Professional Documents
Culture Documents
MC LC
Trang
Phn th nht: S CN THIT XY DNG K HOCH
T VN .............................................................................................5
I. C S THC TIN................................................................................6
1. Thc trng khng thuc ..........................................................................6
.....................................................................................................................1.
1.Tnh hnh khng thuc trn th gii.................................................................6
.....................................................................................................................1. 2.
Tnh hnh s dng khng sinh v s khng thuc ti Vit Nam..........................8
2. Nguyn nhn khng thuc ......................................................................13
3. Hu qu v gnh nng do khng thuc ...................................................14
.....................................................................................................................II.
C S PHP L ...............................................................................................15
Phn th hai: NI DUNG K HOCH
I. MC TIU .............................................................................................15
.....................................................................................................................1.
Mc tiu chung ...................................................................................................15
.....................................................................................................................2.
Mc tiu c th ...................................................................................................15
.....................................................................................................................II.
NI DUNG HOT NG.................................................................................16
1. Nng cao nhn thc ca cng ng v cn b y t v khng thuc .......16
.....................................................................................................................2.
Tng cng, hon thin, nng cao nng lc h thng gim st quc gia v s dng
khng sinh v khng thuc .................................................................................17
3. Bo m cung ng cc thuc thit yu c cht lng........................18
4. Tng cng s dng thuc an ton, hp l ............................................19
5. Tng cng kim sot nhim khun .......................................................20
6. Tng cng s dng khng sinh hp l, an ton trong trng trt v chn
nui gia sc, gia cm, thy sn............................................................................21
Phn th ba: CC GII PHP
I. C ch chnh sch v qun l...................................................................22
II. Thng tin, truyn thng, gio dc...........................................................22
.....................................................................................................................III.
Chuyn mn, k thut v o to........................................................................23
2
IV. Ti chnh................................................................................................23
V. Nghin cu khoa hc v hp tc quc t ...............................................24
Phn th t: T CHC THC HIN
I.Thnh lp Ban Ch o .....................................................24
II.Phn cng trch nhim thc hin ............................................................25
CC T VIT TT
T vit tt
Ting Vit
Ting Anh
AFB
ANSORP
AMR
Khng thuc
Antimicrobial resistance
ARV
Khng retro vi rt
Antiretrovirus
AZT - ZDV
Zidovudine
DDD
ESBL
HAART
HIV/AIDS
Human Immunodeficiency
Virus/Acquired Immune
Deficiency Syndrome
3
KONSAR
KSNK
Infection Control
NDM1
NKBV
NNRTI
NRTI
NVP
Nevirapine
MDR-TB
MIC
Nng c ch ti thiu
Minimum Inhibitor
Concentration
MRSA
Methicillin Resistance
Staphylococcus aureus
3TC
Lamivudine
d4T
Stavudine
PLTMC
TCYTTG
T chc Y t Th gii
XDR-TB
Hospital Infection
Phn th nht
S CN THIT XY DNG K HOCH
T VN
T khi pht hin ra khng sinh penicilline n nay, hng trm loi khng
sinh v cc thuc tng t c pht minh v a vo s dng. S ra i ca
khng sinh nh du k nguyn pht trin mi ca y hc v iu tr cc bnh
nhim khun.
Ngoi vai tr trong y hc i vi loi ngi, thuc chng vi khun cn c
s dng rng ri trong chn nui gia sc, gia cm, thy sn v trng trt iu tr,
phng chng dch bnh trn ng vt, cng nh cho mc ch sn xut. Kt qu
ca vic tip xc lin tc vi thuc chng vi khun, t l vi khun khng trong
phn ca cc ng vt tng i cao.
S dng khng sinh c li ch to ln trong iu tr, chm sc ngi bnh v
c th y khi c k n v iu tr ng. Tuy nhin, nhng loi thuc ny
c s dng rng ri, ko di, lm dng, lm cho cc vi sinh vt thch nghi vi
thuc, to iu kin cho nhiu loi vi khun tr thnh khng thuc, lm cho thuc
km hiu qu hoc khng hiu qu. Tnh trng khng thuc khng ch l mi lo
ngi ca cc bc s lm sng trong iu tr m cn l mi quan tm chung ca ton
x hi i vi sc khe cng ng.
