T. C.

SLEYMAN DEMREL NVERSTES

SOSYAL BLMLER ENSTTS
FELSEFE VE DN BLMLER ANABLM DALI
DNLER TARH BLM DALI

DNLERDE VEFKLER

YKSEK LSANS TEZ

Hazrlayan
Halit Ahmet FT

Tez Danman
Do. Dr. Nasuh GNAY

ISPARTA-2011

NSZ
nsanolu tarihin her dneminde rasyonel aklla zm getiremedii
problemler karsnda daima farkl tekniklere bavurmutur. Bunlardan birisi de
neredeyse gelmi gemi btn dinlerde ve geleneklerde karmza kan bydr.
Ezoterik ve mistik bilgiler btn olarak kabul edilen bynn ierisinde bulunan
unsurlarn en nemlilerinden birisi vefklerdir. lk rneine M.. 2200 yllar
civarnda eski inde mitolojik imparator Ynn nehirden kan bir deniz
kaplumbaasnn srtnda bir ekil grmesi eklindeki efsanede rastlanan vefklere
daha sonraki dnemlerde bysel, felsefi ve mistik anlamlar gibi ok eitli anlamlar
yklenmitir.
almamzn giri blmnde vefkin kkeni, kapsam, yapl usulleri ve
numeroloji ve astroloji ile ilikisi ele alnacaktr. Birinci blmde vefkin ilk olarak
ortaya kt in geleneinde vefkin nasl algland, ona ne gibi anlamlar
yklendii ve hangi amalarla kullanld incelenecektir. kinci blmde Yahudi
geleneinde karmza kan vefklerden bahsedilecek. nc ve drdnc blmde
ise Hristiyanlk ve slam geleneindeki vefklerden rnekler verilerek almamz
sonulanacaktr.
Bu almann belirlenmesinde ve hazrlanma aamalarndaki yardmlar,
salad alma imkanlar ve her konudaki maddi-manevi destekleri iin deerli
hocalarm Prof. Dr. Ekrem Sarkoluna ve Do. Dr. Nasuh Gnaya en iten
kranlarm sunarm. Ayrca salad kaynak destei ve tezin yazmndaki yol
gstericiliinden dolay deerli meslektam Ar. Gr. Azize Uyguna ve salad
grafik desteinden dolay Keziban Uygun hanmefendiye teekkr ederim.

Halit Ahmet FT
ISPARTA-2011

ii

ZET
DNLERDE VEFKLER
Halit Ahmet FT
Sleyman Demirel niversitesi Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dal
Yksek Lisans Tezi, 104 sayfa, Temmuz 2011
Danman: Do. Dr. Nasuh GNAY
Tarih boyunca en kadim dinlerden modern dini akmlara varncaya kadar
birok dinde by inanc ve buna bal ayinsel uygulamalar grlmektedir. Bu
anlay ve uygulamalarn temel unsurlarndan birisi olan vefklerin incelenmesinin
amaland bu almada vefklerin hangi dinlerde, hangi yntem ve amalarla
kullanld incelenecektir. Gnmzden yaklak olarak 4200 sene nce eski in
toplumunun geleneindeki bir efsaneyle ortaya kt dnlen vefkler ya da daha
Trke bir ifadeyle bysel kareler, balangta saylarla oluturulmasna karn,
sonraki dnemlerde numeroloji biliminin gelimesi ve alfabelerdeki harflere saysal
deerler verilmeye balanmasyla birlikte harfler kullanlarak da yaplmaya
balamtr.
Eski zamanlarn halklar vefkleri felsefi ve mistik sistemler, gizemli bilgiler
ve bysel uygulamalarla harmanlam, sahip olduklar dinsel ve kltsel
geleneklerde ok farkl felsefi ve mistik anlamlar yklemi ve bysel
uygulamalarda ok geni bir kullanm alan tahsis etmilerdir. Vefkler, dnya
dinlerinde ve geleneklerinde ktlklere, hastalklara, zararl ve yrtc hayvanlara,
cinlere, kt ruhlara, eytanlara, dmanlara ve benzerlerine kar korunma amal
tlsmlar, muskalar, yzkler ve mhrler halinde tanmakta ve kullanlmaktadr.
Anahtar Kelimeler: By, Vefk, Bysel Kare, Numeroloji, Gematria,
Ebced, Astroloji.

iii

ABSTRACT

MAGIC SQUARES IN RELIGIONS

Halit Ahmet FT
Sleyman Demirel University, Department of Philosophy and Religious
Sciences, Master Thesis, 104 pages, July 2011
Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Nasuh GNAY
Throughout the history, magic has been used in all religions and religious
movements. In this thesis, magic squares which are among the main elements of the
ritual practices of magic are examined. In addition to this, a survey about how and
why religious traditions use the magic squares is held. In spite of being constituted
with the numbers in the beginning, magic squares which are thought to come into
being with a legend existing in the tradition of ancient Chinese people approximately
4200 years ago started to be constituted with the letters within the development of
the numerology and giving numerical values to the letters.
People of ancient times blended the magic squares with the philosophical and
mystic systems, occult knowledges and magical practices. They attributed various
philosophical and mystic meanings within the religious and cultic traditions they
have and allocated a wide range of use in magical practices. Magic squares are being
carried and used as talismans, amulets, rings and seals against the evil, diseases,
beast of preys and harmful animals, jinns, malicious spirits, demons, enemies etc. in
world religions and traditions.
Keywords: Magic, Wafq, Magic Square, Numerology, Gematria, Abjad,
Astrology.

