You are on page 1of 54

tESpf(60)a_rmuf

zuf q pf a wmf v S e f a &;aeh


txdrf;trSwfr*~Zif;

trS m
ppftkyfpku zufqpfvkyf[efrsm;ukd wkd;IjyvmcsdefESifh *syefzufqpf
awmfveS af &;atmifyJG ESp(f 60) jynft
h csed f wku
d q
f idk af eygonf?
Tonfuyif ,ae@ArmjynfEikd if aH &;b0. xl;jcm;aom vuQ%mjzpfonf?
Tr*~Zif;wGif wkdif;cspfjynfcspfpdwfjzifh zufqpfawmfvSefa&;wGif ukd,fwkdifukd,fus
yg0ifwu
dk cf u
dk cf ahJ om acgi;f aqmif/ wyfr; / wyfom;/ au'g}uD;rsm;
uk d , f w k d if ryg0ifEkdi fcJh= uaomfvnf; *syef zuf q pf . '%f u k d od & S d c H pm;
vkduf&olrsm;
(42-45)umvwGif rarG;zGm;cJh=uao;aomfvnf; Armzufqpf.'%fukd
tvl;tvJcpH m; ae&ol rsm;
u yg0if a&;om;xm;=uygonf?
ol w k d @ . tawG @ t}uH K tawG ; tjrif r sm;u (43) ES p f = um
tkyfpkd;rif;rlae=uaom zufqpfwykdif; ppftkyfpkjzKwfcsa&;wGif wwyfwtm;
yg0ifEkdifvdrfhrnf[k ,Hk=unfar#mfvifhrdygonf?
pmwnf;tzGJ@

txd r f ; trS w f r *~ Z if ;

rwf v
2005 ckESpf

&JabmfxGef;
(wpf)
{nfhonfb0 t=um}uD; aezl;ygw,f? 10ESpf/ 15ESpf/ ESpf20 =umwJh {nfhonf jzpfygap/ {nfhonf[m t+rJwrf;
{nfo
h nfygy?J aoG;csi;f om;csi;f tdrrf mS aevnf; {nfo
h nf/ aqGrsKd ;tdrrf mS aevnf; {nfo
h nf? wpdr;f tdrf rSm aevnf; {nfo
h nf?
&Jabmf ode;f az(jrif)h eJ@ &Jabmf wifa$(ausmufqnf) wk@d awmfveS af &; {nfo
h nf vkyzf ;l w,f? r=umygb;l ? +yD;awmh
ppftwGif; {nfhonf? bdef;pm;ukdawmif bdef;ay;+yD;/ olv#dKvkyfckdif;aewJh umvqkdawmh EkdifiHa&;orm;ukd olv#dKvkyfckdif;&if
f ;l ?
tokH;wnfhr,fqkdwm tdrf&SifppfAdkvfawGu em;vnfw,f? okH;csifw,f? ppfajy;bk&ifcHe@J ICS ArmawGuawmh rok;H csib
ausmif;awmfu &efp &Sdvkd@vnf;r[kwfbl;? ppf+yD;&if xdyfwkdufawG@r,fh twkduftcHEkdifiHa&;orm;ukd arG;jrLrxm;csifvkd@y?J
+yD;awmh ukdodef;az/ ukdwifa$wkd@u uGefjrLepfawG? arayG;ukd &ifcGifykduf arG;rdovkd jzpfrSmukd odw,f?
'gayrJ@ ppfumvrSm ppfAkdvf&J@ oabmu tc&myJ? ppfEkdifzkd@ t"du? 'ga=umifh oHk;jzpfygw,f? ukdodef;azu
ol@tawG@t}uHK a&;xm;wm renf;vkd@ vlodrsm;ygw,f? ukdwifa$ta=umif; odolenf;w,f? }uHK}udKufvkd@ ol@ta=umif;
rdwfqufygr,f?ol@pGef@pm;cef;u ukdodef;azxuf onf;xdwf&ifzkd jzpfygw,f? ol@ZeD;eJ@ ol@&Jabmf wcsdK@u r=umcifu
aqmif;yg;a&;vkd@ tckawmhvlodrsm;vmyg+yD? puUL&Sm;yg;vkd@ rD;jcpfpuULawGeJ@ pmtkyfkdufcsdefu pma&;q&mwa,mufu
wu,fh jrwfav;a$"m;AkdvfqkdwhJpmtkyfa&;+yD;/ *k%fjyKzl;ygw,f? t*Fvdyfuvnf; DSO ( Distinguished Service
Order) xifw,f? ay;w,f? olu r,lb;l ? jiif;ypfvu
dk w
f ,f? rav;,m;u uGejf rLepfacgi;f aqmif csiyf if;ukv
d nf; ay;w,f?
oluawmh ,lykHay:w,f?
(ESpf)
&JabmfA[de;f vnf; wkwjf ynfomG ;c&D; atmifjrif&if {nfo
h nf jzpfrmS yJ? '*kew
f m&mawmif tckvdk jzpfr,frxifb;l ?
&JabmfA[def;u olroGm;Ekdifawmh oGm;Ekdifolukd v$wfw,f? 0g;c,from; aumvdyfausmif;aezuf &Jabmf
{aiG(ocifaZ,s)ukd v$wfw,f? ukd{aiG&J@ tazu wkwfyJ? ol@om;ukd wkwfjynfykd@yD; wkwfZmwfoGif;ay;csifvkd@
wkwfjynfoGm;ckdif;aewm jzpfw,f? ukd{aiGu tar&J@ ArmZmwf0ifaewmjzpfvkd@ ArmEkdifiHa&;rSm pyfpyf pyfpyf ygae

wmukdvnf; ol@tazu r}udKufbl;?


ukdA[def;ukd ajymjyawmh ukdA[def;u oGm;zkd@ wkdufwGef;kHru wkwfjynfa&muf&if qufoG,f&r,fh U/G Xmeukd
ajym+yD;v$wfvkdufwmyJ? yghpfykd@ eJ@qkdawmh twm;tqD;r&Sdygbl;? a&mufoGm;ygw,f? 'gayrJh U/G Xme eJ@ rqufrdbl;? U/G
pnf;urf; wif;=uyfwJh (rwif;=uyf&if acgif;jywfr,fh) wkwf U/G u cdsef;xm;wJh tcsdefxuf enf;enf;aemufusyD;
a&mufvmwJh ukd{aiGukd jiif;ypfvkdufw,f? 'Dvkde@J CPC &J@ {nfhonfrjzpfbJ KMT e,fxrJ Sm t*Fvdyf pmjyq&mjzpfvkduf/
tar&duefavwyfe@J KMT wyf =um;u pum;jyefjzpfvu
dk f oHo&mvnfy;D rS &Jabmf csKd tifvidk ;f &J@ k;H ukd a&mufomG ;wmyJ?
olu wkwfujym;qkdawmh wkwfjynf &J@ tdrfom;wykdif;yg? 'ga=umifh {nfhonfb0 rjzwfoef;&ygbl;?
(ok;H )
[kw
d ek ;f u Ekid if w
H umhqufqaH &;u r&So
d avmuf enf;ygw,f? ArmawGuvnf; tdrcf ifwwfwhJ vlrsKd ;yg? 'ga=umifh
[kd wkef;u awmfvSefa&;u ukvm;jynf/ wkwfjynf eJ@yJ qufqH&wmyg? 'gayrJh tcGifhomygw,f? ppfjzpfaevkd@yg? rsufESm
odyfi,fw,fvkd@ rajymEkdifygbl;?
uk,
d af wG@ tawG@t}uHK ajymygO;D r,f? uk,
d t
hf rd rf mS {nfo
h nfjzpf&ykyH g? txufArmjynfrmS zufqpf awmfveS af &;
vkyf r,fqkdyD; u|efawmfwkd@ wyfazsmufxm;w,f? t*Fvdyfppfwyfe@J oGm;qufoG,fwhJ ukdv_dif(A[kdaumfrwD/ awmwGif;
usq;Hk ) u vufeuf&zk@d ppfacgi;f aqmifawGe@J aqG;aEG;&vdrrhf ,f/ vmyg-qkv
d @dk t*Fvyd w
f yf&w
dS hJ tke;f awmGmukd Akv
d o
f rd ;f OD;eJ@
twl u|efawmf oGm;ygw,f? Adkvfodrf;OD;u t*Fvdyfvkd rwwfvkd@ ppfacgif;aqmif (2 )a,mufpvHk; oGm;=uwmyg?
tqifrajyygb;l ? jzpfcsiaf wmh u|eaf wmfw@dk e@J pum;ajym&olu =opa=w;vsm; ppfAv
dk jf zpfaew,f? Akv
d rf ; csKyfyg? bma=umifh
wkdufrSmvJ vkd@ar;awmh vkH;0 vGwfvyfa&; &csifvkd@vkd@ ajzygw,f? 'kdrDeD,H &&if rjzpfbl;vm;vkd@ xyfqifhar;awmh
'krd eD ,
D u
H vGwv
f yfa&;rS r[kwb
f J vk@d ajzvku
d rf w
d ,f? t}uD;tus,f pdwq
f ;dk oGm;+yD;/ ykad 0;wJh qm;awmifmG u XmecsKyfudk
ykd@w,f? rsufaph t0wfpnf;+yD; ykd@wmyg? qm;awmifGmusawmh u|efawmfwkd@ 2 a,mufukd ppfoHk@yef; vkd@ owfrSwfygw,f?
(2)a,muf wkdifyif+yD; ukdodef;azqD ukvm;jynfykd@ay;zkd@ pum;0Suf JiSK (xifw,f) xkwfokH;vkdufw,f? olwkd@
kd af wG jzpfaevk@d ppfo@Hk yef;yJ vk@d ajymygw,f?
txufe@J qufo,
G yf ;D ta=umif;jyefwmu pum;0Suf rSeaf yr,fh BDA ppfAv
(2 )a,muf wkid yf ify;D Akv
d o
f rd ;f OD;uawmh ppfAv
kd t
f ppf/ u|eaf wmf u uGejf rLepf t&yfom;/ ppfAv
kd t
f wk vk@d ajym=unfyh gw,f?
r&ygbl;? ppfokH@yef;pcef; usm;rif;}uD;Gm ykd@ygw,f? *syefppfok@Hyef;awGeJ@ a&mae&wmyg? *syefu nwkdif; 0ifyD;
ajymufusm;ypfygw,f? 'ga=umifh rdvmtkd;oGefwJh tvkyf u|efawmfwkd@(2)a,mufyJ ae@wkdif;vkyf&ygw,f? 'D=um;xJrSm
ok@H yef;jzpfaewJh *syef Adv
k rf ; u ol@u,
dk o
f l owfaozk@d bvdw"f m; ck;d oGi;f ay;zk@d wusu
D sD ylqmwm }uHK&ygw,f? (*syefuadk wmh
(2 )xyfuGrf; {nfhonfvkd@ qkd&rSmyg? )
tjyifbuf xGuf&wkef;rSm vufeufar#mfraeeJ@/ &SdwmeJ@wkdufvkd@ pma&;+yD;/ wa,mufxJ usefaewJh
ukdpdef0if;(rokH;vkH; pdef0if;/ uG,fvGef) xH ta=umif;=um;ygw,f? ukdpdef0if;wkd@u ppfukdif; t0ifvrf;ukd pkd;rkd;xm;wJh
*syeftajrmufwyfawGukd nwkdufyGJ wkduf=uw,f? tajrmufawG zsufqD;ypfEkdifw,f? '%f&m&aewJh &Jabmf vmykd@&if;
ukpd ed 0f if;u zrf;xm;wJh ppfacgi;f aqmif (2 ) a,muf jyefvw
$ af y;ygvk@d awmif;qkv
d @dk u|eaf wmfw@dk {nfo
h nf ok@H yef;b0u
vGwfygw,f?
v$wfawmhvnf; wcrf;wem;yg? um;oGm;vkd@ r&wJh ae&ma&muf&if a0geJ@xrf;yD; ykd@ygw,f? ajcvsif
qif;av#mufr,fajymvnf; r&ygbl;? a0gxrf;ykd@&wJh wyfu ukvm;wyfyg? r+idKjiifygbl;? olwkd@tpm; taocHwkdufay;r,fh
vlrkdufawGvkd@ oabmxm;yD;/ vkdvkdcsifcsif xrf;=uygw,f?
ukvm;wyfcu
JG dk OD;pD;wJh ukvm;wyfcrJG ; uawmh'Dvdk ajymygw,f? t*Fvyd af wGudk b,fawmhrS r,kyH ge@J ? *syefu
EkdifyD; olwkd@_H;aewkef;uqkd&if 'kd@ukd ypm;ay;cJhwmyJ? olwkd@vnf; tEkdifbufa&mufa&m/ 'kd@ukd qufqHykHu wrsdK;ajymif;
4

oGm;wmyJ wJh?
ol@pum;[m u|efawmfh b0wav#mufvkH;rSm oHr_dpGo
J vkd pGaJ eygw,f? zsmvkdvdfyf xdyfay:wifaecsdef&Sdovkd cif;yD;
eif; wwfwhJ tcsdefvnf; &Sdwwfygw,f?
tJ'w
D yfcrJG ; [m ppfuidk ;f wHwm;xdyrf mS usq;Hk ygw,f? uk,
d t
hf ajrmufqH uk,
d x
f yd ;D usq;Hk wmyg? a$bdk bufu
csDwuf vmwJh wyfu ypfvkdufwhJ tajrmufqHyg? u|efawmfwkd@e@J wGaJ ewmu rkHGmu csDwufvmwJh wyfyg? wyf(2) wyf
pvk;H u ppfuidk ;f wH wm;xdyu
f dk olO;D uk,
d Of ;D t&ifa&mufz@dk yifae=uwmyg? u|eaf wmfw@dk awmfveS af &;wyf&@J tultnD&vk@d
rkHGmwyfu ppfukdif;wHwm;xdyf t&ifodrf;rdwmyg? tJ'D wyfcGrJ ; emrnf arhoGm;yg+yD? 'gayrJh rSefuefwhJ tawG;tac:
ay;cJholtjzpf ol@ukd av;pm;vsuf yg?
(av;)
tckawmfvSefa&;rSmawmh tdrf&SifawG rsm;ygw,f? b,favmuf&SdrvJ rajymwwfygbl;? wEkdifiHwnf;rSmawmif
tdrf&Sif u trsdK;rsdK;tzkHzkHyg? tpkd;&eJ@ qkdifwhJ tdrf&Sif? tpkd;&eJ@ rqkdifwhJ tdrf&Sif? bmyJjzpfjzpf olwkd@u tdrf&Sifyg? ukd,fu
{nfhonfyg?
ppfjzpfcsdefvnf; r[kwfygbl;? EkdifiHa&; wkdufyGJ wkdufaecsdefyg? trdEkdifiHrSm EkdifiHa&;'Da& jrifhae&ifwrsdK;? usae&if
wrsKd ;/qufq=H uwmyg? 'gu ta&;r}uD;ygb;l ? toift
h wifh ESv;Hk oGi;f yD;ae&if cHomygw,f? rcHomwmu rodbJ rwwfbJ
q&mvkyfwmyg?
tckwavmrSmawmh (jynfwGif;rSm +idrfaeawmh) q&mawG&@J t}uHay;csufu ukd,fhbufu qkwfay;zkd@/ av#mhay;
zkd@csnf;jzpfaeygw,f? t_H;ay;a&; q&m rvkyfoluvnf; aA'g a&cyfwhJ tvkyf vkyfckdif;ygw,f? t}uHu yufpufygw,f?
b,f,kefjrifyD; b,f+cHKxGifaew,fqkdwm odomygw,f? ArmvlrsdK;qef@usifa&; avl;uvnf; wkduf+rJwkdufvsufyg?
{nfhonfawG owdxm;&ygr,f?
olwkd@ajymvkd@ qkwfvkd@&r& aemufvSnfh=unfhawmh aemufbufrSm acsmuf}uD;ygvm;?
?

&Jabmf =uifarmif
(ar;-ajz vkyx
f m;wm jzpfw,f? pmrsuEf mS ac|wmzk@d tar;awGudk zwfxm;w,f? tajzukd =unf&h if tar;bmvJ
qkdwm odrSmyg?)
usKyfu OD;b[efyg? rESpfu touf80 jynfhyg w,f? *syefacwfu tvkyform;acgif;awGukd }uD;=uyf&wJh
tvkyf vkyfygw,f? vufatmufrSm tvkyform;acgif;awG trsm;}uD;yg? tm;vkH;ukd *syefu GmawGu ac: vm wmyg?
a,musfm; rdef;r tpkHygyJ?
vkyf&wmu ppfukdif;blwma[mif;rSmyg? vkyf& wmu jrpfukd ul;wJh z,f&D orefay: ypPnf;awG wif cs ay;&
wmyg? wzufurf;u vmwmvnf; &Sdw,f? ppfukdif;bufu [kdbuf ykd@wmvnf; &Sdw,f?
tpuawmh wzufurf;u vmwm rsm;ygw,f? aemufawmh ppfuidk ;f bufu [kb
d uf ul;yk@d wm rsm;vmygw,f?
ygwDuajymawmh *syefawG tifzm qkdwmrSm ppf_H;ae+yD wJh?
ygwD0ifrkd@ ygwDu ajymvkd@ od&wmyg?
t*Fvdyf av,mOfysHawG trsm;}uD;vm+yD; AkH;}uJ t+yD;rSm ygwD0if jzpfwmyg? e*kduwnf;u *syefrkef; aewJhtxJ
AkH;}uJvkd@aowJh ArmawGawmh acG;ao 0ufao ypfxm;/ olwkd@ *syefukdawmh *kpkdufvGef;wm =unfhyD;bmjzpfoGm;oGm;
xowfcsifatmif rkef;wmyg?
*syefcsr,fqkdawmh tckvm;vkd@ xar;vkdufwmyJ? tJ'Davmuf rkef;ygw,f? vmajymwJh vlu vlcsif;cifaewJh
BDAAkdvfyg? tajrmufwyfu ppfAkdvf?
csr,fajymyD; rcsawmh pdwfr&Snfygbl;? 'ge@J b,fawmhcsrvJvkd@ ar;awmh tcsdefus&ifayghvkd@yJ ajzyg w,f?
tm;r&ygbl;? *syefcscsifwJh vlawG pnf;kH;xm;yg vkd@yJ ajymygw,f?
pnf;kH;ygw,f? (2) cg rajym&ygbl;? E_wfvkHr,fxifwhJ vlyJ aG;ajymwmyg? uvmyfpnf;awG zG@J Ekdifygw,f?
aemufawmh ajrmufbufu 0ifvmwJh wGaJ wGxJ bmawGygvmovJ qkdwm pkHprf;ckdif;ygw,f?
pkHprf;&wm vG,fygw,f? wGJzGifhyD; wuf=unfhwmyg? bmawGygw,fqkdwm aocsmygw,f? *syefkdifz,f
t*Fvdyfkdifz,f tpkHygy?J wcsdK@vnf; rawG@zl;wmawGyg? *syefukd uyfar;=unfhawmh wGx
J u
J aoewfawGu ppfajrjyifu
jyefykd@vmwmawGwhJ? usnfqefvm;? rygbl;? tm;vkH;aoewfawGy?J
*syeftapmifh &Sdwmaygh? 'gayrJh olwkd@u ol&J odyfa=umufwm? b,favmufyJ 0kef;'kdif; qlnHaeayap/nqkd&if
tJ'DwGaJ wGbuf rvm0H@bl;?
t*Fvyd f av,mOfysaH wG ae@cif;}uD; Ak;H vm}uJwmyg? 1944 ckEpS /f ESpOf ;D rSmyg? tvkyf vkyaf ewke;f Ak;H vm}uJawmh
aowmawG renf;bl;? waxmifawmh ausmfrSmaygh? aowmawGu ArmawGy?J jrpfe@J eD;wJhtavmif;jrpfxJ ar#mcs/ reD;wJh
6

tavmif;awmh ypfxm;vkdufwmyJ? *syefuvnf; *krpkdufygbl;? eD;&mu aqGrsdK;om;csif;u vmo+*K[frSyJ


aumif;aumif;rGefrGef o&%*kHwif o+*K[f&wmyg? wcsdK@tavmif;qkd opfyifay: wGaJ vmif; ykyfyGaewm?
*syefuvnf; vSn=hf unfw
h m r[kwb
f ;l ? txufudk wufwhJ wGu
J r&So
d avmufjzpfy;D / txufu vmwJw
h aJG wG
u blwma[mif;rSm pk+yHKvmawmh wGJawGukd [kdacsmifxkd; 'Dacsmifxkd;/ xkd;xm;&wm renf;bl;? tJ'Dawmh wGJay:
bm&SdovJqkdwm zGifh=unfhzkd@ vG,fwmaygh? *syefuvnf; b,favmufyJ qlnHaeae tJ'DacsmifuswhaJ e&m ol&aJ =umufvkd@
vmr=unhfygbl;?
wae@awmh jymokdvxJrSmyJ/ vuG,fr[kwfawmif vromwJh nyg? aoewfcdk;vkd@ ygwDu ajymvmw,f?
ava=umif;&ef O=o twk qGaJ y;r,f? av,mOfysHu wu,fvmrSm r[kwfbl; vkd@ ajymxm;ygw,f?
usKyf pDpOf&wm r[kwfygbl;? ygwDu pDpOfwmyg? usKyfu usKyfpnf;kH;xm;wJh vlawGe@J aoewfawGwGaJ y:u
,lyD; vSnf;ay:wifay;kHyg?
vSnf;u b,fESpfpD; &SdovJ raocsmbl;? av;ig; q,fpD;awmh &Sdw,f? vkyf&wmu vG,fygw,f? ol&aJ =umufwhJ
*syef vmrSm r[kwfbl; qkdwm odaewmyJ? ava=umif;&ef O=ouvnf; qGx
J m;w,f? t*Fvdyfav,mOfysHawG vmrSm
r[kwfbl;? [efjyqkdwm usKyfwkd@ odaewmyJ? at;at;aq;aq; wGzJ Gifh/ vufeufawG cs/ vSnf;ay:wif vkyfvkdufwmyJ/
tenf;qkH; vufeuf w&meD;yg;awmh &Sdw,f? ygwDu 0wyf vufywf ywf+yD; vkdufchJ&r,fqkdvkd@ usKyfu
c&D;qkH;a&mufatmif vkdufykd@&ygw,f?
b,f&SdrvJ/ tajrmufwyf pcef;xm;wJh r&Sdc% ocFsdKif;ukd ykd@&wmyg? tkwf*lta[mif;awGxJ xnfh/ ydwfyD;rSyJ
tdrfjyefvmwmyg?
0wyfqkdwmvm;? 0efxrf;wyf/ *syef pmvkH;ygwJh vufywfteD}uD; ywfxm;&w,f? wr@vkH; nwkdif;rSm
uif;vSnfhay;&wJh t&yfom;wyfy?J
ygwu
D 0ifcidk ;f vk@d tJ'w
D yfrmS usKyf0ifxm;wm =um+yD? wyfprk ; awmif jzpfae+yD? *syefe@J vnf; rsurf eS ;f wef;rdaewm?
'ga=umifhyJ jzpfr,f? ykd@r,fhykd@ ul;wkd@txd ykd@ckdif;wm?
aemuf bmjzpfao;ovJ? bmrS rjzpfygbl;? *syefu ppf_H;ae+yD? acwfysufae+yD? ppfukdif;blwma[mif;rSmvnf;
wGaJ wG ykHae+yD? bmaysmufvkd@ bm&Sdw,fqkdwm tppftaq; r&Sdygbl;? *syefu qJwm kdufwmawmifodyf rvkyf0H@awmhbl;?
usKyfvm;/ *syefukd xwkdufawmh ygwmaygh? wkdufwmaygh? 'gayrJh usKyfu tajrmufwyfurS r[kwf wm?
wyfazsmufwJh txJ rygygbl;?
ar;vkd@om ajymwm? rSwfrdoavmufaygh?
?

Ad k v f r ; cspf a umif ;

(1)
ukdA[def;ukd=um;bl;cJh.?
ukdA[def;[laom trnfum; tawmf[def;.
[lI ocifoef;xGef;u ukdA[def;a&;aom "e&Sifavmu
pmtkyfY trSma&;cJh.?
xkdtcsdefum; Akdvfatmifausmf. tokb+yD;p
ausmif;om;ta&;awmfyHkrSm t&SdefwufI aumif;wkef;yif
jzpfav onf?
pmtkyaf &;wke;f tcsed rf mS ESi;f awGa0a0ESihf tvGef
csr;f Iaumif;aom jymokv
d qef;pjzpfI pma&;olrmS vnf;
jrifrh m;aomaxmife&H }H u;D . [krd mS buf&dS omrefvw
l @dk twGuf
tdyrf ufxu
J wkid ;f jynfuo
hJ @dk a&mufb;l aygub
f ;l jcif; tvsO;f
r&Sdaom vlxl;vlqef;wrsdK;wkd@ aexkdif&ma'oY tusOf;
orm;b0ESijhf zpfavonf? tjyifbufYum; Akv
d af tmifausmf
udp+P yD;p ausmif;om; ta&;awmfyrkH mS t&Sed w
f uf aumif;
wkef;jzpfavonf
Tokd@ ukdA[def;onf ola&;aom "e&Sifavmu
pmtkyfY ed'gef;a&;cJhonf?
olonf xkdtcgu axmifxYJ oHk;veD; yg; ae&
pOftwGif; ArmjynfY 'DpmtkyfrsdK; yxrqHk;t}udrfjzpfaom
"e&Sif avmupmtkyfukd olcspfcJhaom ol&Jaumif;}uD;
ocifpdk;ESifhwkdifyifI a&;cJhavonf?
8

u|efawmfonf vlvlcsif;acgif;yHkjzwf aoG;pkwf


aom t&if;&Sipf epfq;dk uk4d if;/ u|eaf wmfw@dk udk rw&m; zdEydS f
csKyfcs,f aom e,fcs@J orm; t*Fvyd v
f rl sK;d uk4d if;/ ,cifuyif
tvGefrkef;wD;cJhol jzpfavonf? ukdA[def;a&;xm;aom
"e&Sifavmu pmtkyfukd bwf&aomtcg t&if;&Sifpepf
ESihf e,fcs@J pepfudk tawmftwefoabmayguf em;vnfcahJ y
onf? udAk [de;f ukv
d nf; =unfnKd I vmcJah vonf? uko
d ef;
xGef;trSmudk zwf=unfh+yD; ukdA[def;. pkdufukd zrf;=unhf
hrdcJh.?
ol. aemufpmtkyfwckrSm ausmif;om;ta&;
awmfyHk jzpfavonf?
a&eHajrY oltzrf;cH&jcif;u tpjyKI ay:cJah om
(1938)ckESpfu ausmif;om;ta&;awmfyHk}uD;. tajccH
jzpfonfh ausmif;om;vkyfief;w&yfvHk; u|efawmfwkd@onf
ausmif;om;ta&;Y Tpmtkyfukd vufukdifjyKcJh=u.?
ukdA[def;onf u|efawmfwkd@ ausmif;om;rsm;.
acgif;aqmifvnf;jzpfonf? u|efawmfrkef;aom t&if;&Sif
rsm;ESifh e,fcsJ@rsm;. ,kwfrmr_rsm;ta=umif;ukdvnf;
aoao csmcsm &Sif;vif;a&;jyoljzpfonf? xkd@a=umifh
udkA[def;ukd u|efawmf=unfndK cJh.?
vlukdum; rawG@bl;ao;ay?

ukdA[def;wdk@ vifr,m; xifxifay:ay: ae=u&mrS ajrwGif;


atmif; oGm;=u+yD[k =um;vku
d &f .? ukAd [de;f onf wae&mY
*syefawmfvSefa&;twGuf oifwef;rsm;ay;aeonf[kvnf;
ukdA[def;ESifh yxrqHk;awG@csdef
=um;vkduf &.?
r=umrDwm0efusojzifh u|efawmfwkd@ tdENd,okd@
(1941)ckESpf/ 'DZifbmv ausmif;ydwfcsdefY Arm oGm;=u&aomtcg ukdA[def;owif;udk r=um;&awmhay?
jynfausmif;om;rsm;or*~nv
D mcHudk &efuek w
f uUov
dk f or*~
toif;Y usif;yavonf? &efukefwuUokdvf ausmif;om;
(3)
or*~OuUrSm xkdtcsdefu ukdvSarmif(AkdvfaZ,s)jzpfonf?
xkdnDvmcHokd@ wufa&mufvm=uaom ausmif;
*syefawmfvSefa&;pcef;Y
om;ukd,fpm;vS,frsm;twGif;Y u|efawmfwa,muf yg0ifchJ
*syefrsm;ukd ajymufusm;wkduf&ef awmifilckdif
avonf? xkdausmif;om;rsm; nDvmcHrSmbJ ukdA[def;ukd jzL;e,ftwGif;okd@ u|efawmfwkd@avxD;ESifhckefqif;chJ=u&.?
pwifIawG@&.? ukdA[def;onf ausmif;om; ukd,fpm;vS,f qHkpnf;rd=uonfum; awmifile,f we,fvHk;udkOD;pD;I *syef
rsm;ukd t&if;&Sifpepf c&D;pOfoabmw&m;ukd oifwef;ay; awmfvSefa&;ukd vkyfaeolrSm ukdA[def;yifjzpfawmhonf?
avonf? olonf pdw&f n
S v
f uf&n
S f ajz;ajz;at;at; ajym awmfveS af &;Y Ekid if jH cm;qufo,
G af &;wm0efcH ocifoef;xGe;f
jy.? okd@aomftpGef;xGufwefbkd; oabmw&m;onf u|ef ukdvnf; ukdA[def;ESifhtwlawG@&.?
awmfwkd@ukd ikdufjrnf;apcJh.? u|efawmfwkd@onf 'gudk em;
u|eaf wmfw@dk onf ukAd [de;f . pcef;od@k omG ;=u.?
rvnf/ pdwfvnf;r0ifpm;/ xkdtcgu u|ef awmfwkd@ pdwf ukAd [de;f .pcef;rSm qifycsKyfmG teD; awmifajcYSad vonf?
0ifpm;=uonfrSm *syefESifhaygif;I t*Fvdyfukd csa&;om olon 0f g;wJuav;ay:Yxkid v
f suf pGyu
f s,t
f jzLuav;ESihf
jzpfonf? xkdta=umif;ukd ukdvSarmifu OD;aqmifI aqG; pma&;ae.? Tae&mrSm ajymufusm;wyfrsm;. A[kd XmecsKyf
aEG;aomtcg rsufvHk;us,fvm.? a&S@em;okd@wdk;I oGm;=u yifjzpf avonf? Tae&muaeI *syefrsm;udt
k vpf0ifp;D &ef
avonf?
pDpOfae.? Tae&muaeI *syeffqufoG,fa&;vrf;/ um;
xkd@a=umifhvnf; xkdpOfu u|efawmfwkd@. vuf0J rsm;/ rD;&xm;rsm;udk jzwfawmufypf&ef trde@f ay;ae.? Tae
rsdK;cspfpdwf"mwfESifh ukdA[def;. tpGef;xGufwefzdk; oabm &muaeI awmfvSefa&;vkyfief;rsm;ukd nef=um;ae.?
w&m;rSm r[yfpyfrdbJ ukdvSarmif. *syefESifhaygif; t*Fvdyf
ukdA[def;onf ppfa&;ppf&mY ukd,fwkdifyg0ifae
ukdcsa&;uom qGJaqmifcJhojzifh u|efawmf=unfndKaom avonf? olonf tm;enf;aeonf? ta&;}uD;aom wku
d yf JG
ukdA[def;ESifh awGHkomawG@/ jrifHkomjrif=u+yD; tu|rf; w0if ae@Y olukd,fwkdifvkdufwkduf.? c&D;a0;um; vrf;av#muf
um; rjzpfcJhawmhacs?
Ir&? ol@ux
dk rf;pifwckvyk af y;/ armwJt
h cg xrf;pifay:wuf/
aemufESpfrSm t*Fvdyfukdcs+yD; *syefa&mufcJh.? xrf;pifay: u olvu
kd rf nf[k ol@vrl sm;ukd ajym.? ol@vrl sm;
xkdtcgupI u|efawmfvnf; ppfom;b0okd@ a&mufI u rvkduf&ef twif;t=uyfajymaomtcg oltm;rvkd
ukAd [de;f t a=umif;ukv
d nf; r=um;&awmhay? v#K@d 0u
S u
f mv tm;r&jzpfum pcef; Y r_difI usef&pfchaJ vonf? ol@ppfHk;ESifh
*syefawmfvSefa&;twGif;okd@ u|efawmfa&mufvmrS ukdA pmayjzef@csda&;XmerSm wqufwnf;jzpfonf? awmfvSefa&;
[de;f ta=umif;ukd =um;&avonf? olonf Armjynf uGejf rL pmapmifrsm;onf tqufrjywfxGufvmcJh.? olonf
epfygwDY *syefawmfvSefa&;tvkyfrsm;ukd ocifoef;xGef;/ *syefawmfvSefa&;Y tao;pdwfvkyfief;rsm;udk a&;.? u&if
ocifpdk;wkd@ESifhwGJbufI twlwuG v#Kd@0Sufvkyfukdifae Arm aoG;pnf; a&;vkyfief;rsm;udkvnf; a&; vsufSdaeonf?
a=umif;ukd od&awmhonf? u|efawmfonf zufqpf*syefu xkdpmwrf;rsm;onf Armtay:xifSdaeaom u&ifrsm;.
vufawG@oifay;ojzifh uGejf rLepf wa,muf jzpfvmcJ&h av oHo,ukd &Sif;ap.? u&ifArm nDnGwfa&;udk ckdif+rJap.?
onf?
tdENd,jynfrS ukdodef;az avxD;ESifhcsay;aom pmtkyfrsm;
(1944)ck E S p f ES p f 0 uf a usmf a usmf a vmuf w G i f
9
(2)

teuf jyifopfjynf vGwfvyfa&;wkdufyGu


J kd olbmomjyef.?
Tpmtkyfukd bmomjyefyHkrSm olut*Fvdyfpmukd=unfh+yD;
Armvk d y g;pyf j zif h avsmuf z wf o G m ;onf ? u|ef a wmf h n D
armifjrifhu vufa&;wkdESifhvkdufa&;+yD; za,mif;puUL ay:Y
t&Snfukd wkdufESifhwcgwnf; kduf.? aemufpmul;pufESifh
vSnfhvkduf.? t*FvdyfpmrS Armpmtkyfjzpfvmonftxd
tm;vHk;(7)&uftwGif; +yD;awmh.?
olonfveD ifa&;tpd;k &ESiahf wmfveS af &; pmtkyf
ukd bmomjyef.? tvGefeufeJaom awG;ac:ajrmfjrifa&;
oabm w&m; pmtkyf}uD; jzpfavonf? vl0pfzl;0g;bwfESifh
*sL;&if;udkacsycsufrsm;ukd bmomjyef+yD; oabmw&m;a&;
tajccH Sdaom &Jabmfrsm;ukd oifwef;tjzpfay;cJh.?
awmfvSefa&;tcsdeftwGif;u ukdA[def;a&;om;
cJhaom pmapmifrsm;/ t&ifua&;+yD;xm;cJhaom "e&Sif avm
u/ ausmif;om;ta&;awmfyEkH iS hf tjcm;pmrsm;/ aemufppf+yD;
umvY a&;cJhaom jynfol@tm%m*sme,frSpmrsm;ESifh
ygww
D iG ;f tpD&ifcpH m/ a0zefa&;pmrsm;ukd &SmazGpak qmif; pdppf
I (The Works of Ba Hein)A[d e f ; .tvk y f r sm;
[laompmwapmif wzG@J jyKpkoifh=uayonf?
ukdA[def;onf tvkyfrsm;udk r&yfrem; vkyfukdifchJ
avonf? ppfa&;ppf&mrsm;Y tcsdefwkdif;pDrHaejcif;/ pmwrf;
rsm;tqufrjywfa&;aejcif;/ EkdifiHa&;Y ocifoef;xGef;ESihf
t+rJwkdifyifaejcif;/ udpPt&yf&yfukd tjcm;t&yfrsm;Sd
&Jabmfrsm;ESifh rjywf qufoG,faejcif; paom wckESifhwck
xyf a eaom tvk y f r sm;t=um;xJ Y ol o nf epf j rKyf
aeawmh.? tvkyfonf ol@ukd,f olcHEkdif&nf&Sdonfxuf
ykdrkdIzdaeawmh.?
tpm;taomufrsm;raumif;/ tm;&Sad om tpm;
tpmrsm;ukd rpm;&ay? aumif;aumif;vnf;rtdy&f ? aumif;
aumif ; vnf ; rpm;&? ttd y f t ae tpm;taomuf
rsm;vnf; tcsdefrSefrSef r&Sday? rkd;rsm;&Gmaomtcg wJrSm
rvHkojzifh xxkdifae=u&.? ukdA[def;.tom;rSm 0gae
awmh.? ol@rsufvHk;rsm;rSm yifyef;vGef;tm;}uD;ojzifh rSdef
ae.? ol. t+yHK; onfyifv#if yifyef;aom taiG@touf
rsm;rS ruif;awmhay? ok@d aomfvnf; yifyef;a=umif;ukd wcgrS
r+iD;jiLbl;ay? a=umuf wwfaom &Jabmfuav; wa,muf
ukd ta=umif;jyK+yD; aomvH;k uav;rsm;yif ajymvku
d af o;.?
ukdA[def;ukdjyKpkrnfholrsm;um; u|efawmfwkd@
10

&Jabmfrsm;om &Sd.?olukd,fYum; umbkdifwvufom &Sd.?


awmfvSef a&;Y olcspf&rnfholrSm ol@cspfZeD;r[kwfawmhbJ
Tumbkdifaoewfuav;yif jzpfaeav+yD?
(4)
&efukefokd@jyefvm=u.?
&efukefukd ArmhwyfrawmfESifh ajymufusm;wyf
rsm;u odrf;,l+yD;aemuf t*Fvdyfwyfrsm; 0ifvmcJh.?
u|efawmfwkd@ vnf; ukdA[def;ESifhtwl jzL;pcef;rS &efukefokd@
jyefvmcJh=uavonf?
*syefacwfu ocifoef;xGef;tdrfY pkae=u.?
r=umrD ocifpkd;/ AkdvfcsKyfatmifqef;wkd@vnf; ppfajrjyifrS
ocifoef;xGef;tdrfokd@ pkIa&mufvm=uavonf? zqyv
XmecsKyfHk;rSm taS@tm&Svli,frsm; tpnf;tHk;Y zGifhvSpf
xm;avonf? Arm@ wyfrawmfppfHk;csKyfukd *syefacwf
EkdifiHjcm;a&;0ef}uD;Hk;Y ,m,Dxm;avonf?
wae@oY xkdppfHk;Y AkdvfcsKyfatmifqeff;/ ocif
oef;xGef;/ ocifpdk;/ ukdA[def;wkd@qHkrd=u+yD; eHeufpm twl
pm;=uav onf? xrif;vku
d o
f rl mS cifrsK;d cspyf ifjzpfavonf?
xrif;pm;yGJY *syefawmfvSefa&;jzpfyHk/ vufawG@
wku
d yf rJG sm;ta=umif;ukd olw@dk toD;oD; +red af &&Suaf & ajym=u
&m tm;&p&m}uD;jzpfawmh.? wkdufyGJu jyefvm=uwJh
vlawGqadk wmh ajymEkid =f uayrayg[
h k cifrsK;d cspu
f xrif;vku
d f
&if; csD;usL;vkduf ao;.?
olwkd@onf ocifb0wkHk;u tjzpftysuf uav;
rsm;ukdvnf; &,fp&marmp&mtjzpf jyef+yD;ajym=uao;.?
trsKd;om;a&; vkyfief;wav#mufvHk;ESifh *syef
awmfveS af &;Y Tvkyaf bmfuidk b
f uf &Jabmf}uD;rsm;. tcsi;f
csif; cspfcif&if;ESD;pGmESifh aysmfaysmf}uD; rsufESmcsif;qkdifchJaom
Txrif;pm;yG}J uD;ukd u|eaf wmfwoufwmY arhEidk af wmhrnf
r[kwfacs?
r=umrD a':cif=unfvkdufvmojzifh AkdvfcsKyf
atmifqef;rSm ocifoef;xGef;tdrfrS bwfp&mpmtkyf wayG@
wykduf}uD;udk ,l+yD; tdrfajymif;oGm;awmh.? ukdA[def;ZeD;ESifh
ocifoef;xGef;wkd@. ZeD;wkd@onf e,frSa&mufvm=u.?
AkdvfcsKyfatmifqef;onf e,frS Armhwyfrawmf

om;rsm;ukd ppfaq;&ef c&D;rxGurf D ukAd [de;f ukd ppfXmecsKyfY


Akdvfr;}uD;tjzpf xm;&pfchaJ vonf? okd@aomfukdA[def;onf
AkdvfcsKyfatmifqef; tyfcJhonfh Akdvfr;}uD;tjzpfukdvnf;
rcH,/l ppfXme csKyfo@dk vnf; roGm;/ ArmjynfueG jf rLepfygw.
D
au;a=umfoHtmabmfjzpfonfh jynfol@tm%m *sme,f
xkwfa0a&;twGuf ocifoef;xGef;/ ocifpkd;wkd@ESifh wkdifyif
aqG;aEG;vsuf &SdaecJh.?
EkdifiHa&;tajctaersm; wae@xufwae@ qkd;0g;
vmcJ.
h ? e,fcs@J orm;rsm;. ppfXmecsKyfrS ppft&m&Srd sm;onf
zqyvukd ysujf ym;ap&ef zsuq
f ;D a&;/ trsK;d om; acgi;f aqmif
rsm;ukd +cdrf;ajcmufzdESdyfa&;/ rsdK;cspfyk*~Kdvfrsm;ukd zrf;qD;
axmifcsa&; ponfw@dk jzifh tvkyf KS yfvsuaf e=uonf? ocif
oef;xGef;aexkdif&m tdrfukdvnf; ppfbufu odrf;rnfjzpfI
ajymif;ay;&ef vmajym.?
ocifoef;xGef;wkd@ tdrfaxmifpku prf;acsmif;okd@
ajymif;=u.? ukAd [de;f wk@d vifr,m;u ajrE v
k rf;ok@d ajymif;.?
u|efawmfvnf; ukdA[def;wdk@vifr,m;ESifhtwl ygoGm;&
awmh.?

