mfettii, nn ilikleyerek,
- Aman efendim, estafurullah... ok yararlanyoruz... dedi.
-Artk anlarla yayoruz da... Ne yapalm. Anlattklarm size masal gibi gelir... Brakalm bu konuyu da biz
iimize bakalm...
Hesap uzman,
-Rica ederiz efendim, anlatn ne olur... dedi.
Camekndaki her eyay ayr ayr anlatt, duvardaki her resmi anlatt.
- Anlatmakla bitmez... Hadi biraz da benim odamda oturalm...
Kir Beyin odasna getik. Buras, geldiimiz salondan ok daha zengin bir mzeydi. Ama burdaki koltuklar
daha rahatt. Oturduk. Yine o eski, cokulu anlarn anlatmaya balad.
- Biz topu topu drtyz piyade, elli atlyz, bir de makineli tfek takmmz var... Dman, tam kadrolu bir
tmen... Bizim aslan Mehmetikler, Allah Allah nidalaryla sng hcumuna kalknca... Ben

ZBKLGN SONU YOK 144

nlerindeydim haa... Hi unutmam, o gn Fevzi bana dedi ki...
- Hangi Fevzi, beyefendi? diye sordum. Yine enemi okayarak,
- Sen ka yandasn bakaym? dedi. -Yirmisekiz efendim...
- Sen o zaman daha ana rahmine bile dmemitin.
Bir arkadann savataki olaanst yiitliini anlatt, cokudan yreim azma geldi. Sonra bu yiit
arkadann nasl ehit olduunu anlatrken, sanki yeniden o anlar yayormu gibi, koca adam hkrarak
alamaya balad. Ben alamamak iin dilerimle dudam srdm. Ama, baktm, hesap uzman alyordu. ki
maliye mfettii de mendille gzlerini siliyor, burunlarn ekiyorlar.
-Affedersiniz, dedi, ok heyecanlandm da. Size bunlar anlatmak doru bile deil...
- Rica ederiz, devam ediniz beyefendi. Yal gzlerini silerek saatine bakt:
-Ooooo, le olmu ocuklar... Sizi de iinizden alkoydum.
Ayaa kalkt, iki kolunu iki yana at.
O kalknca, ister istemez biz de kalktk, arkasndan yrdk.
zel arabasna bindik. Araba bykt, hepimizi ald.
- Yemei nerede yiyelim ocuklar?
VATAN SAOLSUN
- Msaade buyurursanz, biz ayr... Szm kesti:
-Ne demek... Yahu, krk ylda bir... Olur mu canm? Ben sizin babanz saylrm...
ofrne gideceimiz lokantay syledi. Nee iinde yemeimizi yememiz iki saat srd. Yemekte yine bize,
yaad tarihi olaylarn neeli servenlerini anlatt.
Birara hesap uzman arkadam kulama,
- Yahu, ne rezalet, dedi, byle bir adamn bile aleyhinde bulunanlar var...
Maliye mfettii,
- Biz byleyiz ite, dedi, ekemeyiz. Ben ancak,
-Nankrlk... diyebildim. Fabrikaya dndk. Kir Bey,
- imdi kahvelerimizi de ielim, sonra alrz... dedi.
Bu kez bizi baka bir odaya ald. Oras da yine bir mze gibiydi. Tarihi fotoraflar, mektuplar, belgeler...
Yeniden anlatmaya balad. Aradabir,