iv

EKLLER DZN
ekil 1: Lo u karesinin rakamlarla dzenlenmi ekli. ........................................................ 3
ekil 2: Gazzali'nin el-Munkzu mined-Dalal adl eserinde geen vefk. .............................. 4
ekil 3: Tetractys. ............................................................................................................... 7
ekil 4: Hindistanda parfm yapm iin gerekli olan malzemeleri tarif eden 4l vefk. ...... 9
ekil 5: Dokuz gezegen ve l vefkleri. ............................................................................10
ekil 6: Rakamlar ksmen verilip doldurulmu sudoku. .....................................................12
ekil 7: Tek sayl vefkler. ..................................................................................................14
ekil 8: 9'lu birleik vefk. ...................................................................................................15
ekil 9: 5'li vefk ve saylarn stratejik dalm. ..................................................................16
ekil 10: Bedh tlsm. ......................................................................................................16
ekil 11: sm-i Azam emas. .............................................................................................17
ekil 12: Aram ve Arap alfabesindeki harflerin saysal karlklar......................................23
ekil 13: Snni Ebcedi'nde kullanlan vefklere bir rnek. ...................................................24
ekil 14: iilerin he harfini kulland vefklere bir rnek.................................................25
ekil 15: el-Melik ism-i erifinin vefki. ..............................................................................26
ekil 16: Mars gezegeninin vefki........................................................................................28
ekil 17: Gezegenlerin erefli vakitleri. ..............................................................................28
ekil 18: Srtnda Lo u karesi izili olan deniz kaplumbaas. ...........................................32
ekil 19: Lo u karesinin geleneksel ekli. .........................................................................33
ekil 20: Lo u karesiyle ilikili dier bysel kareler. .......................................................35
ekil 21: NEMO Karesi. ....................................................................................................43
ekil 22: AMMA Karesi. ...................................................................................................44
ekil 23: ROR Karesi. ........................................................................................................45
ekil 24: GRAA Karesi. .....................................................................................................46
ekil 25: BABALON Karesi. .............................................................................................47
ekil 26: NANTA Karesi. ..................................................................................................48
ekil 27: HKOMA Karesi. .................................................................................................48
ekil 28: EXARP Karesi. ...................................................................................................49
ekil 29: BITOM Karesi. ...................................................................................................50
ekil 30: nsann pentagramda sembolize edilmesi. ............................................................51
ekil 31: Pentagram'n temsil ettii elementler. ..................................................................52
ekil 32: Kabalistik Hayat Aac. .......................................................................................54
ekil 33: Amethin mhr ve kutsal isimleri. ......................................................................56
ekil 34: Sigillum Ameth'deki Tanr'nn yedi kutsal ismini ieren vefk. ..............................57
ekil 35: Gezegen isimlerinden oluturulan melek isimlerinin karesi. .................................58
ekil 36: Gezegen isimlerinden oluturulan melek isimlerinin karesinin okunuunu gsteren
ekil. ..................................................................................................................................59
ekil 37: Sator karesi. ........................................................................................................60
ekil 38: Oppde'de bulunan Sator karesi. ..........................................................................61
ekil 39: St. Peter ad Oratoriumda bulunan Sator karesi. ...................................................62

ekil 40: Pater Noster. ........................................................................................................65

ekil 41: Albrecht Drer'in 4l bir vefk ieren Melencolia isimli gravr. .........................68
ekil 42: Albrecht Drer'in Melencolia adl gravrndeki vefkin yeniden dzenlenmi ekli.
..........................................................................................................................................69
ekil 43: Jpiter gezegeninin vefki. ....................................................................................70
ekil 44: brani alfabesinin Gematria sistemindeki rakamsal karlklar. ............................71
ekil 45: Allah ism-i celili'nin vefki. ..................................................................................73
ekil 46: Allah ism-i celili'nin vefkinin tekrar dzenlenmi hali. .........................................74
ekil 47: Allah ism-i celili'nin vefkinin tekrar dzenlenmi halinin Latin rakamlaryla
yazlm ekli. ....................................................................................................................74
ekil 48: zerinde vefk bulunan tlsml mhr. .................................................................75
ekil 49: zerinde vefk bulunan tlsm yzk. ....................................................................76
ekil 50: Allah lafznn 4'l vefki. ......................................................................................76
ekil 51: Rahman ism-i erifinin vefki. ...............................................................................77
ekil 52: Rahman ism-i erifinin vefki. ...............................................................................78
ekil 53: er-Rahman isminin vefkinin Latin rakamlaryla dzenlenmi hali. .......................79
ekil 54: Besmele vefki. .....................................................................................................80
ekil 55: Eski Yunan'da dmanlara kar kullanlan muska. (IV-V. yzyllar) ...................81
ekil 56: Doum sancsn gidermek iin yaplan vefk. .......................................................84
ekil 57: Hz. Muhammedin isminin vefki. ........................................................................85
ekil 58: Hava, Ate, Su ve Toprak vefkleri. ......................................................................86
ekil 59: bn'l-Arabi'nin eserinde geen korunma vefki. ...................................................87
ekil 60: Yasin-i erif vefki. ..............................................................................................87

vi

KISALTMALAR

b.y.y. : basm yeri yok.

bkz. : baknz.
c.

: cilt.

ev. : eviren.
ed. : editr.
M..: Milattan nce.
s.

: sayfa.

sy. : say.
t.y. : tarih yok.
vd. : ve dierleri.
y.y. : yaynevi yok.

vii

NDEKLER
NSZ ............................................................................................................................... i
ZET................................................................................................................................. ii
ABSTRACT ..................................................................................................................... iii
EKLLER DZN ......................................................................................................... iv
KISALTMALAR ............................................................................................................. vi

GR
A.

Vefk, Kkeni ve Kapsam ........................................................................................ 1

B.

Vefklerin Yapl Usulleri .......................................................................................13

C.

Vefk ve Numeroloji likisi .....................................................................................17

D.

Vefk ve Astroloji likisi .........................................................................................26

I. BLM
N GELENENDE VEFKLER .................................................................................. 31

II. BLM
YAHUDLKTE VEFKLER ........................................................................................... 40

III. BLM
HIRSTYAN GELENENDE VEFKLER .................................................................. 60

IV. BLM
SLAM GELENENDE VEFKLER ............................................................................. 72

SONU ............................................................................................................................. 89
KAYNAKA.................................................................................................................... 91
ZGEM ..................................................................................................................... 97

GR
Dnya zerinde ne kadar ilkel olursa olsun dinsel ve bysel bir inanca sahip
olmayan bir toplum dnlemez.1 Her iki inan da duygusal gerilim durumlarnda
oluur ve her ikisi de bu durumlarda etkili olmaktadr. 2 Btn geleneklerde ve
mitolojilerde, zerinde ancak insanolunun tasarruf sahibi olduu by, insan veya
insanst

bir

varln

bilgisinden

kaynaklanan

bir

klt

olarak

varln

srdrmektedir. Her by, ilk batan beri insanolunun yaamn srdrebilmesi iin
gerekli olan ancak insann akl yrtmesinin dnda kalan btn ey ve olaylarn en
temel tamamlaycs olmutur. Tlsm, yin3 ve tlsm olarak da kullanlan vefk,
tarihin en eski dnemlerinden beri kullanlagelmektedir.

