H

MEVSMLK LERDE YILLIK CRETL ZN

(Yargtay Hukuk Genel Kurulu Karar ncelemesi)
Do. Dr. Zeki Okur*

T. C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU

E. 2011/9-596
K. 2011/725
T. 30.11.2011
YARGITAY LAMI
NCELENEN KARARIN
MAHKEMES : Giresun 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARH
: 03.05.2011
NUMARASI
: 2011/207-2011/180
Taraflar arasndaki yllk izin creti davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; Giresun Asliye Hukuk Mahkemesi ( Mahkemesi sfatyla) davann kabulne dair verilen 17.08.2010 gn ve E.257, K.318 sayl kararn incelenmesi daval vekili tarafndan istenmesi zerine, Yargtay 9. Hukuk Dairesinin
12.04.2011 gn ve E.2010/49532, K.2011/11130 sayl ilam ile;
( Davac vekili, davac iinin davalya ait iyerinde i szlemesiyle altn, yllk izin haklarnn tam olarak kullandrlmadn ileri srerek yllk
izin creti isteinde bulunmutur.
Daval iveren, 2001 ylna kadar davacnn mevsimlik ii statsnde altn ve 2.2.2001 tarihinde daimi kadroya geirildiini, bu tarihten nce yllk
izin hakknn domayacan savunmutur.
Mahkemece, davac iinin idari dzenlemeler gerei geici kadrolu ii
statsnde altrldn, taraflar arasnda mevsimlik i ilikisinin bulunmad
gerekesiyle davann kabulne karar verilmitir.
Hkm sresi iinde daval vekili temyiz etmitir.
Uyumazlk daval iyerinde yaplan iin mevsimlik olup olmad noktasnda toplanmaktadr.
almann sadece yln belirli bir dneminde younlat iyerlerinde yaplan iler mevsimlik i olarak tanmlanabilir. Sz konusu dnemler iin niteliine
gre uzun veya ksa olabilir. Her zaman ayn miktarda ii altrmaya elverili
olmayan ve iyerinde yrtlen faaliyetin niteliine gre iilerin her yl belirli
srelerde youn olarak altklar ve fakat yln dier dneminde iilerin i

H
*

Hakem denetiminden gemitir.

ukurova niversitesi Hukuk Fakltesi ve Sosyal Gvenlik Hukuku Anabilim Dal
retim yesi

306

Zeki Okur (HFM C. LXXII, S. 2, s. 305-316, 2014)

szlemelerinin ertesi yln faaliyet dnemi bana kadar ara vermeyi gerektiren
iler mevsimlik i olarak deerlendirilebilir.
4857 sayl Kanununun 53/3 maddesi uyarnca, mevsimlik ilerde yllk
cretli izinlere ilikin hkmler uygulanmaz. Bir baka anlatmla, mevsimlik ii,
4857 sayl Kanununun yllk cretli izin hkmlerine dayanarak, yllk cretli
izin kullanma veya buna dayanarak cret alaca isteminde bulunamaz. Hemen
belirtmek gerekir ki, 53/3 maddede ki kural, nispi emredici kural olup, ii lehine
bireysel i szlemesi ya da Toplu Szlemesi ile yllk cretli izine ilikin hkmler dzenlenebilir ve mevsimlik iler iin yllk izin hakk tannabilir.
Somut olayda davac arlkl olarak yln son aylarnda karlm ve yln
mays-haziran aylarnda yeniden altrlmak zere belirli sreli i szlemeleri
yapmtr. Davacnn almalarnn belirli bir mevsimde younlamas olaan bir
durumdur. Davacnn sz edilen almalarnn, kapatlan Ky Hizmetleri Genel
Mdrl iyerinde getii gzetildiinde, mevsim koullarna gre belli dnemlerde daha fazla igcne ihtiya domas da kanlmazdr. Dosya ieriine
gre, 1999 ylna gelinceye kadar davacnn yllk almalar genelde 120 gn ile
270 gn civarnda deimitir. Yln kalan blmnde iyerinde almas olmayan davac ii bakmndan yllk izin hakknn domad kabul edilmelidir. Yln
allmayan blmnde davac ii bu hakkn kullanm olup, Yasakoyucunun
mevsimlik ite yllk izin ngrmemi olmasnn temel gerekesi de allan sre
itibariyle dinlenme ihtiyacnn ortaya kmam olmasdr. Bu durumda, mevsimlik i szlemesi kapsamnda alan davac iinin 1999 ylna kadar olan almalar iin yllk izin hakknn domad kabul edilmelidir.
Bununla birlikte, davac ii 1999 ylnda 11 ay stnde bir sre ile alm olmakla sz edilen yl bakmndan allan sre iinin dinlenme hakknn
varln gerektirmektedir. 4857 sayl Kanununun 53. Maddesinde mevsimlik
ilerde yllk izin hakknn domayaca belirtilmi ise de, yln ne kadar blmnde alma halinde mevsimlik i saylaca ynnde bir dzenlemeye yer
verilmemitir. yle ki yln tamamna yakn bir blmnde alma halinde Anayasal temeli olan dinlenme hakknn tannmasnn gerekecei aktr. Somut
olayda da, davac ii 1999 ylnda 11 ayn zerinde alm olmakla, allmayan sre bakmndan Anayasal dinlenme hakkn kullanmasna imkn bulunmamaktadr. Bu durumda 1999 ylndaki fiili alma sresine gre mevsimlik
statden vazgeilmi, taraflar arasnda iinin yllk izin cretine hak kazanacak
ekilde srekli almasna dair bir sisteme gemi olur. Dairemizin istikrar kazanan kararlarnda da almann 11 ayn zerine kt hallerde mevsimlik i
ilikisinin dna kld kabul edilmi ve daha sonraki almalar iin yllk izin
hakknn doduu sonucuna varlmtr (Yargtay 9. HD, 23.10.2009 gn,
2008/5773 E., 2009/28807 K., Yargtay 9. HD, 16.3.2007 gn, 2007/5978 E,
2007/6827 K).
Yaplan bu aklamalara gre davacnn almalarnn 11 ayn zerine
kt 1999 yl ve sonras iin iyerinde fiilen allan srelere gre hesaplanacak olan izin cretinin kabulne karar verilmeli, daha nceki almalar mevsimlik i statsnde gemi olmakla istein reddine dair hkm kurulmaldr. Mahkemece gerekirse bu ynde bilirkiiden ek rapor alnmal ve sonucuna gre istekle ilgili bir karar verilmelidir. Hatal deerlendirme ile yazl ekilde hkm
tesisi bozmay gerektirmitir. ).
Gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evirmekle, yeniden yaplan
yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir.