-Yaa, ocuklar ite byle... Biz bu vatan byle kurtardk. Ne yaptksa, hep sizler iin, genler iin yaptk...
diyordu.
Savatan sonra yurdun kalknmas gerekli. Kalknma neyle olur? Endstriyle...
-Mustafa beni ard. Gittim sonra... Akam iki sofrasndayz... "Kardeim, canm kardeim Kir,"
145
ZBKI.N SONU YOK
146
diyerek boynuma sarlp alnmdan pt. "...Yine i sana ve senin gibilere dyor," dedi, "Fabrikalar
kuracaksnz," dedi. "Aman, nasl olur, bizde vatan iin aktlacak kan var, feda edilecek can var, ama fabrika
kurmaya para nerde?" dedim. "Para kolay," dedi.
Bu fabrikay, nasl, ne zorluklarla, bir yurt grevi olarak, ne skntlarla kurduunu anlatt:
-nann ocuklar, dmanla sava ok daha kolayd... Biz yllarca dalarda dmana akmak akmz... Ne
anlarz sanayiden, ne anlarz ticaretten... Ama bir yurt grevidir dedik, ite... Bin kadar yoksul da fabrikada i
buldu, ekmek buldu... Hadi, imdi de fabrikay gezdireyim size...
Bizi alt katta, hangara benzer biyere soktu. Duvarlarda, kara kurdelelerle evrili fotoraflar vard.
- Bunlar ehit, dedi, milli sanayi savamzn ehitleri...
Gzleri dolu dolu, sz srdrd:
^y
- Fabrikada i kazasnda len iilerim benim. Hepsine muazzam cenaze trenleri yaptrdm... Mevlitler
okuttum. Gayet muhteem mezarlar yaptrdm. oluk ocuklar a, perian, sefil kalmasnlar diye onlar da
himayeme aldm, hepsine fabrikada i verdim...
- Bunlarn hepsi i kazalarnda m ld beyefendi?..
-Evet... Vatan saolsun, vatan saolsun... Mendiliyle gzlerini sildi. dare mdrn ard,
VATAN SAOLSUN
147
- Buras benim deil, bu genlerindir, dedi, her ne istiyorlarsa getirin, btn defterleri, hesaplar gsterin,
baksnlar, incelesinler...
- iniz bitince, giderken beni grn... dedi.
Saat onyedi olmutu, paydos dd ald. Birinci vardiya iileri gidiyor, ikinci vardiya iileri ateh/elere
giriyordu.
Fabrikadaki incelemelerimiz gn srd. O gnde Kir Beyden Kurtulu ve Bamszlk savamzn
bilmediimiz btn ayrntl tarihini rendik.
Dosyalar dolusu yolsuzluk ikyet ve ihbarlarnn hepsinin aslsz, yalan olduu anlald. ncelememiz bittii
gn Kir Beyin yanma utanarak gittik, bizi balamasn, grevimizi yaptmz syledik. Babacan babacan
glmsedi:
- Olur byle eyler, biz daha neler grdk... Vatan saolsun... Herey gelir geer, hepimiz gidiciyiz bu yalanc
dnyadan, yeter ki vatan saolsun... Biz bu vatan, sizlere brakacaz...
O byk fabrikann sahibi olmu gibi memnunduk. Kir Bey, zel arabasyla bizi dairemize kadar gnderdi.
Vatan Saolsun adl kitaptan
Ulusal Gelir Kaynaklarmzdan Bayan Dviz
, biz gelelim Bayan Dvize... lerin kark olduu telal bir gnde, Avrupa'nn Akdeniz limanlarndan gelen
bizim bir yolcu gemimizde klliyetli miktarda kaak eya bulunduu ihbar edildi. hbar yapan vatanda da,
muhbirlik hakkn almak iin gmrkte bekliyor. Kaaklarla anlamaya dg frsat bulamadmzda, biz
gmrk olarak, maalesef, arayp bulup, kaak eyaya el koymak zorundaydk. Daha gemi limana girmeden
krmz plakal bir resmi araba rhtma gelip gmrk nnde durdu. Ayrca bamdrle de telefon edilmi...
Edilmi diyorum, nk byle meselelerde telefon edenin kim olduu, devlet srr olduundan, bilinmez. Bizi
bamdr arp, "Yolcular arasnda bulunan Betl Hanm'a, resmi arabann kendisini beklemekte olduunu
haber verin!" dedi. Biz iareti aldk. Az sonra
ULUSAL GELR KAYNAKLARIMIZDAN BAYAN DVZ