A. Vefk, Kkeni ve Kapsam

Bir hiza zere ittifak eden yani ayn hizada olan her ey olarak tanmlanan
4

vefkin etimolojik kkeni Arapada doru olmak, uygun olmak, tam olmak,
uygunlatrmak, adapte etmek, ayarlamak, -e uydurmak gibi manalara gelen
vefeka fiiline dayanmakta olup5 bu fiilin mastar hali olan vefk, kelime manas
olarak uygun, mnasip anlamlarna geldii gibi6 uyma, uygun gelme, uygunluk,
tlsml dua,7 dua yazl muska8 gibi anlamlara da gelmektedir. Ayrca bu kelimenin

2
3
4

6
7

Malinowski, Bronislaw Kasper, By, Bilim ve Din, ngilizce aslndan ev. Saadet zkal,
Kabalc Yaynevi, stanbul, 2000, s. 7.
Malinowski, s. 88.
Malinowski, s. 74.
bn-i Manzur, Lisanl-Arab, Darl-Mearif, Kahire, 1119, s. 4884. Ayrca Bkz.: ez-Zebidi,
Seyyid Muhammed Murtaza el-Hseyni, Tacul-Arus min Cevahiril-Kamus, Ed. Ali Hilali,
Kuveyt Hkmeti Matbaas, Kuveyt, 2004, c. 27, s. 477.
Wehr, Hans, A Dictionary of Modern Written Arabic, Ed. J. Milton Cowan, Otto Harrasowitz
Publishing Company, Wiesbaden, 1966, s. 1084.
Sar, Mevlt, el-Mevarid Arapa-Trke Lgat, Bahar Yaynlar, stanbul, 1980, s. 1672.
Develliolu, Ferit, Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Dou Matbaas, Ankara, 1978, s.
1374.
Doan, Mehmet, Byk Trke Szlk, z Yaynclk, 1996, s. 1114.

yeterli miktar, yeterlilik, anlama, uyum, ahenk gibi manalara geldii de

kaydedilmitir.9
Baka bir kaynakta vefk, iki saynn birbirinden -ok byk bir fark olmamak
kaydyla- farkl olmas olarak tarif edilmitir. Yalnz baka nc bir say o ikisini
de bler. Bu duruma tevafuk veya teark (ortaklk) denmektedir. Ayrca 3. saynn
ortak kat olduu kesre vefk de denir. ki saynn iki cznden her biri vefkin cz
veya itirakn cz diye isimlendirilmektedir. 8i ve 20yi 4 bler. 4n ortak kat
olduu kesir yani vefktir. 8 ve 20 te ortaktrlar. 8in vefkinin cz 2dir. 20nin
vefkinin cz 5tir.10
Terim anlam olarak ise vefk, zerinde belirli kurallara gre harflerin,
saylarn veya kelimelerin yazlm olduu, satran tahtas gibi hanelere ayrlm ve
her eit bysel ilemlere ve hastalklara kar kullanlabilen veya muska olarak
taklabilen karedir.11 William Symes Andrews vefki, her dikey ve yatay stununun
ve her iki kegeninin toplamnn terminolojide toplam (summation) olarak
isimlendirilen ayn miktar verdii bir say dizisinin iine yerletirildii kare olarak
tanmlar.12 Vefkin en basiti 3x3 kareden oluan ve her satrndaki rakamlarn toplam
15 olan vefktir.13 Bu vefkte 1den 9a kadar rakamlar bulunur ve bu rakamlarn btn
satrlarda, stunlarda ve iki ana kegende ayn toplam vermesi iin rakamlar satr
ve stunlara itinayla yerletirilmitir. Bu ayn toplam genellikle sabit katsay olarak
adlandrlr. 14
Bahsi geen vefk Lo u adyla in edebiyatnda geer. M.. 2200 yllar
civarnda yaad dnlen mehur imparator Ynn bu kareyi Hoang-Ho

9
10

11

12

13
14

Wehr, s. 1085.
et-Tehanevi, Muhammed Ali, Keaf Istlahatil-Fnun vel-Ulum, Lbnan Ktphanesi,
Beyrut, 1996, c. 2, s. 1667.
Ruska, J., Vefk, slam Ansiklopedisi, Milli Eitim Bakanl Yaynlar, stanbul, 1950, c. 13, s.
256.
Andrews, William Symes, Magic Squares and Cubes, Open Court Publishing Company, 1917, s.
1.
Ruska, s. 256.
Cammann, Schuyler, The Evolution of Magic Squares in China, American Oriental Society,
1960, c. 80, sy. 2, s. 116.

nehrinden kan bir kaplumbaann srtnda grd rivayet edilir. 15 Bu vefkin

rakamsal olarak dzenlenmi ekli aadadr.

ekil 1: Lo u karesinin rakamlarla dzenlenmi ekli.16

Arap edebiyatnda vefke, in geleneindeki tertibin ayns olarak ilk defa,

eserlerinin telif tarihi miladi 900lere kadar kan17 nl slam kimyacs, tabiat
filozofu ve ok ynl alim Cabir bin Hayyann (725?- 815)18 Kitab-l Mevazin adl
eserinde rastland belirtilmitir. Bu eserde geen vefkin kullanlmam iki bez
parasna yazlp doum sancs eken kadnn ayaklarna baland takdirde
doumu kolaylatraca ifade edilmitir.19 Buna karlk Sedat Veyis rnek, vefkle
uraan ilk kiinin byk slam dnr ve Eari kelamcs Ebu Hamid el-Gazzali
(1058-1111)20

olduunu

iddia

etmitir.21

slam

dnyasnda

vefkle

ilgili

aratrmalarn, satrancn rana giriiyle balantl olabilecei ileri srlmtr.