Mevsimlik lerde Yllk cretli zin

(Yargtay Hukuk Genel Kurulu Karar ncelemesi)

307

TEMYZ EDEN: Daval vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz
edildii anlaldktan ve dosyadaki ktlar okunduktan sonra gerei grld;
Taraflarn karlkl iddia ve savunmalarna, dosyadaki tutanak ve kantlara, bozma kararnda aklanan gerektirici nedenlere gre, Hukuk Genel Kurulunca benimsenen zel Daire bozma kararna uyulmak gerekirken, nceki
kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrdr.
Bu nedenle direnme karar bozulmaldr.
SONU: Daval vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, direnme kararnn
zel Daire bozma kararnda gsterilen nedenlerden dolay 6217 sayl Kanunun
30. Maddesi ile 6100 sayl Hukuk Muhakemeleri Kanununda eklenen Geici
madde 3 atfyla uygulanmakta olan 1086 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri
Kanununun 429. Maddesi gereince BOZULMASINA, istek halinde temyiz pein
harcnn yatrna geri verilmesine, 30.11.2011 gnnde oybirlii ile karar verildi..
I- Hukuki Problem
Yargtay Hukuk Genel Kurulu kararna konu olan hukuki uyumazlktaki temel hukuki problem, mevsimlik iin tanmnda ve buna bal olarak
mevsimlik iin tespitinde toplanmaktadr. Taraflar arasndaki hukuki uyumazla konu olan daval iyerindeki iin mevsimlik i olup olmadnn tespitine bal olarak, davacnn yllk cretli izin hakkndan faydalanp faydalanmayaca ortaya kacaktr.
II- Yarg Organlarnn Kararlar
1- Yerel Mahkemenin Karar
Taraflar arasndaki hukuki uyumazlkta, davac taraf, daval iyerinde
i szlemesi ile altn ve yllk cretli izin haklarnn tam olarak kullandrlmad iddias ile szlemenin sona ermesine bal olarak yllk izin creti
talebinde bulunmutur. Daval taraf ise, davacnn 2001 ylna kadar mevsimlik
ii statsnde altn ve 02.02.2001 tarihinde daimi kadroya geirildiini,
bu tarihten nce yllk izin hakknn domayacan savunmutur.
Yerel Mahkeme, davac iinin Ky Hizmetleri Genel Mdrl kapsamnda idari dzenlemeler gerei geici kadrolu ii statsnde altrldn,
taraflarn arasnda mevsimlik i ilikisinin bulunmad gerekesi ile davann
kabulne karar vermitir.
2- Yargtay 9. Hukuk Dairesinin Karar
Yargtay 9. Hukuk Dairesi, kararnda, davacnn 1999 ylna gelinciye
kadar almalarnn 120 gn ile 270 gn civarnda deitiini, yln kalan blmnde almasnn bulunmadn, 1999 ylna kadar olan almalarnn
mevsimlik i olmas itibari ile davac iinin 1999 ylna kadar olan almalar
iin yllk cretli izin hakknn bulunmayacan, ancak davacnn almalarnn 11 ayn zerine kt 1999 yl ve sonras iin iyerinde fiilen allan srelere gre hesaplanacak olan izin cretlerinin kabulne karar vermitir.

308

Zeki Okur (HFM C. LXXII, S. 2, s. 305-316, 2014)