Khng thuc (AMR) l tnh trng cc vi sinh vt (nh vi khun, vi rt, nm
v k sinh trng) khng li cc thuc khng sinh nhy cm vi cc vi sinh vt
ny trc y. Sinh vt khng (vi khun, vi rt, k sinh trng) c th chu c
s tn cng ca cc thuc chng vi khun (nh thuc khng sinh, thuc khng vi
rt, thuc chng st rt) dn n vic p dng cc phng php, thuc iu tr c
hiu s tr nn khng hiu qu, nhim khun ko di (thm ch gy t vong) v c
th ly lan cho ngi khc. AMR l h qu tt yu ca qu trnh s dng thuc
trong iu tr v c bit gia tng khi vic lm dng thuc khng sinh ngy cng
ph bin hn.
Trn th gii xut hin cc vi khun khng vi hu ht khng sinh, cn
gi l vi khun siu khng thuc.
Vit Nam, hu ht cc c s khm, cha bnh ang phi i mt vi tc
lan rng cc vi khun khng vi nhiu loi khng sinh. Mc v tc khng
thuc ngy cng gia tng, ang mc bo ng. Gnh nng do khng thuc ngy
cng tng do chi ph iu tr tng ln, ngy iu tr ko di, nh hng n sc
khe ngi bnh, cng ng v s pht trin chung ca x hi. Trong tng lai,
cc quc gia c th phi i mt vi kh nng khng c thuc iu tr hiu qu
cc bnh truyn nhim nu khng c cc bin php can thip ph hp.
Hin nay, khng thuc khng phi l vn mi, nhng tr nn nguy
him, cp bch, i hi phi c s n lc tng hp nhm gip nhn loi trnh khi
nguy c quay tr li thi k cha c khng sinh. T chc Y t Th gii (TCYTTG)
nhn nh, chng ta ang sng trong k nguyn ph thuc khng sinh v yu cu
ton cu c trch nhim bo v ngun thuc khng sinh qu gi cho th h sau.
Ngy sc khe th gii nm 2011, TCYTTG ly khu hiu phng chng
khng thuc l Khng hnh ng ngy hm nay, ngy mai khng thuc cha v
ku gi cc quc gia phi c k hoch kp thi i ph vi tnh trng khng
thuc.
Do vic xy dng K hoch chng khng thuc mang tnh ton din, tng
th, di hn l ht sc cn thit i vi Vit Nam trong giai on hin nay.
I. C S THC TIN
cht v thuc th y ngoi danh mc lu hnh c s dng nhm kch thch tng
trng hoc phng v iu tr cho vt nui. Nu khng c kim sot tt, vic s
dng cc loi hot cht, thuc th y trong chn nui s gy ra mt nguy c ri ro
ln cho mi trng v sc khe con ngi nh hin tng khng thuc, khng
khng sinh ngi, do tn d khng sinh t phn, nc tiu sang cy trng v qua
ngun nc sang con ngi,... Trong chn nui cng nghip c hin tng lm
dng qu nhiu cc loi khng sinh tng hp, s h s dng thuc khng sinh c t
3 - 6 hot cht chim 27% s trang tri nui ln tht, 24% trang tri nui ln con v
10% s trang tri nui g tht (V nh Tn v cng s 2010). Vic s dng khng
sinh v ha cht th y ch yu da vo kinh nghim dn ti ngi chn nui
thng t tng liu v liu trnh iu tr. S dng khng sinh theo triu chng
bnh (44%), theo ch nh ca th vin l 33%, s dng khng sinh theo khuyn
co ca nh sn xut chim 17% v ch 6% trang tri s dng khng sinh theo kt
qu th nghim khng sinh (Nguyn Quc n, 2009) [5].
I.2.6. Nhim khun bnh vin v kim sot nhim khun trong bnh
vin
Nhim khun bnh vin (NKBV) l mt trong nhng thch thc v l mi
quan tm hng u ti Vit Nam cng nh trn ton th gii. Nhiu nghin cu cho
thy NKBV lm tng t l t vong, ko di thi gian nm vin, tng thi gian s
dng khng sinh, lm tng khng khng sinh v tng chi ph iu tr.