149
da gemi rhtma yanat. Arama yaplaca iin yolcularn inmesi yasak. Ben ite Betl Hanm' o zaman
grdm. Sizin akrabanz deil mi, halanz yle ya... Velakin Allah balasn, byle bir kadn cihana krk ylda
bir gelir, hani resmi arabann rhtmda bekledii kadar var. Biz Betl Hanm' vapurdan usuletle indirip
kendisini bekleyen arabaya bindirdik. Yaz ortasnda krk, kadna baka bir zellik veriyor ve kadnn Avrupa
seferinden dnd derhal anlalyor. Arabaya binince gmrk vergisi dememek iin, o yaz scanda st
ste giydii iki krk karp, valizlerini, bavullarn arabann iine, ofr mahalline ve bagaja yerletirdikten
sonra, "Kalan eyalarm gmrkte iyi muhafaza edin, ben sonra adam gndertir, aldrtrm," dedi. Biz Betl
Hanm' selametledikten sonra gemiye daldk, aramaya, taramaya baladk. Evet, det ve gelenektir, d
seferden dnen her gemide kaak mal ve eya bulunur. Gerekli grlrse, arada srada bunlardan kimisini

yakalamak gmrk olarak bizim de grevimizdir. Ama ben o kadar yllk gmrklmde hi bu kadar
ok kaak eya getiren gemi grmedim. Akl durur, hokkabazn, iinden gvercinler, tavanlar kard
apkas ka para eder. Bir kk kutudan bir tuhafiye maazasn dolduracak kaak eya kyor. Benim
takdir ve hayranlm eken nokta, kaak eyalarn gayet muntazam ve cinslerine gre ayr ayr konulmu
olmas... Hatta bizim arkadalardan biri, "AkolZBKLGN SONU YOK
150
sun adamlara," dedi, "bizim gmrk ambarlarnda bile eyalar bu kadar iyi tasnif edilmi deil..." in iinde
bir gmrk parma olacak, nk kaak eyann vapurda gizli yerlere tkl, bizim gmrk ambarlama
talimatna harfi harfine uyuyor. Yalnz bir yanllk yapmlar, talimatnameye gre patlayc maddeleri scak
yere koymamak gerekirken, kaak mermileri geminin kazan dairesine saklamlar ki, katiyen yanltr. Bunun
dnda, akmaklar, saatleri, losyonlar ve naylon kadn i amarlarn, hepsini ayr ayr yerletirmiler.
Baka bir arkada da, "Byle bir usta kaaky bizim ambarlar tasnife memur etmezsek, karklktan gnn
birinde gmrk ambarlarnn iinde kaybolacaz," diye kaaklarn intizamna hayranln ifade etmiti.
Kamaralardan birine atmz delie kolunu sokan bir memur delikten boyuna takma meme ve imdi peruka
dedikleri takma sa ve sutyen karyordu. Elini delie sokup kardka be on st? yen ekip alyor. kar
kar bitmez, kamara doldu, salon doldu, hl deliklerden sutyen kyor... Yahu bu gemide sutyen madeni
mi var, yoksa gemi iinde gizli bir sutyen fabrikas var da boyuna sutyen mi imal ediyor?
O kadar ok kaak eya kardk ki, kaptan ap dehet iinde kald,