3- Yargtay Hukuk Genel Kurulunun Karar

Yargtay Hukuk Genel Kurulu, kararnda, zel Daire bozma kararn benimseyerek, yerel mahkemenin zel Daire bozma kararna uymayarak verdii
direnme kararn bozmutur.
III- KARARIN DEERLENDRLMES
1- Trk Hukukunda Mevsimlik alma le lgili Mevzuat Dzenlemeleri
a- Genel Olarak
Trk Hukukunda mevsimlik iler, bu ilerle ilgili yaplan i szlemeleri
ve bu ekilde alan iilerin durumu ile ilgili olarak mevzuatta yeterli say ve
nitelikte dzenleme bulunmadndan, konu gerekli aklktan uzaktr1. Bu
nedenle Trk Mevzuatnda yaplacak yeni dzenlemelerde mevsimlik i ile
ilgili ayrntl dzenlemelere yer verilmesi gerekmektedir.
Mevsimlik iler ile ilgili hkmler, 4857 sayl Kanununun 29/7 ve
53/3; bu Kanunun 60. maddesine dayanlarak karlan Ynetmeliin 12; 394
sayl Hafta Tatili Hakknda Kanunun 4/f ve 2822 sayl Toplu Szlemesi,
Grev ve Lokavt Kanunu 7/2 maddelerinde yer almaktadr.
4857 sayl Kanununun 29. maddesinin 7. fkrasnda, Mevsim ve
kampanya ilerinde alan iilerin iten karlmalar hakknda, iten karma bu ilerin niteliine bal olarak yaplyorsa, toplu ii karmaya ilikin
hkmler uygulanmaz hkmne yer verilmitir.
4857 sayl Kanununun 53. maddesinin 3. fkrasnda, Niteliklerinden
tr bir yldan az sren mevsimlik veya kampanya ilerinde alanlara bu
Kanunun yllk cretli izinlere ilikin hkmleri uygulanmaz hkmne yer
verilmitir.
4857 sayl Kanununun 60. maddesine dayanlarak karlan Yllk
cretli zin Ynetmeliinin 12. maddesinde, Kanununun 53. maddesinin
nc fkrasnda sz geen ve nitelikleri ynnden bir yldan az sren mevsim ve kampanya ilerinin yrtld iyerlerinde devaml olarak alan
iilerin yllk cretli izinleri hakknda bu Ynetmelik hkmleri uygulanr
dzenlemesine yer verilmitir.
394 sayl Hafta Tatili Kanununun 4. maddesinin 1. fkrasnda hafta tatilinin uygulanmayaca iyerleri saylrken, fkrann F bendinde, Yapclk,
tulaclk, ttn, incir, zm, meyankk, zeytin, aa palamudu, susam, fndk, pancar gibi zirai ve snai mahsulat ilenmesi ve maniplasyonu gibi
ak havada ve senenin bir ksmnda yrtlen veya faaliyeti mevsime tabi olan
iler veya bu ilerin yrtld messeseler hkmne yer verilerek, mevsimlik ilerin kanun kapsam dnda tutulaca dzenlenmitir.
2822 sayl Toplu Szlemesi, Grev ve Lokavt Kanununun 7. maddesinin 2. fkrasnda ise, Faaliyetleri bir yldan az sren ilerde uygulanmak

Trk Hukukunda nceki i kanunlar bakmndan da hukuki durumun ayn ynde

olduuna ilikin olarak bkz. Ak, Erol: Mevsimlik lerde alma Sorunlar, Turhan
Esenere Armaan, Ankara 2000, s.249. 4857 sayl Kanunu dneminde de hukuki
durumun ayn olduu hakknda bkz. Mollamahmutolu, Hamdi: Hukuku, 2. bas,
Ankara 2005, s.278-279; Kar, Bekta: Mevsimlik , SCL- Hukuku Dergisi, S.4,
Aralk 2006, s.70.

Mevsimlik lerde Yllk cretli zin

(Yargtay Hukuk Genel Kurulu Karar ncelemesi)

309

zere, toplu i szlemelerinin sresi bir yldan az olabilir. u kadarki iin bitmemesi halinde bu szlemeler bir yln sonuna kadar uygulanr hkmne yer
verilmitir.
b- Mevsimlik lerde Yllk cretli zin le lgili Hukuki Dzenlemelerin Nitelii
4857 sayl Kanununun 53. maddesinin 3. fkras uyarnca, mevsimlik
ilerde yllk cretli izinlere ilikin hkmler uygulanmaz2. Baka bir anlatmla,
mevsimlik ilerde alan mevsimlik ii, 4857 sayl Kanununun yllk cretli izin hkmlerine dayanarak, yllk cretli izin kullanma veya buna dayanarak cret alaca isteminde bulunamaz. Yargtay kararlar da bu dorultudadr3: Dosya ierisindeki bilgi ve belgelere gre sadece sulama dneminde sulama kanallarnn bakm ve temizlik ilerinde mevsimlik olarak alt anlalan
davac iinin yasaya gre yllk izin hakk bulunmamaktadr. Bu nedenle yllk
izin creti isteinin reddi gerekirken yazl gereke ile kabul hataldr.4.
Yllk cretli izne ilikin dzenlemeler, kural olarak, sosyal kamu dzenine ilikindirler5. Bu nedenle taraflar ii lehine olmak kouluyla anlaarak
farkl dzenlemeler yapabilirler6. Benzer ekilde hemen belirtmek gerekir ki,
Kanununun 53. maddesinin 3. fkrasndaki mevsimlik ilerde yllk cretli izin
ile ilgili dzenleme, nispi emredici nitelikte bir kural niteliindedir. Bu nedenle
taraflar aralarnda yapacaklar ii lehine bireysel i szlemesi veya Toplu
Szlemesi ile mevsimlik ite mevsimlik olarak alan bir iinin yllk cretli
izin hakkndan yararlanacana ilikin dzenlemelere yer verebileceklerdir. Bu
durumda szlemedeki izinle ilgili hkmler uygulanacaktr7. Yargtay Hukuk
Genel Kurulunun inceleme konusu kararnda mevsimlik ilerde yllk cretli
izin hakk ile ilgili yasal dzenlemenin nispi emredici nitelikte olduunun vurgulanmas hukuka ve doktrinde savunulan grlere uygun nitelikte bir tespit
niteliindedir.
2- Mevsimlik in Tanm ve Tespiti
Mevsim, kavramsal olarak, her eyden nce, yln, gneten s, k
alma sresi ve dolaysyla iklim artlar bakmndan farkllk gsteren drt blmnden her birini8 (ilkbahar, yaz, sonbahar, k) ifade eder. Bunun yannda
2