(5)
tvif;a&mif jynfol@tm%m
ajrEkvrf;tdrfrSm ESpfxyfysOfaxmiftdrfjzpfonf?
tay:xyfrSm ukdA[def;wkd@ vifr,m;aeI atmufxyfY
ukdA[def;nD ukdoef;Ekdif/ u|efawmfhnD armifjrifh/ u|efawmf/
ajymufusm;ukdvSarmif wkd@ae=u.? ArmjynfuGefjrLepfygwD
XmecsKyfum; Am;*&mvrf;(138)Y zGifhvSpfxm;onf?
xkdtcsdefY ppfajrjyifrS jyefvm=uaom ygwD0if
&Jabmfrsm; &efukefrSm pkrd=u+yD; ygwDoabmw&m;a&;
oifwef;wckudk XmecsKyf;kH cef;wnf&mrSm zGiv
hf pS f xm;=uav
onf? Toifwef;ukd ocifp;dk u OD;aqmifIay;.? u|eaf wmf
wkd@vnf; oifwef;wuf=u.? ukdA[def;u tpGef;wefbkd;
oabmw&m;ukd oifwef;ay;.? vGefcJhonfh ig;ESpfcef@u
u|eaf wmfu
h dk iku
d jf rnf;apcJah om Tbmom&yfonf ,cktcg
u|efawmfhtwGuf wefbkd;rjzwfEkdifawmh+yD?
olonfoiffwef;ukd r&yfem;bJ ay;avonf?
oltcsdefr&aoma=umifh*sKd&SDa&;aom 'gb,fol@ atmif yGJ
vJqkad om pmwrf;ukd oifwef;ay;&ef bmomjyefcidk ;f ojzifh

u|eaf wmfbmomjyefay;&.? ol@tbk@d tcsed u


f m; r&Sad wmhay?
ol.use;f rma&;tajctaeum; wae@xufwae@
ykdrkdqkd;0g;vmcJh.? tiftm;vnf; ,kwfavsmh ukefcrf; vmcJh
av+yD?
Zlvidk v
f / ArmjynfueG jf rLepfygw.
D 'kw,
d t}udrf
nDvmcHjyKvkyfaomtcg olrwufEkdifawmhay? okd@aomf
vnf; nD vmcHu ay;tyfvkdufaom ygwDtmabmftwGuf
*sme,fpmwnf;csKyfwm0efukd OD;vnfrokef ,lvkdufayao;
onf? w+ydKif wnf;yif tvkyform;or*~OuU tjzpfvnf;
aqmifGufaeayao;onf?
xkt
d cg A[kt
d vkyo
f rm;or*~ tvkyt
f r_ aqmif
tzGJ@Y jra'gif;ndK/ ukdukd}uD;(aemifodef;av;q,f)wkd@vnf;
yg0if vsuf &Sdae=uayonf? xkdtcgu pnf;pnf;vHk;vHk; Sd
vSaom tvkyform; vlwef;pm;w&yfonfvnf; rpPwm
wG'H kid b
f 'f vm pOf +rKd ifYkH tiftm;jyyG}J u;D w&yfudk atmifjrif
pGm usif;yEdkifch=J uavonf?
ukdA[def;onf trsKd;om;vGwfajrmufa&; awmf
vSerf t
_ qifYh trsK;d om;tiftm;pkrsm; wu,fnn
D w
G af &;ukd
yifu,
dk u
f yif oabmaygux
f m;cJo
h l jzpfavonf? Armjynf
uGefjrLepfygwD/ qkd&S,fvpfygwDwkd@ xifxifay:ay: pif+ydKif
ray:aygurf u
D ocifp;kd / ocifoef;xGe;f / ukAd aqG/ ocif0wif
wk@d EiS t
hf wl rsuEf mS csi;f qkid u
f m OruGJ oku
d rf ysujf zpf=uap&ef
txl;}udK;pm; cJhao;onf? okd@aomf xkdtcgu ta=umif;
trsdK;rsKd;wkd@a=umifh ratmifjrifEkdifchJbJ jzpfchJ=u&avonf?
ArmjynfuGefjrLepfygwD. tmabmf jynfol@
tm%m*sme,f onf 1945 ckEpS /f pufwifbmv(29)&uf/
paeae@u pwifxGufvmEkdifcJhayonf? avmavmq,f
vuf&EdS idk if aH &;tajctaersm;ESihf ArmjynfueG jf rLepf ygwD .
vrf;pOfukd azmfjycJh.?
jynfo@l tm%m*sme,fonf ArmEkid if aH &;vrf;pOfY
rD;SL;wefaqmiftjzpf xGef;ajymifcJh.? puULjzLpDrHudef;ukd
zGifhcscJhjcif;/ trsdK; om;a&;vkyfief;Y tvkdawmf&drsm;.
tE W&m,fukd azmfxkwfcjJ hcif;/ vuf0v
J ufsmaoGzDa&;rsm;ukd
wkdfufzsufEkdifchjJ cif;/ ygwDwGif; oabmw&m;a&; nDnGwfr_ukd
zefwD;I ygwDwGif;pnf;vHk;nDnGwfr_ukd ckdif+rJapjcif; wnf;[l
aom wm0efrsm;ukd jynfol@tm%monf xrf;aqmifEkdif
cJhayonf?
trsKd;om;a&;vkyfief;Y OD;baz. avsmhay;a&;
11

t,ltqrsm;ukd tvkyo
f rm;vlwef;pm;w&yfv;kH .uk,
d pf m;
jynfol@ tm%mrS tjyif;txef a0befwkdufzsufchJayonf?
,cktcgY AkdvfcsKyfatmifqef;ESifhwuG trsdK;om;
acgif;aqmif}uD;rsm;ukd vkyf}uHowfjzwfr_jzifh w&m;cHkHk;okd@
a&mufaeaom *VKefapm Armjynfokd@jyefvnfI a&mufSd
vmump tcsdefY OD;OD;zsm;zsm; tpOD;abGaqmf *VKefapm.
}uD;rm;aomtE W&m,fukd owday;cJhonfrSm jynfol@tm
%myifjzpfonf?
Armjynfukd rGJjymusapum +Adwdo#wkd@ vuf0g;
}uD;tkyf/ e,fcsJ@pD;yGm;a&; pDrHudef;ta=umif;rsm;ukd vufOD;
qHk;odjrifI zGifhcscho
J nfrSm jynfol@tm%myifjzpfonf?
tar&duefu zdvpfykdifukd vGwfvyfa&; ay;+yD
qkdaomtcgY owif;pmtm;vHk;u t[kwfrSwf=uum
oGm;a&us ae=upOf zdvpfykdifudkay;onfh vGwfvyfa&;rSm
twkjzpfa=umif;/ wu,fhvGwfvyfa&;[m 'gawGbJ pojzifh
razmufrjyef rSeu
f ef aom tcsurf sm;ukd a&;vsuf a&S;OD;pGm
tar&duef. e,fcs@J rsuEf mS zH;k ukd zGijhf yvku
d +f yD; e,fcs@J orm;ukd
csD;usL;olwkd@.yg;pyfukd ydwfvkdufonfrSmvnf; jynfol@
tm%myif jzpfonf?
Tokd@tm;jzifh wu,fhtvif;a&mifukday;onfh
*sme,fvyk if ef;uk4d if;/ tvkyo
f rm;vkyif ef;rsm;ud4k if;/ tjyif;
txef vkyaf e&if;yif ol@use;f rma&;rSmqk;d vm.? ok@d a=umifh
olt*FvHk(Gm)oGm;I acwWtem;,laecJhonf? usef;rma&;
&&Sdatmif wu,fbJ tem;,lovm;? r[kwfay?
xdt
k cg olonf tem;,laejcif;r[kwaf y? *k%
d ;f cGJ
a&;t,ltqrsm;ukd tuif;rJhwkdufzsufypf+yD; ygwDnD
nGwfa&;udk jyefvnfwnfaqmuf&ef tcsuftvufrsm;ukd
SmazG pkaqmif;aejcif;omjzpfavonf? u|eaf wmfu
h dk t*FvkH
rS a eI vD e if a &;onf h pmtk y f r sm;uk d pm&if ; jyKvk y f I
rSmvkduf.? ygwDpmtkyfwkdufrSxkwfI ol@xHykd@vkduf&.?
(6)
vDeifwkd@vifr,m;
ajrEkvrf;tdrfY armifjrifh/ u|efawmfwkd@ eH&Huyf
owif;pmukd xkwfa0=u&m wywfwGif vDeifwkd@ vif
r,m;[laom acgif;pOfESifh vDeifwkd@vifr,m; vef'efY
ae=upOfutdrYf {nfo
h nfrsm; tcsed rf awm af &mufvm wwf
12

=u&m/ tcsdefrawmfa&muf vm=uaomtcg toifhtdyfEkdif


pm;Ekdif=u&ef tcef; tdyf&mESifh pm;p&mrsm;ukd jyifqifxm;
=uavh&o
dS nf[k a&;xnfv
h u
dk &f m ukAd [de;f wk@d ZeD;armifEu
HS
=unfhI+yHK;=uavonf?
ukdA[def;onf pmtkyfpm&Gufrsm;ukd ol@ae&mESifh
olxm;wwfonf r[kwaf y? bwfvadk ompmtkyu
f dk rcif}uD;
u ,lI ay;&avonf? rcif}uD;ukdawmif;avonf? pma&;
vsif pm&Guaf zmifwed rf sm;ukv
d nf; rcif}uD;ukyd J awmif;avh&dS
&m ,lIay;&avonf? odr;f p&mpm&Gupf mwrf;rsm;ukv
d nf;
rcif}uD;uyif odrf;&avonf? rcif}uD;onf vDeif.ZeD;
u&yfu&m; ajc&mukd xkdpOfu reif;EkdifcJhaomfvnf;
ukdA[def;ukd pdwf=unfvifatmif t+rJ}udK;pm;cJhayonf?
usr ukd[def;eJ@r&cifwkef;u oluEkdifiHa&;orm;
qdak wmh ig[mtusyg;wk@d bmwk@d 0wf&awmhrmS r[kwb
f ;l vk@d
pOf;pm;rdcJhw,f? aemufawmholu EkdifiHa&;eJ@tvSjyifwm
bmqkid o
f vJq+dk yD; cGijhf yKawmh igawmh awmfwmyJv@dk 0rf;om
oGm;w,f[k rcif }uD;u ESpfoufpGm+yHK;&,f+yD; ajymcJhbl;.?
ukdA[def;ESifh rcif}uD;wkd@ pum;rsm;=uonfukd wcgrS rawG@&
bl;acs?
ygwDuGJ+yD;aemuf ukdA[def;. usef;rma&; tajc
taerSm ododomom qkd;0g;I vmcJhavonf?
wae@Y olonf tjyif;txefzsm;I ac|;awGjyef
ae.? armvSojzifh rcif}uD;&ifcGifukd rSDIae.? a'gufwm
boef;ukd ac:Ijy&m a'gufwmboef;u bma&m*g[k
csufcsif;rajymay? ESvHk;a&m*gjzpfI pkd;&drf&aom tajc
taeokd@ a&mufaecJhav+yD?
ol@a&m*grmS u|r;f cJah v+yD? awmfveS af &;twGi;f u
ol.Eke,faom cE<mukd,fESifhrr#atmif yifyef;}uD;pGmESifh
vkyfcJh&aom '%f&m'%fcsufrsm;onf ol@ukdpkIukdif=u
av+yD? ol@a&m*grSm qGpfZvefawmifwef;rsm;ay:oGm;I
at;at;aq;aq; av; tem;,laerS a&m*grwk;d bk@d tvm;
tvm&So
d nf[k q&m0efuajymqdo
k nf? ok@d aomf rwwfEidk ?f
aemufqHk;Y olrE Wav;okd@oGm;I aq;0g;uko&ef
ygwDu qHk;jzwf&avawmhonf?
cGJcJhav+yD?
ukdA[def;rE Wav;okd@oGm;+yD? u|efawmfvnf;
e,fajymif;cJh&.? wae@aomf jynfol@tm%m*sme,f
OD;pD;a&;r; ukd Aukd;/ ukdA[def;xHrS jyefa&mufvmav&m

ukdA[def;tawmfoufomae+yDqkdI 0rf;omcJh&.? aemuf


awmhbmr# r=um;&bJ ae awmhonf?
Armjynf u G e f j rLepf y gwD E S i f h zqyvuG J a om
ta=umif;ukd rawmfwq ukdA[def;odoGm;+yD; pdwftawmf
xdckdufoGm;onf[k =um;&jyef.? Ekd0ifbm(20)&ufae@u
ol q H k ; oG m ;a=umif ; [l a om owif ; um; u|ef a wmf w k d @
aemufqHk;=um;vkduf&aom tr*Fvmowif;qkd;}uD;yif
jzpfavawmhonf?
olonf u|eaf wmfw@dk =unfnKd aom/ uk;d pm;aom/

pifppftm;jzifh igwkd@tbkd@ rmeaxmifv$m;=u


p&m bmwckrS rSdao;ay? igwkd@onf touftm;jzifhvnf;
i,f &G,fEke,f=uao;I a&S@c&D;oGm;}u&rnfh vrf;yrf;
onfvnf; war#mfwac: }uD; usefayao;onf? trsdK;om;
nDnGwfa&;ukdvnf; wnfaqmuf&ef a&S@aqmifI wkdufyGJ
qif=u&OD;rnfhwm0ef/ e,fcsJ@orm;rsm;. vuf0g;}uD;tkyf
pepfqkd;ukd qef@usifa&;orm;tjzpf a&S@u rm;rm;rwf
rwf&yf=u&OD;rnfh wm0efponfh rsm;pGmaomwm0efw@kd onf
igwkd@ukd apmifhvsufSd=uayonf?

olonf u|eaf wmfwk@d junfnKd aom/


ukd;pm;aom/ cspfcifaom u|efawmfwkd@q&m/
u|eaf wmfwdk@ &Jabmf
cspfcifaom u|efawmfwkd@q&m/ u|efawmfwkd@ &Jabmfjzpf
ayonf? olonf pdwfxm;jzLpifaom/ ESdrfhcsaom/ nDnGwf
a&;ydokumtppfvnf; jzpfayonf? ol@udk u|efawmfwkd@
bmrqkdwkdifyif&=J u onf? ol@ukd u|efawmfwkd@ oli,fcsif;
wa,muf v k d bmrqk d a jym&J = uonf ? ol v k d v l } uD ; S d I
tae=uyf=ujcif;/ &GH@wGef@wGef@&Sdjcif; rsKd; wcgrS rjzpfchJ=ubl;?
ol@ukdoli,fcsif;vkd aygif;Ekdif=uonf? &Jabmfvkd cspfcif
=uonf? q&mvkd =unfndK=uonf? u|efawmf wkd@onf
olrSmoGm;aompum;wckudk acgif;xJY +rJ+rJpGpJ G}J uD; rSwfom;
xm;rd=uygapownf;?

igwk d @ onf &J a bmf A [d e f ; . tvk y f w m0ef u d k


cH,l=ujcif;tm;jzifh tav;eDjyK=updkd@?
?
Akdvfr;cspfaumif;
(Akv
d rf ; cspaf umif;onf Taqmif;yg;ukd jynfo@l
tm%m *sme,fwGif ukdatmifxGef;trnfjzifh a&;om;cJh
onf? ol onf '*kefr*~Zif; Y jrif;+cHpkd;jrifh trnfjzifh
aqmif;yg;rsm; a&;cJh.? ppftwGif;u tdENd,jynf umvu
wWm;okd@oGm;I avxD;jzifh jyefqif;+yD; zufqpf*syefukd awmf
vSefchJ.? trnf&if;rSm ukdpdk;armifjzpfonf?)

( Taqmif;yg;wGif yg&adS om pmvk;H aygi;f owfyrHk sm;rSm rl&if;pmtkyw


f iG f yg&o
dS nfh owfyrHk sm;twkid ;f
azmfjyxm;jcif; jzpfygonf?)

13

Ad k v f r ; csKyf a [mif ; ausmf a Zm

usaemfhxHokd@ ArmjynfuGefjrLepfygwDA[kdrS ,ckvmrnfhESpf zufqpfawmfvSefa&;ae@wGif ygwDA[kdu r*~Zif; w


apmifxkwfrnfjzpf&m usaemfhtaeESifh tESpf(60)ajrmuf Armh zufqpfawmfvSefa&;ae@ txdrf;trSwf aqmif;yg;wapmif
a&;ay; yg&ef yef=um;ygonf?
usaemf touf(86)ESpt
f G,f ouf}u;D G,t
f dk vlt}dk u;D jzpfaeI pmapmifpmwrf;rsm; a&;om;&ef rsm;pGm 0efav;ae
ygonf?
okd@aomf a&;&rnfh pmwrf;rSm zufqpfawmfvSefa&; ta=umif; jzpfonf? zufqpf0g'}uD;ukd(1940)ckESpfausmf
'kwd , urBmppf}uD;twGif; urBmhvlxk}uD; w&yfvHk;u tHku wkdufzsufvkd@ ,if;0g'. t&if;cH zufqpfEkdifiHrsm;jzpfaom
*smr%D/ tDwvDESifh *syefzufqpfEkdifiHrsm; ppfH_;+yD; ,if;0g'}uD; usqHk;ysufpD;cJh&avonf? 'kwd, urBmppf}uD;vnf;
+yD;qHk;cJhonf?
ok@d aomfvnf; zufqpf0g' vH;k 0 tjrpfjyKwf aysmufu,
G o
f mG ;jcif; r&Sad y? azmufjyefaom tkypf ;dk ol tcsKd @w@dk onf
rdrw
d @dk . }uD;pk;d r_udk umuG,x
f ed ;f odr;f &eftwGuf aemufq;kH zufqpfpepfudk toH;k jyK=uonfh vky&f yfrsm; &Sad e=uao;onfudk
[kdae&m 'Dae&mwGif awG@&Sdae&ao;onf?
,ck usaemfwkd@ ArmjynfrSmyif zufqpfEkdifiH jzpfae+yD; ,cif(1945)ckESpfu Armjynfukd tkyfcsKyfv$rf;rkd;xm;aom
*syefzufqpf &efol}uD;udk jynfolrsm;ESifhtwl vufw+JG yD; oufpGef@}udK;yef; wkdufckdufchaJ om vuf&Sd Armhwyfrawmfyifv#if
jrefrmtpkd;&ukd ppfwyftm%modrf;+yD; ppftm%m&Sifpepf zufqpfpepfjzifh wkdif;jynfukd tkyfcsKyfaeayonf?
xkd@a=umifh usaemfwkd@ rsdK;cspfjynfol taygif;wkd@onf zufqpf tpkd;&ukd quf+yD; wkdufyG0J if wkdufzsufae=u&
ayonf?
usaemfw@dk . vGecf ahJ om zufqpfawmfveS af &;}uD;rSm }uD;us,pf mG atmifjrif+yD; ,if;atmify}JG uD;onf Armjynfo
rkdif;ukd }uD;us,fpGm ajymif;vJapcJhayonf?
14

r[mAE<KvrSpI Akv
d cf sKyfatmifqef;txd Armjynfjynfow
l @dk . tESp(f 100)ausmw
f u
dk cf &hJ aom Armhvw
G v
f yfa&;
yef;wkdifukd xkdusaemfwkd@. zufqpfawmfvSefa&;a=umifh aemufqHk;atmifyGJ qGwfcl;EkdfifchaJ yonf?
Armjynf. vuf&dS zufqpfpepfudk wku
d af e=uaom Armjynfow
l @dk onf vGecf ahJ om tESp(f 60)u rdrw
d @dk wku
d cf u
dk f
atmifjrifchaJ om zufqpfawmfvSefa&;}uD;ukd atmufarhowd& od&Sd=uzkd@e@J rarh=uzkd@vkdayonf?
Armjynf zufqpfawmfvSefa&; tprSm(1942)ckESpfuwnf;u ArmjynfuGefjrLepfygwDu zufqpfawmfvSefa&;ukd
pwif pnf;Hk;vkyfukdifch&J mrS (1944)ckESpf =o*kwfv(4)&ufrS(7)&uft=um; yJcl;pHjywyf&if; usaemf AkdvfausmfaZm tdrfwGif
Arm jynfuGefjrLepfygwD acgif;aqmif ocifpkd;ESifh AkdvfcsKyfatmifqef;wkd@ awG@qHkaqG;aEG;yGu
J zufqpfawmfvSefa&;twGuf
yxr pwif=ujcif; jzpfonf[k qkd&ayrnf?
AkdvfcsKyfatmifqef;onf ArmjynfrS zufqpf*syefwkd@ukd awmfvSefarmif;xkwfa&;twGuf tckdiftrm aqG;aEG;zkd@
Arm jynfueG jf rLepfygwED iS hf aqG;aEG;nEd i_d ;f &ef twGuf uGejf rLepfygwD acgi;f aqmif ocifp;dk ukd ol yke;f atmif;+yD;v_y&f mS ;aeaom
jrpf0u|ef;ay:rS yJcl;+rdK@ usaemfhtdrfokd@ oGm;Iac:aqmifchJ&ef usaemhfukd wm0efay;tyfchJygonf? xkdudpPukd ocifoef;xGef;
tultnDESifh aqmifGuf&efvnf; nef=um;ygonf?
xkdudpPrSm txl;v#dK@0SufudpPjzpfojzifh vuf&Sdwyfrawmfom;awGukd roHk;bJ *syefacwfu AkdvfcsKyfatmifqef;/
Akdvfvusfmwkd@rSwqifh usaemfOD;pD;aom *syefqef@usifa&;tzGJ@uav;rS &Jabmfukd}uD;jrifhESifh ukdaznGef@wkd@yg &Jabmf
(3)OD;avmufESifh om usaemfESifh twlac:oGm;&ef &nfG,fygonf?
usaemfw@dk onf ocifoef;xGe;f xHrS oGm;ac:&ef enf;vrf;ESihf tquftoG,rf sm;ukd &,l+yD; jrpf0u|e;f ay:&Sd ocifp;dk
xHokd@ oGm;=uygonf?
ocifp;dk xH a&mufaomtcg ocifp;dk u olwvausm=f umrnfhf Ekid if aH &;oifwef; ay;p&m &Sad eonf? xko
d ifwef;+yD;rS
vkdufEkdifrnf? TtwGif; usaemfwkd@vnf; ol. EkdifiHa&;oifwef; wufa&muf&ef AkdvfcsKyfatmifqef;u oabmwl+yD;[k
ocif oef;xGe;f uwqifh jyef=um;onf[k qkyd gonf? xkpd Ofu ocifoef;xGe;f ESihf ocifp;dk wk@d tcsi;f csi;f a=u;eef;tquftoG,f
&SdaeyHk &ygonf?
ok@d jzifh usaemfw@dk onf ocifp;dk . rmhupf 0f g'ESihf zufqpfawmfveS af &;/ Ekid if aH &;oifwef;ok@d wufa&mufygawmhonf?
oifwef;(2)&uf/ (3)&uf=umaomtcg usaemfwkd@ ,cifu r=um;odbl;aom rmhufpf0g' oabmw&m;rsm;ukd
pwif =um;odchJ=u&m usaemfwkd@ rsm;pGm tHh=o+yD; pdwf0ifpm;vm=uygonf?
oifwef;rSm(14-5)&ufavmuf&Sd+yD; wae@(10)em&Dr# ay;ygonf? vHk+cHKa&;a=umifh v0ufavmuf&Sdaomtcg
wae&majymif;+yD; oifwef;qufay;ygonf? oifwef;om;tm;vHk; txl;pdwf0ifpm;pGmjzifh avhvm=uygonf?
okd@jzifh oifwef;umv wvausmfaomtcg EkdifiHa&;oifwef;ukd tqHk;owfvkdufygonf?
usaemfwkd@ oifwef;om;tm;vHk; ArmjynfuGefjrLepfygwDokd@ 0ifvkduf=uygonf?
usaemfwkd@rSm b0 ajymif;oGm;ovkdvnf; cHpm;vkduf&ygonf?
usaemfw@dk onf omrefrsKd ;cspf yk*Kd~ vfrsm;b0rS rGejf rwfvaS om vlwef;pm;wku
d yf 0GJ if uGejf rLepfygw0D ifrsm; jzpfomG ;
=uygawmhonf? rsdK;cspfjynfcspf uGefjrLepfrsm; jzpfvm=uygawmhonf? rsm;pGmvnf; pdwftm;wufuvmonf? usaemfwkd@
onf aemufykdif;wGif ocifpkd; b0 tajymif;tvJ tcsdK@ &Sdaomfvnf; xkdpOfu usaemfwkd@ukd rGefjrwfvSaom uGefjrLepfb0
a&mufatmif aqmifGufulnDay;cJhaom ocifpkd;ukd aus;Zl;wifvsuf &Sdaeygonf?
xkdpOfumvu ArmjynfwGif EkdifiHa&; tiftm;pk tzG@J }uD;(5)ck &Sdygonf? wkd@rSm yxr ArmjynfuGefjrLepfygwD/
'kwd, Armhwyfrawmf/ wwd, aemifqkd&S,fvpfygwD jzpfvmrnfh jynfol@ta&;awmfyHkygwD/ pwkw tm&Svli,ftzG@J ESifh
yOPr a'gufwm AarmftzG@J wkd@ jzpfygonf?
(1944)ckEpS f =o*kwv
f / Akv
d cf sKyfatmifqef;ESihf ocifp;dk wk@d awG@qakH qG;aEG;yGw
J iG f ocifp;dk ukd ArmjynfueG jf rLepfygwrD S
15

ukd,fpm;vS,ftjzpfvnf;aumif;/ AkdvfcsKyfatmifqef;ukdrl useftzGJ@(4)zGJ@. ukd,fpm;vS,ftjzpfvnf;aumif; xkdpOfu


oabm xm; =uygonf?
xkdaqG;aEG;yGw
J Gif ta&;}uD;aom qHk;jzwfcsuf(4)&yfukd usaemf rSwfrdaeygonf?
yxru aemifwGif zufqpfqef@usifa&; jynfol@vGwfvyfa&; [laom tzG@J jzpfvmrnfh zufqpfwkdufzsufa&;/
jynfol@vGwfvyfa&; tzG@J csKyf zwyvukd zG@J pnf;vkduf=uonf?
'kwd,u wkdif;jynfukd xkwfjyef&ef &nfG,f+yD; AkdvfcsKyfatmifqef;u EkdifiHa&;pmwrf;wapmif a&;om;xm;&m
xkdpmwrf;ukd tacsmukdif+yD; tzG@J csKyf. a=unmcsuf trSwf(1)tjzpf xkwfjyef&ef vkyfaqmif=uonf?
wwd,u zufqpfawmfvSefa&;twGuf toD;oD; tjrefjyifqifvkyfukdif=u&ef qHk;jzwfonf?
pwkwtjzpf tzG@J csKyf. acgif;aqmif(3)OD;ukd twnfjyK=uonf? tzG@J csKyf. EkdifiHa&; wm0efcHrSm ArmjynfuGefjrL
epfygwD acgi;f aqmif ocifp;dk / ppfa&;wm0efcrH mS wyfrawmfrS Akv
d cf sKyfatmifqef;ESihf Ekid if jH cm;a&;qkid &f m Ekid if w
H um qufo,
G f
a&; wm0efcHrSm ArmjynfuGefjrLepfygwDrS ocifoef;xGef;wkd@ukd twnfjyKvkduf=uonf?
aemifr=umrDrmS yif tzG@J csKyfacgi;f aqmif(3)OD;jzifh acgi;f aqmifra_ y;&ef rvHak vmufojzifh acgi;f aqmiftzG@J udk wk;d cs@J
&ef qHk;jzwf=uonf?
tzG@J csKyf. t"du tzG@J 0ifrsm; jzpf=uaom tzG@J }uD;(3)zG@J rS wzG@J v#if(3)OD;pD wifajrmuf=u&ef qHk;jzwf=uonf?
wkd@rSm ArmjynfuGefjrLepfygwDrS(3)OD;/ ocifpkd;/ ocifoef;xGef;ESifh ocifwifjr? ArmhwyfrawmfrS(3)OD;/ Akdvf
csKyfatmifqef;/ AkdvfvufsmESifh Akdvfae0if;? jynfol@ta&;awmfyHkygwD(aemif qdk&S,fvpfygwD)rS(3)OD;/ OD;AaqG/ OD;ausmf+idrf;ESifh
ocifcspfwkd@ jzpf=uygonf?
ocifcspfonf ArmjynfwGif xif&Sm;aom EkdifiHa&;acgif;aqmif wOD;jzpfchJ+yD;/ ArmjynfzufqpfawmfvSefa&;}uD;+yD;
aomtcg jynfol@ta&;awmfyHkygwDrS ArmjynfuGefjrLepfygwDokd@ ul;ajymif;0ifa&mufvmaom yk*~dKvfjzpfygonf?

zufqpfawmfvSefa&;twGuf jyifqifjcif;
zufqpfawmfveS af &;twGuf jyifqif=u&mwGif ta&;t}uD;qH;k rSm zufqpfawmfveS af &;wku
d yf w
JG iG f t"duae&mrS
wkdufckduf&rnfh Armhwyfrawmfukd avsmhavsmh &J&J jzpfae&mrS zufqpfawmfvSefa&; wkdufckdufa&;wyfrawmfaumif; w&yf
jzpfvm ap&ef EkdifiHa&;todynm jrifhwifoGwfoGif;ay;&efonf t"du jzpfaeayonf?
xku
d pd t
P wGuf Akv
d cf sKyfatmifqef;onf ArmjynfueG jf rLepfygwrD S au'gtcsKd @udk acwWay;yg&ef tultnD awmif;cHchJ
onf?
Armhwyfrawmfudk Akv
d cf sKyfatmifqef;u uGejf rLepfygwrD S au'gtcsKd @ tultnDEiS hf Ekid if aH &; jriw
hf if+yD; jyKjyif&mwGif
tHh=ozG,f vsifjrefpGmjzifh rsm;pGmatmifjrif xajrmufchaJ yonf? TonfrSm pdwf0ifpm;zG,f xl;jcm;csuf}uD; wcsufjzpfojzifh
wyfrawmf jyKjyifa&;orkdif;ukd Tae&mwGif u|efawmf tusOf;azmfjyvkdygonf?
wyfrawmfu(dk 1943 - 44) ckEpS af vmufu pHjywyf&if; zG@J pnf;+y;D jyKjyifc=hJ uao;onf? tjzpftysurf mS Tok@d jzpf
ygonf?
Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmf(BIA)ukd (1941)ckEpS f 'DZifbm (26)&uf/ xkid ;f Ekid if H befaumufwiG f Akv
d cf sKyfatmifqef;
acgif;aqmif+yD; &Jabmf(3)usdyfESifh pwifwnfaxmifch=J uayonf?
aemuf (1943) ckEpS af vmufwiG f [k xifygonf? Armhwyfrawmf Akv
d o
f ifwef;zGi&hf ef r*Fvm'Hw
k iG f *syeft&m&Sad wG
acgif;aqmif+yD; wnfaxmifygonf? xkdAkdvfoifwef;okd@ wyfrawmf wyf&if;toD;oD;rS aemifppfAkdvfjzpf&ef oifhawmfrnfh
t=uyfwyfom;(25 - 30)txd ay;ykd@&ef awmif;qkdygonf?
TwGif usaemfhwyf&if;(4) rS oifhawmfrnfh t=uyfESifh wyfom;(25-30)avmuf ay;ykd@vkdufygonf?
r*Fvm'Hw
k iG f wyf&if;toD;oD;rS a&mufvmaom t=uyfwyfom; wyfz@JG uav;rsm;ukd *syefw@dk u Akv
d o
f ifwef;rzGihf
16

rD ppfynm+ydKifyGJuav;wck usif;yygonf?
xk+d ydKifyu
JG dk ppfynm(13)bmom (13)ckc+JG yD; usi;f y=u&m usaemhw
f yf&if;(4)rS wyfz@JG uav;u bmom&yf(2)ckwiG f
'kwd, &+yD; usefbmom&yf(11)ckpvHk;wGif yxrpG+J yD; tm;vHk;wGif yxr&ygonf?
TwGif *syefw@dk u tH=h o+yD; wyf&if;(4)ta=umif;ukd ar;jref;=u&m wyf&if;(4)rSm wyf&if;opfjzpf+yD; wyfziG v
hf pS w
f m
(3)vausmfuav;om&Sda=umif; od&aomtcg Tppfom;opfrsm;u vGefcJhaom wESpfausmfu &SdcJhonfh (BIA)
wyf&if;a[mif;}uD;rsm;tay:wuf+yD; AkdvfpGJr_udk tHh=o=uygonf? *syefrsm;u usaemfhukd b,fvkdoif=um; avhusif hay;
oenf;[kyif ar;jref;pHk prf;vm=uygonf?
usaemfu usaemfppfwyfxJ ra&mufrD txufwef;q&mjzpfoifwef; wufa&mufatmifjrifco
hJ jzifh xko
d ifwef;.
tajccHenf;emrsm;ukd ,l+yD;oif=um;onf[k ajym+yD; oifenf;wcsdK@ukd ajymjycJhonf?
xko
d wif;rsm; ys@H E@HS omG ;&m Akv
d cf sKyfatmifqef;ESihf Akv
d v
f ufsmwk@d od+yD;aemuf Armhwyfrawmfw&yfv;kH wyf&if;(4)
wyfom;awGvdk jzpfvm&ef &nf,
G cf sujf zifh ArmhwyfrawmfwiG f pHjywyf&if; wwyfz@JG +yD; xkw
d yf&if;ukd usaemfudk ukid w
f ,
G af vh
usifh apcJhygonf?
xkpd jH ywyf&if;ok@d wyfrawmf wyf&if;toD;oD;rS rdrw
d yf&if;ukd jyefvnf avhusijhf yKjyif&ef oifah wmfrnfh taumif;
qHk;aom t&m&Sd t=uyf (25 rS 30)avmufukd ay;ykd@ap+yD; pHjywyf&if;wGif usaemfu wkd@ukd (5)vr# ppfoifwef;rsm;
ay;+yD; aemuf wk@d u rdrw
d @dk wyf&if;rsm;ok@d jyef+yD; ppfoifwef;rsm; wzef jyefay;apjcif;jzifh wyfrawmfw&yfv;kH wyf&if;(4)vkd
ppfwyfaumif;awG jzpfvm&ef &nfG,f+yD; pHjywyf&if;ukd wnfaxmifum usaemfhukd OD;pD;apygawmhonf?
xkdpOfu wyfrawmf tajctaerSm Tokd@jzpfygonf?
xkdumv Armjynf *syefzufqpfrsm; vufatmufwGif wyfrawmfom;rsm;rSm tvGwfvyfqHk; vlrsm;jzpfaevkd@
wa=umif;/ jynfow
l @dk u Armhwyfrawmf zG@J pnf;r_udk rdrw
d @dk widk ;f jynfwiG f uk,
d yf idk w
f yfrawmf &Sv
d mr_udk rsm;pGm tm;&0rf;om
jzpfr_a=umifhwa=umif;/ wyfrawmfom;rsm;ukd awG@&mae&mwkdif;wGif rsm;pGmav;pm;pGm *kpkduf=u+yD; cspfciftm;xm;pGm
qufqH=uonf? jynfolwkd@u wyfrawmfukd rsm;pGmtvkdvkdufchyJ gonf?
okd@jzifh wyfrawmfrSm ysdKwkdif;}udKufonfh ESif;qDckdif jzpfvmygawmhonf?
wyfrawmfwiG ;f wGiv
f nf; t*Fvyd pf pfwyfrsm;uJo
h @dk ppfpnf;urf;/ ppfOya'rsm;r&Sad o;yg? t"du rsKd ;csppf w
d f t&if;cH
jzifhom em;vnfr_jzifh wnfaxmifxm;ovkd jzpfaeygonf?
xkdokd@aom ta=umif;rsm;a=umifh twef=umvmaomtcg wyfrawmfrSm avsmh&&J J jzpfvmygawmhonf?
TwGif AkdvfcsKyfatmifqef;wkd@u pHjywyf&if; wnfaxmif+yD; wyfrawmfukd jyKjyif&ef pDrH=ujcif; jzpfygonf?
pHjywyf&if;jzifh wyfrawmfudk jyKjyif&ef pDr=H u&mwGif tawmftoifh atmifjrifw;dk wufvmaomfvnf; ar#mv
f ifx
h m;
oavmuf jzpfrvmyg? aemufrS odvm&aom ta=umif;&if;rSm pHjywyf&if;ok@d taumif;qH;k t&m&St
d =uyfrsm;ukd ay;yk@d &ef
awmif;qkx
d m;aomfvnf; wyf&if;rsm;u taumif;qH;k vlawG ray;=ubJ ajym&qk&d cufonfh vlnrhH sm;uko
d m vlaumif;rsm;
jzpfvm&ef &nf,
G +f yD; ay;yk@d =u&m xko
d rl sm;ukd oif=um;&wm ykcd uf+yD;/ wzef xko
d rl sm;uvnf; rdrw
d yf&if;rsm;ok@d jyef+yD;jyKjyif
&mwGifvnf; e*kduyif xufjrufaumif;rGefolrsm; r[kwfojzifh wyf&if;rsm;u ar#mfrSef;oavmuf aumif;rvmonfudk
}uHK awG@vm& ygawmhonf?
okd@&mwGif (1944-45)ckESpfrsm;wGifrl *syefzufqpfrsm;ukd awmfvSefwkdfufckduf&eftwGuf jyifqif&mwGif AkdvfcsKyf
atmifqef;wk@d u ArmjynfueG jf rLepfygwrD S au'gtcsKd @tultnDEiS hf Ekid if aH &;todynmESihf zufqpfawmfveS af &; pdw"f mwfw@dk
ukd oGwfoGif;&mwGif tHHh=ozG,f xl;uJpGm atmifjrifygawmhonf?
ArmjynfueG jf rLepfygwrD S au'grsm;ukd Armhwyfrawmf wyf&if;rsm;od@k jzef@ay;vku
d +f yD; xkad u'grsm;u xkw
d yf&if;rsm;
&Sd tcsuftcsm vlrsm;jzpfaom t=uyfESifh t&m&Sdrsm;ukd EkdifiHa&;oifwef;rsm; ay;ygonf?
17