Kaybolmam en erken almalarn Ebul-Vefa el-Buzcani (940-997?) ve
Nikomakosun Aritmetii zerine erh isimli eserinde vefklerle ilgili bir blm
bulunan Ali bin Ahmed el-Antaki (. 987) tarafndan yaplm olduu da iddia

15
16
17
18

19
20

21

Ruska, s. 256.
Cammann, 1960: s. 117.
Ruska, s. 256.
Kaya, Mahmut, Cabir bin Hayyan, TDV slam Ansiklopedisi, TDV Yaynlar, stanbul, 1992,
c. 6, s. 534.
Ruska, s. 256.
arc, Mustafa, Gazzali, TDV slam Ansiklopedisi, Diyanet Vakf Neriyat Pazarlama
Ticaret Salk ve Turizm A.., stanbul, 1996, c. 13, s. 489.
rnek, Sedat Veyis, Sivas ve evresinde Hayatn eitli Safhalaryla lgili Batl nanlarn ve
Bysel lemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi
Yaynlar, Ankara, 1966, s. 43.

edilmitir.22 Gazzali el-Munkzu mined-Dalal adl eserinde aadaki ekildeki

vefkin tpk Cabir bin Hayyann eserindeki gibi su dememi iki bez parasna
izildikten sonra doum sancs eken kadna gsterilip iki ayann altna
koyulduunda ocuun kolaylkla doacan belirtmitir. 23 in geleneindeki
bysel karelerle ilgili bir makalede miladi 990 civarnda baslan hvan- Safa
risalelerinde yabanclardan alnm olmasnn muhtemel olduu iddia edilen iki adet
4l vefk getii belirtilmitir.24 William Symes Andrews de bysel karelerle ilgili
kitabnda, IX. yzylda bysel karelerin Arap astrologlar tarafndan yldz fal
hesaplamalar vb. eylerde kullanldn belirtmitir.25 Bysel karelerin Msrllar
ve Pisagorcular tarafndan zayf karakterli insanlar etkilemek amacyla kullanld
da iddia edilmitir. 26 Bysel amalar iin kullanlan cedvellerin en yaygn
ekillerinden olan vefklerin Ebced hesabna dayanarak yaplp muska ve hamail
olarak da kullanld da kaydedilmitir.27

ekil 2: Gazzali'nin el-Munkzu mined-Dalal adl eserinde geen vefk.28

Babilliler, uurlu ve uursuz saylara inanrd. 13 says Babillilerde uursuz

saylrd. Bu inann nedeni muhtemelen 13n, Babillilerin say sisteminin temelini
oluturan 60 saysnn tam bleni 12den sonra gelmesidir. Babil kozmolojisinin

22

23

24
25
26

27
28

Sesiano, Jacques, Construction of Magic Squares Using the Knights Move in Islamic
Mathematics, Archaic History Exact Science, Springer-Verlag, 2003, sy. 58, s. 1-2.
el-Gazzali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed, el-Munkzu minedDalal, Arapa aslndan ev. Salih eref, Ahmed Davudolu ve Hseyin Tural, Caalolu
Yaynevi, stanbul, 1963, s. 89-90.
Cammann, 1960: s. 120.
Andrews, s. 1.
Falkener, Edward, Games Ancient and Oriental and How to Play Them, Longmans and Green,
Londra, 1892, s. 269.
rnek, s. 42.
el-Gazzali, 1963: s. 90.

temeli olan yaratl destan Enuma Elite geen yedi rzgar, frtnann yedi ruhu,
yedi kt hastalk, iinde yedi mhrl yedi kap bulunan, yer alt dnyasnn yedi
blgesi ve gk aleminin yedi gezegeni gibi unsurlar Babil geleneinde 7 saysnn
nemini aka ortaya koymaktadr. 7 saysna duyulan bu sayg ilk olarak Yahudi
inanlarna, ksa bir sre sonra slama ve en nihayetinde de Hristiyan
aritmolojisinin tanmlamalarna gemitir. Babilliler kelimelere ve zellikle kiisel
isimlere saysal deerler atfeden ilk topluluk olarak bilinmektedir. Onlar daha sonra
insanlar ve nesneler arasnda ilikiler kurmak iin bu saysal deerlerde oynamalar
yapmlardr.

Kelimelere

bu

ekilde

saysal

kodlamalar

yapma

sistemine

isopsephia

ad verilmektedir. Sonraki dnemlerde bu sistemi Yunanllar ve

Romallar kullanmlar, brani gizemciler Kabbalaya uyarlamlar ve bu sistem

Ortaa Avrupasnda numerolojinin Gematria sisteminin uygulamalar altnda
ortaya kmtr. 29
Eski Babilde saylar, tanrlar panteonuna hiyerarik bir yap oluturmak iin
de kullanlyordu. Dier tanrlara, nemlerine gre daha dk saylar atfedilmiken,
mutlak hakim tanr olan Anuya en mkemmel say olan 60 atfedilmiti. Bu emada
Anunun sevgilisi ve gc onunla paylaan tanra tara 15 says atfedilmiti ve
tar, Vense karlk gelmekteydi. Bir ak ve sava tanras olan tar, sklkla
vcudundan kan 8 adet nla tasvir edilmekteydi. tarn kendisi ve 8 gl
nnn toplam 9 yapt ve tar 15 saysnn somutlam hali olduu iin
Babillilerin Lo u karesini bulduu tahmin edilmekle birlikte bu tahminin daha fazla
kanttan yoksun olduu belirtilmitir. Genel olarak, numeroloji ve saylarla
oynayarak onlara eitli anlamlar ykleme konusunda ok byk bir ilgiye sahip
olmalarna ramen, Babillilerin bysel kareler hakknda bilgi sahibi olduklar veya
onlar kullandklar konusunda fazla kant olmad ifade edilmitir.30

Aritmoloji, Yunanca say anlamna gelen arithmos ve hesaplama manasna gelen logos
kelimelerinin birlemesinden olumutur ve say bilimi manasna gelmektedir. Bilgi iin Bkz:
Liddell, Henry George ve Scott, Robert, A Greek-English Lexicon, Oxford University Press,
New York, 1996, s. 240 ve 1057.

29
30

Isopsephia, Yunanca eit manasna gelen isos ve akl ta anlamna gelen psephos
kelimelerinin birlemesinden olumutur. Bilgi iin Bkz: Liddell, s. 839, 2022.
Swetz, Frank J., Legacy of the Luoshu, A K Peters Limited, Kanada, 2008, s. 79-80.
Swetz, s. 80.