5
6

7
8

1475 sayl Yasasndaki ayn yndeki dzenleme ve eletirisi iin bkz. elik, Nuri:
Hukuku Dersleri, Yenilenmi 12. Bas, stanbul 1994, s.265.
9. HD, 27.03.2006, E.2005/28454, K.2006/7364 (Kazanc Biliim-Mevzuat tihat Bankas). 1475 sayl Yasas dneminde de ayn ynde kararlar iin bkz. HGK, 3.2.1993,
E.1992/9-716, K.1993/35; 9. HD, 9.5.1991, E.1991/325, K.1991/8245; 9. HD,
2.4.1997, E.1997/649, K.1997/6557; 9. HD, 28.2.1996, E.1995/29369, K.1996/3299
(Kararlar iin bkz. Kazanc Biliim-Mevzuat tihat Bankas).
9. HD, 27.03.2006, E.2005/28454, K.2006/7364 (Kazanc Biliim-Mevzuat tihat Bankas).
Esener, Turhan: Hukuku, 3. Bas, Ankara 1978, s.209.
Esener, s.209. Ayn ynde bkz. Canikliolu, Nuren: inin Yllk cretli zin Talep
Hakk ve znin Kullandrlmamasnn Sonular, Prof. Dr. Nuri elike Armaan, stanbul 2001, s.1147.
Kar, s.79.
http://www.tdk.gov.tr.

310

Zeki Okur (HFM C. LXXII, S. 2, s. 305-316, 2014)

yl iinde baz atmosfer olaylarnn periyodik olarak gerekletii; rnein yamur mevsimi, baz rnlerin topland, rnein pamuk, buday, narenciye
mevsimi ve etkinliklerin yapld tiyatro mevsimi gibi belirli dnemler de
mevsim olarak adlandrlmaktadr9. Bu anlamda mevsimlik i denilince, yln
belirli bir dneminde snrl sreli olarak yaplan i anlalmaktadr. Mevsim
kavram esas alnarak yaplan adlandrlmalarda ortak nokta, sz konusu almalarn, etkinliklerin yln belirli bir ksmnda yrtlm olmasdr10. Uygulamada ilerin youn olduu dneme faal sezon, ilerin olmad dneme de l
sezon ad verilmektedir. Faal sezonda ok sayda ii iba yapar. bitince,
kural olarak, i szlemeleri sona ermez ve ertesi sezon tekrar iba yapmak
zere askya alnr.
Mevsimlik ite, mevsime bal olarak yaplan i, l sezon olarak adlandrlan dnemde geici olarak ifa edilmemektedir. Bu ifa imknszl, i szlemesinin taraflar olan ii ve iverenden deil, iin mevsimsel olarak l sezonda yaplamamasndan kaynaklanmaktadr.
Uygulamada, mevsimlik iler bazen muvakkat ya da geici iler olarak
nitelendirilmekte, bu ilerde alanlarla yaplan i szlemelerine muvakkat/geici i szlemeleri ad verildii de grlmektedir. rnein, Tekel Ttn
letmelerinde alanlarla yaplan i szlemeleri bu ekilde nitelendirilmitir.
Ancak geici iler ile mevsimlik iler arasnda farklar vardr11. Mevsimlik i, bir
iyerinde her yl tekrarlanan bir alma olduu halde; geici i, bir iyerinde
her yl dzenli olarak tekrarlanan bir alma olmayp, gereksinme duyulduunda bavurulan ve bazen birka gnde biten, bazen de aylarca devam ettikten sonra sona eren bir itir.
Mevsimlik ilere bal alma ilikileri, zel sektrde olduu kadar;
kamu sektrnde de grlmektedir. Mevsimlik iler, genellikle turizm sektrnde faaliyette bulunan otel, kaplca iletmeciliinin youn olduu konaklama
ve elence yerleri ile gda, inaat, deri, tarm ve ormanclk, avclk ve balklk
ikollarnda grlmektedir. Tarm ve ormanclk ikolunda, sulama, yangn ve
fidan dikim ileri mevsimlik olarak yaplmaktadr. Benzer ekilde kara tamaclnda-karayollarnda, k mevsimine bal olarak kar temizleme ileri mevsimlik i olarak yaplmaktadr12.
Trk Hukuku Mevzuatnda, mevsimlik ile ilgili olarak 4857 sayl
Kanununda bir tanma yer verilmemitir13. Mevzuattaki mevsimlik iler ile ilgili
yukarda yer verdiimiz dzenlemeler incelendiinde, mevsimlik iin yln herhangi bir devresinde almalarn yapld, dier zamanlarda ise yaplmad
veya almann azald/azaltld iyerlerindeki i olarak anlald ortaya
kmaktadr.