xkdoifwef;rsm; umvtcsdK@=um+yD;aemufwGif avsmhavsmh&J&J jzpfaeaom wyfrawmf}uD;rSm +idrfusoGm;yg


awmhonf? wdwfqdwf wnf+idrfoGm;ygawmhonf?
xkd+idrfusoGm;&aom ta=umif;&if;rsm;rSm uGefjrLepfEkdifiHa&;r; au'grsm;u wyfrawmf t=uyft&m&Sdrsm;ukd
Ekid if H a&; oifwef;ay;&mwGif t"du ta=umif;(2)csuf yg0ifayonf? yxrtcsurf mS uGejf rLepf0g' oabmw&m;ESihf 'kw,
d rSm
zufqpf0g' qef@usifa&; ta=umif;rsm;jzpf&m yxrwGif wyfrawmft&m&Sd/ t=uyfwkd@rSm ,cifu r=um;rodbl;aom
vlom;wk@d .tjrifq
h ;kH uGejf rLepf0g' oabmw&m;rsm;ukd =um;od&+yD; rsm;pGm pdw0f ifpm;vm=uIwa=umif;/ aemufwa=umif;
rSm zufppf0g'ukd pepfwus od&Sdem;vnfvm+yD; wkd@wawG *syefzufqpfrsm;ukd r=umcif wkdufckdufarmif;xkwf &awmhrnf
qkdonf ukd &dyfrdod&Sdvm+yD; rsm;pGmpdwfv_yf&Sm;vmIwa=umif; jzpfygonf?
ok@d jzifyh if Armjynf. *syefzufqpf awmfveS af &;}uD;ukd (1945)ckEpS f rwfv(27)&ufae@wiG f usaemfw@dk atmifjrifpmG
pwif wkdufckdufEkdifygawmhonf?
TwGiv
f nf; usaemfw@dk xl;jcm;r_wckudk awG@&jyefygonf? ta=umif;rSm usaemfw@dk u zufqpfrsm;ukd wku
d cf u
kd zf @dk
jyifqifae&m xko
d wif; *syefw@dk xH aygu=f um;ygu *syefw@dk u vufO;D r_,u
l m usaemfw@dk udk zrf;qD;wku
d cf u
dk f ta&;,lrmS ukd
usaemfw@dk wav#mufv;kH pk;d &dryf yl efaomu a&mufvsu&f &dS m ,ckrl vH;k 0 raygu=f um;bJ usaemfw@dk u tjynft
h 0 vufO;D r_
jzifh pwifEkdif+yDjzpfojzifh usaemfwkd@ tvGef0rf;ajrmuf aysmf$if&ygawmhonf? xkdzufqpf awmfvSefa&;}uD;ukd pwifEkdifonfh
(1945)ckESpf rwfv(27)&ufae@rSm usaemfhwouf 0rf;tomqHk; ae@wae@ jzpfygawmhonf?
Tokd@jzifh awmfvSefa&;pcgp (10)&ufavmuftwGif; usaemfwkd@u vufOD;r_&aeojzifh usaemfwkd@uyJ w0kef;0kef;
wku
d cf u
dk af e&mrS *syefw@dk u jyefvnfcck H wku
d cf u
dk v
f mygawmhonf? wku
d yf rJG sm; cufcv
J mygonf? ArmhwyfrawmfrmS ppftawG@
t}uHKuvnf; enf;yg;jcif;a=umifv
h nf;aumif;/ *syefw@dk . &ufpuf=urf;=uKwfrr_ sm;ukd awG@jrif&+yD; pk;d G@H vmjcif;a=umifv
h nf;
aumif; &J&ifhpGm wkef@jyefwkdufckduf&ef av;uefvmaeygonf?
TwGif usaemfw@dk taeESihf wyfrawmf pdw"f mwfudk jriw
hf ifay;=u&ygonf? tcsu(f 2)csuu
f dk ynmay;& ygonf?
yxrrSm *syefzufqpfawGtay: ykdI rkef;wD;GH&Smap&ef/ *syefzufqpfrsm;u ArmjynfolawGtay: &ufpuf=urf;wrf;pGm
kdif;kdif; jyjy zdESdyfchJ=uyHkrsm;ukd ajymjy&ygonf?
aemufwcsuf ajymjy&onfrmS *syefw@dk ppf;_H zk@d tvGeef ;D pyfvmaea=umif;ESihf qkAd ,
D uf&k mS ; wyfrawmf}uD;onf
Oa&mywGif }uD;us,pf mG wku
d cf u
dk af e+yD;/ yxrwef; zufqpfEidk if jH zpfonfh *smrefzufqpfEiS hf tDwvDzufqpfEidk if rH sm;ukd ppf;_H ap
+yD;/ vufeufcs&onfh b0ok@d a&mufatmif r[mrdww
f yfrsm;ESihf yl;aygi;f I atmifjrifpmG wku
d cf u
dk Ef rdS ef if;cJ+h yD;aemuf xkq
d Adk D
,uf wyfe}D uD;yJ tm&Sbufo@dk OD;wnfvm+yD; r[mrdww
f yfrsm;ESihf yl;aygi;f um *syefzufqpfw@dk ukd wku
d cf u
dk v
f m&m ,cktcg
*syefjynfr}uD;ay:ok@d yif urf;wufwu
dk yf rJG sm; wku
d &f efyif jyifqifae+yD jzpfonf? *syefawG rkcs ppf;_H awmhrnfh tcsed ef ;D uyfae+yD?
wkwjf ynfrmS vnf; *syeft"du wyfrsm;rSm wkww
f @dk . jyefveS x
f ;dk ppfa=umifh r_rvS H;_ edrahf e=u+yDjzpfa=umif;rsm;udk ajymjy&
ygonf?
xk@d a=umifh Armjynf zufqpf*syef awmfveS af &;wku
d yf rJG mS wnf+idrv
f sijf ref+yD; t&Sed t
f [kef aumif;vmygawmhonf?
xkt
d wGi;f tar&duefw@dk u *syefjynfr&Sd [D&dk rDS m;ESihf em*gpuD;+rdK@rsm;tay: tEkjrLAH;k (2)vH;k ukd }uJcsvu
dk yf gonf?
urBmay:wGif tEkjrLAHk;ukd tar&duefwkd@pwif toHk;jyKvkdufjcif; jzpfygonf?
TwGif tajctae t&yf&yfESifh +ydKvJrwwf jzpfaeaom *syefwkd@onf quf+yD;rcHEkdifawmhyJ tH_;ay;vkduf&+yD;
(1945)ckESpf=o*kwfv(15)&ufae@wGif cif;csufr&Sd vufeufcsvkduf&ygawmhonf?
TwGif (4)ESpaf usm=f um zufqpf0g'u rD;ar$;ay;cJah om 'kw,
d urBmppf}uD; +yD;qH;k jcif;od@k a&mufcahJ yawmhonf?
wcsdefwnf;wGif usaemfwkd@. zufqpf*syef awmfvSefa&;wkdufyo
JG nfvnf; atmify}GJ uD;&+yD; +yD;qHk;oGm; avawmh
onf?
18

(1945)ckESpf zufqpfawmfvSefa&;}uD;wGif Armjynfolwkd@u *syefzufqpf (2)aomif;ausmfukd acsr_ef;Ekdifch=J uay


onf? usaemfESifh ocifcspfwkd@ OD;pD;aom ppfwkdif;(4)wGifyif usaemfrSwfrdoavmuf zufqpf*syef oHk;axmifhav;&mausmf
acsr_ef;EkdifchJ ayonf?
xkAd rmh zufqpfawmfveS af &;}uD;u ArmEkid if jH ynforl sm;ukd tusKd ;aus;Zl;}uD;(4)ck ay;cJyh gonf? yxru usaemfw@dk
ArmEkid if u
H av; urBmt
h v,fwiG f xifay:ausm=f um; vmygawmhonf? 'kw,
d u usaemfw@dk Armjynf&dS vlrsKd ;pHk jynfot
l m;vH;k
wcJeuf pnf;vHk;nDnGwfrdvm apygonf? wwd,u Armjynfolrsm;onf rdrdukd,frdrd ,Hk=unfpdwfcsr_rsm; &Sdvmjcif; jzpfyg
onf? xkdtxufyg aus;Zl;rsm;a=umihf &&Sdvmonfh aemufqHk; pwkw tusdK;aus;Zl;uawmh +Adwdo#e,fcs@J orm;rsm;ESifh
aemufqHk; ArmhvGwfvyfa&; wkdufyG}J uD;wGif vufeufukdifwkdufyGJ rqifEv
$J kduf&bJ ESpfaygif;(100)ausmf vHk;yef; wkdufckdufch&J
aom ArmhvGwfvyfa&;}uD;ukd (1948)ckESpfwGif atmifjrifpGm qGwfcl;EkdifchjJ cif; jzpfygawmhonf?
Tonfw@dk um; vGecf ahJ om tESp(f 60)u Armjynfow
l @dk . atmify&JG zufqpfawmfveS af &; wku
d yf }JG uD;. tusKd ;&
v'frsm;yif jzpfayonf?
zufqpfawmfvSefa&;rSm ArmEkdifiHa&;orkdif;wGif atmifyG&J orkdif;rSwfwkdif}uD; wwkdifvnf;jzpfayonf?
Armhwyfrawmfonf vGefchaJ om ESpf(60)/ (1945)ckESpfu jynfoltm;vHk;ESifhtwl vufw+GJ yD; AkdvfcsKyfatmifqef;
acgif;aqmifr_ atmufwGif *syefzufqpf0g'udk wkdufckdufawmfvSef atmifycJG H,lchaJ om wyfrawmf jzpfchaJ omfvnf; ,cktcg
jynfolrsm;ukd opPmazmuf+yD; EkdifiHawmftm%mukd t"rR vk,lum wkdif;jynfrS 'Drkdua&pDpepfukd kyfodrf;y,fzsuf+yD; jynfol
rsm; tay: zufqpfqefqef "m;rkd;tkyfcsKyfaeayonf?
tzdEydS cf jH ynfow
l @dk rmS zufqpfqefvaS om ppftm%m&Sipf epfudk qef@usi+f yD; 'Dru
dk a&pDawmfveS af &;ukd wav#muf
vHk; qifEa$J e&ayonf?
wyfrawmfrmS zufqpfjzpfvmaeojzifh zufqpfawmfveS af &;ae@uydk if t&Sed Ef iS v
hf ef@ae+y;D zufqpfawmfveS af &;ae@[k
rac:&J roHk;&Jb/J wyfrawmfae@[k trnfajymif; oHk;pGaJ eayonf?
rnfonfhtrnfyJ ajymif;ajymif; zufqpfonf zufqpfyJ jzpfayrnf? jynfolrsm;u awmfvSefz,f&Sm;rnfom
jzpfonf?
Armjynf jynforl sm;onf omrefjynforl sm; r[kw?f +Adwo
d #e,fcs@J orm;rsm;tay: ESpaf ygi;f (100)ausmf vGwv
f yf
a&; wku
d yf q
JG ifE+J$ yD; atmifycJG cH ahJ om tawG@t}uHKu,f0aom jynforl sm; jzpfonf? &J&if+h yD; tawG@t}uHKrsm;pGmjzifh &ifu
h suf
aeaom jynfolwkd@onf rdrdwkd@ ,ck qifE$aJ eaom 'Drkdua&pD awmfvSefa&;ukd ,cifrdrdwkd@ qifE$cJ hzJ l;/ tEkdif&cJhzl;aom vGwf
vyfa&; wkdufy}GJ uD;uJhokd@ wnDwnGwfwnf; pnf;vHk;nDnGwfpGmjzifh wkdufckdufawmfvSef=u+yD;/ raES;tjref rkcs atmifyq
JG ifE$J
qGwfcl;Ekdif=urnfrSm rkcsrvGyJ if jzpfygawmhonf?
Armjynfoltaygif; tvGefvkdcsifaeaom 'Drkdua&pDpepf tjrefqHk; &&Sdygap?
?
Akdvfr;csKyfa[mif; ausmfaZm

19

zufqpf*syefawmfvSefa&;atmifyGJrS
vHk;0vGwfvyfa&;odk@
(yJcl;) ae0if;
t*Fvyd u
f v
dk edk aD cwf ppf}udKumv? usaemf wkwf
vufzuf&nfqkdifxJ 0ifxkdifvkdufw,f? "mwfjym;vm;?
vlqkdovm;rrSwfrd? wkwftrsdK;om;wcsKd@ em;axmif
ae=uw,f? wcsKd@ursuf&nf0Jvkd@? wcsKd@u rsufESmxm;
wif;wif;eJ@ tm;vH;k +idrf +idro
f ufouf em;axmifae=uw,f?
todwa,mufudk ar;=unfah wmh jynf}uD;u a'owcsKd @udk
*syefodrf;oGm;w,f? b,fawmhrsm;rS jyefodrf;EkdifyghrvJvkd@
qkdaewmyg?tck usaemfwkd@ *syefukefawGukd oydwfarSmuf
ae=uw,f? aiGawGpk+yD;awmhvnf; *syefwkduf&mrSm oHk;zkd@
jynf}u;D ukd yk@d ay;aew,fvk@d vnf; wkw0f o
H mEkvy_ &f mS ;r_udk
ajymjyygw,f? usaemf *syefukd rjrifzl;ygbl;? *syefawG
bmvkyfaeovJqkdwmvnf; rodygbl;? wkwf taygifqHk;
qkdifu aps;aygayge@J 0,foHk;xm;wJh *syefykdif;avmh azmifwdef
avmufom odwmyg? 'gayrJ@ ukdvkdeD u|efjzpfaeolrkd@vm;
rodygbl;? olwkd@ cHpm;ae=u&wmukd oabmaygufw,f?
pdwfxdxdckdufcdkuf ul;puf+yD;vnf; pmemrdw,f?
*syefawmfvSefa&;orm;
usaemf ausmif;om;oydwfxJ ygzl;w,f? (1300)
jynfh csw
D ufy}JG uD;rSm v,form; wyfz@JG e@J vnf; twl vku
d yf gchJ
zl ; w,f ? 'gayrJ h Ed k i f i H a &;orm; jzpf z k d @ aeaeomom
EkdifiHa&;ta=umif; tawmftwefuav;awmif em;vnf
ao;ol rjzpfao;ygbl;? wkd@Armjynf t*Fvdyfu|efb0u
vGwfajrmufa&;pdwf jyif;jyaeolvdk@ qkd&ifawmh &rvm;yJ?
'gvnf; b,fole@J aygif;& aygif;& t*Fvdyfukd armif;xkwf
Ek d i f & if +yD ; a&mqk d w J h rEl ; reyf ausmif ; om;wa,muf
20

jzpfygw,f?
'ge@J yJ 'kw,
d urBmppf jzpfp/ yJc;l ukd *syefe@J aygi;f +yD;
AkdvfAvwyf}uD; a&mufvmw,f? EkdifiHa&;vrf;pOfawG
em;vnf wmvnf; r[kwfbeJ @J / ArmawG aoewfukdifEdkif+yD?
wyf}uD;vnf; zGJ@Ekdif+yD? 'kd@vGwfvyfa&; wu,fukd &awmh
r,fvkd@ wcgwnf; ,HkoGm;+yD;/ usaemf AkdvfAvwyfxJ oGm;
0ifw,f? ppfom;ppfppfawmh rjzpfao;ygbl;? wyfom;opf
pcef;rSmae wyfom;a[mif; awG ppfa&;avhusifhwm xkdif
=unfhae&ao;wJhtqifhyJ &Sdygao;w,f? r=umvkdufygbl;?
*syefwyfu Zmwdjyvmw,f? abmhvHk; uGif;xJrSm Arm ig;
a,mufudk "m;jyqkd+yD; vSHpGyfeJ@xkd; owfjywmudk +rdK@ay:
uvlawG ac: =unfhckdif;w,f? ausmif;om;wa,mufukd
vnf; ajcESpfacsmif; }udK;eJ@yl;csnf/ usefwpukd um;rSmcsnf/
'GwfwkdufqGjJ y? (cyfa0;a0; ra&mufcif aorSmyJ)? aemuf
wa,mufukdvnf; "mwfwkdifrSm }udK;eJ@wkyf aevSef;xm;?
'gawGukd awG@vkduf&awmh *syeftay: pdwful;,Ofxm;
wmawG ukefoGm; Hkruygbl;? *syefe@J aygif;wJh wyfxv
J nf;
aecsipf w
d f r&Sad wmhygb;l ? 'ge@J usaemfv
h dk ig; a,mufxifyg&@J ?
&efukefukd xGufoGm; =uw,f?
usaemfwkd@ &efukefukda&mufawmh +rdK@om;ppf
ajy;awG ypfxm;wJhtdrfawGu trsm;}uD;yJ? ykZGefawmif
a&ausmf&yfuGufxJu tdrfvGwfwvHk;rSm 0ifaevkduf=u
w,f? pm;aomufa&;udpP usefao;w,f? qkdufum;wpD;
aiGp0k ,f? ae@ntem; rxm;? vl (6)a,muf wa,mufwvJ
pD vlydk@? &wJhaiGe@J xrif;qdkifrSm 0,fpm;wmyJ? cyfvG,fvG,f
pum;eJ@ajym&&if pm;awmh xrif;qdkif/ aomufawmh
a&tkd;pif/ tdyfawmh Z&yfaygh? 'gayrJh pdwfwlukd,fwl/
vG w f v yf w ,f ? yif y ef ; ayr,f h aexk d i f p m; aomuf r _

vHak vmufw,f? aysmf i$ w


f ,f? ygvmwJh t0wf0wfae&wm
wcky?J r=umcif todwa,mufu pDpOfay;vkd@ tm;upm;
ausmif;oGm; wufcw
hJ ,f? useif g;a,mufuawmh qufvuf
kef;uefaeqJ?
tif;,m;uef u|ef;qG,fuav;xJu tm;upm;
ausmif;rSmu-um,Av OD;&Sed /f OD;aZmf0w
d /f um,Av OD;ae
0if;wkd@ OD;pD;w,f? tjyifu vma[majymwJh txJrSm
xm;0,foH0J0JeJ@ ajymwJh awbkdxkdifAkdvfcsKyf ocifAaqG
ukad wmh rSwrf v
d u
dk f w,f? ausmif;om;awGxrJ mS ocifwcsK@d
vnf; ygw,f? usaemfe@J cifwhJ zsmyHku ocifwa,muf[m
ausmif;ydwf&ufqkdovkd u|ef;qG,ftxGuf vrf;0em;u
ocifEktdrfukd oGm;v,favh&Sdw,f? EkdifiHa&; wkdwkd xGmxGm
uav;awG / cyf r sm;rsm;uawmh ocif a wG &mxl ; ud p P
rauseyfcsuaf wG ajym=uwm =um;&yg&@J ? ausmif;rSm xl;jcm;
wmwcku pae-we*FaEGqkd&if =unfhjrifwkdif [Gm}uHK;
wk w f a usmif ; om;awG vmavh & S d w ,f ? tm;upm;
(bwfpuufabm)vm avhusiahf y;w,fayg?h aemuf usaemf
odvmwmu *syefu wkwfawGukd apmifh=unfhaevkd@ OD;&Sdef/
OD;aZmf0w
d w
f @dk u umuG,af y;wJo
h abm tm&S tm;upm;xJ
xnf h pD p Of w m-wJ h ? 'D v k d vk y f a y;wm aumif ; w,f ?
axmufcHw,f? usaemfawmh wkwfausmif;oluav;awG
toif;awmif Ekid af tmif rupm;Edik af yr,fh ausmif;upDpOf&if
wufwufuu 0ifupm;wmyJ? ausmif;rSm oifwef;+yD;
atmif usaemf raevkduf&ygbl;? yJcl;u ocifwa,muf
vm+yD; wkd@Armqif;&Jom; tpnf;tHk; zGJ@pnf;&mrSm wm0ef
ay;csif v k d @ qk d + yD ; ausmif ; eJ @ aqG ; aEG ; w,f ? ausmif ; u
oabmwl vkdufw,f? usaemfvnf; vufcHw,f? 'ge@J a0g
ukd jyefvmcJhw,f?
ukd,fhukd,fukd,fynmay;wJh pnf;Hk;a&; orm;b0
[kt
d csed u
f wk@d Armtpnf;tH;k eJ@ a'guw
f mAarmf
qif;&Jom; tzGJ@wkd@aygif;+yD; wkd@Arm qif;&Jom; tpnf;tHk;
zGJ@pnf;zkd@ oabmwlxm;+yD? usaemf wm0efuswJh a0g
+rdK@e,frSmu ocifa[mif;}uD; (4) a,mufyJ &Sdygw,f?
"m;rtzG@J vnf; r Syd gb;l ? bmEkid if aH &; tzG@J rSvnf; r&Syd gb;l ?
(1300)jynfh ta&;awmfyw
kH ek ;f u wufwufuu ygc=hJ uwJh
ausmif;om;awGyJ &Sdygw,f? 'geJ@a0g tjyefrSm yJcl;0if+yD;
txufwef;ausmif;aebuf/ tifrwef cifwhJ/ usaemfhvkdvl
qif ; &J o m;-tyg(aemuf uk d r sd K ;nG e f @ vk d a jymif ; )uk d

ac:vmcJ h w ,f ? usaemf w k d @ +rd K @e,f x J u ausmif ; om;


a[mif;awGukd jyef&Sm/ v_H@aqmfpnf;&Hk;+yD; *syefacwf tzGJ@
tpnf;awG zG@J pnf;vku
d =f uw,f? wk@d Armqif;&Jom; tpnf;
tHk;rSm ocifcsefxGef;u OuU/ ukdae0if;u twGif;a&;r;/
tm&Svli,frSm ukdrsdK;nGef@u twGif;a&;r;/ 0efxrf;r;u
ukd0if;armif/ tzG@J tpnf;awG&@J aumfrwD0ifrsm;/ tjcm;Xme
wm0efcHrsm;rSm ausmif;om;a[mif;rsm;/ wufuwJh vli,f
rsm;/ wufuwJh v,form;rsm; yg0ifvm=uw,f? ocif
csex
f eG ;f rS ty us aemftygt0if tm;vH;k ocif r[kw=f uyg?
'gayrJh wkd@Arm tpnf;tHk;&J@ tawG;tac: t,ltqawG
tenf;trsm;qkdovkd cH,lxm;=uolawG jzpf=uw,f?
tzGJ@tpnf;awG&J@ vkyfief;uawmh ta&S@awmiftm&S
omwlnDr#a&; ajym+yD; vufawG@rSm olckd;"m;jy umuG,f
a&;/ rD;ab;-a&ab;umuG,fa&;/ ava=umif;&ef umuG,f
a&;/ oma&; ema&;pwJh &yf&mG vlra_ &; udprP eS o
f r# wufwuf
uu 0ifvkyf=uw,f? taomufvGef okdif;uGufeif;aewJh
wOD;wav vl}uD;ukd wG+J yD; tdryf @dk ay;vku
d f awmh ol@trd o
f m;
awG&@J axmufcHr_&wmaygh?
[kdpOfu ocifZif[m anmifav;yif+rdK@e,f/ wkd@
Armqif;&Jom; tpnf;tH;k twGi;f a&;r; wm0ef,cl zhJ ;l w,f?
yJcl;rSm tpnf;ta0;vkyfwkdif; vlcsif;awGqHkaeayr,fh ol@ukd
uGejf rLepfreS ;f usaemf rodygb;l ? aemifawmh vlxt
k zG@J tpnf;
vkyfief;vnf;vkyf&if; ocifoef;az/ ocifZif/ yJcl;ukd}uD;jrifh/
ocifyk/ ocifwif/ oeyfyif ocif}uD;jrifh pwJholrsm;eJ@
&if;ESD;vmcJhw,f? zufqpfqef@usifa&; vkyfief;vm;? ygwD
vkyfief;vm; rcGJjcm;wwfayr,fh tzGJ@tpnf;u ay;wJh
wm0efqkd&if ausyef atmif aqmifGufcJhygw,f? 'DvkdeJ@
tzG@J tpnf;u usaemfe@J u'dk yD ;dk (yJc;l ausmif;om;) ESpaf ,muf
ukd ( jzL;-anmifyifomGm)rSm vkyw
f hJ ocifA[de;f &J@ oabm
w&m; oifwef;ukd v$wfwufckdif;+yD;wJhaemufrSmawmh
ygwDvkyfief;ukd cGjJ cm;em;vnf vmw,f?
ygwDpnf;Hk;a&;r;
usaemfygwD0if jzpfvm+yD;aemufrSm a0g+rdK@e,f
twGif; ygwD0ifodrf;oGif;a&;/ ygwDzGJ@pnf;a&;vkyfief;ukd
zdzdpD;pD;vkyfcJh ygw,f? (ygwD pnf;Hk;a&;r;) acgif;pOf[m
txuftzGJ@tpnf;u ay;wJh pnf;Hk;a&;trnf r[kwfyg?
usaemfvkyfae&wJh vkyf ief;ukd azmfjyjcif;om jzpfygw,f?
zufqpfawmfvSefa&;vkyfief;udkvnf; t&Sdefjrifhvkyf&if;
21

+rdK@e,fuGefjrLepfygwDukd zGJ@pnf;wnf axmifvkdufjcif;jzifh


a0g+rdK@e,fzufqpfawmfvSefa&;[m ygwDacgif;aqmifr_ &SdwhJ
awmfvSefa&; jzpfvmcJhygw,f? (1944) ckESpf/ =o *kwfvrSm
ArmjynfuGefjrLepfygwD acgif;aqmif+yD; AkdvfcsKyfatmifqef;
wd k @ eJ @ twl zuf q pf q ef @ usif a &;/ jynf o l @ vG w f v yf a &;
wyfaygi;f pk}uD;ukd zG@J pnf;vku
d yf gw,f? tzG@J tpnf;rsm;taeeJ@
ArmjynfueG jf rLepfygw/D jynfo@l ta&;awmfyykH gw/D Armh um
uG,fa&; wyfrawmf/ tm&Svli,ftpnf;tHk;eJh &ckdif/ u&if
pwJh vlrsKd;pktzGJ@rsm; yg0if=uygw,f?
a0g +rdK@e,f zqyvrSmawmh yifukd,fuvnf;
jynfol@ta&;awmfyHkygwD(aemifqkd&S,fvpfygwD) r&SdcJhygbl;?
vlrsdK;pk tzGJ@rsm;vnf; r&SdcJhygbl;? zufqpfawmfvSefa&;
atmify&JG +yD;aemufrmS qk&d ,
S v
f pfacgi;f aqmif OD;AaqGu a0g
ukd pnf;Hk;a&; qif;vmawmh usaemfe@J awG@csifw,fajymvkd@
awG@=uwJhtcgrSm OD;AaqGu vlawmf vlaumif;awGawmh
uGefjrLepf jzpfukef=u +yD? uGefjrLepfpHcsdefrrDwho
J lawG jyifyudk
pifroGm;atmif usaemfwkd@ pnf;Hk;xm;csifygw,f? 'gukd
cGifhv$wfapcsifw,f? yGifhyGihfyJ ajymygw,f? usaemfuvnf;
ausauseyfeyfyJ oabmwlvu
dk yf gw,f? tJ'aD emufrmS awmh
qkd&S,fvpfygwD0ifukd pawG@vm w,f? zqyv-uGefjrLepf
uGJ=uawmh t&ifu tEl;tnGwfawmif;yefwmawmif
r0ifcsiw
f hJ vl}uD;wOD;wavvnf; acgi;f aygi;f pav;wvlvel @J
zqyv vl}uD;rsm;ae&mrSm 0ifxkdfifvm=uw,f? usaemf
rSwfrdao;w,f? qefpuf refae*smtzdk;}uD;u usaemftyg
0kdif;xdkifae=uwJhvl}uD;tkyfpkxJrSm a[h - armifae0if;&?
OD;av;vnf; zufqpff awmfvSefa&;rSm ygcJhygw,fuG? +rJ+rJ
rSwfxm;yg? rarhvkdufyge@J ? rif;wkd@ rD;&xm;vrf; zsufwkef;u
OD;av; *G(0uftlvSnfh) iSm;vkdufwmavuGmwJh? 'Dtzkd;}uD;
&,fp&majymovkdvkdeJ@ wrifuavmfvkdufwm? tuGuf
aumif ; apmif h a ewJ h 'D v k d v l r d s K;uvnf ; ruif ; =uyJ u d k ; ?
aumif;wmvnf; &Sdygw,f? *syefwacwfvHk;rSm *syefukd
rkef;wD;wmuawmh olwkd@vkd vlawGrajymeJ@ ajr&Sif}uD;
OD;pdef0if;awmif *syefudk axmufcHpum;ajymwm r=um;cJh
zl;ygbl;? *syefawmfvSefa&; umvtwGif;rSmawmh trnf
razmfwhJ 'Dvli,f uGefjrLepfawGyJ zqyvukd vHk;yef; OD;pD;
cJhwmygyJ? yJcl;avhusifha&;wyfukd vli,fawGv$wf ppfavh
usif h c k d i f ; xm;wmawG / quf o G , f a &; tpD t pOf a wG c s
aqmifGufwmawG/wyfxGufr,fhae&m&SmazG jyifqif xm;&
wmawG tylwjyif;vkyfxm;cJh=uw,f?
22

zufqpfawmfvSefa&; vufeufukdfifwkdufyGJ
zufqpfawmfvSefa&;ukd txufArmjynf Akdvfr;
Axl;wyfeJ@ &ckdifjynfe,fwkd@u apmapmuwnf;u qifE$J
cJh=uygw,f? r[mrdwfwyfe@J vnf; qufoG,f/ ulnDr_vnf;
&+yD; aygif;pyf+yD;vnf; wkdufyGJqifcJh=uw,f? (1944) 'DZif
bmvqef;rSm pwifchJwhJ &ckdifawmfvSefa&; atmifyG&J vkduf
awmh tifzm ppfrsuEf mS u ppf;_H *syefwyf[m &ckid ef ,fajrukd
qkwv
f rf;tjzpf roH;k Ekid af wmh bl;? *syefwyf[m e*ku
d wnf;
u b*Fvm;yifv,fatmfudk csKyfuidk rf xm;Ekid cf yhJ gb;l ? (1945)
ck/ rwfv (27) rSm wjynfv;kH twkid ;f twmjzifh zufqpfqef@
usifa&; vufeufukdifwkdufyGJ qifvkduf=uawmh ArmrsKd;cspf
wyfrawmf[m tpDtpOf&Sd&Sd wkdif;toD;oD;cGJ+yD; csDwuf
wkdufckduf=uw,f? uGefjrLepfygwDrS ocifoef;xGef;/ ocif
A[def;/ ocifoef;azwkd@OD;pD;wJh jynfol@&Jacgif ajymufusm;
wyf[mvnf; rsKd ;cspw
f yfrawmfe@J aygi;f pyf+y;D awmifial 'orSm
ae&m,l wkdufckdufae=uw,f?
a0g +rdK@e,fygwDeJ@ ajymufusm;wyf[m csdef;qkd
xm;csuft& wkdif;(4) uv$wfwJh AkdvfarmifarmifwyfcGJu
a&S@ajy; wyfzG@J ukd a0guae apmifhaew,f? 'DwyfzG@J [m a0g
awmif b uf w rk d i f u G m wl ; ajrmif ; taemuf b uf u rf ; u
&Sr;f pk&mG a&muf awmh qufrvmbJ tdyaf e=uw,f? wkid ;f (4)
wkdif;r;Akdvfr;ausmfaZm OD;pD;wJhwyfu wl;ajrmif;ta&S@
bufurf;/ ajrmif;abmifay:u csDwufvmcJhw,f? rkd;rvif;
wvif;rSm a0gukd a&mufvm+yD;/ usaemfwkd@eJ@awG@ tpD
tpOfnd=uw,f? 'Dtcsdefu a0grSm *syef wyfpGJrxm;ygbl;?
bl w mH k r S m (2-3)a,muf ? ol } uD ; td r f r S m (7)a,muf
avmufyJ &Sw
d ,f? ukx
d eG ;f n%fe@J wyfz@JG wzG@J u ol}uD; tdru
f
&ef o l u k d oG m ;acsr_ e f ; zk d @ ? Ak d v f a usmf a ZmeJ @ usaemf w k d @
wyfzGJ@uav;eJ@ blwmHku &efolukd acsr_ef;zkd@pDpOfw,f?
usaemf w k d @ bl w mH k a &muf c sd e f r S m ol } uD ; td r f b uf u
aoewfoaH wG =um;ae&+yD? 'Dtcsed f uav;rSmyJ a0gbw
l mukd
&xm;wpif; xkd;qkduf vmw,f? &xm;wpif;vHk; *syef
ppfom;awG tjynfh? oxHkbufukd qkwfoGm;r,fhwyf? t&if
u &xm;awGvydk J ava=umif;&efa=umifh a0grmS aecif;ck+d yD;rS
nbufxGuf=uvdrfhr,f? ppfom;wcsKd@ vnf; wGJxJu
qif ; vmae=u+yD ? 'geJ @ yJ Ak d v f a usmf a ZmeJ @ usaemf w k d @
rwkdufjzpfbJ jyefqkwfvmcJh&w,f? ol}uD;tdrfu *syef
ukdawmh tm;vHk;acsr_ef;vkdufEkdifw,f? 'gayrJh ol}uD;orD;
t}uD ; (aemif +id r f ; csrf ; a&;v_ y f & S m ;r_ r S m Ak d v f a usmf

aZmwk@d e@J twl v_y&f mS ;cJw


h hJ OD;nGe@f &if&@J tpfr)vnf; aoqH;k
oGm;cJhw,f?
ArmjynfolawG zufqpfawmfvSefa&; qifEv
J$ kduf
wJ h t wG u f r[mrd w f w yf r sm; 0if v mwm yk d r k d j ref q ef
oGm;apcJhw,f? &efukef+rdK@ukd ArmhrsdK;cspf wyfrawmfu
(1945) ck/ {+yDv (30) &ufae@rSm odrf;vkdufw,f? r[m
rdwfwyfu arv (3)&ufae@rSmrS 0ifvmEkdifw,f? Armh
rsKd;cspfwyfrawmf wkdif;(4) ppfXmecsKyfvnf; ppfawmif;jrpf
ta&S@bufurf; awmifay:uae yJcl;+rdK@ukd a&$@vmcJhw,f?
wkid ;f (4) vufatmuf wyf&if;rsm;vnf; ol&o
J rl ed &f mG up+yD;
jrpfusKd;/ a0g pwJh wl;ajrmif;wav#muf a&$@ajymif;wyf
csxm;vku
d w
f ,f? r[mrdwf wyfrsm;vnf; &efuek f - rE aW v;
&xm;vrf;/ um;vrf;wav#muf wyfcsxm;Hkru yJcl; - ppf
awmif; wl;ajrmif; u a0g eJ@ a0g ta&S@(3) rkid u
f mG bk&m;jzL&Gm
awGrSmvnf; wyfcsxm;=uw,f?
a0g+rdK@e,f[m taemufrS ta&S@ cg;v,frSae+yD;
&xm;vrf;jzwf azmufxm;w,f? awmifraS jrmufudk cg;v,f
uae wl;ajrmif; jzwfazmufxm;w,f? um;vrf;u yJcl;eJ@
a0gyJ aygufw,f? 'gawmif a0ge,fxrJ Sm (7) rkdifavmufyJ
&Sw
d ,f? tjcm; um;vrf; r&Syd gb;l ? rD;&xm;vrf; awmifjcrf;
anmifcg;&Snf mG up+y;D ta&S@bufurf;qk&d if ppfawmif; jrpf0
(rkwWr yifv,fauG@ )yg? a0g+rdK@e,f ygwDeJ@ ajymufusm;
wyf[m &xm;vrf; awmifjcrf;/ wl;ajrmif; ta&S@jcrf;/ a0g
+rdK@e@J (6)rkdifavmuftuGm anmifukdif;GmrSm tajccsxm; yg
w,f? 'gayrJh ppfawmif; ta&S@bufurf;u *syef trSwf (33)
wyfrawmfu a0g e,fbuful;+yD; aESmuf,Suf wkdufckduf
avh&Sdw,f? r=umcif wae@rSm *syefwyfu usaemfwkd@
anmifukdif;&Gmukd vmwkdufw,f? *syef wcGJ avmuf &Sdr,f?
ajrtaetxm;u &Gmywfvnf[m v,fuGif; ajrjyef@ygy?J
'gayrJh &GmxdyfrSm aomufa&uef abmifjrifh jzpfaew,f?
usaemfwkd@wyfrSm *syef*kdaxmifazmuf+yD; &xm;wJh puf}uD;
(6)vuf/ topfusyfc|wfeJ@ usnfqef tjynfhtpHk/ tjcm;
vufeufcJ,rf;awGvnf; tvHktavmuf &Sdxm;w,f?
usaemfw@dk uefabmifjrifu
h dk ajcuef+yD; rD;tm;eJ@ jyefwu
dk w
f m
*syefawG txdem+yD; tao/ temawGxrf;+yD; wyfvefqkwf
ajy;=uw,f? usaemfwkd@u (2) rkdiftuGm u'Gwf&Gm
txdvu
dk +f y;D wae@v;kH wku
d =f uw,f? nrd;k csKyfawmh *syefawG
tarSmifckd+yD; qkwfajy;awmhrS usaemfwkd@vnf; jyefvmcJh=u
w,f? wkdufyGrJ Sm &efol aoaus'%f&m&wm uefabmifay:

uae jrifae&ayr,fh wduswhJ pm&if; rjyEkidk yf g? usaemfw@dk u


'D&Gmom;(bufawmfom;)wOD;yJ '%f&m&w,f? Akdvfarmif
armif wyfcG[
J m usaemfwkd@e@J twlae wm0efuswhJ wyfcGyJ ?J
'gayrJh wkdufyGrJ jzpfcif &ufykdfif;uav;rSm 'Dpcef;[m pdwf rcs
&bl;qkd+yD; anmifukdif; taemuf (2) rkdifuGmu rkd;euf&Gmukd
cG J x G u f o G m ;wmyg? 'gayrJ h usaemf w k d @ u'G w f & G m uk d
vkdufwkdufcsdefrSmawmh oleJ@ol@wyf[m vmul wkdufay;
ygw,f? 'DaemufrSmawmh *syefawG usaemfwkd@ukd vmrwkduf
awmhyg? usaemfwkd@uom vrf;rSm csKHKckdwkdfufwm/ blwmHkvkd
*syefpcef;i,fuav;awGukd oGm;wkdufwmyJ &Sdygawmhw,f?
'DtcsdefrSm &xm;vrf;eJ@ajrmufbuf (2) rkdif tuGm=um;u
v,fuiG ;f jyif}uD;[m *syefawG zHw
k axif;axmif;eJ@ qkwv
f rf;
}u;D jzpfaeygw,f? *syefwyf[m qkwv
f rf;umuG,zf @dk twGuf
&xm;vrf;eJ@eD;wJh bk&m;+ydK&Gm tjyifumuif;ukd vmwkduf
w,f? r[mrdwfwyfwcsdK@ usqHk;w,fvkd@ od&w,f? Armh
rsdK;cspf wyfa&m r[mrdwfwyfa&m wl;ajrmif;wav#muf
wyfawGcsxm;vkduf+yD;wJhaemufrSmawmh 'Dqkwfvrf;ukd
*syefawG oHk;r&awmhyg?
ppfawmif;jrpf0Srf; acsr_ef;a&;wkdufyGJ}uD;
*syef trSwf (28) wyfrawmf[m tifzmrSm
ppf H _ ; um zk d z &J qk w f a jy;vm&+yD ; ppf a wmif ; jrpf u k d
jzwful;ajy;zkd@ }udK; pm;aew,f? olwkd@aG;p&m qkwfvrf;
uvnf; 'ku
d Of ;D +rdK@e,f/ a0g +rdK@e,f ajrmufzsm;uae awmifil
awmifjcrf;uvGJvkd@ wjcm;qkwfvrf; r&Sdawmhyg? olwkd@rSm
vufeuf}uD;awGvnf; r&Sdawmhbl;? taocH wyfjzef@+yD;
qkwaf jy;zk@d y?J 'Dwu
dk yf }JG uD;[m Zlvidk f (20) &ufae@rmS pwmrk@d
rkd;+zdKif+zdKif usaewJhtwGuf qkwfajy;wJhwyfvnf; tcuf
tcJ}uD;+yD;/ oxHb
k ufu trSwf (33)*syefwyfuvnf; a&v#H
tpD ; oef a ewJ h ppf a wmif ; jrpf u k d jzwf z k d @ rvG , f ? xd x d
a&mufa&muf rulEkdif? wyfuav;awG v$wf+yD; aemuf,Suf
Hkavmufom tulay;Ekdifawmhw,f? (1945)ck/ Zlvkdif (20)
rS =o*kwf (4) &ufae@txd wkdufwhJ acsr_ef;a&;ppfy}GJ uD;rSm
*syef (6272)a,mufao+yD;/ oHk@yef;(740)zrf;rdvkdufw,f?
'D x J r S m Armh r sKd ; cspf tif t m;u acsr_ e f ; vk d u f w m
(3500)yg0ifw,fvkd@ t*F vdyfppfXmecsKyfu a=unmw,f?
'D ( 15) &uf / acsr_ e f ; a&;wk d u f y G J } uD ; rS m a0g
23

+rdK@e,ftaeeJ@ ajrmufbuf tpGefqHk;uswJh ol&Jordefu


Akdvfbusif wyfcGJyJ enf;enf;yg;yg; xdawG@vkduf&ygw,f?
'gayrJh a0g +rdK@e,fjynfolawG[m *syefacwfu wjynfvHk;
jynfolawGvkdyJ ac|;wyfqGJ cH&/ vk,ufnSif;qJcH&/ qif;&JrGJ
aw/ iwfjywf=uHkru ppfrsufESmuswhJ a'oawGrSm ckdif;u|J
EGm;/ v,fvyk u
f &d,m/ rsKd ;pyg;/ 0rf;pmawG vk,ufzsuq
f ;D cH&/
v,f,mvkyt
f m; t}uD;tus,f csnehf @J ayr,fh wwfEidk o
f r#
}udK;pm;yrf;pm; pku
d yf sKd ;xm;&wJh v,fawG rk;d +zdKif+zdKifusumrS
ppfa=umifh zsufqD;cH&jcif;u vGwfuif;wmuav;ukdawmif
tk;d tdref @J twlpeG @f +yD; &Gmom;awG tkyv
f u
dk f a0g+rdK@e@J a0gawmif
jcrf;a'oawGqD xGufajy;=u&w,f? toufvkajy;cJhvkd@
vGwv
f mayr,fh a&S@&ifqidk &f rSmu iwfrw
G af cgi;f yg;jcif;ab;yJ?
+rdK@e,fygwDeJ@ vlxktzGJ@tpnf;awG[m ppfajy;'kuQonf
u,f w if a &;vk y f i ef ; uk d tyl w jyif ; vk y f a e=u&w,f ?
aea&;xkid af &;pm;aomufa&;/ a&m*gb, ukoa&;awGtjyif
t0wftxnf vH;k 0csKd @whJ olrsm;twGuu
f v
dk nf; vku
d f tv
cHay;ae&wmawG[m wae@wmeJ@ r+yD;qHk;EkdifwhJ vkyfief;jzpf
aeygw,f?
usaemf w k d @ jynf o l a wG vH k ; yef ; wk d u f c k d u f & wJ h
*syefzufqpfawmfveS af &;}uD; aemufq;kH atmifycJG v
H u
kd &f yg+yD?
(1945) ck/ =o*kwfv (14) &ufae@rSm *syefzufqpf0g'DawG
vufeufcsvkdufyg+yD? zufqpf*syef awmfvSefa&;atmifyGJ
urBmwnfoaG@ t"Gef@ &Snf O'gef;wGif&pf ygap?

wkdufyGJr+yD;qHk;ao;
zufqpf*syefawmfveS af &; atmifyJG tkwjf rpfay:rSm
vHk;0vGwfvyfa&;okd@ csDwuf=uygpdk@?
olrSmwrf;

tarmifajymufusm; wkdif;jynftm;udk
bmrsm; rSmcJhvkdoenf;?
c&D;rwfwwf vrf;ckvwfwGif
ukd,fvGwfa&SmifcGm cG&J ygI
tm;emcJha=umif; ajymygav wJh?
(rif;ok0%f)
*syefzufqpf awmfveS af &;twGi;f iSuzf sm; a&m*g
jzifh uG,fvGefoGm;&wJh &JabmfrsKd;nGef@ r+yD;qHk;ao;wJh
awmfvSefa&;wm0efukd igwkd@qHk;cef;wkdifatmif aqmifGuf
ygtHh?
?
(yJcl;)ae0if;

*syefzufqpf awmfveS af &;twGi;f iSuzf sm;


a&m*g_zifh uG,fvGefoGm;&wJh &Jabmf
rsKd ; nG e f h & J @ r_yD ; qH k ; ao;wJ h awmf v S e f
a&;wm0efukd igwkhd qHk;cef;wkdifatmif
aqmif&GufygtHh ?