Msrllarn say bilimi hakknda ok az ey bilinmektedir. Msrllar

komularnn numerolojik uygulamalarnn pek ounu takip etmilerdi. Onlarn
uurlu ve uursuz saylar vard ve bunlar isopsephiada yer almaktayd.
Matematiksel bilgi sklkla rahiplerle ve yazarlarla snrlanmt ve matematik kendi
iinde gizemli bir varlk olarak kabul edilirdi. Matematiksel Rhind papirsnn
nsz, btn varlklara dair eksiksiz bir alma, var olan her eyin zne doru bir
kavray ve btn gizemlerin bilgisini verdiini temin etmekteydi. 31
3n-4n-5n geni eski Msrda bilinirdi ve evrensel doann bir sembol
olduuna inanlrd. Byk tanrlarn lemesi bu genin kenarlarnda temsil
edilirdi. genin 4n uzunluundaki kenar Osirisi, 3n uzunluundaki kenar sisi ve
hipotens de sis ve Osirisin olu Horusu sembolize etmekteydi. Ancak tm
bunlarn yannda, Msrn var olan matematiksel materyalinde bysel karelerin
herhangi bir bilgisine rastlanmad gibi sklkla Bat matematiini etkilediine
inanlan byk kltrlerin arasnda indeki Lo u karesinden nce bir bysel kare
kullanmna veya bilgisine dair hibir kant bulunmad belirtilmitir. 32
Yunan say mistisizmi Samoslu Pisagor ve takipilerinin inanlar ve
uygulamalar etrafnda ekillenmiti. Pisagorcular her eyin sayyla ynetildiine
yani saysal ilikilerin evrenin uyumlu almasn kontrol ettiine inanrlard. Say
ve nicelik onlarn felsefesinde ar basan unsurlard. 1 says yani Byk Atom
kendi iinde bir say olmaktan ziyade btn saylarn ve varlklarn yaratcsyd ve
ayn zamanda akl temsil ediyordu. Pisagorcular saylarn tmne zel anlamlar
yklemekle kalmayp onlar bu zel anlamlarn kategorileriyle gruplandrmlard.
Tek saylar erkek olarak kabul edilirken ift saylar dii olarak kabul edilmekteydi.
Byk Yunan tanrlarna tek saylar atfedilmiken nispeten kk olanlarna ift
saylar verilmiti. 33
Tek saylarn ilahi olanla bu birlemesi kltrlerden kltrlere aktarlmtr.
rnein bir Mslman zdeyiinde Tanr teklii sever. denmitir. William
Shakespearein Windsorun Mutlu Eleri adl eserinde ise tek saylarda uluhiyet
olduu belirtilmitir. Saylar arasndaki etkileimlere de anlamlar yklenmitir.
31

Swetz, s. 82.
Swetz, s. 82.
33
Swetz, s. 80.
32

rnein be says, ilk diil say olan iki ve ilk eril say olan n bir araya
gelmesinden olutuu iin Pisagorcular tarafndan evliliin sembol olarak
grlmtr. Bununla birlikte, Yunanllarn saylara anlam ykleme etkinlikleri ok
geni ve karmak olmasna ramen bu etkinliklerin vefk kullanmn kapsamadna
dikkat ekilmitir.
Pisagorcularn Lo u karesindeki gibi aritmetik bir oluuma en fazla
yaklamalar tetraktis ya da kutsal drtlye olan ilgileriyle olmutur. Kutsal bir
sembol ve Pisagorcularn anlaylarn kavramsal erevesi konumunda bulunan
tetraktis, ilk drt say olan 1, 2, 3 ve 4n aadaki ekildeki gibi noktalar halinde
gsterilmesiyle oluur.34

ekil 3: Tetraktis.35

Pisagor kozmolojisi, evrenin fiziksel yapsnn bloklar olan drt elementten

olumaktadr. Bu drt element 1, 2, 3 ve 4n saysal deerleriyle birlikte srasyla
Ate, Toprak, Hava ve Sudur. Drt elementin saylarnn toplam 10 olduu iin
evrenin saysal deeri de mkemmeliin says olan 10 olarak kabul edilmektedir. Bu
duruma, Pisagorculara atfedilen bir duada yle dikkat ekilmitir:
Kutsa bizi ilahi say! Sen tanrlar ve insanlar var edensin. Ey kutsal
Tetraktis! Sen sonsuzlua akan yaratln kkenini ve kaynan
iinde bulunduransn. Zira ilahi say kutsal drde gelene kadar derin
ve saf birliktelikle balar. Sonra o her eyi kuatan, her eyi
snrlayan, ilk doan, asla sapmayan, asla yorulmayan, her eyin
annesi kutsal 10un, her eyin anahtarn elinde bulundurann babas
olur.36

Pisagorcularn gensel bir say eklinde ifade ettii zere 10 says, bakan
kimse iin zel mistik bir neme sahiptir. Bir ekenar gen olan bu ekil
34

Swetz, s. 81.
Swetz, s. 81.
36
Swetz, s. 81.
35

mkemmellii ifade eder ve 2-1, 4-3, 3-2 eklindeki say izgileri srasyla bir
oktavn, bir drtlnn ve bir belinin mzikal gamlarn gstermektedir. Tetraktis,
Yunanllarn evrendeki yaratl, simetriyi ve uyumu Lo u karesinde hissedilene
benzer bir tarzda ifade edi eklidir. Ancak o Lo u karesi gibi bysel bir kare
deildir. 37
Eski Hint matematii hakkndaki bilgiler paralar halindedir ve sonular da
genellikle

tartmaldr.

Bununla

birlikte

Hindistanda

bysel

karelerin

kullanldn gsteren yeterli miktarda kanta ok eski zamanlarda rastlanmaktadr.

Efsaneye gre bysel karelerin bilgisi Manibhadra isminde bir bycye tanr iva
tarafndan nakledilmitir. Bysel kareler, onlar kullanan kiilere doast
yardmlar salayabilme yetisine sahip olan bysel aletler olarak grlrlerdi. Bu
gr bugn bile hala devam etmektedir. Hindistanda, iinde bysel karelerden
bahsedilen kantlarla belgelenmi ilk eser Varahamihirann 550 yllar civarnda
kehanet hakknda yazm olduu Brhatsamhita adl eserdir. Bu eserde Varahamihira,
parfm imalat iin gerekli olan malzemenin bileenlerini ve miktarlarn tarif etmek
iin 4l bir vefk kullanmtr. Kare 1den 8e kadar olan rakamlardan olumutur ve
rakamlarn hepsi izelgede ikier defa kullanlmtr. Bu durum da bysel karelerin
unsurlar arasndaki esizliin kat tanmlamalarn ihlal etmektedir. Buna ramen
oluum, btn kegenler ve muhtemel krk kegenler aadaki ekilde
gsterildii gibi ayn deimez toplam olan 18i verdii iin byseldir. 38