Thng k ca M cho thy: chi ph ca mt NKBV thng gp 2 n 4 ln
so vi nhng trng hp khng NKBV. Trong chi ph pht sinh do nhim khun
huyt c lin quan n dng c t trong lng mch l t 34.508 la ln n
56.000 la v do vim phi trn ngi bnh c thng kh h tr l t 5.800 la
ln n 40.000 la. Ti M, hng nm c tnh c 2 triu ngi bnh b NKBV,
lm 90.000 ngi t vong, lm tn thm 4,5 t la vin ph.
Tnh hnh NKBV ti Vit Nam cha c xc nh y . C t ti liu v
gim st v NKBV c cng b. Nhng tn ph v nhn lc v ti lc do NKBV
trong ton quc cng cha c xc nh. C ba iu tra ct ngang tm quc gia
c thc hin. iu tra nm 1998 trn 901 ngi bnh trong 12 bnh vin ton
quc cho thy t l NKBV l 11,5%, trong nhim khun vt m chim 51%
trong tng s cc ca NKBV. Nm 2001 t l NKBV l 6,8% trong 11 bnh vin v
vim phi bnh vin l nguyn nhn thng gp nht (41,8%). iu tra nm 2005
t l NKBV trong 19 bnh vin ton quc l 5,7% v vim phi bnh vin cng l
12
nguyn nhn thng gp nht (55,4%). Cha c nhng nghin cu quc gia nh
gi chi ph ca NKBV.
Cc bnh pht sinh do NKBV c mc a khng thuc khng sinh cao hn
cc bnh do nhim khun trong cng ng. NKBV do vi khun c s khng cao
nh S. aureus khng methicillin (MRSA) v Enterococci khng vancomycin, A.
baumanni, P. aeruginosa a khng khng sinh chim t l ng k.
Thc trng cng tc kim sot NKBV: H thng t chc KSNK cha hon
thin theo yu cu; i ng cn b qun l KSNK va thiu va cha nng lc,
phn ln cha c o to; C s h tng v phng tin thit yu phc v
KSNK cn thiu nht l cc bnh vin tuyn huyn; Nhiu nhim v chuyn
mn trng yu v KSNK cha c thc hin; cha c h thng c s d liu v
NKBV, dch bnh, vi sinh vt khng thuc,
2. Nguyn nhn khng thuc
2.1. S dng thuc khng khun khng thch hp
Vic s dng qu liu, di liu hoc lm dng thuc khng khun u gy
ra tnh trng khng thuc, to iu kin thun li cho cc vi sinh vt khng thuc
xut hin, bin i v ly lan. Thc t nhiu ngi bnh mua khng sinh t iu tr
khi khng c n ca thy thuc, s dng khng sinh iu tr i vi trng
hp khng do bnh l nhim khun gy ra, s dng khng sinh, thuc khng ph
hp vi loi, chng vi khun, vi rt, k sinh trng gy ra,.... s dng khng ng
liu lng, hm lng, thi gian s dng...
2.2. Cng tc kim nghim, kim tra cht lng thuc cn hn ch
H thng kim tra cht lng cha p ng c nhu cu thc t do cn
thiu nng lc kim nghim vi nhiu danh mc hot cht; cha bo m kim
sot c cht lng ca tt c cc l hng sn xut khc nhau ca tng loi sn
phm lu hnh trn th trng.
2.3. Phng v kim sot cc bnh truyn nhim cha hiu qu
Vic phng v kim sot cc bnh truyn nhim khng hiu qu lm tng s
lan truyn ca vi khun khng thuc. Ngi bnh c iu tr trong bnh vin l
mt ngun lan truyn chnh cc vi sinh vt khng t ngi ny ti nhng ngi
khc.
2.4.H thng gim st v khng thuc cha c thit lp
13
Hin ti, Vit Nam cha c mng li gim st quc gia v khng thuc.
Vic gim st v khng thuc ch c thit lp v trin khai mt s n v, nh
bnh vin Bnh nhit i trung ng, bnh vin Bch Mai, bnh vin Nhi ng 1...