24

2005/ azazmf0g&D 7 &uf?

&Jabmfazaomif;
(1)

zufqpfawmfveS af &;twGuf
r[mrdwrf sm;eJ@ pwifqufo,
G }f udK;yrf;jcif;?
(1300)jynf@ ta&;awmfy}Hk uD; +yD;wJah emuf (1940) ckEpS ef @J (1941) ckEpS ?f u|eaf wmf ausmif;om;wke;f u zwfczhJ ;l wJh
EkdifiHa&;pmtkyfrsm;teuf u|efawmfhacgif;xJ pGJapcJhwJh pmtkyf(3)tkyf &Sdygw,f? ocifpkd;a&;qkd&S,fvpf0g'/ ukdA[def;
a&;"e&Sif avmueJ@ vufyHwef; OD;bwifbmomjyefwJh *syefolv#dKpmtkyfawGyg? "e&Sifavmupmtkyfu
t*Fvyd ef ,fcs@J ukv
d edk D u|eb
f 0ukd u|eaf wmfw@dk trsKd ; om;awG&@J vufawG@b0t& t&if;&Sipf epfq;dk ukd ykrd dk em;vnfapcJw
h ,f?
qkd&S,fvpf0g' pmtkyfu t&if;&Sifpepfqkd;rS vGwfajrmufapr,fh vrf;pukd jrifapcJhw,f? *syefolv#dKpmtkyfu
*syefzufqpf qef@usiaf &; tawG;tac:ukd poGi;f ay;cJw
h ,f? zufqpf*syefawG ArmjynfxJ a&mufvm+yD;/ 'Dzufqpf*syefawG&@J
'%fawGudk Arm jynfoal wG tvl;tvJ cH=u&wJt
h cgrmS awmh u|eaf wmfrh mS &Scd w
hJ hJ *syefzufqpfqef@usiaf &;tawG;tac:[m
taumiftxnf jzpfoGm;cJhygw,f?
(1943) ckESpfxrJ Sm u|efawmf/ ukdxGef;vS/ ukdvGef;armifwkd@ oHk;a,muf[m *syefqef@usifa&;v#dK@0SuftzG@J tpnf;
wckckukd &Smzkd@ Aef;armfrS &efukefqif;=uw,f? 'gayrJh bmtquftoG,frS r&vkd@ &efukefrSm tm&Svli,fpnf;kH;a&;r;
oifwef;qif;vmwJh Aef;armfu uku
d }dk uD;eJ@ awG@+yD;/ Aef;armfudk jyefvm=uw,f? uku
d }dk uD;u (1300)jynft
h a&;awmfyHk Aef;armf
ausmif;om;rsm;or*~ acgif;aqmifwa,mufyg? rE Wav; ykvdyfblwma&mufawmh ukdukd}uD;odwhJ bD'Dat ,leDazmif;0wf
pufbD;eJ@vlwa,mufukdawG@+yD;/ ukdukd}uD;eJ@ol wD;wkd; ajym=uw,f? olxGufoGm;+yD;aemuf ukdukd}uD;u 0rf;omtm;&
tquf&+yD? rE Wav;rSm csdef;cJh+yDvkd@ u|efawmfwkd@ukd ajymygw,f? ppf,leDazmif;0wfeJ@vlu Armjynf uGefjrLepfygwDrS
ocifwifjryg? Armjynf uGefjrLepfygwDe@J u|efawmf yxrqkH; tquftoG,f&jcif; jzpf ygw,f?
rE aW v; yku
d u
f sK;H tk;d zkad usmif;wku
d rf mS v#Kd @0u
S zf iG w
hf hJ ygwo
D ifwef;ukd uku
d }dk uD;eJ@ ukx
d eG ;f vS ESpaf ,mufom wuf&
w,f? (10) &ufavmufyJ =umygw,f? oifwef;+yD;wJhaemuf ygwDu ay;wJh wm0efeJ@ ukdukd}uD;/ ukdxGef;vSeJ@u|efawmf
25

ygwDoifwef;u pmapmifpmwrf;rsm;eJ@ Aef;armfjyefw,f? Aef;armfa&mufrS ygwDoifwef;;u pmapmifpmwrf;rsm;ukd


u|eaf wmfavhvm &w,f? tEkydavmr ky0f g'pmapmif? u|eaf wmf em;rvnfcyhJ g? a*sm*f s-D 'Drx
D a&mhAf a&;tvkyo
f rm;
vlwef;pm;eJ@ zufqpfqef@usiaf &;(Working Class Against Fascism)u t"dutm;jzifh zufqpfqef@usiaf &; nD!w
G f
a&;wyfaygi;f pk jy\emyg? 'Dpmapmifuadk wmh tawmftwef em;vnfw,f? Armhvw
G v
f yfa&;a=unmpmwrf; trSw(f 1)?
'Da=unm pmwrf;udkvnf; oabmuschJw,f?
Aef;armf jyefa&muf+yD; u|efawmf tJ'Dtcsdefupvkd@ &Jabmfukdukd}uD;/ &JabmfxGef;vSwkd@eJ@twl Aef;armfr@
tm&Svli,ftpnf; tkH;rSm vkyf&if; ygwDe@J zufqpfqef@usifa&; ajratmufpnf;kH;a&;wkd@ukd v#dK@0SufpGm pwifchJ=uw,f?
(1944) ckESpfxJrSm r[mrdwfwyfrsm; eD;uyfvm&if r[mrdwfwyfrsm;eJ@qufoG,f&ef/ *syefwkdufckdufa&;rSm r[mrdwf
wyfrsm;ukd uln&D efe@J r[mrdww
f yfrsm;tultnDudk &,l&efpwJh txuftzG@J tpnf;&J@ a,bk,s v#Kd @0u
S !
f e =f um; csuu
f dk
u|efawmfwkd@&&Sd+yD;aemuf u|efawmfwkd@[m wm0efpcGJ=uw,f? r[mrdwfwyfrsm; eD;uyfvmygu &Jabmfukdukd}uD;u
a$ulbufrS r[m rdwfwyfrsm;eJ@ }udK;pm;qufoG,fzkd@e@J u|efawmfe@J &JabmfxGef;vSu Aef;armfrS wm0ef,lzkd@jzpfw,f?
(1944)ckEpS /f Ek0d ifbmvxJrmS r[mrdww
f yfawG eD;uyfvmw,f? u|eaf wmfe@J &JabmfxeG ;f vS Aef;armfrS awmvrf;u
jrpf}uD;em; buf pxGuw
f ,f? (3) &ufavmufrS Aef;armf jrpf}uD;em;=um;rSm wkwaf &S@wef;wyfe@J awG@w,f? u|eaf wmfw@dk [m
Aef;armfr@xJu jzpfw,f? *syefqef@usifolawG jzpfw,fqkdwmavmufyJ pajymw,f? olwkd@uvnf; Aef;armfr@xJu
owif;avmufyJ ar;w,f? u|efawmfwkd@u Aef;armfr@xJ *syef&SdwJh ae&mawGukd ajrykHay:rSm axmuf+yD; ajymjyw,f?
'gawGukdawmh olwkd@ pdwf0ifpm;w,f? em;vnf;axmif ar;vnf;ar; vkyf=uw,f? olwkd@[m Aef;armfwkdufa&;twGuf
jyifqifaecsed jf zpfv@dk u|eaf wmfw@dk ajymjywJh tcsut
f vufawG[m olw@dk twGuf ta&;}u;D wJh tcsut
f vufawG jzpfaew,f?
'gayrJh u|efawmfwkd@uvnf; olwkd@&@J tajctaeukd tuJcwfqo
J m jzpfvkd@ u|efawmfwkd@ ajymvkdwmawG tukefajymvkd@
rjzpfao;yg? olwkd@uvnf; u|efawmfwkd@ukd zrf;csKyfwmrsdKk;awmh rvkyf? olwkd@e@J twlwl aeap+yD; tuJcwf[efwlygw,f?
wyfv_yf&Sm;a&$@ajymif;csDwuf&m u|efawmfwkd@ukd ac:oGm;w,f? 'D wkwf a&S@wef;wyfxrJ SmyJ olwkd@e@J u|efawmfwkd@ twlae
twlpm; &if;ESD;vmw,f?
(1944)ckEpS /f 'DZifbm vqef;rSm Aef;armfr@em; a&mufvm+yD;/ Aef;armfr@udk p 0kid ;f w,f? u|eaf wmfw@dk vku
d v
f mwJh
ppfa=umif;u Aef;armfajrmufbufrS ta&S@bufywf+yD;/ Aef;armfr@ukd ta&S@bufrS 0kdif;w,f? vrf;wav#mufrSm *syef&@J
ckcHr_ukd rawG@&bJ r@xu
J om ckcHw,f? u|efawmfwkd@ ESpfa,mufpvkH; a&S@qkH;wef;u wkwfwyfe@J twl uwkwfxrJ SmyJ
aew,f? *syefu nnusrS ESpfa,muf okH;a,muf tjyifxGuf+yD; ajymufusm;wkdufw,f? wu,fawmh Aef;armfr@xu
J
ckcHaewJh *syefu rsm;wm r[kwfyg? aemufcsefeJ@om wl ygw,f? Aef;armfr@odrf; wkdufyGJ[m jyif;jyif;xefxef r&Sdyg?
Aef;armford ;f +yD;aemuf u|eaf wmfw@dk vku
d yf gvmwJw
h yf[m r@xrJ 0if&bJ Aef;armfta&S@buf (6) rkid u
f mG &Sd rk;d armuf
&GmeJ@ rvSr;f r urf;u &GmawGrmS jzef@ceJG m;=u&w,f? u|eaf wmfw@dk tay: wkww
f yfu em;vnf,=Hk unfr_ yk&d adS e+yD? 'Dtcsed rf mS rS
ar*smtqifh&SdwhJ wkwfppfAkdvf wa,mufe@J u|efawmfwkd@ p aqG;aEG;w,f? u|efawmfwkd@[m Armjynf zufqpfqef@usifa&;
tzG@J tpnf;u jzpfa=umif;/ *syefukd wkdufvkda=umif;/ u|efawmfwkd@rSm vl&Sda=umif;/ vufeufc,
J rf; tultnDom &&if
u|eaf wmfw@dk wyfz@JG +yD; *syefudk wku
d rf ,ft
h a=umif;/ u|eaf wmfw@dk txufArmjynf zufqpfqef@usiaf &;tzG@J e@J qufo,
G af y;
Ekdifa=umif;rsm; ajymjyw,f? wkwfppfAkdvfu txufukd tjrefwifjyay;r,fvkd@ u|efawmfwkd@ukd jyefajymw,f? aemuf
ESpf&ufokH;&uf avmuft=umrSm wyfr(33)XmecsKyfu ume,fwa,muf vmr,f? cifAsm;wkd@eJ@ vmaqG;aEG;vdrfhr,f?
okH;&ufavmuf=umrS a&mufvmvdrfhr,fvkd@ ta=umif;jyefw,f? okH;&ufawmif apmifh&rSmrkd@ Aef;armfr@jyef/ tpDtpOf
vkypf &mvkyzf @dk pOf;pm;+yD;/ u|eaf wmfw@dk tdrjf yefr,f? aemuf ESp&f ufae jyefvmr,fv@dk wkww
f yfudk ajym+yD;/ jyef vm=uw,f?
u|efawmfwkd@qufoG,f rdwhJ wkwfwyf[m wyfr (33)u qkdwmukdvnf; ckrSyJ odvm&w,f?
tjyefvrf;rSm rkd;armufGmukd jzwf&w,f? rkd;armuf&GmrSm Aef;armfckdif tkyfcsKyfa&;tzG@J CAS(B) a&mufae+yD?
u|efawmfwkd@ rkd;armuf&GmxJ a&mufawmh Aef;armfr@rS u|efawmfwkd@tod ocifbOD;eJ@awG@vkd@ twl vrf;av#mufvm&mrSm
26

t*Fvdyfar*smwa,muf OD;pD;wJh ykvdyftzG@J wzG@J e@J vrf;rSm yufyif;qkHrd+yD;/ ar*smu ocifbOD;ukdrif;(black list) pm&if;rJ
xJ ygw,fajym+yD;/ zrf;ygava&m? u|efawmfwkd@ ESpfa,mufukdawmh olrodyg? &JabmfxGef;vSu ar*smukdcifAsm; ol@ukd
bmtr_eJ@ zrf;wmvJvkd@ 0ifajymw,f? ar*smu rif; bmaumifvJ? rif;ukdyg zrf;w,fajym+yD;/ &JabmfxGef;vSukdyg
zrf;jyefw,f? u|eaf wmfu wkwpf pfwyf jyefajymrS jzpfr,f-pOf;pm; +yD; bmrS 0ifrajym? pufb;D pD;xGurf ,fvyk af wmh ar*smu
ol@aemufu ykvdyfawGukd 'DaumifhpufbD;u vG,ftdwfukd &Smprf;vkd@ trdef@ay;w,f? ykvdyfawGu u|efawmfh
pufbD;vufukdifrSm csdwfxm;wJh ucsifvG,ftdwfudk &Smawmh tdwfxJrSm wkwfwyfu ay;xm;wJh(45)ypPwkdwvuf
xGufvmw,f? ar*sm u 'Daumifukd vufeufr_e@J zrf;vkd@ trdef@csvkduf+yD; u|efawmfyg tzrf;cH=u&w,f? u|efawmfwkd@
(3)a,mufukd wkd@kH;eJ@ reD;ra0;rSm&SdwJh &Srf;ESpfxyftdrfatmufxyf ajray:rSm opfom;awGukd oHkdufxm;wJh
,m,Dvkyfxm;wJh tcsKyfcef;xJ oGif;w,f? tcsKyfcef;xJrSm zrf;csKyfxm;wJh Arm/ &Srf;/ ukvm; av;ig;a,mufvnf; &Sdw,f?
aemufwae@rSm u|efawmfwkd@u tcsKyfapmifh ykvdyfwa,mufukd udpP&Sdvkd@ wm0efcHwa,mufe@J awG@vkda=umif; ajymw,f?
naeykid ;f rSm tapmifw
h a,mufu vmac:vk@d u|eaf wmfe@J &JabmfxeG ;f vS vku
d o
f mG ;w,f? reD;ra0; tdrw
f tdraf &S@rmS k;H cef;vkd
vkyx
f m;wJph m;yGrJ mS xkid af ewJh tar&duefar*smwa,mufudk awG@w,f? tar&duef (101)axmufvrS ;f a&;wyfueJ@ wlygw,f?
u|eaf wmfw@dk u tusKd ;ta=umif;awG ajymjy+yD; ckvdk tcsKyfcef;vkd ae&mrsKd ;rSm u|eaf wmfw@dk udk csKyfxm;wm roifah =umif;vnf;
awmif;qkd w,f? olu ar;wmawGukd u|efawmfwkd@u ajzoifhwm jyefajzw,f? em;vnfr_ &oGm;+yD;aemuf oufqkdif&meJ@
ol aqG;aEG;ay;ygr,f jyefajymw,f? ae@ naerSmyJ u|efawmfwkd@ukd tapmifhrsm; aewJh tcsKyfcef;&J@ tay:xyfukd
ajymif;ay;w,f? tpm;taomufvnf; tar&duef &m&Siaf wG jzpfvmw,f? aemufwae@rmS wkww
f yf u ar*smwa,muf
u|eaf wmfw@dk owif; =um;+yD; vku
d v
f mw,f? t*Fvyd f tar&duef ar*smESpaf ,mufe@J tjyeftvSeaf jym=u+yD;/ u|eaf wmfw@dk udk
vm=unfh w,f? udpPr&Sdygbl;vkd@ ajym+yD; u|efawmfwkd@ukd E_wfquf jyefoGm;=uw,f? wu,fawmh tdENd,rS jyef0ifvm
=uwJh r[m rdwfawGxrJ Sm wkwfwyfu tar&duef&@J uGyfurJ _atmufrSm &Sdw,f? *syefwkduf&mrSm jrpf}uD;em;/ Aef;armf/
vm;_;d txdom qkid +f yD;/ wkwjf ynfxJ 0ifa&muf=u&ygw,f? &yfmG tkycf sKyfa&;vkyif ef;rsm;rSm olw@dk e@J rqkid yf g? t*Fvyd w
f yfu
uufpb
f D CAS(B)uom ukdifw,f?
r=umrD rkd;armufrS Aef;armfr@xo
J kd@ r@tkyfcsKyfa&; CAS(B) u olwkd@ a&$@ajymif;vkd@ u|efawmfwkd@ukdvnf;
ac:oGm;w,f? Aef;armf axmifAl;0 taqmuftOD;awGrSm ykvdyfkH;cef;zGifhw,f? u|efawmfwkd@ukd axmifxu
J tcsKyfcef;rSm
rxnf/h olw@dk e@J twl ae&w,f? tm&Svil ,ftpnf;tk;H / wk@d Arm qif;&Jom;tpnf;tk;H / Armh0efxrf;tzG@J awGrmS vkycf =hJ uwJh
acgif;aqmifawGtm;vkH; axmifxJ a&mufvm=uw,f? Aef;armfaxmifukd ajymif;a&$@vm+yD; r=umrDrSmyJ tjcm; t*Fvdyf
ar*smwa,muf axmifukd a&mufvm+yD;/ u|efawmf wkd@ ESpfa,mufudk vmawG@w,f? olu u|efawmfwkd@ ESpfa,muf[m
umvuwWm; ukdodef;azqD oGm;&r,f? atmufArmjynfxrJ Sm *syefwkdufwhJ vkyfief;awG r+yD;ao;bl;? v#Kd@0Sufzkd@ ta&;}uD;
w,f? 'ga=umifh u|eaf wmfw@dk ESpaf ,mufukd zrf;oGm;ovkyd J ac:oGm;r,f ajymw,f? u|eaf wmfw@dk EpS af ,mufvnf; axmifxrJ mS
&SdwhJ todrdwfaqGawGukd u|efawmfwkd@twGuf rpkd;&drf=uzkd@/ cifAsm;wkd@vnf; r=umrD jyefvGwf=urSmyg vkd@ tm;ay;pum;om
ajymcJhEkdifw,f? axmifxu
J xGufvmawmh u|efawmfwkd@ukd vufxdyfcwfjcif;rsm;awmh rvkyfyg?
(2)

zufqpf*syefawmfveS af &;twGuf
tdE,
dN ok@d a&mufjcif;
(1945)ckESpf/ Zefe0g&DvxJrSm Aef;armfrS av,mOfysHjzifh jrpf}uD;em;rSm wn&yfem;+yD;/ tdENd,jynf umvuwWm;ukd
a&muf=uw,f? av,mOfysHuGif;rS um vuwWm; qifajczkH; bD[mvm &yfuGuf&Sd ukdodef;azqD wkdufkdufykd@ay; w,f?
ESpfxyfwkduf tay:xyf tcef;us,f}uD;wck tv,fab;rSm w,fvDzkef;wvkH;eJ@ ukwifay:yufvufu ukdodef;az
27

[m u|efawmfwkd@ukd vufqEJG _wfquf}udKqkdw,f? tajctaeawGukd ar;jref;ajymqkd+yD;aemuf &JabmfxGef;vSudk &Jabmfcif


armif/ u|eaf wmfu
h dk wifarmif - a$ref;wifarmifaygv
h @dk &Darmajymqk&d if; u|eaf wmfw@dk udk emrnfajymif;ay;vdu
k w
f ,f? uko
d ed ;f
azukd ola&;wJh wufzkef;}uD;pmtkyfe@J u|efawmfodchw
J ,f? vlukdawmh ckrS awG@&wmyg?
t*Fvdyfu &J@tajctaeeJ@ u|efawmfwkd@ jynfwGif;&J@ awmfvSefa&;/ jynfol@tiftm;a=umifh rwwfombJ ukdodef;
azukd Armjynfzufqpfwu
dk zf suaf &;tzG@J &@J uk,
d pf m;vS,t
f jzpf todtrSwjf yKxm;&w,f? zufqpf*syefawmfveS af &;twGuf
Armjynfu a&mufvmwJh &JabmfrSefor# tdENd,jynf umvuwWm;r@ bD[mvm bkH&dyfom ukdodef;azqD a&muf=uw,f?
a&mufvmwJh &Jabmftm;vkH;ukd ukdodef;azu t*Fvdyfppfwyf-wyfzG@J (136) eJ@ aqG;aEG;pDpOf wm0efcef@cGw
J ,f? ArmjynfrS
a&mufvm=uwJh &Jabmfrsm;[m wokwfwnf;-wzGJ@wnf;-wcdsefwnf; a&mufvm=uwm r[kwfyg? wokwf-wzGJ@
a&mufvmwmeJ@ ArmjynfawmfvSefa&;&J@ vkdtyfr_t& ukdodef;aze@J wyfzGJ@(136)aqG;;aEG;+yD;/ wcsdK@ukd umvuwWm;
ppfausmif;wausmif;rSm tcsdefwkd ppfynmoif/ avxD;qif;oifwef;wuf/ Armjynfjyef wm0efxrf;aqmif=u&w,f?
wcsKd @uadk wmh oD[(dk oD&v
d uFm)udv
k b
H dk ppfausmif;yk@d / umvwck ppfynmoif/ umvuwWm; uko
d ed ;f azqD jyef/ avxD;qif;
oifwef;wuf/ Armjynfjyef avxD;qif; wm0ef,l=u&w,f? 'Dvkda=umifh *syefawmfvSefa&;twGuf ArmjynfrS oGm;=uwJh
tzG@J rsm; &Jabmfrsm;[m umvuwWm;rSm jzpfap/ ukdvHbkdrSm jzpfap/ tm;vkH awG@}uHKqkHpnf;&wm r[kwfwht
J wGuf wcsdK@ukd
&if;&if;ESD;ESD; od=uayrJh wcsdK@ukd od=uwm r[kwfyg?
u|eaf wmf umvuwWm;/ bD[mvm bk&H yd o
f mukd a&mufwt
hJ cdserf mS ukb
d apm(&ckid o
f @dk avxD;qif;cge;D )/ ukad usm&f if
pwJh &JabmftcsdK@awG@&w,f? &ckdif&aJ bmfawGuawmh awmfawmfrsm;w,f? &Jabmf*kd&S,f(&Jabmf bwif)ukdvnf; ukdodef;az
wkd@e@J twl awG@&w,f? &Jabmf *kd&S,f[m nnrsm;rSm u|efawmfwkd@qDvm+yD; Armjynfu tajctaeawGudk odcsifaZmeJ@
ar;jref;avh&Sdw,f? u|efawmfwkd@uvnf; odoavmuf jyefajym=uw,f? u|efawmfwkd@ ajymjyae&if;vnf; =um;nyf 0if0if
ar;wwfvkd@ ajzvnf;ajz/ ajymvnf;ajym=uw,f? &Jabmf*kd&S,fuvnf; u|efawmfwkd@ukd tdENd,jynf uGefjrLepfygwDu
tdENd,jynfukd umuG,fzkd@/ *syefukd ckcHwkdufckdufzkd@/ +Adwdo#tpkd;&ukd urf;vSrf;cJha=umif;/ +Adwdo#tpkd;&u vufrcHa=umif;/
'ga=umifh tdENd,jynfuGefjrLepfygwDu ukd,fh[mukd,f vlxkukd pnf;kH;v_H@aqmf/ nnrsm;rSm ppfynmukd v#d@0Sufoifwef;ay;
avhusifhae=ua=umif;/ olukd,fwkdifvnf; ppfoifwef;wufaea=umif; ajymjyw,f? ppfa&;avhusifhvkd@ ol@wawmifqpfawG
yGef;yJhaewmudk tuFsDvuf vSefjyw,f? 'l;awG yGef;yJhaewmawGukd abmif;bDtay:qGw
J ifjyw,f? tdENd, jynfolvlxk&@J
xufoefwhJ zufqpfqef@usifa&;eJ@ rsdKk;cspfpdwf/ jynfcspfpdwf"mwfawGyg? wcsdefwnf;rSm &Jabmf*kd&S,fu 'DrSm csef'&mbkdf@pf&@J
vlawGvnf; &Sda=umif;/ olv#dKeJ@ tzsufvkyfief;awGvnf; vkyfwwfa=umif;/ v#dK@0Sufa&;owdxm;zkd@ u|efawmfwkd@ukd owd
ay;w,f?
wae@rmS &Jabmf*&dk ,
S u
f u|eaf wmfw@dk EpS af ,mufudk r@xJ ac:oGm;ygw,f? xa&mhvu
D m; txufxyf a&S@q;Hk wef;u
pD;+yD; r@ukd vkdufjyw,f? umvuwWm;r@xu
J ol@tpfrtdrfukd tvnfac:oGm;w,f? ol@tpfrtdrfu odyfawmh rus,fyg?
{nfhcef;/ tdyfcef;/ rD;zkdcef;awG &Sd+yD; oyfoyf,yf,yfygy?J &Jabmf *kd&S,fu ol@tpfreJ@ rdwfqufay;w,f? ol@tpfruvnf;
tdENd,jynf uGefjrLepfygwD0ifwa,mufyg? trsdK;orD; pnf;kH;a&;vkyfief;vkyfw,f? ol@tpfra,mufsm;uvnf; uGefjrLepf
ygw0D if wa,mufyv
J @dk od&w,f? ole@J awmh rawG@yg? &Jabmf*&dk ,
S &f @J tpfru ArmjynfueG jf rLepfygwu
D &JabmfawG awG@&awmh
0rf;omtm;&eJ@ u|eaf wmfw@dk udk E_wq
f uf}udKqkyd gw,f? olu,
dk w
f idk f csmygwD vky+f yD; vufzuf&nfcsKd eJ@ au|;arG;{nfch w
H ,f?
u|eaf wmfw@dk EpS af ,mufpvk;H umvuwWm; *suq
f rdk mS avxD;qif;oifwef;ukd yxroGm;wuf&w,f? u|eaf wmfw@dk
eJ@twl ukdausmf&ifvnf; ygw,f? *sufqkd a&mufwhJtcg av,mOfqif;oifr,fh ppfwyfrS tjcm;ppfAkdvf ppfom;rsm;vnf;
ygw,f? reufyidk ;f rSm *suq
f adk v,mOfysu
H iG ;f xJ &yfxm;wJh 'guw
kd mo,f,yl @dk aqmifa&; av,mOfysw
H pif;ab;em; av,mOf
ysHay:u ckefqif;+yD;/ ajray:uswht
J cg avt[kefukd =unfh+yD; nmbuf (okd@r[kwf)b,fbufokd@ tvkdufoifh vScJ svkduf&ykHukd
yxr oifjyavhusi=hf u&w,f? naeykid ;f rSm &yfxm;wJh av,mOfysaH y:wuf/ tm;vk;H wef;pD&yf+yD; oifwef;r;u av,mOfysaH y:
u ckefqif;wJhtcg wa,mufe@J wa,muf quf+yD; ckefcs=u&r,fhta=umif;/ wu,fvkd@ ckefcsolwa,mufu aES;oGm;&if
28

ajray:uswht
J cg wa,mufe@J wa,muf a0;oGm;r,fhta=umif;/ a&S@u ckefcswhJ vlwa,mufu wGef@qkwfoGm;&ifvnf;
aemufu vkdfufckefcsole@J xyfoGm;+yD; avxD;}udK;ESpfck vdrfoGm;wwfvkd@ avxD;ryGifhbJ jzpfoGm;Ekdifa=umif;awG ajymjyw,f?
olajym+yD; aemu/f wa,mufpD reufu oifjyavhusifhxm;wJhtwkdif; av,mOfysHwHcg;aygufrS ckefcs/ ajray:tvkdufoifh
vSdrfhvSJwmawGukd qufavhusifh=u&jyefw,f? aemufwae@ naecif;rSmwcg/ nOD;rSm wcg/ ysHoef;aewJh 'gukdwm
av,mOfysHay:u ajray: v,fuGif;xJukd vufawG@ESpfcgckefqif;=u&w,f? naecif; yxrqif;wJhtcgrSm ukdausmf&if
ajcqpfvdrfoGm;vkd@ atmufu apmifhaewJh vlemwifum;eJ@ aq;kHa&mufoGm;w,f? 'kwd,t}udrfrSm rygEkdifawmhyg? (2)
&ufe@J yJ avxD;qif;oifwef; +yD;oGm;ygw,f? u|efawmfwkd@ &JabmfawGtm;vkH; rsdK;cspfpdwf/ jynfcspfpdwfe@J av,mOfysHay:rS
rwGef@rqkwf/ &J&&J ifh&ifhyJ ckefcs atmifjrifch=J u w,f?
avxD;oifwef;+yD;wJah emuf awmfveS af &;&J@ vkt
d yfrt
_ & uko
d ed ;f azu &JabmfxeG ;f vSudk umvuwWm;rSmyJ vkt
d yf
wJh tcsdefwkd ppfoifwef;wuf/ Armjynf jyefqif;zkd@e@J u|efawmfhukd ukdvHbkd ppfausmif;wufzkd@ pDpOfcef@cGw
J m0efay;ygw,f?
(3)

zufqpf*syefawmfveS af &;twGuf
oD[(dk oD&v
d uFm)a&mufjcif;?
(1945)ckESpf/ ZEM0g&DvukefavmufrSm u|efawmfe@J &Jabmfbaomif;(ukdodef;)wkd@ESpfa,muf[m t*Fvdyft&m&Sd
ESpfa,mufehJtwl umvuwWm;rS av,mOfysHe@J bkHabrSm wntdyf+yD;/ aemufwae@rSm ukdvHbkdukd a&mufw,f?ukdvHbkdrS
wem&DeD;yg; ppfum;pD;+yD; ppfausmif;ukd a&mufw,f? us,fjyef@wJhtkef;awm}uD;xJrSm ppfwef;vsm;rsm;/ kH;rsm;/ xrif;pm;
kHrsm;/ pm;aomufqkdifrsm;/ avhusifhuGif;rsm;ukd oef@&Sif;oyf,yfpGm tuGufcswnfaqmufxm;wmukd awG@&w,f?
'Dppfausmif;[m r[mrdwfrsm;&J@ ta&S@awmiftm&S ppfXmecsKyf&J@ tkyfcsKyfr_atmufrSm &Sd+yD;/ jyifopf/ t*Fvdyf/
wkwf/ jrefrm(Arm/ u&if/ ucsif/ csif;) ,kd;',m; vlrsdK;pkH oifwef;ausmif;om;rsm; &Sd=uw,f? t*Fvdyf/ jyifopfrsm;u
ar*smtqifhu tp uy`wdef/ vufzfwifeiftqifhxd &Sd=uw,f? Armjynf zufqpfwkdufzsufa&;tzGJ@u u|efawmfwkd@
&Jabmfrsm;ukd t&m&Sdtqifh ay;xm;w,f? t*Fvdyf/ jyifopf t&m&Sdrsm;eJ@ oifwef;wuf&mrSmvnf; tzG@J vkduf twlwuf/
pm;aomuf&mrSm vnf; t&m&Sd xrif;pm;kHrSm twl pm;aomuf=uw,f? olwkd@u vcpm;rsm; jzpf=u+yD;/ u|efawmfwkd@u
vcpm;rsm; r[kwyf g? u|eaf wmfw@dk udk t*Fvyd u
f olw@dk vcpm;rsm;tjzpf vkyaf pvk=d uayr,fh u|eaf wmfw@dk &aJ bmftm;vk;H u
awmfvSefa&;&yfwnfr_&Sd&Sde@J zufqpfwkdufzsufa&;tzG@J u awmfvSefa&;orm;rsm;tjzpfom &yfwnfchJ=uw,f? aiGrsm;rsm;
xkwfokH;=u&if ol@vcpm;vkd jzpfrSmpkd;wJhtwGuf umvfuwWm;/ bD[mvm bkH&dyfomrSmvkdyJ wa,mufukd wywf
ESpfq,fusyfom xkwfokH;=uw,f? tJ'Dumvu aiGwefzkd; &Sdw,f? wjym;ESpfjym;utp okH;vkd@&ygw,f?
*syefzufqpfwu
dk zf suaf &;rSm olw@dk e@J u|eaf wmfw@dk tckvdk aygi;f pnf;=u&ayr,fh &nf,
G cf sucf si;f uawmh wl=uwm
r[kwfyg? olwkd@u *syefukd wkduf+yD;/ t*Fvdfyfuvnf; Armjynfukd jyefvnf ukdvkdeD vkyf+rJvkyf+yD; qufvufpkd;rkd; rif;vkyfzkd@yg?
jyifopfuvnf; tvm;wl tif'cdk sKd if;em;ukd ukv
d edk D jyefvnfvyk +f y;D qufvuf rif;rlz@dk yg? u|eaf wmfw@dk uawmh zufqpf*syefawG
ukd wku
d x
f w
k +f yD; u|eaf wmfw@dk widk ;f jynf vk;H 0 vGwv
f yfa&;&zk@d jzpfw,f? u|eaf wmfw@dk wrsKd ;om;vk;H vGwaf jrmufapzk@d jzpfw,f?
u|eaf wmfw@dk e@J olw@dk ,m,D aygi;f pnf;r_om jzpfw,f? Armjynf *syefzufqpfqef@usiaf &; ajratmufvyk if ef;rSm avhvmcJw
h hJ
a*sm*f sD - 'Drx
D a&mhAaf &;tvkyo
f rm; vlwef;pm;eJ@ zufqpfqef@usiaf &;(Working Class Against Fascism) pmapmif&@J
twGif;oabmjzpfwhJ nD!Gwfa&; wyfaygif;pk pdwf"mwft&yg?
r[mrdwaf wG&@J jyefveS x
f ;dk ppfrmS &efo@l aemufyidk ;f u ajymufusm;ppfe@J aygi;f pyfay;zk@d twGuf 'Dausmif;u oif=um;
ay;wJh ppfynm&yfawGu vufeufi,frsdK;pkH ukdifwG,f ypfcwfenf;/ PIAT (Preventary Infantry Anti Tank)twkd
29

aumufyD;,ufvkd@ac:wJh wifhum;ypf vufeufypfcwfenf;/ ,rf;rsdK;pkH azmufcGeJ nf;/ csKHckdwkdufckdufenf;wkd@tjyif ajrykHzwf