-Bu eyalar katiyen bu gemiden km olamaz, dedi, nk bizimki yolcu gemisidir ve bu kadar yULUSAL GELR KAYNAKLARIMIZDAN BAYAN DVZ
k u kadar bin tonilatoluk ilepler bile kaldramaz. Siz bu eyalar geminin neresinden kardnz?
- Kndan, dedim, geminin k ambar kaak eya dolu...
kinci kaptan da,
- Artk aramayn, dedi, aradka boyuna kaak eya kyor, bu gemi bu kadar yk tayamaz, sonra
durduu yerde gemiyi batracaksnz. Biz mesuliyet kabul edemeyiz...
Hatta hi unutmam, o zamanki gazeteler aynen, "Bu kadar ok kaak maln gemiye nasl ve kimler
tarafndan sokulduu aratrma konusu olduu kadar merak konusu da olmutur," diye yazmlard; hl
aklmdadr.
Kaak eyalar bulmak kolay ama, kaaky bulmak imknsz. Geminin svarisinden dmencisine kadar, ne
personel, ne yolcular eyaya sahip kyor. "Bu senin mi?" diye kime sorsak, "Hayr, benim deil!" diyor.
Uzatmayalm efendim... Affedersiniz adnz neydi? Mahmut... Evet Mahmut Bey olum, Betl Hanm'la
tanmamz ite o gn oldu. Gemiden kardmz, sahipsiz sanlan eyalarn byk bir ksmnn Betl
Hanm'a ait olduu sonradan anlalarak hibir eksiksiz, hepsi kendisine teslim edildi.
Ondan sonra Avrupa seferinden dnen biok vapur yolcular arasnda sk sk Betl Hanm' grrdm. Ama
sonradan her nasl olmusa, Betl Hanm siyasi
151
T
ZBKLN SONU YOK 152
himayeden mahrum kalm. Yolculuktan dnerken gmrkte onu karlamaya eskisi gibi makam arabas
gelmedikten baka, sk ekilde aramamz iin de yukardan emir verildi. Eh ne yapalm, biz emir kuluyuz,
deil mi ya... ok dedikodu mu olmu, gazetelerin diline mi dmler, yoksa Betl Hanm' himaye eden zat
gzden mi dm, her ne olmusa... Bizde zaten idare ileri hep byledir, bitrl istikrar kurulamaz. Bir
bakarsnz, falan yolcuyu aramayacaksnz diye el altndan emir gelir, bir bakarsnz o yolcuyu sk skya
arayacaksnz diye, emir deitirirler. Bir yle, bir byle olmaz... Bir memleketin dzelmesi iin beyim,
hereyden nce istikrar lazmdr. Gmrk memurlar da kimi arayp kimi aramayacaklarn ve kimi ne kadar
arayacaklarn bilmelidirler ki, bir yanllk yapmasnlar, aknlkla aranmayacak kimseyi arayp, aranaca da
aramadan salmasnlar.
Betl Hanm yine byle bir Avrupa seferinden dnyordu. stn ban, bavullarn iyice arama-r mz zel
olarak emredilmiti. Betl Hanm nce itiraz edecek oldu, durumun ciddiyetini anlaynca pek ard.
-Allah Allah... Hkmet mi deiti, nedir? Ne oluyor byle? Deise elbet duyardm, hkmetin deitiini de
duymadm... dedi.
- Hkmet deimedi, dedik.
- Bakan m deiti yoksa?
- Hayr efendim...
ULUSAL GELR KAYNAKLARIMIZDAN BAYAN DVZ