http://www.tdk.gov.tr.
Ayn ynde bkz. Kar, s.80.
11 Farklar hakknda bkz. Kar, s.71. Ayrca 4857 sayl Kanununda yeni dzenlenen
geici sreli (dn) i ilikisi hakknda bkz. Akyiit, Ercan: Hukuku Asndan
dn likisi, Ankara 1995, s.28 vd.; Odaman, Serkan: Trk ve Fransz Hukukunda dn likisi, stanbul 2007, s.21 vd.; Demirciolu, A. Murat: Yargtay Kararlar Inda Sorularla 4857 sayl Yasas, stanbul 2007, s.54.
12 Kar, s.70-71.
13 1475 sayl Kanununda da mevsimlik i ile ilgili dzenlemelere yer verildii halde,
mevsimlik i tanmna yer verilmemiti.
9

10

Mevsimlik lerde Yllk cretli zin

(Yargtay Hukuk Genel Kurulu Karar ncelemesi)

311

Doktrinde, mevsimlik iin genel kabul grm bir tanmnda uzlalm

olduu gzlenmektedir. Buna gre, mevsimlik i, iyerindeki faaliyetin yln
belli dneminde younlat, dier zamanlarda ise azald veya tamamen durduu, fakat bu durumun dzenli olarak tekrarland itir14. Mevsimlik iler,
yln belirli dnemlerinde tam randmanla alp, dier dnemlerinde ii saysn dren veya faaliyetlerini tamamen durduran iyerlerinde yaplan veya
benzer mahiyette olmak zere, her zaman ayn sayda ii altrmaya elverili
olmayan ve iyerinde yrtlen faaliyetin niteliine gre iilerin her yln belirli dnemlerinde youn olarak altklar; fakat yln arta kalan dneminde i
szlemelerinin ertesi yln faaliyet dneminin bana kadar askya alnd ilerdir15. O halde mevsimlik iler; her zaman ayn miktarda ii altrmaya
elverili olmayan ve iyerinde yrtlen faaliyetin niteliine gre iilerin, her
yl belirli srelerde youn olarak altklar ve fakat yln arta kalan dneminde
iilerin i szlemelerinin ertesi yln faaliyet dnemi bana kadar askya alnd ilerdir16. Ayrca mevsimlik veya kampanya ilerinin zelliklerinden biri de,
almann nceden kestirilebilen bir i dneminde yaplyor olmasdr17.
Yarg kararlarnda ise, mevsimlik i kavramnn kullanld, ancak mevsimlik iin tanmna yer verilmedii gibi, mevsimlik iin tanmna imkn salayacak nitelikte unsurlara da deinilmedii gzlenmektedir18. Bununla birlikte
Yargtay, yeni tarihli bir kararnda19, doktrindeki mevsimlik i tanmn kullanmaktadr. nceleme konusu yaptmz Yargtay Hukuk Genel Kurulu kararnda, mevsimlik i, almann sadece yln belirli bir dneminde younlat
iyerlerinde yaplan iler mevsimlik i olarak tanmlanabilir. Sz konusu dnemler iin niteliine gre uzun veya ksa olabilir. Her zaman ayn miktarda ii altrmaya elverili olmayan ve iyerinde yrtlen faaliyetin niteliine gre iilerin her yl belirli srelerde youn olarak altklar ve fakat yln dier dneminde iilerin i szlemelerinin ertesi yln faaliyet dnemi bana kadar ara
vermeyi gerektiren iler mevsimlik i olarak deerlendirilebilir. eklinde tanmlanmtr20.

Bkz. Esener, s.210; Mollamahmutolu, s.279; Soyer, Polat: Yargtayn Hukukuna

likin Kararlarnn Deerlendirilmesi 1997, stanbul 1999, s.47; Szek, Sarper: Hukuku, stanbul 2002, s.231; Kar, s.70; Takent, Sava: Mevsimlik ve Kampanya leri, BD, C.50, S.11-12, s.37 vd.; Ak, Erol: Mevsimlik lerde alma Sorunlar,
Kamu-, Ankara 2000, S.3, s.251.
15 Mollamahmutolu, s.279.
16 Ak, Erol: Kamu , s.249.
17 Narmanlolu, nal: Hukuku, Ferdi likileri, 3. Bas, zmir 1997, s.546.
18 HGK, 3.2.1993, E.1992/9-716, K.1993/35; 9. HD, 27.03.2006, E.2005/28454,
K.2006/7364; 9. HD, 9.5.1991, E.1991/325, K.1991/8245; 9. HD, 2.4.1997,
E.1997/649, K.1997/6557; 9. HD, 28.2.1996, E.1995/29369, K.1996/3299 (Kararlar
iin bkz. Kazanc Biliim-Mevzuat tihat Bankas).
19 9. HD, 15.09.2006, E. 2006/21611, K. 2006/22886 (SCL, Hukuku Dergisi, 2007,
S.7, s.82).
20 Bkz. Yukarda zeti verilen YGHK karar.
14

312

Zeki Okur (HFM C. LXXII, S. 2, s. 305-316, 2014)