Tuy nhin, nhng hot ng gim st cha c thc hin thng xuyn. Vic
thiu cc c s xt nghim c th xc nh chnh xc vi sinh vt khng dn n
kh khn trong vic pht hin cc vi sinh vt khng mi ni, nn khng th c
nhng hnh ng nhanh chng khng ch tnh trng khng thuc ny.
2.5. S dng thuc khng khun trong chn nui cha c kim sot
hp l
Khng sinh ngy cng c s dng rng ri trong chn nui thc y
tng trng v phng nga bnh tt. iu ny c th dn n cc vi sinh vt
khng v gy ra khng thuc ngi.
2.6. Cc quy nh chuyn mn v khm, cha bnh cha c cp nht
thng xuyn, lin tc
Nhiu bnh truyn nhim cha c cc hng dn chn on v iu tr
hoc hng dn cha c cp nht. Bn cnh , vic quy nh v s dng khng
sinh, lm khng sinh , xt nghim vi sinh cha hon thin, y ; vic kim tra,
gim st trong qu trnh thc hin ti cc a phng cha c thng xuyn.
2.7. Nhn thc ca cng ng, cn b y t v khng thuc cn hn ch.
Thi quen t cha tr v bt chc n thuc ca ngi dn dn n tnh
trng s dng khng sinh ty tin, gp phn lm gia tng s khng thuc. Bn cnh
, trnh cn b y t, trang thit b ca mt s c s y t, c bit cc tuyn
di, vng su, vng xa cn hn ch, cha c iu kin, kh nng lm khng sinh
nn ngi bnh khng c s dng khng sinh hp l.
3. Hu qu v gnh nng do khng thuc
Khng thuc khng phi l mt hin tng mi, tuy nhin mc ngy
cng trm trng v tc gia tng ca vn ny nh hng ln i vi sc khe
cng ng. Kt qu l ch sau 70 nm k t khi gii thiu thuc khng sinh, chng
ta ang phi i mt vi kh nng ca mt tng lai khng c thuc khng sinh
iu tr hiu qu i vi mt s bnh nhim khun, nht l i vi cc phu thut
v phng php iu tr nh ha tr liu ung th v cy ghp m, b phn c th
ngi.
14
Ngoi ra, khng thuc gy ra s khan him, thiu ht cc thuc khng khun
mi, c bit ngi bnh b nhim khun do sinh vt a khng (MDR).
Cc chi ph x hi v ti chnh trong iu tr cc bnh nhim khun khng
thuc t gnh nng ng k ln mi c nhn, gia nh v x hi: do thi gian iu
tr ko di, tin lng xu v lng ph nhiu chi ph tin thuc do s dng thuc
khng ph hp.
II. C S PHP L
16
d) Xy dng, xut c ch, gii php u tin sn xut thuc generic cho
cc doanh nghip dc trong nc.
) u t cho sn xut cung ng cho th trng cc loi thuc c cht
lng tt, gi c hp l.
3.2.2.Giai on 2
Tip tc mt s hot ng ca giai on trc nm 2015 kt hp vi Hi
tho khoa hc chuyn v tng cng kh nng tip cn cc thuc thit yu ca
ngi bnh.
4. Tng cng s dng thuc an ton, hp l
4.1.Hot ng
a) Xy dng v hon chnh, cp nht cc vn bn quy nh, hng dn s
dng thuc hp l, Hng dn s dng khng sinh, Hng dn iu tr;
b) Hi tho, hi ngh, tp hun, o to lin tc v thc hnh k n thuc
tt, thc hnh dc lm sng.
c) Nng cao nng lc hot ng ca Hi ng Thuc v iu tr;
d) Hi tho, hi ngh nh gi vic s dng thuc an ton, hp l, nh gi
hot ng ca Hi ng Thuc v iu tr.
) Theo di, kim tra, gim st vic s dng thuc an ton, hp l trong cc
c s khm, cha bnh.
e) Xy dng, hon chnh chng trnh o to, o to lin tc v thc hnh
dc lm sng.
4.2.Thi gian v l trnh thc hin
4.2.1.Giai on 1
a) Xy dng, cp nht v ban hnh cc Hng dn iu tr.
b) Xy dng ti liu Hng dn s dng khng sinh cho cn b y t v
cng ng.
c) Tp hun, o to lin tc v thc hnh dc lm sng, k n thuc tt.
d) Xy dng quy nh v hot ng ca Hi ng Thuc v iu tr.