37
38

Swetz, s. 81-82.
Swetz, s. 83.

ekil 4: Hindistanda parfm yapm iin gerekli olan malzemeleri tarif eden 4l vefk .39

Varahamihirann bu kareye kaplumbaa kabuu manasna gelen

kacchaputa ismini vermesi dikkate deer bir ayrntdr. Bu isimlendirmenin bir
kaplumbaann kabuunda rastland dnlen Lo u karesine bir gnderme
olmas muhtemeldir. Bysel karelerle ilgili daha nceki dnemlerden bir alma da
benzer bir isim olan Kaksaputa ismini tamaktadr. Drtl bir bysel kareden
bahseden bu alma simyac Nagarjunaya atfedilmektedir. 40
Hindistanda l bir bysel kareden ilk olarak bahseden eser hakkndaki
bilgi efsanenin gizemiyle bulanklam bir haldedir. Bu eser, Gargasamhita
yazmalarnda dokuz gezegeni uzlatrmak iin zel bir l bysel karenin
kullanlmasn tavsiye eden gizemli bir kiiliin kehanet abalarna atfedilmektedir.41
Gnei temsil eden karenin 180 derece evrilmi bir Lo u karesi olarak gze
arpt bu dokuz gezegen emas42 ve gezegenlerin l vefkleri aadaki ekilde
gsterilmitir:

39

Swetz, s. 83.
Swetz, s. 84.
41
Swetz, s. 84.
42
Swetz, s. 85.
40

10

ekil 5: Dokuz gezegen ve l vefkleri.43

Gargasamhitann en eski versiyonu

yaklak olarak 100

yllarna

dayanmaktadr. Bununla birlikte, bu eserde gezegenlerle ilgili olan navagraha

dncesinin 400 ylndan nce yazlm olmad tahmin edilmektedir. l bysel
karenin ilk ortaya k, Vrndann 900 yl dolaylarnda yazm olduu Saddhayoga
adl tbbi tezde ocuk doumunun zorluklarn kolaylatrmak iin bir vefk vermesi
ile olmutur.44 Eserde kutsanm suyla dolu bir banyoya koyulan annenin bu vefke
gzn dikmesi gerektii belirtilmitir. 45
Hindistandan kaynaklanan somut bir bilgi olmamasna ramen hatta belki de
srf bu yzden birok Batl yazar bysel karelerin ilk olarak Hindistanda icat
edildiini iddia etmilerdir. Dier yazarlar bu iddialarn gereklere dayal bir zemine
oturmadna dikkat ekerken ibre dier yne kaymaktadr ve baz insanlar
Hindistann, bysel karelerin erken dnemlerdeki geliimine hibir katk
salamadn iddia etmilerdir. Aslnda ilk belirgin bysel karelerin M.. IV.
yzyl civarlarnda inden ktnn ve sonraki dnemlerde meydana gelen nemli
43

Swetz, s. 84.
Swetz, s. 85.
45
Swetz, s. 86.
44

11

gelimelere X. ve XIV. yzyllar arasnda faaliyetlerini srdren Arap ve ranl

bilginler tarafndan nclk edildiinin anlald ne srlmtr. Bununla birlikte
Ortaadaki baz Hint bilginlerinin bysel karelerle derin bir ekilde ilgilendiine
ve nemli yenilikler yapm gibi grndklerine phe olmad ve buna ramen
yine de grebildiimiz kadaryla onlarn katklarnn hala belirsiz olduu
vurgulanmtr. 46
Hintlilerin bysel karelere olan ilgisinin, inlilerin 3l Lo u karesini
rendiklerinde balam olabilecei ileri srlmtr. Hintlilerin bu bilgiyi inden,
dorudan Hindu tccarlar araclyla, in ziyaretlerinden dnen Hint-Budist
misyonerler araclyla, Hindistana hac olarak gelen in Budisti rahipler ya da
Mslman arabulucular araclyla47 elde etmi olabilecekleri zerinde durulmutur.
Ancak Hindistanda, ierisinde bysel karelerden bahsedilen ve kantlarla
belgelenmi olan ilk eserin 550 yllar civarnda yazldn ve o yllarda slamn
henz ortaya kmam olduunu dnrsek vefklerin inden Hindistana gei
srecinde Mslman arabulucularn rol oynam olmasnn imkansz olduunu
syleyebiliriz. Alternatif olarak ise Hintlilerin bu kareyi Tang Hanedannn
ynetimindeki inin ok gl etkisi altnda olan ve Lo u karesini kehanette
kullanmak amacyla dn alan Tibetliler

yoluyla edinmi olabilecekleri

belirtilmitir.48
Saylarla oluturulan vefkler genellikle Bat biliminin matematiksel
elenceler olarak bilinen kk alt dal ile ilikilendirilir. 49 1984te bir Japon
bulmaca irketinin bulmaca hayranlarnn beenisine Sudoku ismiyle sunduu bir
say bulmacas eidi de bu matematiksel elencelerin iinde incelenebilir. Tutarsz
bir tarihe sahip olan sudoku, M.. 2800 yllar civarna tarihlendii dnlen
bysel karelerle yakn iliki ierisinde bulunmaktadr ve isminin kkeninin aksine
Japonyada bulunmamtr. Bu zel bulmaca eidinin 70li yllarn sonlarnda
Indianal bir mimar olan Howard Garns tarafndan oluturulduuna inanlmaktadr.
Avrupallarn bysel karelerle tanmas VIII. yzyl civarlarnda Asya ile ticaret
46

47
48
49

Cammann, Schuyler, Islamic and Indian Magic Squares Part II, History of Religions, ProQuest
Information and Learning Company, University of Chicago Press, Chicago, 1969, s. 272.
Swetz, s. 84.
Cammann, 1969: s. 272.
Cammann, 1969: s. 272.

12

yapmaya balamalaryla olmutur. XIII. yzylla birlikte onlar yerlerini Latin kareleri
diye isimlendirilen bir bulmaca eidi bulan talyanlara brakmlardr. 50
Sudoku da yukarda bahsettiimiz Latin karelerinin zel bir durumudur. En
fazla rastlanan sudoku eidi aadaki ekildeki gibi 3x3lk alt karelerin
oluturduu 9x9luk bir kareden ibarettir. Bu bulmacada alt kareler 1den 9a kadar
rakamlarla ksmen doldurulmutur ve ama kalan kareleri 1den 9a kadar olan
rakamlar her satr, stun ve alt karede birer tane bulunacak ekilde doldurmaktr. 51

ekil 6: Rakamlar ksmen verilip doldurulmu sudoku.