Doktrinde kabul edilen21 ve Yargtayn inceleme konusu yaplan Hukuk

Genel Kurulu kararnda benimsenen mevsimlik i tanmnda dikkati eken
balca unsurlar u ekilde belirlenebilir:
- yerindeki faaliyetin yln belli dneminde younlap, dier zamanlarda azalmas veya tamamen durmas,
- Bu alma durumunun yln belirli dnemlerinde periyodik ve dzenli
olarak tekrarlanmas.
Dolaysyla bir iin mevsimlik i olup olmadn tespit ederken, iin bu
unsurlara sahip bir i olup olmadna baklacak; ancak bu unsurlara sahip bir
i, mevsimlik i olarak nitelendirilebilecektir.
Bir iin mevsimlik i olarak tanmlanmasnda, iin devam ettii srenin
lt olarak alnp alnmayaca da tartlmaldr. Aslnda mevsimlik i, nitelii
itibariyle kendi iinde bir sre snrn tamaktadr. Ancak mevsimlik iin niteliinde n plana kan iin devam ettii sre deil, iin mevsimlik niteliidir. Bu
nedenle bir iin mevsimlik nitelii, sre unsuruyla deil, iin niteliinden hareketle tespit edilmelidir22. Mevsimlik iin tespitinde sre unsuru esas alnrsa,
iverenlerin iileri ylda 1-2 ay ara vererek mevsimlik i ad altnda altrmalarna ve dolaysyla iileri baz haklarndan mahrum brakmalarna imkn
salanm olacaktr23. Nitekim uygulamada baz iiler, yln her mevsim ve
dneminde 6, 7, 8 ay, hatta 9, 10 ve 11 ay altrldklar halde, yaptklar iin
mevsimlik i olduu iddiasyla yllk cretli izin hakkndan yararlandrlmamaktadrlar. Yargtay Hukuk Genel Kurulu kararnda ise, mevsimlik i tespitinde sre unsuruna yer verilmi ve bir iin 11 ay ve zerinde srmesi ihtimalinde artk taraflarn mevsimlik i ilikisinden yllk cretli izin hakkna hak
kazanlacak ekilde srekli i ilikisine geildiinin kabul edilmesi gerektiine
karar verilmitir24. Oysaki bir iin mevsimlik i olup olmadnn tespitinde iin
devam ettii sre deil, iin nitelii esas alnmaldr25. Aksi dnce iverenlerin yasal dzenlemeyi dolanarak, ileri madur etmelerine imkn verecektir. Bu
nedenle ilgili davalarda mahkemelerin bir iin mevsimlik niteliini sre unsuruyla deil, iin niteliinden hareketle yeterli aratrmayla tespitine almal-

Bkz. Soyer, s.47; Szek, s.231; Kar, s.70; Mollamahmutolu, s.279, Ak, s.251; Erolu,
Seval: Mevsimlik Szlemelerinde Ask Hali ve Toplu Szlemesi Yapma Yetkisinin
Tespitine Etkisi, SCL, Eyll 2007, S.7, s.88.
22 Canikliolu, s.1156; Kar, s.80; elik, Nuri: Hukuku Dersleri, Yenilenmi 25. Bas,
stanbul 2012, s.382.
23 Yargtay vermi olduu bir kararnda, iinin izin creti alacana hak etmesine ksa
bir sre kala almasnn sonlandrlp gn sonra tekrar ie alnmasnn iyi niyet ve
drstlk kurallarna ile badamayacan ve iinin bu alacaktan yoksun braklamayacana hkmetmitir. Bkz. Yarg. 9. HD, 13.2.2012, E.2012/3756, K.2012/3190,
alma ve Toplum, 2012/3, s.191-198.
24 Ancak Yargtay daha nce vermi olduu baz kararlarnda bir iin 10 ay ve zerinde
srmesi ihtimalinde sz konusu iin artk mevsimlik i deil de yllk cretli izin hakkndan faydalanacak ekilde srekli ie dntne karar vermitir. Bkz. Cihanbeyli
Asliye Hukuk Mahkemesinin 10.11.2006, 77/505 sayl kararna ilikin 9. HDnin
26.06.2007 tarih ve 2007/1757 esas, 2007/28926 karar sayl karar; Diyarbakr 2.
Mahkemesinin 19.06.2007, 795/359 sayl kararna ilikin 9. HDnin 20.09.2007 tarih
ve 2007/26393 esas, 2007/27296 karar sayl karar (yaynlanmam).
25 Ekonomi I, s.331 vd.; Centel I, s.259; Canikliolu, s.1156; Okur, Zeki: Mevsimlik lerde Yllk cretli zin, Kamu-, 2008/2, s.1-17.
21

Mevsimlik lerde Yllk cretli zin

(Yargtay Hukuk Genel Kurulu Karar ncelemesi)