enf;(Map Reading)/ wu,fv@dk }udK;rJq
h ufo,
G af &; puform;usq;Hk oGm;u pufe@J tquftoG,v
f yk ef nf;/ tcsujf yenf;/
awmwGi;f csw
D ufenf;/ csujf yKwfpm;aomufy;D ajc&mvuf&mazsmufenf;/ pwJh ajymufusm;ppfe@J ywfoufwhJ oabmw&m;
a&; t&a&m/ vufawG@t&yg oif=um;avhusifh=u&w,f?
'Dausmif;rSm rSwrf o
d avmuf u|eaf wmf awG@}uKHqq
Hk nf;cJw
h hJ &JabmfawGuocifAv
kd (f udjk zL)/ ref;0if;armif(ukw
d if)/
&Jabmftkef;armif(udkjr)/ &Jabmfb!Gef@/ &Jabmfukdukd}uD;(udkoef;)/ &Jabmfbodef;/ &Jabmfbaomif;(udkodef;)/ ocifvSuGef@/
&Jabmfcspaf umif;(ukad tmifxeG ;f )pwJh &JabmfawG jzpfygw,f? wcsKd @&aJ bmfawGuadk wmh rrSwrf ad wmhyg? wcsKd @u u|eaf wmfx
h uf
t&ifa&muf=u+yD;/ wcsKd @u u|eaf wmfah emufrS a&mufvm=uwm jzpfygw,f? ocifAv
dk &f @J emrnfuadk wmh u|eaf wmf odrw
S rf d
aeygw,f? vlcsi;f awG;zl;vk@d awmh r[kwyf g? u|eaf wmf ausmif;om;b0u ola&;wJh um;vfrmhupf f pmtkyu
f dk zwfczhJ ;l vk@d jzpf
ygw,f?
u|eaf wmfw@dk &Jabmftm;vH;k [m Armjynfol trsKd ;om;w&yfv;kH zufqpf*syefawGatmufrS vGwaf jrmufa&;twGuf
*syefawGukd awmfvSefzkd@ jyif;jywJhpdwf"mwfe@J pnf;pnf;vHk;vHk; nDnDnGwfnGwf/ wufwufuu pnf;urf;&Sd&Sd ppfynmukd
}udK;pm; oifcJhavhusifhcJh=uw,f? todEkd;=um;r_&Sd&Sd ygwDeJ@ zufqpfwkdufzsufa&; jynfol@vGwfajrmufa&; tzGJ@csKyf}uD;rS
ay;tyfcw
hJ hJ wm0efawGudk ausyeG af tmif }udK;pm;cJ=h uw,f? tm;vyfwhJ paeae@naeykid ;f awGrmS awmh wcgw&H ukb
d ode;f u
u|efawmfwkd@ ppfwef;vsm;u tdyfukwifrsm; tv,fatmuf t*Fawcif;=urf;ay:rSm wifyvifacGxkdif+yD; pdefaA'g}uD;[ef
yg;pyfqkdif;0kdif;oHe@J vufESpfzufu ol@cg;ywfvnf qkdif;0kdif;wD;[efwD;+yD; ajzazsmfw,f? usefwhJ &JabmfawGu tdyfukwif
awGay:u xkdifem;axmif &if; vufckyf=obmay; &,f=uarm=u aysmf$if=u&w,f?
ppfausmif;rSm we*FaEGwidk ;f rSm em;=u&w,f? yifv,fqyd u
f rf; oGm;+yD; a&csKd ;csicf sKd ;? ukv
d b
H +dk rdK@xo
J mG ;+yD; vnfywf
csif vnfywf? pcef;rS um;eJ@owfrSwfxm;wJhtcsdef pkoGm; pkjyef=u&w,f? w&ufrSm &Jabmf bnGef@u OD;pD;+yD; &Jabmf
bode;f / &Jabmfbaomif;eJ@ u|eaf wmfw@dk [m pcef;wGi;f u t&m&Spd m;aomufqikd rf S taumif;pm; pD;u&ufumwGe;f / pnfoyG f
tom;bl;/ opfo;D bl;/ csKd csOrf sm;0,f/ ppfab;vG,t
f w
d f ESpt
f w
d x
f J xnf+h yD; ukv
d b
H +dk rdK@xJ tvnfxu
G cf =hJ uw,f? ppftwGi;f rk@d
+rdK@xrJ mS ypPn;f tvGe&f mS ;yg;w,f? ppfwyftwGi;f rk@d 'Dvydk pPn;f rsm;&wmyg? u|eaf wmfw@dk pm;zk@d aomufz@dk awmh r[kw?f u|eaf wmf
wkd@ &nfG,fcsufe@J u|efawmfwkd@yg? ukdvHbkd+rdK@xaJ &mufawmh um;ay:rSqif;/ 0,fvmwJh ypPnf;xnfhxm;wJh ab;vG,ftdwf
ESpfvHk; udk vG,f+yD; +rdK@xaJ v#muf=uw,f? oD[kduGefjrLepfygwDukd u|efawmfwkd@vkduf&Sm=uwmyg? vlawmfawmfrsm;rsm;ukd
ar;&if; ukdvHbkd+rdK@v,fu vrf;}uD;awmfawmfrsm;ukd av#mufvm=uw,f? vlawmfawmfrsm;rsm;u rod=uyg? aemufqHk;
vlwa,mufxHu owif;tpte &&SdwmeJ@ wuUpDwpD; pD;+yD; ukdvHbkd qifajczkH; &yfuGufwckukd a&mufoGm;=uw,f?
'kdufbmukd wuUpDc ay;+yD; um;ay:rSqif; ar;&if;jref;&if; vkduf&SmrS &yfuGuf tpGefem;u uGefjrLepfygwD qkdif;bkwfe@J
wxyfwu
dk yf u
k av; wvH;k rSm oGm;awG@w,f? u|eaf wmfw@dk vnf; 0rf;yef;womeJ@ wku
d yf u
k av;xJudk wef;0ifomG ;=uw,f?
wku
d {f nfch ef;rSm vlo;kH a,mufe@J awG@+yD; u|eaf wmfw@dk udk tHt
h m;oif=h unfah e=uw,f? u|eaf wmfw@dk tm;vH;k u ppf0wfppfpm;
eJ@csnf; jzpfaevkd@yg? &JabmfbnGef@up+yD; u|efawmfwkd@[m ArmjynfuGefjrLepfygwDrS &Jabmfrsm;jzpfa=umif;/ cifAsm;wkd@
acgif;aqmifwa,mufa,mufeJ@ awG@vkda=umif;p rdwfqufajymw,f? tJ'DawmhrS olwkd@u u|efawmfwkd@ukd {nfhcef;&Sd
pm;yGyJ wfvnf ukvm;xkid rf sm; tay: xkid cf idk ;f ygw,f? olw@dk tawmftwef pdwo
f ufom[ef &So
d mG ;ayr,fh oHo, ruif;=u
ao;a=umif; olwdk@ rsufvkH;awGu azmfjy aew,f?olwkd@acgif;aqmifrsm; c&D;xGufoGm;=ua=umif; olwdk@[m Hk;apmifhusef
olrsm;jzpfa=umif; jyefajymw,f? &JabmfbnGef@eJ@ &Jabmfoodef;u udpPr&Sda=umif; jyefajymjy+yD; u|efawmfwkd@ygvmwJh
ypPnf;rsm;ukd tdwfxrJ Sxkwf pm;yGaJ y:wif vufaqmiftjzpf ay;=uw,f? olwkd@uvnf; aus;Zl;wifa=umif; jyefajymw,f?
&J a bmf b nG e f @ eJ @ &J a bmf b od e f ; wk d @ u Armjynf e J @ zuf q pf *syef & J @ ta=umif ; awG / Armjynf u G e f j rLepf y gwD e J @
zufqpfqef@usifa&;tzG@J u *syefzufqpfawGukd awmfvSefzkd@ b,fvkd}udK;pm; aeyHk ta=umif;awGukd ajymjy0g'jzef@=uw,f?
'Dvkde@J u|efawmfwkd@e@J olwkd@ tjyeftvSef em;vnfr_e@J ,Hk=unfr_ wjznf;jznf; & &SdvmcJhw,f?
30

ArmjynfawmfvSefa&;&J@ vkdtyfr_t& ukdvHbkdppfausmif;rS &Jabmfrsm;[m wzGJ@+yD;wzGJ@ umvuwWm;okd@


xGufcGmoGm; ae=uyg+yD? ocifAkdvf/ &Jabmfbodef;wkd@tzG@J xGufcGmoGm;+yD;aemuf ocifAkdvf/ &Jabmfbodef;/ &JabmfapmOD;eJ@
twlygwJh t*Fvdyfrsm;yg wzGJ@vHk; umvuwWm;/ *sufqkdav,mOfysHuGif;twuf pufysufus rD;avmif+yD; tm;vHk;
usqHk;oGm;=uwJh owif;ukd =um;=u&w,f? usef&Sdaeao;wJh u|efawmfwkd@ &Jabmftm;vHk; 0rf;enf;ausuGJ pdwfxdckdufr_
jzpf=u&w,f? 'gayrJh &Jabmfw a,mufr# a=umufGH@jcif;/ wGef@qkwfjcif;awmh rjzpfyg? tJ'Daemuf u|efawmfeJ@
&Jabmfbaomif; wm0efxrf;aqmifz@dk umv uwWm; jyef=u&w,f? u|eaf wmfw@dk &@J wm0efu ocifAv
dk w
f @dk tzG@J &@J wm0efudk
xrf;aqmifzkd@yg? 0rf;enf;r_u 0rf;omr_ jzpfvm &jyefw,f?
u|eaf wmfw@dk umvuwWm; a&mufawmh t*Fvyd ef ,fcso
J rm;u npfywfwhJ taESmuft,Suf wcke@J omG ;awG@=u&
w,f? wyfz@GJ (136) t*Fvdyfwyfu u|efawmfwkd@ukd ukdodef;azqD jyefrykd@awmhbJ Armjynfukd wef;oGm;apzkd@ vkyfygw,f?
u|ef awmfwkd@u u|efawmfwkd@ tzG@J tpnf;u wm0efray;bJ roGm;Ekdifa=umif; uef@uGufw,f? olwkd@u ta&;}uD;aevkd@yg?
tcsdefr& vkd@yge@J ta=umif;jyaew,f? 'Dta=umif;jycsuf[m vHk;0rckdifvHkyg? ukdodef;azeJ@ a0;wmr[kwf? umvuwWm;u
+rdK@xJcsnf;rSm yg? npmpm;+yD;wJhtcg u|efawmfwkd@ ESpfa,muf vrf;av#muf[efeJ@ pcef;u uif;apmifh&SdwJh wHcg;}uD;u
tjyifxGufoGm;=uw,f? v,fuGif;xJ jzwfazmufxm;wJh um;vrf;ay:rSm um;wpD; vlwa,mufr# rawG@&yg? (10)rdepf
avmuf=umawmh u|efawmfwkd@aemufrS *spfum;wpD;eJ@pcef;r; vkdufvm+yD; u|efawmfwkd@ukd jyefac:oGm;w,f? u|efawmfwkd@
uvnf; udpPr&Sdbl;? tcsdef&ao;w,f pOf;pm;+yD; jyefvkdufoGm;w,f? aemufwae@ reufpmpm;+yD; avxD;qif;&r,fh
u|efawmfwkd@eJ@ t*Fvdyfrsm;yg wzGJ@vHk; umvuwWm;+rdK@xJu ppfHk;}uD;wHk;rSm(axmufyHha&;Xme}uD;eJ@ wlygw,f)
avxD;qif;zk@d twGuf ypPn;f rsm;oGm; xkwf =u &w,f? umbkid /f ypPw/dk ajryHt
k w
d ef @J ajryHrk sm;/ uGeyf wfp/f ,leaD zmif;/ jcifaxmif/
apmif/ tdyf&mcif;pwJh ypPnf;tpHkukd xkwf+yD; ausmykd;tdwfxJxnfh? emrnfeJ@ trSwftom;vkyfxm;w,f? tJ'Daemuf
avxD;xkyrf sm;xm;wJh tcef;xJomG ;+yD; uk,
d hf pdw}f udKuf avxD;xkyu
f dk a&G;&w,f? avxD;xkyu
f dk uk,
d ef @J tu
H u
dk af tmifvyk +f yD;
trSwftom; vkyfxm;cJh&w,f? Hk;uvnf; ppfAdkvfppfom;awG toGm;tvm tawmfrsm;wJh Hk;}uD;yg? ypPnf;xkwfwJh
tvkyaf wG +yD;oGm;pD;oGm;awmh u|eaf wmfw@dk ESpaf ,muf tcif;oGm;[efaqmif+yD; H;k atmufqif;/ H;k 0if;}uD;xJu xGuv
f u
dk f
awmh wuUpD trsm;tjym;udk awG@&w,f? wuUpD wpif;ay: cyfwnfwnf wuf=u+yD; umvuwWm;/ bD[mvm&yfuu
G u
f dk
armif;ckid ;f vdu
k w
f ,f? 'Dvedk @J uko
d ed ;f azqD jyefa&muf =uw,f? uko
d ed ;f azukd tusKd ;ta=umif; ajymjyawmh uko
d ed ;f az a'gyyG eG @J
ol@uw
k ifab;u w,fvzD ek ;f ukd aumufuikd +f yD; wyf zG@J (136)ukd quf/ awmfawmf qlypfw,f? [kb
d ufuvnf; t}uD;tus,f
awmif;yefw,f? tJ'Dae@rSmyJ ukdodef;azu ocifpkd;qD ay;wJhpmeJ@ pmapmifpmwrf;rsm;ukd u|efawmfwkd@ukd ay;w,f?
ocifjroGifuvnf; ol@tdrf pmwkduav;wapmif yg;w,f? aemufwae@ wyfzGJ@(136)u u|efawmfwkd@ukd um;eJ@
aumif;aumif;rGefrGef vm}udKw,f?
(4)

zufqpfawmfvSefa&;twGuf
jrpf0u|ef;ay: avxD;qif;jcif;
(1945)ckEpS /f {+yDv (2)&ufae@/ noef;aumifausm?f tdE,
dN jynf umvuuWm;+rdK@/ *suq
f dk av,mOfysu
H iG ;f }uD;[m
rD;xdefxdefvif;vif; r[kwfyg? av,mOfysHuGif; wae&m av,mOfysHuGif; ajy;vrf;tprSm pufEkdf;xm;+yD; &yfxm;wJh
pufav;vHk;wyf av,mOf}uD; wpif;&J@ ab;rSm cg;rSmypPwkd/ ycHk;rSm ajryHktdwfvG,f/ ppf0wfpHktjynfhe@J avxD;tdwfukd,fpD
ykd;xm;=uwJh u|efawmfwkd@tzG@J [m wdwfqdwf +idrfoufpGm&yf+yD; av,mOfysH&@J pufoHukd tmHkpkdfufem;axmif ae=uw,f?
u|efawmfuawmh pufoH aumif;raumif; em;vnfvkd@awmh r[kwfyg? u|efawmfwkd@tzG@J rSm ygwhJ t*Fvdfyfar*smeJ@ uy`wdef
wa,mufuawmh tawG@t}uHK &Sd=uolawGjzpfvkd@ pl;pl;pkdufpkduf em;axmifae=uw,f? u|efawmfwkd@u ocifAkdvf/
&Jabmfbode;f / &JabmfapmOD;wk@d tzG@J &@J wm0efudk quf,&l wJh tzG@J yg? wm0efu ocifp;kd tajccHwhJ zsmyHck kid /f a';'&J+rdK@e,fxJ
31

qif;zkd@jzpfygw,f? a&S@tzGJ@u av,mOfysufuscJhvkd@ u|efawmfwkd@pD;=ur,fh av,mOfysH&J@toHukd u|efawmfwkd@tm;vHk;ukd


em;axmifapwm jzpfygw,f? u|efawmfwkd@ pdwfauseyf+yDqkdrS av,mOfysHay:wuf=uzkd@yg?
'Davmufqkd&+yD? av,mOfysHay: wuf=upkd@av,mOfysHpufoH=um;u xGufay:vmwJh ar*smukdifwkd&@J toHukd
=um;=u&w,f? u|eaf wmfw@dk tm;vH;k av,mOfysaH y:wuf=uw,f? u|eaf wmfw@dk tzG@J u wyfz@JG (136)rS ar*smukid w
f /dk uy`wed f
[,f&D/ puform; qm*sif qpf'EGef;eJ@ &Jabmfbaomif;/ u|efawmf tm;vHk;(5)a,mufyg? u|efawmfwkd@ tzG@J av,mOfysHay:
ol@ae&m/ uk,
d ahf e&m xkid +f yD;wmeJ@ av,mOfys[
H m puf&edS u
f dk jri+hf yD;/ av,mOfysaH jy; vrf;ay:rSm t&Sed w
f ;dk ajy;&if; aumif;uif
okd@ acsmarmpGm wufa&mufchJum Armjynfbufokd@ OD;wnfysHoef;aeyg+yD?
av,mOf[m puforH eS rf eS f yso
H ef;vm+yD;aemuf u|eaf wmfw@dk tzG@J rS wa,mufu av,mOfysH ArmjynfxJ p0if+yDv@dk
u|eaf wmfw@dk udk cyfus,u
f s,f ajymw,f? u|eaf wmfw@dk vnf; qif;&ef toifah e&m ,l=uw,f? eHeuf (2) em&D/ (3)em&Dcef@rmS
u|efawmfwkd@ av,mOfysH[m qif;&r,fh ae&ma&mufvm+yD;/ ajrjyifrS tcsufjyxm;wJh rD;rsm;ukd yxr wywfywfw,f?
qif;zd@k 'kw,
d tywfrmS atmufrS tcsujf y rD;rsm; kww
f &uf +idr;f oGm;w,f vk@d av,mOfysaH y:rS wa,mufu ajymjyw,f?
'Dt ywfrmS u|eaf wmfw@dk atmufo@dk rqif;vku
d &f yg? wwd, wywf xyfywfrS atmufrS rD;rsm;jyefvif;vmvk@d u|eaf wmfw@dk
qif;jzpfoGm;=uw,f?
'DrmS &,fp&maumif;wmwcku u|eaf wmfw@dk *suq
f dk av,mOfysu
H iG ;f rSm av,mOfysaH y:u avxD;qif;oifcphJ Ofu
'guw
dk mav,mOfysH wcg;ayguu
f ckecf s&wmyg? tckwywf qif;wJt
h cgrmS awmh vpfb&ufwm av,mOfys}H uD;atmuf
rSm vlwuk,
d pf m xkid f o
kH m tvGeaf csmwJh Zvm;&Snw
f ck&@J ab;ukd vufEpS zf ufe@J uidk f wa,mufe@J wa,mufcx
G idk f xm;=u+yD;
av,mOfysHay:ygwhJ v$wfo(l dispatcher)u qif;vkd@qkdwmeJ@ a&S@qHk;vlu p+yD; ajcESpfzufukd Zvm;ay: wifvkdufwmeJ@
vufESpfzufukdvnf; taygufabmife@J rwkdufatmif ukd,fhezl;ay: ,Sufwifvkduf+yD; atmufukd avsmqif;usoGm;wmygy?J
*sufqkdrSm avxD;qif;oifwkef;u 'gukdwmav,mOfysH taygufu ckefcsoifwmu u|efawmfwkd@ &JabmfawG&@J owWdukd
prf;cJhwmeJ@ wlygw,f?
atmufrS tquftoG,fe@J tpDtpOfaumif;wJhtwGuf u|efawmfwkd@ atmufodk@acsmarmpGm a&muf=uw,f?
t ay:rS usvmwJh u|efawmfwkd@tm;vHk;eJ@ ypPnf;rsm;/ vufeufc,
J rf;rsm; xnfhxm;wJh uGefwifem(container)}uD;rsm;ukd
&Jabmf awmfawmfrsm;rsm; vufESdyf"mwfrD;wvufvufeJ@ vsifjrefoGufvufpGm pkpnf;vkduf=uw,f? nu arSmifaevkd@
atmufu}udKwJh &Jabmfrsm;ukd rlvuvnf; rodvkd@ rrSwfrdawmhyg? ocifpkd;wkd@ pDpOfxm;wJhtwkdif; u|efawmfeJ@
&Jabmfbaomif;ukd wm0ef cGv
J kdufw,f? &Jabmfbaomif;u av,mOfysHay:u csay;cJhwhJ vufeufc,
J rf;rsm;ukd ygwD&@J
ajymufusm;wyfrsm;twGuf wyHk/ wyfrawmfu wyfawGtwGufwyHk cGaJ 0ay;zkd@ oJukef;aus;&Gmbufukd xGufcGmoGm;&+yD;/
u|eaf wmfu ygvmwJh t*Fvyd rf sm;eJ@ twl nwGi;f csi;f rSmyJ avSawGe@J *Guav;&Gmukd xGucf mG oGm;&w,f? u|eaf wmfw@dk tzG@J udk
*Guav;&Gm ukdarmifwif&J@ tdrftay:xyfrSm ae&mcsxm;ay;w,f? ocifoef;+rdKifukd *Guav;&GmrSm awG@&+yD; olu
0g'jzef@a&;wm0efeJ@yg?
u|efawmf *Guav;&Gmokd@ a&muf+yD;aemuf w&ufnaeykdif;rSm vufrSm pwif;wvufe@J ocifpkd; arm}uD;yef;}uD;
u|eaf wmfw@dk qD a&mufvmw,f? u|eaf wmf awG@csiaf ewJh qk&d ,
S v
f pf0g'pmtkyu
f dk a&;cJo
h l ocifp;dk ukd ae@cif; vif;vif;csi;f
csif;rSm ckrS u|efawmfawG@&wmyg? ukd,fcE<m awmifhawmifhwif;wif;/ Avaumif;aumif;/ &Syftusvufwkd/ ykqkd;wkdwkdeJ@
ajcrSm zdeyfryg/ rsufESmvufajcwkd@rSmvnf; ql;jcpf&mawGe@J yg? ocifpkd;u oJukef;&GmrSm nu *syeft0kdif;cH=u&a=umif;/
vHk+cHKa&;ukd Akdvfae0if;u wm0ef,lxm;wm jzpfa=umif;/ olu t&ifxGufajy;oGm;wmjzpfa=umif;? ocifpkd;uawmh
wa,mufwnf; n arSmif}uD;rJ}uD;xJrmS csKaH wG wk;d xGuv
f mcJ&h a=umif;? Akv
d af e0if;tay: rausreyfe@J ajymjyw,f? oJuek ;f &Gm
wkdufyGJ[m u|ef awmfwkd@ avxD;qif;wJhnrSm av,mOfysHu oHk;ywfawmif 0Jae&wmrkd@ a';'&J+rdK@eJ@vnf; a0;vSwm
r[kwfawmh *syefawGu avxD;csw,fqkdwm odEkdifygw,f? 'gudk a';'&Ju *syef &Sif;vif;a&; xGufvm+yD; 0ifa&mufwkduf
ckdufwmvkd@ ,lqEkdifygw,f?
'DwkdufyGrJ Sm wyfwGif; ,l*sDygwD0if AkdvfausmfvGif(ausmfvGifav;/ jrpf}uD;em;om;)usqHk;w,f? *syefckepfa,muf/
32

&Spfa,mufavmuf tavmif;xrf; jyefoGm;w,fvkd@ =um;&w,f? Akdvfae0if;wkd@uawmh azmufxGuf vGwfajrmuf


oGm;=uw,fvkd@ od&w,f? u|efawmfwkd@e@J twl avxD;qif;cJhwhJ &Jabmfbaomif; &efolrdoGm;wJh owif;vnf; &w,f?
'Dowif; &&jcif;yJ u|ef awmfw@dk wzG@J v;kH u|u
J ;l &Gmukd ajymif;a$@omG ;=uw,f? u|eaf wmfw@dk ajymif;a&$@omG ;+yD; aemufw&ufrmS
*syefwyfu *Guav;&Gmukd wufvmw,f? wyfwGif;,l*sDygwD0if AdkvfausmfZHOD;pD;wJhwyfeJ@ jynfol@ppfawGu &GmrS
ckcHwkdufckduf=uw,f? wkdufyGJ[m oHk;em&DeD;yg;r#=um+yD; *syefawG qkwfoGm;w,f? 'DwkdufyGJrSm AkdvfausmfZH yckH;rSm
'%f&m&cJhw,f?
owif;awGu [ku
d 'Du tqufrjywf a&mufvmaew,f? a';'&J+rdK@xu
J ,l*su
D a';'&J+rdK@ay:&Sw
d hJ *syefrsm;aewJh
ae&mrsm;/ &Jabmfbaomif;ukd csKyfxm;wJh pmoifausmif;ukd ajryHke@J wuG ay;ykd@vdkufwhJowif;ukd u|efawmfwkd@&w,f? 'Do
wif;ukd wyfz@JG (136) XmecsKyfudk ue eJ@csucf si;f yk@d vu
dk w
f ,f? aemufwae@rmS yJ ppfav,mOfysH av;pif; vm+yD; a';'&J+rdK@xu
J
ypfrSwfrsm;ukd AHk;vnf;}uJ/ pufaoewfe@J vnf; ypf wkdufckdufw,f?
aemufwae@naerSm *syefzrf;rdomG ;wJh &Jabmfbaomif;[m avxD;qif;pOfu ,leaD zmif;0wfe@J yJ u|eaf wmfw@dk qD
a&mufvmw,f? ol0wfxm;wJh ,leDazmif;awGuawmh npfayae+yD; vluvnf; tawmfusoGm;wm awG@&w,f? &Jabmfb
aomif;ukd kww
f &ufawG@vu
dk =f u&wJh u|eaf wmfw@dk tm;vH;k [m tHt
h m;oifo
h mG ;=u&if; 0rf;yef;wom ol@uv
dk ufqJG E_wq
f uf
olu E_wfquf? zufolu zuf=uw,f? &Jabmfbaomif;&J@ kyf&nfu t&yf&Snf&Snf tom;jzLjzL/ rsufvHk;aumif;aumif;/
ESmwHay:ay: t*Fvyd u
f jym;wa,mufe@J wo
l rl @dk *syefu ol@udk avxD;qif;vmwJh t*Fvyd pf pfAv
dk w
f a,mufv@dk xif[ef&w
dS ,f?
&Jabmfbaomif;u u|efawmfwkd@ukd ckvkdajymjyw,f?
*syefawGu oJuek ;f &Gm 0kid ;f wku
d af wmh &Jabmfbaomif;eJ@ wyf=uyfarmif=unfw@dk u wjcm;vlawGe@J uGo
J mG ;w,f?
vrf;uvnf;rod? nuvnf;arSmifv@dk umbkid af rmif;wif+yD; vlomG ;vrf;uav;rS &Gmjyifxu
G v
f m=u&mrSm vrf;ab;+cHKxJrmS
ykef;atmif; apmifhaewJh *syefawGu olwkd@ukd teD;uyf vSHpGyfe@J axmuf+yD;zrf;vkd@ tzrf;cHvkduf=u&w,f? *syefu olwkd@ESpf
a,mufudk a';'&J+rdK@udk ac:oGm;+yD; wae&mpDrmS csKyfxm;w,f? &Jabmfbaomif;ukd a';'&J+rdK@xu
J pmoifausmif;wausmif;&J@
atmufxyf oHwkdifwcke@J wG+J yD; ol@vufwzufudk vufxdyfcwfxm;w,f? *syefawGu ol@ukd ajceJ@uef/ aq;vdyfrD;eJ@wkd@
trsdK;rsdK;ppfaq;=uw,f? xrif;vnf; 0atmif rau|;bJ xm;w,f? tm;tifawGvnf; ,kwfavsmh+yD; vlvnf;ydefusoGm;
w,f? a';'&J+rdK@ukd av,mOfysHawG AHk;}uJ/ pufaoewfe@J ypf/ vma&mufwkdufckdufwhJ tcsdefrSm *syefawG xGufajy;oGm;=u+yD;
AH;k cku
d si;f xJ oGm;yke;f =uw,f? AH;k wvH;k u oludk csKyfxm;wJh ausmif;tay:xyfrmS yJ usayguu
f w
JG ,f? 'gayrJh AH;k u ajr&SyAf ;kH u
av;xifw,f? atmufukd aygufusrvmcJhbl;? &Jabmfbaomif;vnf; igawmhrxl;bl;? pufaoewfrSef aowmyJ aumif;
w,fqk+d yD; rwfwyf&yf xaew,f? wbufuvnf; vufxyd cf wfxm;wJh olvufudk u|wx
f u
G v
f matmif emusiw
f t
hJ xd
qGx
J kwfw,f? ol@vufuvnf; zrf;csKyfxm;wJh umv enf;enf; ydef oGm;vkd@xifyg&@J ? aemufqHk;awmh u|wfxGufoGm;w,f?
av,mOfysHawGuawmh pufaoewfawG w&pyf ypfcwfaeqJy?J vufxdyf u|wfoGm;oGm;csif; ausmif;ay:rSqif; +rdK@jyifxGuf
ajy;w,f? +rdK@jyifrSm jynfol@ppfawGe@J awG@+yD; jynfol@ppfawGu wqifh wqifh vkdufykd@vkd@ a&mufvm&wmjzpfw,f? ole@J zrf;rd
oGm;wJh wyf=uyfarmif=unfqkdolvnf; &Jabmfbaomif;enf;wl kef;uefxGufajy;vGwfajrmufvmw,f qkdwJhowif;ukd
=um;&w,f?
zsmyHck kid /f a';'&J+rdK@e,f[m *syefzufqpfawG Armjynf0ifa&mufvmwJh tcsed u
f p *syefzufqpfawGudk awmfveS f
wkdufckdfufwhJ txd ocifpkd;acgif;aqmif+yD; vSnfhvnfpnf;Hk; v_yf&Sm;wnfaqmufxm;=uwJh cdkdifrmwJh tajccHa'o wckjzpf
ygw,f? zufqpf*syefukd awmfvSefa&; pjzpfawmh wkdif;(2) ukd OD;pD;=uwJh ppfa&;wm0efcHjzpfwJh Akdvfae0if;eJ@ EkdifiHa&;
wm0efcjH zpfwhJ ocifp;dk wk@d [m 'Da'orSmyJ tajccH=uw,f? wkid ;f (2) eJ@ wkid ;f (3) ukd qufo,
G af y;a&; wm0efe@J Akv
d v
f ufsmukd
vnf; 'Da'orSmyJ awG@&w,f? Akdvfvufsmu usef;rma&; raumif;vdk@ tem;,lae&w,fvkd@vnf; od&w,f? emrnf}uD;
Akdvfatmif}uD;/ Akdvf=unf0if;/ Akdvfwifaz wkd@vnf; 'Da'orSmygy?J
'Da'oxJu &GmawG[m u&if-Arm/ &Gmvkdufjzpfap/ a&myrf;vkd@ jzpfap aexkdif=uwJh &GmawGjzpfw,f? u&if 33

Arm aoG;pnf;nDnGwfr_SdwJhtjyif w&GmeJ@w&Gm/ wOD;eJ@wOD;vnf; pnf;pnf;vHk;vHk; &Sd=uw,f? zufqpfawmfvSefa&;rSm


tvGefwufu=uw,f? u|efawmfwkd@ wyfz@JG awG[m 'Dvlxk&@J wcJeufaxmufcHr_e@J ulnDr_ukd &=uw,f?
u|efawmfwkd@ u|u
J l;&Gmukd ajymif;a$@oGm;+yD;aemuf u|efawmfwkd@ vufeufc,
J rf;rD;ausmuf xyfawmif;vkd@ ppf
av,mOfysrH S vufeufc,
J rf;rsm;udk avxD;eJ@ xyfcsay;w,f? zufqpf*syefawmfveS af &;rSm yg0if+yD; *syefawGudk ajymufusm;
wkdufckduf=uwJh u&iftrsdK;om;rsm;ukd acgif;aqmifwhJ apmaeEkdifukdvnf; u|u
J l;&GmrSmyJ awG@&w,f?
&ckdife@J txufArmjynf tygt0if Armjynfw0ef;vHk;u zufqpf*syefawmfvSefa&;}uD; aygufuGaJ y:aygufvm+yD;
aemuf ppf&@J jzpfay:r_[m r[mrdwfrsm; cef@rSef;xm;wmxuf tvGefvsifjrefvmw,f?
(1945) ck/ {+yDv aemufyidk ;f rSm tpDtpOft& u|u
J ;l &GmteD;rSm avxD;qif; tzG@J wzG@J xyfqif;vmw,f? tzG@J xJ
rSm zufqpfwkdfufzsufa&;tzGJ@xJrS &JabmfnGef@a0(zsmyHk)eJ@ wyfzGJ@(136)u t*Fvdyfar*sm wa,muf/ uy`wdefwa,muf/
qm*sif ESpfa,muf aygif; (5) a,mufygvmw,f? 'DtzG@J [m u|efawmfwkd@ tzG@J &@J wm0efukd v$aJ jymif;,l&rSm jzpfw,f?
u|eaf wmfw@dk tzG@J u r[mrdwaf &wyf &efuek q
f yd u
f rf; uyfEidk af &;twGuf vkt
d yfwhJ tultnDay;zk@d yg? &JabmfneG @f a0wk@d tzG@J udk
wm0efvJ$ ajymif;ay;cJ+h yD;aemuf u|eaf wmfw@dk tzG@J [m &efuek t
f em; csO;f uyfz@dk &efuek b
f ufudk csw
D uf=uw,f? wGaH w;teD;u
&mbm +cH}uD;xJrSm pcef;cs+yD; &efukef+rdK@eJ@ &efukefqdyfurf; tajctaersm;ukd axmufvSrf;w,f? wGHaw;u *syefawG
qkwfoGm;+yDqkdwhJ owif;& &csif;/ wGHaw;ukd wufodrf; ae&m,lxm;vkdufw,f? r[mrdwfavwyfu &efukefjrpf0ukd yxr
AHk;}uJ/ rkdif;awG &Sif;vkyfw,f? aemuf a&wyf rkdif;&Sif;ppfoabmFrsm;uvnf; rkdif;awG &Sif;jyefw,f?
(1945)ck arv(1 ) &ufae@rmS &efuek +f rdK@wiG ;f ,l*su
D ay;yk@d whJ +rdK@wiG ;f rSm *syefawG r&Sad wmhb;l qkw
d hJ owif;ud&k
w,f? wcsdefwnf;rSm *syefzufqpfwkdfufzsufa&; jynfol@vufeufukdif tiftm;pkrsm;u &efukefukd 0ifwkduf=uw,f? ra&S;r
aESmif;rSmyJ t*Fvdyfa&wyf/ ukef;wufwyfawGuvnf; &efukef+rdK@xJ 0ifa&mufoGm;=uw,f? u|efawmfwkd@tzG@J wzG@J vHk;[m
vnf; wm0efawG +yD;ajrmufoGm;+yD;aemuf &efukef+rdK@ukd wufoGm;=uw,f?
ygwDe@J zufqpfwkdufzsufa&;jynfol@vGwfvyfa&;tzG@J }uD;rS ay;tyfwhJ wm0efrsm; +yD;ajrmufoGm;+yDjzpfwhJtwGuf
u|eaf wmfe@J &Jabmfbaomif;vnf; wyfz@JG (136)rS ygw&D &dS m Am;u&m;vrf;ukd xGuv
f m=uw,f? Am;u&m;vrf;u taygiq
f ikd f
a[mif; ESpfxyfwkdufrSm ygwDXmcsKyfzGifhzkd@ oef@&Sif;a&;vkyfae=uwJh &Jabmfwpkukd awG@&w,f? ocifoef;xGef;vnf; 'Dae&meJ@
reD;ra0; prf;acsmif;prf;a&wGi;f vrf;xJu wxyfysOaf xmifysOcf if; tdru
f av;rSm ae+yD; OD;pD;aew,f? ocifoef;xGe;f u u|ef
awmfw@dk EpS af ,mufukd ol@trd af c:oGm;+yD; ol@trd rf mS yJ aeapw,f? u|eaf wmfw@dk EpS af ,mufu {nfch ef;uav;&J@ =urf;jyifay:rSm
yJ ygvmwJh ukd,fhtdyf&mukd cif;+yD; tdyf=uw,f? {nfhcef;tv,frSmawmh opfom;pm;yGu
J av; wvHk;eJ@ ukvm;xkdif ESpfvHk;yJ
&Sd w,f? 'Dtcsed u
f ukAd [de;f tawmfruse;f rrmjzpfaevk@d ajreDuek ;f ajrEkvrf;u ol@trd rf mS tem;,laew,f? "e&Siaf vmu
pmtkyfa&;cJhwhJ ukdA[def;ukd u|efawmf tvGefawG@csifayr,fh taESmuft,Suf jzpfrSmpdk;vkd@ u|efawmfoGm;rawG@EkdifchyJ g?
wae@rSm ocifoef;xGef;tdrfa&S@um;wpD;xkd;&yfoH =um;&+yD; tdrfay:wufvmwJh cg;rSm *syef"m;&Snfcsdwfvsuf
ppf,leDazmif;0wfe@J AkdvfcsKyfatmifqef;ukd awG@&w,f? ocifoef;xGef;vnf; um;oH=um;=um;csif; AkdvfcsKyfatmifqef;ukd
xGu}f udKw,f? ESpaf ,mufom; wa,mufe@J wa,muf vufwif;wif;usyu
f syf qky+f yD; E_wq
f uf=uw,f? {nfch ef;tv,fu
pm;yGaJ &mufwhJtcg AkdvfcsKyfatmifqef;u ol@cg;u "m;ukdjzKwf pm;yGaJ y:wif&if;
u|efawmfawmh &efukefa&mufa&mufcsif; cifAsm;qD wef;vmcJhwmyJ? u|efawmfwkd@ bmqufvkyf=urvJvkd@
ajym&if; ukvm;xkdifay: xkdifw,f? ocifoef;xGef;uvnf; ukvm;xkdifay: xkdif&if;
ajz;ajz; aqG;aEG;=uwmaygh vk@d jyefajym+yD; u|eaf wmfw@dk vnf; 'Drd mS zsmyHu
k yk@d whJ ig;yd/ iefjym&nfyJ wG,af e=u&
w,fvk@d qufajymw,f? Akv
d cf sKyfatmifqef;ukd {nfch &H rSmukd pum;cHxm;[ef wlygw,f? Akv
d cf sKyfatmifqef;u pm;yGaJ y:wif
xm;wJh ol@"m;&Snfay:ukd vufwifvdkuf&if;
u|efawmhf "m;}uD; a&mif;pm; =uwmayghAsmvkd@ jyefajymw,f?
u|efawmfe@J &Jabmfbaomif;vnf; tdyf&may:xkdifae&mrS x+yD; acgif;aqmifESpfa,mufwkd@ vGwfvGwfvyfvyf
ajymqkdEkdif=uzkd@ tvkdufodpGm olwkd@ukd E_wfquf+yD; ocifoef;xGef;tdrfay:rS qif;vmcJh=uw,f?
34

t*FvdyfukdvkdeDacwfrSm (3) ESpf/ zufqpf*syefacwfrSm (3) ESpf ajratmuf v#dK@0SufygwD tjzpfe@J tvkyfvkyfchJ+yD;
vufeufuidk f wku
d yf 0JG ifc&hJ wJh ArmjynfueG jf rLepfygw[
D m &efuek /f Am;u&m;vrf;rSm ArmjynfueG jf rLepfygwD qkid ;f bkw}f uD;
ukd ajAmif wifvkdufyg+yD? wcsdefwnf;rSm ukd,fhrif;ukd,fcsif;vrf;&Sd *syefacwf tm&Svli,ftpnf;Hk;a[mif;rSm zufqpf
qef@usifa&; jynf ol@vGwfvyfa&;tzG@J csKyf qkdif;bkwf}uD;ukdvnf; twdtvif; wifvkduf=uyg+yD?
zufqpfawmfveS af &;}uD;rSm *k%af jymifpmG usq;kH oGm;=uwJh &Jabmf/ &Jabmfr/ jynfo@l ppfe@J jynfojl ynfom;taygi;f
ukd OD;nGwf tav;jyKygw,f?
zufqpf*syef awmfvSefa&;}uD; xm0pOf xGef;ajymifygap ?
?

wae@rSm ocifoef;xGef;tdrfa&S@um;wpD;xkd;&yfoH =um;&+yD; tdrfay:wufvmwhJ


cg;rSm *syef"m;&Snfcsdwfvsuf ppf,leDazmif;0wfe@J AkdvfcsKyfatmifqef;ukd
awG@&w,f? ocifoef;xGef;vnf; um;oH=um;=um;csif; AkdvfcsKyfatmifqef;ukd
xGu}f udKw,f? ESpaf ,mufom; wa,mufe@J wa,muf
vufwif;wif;usyu
f syq
f yk +f yD;
E_wq
f uf=uw,f?