Dnyann drt bir yannda yaam olan eski zamanlarn insanlar bysel
karelere ciddi manalar yklemilerdir. Bu karelerin oluturulmas matematiksel
tekniklerde kayda deer bir alma alan ve hatta yaratc ve sanatsal bir ifade biimi
olarak kabul edilmitir. Tamamlanm kareler de ciddi dini semboller ya da iyilik
veya ktlk iin doal glere sahip tlsmlar ve muskalar olarak kabul edilmitir.
Bysel kareler, bysel ekiller olarak, ortaaa ait ilkel bir bilim dal oluturan
bysel almalarda inliler, Hintliler, Araplar ve en nihayetinde erken Rnesans
dnemi Avrupa halklar arasnda nemli bir rol oynamtr. nsanolu bysel
karelerle uraarak saylarn birbirleriyle olan ilikileriyle balantl ve matematikte
nemli gelimelere sebep olan birok bulu yapmtr. 52

50

51
52

Cook, Sam vd., Sudoku: Just for Fun or Is It Mathematics, Math Horizons, Mathematical
Association of America, 2007, c. 14, sy. 3, s. 13.
Cook vd., s. 13.
Cammann, 1960: s. 116.

13

Matematik tarihi konusunda gvenilir yazarlar bysel karelerin ok eski

zamanlara ait olduunu; inde ve Hindistanda kadim devirlerden bu yana
bilindiini iddia etmektedirler. Bununla birlikte uzmanlar Hindistanda erken
dnemlerde

bysel

karelerin

grld

konusunda

herhangi

bir

kant

bulunmadn ve in geleneinde bysel karelerin ok eski zamanlara ait olduu

iddiasnn yanl olduunu zaten uzunca bir sredir vurgulamaktadrlar. Yine de,
bysel karelerin kkeni inde, gelenein yanstt gibi ok eski zamanlara
dayanmyor olsa bile, aslnda ilk bysel kareleri icat edenlerin inliler olduu
kanaati hakimdir. yi bilinen l vefke, daha eski kaynaklardan en erken ve belirgin
referans, I. yzylda derlenen Ta Tai Li Chide ortaya kmaktadr. Bu eser Ming
Tang olarak bilinen kozmik mabet binasnn dokuz odasn veya salonunu tarif
ederken karedeki srasna gre saylar listeler. Bundan dolay sonraki dnemlerdeki
in bilginleri, bu l kareyi kuatan matematiksel bilgiden Dokuz Oda
Hesaplamas diye bahsederler. 53
Modern birok Batl yazar baka bir yerde bilinen en erken bysel karenin
130 yllar civarnda Yeni Pisagorculardan olan zmirli Theon tarafndan
oluturulduunu iddia etmilerdir. Ancak onlar Theonun bu szde bysel kareye
dikkatle bakm olsalard, hibir ekilde onun bir bysel kare olmadn
anlayacaklar ifade edilmitir. Zira Theon sadece doal l kareyi gstermiti. Yani
Theonun yaptnn stuna 1den 9a kadar olan rakamlar normal srasyla
dizmekten baka bir ey olmad kaydedilmitir. 54

B. Vefklerin Yapl Usulleri

Saylarla yaplan vefkler bazen tek saylarla bazen de ift saylarla yaplr.
Tek saylarla yaplanlar 3l, 5li, 7li ve 9lu vefk olarak sralanr. ift saylarla
yaplanlar ise 4l, 6l ve 8li vefk olarak sralanmaktadr. Vefklerin kenarlarndaki
izgi ve kegenlerin saysna gre vefk-i slasi (3l), vefk-i rubai (4l), vefk-i
humasi (5li), vefk-i sdasi (6l) gibi isimler verilir.55 Btn bu vefklerin

53
54
55

Cammann, 1960: s. 116, 118.

Cammann, 1960: s. 118.
Tezcan, Hlya, Tlsml Gmlekler, Tima Yaynlar, stanbul, 2011, s. 31.

14

yaplmasnda dikkat edilmesi gereken en nemli ey vefkin her satr ve her stunu
ile kegenlerindeki saylarn toplamnn ayn olmasdr. Aada verilen vefk
rnekleri konunun daha iyi anlalmasn salayacaktr.

ekil 7: Tek sayl vefkler.56

ekilde 3l ve 5li vefkler iin birer rnek vardr. 3l vefkin satrlarndaki,

stunlarndaki ve kegenlerindeki saylarn toplam (S) her zaman 15i verir. Bu
say ayn zamanda vefkin merkezindeki say ile vefkin satr ve stun says olan 5in
arpmdr. (3l vefk iin 3x5=15 gibi mesela). 3l vefkte merkezdeki saydan eit
uzaklkta olan saylarn toplam da her zaman 10dur ve bu say ayn zamanda
merkezdeki saynn iki katdr. 5li vefkin satrlarndaki, stunlarndaki ve
kegenlerindeki saylarn toplam ise her zaman 65tir. Bu say merkezdeki say
olan 13 ile vefkin satr ve stunlarnn says olan 5in arpmdr. 5li vefkte
merkezdeki say esas alndnda birbirinin simetrii olan herhangi iki saynn
toplam 26dr ve bu say ayn zamanda merkezdeki say olan 13n iki katdr. 57
Ayrca vefkin satr ve stunlarnn saysnn yarsyla bu saynn karesinin bir
fazlasnn arpm vefkteki btn saylarn toplamn verir.58 Bu prensiplerle yaplan
btn vefklerin kkeninin kadim in geleneinden doan Lo u karesi olmas
kuvvetle muhtemeldir.
Saylarla yaplan vefklerin bir baka eidi de birleik vefklerdir. Bu vefkler
birden fazla vefkin birletirilmesiyle oluturulmutur. Bunlardan bir tanesi 9 adet
56
57
58

Andrews, s. 2.
Bkz: Andrews, Magic Squares and Cubes.
Ollerenshaw, Dame Kathleen ve Bondi, Hermann, Magic Squares of Order Four, Philosophical
Transactions of the Royal Society of London, The Royal Society Publishing, ngiltere, 1982, c.
306, sy. 1495, s. 444.