313

drlar. Uygulamada ortaya kabilecek sorunlarn engellenmesi amac ile yasada mevsimlik iin tanmna yer verilmesi en salkl zm yolu olacaktr.
3- Mevsimlik te Geen Kdemin Yllk cretli zne Hak Kazanmada
Normal alma Sresine Katlp Katlamayaca Sorunu
Bir iyerinde balangta mevsimlik olarak altrlan ve daha sonra devamllk arz eden ite altrlan iinin, mevsimlik dnemdeki almas kdeminde dikkate alnmasna ramen, yllk cretli izne hak kazanmada srenin
dikkate alnp alnmayaca tartlabilecektir. Yasal dzenleme sadece mevsimlik alma dneminde yllk izne hak kazanlmayacana ilikin olup, mevsimlik ite alrken daimi ie geirilen iilerin, yllk cretli izne hak kazanmada mevsimlik ite geirilen srenin hesaba katlp katlmayacana ilikin
bir dzenlemeye yer vermemektedir. ncelikle mevsimlik ilerde yllk cretli
izin ile ilgili hukuki dzenlemenin nispi emredici nitelikte olmas itibariyle, taraflar mevsimlik ite geen srenin yllk cretli izne hak kazanmada hesap
edileceini kararlatrabileceklerdir. Ancak taraflarn kararlatrmam olmalar
durumunda ise, kanaatimizce, ikili bir ayrm yaplarak durum incelenebilecektir: i eer mevsimlik almasnn bitiminden itibaren belli bir sre ara
verdikten sonra ayn iveren yannda daimi ie balamsa, mevsimlik ite geen sre yllk cretli izne hak kazanmada hesaba katlmamaldr. Zira 4857
sayl Kanununun 53. maddesinin 3. fkrasndaki hkm, birbirini izleyecek
biimde geen mevsimlik alma srelerinin birletirilerek yllk izin iin zorunlu bir yllk sreye ulamasna engeldir26. Ancak ii, mevsimlik iten daimi
ie geite ara vermemise, bu durumda en son alt mevsimlik i dnemi
devaml i dnemi ile birletirilerek artlar yerine getirmesi durumunda yllk
cretli izne hak kazanmaldr27.
Yargtay ise, vermi olduu kararlarnda, bu ekilde bir ayrma dikkat
etmeksizin, mevsimlik ite geirilen hizmet sresinin daimi ie getikten sonra
yllk cretli izin hesabnda dikkate alnmayacana karar vermitir28. Benzer
ekilde, Yargtay, 2006 ylnda vermi olduu baka bir kararnda, Davacnn
alt iyerinin ak tuz iletmesi olduu ve davacnn genellikle Aralk ayndan
nce ve belirli srelerle alt anlalmaktadr. Davacnn nceki yllardaki almalar ksa sreli ve mevsimlik olduu halde 1996 ylndan itibaren 11 ay ve
daha fazla alt belirlenmektedir. Buna ramen mevsimlik alld dnemin
de izin creti hesabnda nazara alnmas hataldr.29 eklinde ifadelerle,
mevsimlik allan dnemin izin cretinin hesabnda dikkate alnmayacan
1475 sayl Kanunundaki ayn dzenleme ve eletirisi iin bkz. elik, Nuri: Hukuku Dersleri, Yenilenmi 12. Bas, stanbul 1994, s.265.
27 Mevsimlik ite geen srenin daimi ie geite yllk cretli izne hak kazanmada hesaba alnmas gerektii ynnde bkz. Soyer, s.564-565; elik, s.383, Canikliolu, s.
1156-1157; Yenisey Doan, Kbra: 2006 Yl Kararlar Semineri, Ankara 2009, s.83-84;
Okur, s.1-17.
28 9. HD, 23.12.1991, E.1991/11285, K.1991/16352; 9. HD, 31.12.1997, E.1997/18523,
K.1997/23029; 9. HD, 04.11.1996, E.1996/9895, K.1996/20504; 9. HD, 28.02.1996,
E.1995/29369, K.1996/3299; 9. HD, 09.05.1991, E.1991/325, K.1991/8245; 9. HD,
06.07.2006, E.2006/368, K.2006/20076 (Kararlar iin bkz. Kazanc Biliim-Mevzuat
tihat Bankas).
29 9. HD, 06.07.2006, E.2006/368, K.2006/20076 (Kazanc Biliim-Mevzuat tihat Bankas).
26

314

Zeki Okur (HFM C. LXXII, S. 2, s. 305-316, 2014)

vurgulamaktadr. Sz konusu kararda, yaplan iin tuz iletmecilii olduu,

iinin 1996 ylndan sonra ylda 11 ay alt ve bu tarihten sonra mevsimlik
almad kabul edilmesine ramen, iinin 1996 ylndan nceki almalar
ksa sreli ve mevsimlik olarak kabul edilerek, bu dnemin izin cretinde dikkate alnmamas gerektii sonucuna varlmtr. Akland gibi yaplan i ayn
ve mevsimlik nitelii yok ise, 1996 ylndan nceki srenin de izin cretinde
dikkate alnmas gerekir. Burada l sre deil, periyodik olarak mevsim olmaldr30.
Yargtay Hukuk Genel Kurulu, inceleme konusu kararnda, Yargtayn
daha nceki kararlarna uygun olarak istikrarl bir ekilde iinin mevsimlik
iten srekli ie geiinde mevsimlik i dneminin yllk cretli izine hak kazanmada dikkate alnmayacan vurgulamtr31. Ancak yukarda vurguladmz gibi, iinin mevsimlik alt dnemde yllk cretli izin hakkndan faydalanmamasna ilikin yasal dzenleme bulunmasna ramen sz konusu alma dneminin srekli alma dneminde kdem sresinden saylmasna
engel bir yasal dzenleme bulunmamaktadr. Bu nedenle mevsimlik ite geen
kdem sresinin srekli i dneminde yllk cretli izne hak kazanmada esas
alnmas Hukukuna hkim olan iyi Koruma ve i Yararna Yorum
temel ilkelerine uygun olacaktr.
4- Kararn Deerlendirilmesi
Mevsimlik i, Trk Hukuku mevzuatnda tanmlanm deildir. Mevsimlik iin i mevzuatnda tanmlanmam olmasna bal olarak, uygulamada
zellikle iilerin yllk cretli izin haklarndan yararlanmalar bakmndan sorunlarla karlalmaktadr. zellikle uygulamada baz iverenlerin yanlarnda
altrdklar iileri bir yldan daha ksa srelerle altrarak, onlar mevsimlik ii statsne sokma abalarna girdikleri ve bu yolla iileri yllk cretli
izin hakkndan yararlandrmaklar gzlenmektedir. Yargtay da, uygulamada
bir yldan daha ksa sren ilerde alan iilerin yaptklar iin mevsimlik i
olup olmad konusunu yeterince incelemeden ve aratrmadan mevsimlik i
sayma ve iilerin yllk izin hakkndan yararlanmamalar ynnde kararlar
vermektedir. Bu durum Hukukuna yn veren temel ilkeler olan ii lehine
yorum ilkesi ve iiyi koruma ilkesine aykr bir durum yaratmaktadr. Uygulamada meydana gelen maduriyetlerin giderilebilmesi amacyla mevzuat
deiiklii yaplarak, yasada mevsimlik i tanmna yer verilmesi ve konunun
ayrntl olarak dzenlenmesi gerekmektedir. Ayrca mahkemelerin mevsimlik
ii olarak gsterilen iilerin gerekte mevsimlik ite alp almadklarnn
yeterli aratrma ve inceleme yaparak, iin gerekte mevsimlik i olup olmadnn deerlendirilmesi gerekmektedir. Bu anlamda Yargtayn vermi olduu
baz kararlarnda bir iin mevsimlik i olup olmadnn deerlendirilmesinde,
iin devam ettii srenin de lt olarak alnmas, uygulamada ktye kullanlabilecek ve iileri madur edebilecek niteliktedir. nk baz iverenlerin
altrdklar iileri mevsimlik ii statsne sokup, yllk cretli izinden yararlandrmadklar gzlenmitir. Sz konusu duruma engel olabilmek iin, bir