35

&Jabmfpkd;odrf;
usaemf[m (1300)jynfh ta&;awmfyHkumv (1938)ckup+yD; ppfukdif;+rdK@ vli,ftzG@J rSm yg0ifchJ+yD; t*Fvdyfe,fcs@J
armif;xkwfa&;/ *syefzufqpfrsm;ukd acsr_ef;a&;rSm wufwufuu yg0ifchJygw,f? 'Daqmif;yg;uawmh *syefawmfvSefa&;
um vu ppfukdif;a'orSm }uHKawG@chw
J ht
J xJu rSwfom;rdor# tjzpftysufwcsdK@ukd jyefvnfwifjyvkdufwmyg?
tykdif;(1)

zufqpf*syefvufatmufu ppfuidk ;f a'o


usaemfw@dk ppfuidk ;f a'o[m ArmjynfrmS ppf'%ftcH&qH;k a'o wckjzpfygw,f? (1942)ck/ ESpOf ;D ykid ;f rSm &efuek +f rdK@udk
*syefrsm; AH;k }uJ+yD; r=umrDrmS yJ ppfuidk ;f +rdK@&mG axmif blwmHu
k dk *syefav,mOfawG AH;k }uJygw,f? tJ'w
D ae@wnf;rSmyJ blwm0if;
xJrmS tjypfrjhJ ynfoal wG (500)ausmaf o+y;D (200)ausmf '%f&m&ygw,f? t*Fvyd w
f yfrsm;eJ@ wkwK
f MTwyfrsm; wyfqw
k pf Of
uvnf; ppfuidk ;f wHwm;ukd csKd ;ypf/ w+rdK@v;kH ukd tpDtpOf&&dS dS rD;d@_ wmcH&ygw,f? *syefrsm; wjynfv;kH odr;f ydu
k +f yD;aemufrmS vnf;
r[mrdwf wyfrsm;&J@ 'Dru
dk a&pDa&;vl@tcGit
hf a&;au;a=umfoaH tmufrmS ae@pOfyif ae@a&mnyg avwyfe@J AH;k }uJwmcH&yg
w,f? *syefrsm; odr;f yku
d pf rSmyif (1944)ck/ arvrSm ppfuidk ;f vli,ftzG@J acgi;f aqmif BIAwyf&if;r; &Jabmfoed ;f wef tzrf;cH&
+yD; Zlvidk v
f rSmyif towfc&H ygw,f? ('g[m ArmjynfrmS ArmjynfueG jf rLepfygwD acgi;f aqmifawGxrJ mS yGOJ ;D xGuf zufqpfawG&@J
owfjzwfjcif;cH&wmyg) ? *syefrsm; tkyfpdk;pOf ra&rwGufEkdifwhJ ppfukdif;e,fu vlawG towfcH&/ zrf;qD;ESdyfpufwmcH&/
ac|;wyf qGw
J mcH&/ vSnf;qGEJ Gm;qGw
J mcH&/ trsdK;orD;rsm; om;r,m; jyKusifhwmcH&/ tkd;tdrfrsm;ukd *kda'gifvkyfcH& pwJh'kuQ
trsdK;rsdK; }uHKcJh =u &ygw,f?

36

ppfukdfif;+rdK@ta&S@jcrf;/ ta&S@ajrmufjcrf;eJ@ &Gmaxmifblwm[m txufArmjynf wckvHk;&J@ oabmFqdyfcsufr/


blwm Hkcsufrqkdawmh r[mrdwfav,mOfrsm;&J@ ae@pOfypfrSwf jzpfcJhygw,f? r[mrdwfrsm;u ae@pOf rD;avmifAHk;}uJ/
vl o wf A H k ; }uJ / wef A H k ; }uD ; awG } uJ w meJ @ puf a oewf } uD ; awG e J @ ypf w m rjywf c H c J h & ygw,f ? te,f e ,f t &yf & yf u
ulvDawG(ac|;wyfawG) ae@pOf aoa=u '%f&m&=u+yD; ppfudkif;+rdK@ta&S@jcrf;[m rD;avmifajr waiG@aiG@awG@ae=u&ygw,f?
(azmufjyefa&;wyftm;vHk;&J@ ppfajr jyif wkdufenf;wck(vufoHk;enf;wck)[m +rdK@awG&GmawGukd AHk;}uJwkdufckdufwm/
rD;d_@wkdufckdufwm vkyfavhvkyfxyg? wyfqkwf wmjzpfjzpf wyfwufwmjzpfjzpf +rdK@awG&GmawGukd ajrvSefpepf vnf;
vkyfavh&Sdygw,f? 'g[m awmfvSefa&;wyfrsm;eJ@ vHk;0jcm; em;ygw,f?) ppfukdif;taemufjcrf;uawmh o&uf+cH/ r&rf;+cHpwJh
opfoD;+cH}uD;awGeJ@ yef;O,smOf}uD;awG &Sdwma=umifh *syefwyfawG[m &yfuGuftm;vHk;/ tdrftm;vHk;avmufukd
odrf;ykduf=uygw,f? *kda'gifawGvkyf=u/ t&ufcsufHkawGvkyf=u/ =umndK@csuf pufHkawGvkyf=u/ Hk;awGvkyf=u/
ppfwef;vsm;awG vkyf=uqkdawmh +rdK@cHvlawG[m wcsdK@ppfukdif;awmifkd;rSm Z&yfrsm;aqmuf+yD; ae=u/ ppfukdif;+rdK@ajc
&yf&GmawGrSm aqGrsdK;rdwfo*F[rsm;xH ckduyfae=u/ b0wnf+rJa&;twGuf 'kuQbHkrSm usifvnfae=u&yg w,f?
'ga=umifh ppfudkif;a'ou jynfolawG[m zufqpf0g'ukd tvGefw&myif pufqkyf&GHrkef;=uygw,f?
tykdif;(2)

ppfukdif;a'o *syefzufqpfawmfvSefa&;
vSKyf&Sm;rSK jzpfpOfwcsdK@
*syefzufqpfawmfveS af &;&J@ vufeufuidk w
f u
dk yf [
JG m wjynfv;kH t& (1945)ck/ rwfv(27)&ufae@jzpf+yD;/ ppfuidk ;f a'
orSmawmh Akdvfr;}uD;Axl;&J@ nef=um;csuft& rwfv(8)&ufae@yg? usaemfwkd@xufapmwmuawmh &ckdifa'ou
&JabmfawGyg?
*syefzufqpfawmfveS af &; v_y&f mS ;r_jzpfpOfudk ajym&if wjynfv;kH t& tif;pdepf pfwrf;jrif;+cpH pfwrf;u pw,fv@dk
rSww
f rf;jyKoifyh gw,f? usaemfw@dk ppfuidk ;f a'o t& ajym&ifawmh (1941)ck aemufyidk ;f umv Ek0d ifbmvvk@d xifjrifygw,f?
ta=umif;uawmh 'DumvrSmyJ usaemfw@dk ppfuidk ;f a'orSm ppfuidk ;f +rdK@ay:rSm vli,ftzG@J awGudk acgi;f aqmifawGu pepfwus
vkdufzG@J ay;wm? ppfukdif;+rdK@ay:u pm=unfhwkduf(pmtkyf)awGukd ppfukdif;awmifkd;ukd wcsdK@a$@ajymif;+yD; trsm;ykdif;uawmh
ppfukdif; taemufbuf +rdK@qifajczHk;u(anmifukef;)&Gmukd ajymif;wmjzpfygw,f? 'DumvrSm pm=unfhwkdufpmtkyfrsm; um
uG,x
f ed ;f odr;f a&; aumfrwD zG@J wmvnf;awG@&ygw,f? 'Dvy_ &f mS ;r_udk t"duacgi;f aqmifoal wGxrJ mS &Jabmfoed ;f wef/ &Jabmf
v_id ef @J q&mat;armifw@dk udk usaemfo&d dS rkH u usaemfu
h v
dk nf; +rKd@rpm=unfw
h u
dk rf S pmtkyrf sm; anmifuek ;f &Gmukd a$@ajymif;+yD;
umuG,f xdef;odrf;apmifha&Smufzkd@ukd wm0efay;ygw,f? 'g@jyif usaemfwkd@ vli,fuvmyfpnf;udk q&mat;armifu zuf
qpf0g' ta=umif;ukd oifwef;ay;ygw,f? (usaemfw@dk [mvnf; emZD0g'eJ@ zufqpf0g'ta=umif; e*g;eDpmtkyrf sm;ukd zwfz;l =u
+yD;rkd@ tvG,fwulyif oabmayguf=uygw,f?) ArmjynfuGefjrLepfygwD&@J taxGaxG vkyfief;pOfukdvnf; &Sif;jyygw,f?
('guawmh (1) vGwv
f yfa&;(2) 'Dru
dk a&pDa&;(3) qk&d ,
S v
f pfa&;qkw
d hJ vkyif ef;&J@ c&D;pOf oH;k qifu
h dk &Si;f jyygw,f?) usaemfw@dk [m
vGwv
f yfa&;/ 'Drd u
kd a&pDa&;ukad wmh tawmftwef&iS ;f ayr,fh qk&d ,
S v
f pfa&;udak wmh ar;cGe;f xkw+f yD; t}udrd f }udr&f iS ;f jyrSom
tajccHoabmayguf=uygw,f?
usaemfw@dk ppfuidk ;f rSm zufqpf0g' v_y&f mS ;r_[m (41)ck aemufyidk ;f rSmqk&d if qufwu
dk yf if jzpfymG ;cJw
h m awG@&ygw,f?
usaemf[m 'Dumvu atmufajcwyfom;b0qkdawmh wjynfvHk;&J@ v_yf&Sm;r_awGukd a&a&vnfvnfrodcJhyg? 'gayrJh
ppfuidk ;f a'orSmawmh uk,
d af wG@b0qkad wmh tawmftwef od&ydS gw,f? (1940)ckuwnf;u ppfuikd ;f +rdK@&yfuu
G t
f oD;oD;rSm
0efxrf;wyf zG@J Hkru v#dK@0Sufppfa&; avhusifha&;awGvnf; vkyf=uygw,f? tJ'Dwkef;u ocifA[def;vnf; &Jabmfodef;wefxH
r=umr=um a&mufvmwwfygw,f? usaemfwkd@ 0efxrf;wyfxJ 0ifwm[m t*Fvdyfarmif;xkwfa&;/ *syefzufqpf0g'
37

qef@usifa&;&nf&G,fcsufawG yg&Sdygw,f?
usaemfwkd@ ppfukdif;rSm (1942)ck({+yDv)rSm BIAwyf&if;w&if; zGGJ@ygw,f? 'DrSm wyf&if;r;u &Jabmfodef;wefyg?
arvxJrSm usaemfvnf; BIAxJ0ifygw,f? usaemfwkd@wyf&if;[m ppfukdif;awmifajc&Sd atmifajrbHkpH (awmifausmif;
ajrmufausmif;) ausmif;wkdufESpfckvHk;rSm wyfcschJygw,f?
usaemfwyfxJ 0ifprSmyJ ocifodef;azwkd@vlpk tdENd,oGm;wmukd usaemfwkd@ wyfpdwfu a&$bkdtxd (rD;&xm;vrf;t
wkid ;f )nrSm vku
d yf @dk c&hJ zl;ygw,f? (tJ'w
D ek ;f uawmh tm&Svil ,f pnf;H;k a&;orm;rsm;ukd vku
d yf @dk &wmvk@d yJ em;vnfcyhJ gw,f?)
ZGev
f xJ a&mufawmh ocifoed ;f azudpP tr_ywf+y;D usaemfw@dk acgi;f aqmif &Jabmfoed ;f wefudk *syefuifaywkid u
f zrf;qD;ygw,f?
ZlvkdifvxJrSm ol@udkuifaywkdifu owfypfvkdufygw,f? 'DrSp+yD; usaemfwkd@ wyf[mvnf; w&if;vHk; wyfysufoGm;ygw,f?
us aemfwkd@&@J zufqpf0g' qef@usifa&; v_yf&Sm;r_[mvnf; ykdykdodyfonf;wJh v#dK@0Sufv_yf&Sm;wJhb0 jzpfoGm;Hkru 0wfHkvnf;
ajymif;&jyefygw,f? ppfuidk ;f vli,ftzG@J [mvnf; tm&Svil ,fawGjzpf=u? tenf;pku t&yfa'oajymif;=u? *syef&@J tvkyXf m
eawG&atmif 0if=u jzpfukefygw,f?
'Dumvu usaemfw
h m0ef[m *syefpmoif+y;D *syefaq;axmufyahH &;XmerSm tvky&f atmifvyk zf @dk q&mat;armifu
wm0efay;ygw,f? (usaemfwkd@&@J qufoG,fa&;XmecsKyfu ppfukdif;awmifkd;bkef;}uD;ausmif; jrawmifwkdufyg?) 'gayrJh q&m
at;armif[m w&Gmwnf;vnf;ae(ausmif;om;b0u) q&mqkad wmh vG,v
f ,
G yf J qufo,
G v
f @dk &ygw,f? 'ga=umifh usaemfh
wm0ef[m pm=unfhwkduf&J@pmtkyfawGvnf; xdef;odrf;apmifha&Smuf&wJhtjyif qufom;vkyf&wJh wm0efuvnf;
rsm;vSygw,f? usaemfhukd twGif;odrsm;u emrnfawmifrac: =ubJ rmwvdav;vkd@yif ac: =uygw,f?
usaemfb
h 0[m wzufrmS cHzk ed yfcw
k /f bke;f }uD;pD;om;a&bdeyfcsKyf/ 0ifaiG&atmif&mS / [kad jy;'Dajy; qufom;uav;
aygh? tpu &if;ESD;olawGu rmwvdvkd@ac:&if usaemfr}udKufyg? 'gayrJh =umvmawmhvnf; kd;oGm;ygw,f? *syefawG
tkyfpkd; csdefa&mufvnf; 0efxrf;wyfukdawmh cGifhjyKygw,f? 'DrSmvnf; q&mat;armifu 0efxrf;wyfukd vlxkpnf;Hk;a&;
vkyif ef;wckvdk oabmxm;zk@d wufwufuu yg0if+yD; rdwaf qGrsm;rsm;&atmifvyk zf @kd rSm=um;jyefygw,f? vkyif ef;awGuawmh
rsm;oxuf rsm;vmygw,f? usaemf[m *syefpm ausmif;wywf(4v)pmar;yGJatmif+yD;aemuf Gmaxmif rD;&xm;blwmrSm
&SdwhJ txufArm jynf *syefaq;axmufyHha&; XmerSm tvkyfav#muf&m rdwfaqGrsm;tule@J tvkyf vG,fvG,fyif &ygw,f?
('DrpS +y;D cHb
k ed yfcw
k /f bke;f }uD;pD;zdeyfcsKyf 0ifaiG&mS wm rvkyaf wmhyg?) aq;Xme vkyo
f m;vufrw
S &f qkad wmh oGm;a&;vma&;[m
ykdvG,fulygw,f? 'g a=umifhvnf; qufom;wm0efu(rmwvdb0u) ru|wfvGwfawmhyg?
(1944)ckEpS v
f ,f(rk;d wGi;f }uD;)rSm q&mat;armifu usaemfe@J &Jabmftek ;f armif/ &JabmfrsKd ;wk@d udk wm0efwck xyfay;
ygw,f? 'guawmh vufeufpkaqmif;zkd@yg? 'Dwm0ef[m cufcrJ ,fqkdwm wGufqcsuf&Sdygw,f? 'gayrJh usaemfwkd@(3)OD;vHk;ukd
ykd +yD;wufu vef;qef;apygw,f? 'Dwm0ef aqmif&Gufzkd@ usaemfwkd@(3)OD;tjyif &Jabmftkef;armifnD &Jabmftkef;a&Smif/
&J a bmf v if ; =unf w k d @ uk d v nf ; tul a c: =uygw,f ? q&mat;armif tpD t pOf t & ppf u k d i f ; +rd K @ taemuf z sm;&S d
ig;xyf}uD;bk&m;rSm *kda'gifawG aqmuf+yD; vufeufc,
J rf;awG okdavSmifxm;wJh ae&mrSm anmifukef;&Gmu trsdK;orD;}uD;
a':ndr;f r,f[m *syefuv
l aD cgi;f 0if vkyaf eygw,f? (a':ndr;f r,f[m ArmjynfueG jf rLepfygw/D ygw0D if jzpf+yD; anmifuek ;f &Gm
trsdK;orD; tysdKacgif;vnf; jzpfygw,f?) oleJ@ qufoG,f+yD; usaemfwkd@ tvkyfwGifwGifus,fus,f vkyf=uzkd@vnf;
rSm=um;ygw,f? usaemfwkd@ (3)OD; tpDtpOft& rkd; GmwJhnrSm a':ndrf;r,fu uif;apmifh*syefawGukd t&ufrl;atmif
wk d f u f z k d @ jzpf y gw,f ? a':nd r f ; r,f tpD t pOf uvnf ; tvG e f y J tuG u f a ph y gw,f ? vuf e uf * k d a 'gif & J @
uif ; apmif h e J @ enf ; enf ; a0;wJ h axmif h p G e f ; awG r S m opf o m;tum t&H a wG u k d oH w k d w k d e J @ k d u f x m;+yD ; xH k ; jzLeJ @
0omefjzLjzLuGif;xm;ygw,f? (nrSm *kda'gifazmufzkd@ xif&Sm;wJhae&meJ@ tm;aysmhwJhae&m vkyfxm; wmyg?)
usaemfw@dk (5)a,muf[m Zlvidk v
f wnrSmyJ aoewf (14)vuf o,f,El idk cf yhJ gw,f? anmifuek ;f &Gmawmifyidk ;f o&uf+cH}uD;
awGxJrSmyif *kda'gifawG rsm;vS+yD; rkd;wGif;a&}uD;csdefrSmawmh tapmifhuvnf; enf;oGm;+yDqkdawmh usnfqHawGukdawmh
usaemf wkd@twGuf vG,fvG,feJ@yJ &&Sdygw,f? vG,fw,fvkd@ cyfwdkwkdajymvkduf&ayr,fh wu,fhvufawG@uawmh
38

oJxdwf&ifzkd Zmwf vrf; wykHwyif}uD; }uHK=u&ygw,f?


vufeufc,
J rf;awG &+yD;aemufrmS vnf; vH+k cHKatmifxm;a&;/ rysupf ;D atmif xm;a&;[m qufcg qufcg aomu
Asmyg' rsm;cJ=h u&ygw,f? rk;d wGi;f rSm a&0ife,fqadk wmh yk+d yD;tcuftcJ}uHK&ygw,f? usaemfw@dk [m enf;vrf;trsKd ;rsKd ;&Sm}uH=u&
ygw,f? q&mat;armif t}uHjyKwmu ppfuidk ;f awmif;dk ajrmufzsm;rSm pma&;&Gm[m *syefvy_ &f mS ;r_vnf; tm;enf;/ a&0if
e,fvnf; r[kww
f t
hJ jyif anmifuek ;f &GmeJ@ aqGrsKd ;EG,af wGuvnf;rsm;awmh tJ'&D mG ukd oGm;a&mufausmd;k &Sm/ vufeufawG
0Sux
f m;&if aumif;r,fv@dk ajymygw,f? 'ga=umifh usaemfe@J &Jabmftek ;f armifw@dk pma&;&Gmukd oGm;a&muf=uygw,f? wu,fyJ
&GmcHausmkd;rsm; &&Sd+yD; vufeufpkaqmif;a&;vrf;a=umif;wckyif xyfawG@=uygw,f?
'guawmh tifzmwkdufyGu
J ppf_H;+yD; uaomif;ueif; qkwfcGmvmwJh zufqpfwyfawG[m Armjynfajrmufykdif;
awm+rdKif}uD;awGu jzwfqw
k &f awmh iSuzf sm;uvnf;ayg/ opfaqG;a&ykyaf wGvnf; aomuf=uawmh 0rf;a&m*gvnf; xyfjzpfe@J
vlrrmwyf}uD;jzpfvmygw,f? 'gukd pma&;Gm&Sd ausmkd;&Jabmfrsm;jzpf=uwJh q&modef;}uD;/ q&mukd(ausmif;tkyf)eJ@
&JabmfwkwfpwJh olawGu vlrrmrsm;xHu vufeufawG vk,l&Ekdifa=umif;ajymygw,f?
*syefzufqpfawGukd awmfvSefwht
J cg tqifajywJh[muawmh vlxkw&yfvHk;u zufqpfawGukd tvGefw&m
rkef;wD; aewmyg? 'gayrJh zGifhajym pnf;Hk;zkd@usawmh tajymvG,foavmuf tvkyfcufvSygw,f? tE W&m,f=um;rSm csdefcsdef
qq vkyf=u&ygw,f? zGifhajym+yD; tjyeftvSef ,Hk=unf&+yDqkd&ifawmh wu,fyif tiftm;wkd;vm+yD; yDwdjzpf=u&ygw,f?
'g[m &ufpuf =urf;=uKwfvSwhJ zufqpfuifayawG&@J rsufpda&S@rSm vkyf=u&wJh b0wl &Jabmfrsm;tzkd@awmh wlnDwhJ cHpm;
csufwckyg?
awmfvSefa&;rSm rdrdpOf;pm;xm;wmawG&Sdovkd rpOf;pm;rdwmawGvnf; }uHK&ygw,f? (1944)ck/ (pufwifbm
okd@r[kwf atmufwkdbmtp)rSm jzKef;ceJqkd usaemfwkd@ygwDuvmyfpnf;ukd q&mat;armifu ac:awG@+yD; (2)&ufwkdif
EkdifiHa&;oifwef;ay;ygw,f? 'guawmh yxrwcku awmfvSefa&;wyfaygif;pk ta=umif;yg? jynfwGif;rSm wyfaygif;pk
us,fus,fjyef@jyef@ zGJ@a&;awmh xifjrifcsuf(cHpm;csuf) xl;xl;axGaxG r&Sd=uyg? 'gayrJh t*FvdyfeJ@ r[mrdwfzGJ@=u&r,f
qkdwmawmh tprSm usaemfwkd@ vufcHzkd@ cufcJygw,f? q&mu xyfwvJvJ &Sif;jyygw,f? t*FvdyfeJ@ usaemfwkd@
&nfG,fcsufrwlyg? olwkd@u *syefukdwkdufwm[m e,fcsJ@csif;ydyuQyg? ArmjynfolawGu rdrdvGwfvyfa&;twGuf
wk d u f w myg? 'gayrJ h wl w muawmh zuf q pf 0 g'uk d qef @ usif = uwm jzpf w ,f vk d @ &S i f ; wm a&vnf o G m ;awmh r S
vufcH=uygw,f? 'kwd,oifwef;ay;wmu pwmvifa&;wJh qkdAD,ufuGefjrLepfygwD (abmfvf&SDApf) orkdif; pmtkyfxu
J
aumufEkwf+yD; tEkydavmrkyf0g'udk &Sif;jyygw,f? 'guawmh topftopfaom oabmw&m;od wckxyfwkd;=uwm
qkdawmh tvGefESpf+cdKufayr,fh a&a&vnfvnf r&Sif;ao;bJ vufcH vkduf=uygw,f?
jynfo@l ppfyJG qkw
d m wu,fyJ yifyef;cufcJ 'kut
Q zHzk kH tE &W m,ftoG,o
f ,
G ef @J }uHK&qH&k +yD; a&&Snv
f ;kH yef;=u&w,f
qkdwm awG@&ygw,f? (1944)ckESpf aemufykdif;(atmufwkdbm okd@r[kwf Ekd0ifbmtp)rSm q&mat;armifu usaemfwkd@ygwD
uvmyfpnf;ukd wm0efwck ay;ygw,f? Akdvfodef;OD;eJ@ puftajrmufwyfrS &Jabmf(30 rS 50)avmufudk oifwef;ay;rSmrkd@
(v#dK@ 0SufvHk+cHKwJh)ae&m wck&Smzkd@ / 'ghtjyif vHk+cHKa&; udpPe@J aexkdifpm;aomufa&;udpP ulnDzkd@vnf; ajymygw,f? aiGe@q
J ef
qDqm; pwmawGawmh rvkdbl;wJh? 'gayrJh [if;oD;[if;Guf pwJht&Htpm;tpm awGuawmh ulnD0,fay;wm &Smay;wm
vkyf&r,fwJh?
'DrSm usaemfwkd@ acgif;tylqHk;uawmh v#dK@0Sufa&;eJ@vHk+cHKa&;yg? anmifukef;Gm[m ig;xyf}uD;bk&m;eJ@
wqufwnf;yg? ig;xyf }uD;bk&m;rSm *syefvufeuf *kda'gifawG apmifhaewJh *syefwyf[m &mcsD&Sdygw,f? *syefuifaywkdif
qkdwmuvnf; e,fcH+rdK@cHxu
J opPmazmufawGukd toHk;cs+yD;/ teH@cH&mrSmvnf; awmvkdufacG;xuf teH@cHaumif;w,f
r[kwfvm;? 'Dawmh qifra=umuf&if zdeyfjzpfoGm;r,fav? 'ga=umifh enf;emrsdK;pHkvnf; t}uHxkwf=u/ uifaywkdifawG
tmHkpkdufr_ ae&majymif;atmifvkyfzkd@ enf;vrf;vnf; &Sm=u&ygw,f? usaemfwkd@wawG pkd;&drfpdwf&Sdayr,fh 0rf;omyDwd
jzpf=u&wmuawmh zufqpfawGukd tjyKwfESHzkd@ tcsdef[m eD;+yDayghvkd@ awG;qcsufygyJ? 'ga=umifh aysmfaysmf$if$ifeJ@yJ
+yD;ajrmufatmif aqmifGuf=uygw,f?
39

usaemfwkd@[m wm0efwckrS r+yD;ao; (1945)ckESpfaEGOD; (Zefe0g&Dvvkd@xif)rSm q&mat;armifu wm0efwck


ay;jyefygw,f? usaemfw@dk tjyif pm=unfo
h if;OuU OD;}uD;pHaz/ &Jabmftek ;f armif/ tpfu0dk rf;uGJ OD;pdeaf rmif wk@d uykd g ac:xm;wm
awG@& w,f? 'Dwm0efuawmh usaemfwkd@ aqGrsdK;rsm;&Sd&m ppfukdif;e,f taemufjcrf;(wef@qnfa&0ife,f)ukd oGm;a&muf+yD;
ausmk;d rsm;&Smzk@d (wyfu&Jabmfrsm;/ +rdK@ay:u &Jabmfrsm;vm&if ulnaD pmifah &Smuf=uzk@d )pnf;H;k a&; qif;&wmygy?J 'gvnf;
pma&;Gm oGm; pOfuvkyd if vlrsm;ukd avhvm+yD; pdwcf s&+yDxif&if *syefawmfveS af &;rSm yg0if=uzk@d (uln=D uzk@d ) zGiahf jym=uzk@d ygy?J
'DumvrSm q&m at;armifu usaemfwkd@ukd wm0efay;wkdif; ygwDaumfrwDu &Jabmfwkd@ukd wm0efay;ygw,f
qkdwJhpum;[m tprSm xl;qef;ovkdvkd &SdcJhygw,f? ygwDaumfrwDu b,folawGvJ? ar;vnf;raumif;? rar;vnf;
awG;p&mu w+yHK}uD;? 'gvnf; w'kuQaygh? aemif=umawmhvnf; kd;oGm;+yD; ajratmufv#dK@0Sufa&;umv w}udK;wnf;
qufoG,fwhJpepfqkdwm 'gyaJ ygh? rod vnf; ta&;r}uD;? zufqpfawGukd tjyKwfESHzkd@om y"mevkd@yJ xm;vkdufygw,f?
usaemfwkd@(5)a,muf[m wef@q,fa&0ife,f&Sd&Gmrsm;ukd w&GmpDtvkduf aqGrsdK;&Sdr&Sd/ rdwfaqG&Sdr&Sd ndE_dif;=u+yD;
wm0efcGaJ 0 =uygw,f? &JabmfrsKd;u qifajy&Gm/ rkd;}udK;&GmrSm aqGrsdK;&Sdawmh ol@ukdwm0efcG+J yD; &Jabmftkef;eJ@ OD;pdefarmifwkd@u
AsJ xa&mf&Gm/ rtlyif&Gm/ om'Gef;&Gm/ a'gif;r&GmawGukd oGm;=uzkd@? usaemfe@J OD;pHazu u|u
J l;&Gm/ ovGefjzL&Gm/ EGm;acs;u|ef;&Gm/
wJ}uD;&Gm/ aeylukef;&Gm/ qD;acsmif;&Gm/ oajyyif&GmawGukd oGm;=uzkd@ wm0efcGJygw,f? 'Dumva&mufawmh usaemfwkd@
tm;vHk;pkd;&drf pdwfr&Sd =uawmhyg? wyfawGuvnf; awmfvSefa&;xJ ygvm+yD; wyfazsmufzdk@ jyifae=uw,f qkdawmh t&rf;yif
wufuae=uygw,f? usaemfwkd@&GmawG a&mufawmh ykd+yD;tm;wufp&muawmh &GmcHvltcsdK@[m wyfawGvmr,fqkdwm
odEiS ahf e=u+yD qkd wm awG@&ygw,f? OD;}uD;pHazu ygwaD umfrwDtcsKd @ 'd@k t&if a&mufae+yDxifw,fv@dk vnf;ajym? pma&;&Gmu
q&mode;f }uD;wk@d &Jabmfww
k w
f @dk wavmu vufeufwcsK@d &=uw,f? tckrus;D pif&mG / yJuwk;d &GmawGuadk wmif olw@dk vy_ &f mS ;
=uw,fvkd@vnf; ajymygw,f?
tajctaewckvHk;u awmfvSefa&;twGuf tusdK;&Sdwhb
J ufukd t&Sdefjrefjrefe@J csDwufae+yDav? vlxk}uD;uvnf;
tHk uae+yD? ausmk;d tiftm;awGvnf; pkpnf;vmae+yD? acgi;f aqmifawGvnf; vlxx
k J ajAmifvy_ &f mS ; vm+yD? zufqpf*syefwyf
}uD;vnf; tifzm;wkdufyG}J uD; _H;+yD;aemuf +ydKusvmae+yD - r[kwfygvm;?
orkdif;&J@ tajymif;tvJum; }uD;rm;jrefqefvSygw,f? zufqpf*syefrsm;[m ppfEkdifcsdef(1941 rS 1944txd)awmh
ppfrmeeJ@ zufqpf0g'ukd tl;trl; =urf;jy=u/ &rf;jycJh=uygw,f? Armjynfolrsm;tay: &ufpuf=urf;=uKwfr_ cufxefrme
axmif v$m;r_/ tEkid u
f sirhf p_ wJh vlrqefwhJ tjyKtrlrsm; bufpkH rsKd ;pHk usi}hf uHc=hJ uygw,f? 'gayrJh tifzm;ppfy}JG uD; _;H +yD;aemufe@J
Armjynforl sm; tHk uawmfveS rf _ }uHK&csed rf mS awmh upOfu
h vsm; qkwcf mG =uwm/ tpma&pmjywfjywfvyfvyf/ aq;0g;jywfvyf
a&m*gtrsdK;rsdK;pGJuyfwm(Armjynf ajrmufykdif;&J@ iSufzsm;a&m*g pGJuyfwm/ opfaqG;a&rsm;aomuf+yD; 0rf;a&m*g pGJuyf
wm)wkd@a=umifhbl&SD'kdpdwf"mwf wpGef;wpav;awmif rjyEdkif=uawmhyg? *syefzufqpfawG[m ppfEkdifpOf rme axmifvG$m;
Ekdifoavmuf ppf_H;wJh tcgusawmh rdrdvlemawGukd rdrdypfowfwm/ raocif a&xJarsmypfwm/ a&wGif;xJxnfhypfwm/
vufeufc,
J rf;awGukdvnf; ae&mwum v$ifhypfchJwm pwJh ppfpnf;urf;eJ@ ppfom;usifh0wftm;vHk; azmufzsuf=uygw,f?
tykid ;f (3)

ppfuidk ;f a'o&J@ jynfophl pfatmifyJG


atmifvHxlwJhtqifh
(1945)ck/ azazmf0g&Dv a&mufawmh q&mat;armif tdrfrSm +rdK@ay:eJ@ ppfudkif;awmifkd;rS &Jabmfrsm; wokwf+yD;
wokwf a&mufvm=uw,f? xl;jcm;wmuawmh 'D&aJ bmfawG[m acwWomae=u+yD; ukd,fa,mifazsmufoGm;=uwmygy?J
Akv
d o
f ed ;f OD; puftajrmufwyfrS &Jabmfwoku
d [
f mvnf; anmifuek ;f &Gmawmifzsm;/ ajrEku|e;f ay: rSm(,cifoifwef;wufwhJ
40

ae &mrSm)a&mufvm=uw,f? usaemfwkd@ e,fcH&Jabmfrsm;uawmh tm;vHk;yif tvkyfrsm;ae=u+yDaygh? usaemfwkd@ukd


tultnD ay; =uwJh e,fcH OD;}uD;awG/ ta':awG/ tpfraw/G nDi,fuav;awGtxd wufwufuu yg0ifvm=uawmh
yifyef;vSayr,fh aysmfp&m }uD;aygh?
rwfv tprSmyif Akv
d o
f ed ;f OD;eJ@ wyf(50)avmuf anmifuek ;f &Gmukd a&mufvm=uw,f? usaemfw@dk e,fc&H aJ bmfrsm;
uawmh ppf;H_ +yD;qkwcf mG aewJh *syefwyfawG toGm;tvm(v_y&f mS ;r_)awGudk pHpk rf;=u&? +rdK@ay:rS &Jabmfrsm;eJ@ wyf&@J omG ;vm
v_y&f mS ;a&;twGuf tqifajyatmifvyk af y;&eJ@ vkyif ef;awGu ae@rtm;/ nrvwf qufwu
dk yf gy?J &JabmfawG&@J rsuEf mS [m
tdyaf &;ysuw
f m/ yifyef;wmay:vGiaf eayr,fh usaemfw@dk csi;f qH=k u&if &,fp&majym=u/ oJxw
d &f ifzdk Zmwfvrf;awG ajym=ueJ@
aysmf&$ifwufuaeygw,f?
rwfv tpuwnf;u ppfuidk ;f a'oygwaD umfrwD(Akv
d o
f ed ;f OD;tygt0if)[m wyfawG toifjh yifxm;=u+yD; Akv
d rf ;
}uD;Axl;&J@ trdef@ukd apmifhae=uygw,f?
rwfv (*)&ufae@[mawmh orkdif;0ifwhJae@aygh?
wkdufyGt
J p Asx
J a&mf&Gmuvkd@ usaemf wkd@ twGif;ajymprSwfjyK=uw,fav?
(10-3-45) ae@rSm Asx
J a&mf&GmxJ 0ifvmwJh zufqpf*syef wyfpdwfwckukd AkdvfapmarmifOD;pD;+yD; pwkdufygw,f?
*syefrsm; tvpfcH&+yD; (4)OD;ao(8)OD;'%f&m& qkwfajy;ygw,f? 'DwkdufyGrJ Sm Akdvfapmarmife@J twl +rdK@cH&aJ bmfOD;pdef0if;eJ@
&JabmfxGef;&Sdefwkd@vnf; yg=uygw,f? 'DwkdufyGJeJ@ wqufwnf; tJ'Dae@rSmyJ a'gif;r&Gm wkdufyGJjzpfw,f? *syef(4)OD;ao
(6)OD;'%f&m&w,f? 'Dae@rSmyJ rkd;}udK;&GmrSm usaemfwkd@&Jabmfrsm;u *syefwyfpkudk 0ifwkdfufygw,f? *syef(7)OD;ao(4)OD;
'%f&m&oGm;w,f? 'Dae@rSmyif ukef;uav;&GmrSm wkdufyGjJ zpf+yD; *syef(4)OD;ao/ xGufajy;oGm;ygw,f?
(11-3-45) ae@rmS awmh *syefwyfawGu usaemfw@dk &aJ bmfrsm;ukd vmwku
d w
f mjzpfw,f? rdrb
d ufrS &JabmfwOD;us/
*syef(6)OD;us xGuaf jy;oGm;w,f? 'Dwu
dk yf aJG wGrmS tm;vH;k rSm wyfrS &Jabmfrsm;eJ@ twl e,fcaH jymufusm;rsm; yl;wGw
J u
dk =f uwm
jzpf+yD; a'ocH&Gmtm;vHk;yif &GmrSm vltenf;pkom csef+yD; trsm;ykdif;u {&m0wDjrpfab;u u|ef;awGxrJ Sm ae=uygw,f?
'ghtjyif &Gmwkdif;rS trmcHausmkd;vli,fawGvnf; wkdufyw
GJ kdif;rSm tultnDay;=uygw,f?
(11-3-45) ae@rSmyJ Akdvfodef;OD;eJ@ EkdifiHa&;r;&Jabmfv_difukd r[mrdwfrsm;eJ@ qufoG,fpOf zrf;qD;xm;&mrS
jyefv$wfvkdufygw,f?
(12-3 -45) ae@rSm r[mrdwfwyfrsm;eJ@ yl;wGw
J kdufzkd@ qHkqnf;=uygw,f? ppfukdif;taemufjcrf;wkdufyaJG wG[m
yl;wGw
J kdufyaGJ wG vkyfayr,fh vufawG@uawmh r[mrdwfqkdolawG[m avwyftul/ tajrmufwyftulom t"dujzpf+yD;
wu,f wkduf=uwmuawmh usaemfwkd@ &JabmfawGyg? uif;axmufwmuvnf; t"du usaemfwkd@ &JabmfawGyg?
(rwfv13-14-15) qufwkdufyif wkdufyaGJ wG jzpfygw,f? EGm;acs;u|ef;&GmrSm *syefrsm; vSnf;vmawmif;pOf rdrd
wyfrS *syefwOD;ukd ypfowfvu
dk w
f ,f? u|v
J ;l &Gm bke;f }uD;ausmif;xJ *syefrsm;tdyaf epOf rdr&d aJ bmfrsm;0if ypfcwf? *syefwOD;
ao/ wOD;'%f&m&? (15 - 3 - 45)ae@ ovGejf zL&Gm bk&m;uke;f rSm wyfpx
JG m;wJh *syefwyfpu
k dk rdrw
d @dk &@J +rdK@ceH ,fc&H aJ bmfrsm;u
0ifwkduf? rdrdbufrS &JabmfjrifhaqGe@J &JabmfxGef;&Sdef '%f&m&? *syefrsm; '%f&mtcsdK@&+yD; xGufajy;ygw,f? (&JabmfjrifhaqG
'%f&m jyif;xefvkd@ r[mrdwfrsm;eJ@ Akdvfodef;OD;&Sd&m wJ}uD;&Gmukd ykd@+yD;aq;uk? r[mrdwfrsm;u tdENd,ykd@+yD;aq;ukay;?)
(16-3-45) ae@rmS aeyluek ;f &Gmukd Akv
d o
f ed ;f OD;uk,
d w
f idk f OD;pD;wku
d w
f ,f? odr;f yku
d +f yD;aemuf qufwu
dk f oajyyif&mG
ajrmufbuf acsmif;kd;wav#mufrSm wyfpGx
J m;wJh *syefwyfukd wkdufckduf&m rdrdbufrS Akdvfodef;OD;tygt0if (&)OD;us+yD;/
(13)OD; '%f&m&w,f?
Akdvfodef;OD; usqHk;wJhta=umif; pmtkyfawGxrJ Smvnf; ygwwfvkd@ 'Dta=umif; ykdrkd&Sif;vif;atmif tenf;i,f
azmf xkwfa&;om; wifjyvkdygw,f?
oajyyifwkdufyGrJ Sm awmfvSefa&;&JabmfawG tusrsm;wm[m *syef&@J tckdiftrm ppfa=umif;ukd 0ifwkdufrdvkd@ygy?J
wkdufyGJ rwkdufcif wyfr;awG aqG;aEG;cJh=uygw,f? a&S@u0ifwkdufwmukd oabmrwlbJ/ auG@ywf+yD; aemufu0ifwkdufzkd@
wifjy wJh AkdvfawGvnf; &Sdchw
J ,f? 'gayrJh Akdvfodef;OD;u a&S@u0ifwkdufzkd@ qHk;jzwfchw
J ,f?
41