153
- Peki, ne oluyor yleyse? Mevzuat m deiti, yoksa rejim mi?
Dorusu Betl Hanm haklyd.

-Durum deiti, o kadar, arayacaz... dedim.

Aradk beyim. Muayene salonunda bir kadn memurumuz Betl Hanm'n koynundan, sylemesi ayp, daha
baka yerlerinden, bir kuyumcu dkknn dolduracak kadar, mcevherat, incik boncuk ve kadn ss eyas
kard. Demek ki durumun deitiini Betl Hanm da sezmi ki, bunlar biyerlerine saklam. Yoksa
herzamanki gibi akta getirirdi. Vcudunun gizli blgelerinden mcevherat ktka Betl Hanm da hayretler
iinde kalyor,
- ok atm, diyordu, bunlarn hibiri benim deil... Allah Allah, acaba hangi ahlaksz alak bunlar benim
haberim olmadan orama burama tktrm?
Ben mddeti hayatmda bu kadar zeki kadn grmedim, Mahmut Bey olum. Kadnn gzeli aptal olur derler
ya, itimat buyurunuz, Betl Hanm bu kaidenin istisnasdr.
Uzun zaman d seferler yapan vapurlarda yolculuk etti. Hatta bir seferinde, hi unutmam, zerinde o kadar
ok kaak eya yakalanmt ki,
-Bunlar benim deil!.. Sakn bu eyalar Amerika'dan gnderilmi yardm malzemesi olmasn? dedi.
Mfetti,
- D yardm gizli mi gelir? deyince,
154
ZBKLN SONU YOK
- Asl yardm gizli olur, dedi, iyilik kimin tarafndan yapld belli olmayandr. Memleketimizin bu kadar
skntda olduunu grp halimize acyan bir yabanc dostumuz, haysiyetimiz incinmesin diyerek, bu
malzemeleri gizlice bavullarmza yerletirmi olamaz m yani?
Fikrimi sorarsanz Mahmut Bey, Betl Hanm memleket iin gayet faydal bir insand, maalesef bizde hi
kymeti bilinmedi. D sefere giden her gemimizde onun gibi, fazla deil, kadn daha yolculuk yapp
memlekete eya getirseydi, emin olunuz bu memleket imdiye kadar oktaaan kalknrd. Dnnz beyim,
bu zavall kadn kendi bana Avrupa'lara on parasz gidiyor, dnnde memlekete yz-binlerce liralk eya
getiriyor, daha ne isteriz? Yahu biz, Amerikallar bize para versin, bor versin, kredi asn, hibe etsin, yardm
versin diye senelerdenberi uramyor muyuz kuzum? Yalnz bu Betl, biba-na Amerikan yardmna bedel.
Sen byle bir kadn hi durmadan, "Aman kzm Avrupa'ya, Amerika'ya git de gel!" diye zorlayacana, ona
yalvaracana, bir de stelik gitmesine engel oluyorsun... Yok yok, bizim aklmz bamza gelmez beyim...
Biz kymet bilmeyiz. Neler yaptk bu kadncaza, anlatmakla bitmez. Birisinde hi unutmam, yakaladmz
kaak eyalar iin,
- Bunlarn hibiri benim deil, dedi, olsa olsa bunlar gemide unutulmu eyalardr. Biliyorsunuz son
ULUSAL GELR KAYNAKLARIMIZDAN BAYAN DVZ

155
zamanlarda insanlar ok dalgn oldular, hereylerini biyerlerde unutuyorlar. Hatta otobste takma dilerini
drp unutanlar bile var. Eh, bu koca gemi... Her seferinde her yolcu bir eyasn unutsa, yllardr bu kadar
eya birikir. Bunda aacak ne var sanki, hi anlamyorum. Geminin svarisi,
- Olamaz, dedi, nk gemi yenidir, bu drdnc seferidir. Drt deil, drtyz sefer yapsa, bu gemide bu
kadar eya unutulmu olamaz.
Betl Hanm Avrupa'ya giderken stnde neler olduunu tespit ediyorduk. Yolculua karken pek basit
giyinirdi. Ama dn pek mkellef olurdu. Betl Hanm'n bir gezi dnnde, mfettilerden biri, yurt
dna karken tutulmu eya zaptna bakp,
- Hanmefendi siz karken bu eyalardan hibiri yannzda yokmu, dedi, beyz lirayla ktnz bur-dan,
bunlar nasl satn aldnz?
Betl Hanm'n kzdn ilk o zaman grdm. ki eliyle krknn yakasn, sonra da ceketinin yakasn ap,
plak gsn gstererek,
-Var m bir diyeceiniz, kazandm... Mal benim deil mi? diye bard.
Gmrk rsumunu deyip mallarn ald.
Yani diyeceim u ki, Mahmut Bey, enternasyonal bir kadnd. Memleketimizin dviz kaynayd ama, ne
yazk ki kadrini bilemedik. Bir komu devletin gmrks bana aynen, "Bu kadn bizde olsa el

ZBKLGN SONU YOK 156

stnde tutarz ve bir de yapt vazife karlnda ellibin lira maa balarz," demiti.
Bugn bizim en byk dviz kaynamz nedir? Avrupa'lara, Avustralya'lara gnderdiimiz iilerimiz deil
mi? Hey gidi hey! Vaktiyle atalarmz dnyann ktasnda nal akrdatp kl sallarken, onlarn torunlar
bugn oralarda eki takrdatp sokak sprgesi sallyorlar. Memlekete dviz kazandrsnlar diye ikimilyon
iimiz yurt dnda... ok deil, Betl Hanm ayarnda ikiyz kadnmz olsayd, yeterdi; ne diye ikimilyon
iimizi gurbet ellere salacaktk... nan olsun ikiyz Betl, ikimilyon iiden daha ok dviz getirirdi
memlekete...
Tatl Bet adl romandan