30
31

Kar, s.80.
Benzer ynde 9.HD, 28.6.2011, E.2011/30181, K.2011/19378 (veren Dergisi Eki,
Mart-Nisan 2012, s.22-23).

Mevsimlik lerde Yllk cretli zin

(Yargtay Hukuk Genel Kurulu Karar ncelemesi)

315

iin niteliinin yeterli aratrma ve inceleme sonucu mevsimlik i olup olmadnn tespit edilmesi gerekir.
ncelemesi yaplan Yargtay Hukuk Genel Kurulu Kararnn hukuka uygunluunu, kararda varlan farkl tespitler bakmndan ayr ayr deerlendirmek gerekir.
ncelikle Yargtay Hukuk Genel Kurulu kararna esas zel Daire kararndaki mevsimlik ilerde yllk cretli izin hakk ile ilgili yasal dzenlemelerin
nispi emredici nitelikte olduu ve bireysel i szlemesi ya da toplu i szlemesi ile yllk cretli izne ilikin hkmler dzenlenebilecei ve mevsimlik iler
iin yllk izin hakk tannabilir tespiti hem hukuka hem de Doktrindeki beyan
edilen grlere uygunluk tekil etmektedir.
Yargtay Hukuk Genel Kurulunun inceleme yaplan kararnda, Yargtay
Hukuk Genel Kurulu mevsimlik iin tanm ve tespitinde zel Dairenin kararna katlarak, bir iin mevsimlik i saylmas iin lt olarak 11 ay ve zeri
almalar esas alm ve 11 aydan az olan ilerde davacnn mevsimlik ite
alt ve yllk cretli izin hakkndan faydalanamayacan, ancak iinin 11
ay ve zeri almalarnda artk taraflarn fiilen mevsimlik iten srekli ie getiklerinin kabul edilmesi gerektiini ve bu durumda iinin ylk cretli izine
hak kazanacana ilikin hkm Yargtayn daha nce verdii kararlar ile tutarllk arz etmektedir. Yargtayn bu kararlar almasnda yllk cretli izne hak
kazanmak iin asgari bir yl alm olmak gerektiine ilikin 4857 sayl Kanunun 53. maddesinin I. fkras etkili olmutur. Dolaysyla bu adan bakldndan sz konusu kararn soyut anlamda 4857 sayl Kanununun 53.
maddesinin 3. fkrasna uygun olduu beyan edilebilir. Ancak Yargtay Hukuk
Genel Kurulunun yukarda yer vermi olduumuz ve mevsimlik i olarak altrlan dnemde iinin yllk izne hak kazanmayacana ilikin karar, i
mevzuatna soyut anlamda uygun bir karar olmakla birlikte; yaplan iin gerekte mevsimlik i olup olmadna ilikin yeterli deerlendirme olmamas itibariyle de eksik ynleri olan bir karardr. Sz konusu karar, Hukukuna hkim
olan iyi Koruma ve i Yararna Yorum temel ilkelerine aykrlk tekil
etmekte ve burada bir ylda yln her mevsim ve aynda almas olan iilerin
srf almalarnn 1 yldan az olmalar sebebi ile yllk cretli izin hakkndan
yararlandrlmamalar anlamna gelmektedir. Bu nedenle Yargtayn ve ilk derece mahkemelerinin yaplan iin niteliinin deerlendirilmesinde daha dikkatli
davranarak iin niteliklerine gre iin gerekten mevsimlik i olup olmadn
deerlendirmeleri ve deerlendirmelerinde yalnzca sre unsuruna dikkat etmemeleri gerektii kanaatindeyiz.
te yandan Yargtayn iinin mevsimlik ite alt dnemin, iinin
mevsimlik iten srekli ie getiinde yllk cretli izin hakkn kazanmada dikkate alnmayacana ilikin kararnn yasal bir dayana bulunmamakta ve sz
konusu tespit hem Hukukuna hkim olan iyi Koruma ve i Yararna
Yorum temel ilkeleri ile Anayasada dzenlenen Sosyal Devlet temel ilkesine
aykrlk oluturmaktadr.