*syef&@J umuif;&S&d m oajyyif&mG &J@ a&S@u aeyluek ;f ausmif;(bke;f }uD;ausmif;)0kid ;f &S&d m 0ifwu
dk af wmh &vku
d w
f ,f?
*syefawG qkwfoGm;w,f? rdrdbufu tustqHk; txdtcdkufr&Sdbl;? ausmif;e@J&Gm(oajyyif&Gm)=um;rSm yJ}uD;cif;awG
&Sad e w,f? 'Dy}J uD;cif;}uD;awGjzwfwufawmh (*syefu owfuiG ;f vkyx
f m;wmjzpfv@dk )tJ'rD mS rdrb
d ufu usq;kH '%f&m&wm
rsm; w,f? reuf ESif;ruGJ ao;bl;? Akdvfodef;OD; &ifbwfrSm '%f&m&oGm;w,f?
olu olaqmif;xm;wJh azmhOD;xkyfc|wf+yD; olvJae&muae ajrmufjyaew,f? *syefuvnf; tJ'Dvkdjywkdif;
puf}uD;eJ@ w&pyf ypfaew,f? '%f&m&xm;ol[m AkdvfrSef; *syefuodaew,f? Akdvfodef;OD;uvnf; ppf0wfpHk
tjynfh0wfxm;w,f? "m;&Snfvnf; csdwfxm;w,f? oHcarmuf raqmif;bJ azmhOD;xkyf aqmif;xm;w,f? olvnf;
taotcsm jyifqif0wfxm;rSmaygh? oajyyif odrf;+yD;&if ol@ZeD;aewJh&Gmukd a&mufawmhrSmyg?
ol@'%f&m&wmukd odvkd@ uGefjrLepfygwD0ifawGcsnf; pkpnf;+yD; ol@ukd0ifaumufzkd@vkyfw,f? ygwD0ifwyfr;wOD;
(,ck vuf&Sd ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ acgif;aqmifwOD;jzpfol)&,f/ (roHk;vHk;)ukdpdef0if;&,f/ q&modef;}uD;&,f/
armifhjrifh&,f(4) a,mufwkd@u xrf;pifukdo,f+yD; ajy;wufvkduf/ 0yfwufvkdfufe@J olqDa&mufoGm;w,f? *syefuvnf;

ppfukdif;awmifkd;bufrSmawmh ckdifygwDaumfrwD&J@ tpDtpOft&(a,bk,s


wkdufyGJrvkyfzkd@ )? ta=umif;uawmh atmufArmjynf +rdK@}uD;rsm;eJ@ rE Wav;/
ppfukdif;+rdK@rsm;rS jynfolawG/ &[ef;oHCmawG ckdatmif;&mvnf;jzpf
a&S;a[mif;ydokum vuf&mawGjzpfwJh bk&m;ykxkd;apwDawG/
bkef;}uD;ausmif;awG uvnf; axmifaomif;csD&Sdaewma=umifh ppfajrjyif
rjzpfzdk@ygyJ?

w&pyf ypfcwfaew,f? Akv


d o
f ed ;f OD;qD a&mufomG ;wJt
h xd olw@dk (4)OD;om;[m '%f&mr&? usq;kH wm r&Sb
d ;l ? Akv
d o
f ed ;f OD;ukd
o,f+yD;jyefvmrS armifjrifhusqHk;w,f? (roHk;vHk;)ukdpdef0if; '%f&m&w,f? ygwD0ifwOD;eJ@ q&modef;}uD;wkd@uawmh
&S y f x d x m;H k a vmuf y J ? '%f & meJ @ uk d p d e f 0 if ; &,f / enf ; enf ; xd x m;wJ h q&mod e f ; &,f w k d @ jyef f q k w f o G m ;w,f ?
ygwD0ifwyfr;wOD;uawmh csefae&pfw,f? Akdvfodef;OD; uvnf; ol@ukd ypfrxm;cJhyge@J vkd@ ajymaew,f? ygwD0if wyfr;wOD;eJ@
Akdvfodef;OD;wkd@[m r[mrdwfrsm;ukd oGm;qufoG,fpOfu twltzrf; cH&+yD; oHk@yef;pcef;rSm twlaevmcJhawmh
oHa,mZOfuvnf; &Sd=uw,f? t"duta=umif; uawmh Akdvfodef;OD;[m ygwD0ifwOD;rkd@ ol@ukdb,fvkdrS ypfrxm;&ufbl;?
Akdvfodef;OD;[m ppfudkif;uvnf; r[kwfbl;? +rdKif(yckuUL)u awmausmif;q&m wOD;yg? ygwD0if wyfr;wOD;u ukdpdef0if;udk
aemufwokwf vlxyfpnf;Hk;+yD; Akdvfodef;OD;ukd vmaumuf=uzdk@ rSmvkdufw,f?
'%f&mu tqkwu
f dk &Syx
f x
d m;wmyg? Akv
d o
f ed ;f OD;[m pum;awmh ajymEkid af o;w,f? ukpd ed 0f if;uvnf; '%f&m&
xm;vkd@ aemufwokwf vmaumufwhJ tzG@J ukd pnf;Hk;vkd@&[efvnf;rwlbl;?
'Dvkde@J Akdvfodef;OD;[m ae@vnfrGef;wnfhcsdefavmufusrS aoG;vGefvkd@ usqHk;oGm;cJh&w,f? olusqHk;oGm;awmhrS
ygwD0ifwyfr;wOD;vnf; jyefqkwfvmcJhw,f? na&mufrS usqHk;olawGukd aumufEkdifw,f? *syefu nykdif;a&mufawmh
vHk;0qkwfoGm;+yD? oajyyifwkdufyGt
J +yD; aemufwae@rSm ppfudkif;w+rdK@vHk;ukd odrf;rdwmygy?J
42

(ckdifygwDHk;rSm usqHk;ol &Jabmftm;vHk;&J@ tkd;jymawGukd aowWmav;awGvkyf+yD; odrf;qnf;xm;w,f? (28 3 - 48)ygwD awmcdkawmhrS 'Dtkd;jym aowWmawGukd &efol tpkd;&u zsufqD;ypfvkduf=uw,f?)
(15 - 3 - 45) ae@rSm q&modef;}uD;eJ@ &Jabmfwkwf OD;pD;wJh pma&;&Gm ajymufusm;wyf[m tHk;awm&Gm}uD;&Sd
*syefwyfpw
d u
f dk xrif;au|;oluau|;+yD; wku
d cf u
kd &f m *syef(3)OD;ao/ (4)OD;xGuaf jy;oGm;w,f? *syefwyfrsm; r&Sad wmhrS r[m
rdww
f yfrsm; tke;f awm&Gm}uD;ukd odr;f yku
d Ef idk yf gw,f? (r[mrdww
f yfrsm;[m tke;f awm&Gmukd rwfvtpuwnf;u wku
d +f yD;
&Gm}uD; wckvHk;ukd (10) }udrfausmf AkHk;}uJtajrmufeJ@ypf+yD; rD;avmifajrjzpfwJhtxd rodrf;ykdufEkdif=u? usaemfwkd@&J@
ajymufusm;wyfu 0ifwkduf+yD;rS tkef;awm&Gmukd odrf;ykdufEkdifHkru *syefrsm; ta0;txd qkwfoGm;=u+yDrkd@ yJuwkd;&Gm/
rusD;pif&Gm/ jyKuH&Gm/ &Gmaxmif blwmtxd r[mrdwfrsm; csDwufEkdif=uygw,f?)
ppfukdif;awmifkd;bufrSmawmh c&dkifygwDaumfrwD&@J tpDtpOft&(a,bk,s wkdufyrGJ vkyfzkd@ )? ta=umif;uawmh
atmufArmjynf +rdK@}uD;rsm;eJ@ rE Wav;/ ppfukdif;+rdK@rsm;rS jynfolawG/ &[ef;oHCmawG ckdatmif;&mvnf;jzpf
a&S;a[mif;ydokum vuf&mawG jzpfwhJ bk&m;ykxkd;apwDawG/ bkef;}uD;ausmif;awGuvnf; axmifaomif;csD&Sdaewma=umifh
ppfajrjyif rjzpfzdk@ygy?J
'gayrJh ppfuidk ;f awmif;dk rSm ckad tmif;aewJh *syefuifaywkid rf sm; e,fco
H pPmazmufrsm; okwo
f ifz@dk uawmh pDpOfwm
awG@&ygw,f? e,fc&H aJ bmfrsm;vnf; yg0ifwhJ Akv
d x
f eG ;f =unfacgi;f aqmifwhJ wyfpw
d w
f pdw[
f m rwfvtpuwnf;u wm0ef
rsm;pwifcyhJ gw,f? 'Dwyfz@JG [m *syefuifaywkid w
f OD;/ e,fco
H pPmazmuf(16)OD;ukd okwo
f ifEidk cf w
hJ ,f? (opPmazmuf tenf;pk
om xGufajy; vGwfajrmufoGm;ygw,f?)
(19 - 3 - 45) ae@rSm usaemfwkd@wyfrsm;[m r[mrdwfwyfrsm;eJ@twl ppfukdif;+rdK@a&m ppfukdif;awmifkd;yg
odrf;ykduf Ekdif=uygw,f?
ppfukdif;a'o&J@ zufqpf*syefawmfvSefa&; uwck(1941ESpfaESmif;rS 1945{+yDvtxd)um; atmifvHv$ifhxlcg
+yD; qH;k oGm;yg+yD? 'Datmify[
GJ m wjynfv;kH awmfveS af &;&J@ wpdww
f a'o atmifyjJG zpf+yD; }uD;jrwf*%
k af &mif ajymifvyS gw,f?
'DatmifyGJ[m ppfukdif;a'o&Sd wyfrawmfom;rsm;/ ajymufusm;&Jabmfrsm;/ jynfolrsm;&J@ toufaoG;ac|;eJ@ &if;ESD;cJh&wJh
atmifyGJ vnf; jzpfygw,f?
wyftcsKd @[m Akv
d Af xl;&S&d mok@d qufvufcsw
D uf+y;D wyftcsKd @e@J e,fc&H aJ bmfrsm;uawmh +rKd @&mG jyefvnf xlaxmifa&;
twGuf ausmkd;wm0efrsm; xrf;aqmifzkd@ wm0efopftwGuf usef&pfcJh=uygw,f?
?

43

&Jabmfcifarmif}uD;

(1)
,ckESpf rwfv (27) &ufae@wGif zufqpf*syef qef@usifa&; v_yf&Sm;r_onf tESpf (60)jynfhajrmufchJ av+yD?
zufqpf*syef qef@usiaf &; v_y&f mS ;r_}uD;wGif Armjynf&dS vlrsK;d aygi;f pHk jynfov
l x
l o
k nf atmifyo
JG rkid ;f ukd zefw;D cJ=h u
onf? prf;acsmif;uav;rsm;rS a&pD;a=umif;uav;rsm;onf ae&mtoD;oD;rS jzmxGufpD;qif;vm+yD; tajymus,fvSonfh
yifv,fjyif}uD;xJokd@ pD;qif;0ifa&mufoGm;onfhyrm ao;i,fI rajymyavmufaom t&mrxifonfh ukd,fpDukd,fiS
aqmifu
G f csuu
f av;rsm;onf a&Smifwcif vuQ%maqmifonfh v_y&f mS ;r_. azmfjycsu
f mef trsK;d rsKd ;jzifh aygi;f qHrk =d u+yD;
umvykdif; wckukd jzwfoef;+yD;aemuf rkcsvuQ%maqmifaom v_yf&Sm;r_}uD;tjzpfokd@ ul;ajymif;oGm;um vlr_awmfvSef
ajymif;vJr_}uD; w&yfukd jzpfay:vmapcJhonf?
Tokd@jzifh jynfolrsm;u vSycef@nm;aomorkdif;/ }uD;jrwf*k%fajymifaomorkdif;/ xm0pOf armfuGef;wif&rnfh
rD;&SL; wefaqmifyrm oD;jcm;tcsed u
f mv abmifxufausmv
f eG I
f vrf;nejf y&aom orkid ;f w&yfudk zefw;D Ekid cf =hJ uayonf?
(2)
(1944) ckESpf 'kwd, ESpf0ufykdif;twGif;wGif(tcsdefumv v&uf twdtus rrSwfrdawmh) usaemfonf tmvH
ta&S@jcrf; tzk;d . Zmwd&yfajr rus;D Hk mG awmifyidk ;f rS &efuek o
f @dk qif;vmcJo
h nf? tdraf &muf+yD; &ufrsm;r=umrD a$*w
kH idk v
f rf;&Sd
ocifodef;xGef;at; qDokd@ oGm;vnfcho
J nf? olu usaemfhukd awG@awG@csif; 0rf;omtm;& zufvw
J uif; E_wfquf+yD; at;
armif armif vmuGmh/ rif;ukd igodyfawG@csifaewmeJ@ tawmfyJ ? ajymajymqkdqkd ol@tdrfxo
J kd@ ac:oGm;+yD; 'DrSm tck
iykawGukd wG,fzkd@ vkdvm+yDuG? vkyf&Jukdif&J/ owWd&SdwJh/ opPm&SdwJh rif;wkd@vkd vli,fvlG,fawG trsm;}uD;vkdaew,f?
rif;b,feh @J v?J toifh yJ r[kwv
f m;? igu
h dk ukn
d aD v;(ta&S@tm&S vli,frsm;tpnf;tH;k / taxGaxGtwGi;f a&;r; ukn
d aD v;)u
44

c%c% ajymaew,f? pdwfcs,Hk=unf&wJh vli,fawG &Smay;ygwhJ ? usaemfu acgif;ndwfjyvkdufonf?


ocifodef;xGef;at;xHrS rdwfqufpmwkduav;ukd ,l+yD; [,fvfyifvrf;&Sd ta&S@tm&S vli,frsm;tpnf;tHk;
A[kXd mecsKyfo@dk oGm;um ukn
d aD v;ESihf awG@co
hJ nf? ukn
d aD v;u rdwq
f ufpmukd zwf+yD; - cifAsm;ta=umif;ukd ocifoed ;f xGe;f
at; ajymxm;vkd@ usaemfod+yD;yg+yD? awmua&mufvmwm r=umao;bl;qkd/ awG@&wm 0rf;omygw,f? 'DrSm c%apmifh
ygOD;
olxGufoGm;+yD; tjyefrSm pmtkyfwtkyf,lvmonf?
'gu *ufpwmykde@J wkdufyGq
J ifch&J wJh zufqpf qef@usifa&;orm;wOD;&J@ twKy`wWdy?J zwf=unfhyg? aemufwywf
'Dt csdefrSm usaemfhqDvmcJhyg? pmtkyfzwf+yD;&if jyef,lvmwmaygh? uJ - 'gygyJ
usaemf ol@xrH S jyefvm+yD; ,lvmonfph mtkyu
f dk zwfv@dk aumif;aumif;ESihf t+yD;zwfvu
dk o
f nf? &uftcsKd @EiS hf zwf+yD;
oGm;onf? aemuf tywfwGif olrSmxm;onfhtwkdif; pmtkyfudk jyefay;&if; olxHa&mufchJonf?
ukdnDav;u cifAsm; tcsdeftawmf wduswmyJ? aumif;w,fAsm? 'Dwcg cifAsm;ukd wm0efay;p&m &Sdw,f?
cifAsm; oifwef;wuf&r,f? &ufwkdoifwef;yJ? vkdtyfwJh t0wftpm;wcsdK@ jyef,lyg? em&Dykdif;twGif; usaemfhqD
jyefvmEkdifatmif }udK;pm;yg? jrefavaumif;avyJAsm
usaemf t0wftpm;wcsKd@,lvm+yD; olESifhawG@awmh/ olu 'DrSm - olu ukdcspf&D(aemifwGif tvHeDygwD0if)?
oltm; vHk; pDpOfay;ygvdrfhr,f
usaemfu
h dk ukcd sp&f u
D ta&S@tm&S vli,frsm;tpnf;tH;k A[kXd mecsKyfEiS hf rsuEf mS csi;f qkid f A[ef;ausmif;wku
d f bke;f
}uD;ausmif;okd@ ac:oGm;onf? bkef;}uD;ausmif;rSm opfyiftudkfif;tcufrsm;ESifh zHk;tkyfae+yD; wHcg;awG tukefydwfxm;onf?
tjyifrS=unfhv#if vlolwa,mufrS rSdovkd wdwfqdwf ajcmufuyfaeonf? ukdcspf&Du wHcg;oHk;csuf acgufvkdufonf?
txJrS wHcg; zGio
hf =H um;vku
d &f +yD; rsurf eS Ef iS hf bke;f }uD;wyg; &dyu
f eJxu
G v
f monf? tcef;wGi;f 0ifvu
kd o
f nft
h cg tarSmifEiS rhf rJ ?J
bmukd rS oJou
J Gu
J GJ rjrif&? usaemfwkd@onf cef;r}uD;ukd jzwf+yD; aemufaz;acsmifokd@0if=uonf? aemufaz; acsmifxrJ Sm
tcef;uav; wcef;. wHcg;ukd zGiv
hf u
dk o
f nf? vlwcsKd @ xkid +f yD; wa,mufu pmtkyu
f zdk wf usev
f rl sm;u em;axmifaewmukd
jrifvkduf&onf?
ukcd sp&f u
D ukb
d vSatmif - cifAsm;ukd ajymxm;wJt
h wkid ;f &Jabmfwa,muf wk;d vm+yD? tJ'g olygy?J uJ cifAsm;
wkd@ qufvkyf=uyg [k ajym+yD; xGufoGm;onf?
ukdbvSatmifu oifwef;q&mtjzpf wm0ef,l+yD; ArmhvGwfvyfa&; a=unmpmwrf; trSwf(4) ukd zwfjy+yD;
OD;aqmif aqG;aEG;onf? olu xm;0,fom;? vlu rJrw
J kwfwkwf? uwHk;qHaxmufESifh? pum;oHu cyf00J ?J olajymwmukd
em;vnfatmif renf;}udK;pm; em;axmif=u&onf? wywftwGif; a=unmpmwrf;(4)apmif avhvm+yD;oGm;+yD?
usaemfa&muf+yD; 'kw,
d tywftwGi;f jzpfrnfxifonf? ae@wae@wiG f t&yf&n
S &f n
S f rsurf eS Ef iS hf bke;f }uD;wyg;0if
vmonf? cg;=um;rSm ypPww
dk vuf xk;d xm;onf? oifwef; vmwufwmr[kw?f c%wjzKwf vmwm? t&ifwywf oifwef;
wuf+yD;wmvnf; jzpfEidk yf gonf? ra&S;raESmif;ygy?J vlEpS af ,muf 0ifvmonf? usaemfw@dk txJ 0ifxidk +f yD; tm;vH;k u tmHpk ;l
pkdufum olwkd@ukd =unfhaepOf t&yf&Snf&Snf/ ukd,fvHk;ukd,fzef awmifhawmifh/ kyfa&acsmarm ajyjypfonfhwa,mufu &Jabmfwkd@e@J qHkpnf;&wm 0rf;omw,fAsm? q&mawmfu twif;qGv
J mvkd@ ygvmwmygy?J ukd,fhukd,fukd t&ifrdwfquf
&awmhrSmygyJ? usaemfu ocifoef;+rdKifyg? tnmom;ayghAsm? ol@ab;rSm xkdifaeonfh cyfydefydef ukd,fcE<m ao;ao;
oG,foG,f/ rsufrSef eJ@vltm; vufnKd;xkd;jy+yD; olu ukdausmfcif/ bDtufpDatmif+yD;om;/ ynmwwfwOD;ygy?J r=umcifu
ol@uw
dk m0efay;vku
d v
f @dk ocifp;dk qD a&muf+yD; oifwef;wufc&hJ w,f? tEkydavmr ky0f g' wufc&hJ w,f? uJ ukad usmcf ifa&/
cifAsm; rSwfrdo avmuf 'Du&JabmfawGukd wqifhajymjyygtHk;Asm? usaemfwkd@tm;vHk; =um;em&wmayghAsm
ukad usmcf ifu armh=unf+h yD; rsuaf wmifudk t}udrt
f csKd @cyfum usaemf &JabmfawGe@J rar#mv
f ifb
h J tckvdk awG@&wm
0rf;omygw,f? ocifpkd;&J@ oifwef;ukd wm0efay;vkd@ wufchJ&ygw,f? pdwfxrJ Sm txl;cHpm;rdwmuawmh tEkydavmr
kyf0g' oifwef;ukd wufchJ&wmygyJ
45

ukdausmfcifu tawmftao;pdwfusus ol@em;vnfcsufukd &Sif;cJhonf? usaemfhrSm yxrqHk;t}udrf=um;&+yD;


tvGef tm;& auseyfro
d nf? olajymwmukd tukev
f u
dk f a&;rSwo
f nf? em;xJrmS pGu
J se&f pfwmuawmh - obm0avmuyJ
jzpfjzpf/ vl@tzG@J tpnf;yJ jzpfjzpf/ pdwftawG;tac: avmuyJ jzpfjzpf tEkydavmr w&m;t& t&m0wKawG[m wcke@J wck
uGif;qufawGvkd qufpyfaewm jzpfw,f? tqufrjywf v_yf&Sm;ajymif;vJaewm jzpfw,f? dk;kd;ajymif;vJwm r[kwf?
puf0ikd ;f vkd tzefwvJvJ oHo&mvnfaewmr[kw?f jzpf+yD;wm jyefjzpfwo
hJ abmeJ@ ajymif;vJaewmr[kw?f ta&twGut
f &
pkyHkvm+yD; qufxHk; wckokd@a&mufwhJtcg t&nftcsif;tjzpf ajymif;oGm;wm jzpfw,f? ckeful;ajymif;vJ oGm;wmjzpfw,f?
t&m0wKawGrSm wlnDcsuf jcm;em;csufawG[m tjyifyef;omeft& awG@jrif&wm jzpfw,f? wu,fu twGif;ykdif;t&
t&m0wKwkid ;f rSm buf ESpf buf&w
dS ,f? wnf&w
dS hJ bufEpS b
f uf[m ydyuQjzpfae+yD; tcsed u
f mv/ ae&ma'o/ tckid t
f rm
tajctaew&yf atmufrmS ajymif;vJomG ;wmjzpfw
f ,f? rlv t&nftcsi;f a[mif;rS t&nftcsi;f topfo@dk ajymif;vJomG ;wm
jzpfw,f? ydyuQ w&m;[m tEkydavmrw&m;&J@ tjrKawygy?J ydyuQ &Sdaevkd@om t&m0wKawG[m wnf&SdEkdifwm/
ajymif;vJEkdifwm/ topf topf jzpfay:wkd;wufEkdifwm jzpfw,f? ydyuQr&Sdawmhbl;qkd&if t&m0wKawG[m csKyf+idrf;
ukef=uvdrfhr,f? ydyuQuG,f aysmufzkd@ qkdwm rjzpfEkdifwhJ udpPyg
ukad usmcf ifu qufajymonf? aemuf ta&;}uD;wJh rSwo
f m;zk@d vkw
d t
hJ csuu
f awmh kyo
f nft&if/ pdwef @J tod
onf aemufygqkw
d mygy?J t&m0wKawG&@J jzpfay:wk;d wufrr_ mS kyyf idk ;f u t&ifp jzpfay:w,f? kyyf idk ;f jzpfay:vmwJh tajccH
ay:rSm pdwfydkif;u aemufrS ay:aygufvmw,f? obm0avmu t&ifqHk;ay:vmw,f? aemufrS cHpm;r_&SdwhJ owW0gawG/
aemufqHk; OD;aESmuf&SdwJh vleJ@vl@tzGJ@tpnf;ay:vmw,f? pdwftod ay:vm+yD;aemuf/ pdwf[m rwufru rv_yfr&Sm;
jzpfaewmr [kw?f pdwyf idk ;f uwzef kyyf idk ;f ukd wufwufuu =oZmoufjyefw,f? urBmavmurSm&Sw
d hJ tjcif;t&mawGudk
vlawGu rodEkdifwm r&Sdbl;? rodao;wmyJ &Sdw,f? 'ga=umifh usaemfwkd@[m tEkydavmrw&m;ukd em;vnfqkyfukdif+yD;
kyfykdif;urBmavmu ukd jyKjyifajymif;vJwmeJ@ wcsdefwnf;rSm pdwfykdif;urBmavmuukdvnf; jyKjyifajymif;vJ&r,f? 'DESpfckukd
tjyeftvSef aygif;pyf ay;&r,f? t&ifu &SdcJhwJh tbd"rRmynm&SifawG[m urBmavmu}uD;ukd em;vnfEkdifatmif
}udK;pm;cJh=uw,f? wu,fht"du jy\emu em;vnfHkom r[kwf/ usaemfwkd@&@J wm0efu vlawG&@J tusdK;pD;yGm;twGuf
kyfykdif;t&aum/ pdwfykdif;t&aum urBmavmu}uD;ukd ajymif;vJypfzkd@ jzpfw,f
ukad usmcf if ajymIt+yD;wGif q&mawmfu uJ ukad usmcf if rdwq
f ufay;wm tifrwef aumif;ygw,f? 'um}uD;
ocifoef;+rdKifuvnf; enf;enf;ajymoGm;ygtHk; [k wkdufwGef;vdkufonf?
ocifoef;+rdKifu ukdausmfcif rdwfqufay;wm tajccHuswhJ tcsufawG ygwmrkd@ 0rf;vnf;om/ aus;Zl;vnf;
wifygw,f? usaemfajymcsifwmuawmh vkyf[efjy\emygy?J ygwD&@J vkyf[efrSm tcsuf(2)csufukd rSwfom;oifhygw,f?
yxr wcsuu
f usaemfw@dk [m vkyif ef;wm0efudk +y;D ajrmufatmif xrf;aqmifEidk zf @dk twGuf abmfv&f ADS pf&@J ZGo
J wWd rsKd ;&S&d r,f?
k&Sm; awmfvSefa&; atmify&GJ wm[m abmfvf&SDApfawG ZGo
J wWd&Sdvkd@jzpfw,f? olrwlwhJ ZGo
J wWde@J &efolukd wkdufyq
GJ ifchv
J kd@
atmify&JG wm jzpfw,f? 'DvZdk o
JG wWrd sKd ;&S&d if usaemfw@dk [m *syefzufqpfawGudk tEkid w
f u
dk Ef idk rf mS aocsmygw,f? aemufwcsuf
u abmfv&f ADS pf ZGo
J wW&d &dS r,ft
h jyif tar&duef&@J aphpyfaocsmr_&Szd @dk vnf; vkyd gw,f? vkyif ef;wm0ef atmifjrifz@dk twGuf
bmyJvyk v
f yk f aphpyfaocsm&r,f? tckid t
f rmusus tusK;d oufa&mufr&_ &dS dS vkyEf idk pf rG ;f S&d r,f? zufqpf*syef qef@usiaf &;rSm
yg0if=uolwidk ;f [m vky[
f efqidk &f m 'D(2) csuu
f dk pGpJ +JG rJ+rJ rSwo
f m;+yD; usio
hf ;kH oGm;vdrrhf ,fv@dk usaemf,=kH unfygw,f[kajym+yD;
tqHk;owfvkdufonf?
ukad usmcf ifEiS hf ocifoef;+rdKifw@dk . rdwq
f uf&iS ;f jycsuu
f dk =um;vku
d &f aomf usaemfw@dk tm;vH;k rSm tm;wufi$ v
f ef;
oGm;=uonf? yifyef;EGr;f e,fra_ wG ajyaysmufomG ;=uonf? olw@dk jyefomG ;+yD;aemufwiG f pdwx
f YJ [mwmwm jzpf+yD; use&f pfchJ
=uonf?
aemufESpf&ufcef@t=um wnaewGif rar#mfvifhaomudpPwck ay:aygufcho
J nf?
bGepf /H bGepf H [k tdraf &S@wcg;ayguf tjyifrS atmfo=H um;vku
d &f +y;D uif;apmifh bke;f }u;D u a[h *syefawGvmw,f/
ajy;=u[k atmfvkduf&m/ oifwef;wufae=uaom usaemfwkd@tm;vHk;rSm uysmu,m &Sd&mae&mrS ajy;xGuf+yD; aemufaz;
46

ayguf r S tjyif o k d @ enf ; rsd K ;pH k E S i f h xG u f = uawmh o nf ? usaemf u td r f o mjywif ; ayguf u ausmf + yD ; ck e f c svk d u f & m
tdrfomaemufaz; rpifwGif;okd@ qif;rdvsufom; jzpfoGm;onf? usaemfhaemuf vlwa,muf. ckefqif;oHukdvnf;
=um;vkduf&onf? bmukdrS pOf;pm; raeEkdifawmh? ywf0ef;usif ab;bDudkvnf; r=unfhtm;awmh? rpifwGif;ukd ausmf+yD;
ukef;pyfukd ajy;wufvkdufonf? aemuf tajy;uav;oGm;vdkuf&m A[ef;ausmif;wkduftwGif;&Sd a&wGif;wckukd
jrifvkduf&ojzifh 0rf;omoGm;+yD; a&wGif;qDokd@ cyfrSefrSef av#mufrdvsufom; jzpfoGm;onf? usaemfhaemufu vloH=um;&+yD;
olu a[; q&m/ aeygt;kH As[k qko
d jzifh aemufjyefvn
S =hf unfv
h u
dk &f m usaemfEiS fh oifwef;wufzuf ukad zode;f (zqyvESihf
ygwDruGJrDtxd zqyvXmecsKyf Hk;tkyfvkyfcJhol) jzpfaeonf? [m - ukdazodef;ygvm;? [kwfoAsm;[k olu
jyefajymonf? ol@wukd,fvHk;rSm rpifzwfawG ayaeovkd usaemfhukd,frSmvnf; jrifraumif;atmif npfywfaya&aeonf?
wa,mufESifh wa,muf =unfh+yD; ikdtm;xuf &,ftm;oef qkdovkd w[m;[m;&,frd=uawmhonf?
usaemfw@dk EpS af ,mufonf at;at;aq;aq;yif a&wGi;f rSm a&csKd ;+y;D A[ef;ausmif;wku
d t
f wGi;f wywfywfvu
dk =f u
onf? tarSmifysdK;tcsdefwGif oifwef;vkyf&m ausmif;wkdufa&S@okd@ jyefa&muf+yD; tuJcyf=unfhvkduf&m bmrSxl;xl;jcm;jcm;
rawG@&ojzifh ausmif;wkduftwGif;okd@ jyef0ifch=J uonf? okd@ESifh jzpfa=umif;&,fukefpif od=u&awmhonf? bkef;}uD;wyg;u
aemufajymif+yD; bGefpH/ bGefpH[k ac:vkduf&m/ *syefu owif;&oGm;+yD; oifwef;wufolrsm;tm; vmzrf;+yDtxifjzifh
uif;apmifhbkef;}uD;u pkd;&drfruif;jzpfum ajy;ckdif;wmjzpfa=umif; &,fumarmum waomaomESifh usaemfwkd@tm; ajymjy
=uawmh onf? Todk@jzifh &uftcsdK@t=umwGif usaemfwkd@ oifwef;onf atmifjrifpGm +yD;qHk;cJhavonf?
(3)
oifwef;qif;+yD; &uftcsdK@t=umwGif usaemf ukdnDav;ESifh jyefawG@&onf? olu cifAsm; oifwef;wuf&wm
pdwf auseyf&@J vm;[k ar;onf?
usaemfu auseyfygw,f? awmfvSefa&;twGuf tawG;tac:t&/ EkdifiHa&;t& jyifqifr_ &vkdufygw,f[k
ajym&m/ olu [kww
f ,f/ [kww
f ,f? 'g[m vkt
d yfwhJ jyifqifry_ gy?J cifAsm; wm0efwckawmh +y;D oGm;+y?D 'DvAdk sm? vufeufuidk f
*syef awmfveS af &; vkyif ef; twGuaf wmh tcsed w
f ck apmif&h vdrrhf ,f? jynfwiG ;f jynfy tajctae tzufzufu avhvmoH;k oyf
+yD;rS qHk;jzwfowfrSwfEkdifrSmrkd@vkd@y?J 'gukd A[kdacgif;aqmifrsm;u qHk;jzwfygvdrfhr,f? usaemfwkd@ b,fae&m b,fa'orSm
wm0ef usr,fqkdwm rajymEkdifao;yg? cifAsm;eJ@ usaemf twlwl jzpfcsifrS jzpfr,f? 'grwkdifcif pyful;rwful;umv wckrSm
cifAsm; usaemfwkd@ XmecsKyf Hk;XmerSm vm+yD;tvkyfvkyf apcsifygw,f? jzpfEdkif&if &ufykdif;twGif; XmecsKyfukd ajymif;vmyg
aemufwcku cifAsm; 'Da&mufvm&if v#dK@0Sufa&;pnf;urf;udk wif;wif;usyfusyf apmifhxdef;zkd@ vkdw,f? 'DrSm
cifAsm; tuJcwfrdvdrfhr,f? vlrrsm; awmhbl;? 'gayrJh vltm;vHk;[m awmfvSefa&;eJ@ ywfoufwmcsnf; r[kwfbl;Asmh?
wcsKd @ u ywfoufr&_ w
dS ,f? wcsKd @u tJovkd r[kwb
f ;l ? 'ga=umifh awmfveS af &; vkyif ef;eJ@ ywfoufaewmawGudk b,fou
l
yg;pyf vm[[ wjcm; b,fo@l urdk S ajymzk@d today;zk@d rvkb
d ;l ? ajymp&m&S&d if usaemfu
h o
dk m ajymyg? cifAsm;ukd ajymp&m&Sw
d mukd
us aemfyJ wkdufkdufajymr,f
&ufrsm;r=umrD usaemf XmecsKyfokd@ ajymif;vm+yD; Hk;XmewGif tvkyfpvkyfonf?
ta&S@tm&S vli,frsm;tpnf;tH;k A[kXd mecsKyf. tajctaeum; ajymif;vJcahJ v+yD? pwnfaxmifpu abmif'&D
vrf;wGif SdpOfu usaemf wacgufESpfacguf a&mufzl;onf? crf;em;x,f0gvSaom 0if;+cHus,fus,fESifh wkduf}uD;wckwGif y&d
abm*rsm;rSmvnf; ajymifvufawmufyaeonf? zkerf e_ @f qI
dk r&S?d oef@&iS ;f pif=u,fvo
S nf? pm;yGu
J v
k m;xkid rf sm;rSm oyfoyf
,yf,yf &SdvSonfhtjyif acwfynmwwf vli,fvlG,frsm;/ vlvwfykdif;rS emrnfxif&Sm;aom vl}uD;rsm;jzifh pnfum;okduf
+rdKufvo
S nf? ysKd wkid ;f }udKufwhJ ESi;f qDcidk Ef iS hf tvm;wlayonf? t"du ta=umif;um; tjcm;r[kw?f ta&S@tm&S vli,frsm;t
pnf;tH;k onf wku
d f u
dk t
f m%mukid x
f m;aom ok@d r[kwf tm%musio
hf ;kH aom tzG@J tpnf;r[kwaf pumrl tm%mtzG@J t
pnf;rsm;&J@ cg;ywfozG,f tm%mtzG@J tpnf;ukd 0kid ;f &Hxm;aom vlra_ &;tajccH wpHw
k &m us,jf yef@aom vlxt
k zG@J tpnf;jzpf
aeayonf? tm%mqDo@dk wdww
f w
d yf ek ;f aomfvnf;aumif;/ ajAmifaomfvnf;aumif; oGm;&mvrf;c&D;wGif uGe;f ckpd cef;axmuf
47

ozG,f jzpfaeonf? &mxl;&mcH &&Sad &;twGujf zpfap/ ynmawmfoifrsm;tjzpf *syefjynfo@dk omG ;a&mufEidk af &;twGujf zpfap
Tpcef;axmufu tultnD ay;Edkifonf? ausmaxmufaemufcH jyKEkdifonf r[kwfygavm?
,ckrl xkdokd@ r[kwf+yD? XmecsKyf taqmuftODrSm rGrJ GaJ jcmufajcmuf jzpfae+yD? taqmuftOD twGif;wGif pm;yGu
J k
vm;xkdifrsm;rSm ajymifajymifvufvuf aoaooyfoyf r&Sdawmh? tay:xyfwGif pEN,m;wvHk; &Sdonf? vmwD;rnfholyif
r&S?d zkerf e_ @f rsm;jzifh aya&aeonf? XmecsKyfwiG f &S=d uolrsm;rSm enf;yg;oGm;acs+y?D vufcsKd ;a&vk@d yif &Ekid af yonf? 'kw,
d txyfrmS
a':oif;=unf(trsKd ;orD;Xme wm0efc/H aemifwiG f yx0Dbmom&yfwiG f ygarmuQ)ESihf rdom;pk/ ukrd sKd ;tH/h uk&d n
J eG @f / uko
d ef;xGe;f
(A[kdpnf;Hk;a&;r;rsm;)/ atmufxyfrSm usefvlrsm; ae=uonf? Hk;XmewGif Hk;tkyfukdcifarmif=unf/ vufESdyfpufkdufolrsm;
ukd pdeo
f ef;/ ukpd v
H iG /f H;k XmetzG@J 0ifrsm; ukad usmjf rif/h ukcd spo
f ef;ESihf usaemfw@dk avmufom &Sad wmhonf? ukn
d aD v;ESihf tcsK@d u
tjyifwGif ae=uonf? A[kdXmecsKyfokd@ vmcsifolrsm;rSm tvGef@tvGefenf;yg;oGm;acs+yD? *syefuifaywkdif. +cdrf;ajcmufr_ukd
tqufrjywf cHae&onf? usaemfwkd@ ae@pOfpm;aomufa&;twGuf awmif;ukd,fpDESifh A[ef;aps;xJoGm;I tvcH=u&onf?
Ttajymif;tvJ. t"duta=umif;um; ta&S@tm&S vli,frsm;tpnf;tH;k onf zufqpf*syef qef@usiaf &;twGuf ta&;yg
aom tiftm;wck tjzpfo@dk ajymif;vJvmjcif;a=umifh jzpfonf? tm%m&So
d rl sm;. cg;ywftzG@J tpnf; r[kwaf wmh? tm%mod@k
oGm;&mvrf;c&D;wGif uGe;f ckpd cef;axmuf r[kwaf wmh? vufeufuidk f zufqpf*syef qef@usiaf &;vrf;c&D;wGif uGe;f ckpd cef;axmuf
tjzpf ajymif;vJvmjcif;a=umifh yifjzpfonf? A[kdpnf;Hk;a&;r; trsm;pk}uD;rSm zufqpfqef@usifa&; au'grsm; jzpfvmjcif;
a=umifhyifjzpfonf? Tvkdtcsdeftcgor,wGif usaemf ta&S@tm&S vli,frsm;tpnf;tHk; A[kdXmecsKyfokd@ a&mufvm+yD;
qif;qif;&J&J aecJ&h vkycf &hJ jcif;rsm;ukd rsm;pGm auseyfrad yonf? rsm;pGm*k%,
f rl ad yonf? vufeufuidk f zufqpf*syef qef@usif
a&;okd@ oGm;&muGef;ckdpcef;wGif ,m,Dwnf;ckdch&J jcif;ukd xm0pOf rarhEkdifjzpfch&J ayonf?
wnwGif XmecsKyfo@dk *syefuifayrsm; a&mufvmonf? *syefwyfjzifv
h nf; 0kid ;f xm;onf? qJa&;wkid ;f xGm+yD; ode;f
0if; b,frmS vJ? ode;f 0if; b,frmS vJ(ukn
d aD v;. awmfveS af &; tzG@J tpnf;twGi;f emrnf) b,fomG ;ovJ? b,foo
l o
d vJ
pojzifh qlnHum yGufavmkdufaeayonf?
ukdnDav;ESifh &JabmfwcsKd@ uifayrsm; rsufpda'gufaxmuf =unfhaeonfht=um;rS aysmufoGm;av+yD? olwkd@onf
vufeufukdif zufqpf*syef qef@usifa&;twGuf oxHkokd@ xGufoGm;=u+yD? usaemfhrSm 0rf;omvkd@ rqHk;atmifjzpfaeonf?
ta=umif;um; olomG ;+yD;&if usaemfvnf; r=umrD wm0efjzifh TuGe;f ckpd cef;rS xGucf mG &awmhrnfrmS aocsmaeaoma=umifh
jzpf ayonf?
(4)
ar#mrf eS ;f xm;onft
h wkid ;f ukn
d aD v; xGuo
f mG ;+yD; wywfcef@t=umwGif oufqikd &f mrS usaemft
h m; ta=umif;=um;
vmonf? ausmufajrmif;/ oDwmvrf; trSwf(4)tdrfukdoGm;+yD; owif;ykd@yg
usaemf ausmufajrmif;/ oDwmvrf; trSw(f 4)tdro
f @dk a&mufomG ;onf? wxyftrd jf zpfonf? tcef;wGi;f 0ifvu
dk f
v#if pm;yG0J kdif;wckwGif vlwpk xkdifaeonf? usaemfu usaemfhawmfvSefa&;tzG@J twGif; emrnfajym+yD; owif;vmydk@a=umif;
ajymvku
d o
f nf? aeumrsurf eS t
f eufEiS hf wa,mufu xkid yf g/ xkid yf g/ cifAsm;emrnf uk[
d efxeG ;f qdak wmh usaemfw@dk ar#maf ewJh
&Jabmfy?J cifAsm;ukd ta&S@tm&S vli,frsm;tpnf;tHk; A[kdXmecsKyfrSm ukdnDav; jyxm;vkd@ awG@chJ&+yD;+yD? 0rf;omw,fAsm?
us aemfw@dk tvkyw
f l vky=f uwmayg?h uJ 'Du &JabmfawGudk rdwq
f ufay;ygrh ,f? olu ocifom+rdKif? aemuf+yD; ocifped cf sK?d
aemuf ocifaomif;? usaemfu ocifv_dif? ocifv_difrSm wm0efcHjzpfonf?
oDwmvrf; trSwf(4)tdrfrSm &efukefckdif zufqpf*syef qef@usifa&; a&S@wef;OD;pD;Xme jzpfonf? ckdifXmecsKyfrSm
odrfacsmif;wGif &Sdonf? a&S@wef;OD;pD;Xmeokd@ ukdAaqG/ ukdausmf+idrf;wkd@ r=umc%vm+yD; ocifv_difESifh aqG;aEG;=uonf?
&efukef+rdK@wGif;&Sd &yfuGuftoD;oD;wGif ygwDuvmyfpnf;rsm; &Sd=uonf? qufom;pepfjzifh wkd@ESifh qufoG,f
onf? a&S@wef;OD;pD;Xmevkyif ef;ukd vlenf;enf;ESihf }uJ}uJ0idk ;f onfh vky[
f efjzifh vky&f m usaemfa&muf+yD; r=umrDyif usaemfrh mS
&yfuGuf uvmyfpnf;rsm;ESifh 'kdifcHqufoG,f&aom qufom;jzpfvmonf? a&S@wef;OD;pD; tpnf;ta0;rsm;wGifvnf; yg0if&
48