indekiler
Hibiey Kalmam.....................................................7
O Ne Namussuzdur O..............................................16
Ali Beyle Bir Konuma.............................................24
Sen Biraz Bekle..........................................................28
Yirmibe Kuru.........................................................37
nsann Sosyalist Olaca Geliyor...........................41
Derin Sayglarm Sunarm......................................54
Arsa............................................................................64
Elbet Bir Bildiimiz Var...........................................71
Ne Enayiler Var!........................................................77
Papipos Milli Dava!..................................................89
ok lerledik............................................................100
Eek akas...............................................................104
Naylon Milyoner.....................................................110
Ticari Namus...........................................................123
Vatan Saolsun........................................................ 135
Ulusal Gelir Kaynaklarmzdan Bayan Dviz.....148
Aziz Nesin'e zg balca yazm biimleri
Aziz Nesin
(Mehmet Nusret Nesin)
(20 Aralk 1915, Heybeliada, stanbul. 6 Temmuz 1995, eme, zmir)
BTN YK KTAPLARI
Parti Kurmak Parti Vurmak (1946), Geriye Kalan (1953), t Kuyruu (1955), Yedek Para (1955), Fil Hamdi
(1956), Damda Deli Var (1956), Koltuk (1957), Kazan Treni (1957), Deliler Boand (1957), Mahallenin
Ksmeti (1957), lm Eek (1957), Hangi Parti Kazanacak (1957), Toros Canavar (1957), Memleketin
Birinde (1958), Havadan Sudan (1958), Bay Ddk (1958), Nazik Alet (1958), Gdgd (1958), Aferin (1959),
Kr-d (1959), Mahmut ile Nigr (1959), Hoptirinam (1960), Gzne Gzlk (I960), Ah Biz Eekler
(1960), Yz Liraya Bir Deli (1961), Bir Koltuk Nasl Devrilir (1961), Biz Adam Olmayz (1962), Yeil Renkli
Namus Gaz (1964), Sosyalizm Geliyor Savulun (1965), htilali Nasl Yaptk (1965), Rfat Bey Neden Kanyor
(1965), Vatan Saolsun (1968), nsanlar Uyanyor (1972), Hayvan Deyip de Geme (1973), Seyyahatname
(Duyduk Duymadk Demeyin) (1976), Byk Grev (1978), 70 Yam Merhaba (1984), Kalpazanlk Bile
Yaplamyor (1984), Mainli Kz in Ev (1987), Nah Kalknrz (1988), Ryalarm Ziyan Olmasn (1990), Akm
Dinimdir (1991), Gznz Aydn Efendim (1997), Herkesin i Gc Var (2005).
-beri
bidolu biyana herhangibir
kravat
-buuk bign biyer herhangibiri
kimbilir
aradabir
bika buyzden
herneyse
nara
arasra bikez candarma
herey pekaz
arayer birara cgara hertrl pekok
ardarda birarada
okaz heryan saol
azbiraz birdenbire
enaz heryer Sivas
azok biriki enok herzaman
tiren
azkald bisre epiy
hibiey varol
azkalsn bisr fotoraf hikimse
yada
bastne
biey glegle
hogeldin
yazyla gsberibenzer
bitakm hangibir
hobulduk
terilen her
bibakma
bitane herbir stanbul
say bitiik
bibana
bitek herbiey
ikidebir
biok bitrl hergn igren
sayfa filmletAs Kadky Matbaas 0216 545 25 40
Gerekleen topya NESN VAKFI OCUK CENNET
Aziz Nesin'in kaleminden Nesin Vakf
Bilimsel yazlarda Nesin Vakf
Vakfa Emei geenlerin azndan Nesin Vakf
Vakf ocuklarnn gzyle Nesin Vakf
Aydnlarn gzyle Nesin Vakf
lk kez yaymlanan fotoraflarla
Yaknda kitaplarda

BRLKTE YAADIKLARIM BRLKTE LDKLERM