Faktorizimi i hapsirs manifeste

i katr klubeve t superligs s

kosovs n volejboll

Ma. Valon Nikqi

Prishtin, 2010

1. HYRJE

Volejbolli sht nj sport specifik i cili prpos tjerave krkon nj

pgaditje t lart n aspektin tekniko-taktik, duke mos ln anash edhe
prgaditjen fizike t volejbollistve.Lojtart vendosen n loj dhe, me m
s shumti tri takime alternative, kalojn topin n fushn e kundrshtarit
( 9x9m ) dhe at me duar, m shpesh me gishta, parakrah, apo me shputen
e nj dore. Topi me gjuajtje kalohet prtej rrjetes n at menyr q
kundershtari mos t mund ta kthej topin.
Nj loj volejbolli mund t luhet deri n pes sete , q do t thot se
ndeshja mund t zgjas rreth 90 minuta, dhe pr kt koh volejbollistt
organizojn 250 - 300 aksione, n t cilat mbizotron forca eksplozive e
muskujve t kmbve. Nga numri i prgjithshm i aksioneve, krcimet
prfshijn rreth 60%, lvizjet e shpejta me ndrrimin e kahjes n fush
rreth 30% dhe rniet e ndryshme rreth 15%. Shtatlartsia mesatare e nj
volejbollisti n bot sillet rreth 195 - 200 cm. Mesatarja e krcimit n
lartsi e pranuesve t shrbimit, korrektorve dhe bllokuesve t mesm
sht 345 - 355 n gjuajtje, kurse n bllok sht 320 - 335 cm.
Puna profesionale, e percjell nga profesionistt, sht fundamentale pr
arritjen e qllimeve n sportin e volejbollit.
1

2. QLLIMI I HULUMTIMIT
Duke pasur parasysh
mostrn
e t testuarve dhe ndryshoret e
aplikuara n kt hulumtim, si dhe metodat e prdorura n hulumtimin,
si qllim i ktij punimi sht t faktorizimi i hapsirs manifeste i katr
grupeve t prfshira n hulumtim.
Pra, qllimin kryesor t ktij hulumtimi do t mund ta prmbledhim
n:
Vrtetimin e ekzistimit t faktorve t rndsishm n t dy hapsirat
manifeste, sidomos n at lvizore, si dhe relacioneve ndrmjet
faktorve.

3. HIPOTEZAT THEMELORE

N baz t qllimit t ktij hulumtimi dhe n baz t metodave me an

t t cilave do t beht prpunimi i rezultateve, jan parashtruar
hipotezat :

H1: Pritet se do t ekstrahohen dy faktor latent n hapsirn

antropometrike t volejbollistve.

H2: Pritet s do t ekstradohen tre faktor latent n hapsirn

lvizore t t volejbollistve .

4. METODAT E PUNS
4.1. Mostra e t testuarve
N hulumtim jan t prfshir gjithsej 48 volejbollist, t ndar n 4
grupe.
Grupin e par e prbjn 12 volejbollistt e klubit t volejbollit
Prishtina nga Prishtina.Grupin e dyt e prbjn 12 volejbollistt e
klubit t volejbollit Graniti Com nga Sknderaj.Grupin e tret e
prbjn 12 volejbollistt e klubit t volejbollit Universiteti AAB nga
Lipjani.Grupin e katrt e prbjn 12 lojtar t klubit t volejbollit Te
Luzha nga Ferizaj.
Przgjedhja e popullats sht br n baz t sukseseve t treguara n
sportin e volejbollit, gjat vitit 2007 2008, t sezonit vjeshtor.

4.2 Grupi i variablave (testeve) antropomterike

1. APT

pesha e trupit

2. ALT

lartsia e trupit

3. AGJK

gjatsia e krahut

4. AGJPK

gjatsia e parakrahut

4.3. Grupi i variablave (testeve) motorike

1. MKVGJ - krcim nga vendi n gjatsi
2. MKVL

- krcim nga vendi n lartsi

3. MTD

- taping me dor

4. MTK

- taping me kmb

5. MV20S

- vrapim 20m sprint

4.4. Grupi i variablave (testeve) situacionale

1.

SPTGRR

-- pasimii i topit me gishta n rreth

2.

SPTGQTH -- vlers. i precizitetit t pasimit me gishta nga qendrimi

themelor
3.

SPTK

-- vlersimi i precizitetit t pasimit me gishta nga krcimi

4.

SPTM

-- pasimi i topit me ekan n mur

5.