) o to lin tc, tp hun v Hng dn iu tr cho cn b y t.
19
e) nh gi s tun th Hng dn iu tr ti cc c s y t.
g) Xy dng vn bn quy nh vic nh gi s dng thuc.
h) Xy dng b ch s nh gi s dng thuc trong bnh vin, ngoi cng
ng
i) Gim st, nh gi v s dng thuc, gim st tun th iu tr, hot ng
ca Hi ng Thuc v iu tr ti cc c s khm, cha bnh.
k) Hi tho nh gi v s dng thuc, hot ng ca Hi ng Thuc v
iu tr trong cc c s y t.
4.2.2.Giai on 2
a) Hp tc nghin cu v s dng thuc, c bit l khng sinh
b) o to lin tc, tp hun trong nc v quc t v thng tin thuc, s
dng thuc, thc hnh dc lm sng
c) Qun l, thu thp thng tin, nh gi cc ch s s dng thuc
d) Hi tho khoa hc v khng sinh v khng khng sinh.
5. Tng cng kim sot nhim khun.
5.1.Hot ng
a) Hon thin, cp nht cc vn bn quy nh v kim sot nhim khun;
b) o to lin tc, tp hun, kim tra, gim st, nh gi vic thc hin
kim sot nhim khun cho cn b y t.
c) Thc y h thng gim st v bo co s liu hnh thnh c s d
liu v kim sot nhim khun ca quc gia.
5.2.Thi gian v l trnh thc hin
5.2.1. Giai on 1
a) B sung, cp nht v ban hnh cc vn bn quy phm php lut, chnh
sch, quy chun k thut quc gia v cc ti liu hng dn KSNK bnh vin.
b) Hon thin t chc kim sot nhim khun theo quy nh ti Thng t s
18/2009/TT-BYT ngy 14/10/2009 v hng dn t chc thc hin cng tc
KSNK trong cc c s khm, cha bnh.
c) o to lin tc, tp hun nng cao kin thc, k nng thc hnh kim
sot nhim khun cho cn b y t v cn b chuyn trch KSNK ti cc c s y t.
20
21
x hi, ngi thn trong gia nh ngi bnh vo cng tc phng, chng lao mi
cp v hnh thc khc nhau.
III.CHUYN MN K THUT V O TO
1. Hon thin cc hng dn chuyn mn, quy trnh k thut trong khm,
cha bnh, xt nghim vi sinh, gim st khng thuc lm c s cho cc n v trin
khai thc hin.
2. Tng cng o to, nng cao trnh cn b y t, a dng ha cc loi
hnh o to, o to lin tc, o to b sung, o to trong nc, nc ngoi v
chn on, iu tr bnh, c bit l bnh truyn nhim; xt nghim vi sinh; kim
sot nhim khun, gim st khng thuc trong cc c s y t.
3. Hon thin khung chng trnh, gio trnh o to v vi sinh, khng sinh
trong cc trng i hc, trung cp y.
4. Tng cng u t c s h tng, h tr phng tin, trang thit b nhm
p ng nhu cu kim sot nhim khun, xt nghim vi sinh, gim st khng thuc,
kim nghim cht lng thuc.
5. Nng cp cc phng xt nghim, trung tm nghin cu v vi sinh ti cc
bnh vin Trung ng, trng i hc Y trong nc
6. Khng ngng nng cao cht lng thuc v nh gi tng ng sinh
hc.
7. m bo cung ng thuc trong Danh mc thuc ch yu s dng ti
cc c s khm, cha bnh.
8. Hon thin h thng thu thp s liu v thng k bo co, dn tng bc
hin i ha, ng dng cng ngh tin hc c th qun l thng tin trn mng
trong ton quc.
9. Phi hp hot ng chng lao quc gia vi cc chng trnh y t quc
gia khc ti cc tuyn qun, huyn, phng x v thn bn.
IV. TI CHNH
u t t ngun ngn sch nh nc, cc ngun vn h tr pht trin chnh
thc ODA v cc ngun vn hp php khc trin khai thc hin K hoch hnh
ng quc gia v chng khng thuc giai on t nm 2013 n nm2020:
23
27
28
29