onf? rwfv(27)&ufae@wGif &efukef+rdK@&Sdwyfrsm;tm; azsmufvkduf&m wyfom;rsm;ukd jzef@cGJae&mcsxm;+yD; wkd@tm;


oifwef;ay;&onfh vkyfief;wm0efukdvnf; usaemfhtm;ay;cJhonf?
arv(1)&ufae@wiG f &efuek cf kid f zwyv tzG@J EiS hf jynfcspw
f yfrawmfu &efuek +f rdK@udk odr;f yku
d Ef idk cf o
hJ nf? +Adwo
d #ppf
oabFmrSm yifv,f0wGif qkdufuyfxm;+yD; tajctaeukd apmifh=unfhvsuf &Sdonf?
Tod@k aom tcsed u
f mvwGif a&S@vyk if ef;rsm;onf tcuftcJrsm;ESihf &ifqidk &f zG,&f m &So
d jzifh zwyv ckid Xf mecsKyf
u wnf&Sdaeonfh tajctaeukd tjrefqHk; tpD&ifcH&ef AdkvfcsKyfatmifqef;xH usaemfESifh ukdboef;(zsmyHk OD;bHkpGrf.wl)tm;
apv$wf&ef qHk;jzwfchJonf? usaemfwkd@ ,loGm;&rnfh AkdvfcsKyfatmifqef;xH ay;vkdufaom pmwkduav;rSm ukdaemifcsdK (AkdvfcsKyf. awmfvSefa&;tzG@J tpnf;wGif; trnf)
,ck pmygvmol &JabmfESpfOD;u usaemfwkd@ tajctaeukd tjynfhtpHk tpD&ifcHyg vdrfhr,f? vkdtyfaom
nef=um;csufay;yg&ef?
csrf;om(tmtD;wD OD;ausmf+idrf;)
(aemifwGif A[kdtvkyform;or*~ 'kOuU)
0if;armif(ukdAaqG/ jynfol@ta&;awmfyHktzGJ@ )
(aemifwGif qkd&S,fvpfygwDtaxGaxGtwGif;a&;r;/
zqyv tpkd;&tzGJ@wGif 0ef}uD;csKyf)
AkdvfcsKyf[m o&ufckdif taemufjcrf;rSm &Sdw,fvkd@=um;&w,f? twdtus ajymzkd@cufw,f? olb,frSmyJ &Sd&Sd/
&SdwhJ ae&mukd &atmifpHkprf;+yD; ta&mufoGm;yg[k usaemfwkd@tm;rSmvkdufonf?
(5)
v_difjrpfa&onf woGifoGif pD;qif;aeavonf?
usaemfwkd@onf ormefwpif;jzifh =unfhjrifwkdifqdyfrS v_difjrpfa=umif;twkdif; pHkqif;cJh=uonf? ukd,fa&mpdwfyg
yifyef;vGe;f vSojzifh b,fub,fvdk b,fqo
D @dk qko
d nfch &D;pOfudk avmavmq,fwiG f pOf;pm;vkpd w
d rf &Sad wmh? vrf;tajctae/
yx0De,fajr tajctaevnf; rod? oGm;&rnfhae&mudk a&mufzl;jcif;vnf; r&Sd? &efol@tajctae/ awmfvSefa&;tzG@J tpnf;
rsm;. pnf;Hk;a&;tajctae/ vlxkpdwf"mwf tajctae bmqkdvkd@ bmwckrS rodxm;? 'ga=umifh ormefxw
J Gif ESpfa,muf
om; pum;wcGef;r# rajymrd=u? em&DwcsKd@ rSdef;vsufvkdufygoGm;=uonf?
rpOf;pm;vkd@vnf; rjzpfojzifh t=urf;zsif; pOf;pm;=unfhrdonf?
usaemfw@dk anmifwek ;f ok@d t&if ta&mufomG ;=urnf? tJ'aD &mufrS pHpk rf;avhvm+y;D waxmuf waxmuf [oFmw/
jrefatmifbufodk@ OD;wnfoGm;rnf? 'Daemufaum wdwdusus bmrS rajymEkdifawmhyg?
naeapmif;(5)em&Dausm(f 6)em&Dcef@ &So
d mG ;+yD? usaemfw@dk ormefonf qm;ravmufbufo@kd OD;wnfomG ;aeonf?
ormef0rf;ywfrS xGuf+yD; a&S@okd@ ar#mf=unfhrdonf?
a[h [kdrSm tajrmufwif *syefppfoabFmwpif;/ oabFmay:rSm *syefppfom;awG/ a&S@qufoGm;vkd@ rjzpfbl;?
c% tajctae tuJcyf apmifh=unfh=upkd@ tcsif;csif;ajymvkduf=u+yD; ormefukd urf;eHab; xkd;qkdufckdif;vkdufonf?
em&D0ufcef@ t=umwGif ppfoabFmonf usaemfwkd@bufodk@ OD;vSnfhjcif;r&SdbJ pkefqif;oGm;awmhonf?
usaemfw@dk onf ae0if&w
D a&m tcsed w
f iG f jyefvnfxu
G cf mG vmum qm;ravmufo@dk ta&mufwiG f urf;eHab;qku
d f
+yD; bkef;}uD;ausmif;qDokd@ ta&mufoGm;=uonf?
ausmif;wGif q&mawmfESifhawG@+yD; wnwnf;ckdcGifhjyK&ef av#mufxm;&m q&mawmfu 0rf;yef;wom cGifhjyKcJhonf?
q&mawmf. ausmif;wGif wnvH;k jcifuu
kd v
f eG ;f ojzifh warS;rS tdyI
f r&awmh? jrefjref rk;d vif;ygapawmh[o
k m qkawmif;&if;
tcsdefukefvGefcJh&onf?
49

aemufwae@ reufwiG f q&mawmftm; uefawmh+yD; xGucf mG vmcJ=h uonf? ausmif;rSxu


G v
f m+yD; rDwm(200)ausmf
avmufa&mufv#if v,fuGif;jyif}uD;wckukd awG@vkduf&onf? usaemfwkd@onf wzuf v,fpyfrS jzwftvm rsufESmcsif;qdkif
bufrS vl(200 - 300)cefh&Sdonfh vltkyf}uD;wtkyf/ vSHrsm;/ "m;rsm;/ 0g;c|efrsm; ukdifpGJum usaemfwkd@qDokd@ tajy;tv$m;
vm aeonfukd awG@&onf? Txl;jcm;onfh tjcif;t&ma=umifh usaemfwkd@vnf; tHhtm;oifhum acwW&yf=unfhaerdonf?
vltkyf twGif;rS vl(10)a,mufcef@u OD;pGmxGufvm+yD; usaemfwkd@tm; 0kdif;vkduf&if; a[h - rif;wkd@ rajy;eJ@? ajy;r,f}uH&if
ao+yDom rSwfayawmh[k qkdum csOf;uyfvmayawmhonf?
cifAsm;wkd@ bmvkyf=uwmvJ? usaemfwkd@[m &JabmfawG/ awmfvSefa&;orm;awG/ tck awmfvSefa&; wm0efe@J
c&D; xGufvmwm? raESmuf,Suf=uyge@J
igwkd@ r,Hkbl;uG? rif;wkd@[m awmfvSefa&;orm;awG r[kwfbl;? aoewfrS rygb?J rif;wkd@[m ukefonfawG
aoewfukdifwhJ awmfvSefa&;orm;awGvnf; &Sdw,f? aoewfrygwhJ awmfvSefa&;orm;awGvnf; &Sdw,f? tvkyf
wm0ef c sif ; wl = uwm r[k w f b l ; ? tcsd e f t cgtvk d u f wm0ef r wl o vk d vk y f e nf ; uk d i f e nf ; rwl = ubl ; ? usKyf w k d @
awmfvSefa&;orm;awGeJ@ vlxk[m a&eJ@ig;vkdyJ? teD;uyfqHk; qufqHae=u&wm? a&r&Sd&if ig;r&SdEkdifovkdyJ vlxkulnDr_
r&S&d if usKyfw@kd awmfveS f a&;orm;awG[m rwnfw@H Eidk b
f ;l ? awmfveS af &;orm;awG r&S&d ifvnf; vlx&k @J vGwaf jrmufa&;[m
txajrmufEidk rf mS r[kwb
f ;l ? cifAsm;wk@d tckvv
dk yk w
f m tifrwefrmS ;w,f? cifAsm;wk@d trSm;ukd cifAsm;wk@d jrifvm=uygvrd rhf ,f?
usKyfwkd@[m q&m awmf&@J ausmif;rSm wnwnf;ckdchJw,f? q&mawmfukd cifAsm;wdk@ ar;=unfhEkdifygw,f? cifAsm;wkd tckvkd
+cdrf;ajcmufwm[m aiGvkdcsifvkd@ r[kwfvm;? usKyfwkd@&Sdwm tukefay;ypfchJr,f? uJ ,l=uyg? usKyfwkd@ukdawmh cifAsm;wdk@
qufvufraESmuf,Suf =uyge@J [k usaemfwkd@ tjyeftvSef ajym=u+yD; usaemfwkd@ygvmor# *syefaiGpuUL axmif tcsKd@udk
ay;vkdufonf?
olwkd@u aiG&+yD;aemuf usaemfwkd@ukd 0kdfif;xm;&mrS aemufqkwfay;cJh&m usaemfwkd@ qufvuf c&D;xGufcGifh &vm
ay awmhonf? TuJhokd@ &GmvHk;u|wfxGuf+yD; "m;jywkdufr_ukd cHvkduf&ojzifh wzufwGif vlxktajctae tusyftwnf;udk
em;vnfvkduf&+yD; tjcm;wzufwGifrl usaemfwkd@ pdwfxdckdufchJ&ayonf?
usaemfwkd@ oGm;&mvrf;c&D;wGif ArmtrsdK;om; &Gmrsm;awG@&ovkd u&iftrsdK;om; &Gmrsm;ukdvnf; jzwfcJh&onf?
*syefacwfY }uD;yGm;cJah om Armhp;D yGm;jriw
hf ifa&; vkyif ef;ykid &f iS f ocifoef; (aemifwiG f tvHeyD gw0D if) ukd rar#mv
f ifb
h J &Gmw&Gm
wGif awG@c&hJ onf? ol. ulnrD a_ =umifh usaemfw@dk onf *syefzufqpfawGudk qef@usiw
f u
dk cf u
dk af eonfh &efuek cf kid rf S awmfveS f
a&;orm;awG jzpfa=umif; odvm=uonfhtcg ArmtrsdK;om;rsm;ESifh u&iftrsdK;om;rsm; tm;vHk;uyif tm;&0rf;ompGm
}udKqkdE_wfquf=uonf? &Sdwmxkwf au|;+yD; {nfhcH=uonf? usaemfwkd@tzdk@ u&if Arm aoG;pnf;nDnGwfa&;. ta&;}uD;r_ukd
ykdrkdoabmaygufapcJh+yD; awmfvSefa&;vkyfief;twGuf ykdrkdpdwftm;wufu vmapcJhonf?
w&ufv;kH vH;k c&D;oGm;+yD;aemuf naeapmif;wGif anmifwek ;f +rdK@o@dk a&muf&cdS o
hJ nf? todawG@vdk awG@jim; bke;f }uD;
ausmif;wdu
k o
f @dk toGm;wGif tm&Svil ,frsm;tpnf;tH;k A[kXd mecsKyfwiG f awG@z;l +yD; todtu|r;f jzpfc&hJ aom rdwaf qGa[mif;
wOD;ESihf uHtm;avsmpf mG awG@qckH &hJ onf? ol@tm;usaemfw@dk vmonfh udpu
P dk ajymjy+yD; tultnDawmif;&m olu anmifwek ;f
ckdif zwyv OuU ocifcspf.rdom;pkESifh qufoG,fay;cJhonf? ocifcspf (aemifwGif anmifwkef;ckdif qkd&S,fvpfygwD OuU)
tdrfwGif usaemfwkd@ wnf;ckdch+J yD;/ aemufwae@ reufwGif ocifcspf.tpfukd OD;armifarmifu ocifcspfaeonfh anmifwkef;ckdif
zwyv v#Kd @0u
S pf cef;ok@d usaemfw@dk tm; yk@d ay;cJo
h nf? pcef;wGif anmifwek ;f ckid f acgi;f aqmif&aJ bmfrsm;ESihf awG@qakH qG;aEG;cJh
&onf?
anmifwkef;ckdif&Sd awmfvSefa&; &Jabmfrsm;ESifh tquftoG,f &vkdufjcif;onf usaemfwkd@ AkdvfcsKyfqD oGm;a&;udpP
wGif yxrqH;k uGi;f qufjy\emudk ajz&Si;f vku
fd jf cif; jzpfayonf? OD;wnfcsurf &S/d tpDtpOfr&Sb
d J oGm;vmae&onfh tajct
aeqkd;udk tqHk;owfapcJhayonf?
anmifwkef;ckdif &Jabmfrsm;. tpDtpOfjzifh aemufwae@wGif "EkjzL+rdK@okd@ qufvuf c&D;xGufcho
J nf? "EkjzL+rdK@okd@
acsmarmpGm a&muf&Sd+yD; "EkjzL+rdK@ zwyv OuU OD;atmifodef; tdrfwGif wnf;ckdcho
J nf? aemufwae@wGif "EkjzL+rdK@ukd zwyv
50

ESihf awmfveS af &; wyfz@JG rsm;u odr;f yku


d v
f u
dk af =umif; a=unmonfh vlxt
k pnf;ta0;ukd "EkjzL+rdK@ OD;xGe;f tdrw
f iG f usi;f y&mY
usaemfwkd@ yg0ifwufa&mufcJh=uonf?
naewGif "EkjzLrS c&D;qufvuf xGucf mG +yD; usKH weD;ok@d ae0if&w
D a&mwGif a&muf&cdS o
hJ nf? usKH weD;&Sd awmfveS af &;
&Jabmfrsm;. tpDtpOfjzifh aomif}uD;od@k a&muf&cdS o
hJ nf? csucf si;f yif aomif}uD;&Jabmfrsm;. pDpOfrt
_ & taxmifo@dk nwGif
a&muf&Sd+yD; acgif;aqmifwOD;jzpfol ukdau. tdrfwGif wnf;ckdchJ&onf? Tae&mwGif jy\emwck ay:aygufvmcJhonf?
taxmifwiG f Akv
d w
f ifaz(aemif Akv
d af e0if;. awmfveS af &; aumifpD tpd;k &tzG@J wiG f v,f,mESihf or0g,r 0ef}uD;
jzpfvmol)ESifh Akdvfarmifarmif(aemif a'gufwm armifarmif/ &Spfav;vHk; ta&;awmfyHk umvwGif orRw wOD;jzpfchJol)wkd@.
wyfrS wyfcJG &Sad eayonf? Tok@d &Sad ejcif;udk usaemfw@dk }udKwifroday? usaemfw@dk ra&mufr(D 3)&ufavmufu taxmifo@dk
a&mufvmonfh olv#Kd wa,muftm; olw@dk u ppfaq;ar;jref;um olv#Kd rSe;f xif&mS ;ojzifh owfypfco
hJ nf? ,ck usaemfw@dk
a&mufvmonfh tcgwGif qufoG,fa&; trSwftom;rsm;udk razmfjyojzifh wyfrS &Jabmfrsm;u ouFmruif; jzpf=uonf?
wk@d . qufo,
G af &; trSwt
f om;rsm;ukd &efuek cf kid rf S &Jabmfrsm;u rodEidk af y? ok@d jzpfI Ttcsuaf =umifh ouFmruif;
jzpfonf[kqkdygu Tonf rjzpfoifhonfh udpPjzpfayonf? wkd@wyfrS tcsdK@&Jabmfrsm;u ,ckudpPrSm yxrt}udrf
olv#Kd v$w&f mwGif ratmifjrifojzifh 'kw,
d t}udrv
f w
$ jf cif; jzpfonf[k ,lq=ujyefonf? usaemfu ukad uESihf tajytvnf
aqG;aEG;cJhojzifh ukdauu usaemfwkd@tay: oHo, r&Sday? okd@aomfwyfrS &Jabmfrsm;. oHo,jzpfr_ukd ol@tzkd@ ajz&Sif;&
cufaeayonf? pifppf tm;jzifh wkd@ rajyvnfygu wm0efcHrsm;xJrS wOD;OD;u usaemfwkd@ESifh vmaqG;aEG;oifhonf?
Todk@ rvkyfchJay? Todkf@jzifh usaemfwkd@tm; olv#dK[k pGyfpGu
J m owfypfvkdol tcsdK@ay:vmayonf? usaemfwkd@ taeESifh
acgif;aqmifykdif;xJu rnfolESifh odovJ[lI olwkd@u ar;jref;vmonf? usaemfu rdrdonf ,cifu ta&S@tm&S vli,frsm;
tpnf;tHk; A[kdXmecsKyfwGif tvkyfvkyfcJh+yD; ukdrsdK;tHh/ ukd&JnGef@wkd@ESifh twlwl aecJha=umif; ajymvkdufonf? TwGif
ukdrsdK;tHh(aemif awmfvSefa&;umvwGif zrf;rd+yD; usqHk;)rSm [oFwckdif zwyv wm0efcH wOD;jzpfaeojzifh olwkd@tzkd@
aemufxyf ar;p&m rvkdawmhbJ ouFmr uif; jzpfonfh udpPrSm ajyvnfoGm;ayonf?
aemufwae@wGif taxmifrS au'gwOD;u usaemfwkd@tm; &Sm;cJ/ edAmef/ ewfarSmfukd jzwf+yD; [oFmw&Sd ukdrsdK;tHh
&So
d nfh ae&mtxd vku
d yf @kd ay;cJo
h nf? [oFmwwGif jynfo@l ta&;awmfyykH gwrD S Akv
d cf sKyfxv
H w
$ v
f u
dk af om ukjd roef;(aemifwiG f
zqyv tpk;d &tzG@J wiG f jynfxaJ &;0ef}uD; OD;ausm+f idr;f . uk,
d &f H twGi;f 0ef jzpfo)l ESihf awG@&onf? ,ckqv
dk #if Akv
d cf sKyfxv
H w
$ f
onft
h zG@J rmS &Jabmfaygi;f (4)OD;jzpfvmayonf? ukrd sKd ;tHEh iS hf usaemfw@dk awG@qakH qG;aEG;+yD;aemuf olu jrefatmiftxd yk@d ay;&ef
wm0ef,lcJhonf?
[oFmwckid &f dS ukrd sKd ;tHh tr;jyKaom zwyv wm0efcrH sm;ESihf qufo,
G rf &_ +yD; oGm;vma&;udpP tpDtpOf w&yfudk
atmifjrifpGm taumiftxnf azmfEkdifchjJ cif;onf AkdvfcsKyfqD oGm;a&;udpPwGif ta&;}uD;aom 'kwd, uGif;qufjy\emukd
ajz &Sif;vkdufjcif; yifjzpfayonf?
usaemfwkd@onf [oFmw+rdK@ukd zwyvu odrf;ykduf&mwGifvnf;aumif;/ "rBD/ t*Fyl paom vrf;wav#mufvHk;&Sd
+rdK@ &Gma'orsm;udk jzwf+yD; jrefatmifukd jynfcspfwyfrawmfu odrf;ykduf&mwGifvnf;aumif; ukd,fwdkifukd,fus xdawG@yg0if
cJh&ayonf? Tv_yf&Sm;r_u zufqpfqef@usifa&;onf rnfr#us,fjyef@cJhonfukdvnf;aumif;/ jynfolvlxku tb,fr#
avmuf axmufcHonfukdvnf;aumif; kyfvHk;ay:apcJhonf? uGefjrLepfygwD. *k%foduQm/ jynfcspfwyfrawmf. *k%foduQm/
jynfcspfwyf aygif;pk. *k%foduQmukd t}uD;tus,f jrifhwifay;cJhayonf?
jrefatmif&w
dS m0efcrH sm;u jrefatmifrS }uHcif;od@k usaemfw@dk tm; yk@d ay;cJo
h nf? }uHcif;rS wzef z&Jo@dk yk@d ay;cJo
h nf?
z&JwiG f iSuzf sm;a&m*g xaeaom Akv
d af tmifrif;ESihf awG@qakH qG;aEG;cJ&h onf? z&JrmS Akv
d cf sKyfqo
D mG ;&m vrf;c&D;wGif a&S@wef;
*dw0f jzpfayonf? Akv
d af tmifrif;wk@d EiS hf tquftoG,f &jcif;onf Akv
d cf sKyfqD oGm;a&;udpw
P iG f ta&;}uD;aom aemufq;kH uGi;f
qufudk ajz&Si;f vku
d jf cif;jzpfayonf? Akv
d af tmifrif;wk@d . pDpOfrt
_ & usaemfw@dk onf z&JrS xGucf mG +yD; ovJwef; aemufausmukd
jzwfI ukwifanmifpcef;okd@ ntarSmifysKd;pwGif a&mufoGm;ayonf?
ukwifanmifpcef;wGif &JabmfoHk;usdyftzGJ@0if Akdvfr;jrifhatmifESifh awG@&onf? usaemfwkd@u AkdvfcsKyfxHay;pm
51

twkdav;ukd ay;vkduf+yD; olu &Jabmfwkd@a&/ cifAsm;wkd@ wm0efausyg+yD? AkdvfcsKyf[m 'Dpcef;u vGefcJhwJhtywfuyJ


vkd&mc&D;okd@ xGufoGm;+yD? cifAsm;wkd@ pmxJrSmygwJh jy\emawG tygt0if jy\em tm;vHk;ukd ajz&Sif;zkd@ twGuf
c&D;xGufoGm;wmygyJ? tJ 'Dawmh cifAsm;wkd@ pdwfcsvufcs 'DrSm &uftcsdK@ em;+yD; jyefEkdifyg+yD[kajym&m Akdvfr;jrifhatmif/ usaemfwkd@ 'Dukda&muf+yD; cifAsm;ajymwmukd =um;&awmh yifyef;vmwm rSefor# tyef;ajy
oGm; yg+yD? &uftcsdK@ rem;awmhygbl;? reufjzef usaemfwkd@ jyefyghr,f [k usaemfu jyefajymvkdufonf?
aemufwae@wiG f ukwifanmifpcef;rS xGucf mG +yD; xH;k bko
d @dk nwGiaf &mufco
hJ nf? xH;k bkw
d iG f ntdy+f yD; aemufwae@
reufwGif {&m0wDjrpfudk jzwfI a&$awmif+rdK@okd@ ul;cJh+yD; a&$awmifwGif ygwDrS ukdatmifvif;(aemifwGif tvHeD acgif;aqmif
wOD; jzpf+yD; &ckid jf ynfe,fwiG f wm0ef,o
l l &JeaD tmifvif;)/ ukb
d at;(aemifwiG f tvHeD txufArmjynf wm0efcH &Jex
D ;l )wk@d EiS hf
awG@&+yD; wywf=umr# twlaecJh&onf?
usaemfw@dk onf a&$awmifrS aygi;f wnf+rdK@o@dk c&D;onfwif bwfpu
f m;jzifh a&mufvm=uonf? OD;oD[ef( Akv
d af e0if;
tdraf pmifh tpk;d &vufxufwiG f Ekid if jH cm;a&; 0ef}uD;jzpfco
hJ )l tdrw
f iG f wnf;ckcd =hJ uonf? qufvufomG ;&ef enf;vrf;r&Sad o;o
jzifh tdrw
f iG f wv=umr# aomifwifc&hJ mrS aygi;f wnf+rdK@rS &efuek +f rdK@o@dk oGm;onfh yxrqH;k c&D;onfwif bwfpu
f m;}uHKo
jzifh &efukef+rdK@okd@ jyefvnf a&muf&Sdvm=uonf?
&efuek +f rdK@o@dk jyefa&mufonfah e@wiG f usaemfu ygwAD [ko
d @dk owif;oGm;yk@d onf? usaemfu
h dk awG@awG@jcif; OD;csr;f om
(tmtD;wD OD;ausmf+idrf;)u [m rif;jyefvmyvm;? igwkd@u rif;jyefrvmwma=umifh usqHk;wJh &Jabmfrsm; pm&if;xJrSm
xnfx
h m; +yD;+yD? jyefa&mufvmw,f qkad wmh tifrwef aumif;wmaygu
h mG ? a&S@rmS 'k@d vyk pf &mawG trsm;}uD; &Sad o;w,f[k
usaemfu
h zdk uf+yD; tm;yg;w&ajymonf? ol@teD;&Sd &Jabmfrsm;uvnf; usaemfyh wfvnf0idk ;f um ao&Gmjyefwa,mufukd jyefawG@
&ovkd zuf&rf;E_wfqufch=J uayonf?
(6)
zufqpf*syef qef@usiaf &; v_y&f mS ;r_}uD;wGif Armjynf&dS vlrsKd ;aygi;f pHk jynfov
l x
l o
k nf atmifyo
JG rkid ;f / vSycef@nm;
aom orkid ;f / }uD;jrwf*%
k af jymifaom orkid ;f / xm0pOf armfueG ;f wif&rnfh rD;SL;wefaqmifyrm vrf;nejf yaeaom orkid ;f w&yf
ukd zefwD;Ekdifch=J uayonf?
Tr# }uD;jrwf*%
k af jymifaom v_y&f mS ;r_}uD;wGif atmifyG&J &Sad ponfh ta=umif;&if;rsm;ukd &SmazGppd pf&mwGif orkid ;f
ynm&Sifrsm;/ okawoDrsm;ESifh ukd,fwkdifukd,fus yg0ifchJolrsm;t=um; wlnDaom t,ltqrsm; &Sdovkd uGjJ ym;jcm;em;aom
t,ltqrsm;vnf; &SdrnfrSm obm0 usvSayonf? rnfokd@qkdapumrl Tt,ltq toD;oD;ukd pkpnf;aygif;csKyf&efrSm
vGefpGm ta&;}uD;+yD; orkdif;_axmifhrSaomfvnf;aumif; Armjynf vl@tzG@J tpnf;ukd jynfolrsm;. tusdK;pD;yGm;ESifh ukdufnD
oxuf uku
d n
f aD tmif wnfaqmufa&; _axmifrh aS omfvnf;aumif; =unfyh gu Tok@d vyk jf cif;onf tvGet
f zk;d xku
d w
f ef+yD;
oabm w&m; t&vnf;aumif;/ vufawG@t&vnf;aumif; t"dy`m,f}uD;rm;vSonf[k ,lqrdayonf?
zufqpf*syef qef@usifa&; atmifyG&J &Sdjcif;rSm t"dutm;jzifh (1) 0dZmenf;us tawG;tac: vufeufESifh oabmw&m; tajccHjzpfaom rmhufpf/ vDeif0g'ukd ukdifpGx
J m;aom
A rmjynf uGefjrLepfygwD. acgif;aqmifr_&Sdjcif;?
TygwDu wu,fhjzpf&yfrS trSefukd &Sma&;[laom rSefuefonfh tawG;tac:vrf;pOf/ urBmhzufqpf qefhusifa&;.
ta&;}uD;aom tpdwftykdif;w&yfjzpfonfh zufqpf*syef qef@usifa&;v_yf&Sm;r_ukd qifE$aJ &;[laom rSefuefonfh EkdifiHa&;
vrf;pOf/ Tvrf;pOfudk taumiftxnfazmf&mY jynfcspt
f iftm;pkreS o
f r#udk pnf;vH;k nDnw
G af tmif vkyaf &;[laom rSeu
f ef
onfh pnf;Hk;a&;vrf;pOfrsm;ukd tajccHtm;jcifh usifhoHk;EkdifchJjcif;?
(2) 0dZmenf;us tawG;tac:. *,ufkdufr_atmufwGif rSefuefaom EkdifiHa&;vrf;pOfukd }uH@ckdifjywfom;&J&ifhpGm
taumiftxnf azmfEkdifpGrf;&Sdonfh jynfcspfwyfrawmfw&yfESifh wyfr;wyfom;rsm; &Sdaejcif;?
52

(3) zufqpf*syef qef@usifa&;[laom rSefuefonfh EkdifiHa&;vrf;pOfukd jywfom;pGm taumiftxnfazmfrnfh


jynf cspftiftm;pkrsm;. wyfaygif;pkjzpfaom zufqpfwkdufzsufa&; jynfol@vGwfvyfa&;tzGJ@ wnf&Sdaejcif;?
(4) bufaygif;pHk EkdifiHwumh tultnD&&Sdaejcif;?
tawG;tac:t&/ EkdifiHa&;t&/ kyf0wKt& tultnDrsm; wpHkw&m &&SdchJjcif;?
(5) ppfrsuEf mS toD;oD;wGif aoe*FAsL[mt&ESihf enf;y&d,m,ft& xk;d ppftqifh a&muf&adS eaom r[mrdww
f yf
rsm;. ae&m,l ppfyGrJ sm;ESifh jynfcspfwyfrawmfESifh a'oajymufusm;wyfrsm;u &efol@aemufydkif;wGif us,fjyef@aom ajymuf
usm;ppfyGJrsm; qifE$Jr_ukd aygif;pyfay;EkdifcJhjcif;?
(6) zufqpf*syefwyfrsm;rSm ppftiftm; avsmeh nf;vmum aoe*FAsL[mt&ESihf ppfy&d,m,ft& cHppftqifo
h @dk
qkdufa&mufae+yD; wyfr;wyfom;rsm;rSmvnf; pdwf"mwfusqif;um ppfrsufESm toD;oD;wGif qkwfcGmae&jcif;?
txufyg t"dutcsufrsm;a=umifh zufqpf*syef qef@usifa&; vufeufukdif v_yf&Sm;r_}uD;onf vsifjrefpGmESifh
E_dif;,SOfcsuft& txdtckduf tustqHk; enf;yg;pGmjzifh atmifyGJ &&SdchJjcif; jzpfayonf?
Tv_y&f mS ;r_}uD;wGif t&if;cHusaom jynfov
l x
l }k uD;. orkid ;f zefw;D onft
h cef;ukd jrif&rnft
h jyif acgi;f aqmifrsm;
jzpf=uonfh ocifp;dk / ocifatmifqef;ESihf ocifoef;xGe;f wk@d . xl;c|eaf om acgi;f aqmifrt
_ cef;ukv
d nf; todtrSwf jyK=u&ay
rnf?
yg0ifaom tzG@J tpnf;rsm;teuf Armjynf uGefjrLepfygwD/ jynfcspfwyfrawmfESifh jynfol@ta&;awmfyHktzG@J wkd@.
xl;c|efpGm yg0if&m tcef;todD;oD;ukdvnf; rSwfwrf;wif=u&rnf jzpfayonf?
urBmzh ufqpf qef@usiaf &; vufeufuidk f tiftm;pkrsm;u tzufzufwiG f txGwt
f xdyf tqift
h jzpf xk;d ppfqif
vmonfh tcsed Ef iS hf Armjynf ppfrsuEf mS wGif r[mrdww
f yfrsm;u Armjynf twGi;f ydik ;f ok@d 0ifa&mufwu
dk cf u
dk v
f monfh tcsed f
wGif wjynfvHk;twkdif;twmt& vufeufukdif zufqpf*syef qefhusifa&; v_yf&Sm;r_ukd qifE&J$ jcif;a=umifh Tv_yf&Sm;r_.
oufwrf;tcsdefumvrSm wkdawmif;vSayonf? Tta=umif;a=umifh zufqpf*syefqef@usifa&; v_yf&Sm;r_}uD;onf
jynfov
l x
l .
k tcsKyftjcm tm%mykid q
f idk rf _ xlaxmifa&;(Sovereignty of the people)[laom jy\emukd rajz&Si;f Edik cf ahJ y?
jynfcspftif tm;pkrsm;. tm%mukd rwnfaqmufEkdifcJhay? jynfol@vufxJokd@ wu,fwrf; tm%m ra&muf&SdcJhay? a'o
toD;oD;wGif ay:xGuv
f mcJah om tm%mtzG@J tpnf;rsm;rSm trsKd ;om; 'Dru
dk a&pD. tnGe@f tanmufr#om jzpfcahJ yonf?
ppfy}JG uD;_yD;qH;k onfah emuf TtnGe@f tanmufrsm;rSm tzsuo
f rd ;f cHvu
dk &f _yD; wjynfv;kH . tm%mrSm t*Fvyd ef ,fcs@J orm;.
vuf0,fokd@ jyefvnfa&muf&SdoGm;cJhonf? Tum; zufqpf*syef qef@usifa&;v+yf&Sm;r+}uD;wGif t"dutm;enf;csuf
jzpfcJhayonf?
tjcm;wbufwiG f zufqpf*syef qef@usiaf &; atmifyo
JG nf Armjynf uGejf rLepfygwED iS hf 'Dru
dk a&pD tiftm;pkrsm;.
tqifhae&mukd jrifhwifay;EkdifcJhonf? trsKd;om;EkdifiHawmf w&yf jzpfay:vma&;twGuf wkdufyGJqifaeonfh tiftm;pkrsm;.
taetxm;ukd tcGifhomaombufokd@ wGef;ykd@ay;EkdifcJhonf? zqyv jynfcspfwyfaygif;pk tvHawmfatmufwGif vlxkESifh
vlwef;pm; wkdufyGJrsm; jzpfay:vmap&ef wGef;aqmfay;EkdifcJhayonf?
ppf_yD;aemufyidk ;f umvwGif usaemfw@dk . t"du tm;enf;csuw
f &yfrmS zufqpf*syef qef@usiaf &; v+y&f mS ;r+}uD;udk
aumif;pGm ed*;kH rcsKyfEidk cf jhJ cif;a-umifh ppf_yD;acwfwiG f ukid pf &JG rnfh tawG;tac:vrf;pOf/ Edik if aH &;vrf;pOf/ pnf;H;k a&;vrf;pOfrsm;
wGif rSm;,Gif;r+rsm; ay:aygufvmcJhonf?
"e&Sifaygufp vlwef;pm;rsm;. yifudk,ftm;enf;csufrsm; jzpfaom w&m;ao0g'ESifh tawG@t}uHK0g'rsm;wGif
azmf jyaom qENp0JG g'/ wOD;csi;f 0g'/ rme/ rdru
d ,
dk u
f dk jri w
hf u
G rf /+ *k%
d ;f *%0g'rsm; }u;D xGm;vm_y;D Ekid if aH &;wGif 0J,m wdr;f apmif;r+
rsm; jzpfvmum uGejf rLepfygwD ESpjf crf;uGcJ &hJ onf? if;. acgi;f aqmifra+ tmuf&dS vlxv
k w
l ef;pm; tzG@J tpnf;rsm; uGcJ &hJ onf?
zqyv jynfcspfwyfaygif;pk}uD; uGJcJh&onf? vuf,mtusqHk;/ tazmufjyefqHk; tiftm;pkrsm; acgif;axmifvm_yD; t*Fvdyf
e,fcs@J orm;. aoG;xk;d ay;r+t& vuf&ZJ uf&J jzpfvmum Akv
d cf sKyfatmifqef;ESihf tpk;d &tzG@J 0ifrsm; vky}f ucH &H _y;D usq;kH cJ&h onf?
aemufqHk; Armjynforkdif;wGif tvGef&Snf-umaom jynfwGif;ppf jzpfvmcJh&onf? T tjcif;t&m. qef@usifbuf
53

tjcif;t&m(Antithesis) ppftm%m&Sifpepf ay:xGufvmcJhonf?


zufqpf*syef qef@usifa&;v+yf&Sm;r+}uD;wGif rajz&Sif;EkdifcJhaom jynfolvlxk. tcsKyftjcm tm%mykdifqkdifr+
xlaxmifa&; [laom jy\emrSm uae@xufxd rajz&Si;f Ekid f o
kH mru Armjynf jynfov
l x
l }k uD; w&yfv;kH onf ppftm%m&Sif
pepfESifh &ifqkdifae&onfrSm(1962)ckESpfrSpI a&wGufaomf(43)ESpf -umjrifhcJhay_yD?
ppftm%m&Sif pepfqkdonfrSm tkyfpkd;ol vlwef;pm;tzkd@ vrf;qHk; (cul - de - sac) yifjzpfonf? a&S@wkd;Ir&aom
vrf;qHk;yif jzpfonf? vlrsdK;pHk jynfolvlxk}uD; tawmrowf 'kuQyifv,fa0apaom vrf;qHk;yif jzpfonf?
Tvrf;qHk;ukd tqHk;owf&efrSm rsdK;qufa[mif; rsdK;qufopf jynfcspftiftm;pkrSefor# aoG;pnf;nDnGwf+yD;
Armjynf o pf u k d wnf a qmuf a &;vrf ; rS v G J I tjcm;vrf ; r&S d ? zuf q pf * syef q ef @ usif a &;v_ y f & S m ;r_ } uD ; . t"d u
tawG@t}uHKrsm;u vrf;n$efjyaeaom wu,fhjzpf&yfrS trSef&Sma&;/ ppftm%m&Sif pepfzsufodrf;a&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;/
'Drkdua&pDa&;/ trsKd; om; nDnGwfa&;/ jynfcspftiftm;pkrsm;. aoG;pnf;nDnGwfa&; [laom vrf;rSvGJI tjcm;vrf;r&Sday?
Tvrf;a=umif;omv#if urBmhe,fcsJ@pepfopf wnf&Sdaeonfh tajctaeatmufwGif wkdif;jynfukd u,fwifEkdifrnfh
vrf;jzpfayonf? Tvrf; a=umif;omv#if zufqpf*syef qef@usifa&;v_yf&Sm;r_}uD;wGif rajz&Sif;EkdifchJaom jynfolvlxk.
tcsKyftjcm tm%mykid q
f idk rf _ xlaxmifa&; [laom jy\emukd ajz&Si;f &eftwGuf vkt
d yfaom tcsut
f vufrsm;ukd wpwp
zefwD;ay;Ekdfifrnfh aomhcsuf jzpfayonf?
?

rsdK;qufa[mif;/rsdK;qufopf/+ynfcspftiftm;pkrSefor# aoG;pnf; nDnGwf+yD;


Arm+ynfopfukd wnfaqmufa&;vrf;rSvGJI t+cm;vrf; r&Sd?
zufqpf*syefqefhusifa&;v_yf&Sm;r_}uD;. t"du tawGh t}uHKrsm;u
vrf;n$ef+yaeaom wu,fh+zpf&yfrS trSef&Sma&;/ ppftm%m&Sif
pepfzsufodrf;a&;/ +ynfwGif;+idrf;csrf;a&;/ 'Drkdua&pDa&;/ trsKd;om; nDnGwfa&;/
+ynfcspftiftm;pkrsm;. aoG;pnf;nDnGwfa&; [laom vrf;rSvGJI
t+cm;vrf;r&Sday?

54

You might also like