SPTRR

-- vlersimi i precizitetit t goditjes s topit me ekan n rreth

6.

SPSHT

-- preciziteti i shrbimit taktik

7.

SPSHK

-- preciziteti i shrbimit me krcim

5.1. FAKTORIZIMI I HAPSIRS MANIFESTE

5.2. Faktorizimi i hapsirs antropometrike t katr grupeve

N tabeln nr. 6 jan paraqitur barazimet karakteristike nga amza e

ndrlidhjeve, t cilat shpjegojn tr sistemin e ndryshoreve
antropometrike t katr grupeve s bashku . M kt rast sht
ekstrahuar vetm nj faktor me rrnj t vlefshme, karakteristik e cila

shpjegon me 68.074% t variancs s prbashkt t sistemit, e cila

mundson izolimin e vetm nj komponente kryesore.
N tabeln nr. 7 sht dhn komponenta kryesore e amzs s
interkorelacioneve (fac .1) dhe komunalitetet e ndryshoreve (h) ku n
baz t amzs dallohen vlerat e fituara t analizs faktoriale.
N komponenten e vetme kryesore (fac. 1) na jepen vlera t larta t
ndryshoret APESHA, ALARTE, AGJASHU dhe AGJASHP vlerat e t
cilave sillen prej 0.594-.940 dhe me kto vlera mund t definojm
faktorin: Faktori longitudinal dhe i mass s trupit.

Component

Total

% of Variance

Cumulative %

2.723

68.074

68.074

.757

18.930

87.004

.368

9.197

96.201

.152

3.799

100.000

Tabela 6. Rrnjt karakteristike dhe pjest e shpjeguara t variancs s prbashkt t

amzs s interkorelacioneve t ndryshoreve antropometrike t katr grupeve.

Ndryshoret

Faktori 1

Komunalitet h

APESHA

.594

.353

ALARTE

.940

.883

AGJKR

.880

.775

AGJPK

.844

.712

Tabela 7. Komponentet kryesore t amzs s korelacioneve dhe t komunalitetit (h) t

ndryshoreve antropometrike t katr grupeve n faktor t izoluar.

5.3. Faktorizimi n hapsirn lvizore t katr grupeve

N tabeln nr. 8 sht dhn amza e barazimeve karakteristike q
shpejgojn sistemin e ndryshoreve manifeste lvizore t katr grupeve
me rast jan definuar katr faktor me pjes t veanta t variances t
shprehura dhe me kontribut komulativ t rrnjve karakteristike.
Trajektoret shpjegojn 63.872% t variancs s prbashkt t
ndryshoreve lvizore, ku nprmjet t cilave jan ekstrahuar katr
faktort kryesor. Komponenta e par kryesore shpjegon 2.887% t
variances s prbashkt, ndrsa komponenta e dyt shpjegon 1.826% t
variances s prbashkt; komponenta e tret shpjegon 1.612% t
variances s prbashkt; komponenta e katrt shpjegon 1.339% t
variances s prbashkt.
N tabeln nr. 9 sht dhn amza e komponentave kryesore me
komunalitetin e ndryshoreve; rezultatet jan prpunuar me tekniken e
rrotullimit oblimin, ku si shihen jan arritur vlera t larta t ndryshoreve
lvizore dhe jan fituar katr faktor latent lvizor. Vlera t larta kan
treguar edhe vlerat e komunalitetit n t gjitha testet.
N tabeln nr. 10 sht paraqitur amza e projeksioneve paralele, ku n
baz t rezultateve t fituara shihet se jan fituar katr faktor:
Faktori i par: Faktori i forcs eksplozive n vlera MKGJV
(.960),MKVL (.700), dhe MVR20m n vler (.692).
1.

Faktori i dyt: Faktori i shpejtsis s frekuencave n vlera , MTD

(.827), MTK (.815) dhe SPSHT n vler prej (-.631).
2.

Faktori i tret: Faktori i tekniks s pasimit n vlera prej SPTGR

(.813), SPTM (.692) dhe SPSHTK n vler prej (.860).
3.

Faktori i katrt: Faktori i Precizitetit n vlera prej SPTGQ

(.686),SPTK (.697) dhe SPTR (.712)
4.

N tabeln nr. 11 sht paraqitur amza e strukturs s projeksioneve

ortogonale n baz t rrotullimit oblimin, me rast jan fituar
prafrsisht vlera identike me amzen e projeksioneve paralele.
N tabeln nr. 12. sht dhn amza e korelacioneve ndrmjet
faktorve t par t forcs eksplozive me faktorin e tret dhe t katrt,
faktorin e tekniks s pasimit dhe atij t preciziteti, si dhe nj korelacion
i rndsishm ndrmjet faktorit t tekniks s pasimit (3) me faktorin e
precizitetit (4), t cilat nuk japin vlera t ndrlidhjs mes ktyre dy
faktorve.

Component

Total

% of Variance

Cumulative %

2.887

24.056

24.056

1.826

15.220

39.277

1.612

13.436

52.712

1.339

11.159

63.872

.944

7.864

71.735

.879

7.321

79.056

.702

5.847

84.904

.559

4.655

89.559

.511

4.262

93.821

10

.320

2.669

96.490

11

.283

2.362

98.852

12

.138

1.148

100.000

Tabela 8. Rrnjt karakteristike dhe pjest e shpjeguara t variancs s

amzs s interkorelacioneve t ndryshoreve lvzore te katr grupeve

prbashkt t

Ndryshoret

Fakt.1

Fakt.2

Fakt.3

Fakt.4

Komunaliteti

MKVGJ

.423

-.368

-.649

-.396

.892

MKVL

.634

-.170

-.374

-.118

.584

MTD

.269

.784

-.101

.005

.701

MTK

.409

.735

-.128

.007

.729

MV20M

-.638

.001

.437

.007

.605

SPTGR

.497

.210

.594

-.189

.680

SPTGQ

.242

-.159

.006

.597

.444

SPTK

.497

-.008

.009

.500

.513

SPTM

.733

-.007

.316

-.133

.655

SPTR

.503

-.161

-.009

.531

.569

SPSHT

.196

-.630

.335

.007

.553

SPSHK

.528

-.009

.498

-.453

.741

Tabela 9. Komponentet kryesore t amzs s korelacioneve dhe t komunalitetit (h) t

ndryshoreve lvizore t katr grupeve n faktor t izoluar.

Ndryshoret

Fakt.1

Fakt.2

Fakt.3

Fakt.4

MKVGJ

.960

-.158

-.105

-.197

MKVL

.700

.003

.101

.131

MTD

-.003

.827

.008

.002

MTK

.006

.815

.130

.103

MV20M

-.692

-.198

-.004

-.142

SPTGR

-.182

.145

.813

.004

SPTGQ

-.009

-.006

-.102

.686

SPTK

.002

.003

.107

.679

SPTM

.191

.005

.692

.166

SPTR

.174

.001

-.004

.712

SPSHT

-.002

-.631

.288

.264

SPSHK

.009

-.139

.860

-.192

Tabela 10. Amza e projeksioneve paralele

10

Ndryshoret

Fakt.1

Fakt.2

Fakt.3

Fakt.4

MKVGJ

.899

-.123

.004

-.004

MKVL

.743

.007

.247

.279

MTD

.002

.832

.137

.005

MTK

.145

.828

.212

.159

MV20M

-.735

-.236

-.204

-.281

SPTGR

-.003

.186

.793

.144

SPTGQ

.004

-.006

.002

.646

SPTK

.166

.002

.254

.706

SPTM

.338

.105

.762

.346

SPTR

.296

.003

.131

.735

SPSHT

.006

-.608

.305

.310

SPSHK

.194

-.008

.827

.005

Tabela 11. Amza e strukturs s projeksioneve ortogonale

11

Ndryshoret

Fakt.1

Fakt.2

Fakt.3

Fakt.1

1.000

Fakt.2

.004

1.000

Fakt.3

.166*

.006

1.000

Fakt.4

.181*

.002

.208**

Fakt.4

1.000

Tabela 12. Amza e ndrlidhjes (korelacionit) t faktorve oblimin lvizor

6. ANALIZA DHE VERIFIKIMI I HIPOTEZAVE

Duke u bazuar n qllimin e ktij punimi dhe hipotezave t parashtruara

dhe n baz t metodave t cilat i kemi prdorur pr prpunimin e
rezultateve, jan realizuar kto rezultate:
H1: Hipoteza e par, pritet se do t ekstrahohen dy faktor latent n
hapsirn antropometrike t volejbollistve sht realizuar pjesrisht
sepse sht ekstrahuar vetm nj faktor antropometrik.
H2: Ndrsa n hipotezen e dyt jan pritur t ekstrahohen tre faktor
latent n hapsirn lvizore t volejbollistve, ndrsa jan ekstrahuar
katr faktor.

12

7. PRFUNDIM

Me analizn faktoriale jan trajtuar t dy hapsirat antropometrike

dhe lvizore t katr skuadrave s bashku. Me kt rast sht paraqitur
n hapsirn antropometrike vetm nj faktor i ekstrahuar.sht
paraqitur amza e projeksioneve paralele, ku n baz t rezultateve t
fituara shihet se jan fituar katr faktor.
Faktori longitudinal dhe ai i mass s trupit.
Ndrsa n hapsiren antropometrike jan ekstrahuar 4 faktor:
1.

Faktori i par: Faktori i forcs eksplozive

2.

Faktori i dyt: Faktori i shpejtsis s frekuencave,

3.

Faktori i tret: Faktori i tekniks s pasimit.

4.

Faktori i katrt: Faktori i precizitetit

N fund t themi se vlera e ktij punimi mund t jet n funksion t

njohjes dhe zhvillimit t karakteristikave n hapsirat antropometrike
dhe lvizore ndrmjet katr skuadrave m t mira t vendit ton, si dhe
nivelin e tyre n zhvillimin e lojs s volejbollit. Poashtu, ky punim
mund t jet nj pasqyr e puns s skuadrave, t ciln e bjn ato gjat
procesit strvitor dhe zhvillimit t garave n kampionatin e Kosovs n
Volejboll.

13

8. LITERATURA
1. A. STRAHONJA, V. JANKOVI , V. SHNAJDER; KINEZIOLOGIJA , ZAGREB , 1982
2.HAMID SHOSHE IZET RADJO; MJERENJE U KINEZIOLOGIJI
3. BESNIK GECI ; ANALIZA E DISA DIMENSIONEVE ANTROPOMETRIKE DHE MOTORIKE T
VOLEJBOLLISTVE N KOSOV ( PUNIM MAGJISTRATURE ), PRISHTIN, 2000
4. VALON NIKQI ; NDRYSHIMET E DISA KARAKTERISTIKAVE ANTROPOMETRIKE, MOTORIKE DHE
DISA TESTEVE SITUACIONALE T VOLEJBOLLISTT E SUPERLIGS S KOSOVS , FAKULTETI I
KULTURS FIZIKE , PRISHTIN 2008,( PUNIM DIPLOME MASTER ).
5. MASAR CAKA ANATOMIA FUNKSIONALE PRISHTN, 1996
6. ELONA BOCE, QENDRA PR ARSIM DEMOKRATIK SI T SHKRUAJM NJ PUNIM KRKIMOR
TIRAN, 2004
7. MARELIQ .N UTJECAJ SITUACIONIH PARAMETARA U ODBOJCI ZAGREB, ( 1994 ).
8. JANKOVIQ .V , MARELIQ .N, RAZVOJ SPECIFINE BRZINE KRETANJA ODBOJKASA BEZ LOPTE
ZAGREB ( 1997 ).
9. A. STRAHONJA, V. JANKOVIQ, V. SHNAJDER, ANALIZA POUZDANOSTI I FAKTORSKE
VALJANOSTI SITUACIONO-MOTORIKIH TESTOVA U ODBOJCI
10. P. NEMAC , ODBOJKA, FIZIS I MOTORIKA ( 1989 ).
11. M.SELIMI , LIBERO, LOJTAR I SPECIALIZUAR PR MBROJTJE

( PUNIM DOKTORATE )

12. INSTITUT ZA NAUCNA ISTRAZIVANJA FFV U BEOGRADU : UPUSTVO ZA MERENJE MOTORICKIH

SPOSOBNOSTI UCENIKA, BEOGRAD 1971.
13. JANKOVIC V. TESTET SPECIALE T SHKOLLS S VOLEJBOLLIT JUGOSLLAV, ELAN, NR 11.
PRISHTIN1984.
14.STRAHONJA A. METDODA ZA PRIKUPLANJE PODATAKA U IGRI ODBOJKE KINEZIOLOGIJA,
BR.1 ZAGREB, 1972
15. VALON NIKQI NDRYSHIMET E DISA KARAKTERISTIKAVE ANTROPOMETRIKE, MOTORIKE DHE
DISA TESTEVE SITUACIONALE T VOLEJBOLLISTT E SUPERLIGS S KOSOVS PRISHTIN, 2008.

16. GJINOLLI E. KARAKTERISTIKAT ANTROPOMETRIKE DHE MOTORIKE T VLEFSHME PR

VOLEJBOLL, TE NXNSIT E KLASS S PEST FILLORE. PRISHTIN, 1977

14