15

3l vefkin birletirilmesiyle oluturulmu olan 9lu birleik vefktir. Bu vefkteki ilk

kare vefklerden oluan en stteki yatay srann ortasnda bulunan ve iinde 1den 9a
kadar olan rakamlarn bulunduu Lo u karesinin dzenlenmi eklidir. 2. kare en
sadaki vefk stununun en altnda bulunan ve iinde 10dan 18e kadar olan saylarn
bulunduu vefktir. Dier vefkler de Lo u karesine saylarn yerletirilme sras esas
alnarak bu birleik vefke yerletirilmitir. Bu yerletirme esnasnda 1den 81e kadar
olan saylarn tamam ardk bir ekilde kullanlm ve birleik vefkin satr, stun ve
kegenlerindeki saylarn toplam daima 369dur. 59

ekil 8: 9'lu birleik vefk.60

Bysel kareleri oluturmada daha ok eitli yntemler vardr. Eer

aadaki ekilde verilen bysel izgiler takip edilirse saylarn say sistemindeki
stratejik dalm ve satr, stun ve kegenlerin ayn toplam verdii grlebilir.61

59
60
61

Andrews, s. 44.
Andrews, s. 44.
Laposky, Ben F., Magic Squares: A Design Source, Leonardo, The MIT Press, ngiltere, 1978,
c. 11, sy. 3, s. 207.

16

ekil 9: 5'li vefk ve saylarn stratejik dalm.62

Vefklerin bir baka eidi de harflerle yaplan vefklerdir. Bu vefkler say ile
yaplan vefklerdeki saylarn farkl alfabelerdeki karlklar alnarak yaplmaktadr.
Halk arasnda yanl bir bilgiden kaynakland iin Gazzaliye atfedilen ve bu
yzden ok fazla rabet gsterilen bedh tlsm63 da bunlara bir rnektir:

ekil 10: Bedh tlsm.64

62
63

64

Laposky, s. 207.
Uzun, Mustafa, Ebced, TDV slam Ansiklopedisi, Diyanet Vakf Neriyat Pazarlama ve Ticaret
A.., stanbul, 1994, c. 10, s. 69.
el-Merzuki, eyh Ali Ebu Hayyullah, el-Cevahirl-Lemaat, el-Mektebets-Sabiyye, Beyrut,
t.y., s. 22.

17

Bunlardan baka, daha nce yapm olduumuz vefk tanmna uymayan

ancak tpk vefkler gibi kare eklinde yaplan ve tlsm olarak kullanlan baz
ekillere rastlanmaktadr. Bu ekillerin ierisinde kullanlan harf benzeri semboller
muhtemelen Ugarit, Fenike gibi eski Semitik alfabelerde bulunan harfler olup
bunlarn kkenlerinin aratrlmasna ihtiya vardr. Aadaki ism-i azam emas bu
ekillere bir rnektir:

ekil 11: sm-i Azam emas.65

C. Vefk ve Numeroloji likisi

Numeroloji, saylarn gizemli anlamlarn konu alan66 ve saylar insann
karakterini veya geleceini yorumlamada kullanan bir alma sahas olup 67 saylara
atfedilen mistik deerlerden karlan yaygn bir yorumlama ve tahmin sistemi olarak
da tanmlanabilir.68 Numerolojinin, filozof, bilim adam, dini reformcu ve bir
siyaseti olarak takdim edilen, Samoslu Pythagorasn (M.. 570? 495?)69 her
eyin saysal terimlerle aklanabilir olduu iddias zerine temellendii iddia
65
66

67

68

69

el-Hseyni, Seyyid Sleyman, Kenzl-Esrar, y.y., stanbul, 1923, s. 74.

Goodwin, Matthew Oliver, Numerology: The Complete Guide, Newcastle Publishing Company,
California, 1981, c. 1, s. 3.
Wolff, Anita (Ed.), Numerology, Britannica Concise Encyclopedia, Encyclopedia Britannica,
Peru, 2006, s. 1388.
Melton, J. Gordon (Ed.), Numerology, Encyclopedia of Occultism and Parapsychology, Gale
Group, New York, 2001, c. 2, s. 1127.
Zhmud, Leonid, Pythagoras of Samos, The Encyclopedia of Ancient Natural Scientists,
Routledge, Taylor & Francis Group, A.B.D., 2008, s. 714.

18

edilmitir.70 Kabbalann

byleyici ana, brani alfabesine, kutsal metin

yazmalarna, eski bilgilere ve saylarla ilgilenen en mehur ahsiyet olan

Pythagorasn retilerinin arka planna bakmadan numerolojinin izlerini srmenin
imkansz olduundan da bahsedilmitir. 71 Modern numeroloji, her harfin bir sayy
temsil ettii Grek ve brani alfabelerindekine benzer bir metod kullanarak mracaat
eden kiinin ismindeki harflerin rakamsal karlklarn alr ve bunlar aratrmacnn
doum tarihiyle birlikte insann gerek doasn ve karakterini ortaya karmak iin
kullanr. 72
slam geleneinde de

yldzname

isimli eserlerde

benzer

rnekler

bulunmaktadr. el-Hseyninin yldznamesinde bir kiinin burcunun ve yldznn

hangileri olduunu ve bunlarn o kii zerindeki etki ve nfuzunun ekil ve
derecesini anlamak iin iki yol olduu belirtilmitir. Bunlardan ilki olan Bat
usulnde, mracaat eden kii hangi ayn kanc gnnde domusa o gn Gnein
hangi burta olduuna baklarak, o kiinin o bur ile gezegeninin etkisi ve nfuzu
altnda olduunun anlalabilecei belirtilmitir.73 rnek olarak 21 ubatta doan
birisinin 19 ubattan 21 Marta kadar Gnein Balk burcunda olduunu ve bu
burcun da gezegeninin Jpiter olduunu hesap ederek kendinin o bur ve gezegene
mensup olduunu anlayabilecei belirtilmitir. 74
Dou usulnn ise nadiren yanl kmakla birlikte ounlukla doru kt
belirtilmitir. Bu usule gre talihi ve yldz belirlenmek istenen kiinin kendi ismi ile
annesinin isminin harflerinin Ebced hesabna gre toplanlp, kan toplamdan on
ikier karldnda kalan saynn o kiinin iinde olduu burcu gsterdii ifade
70

71

72
73

74

Wolff (Ed.), s. 1388.

Kabbala: brancada gelenek, reti manasna gelen Kabbala, normatif Yahudiliin iinde yer
alan mistik bir gelenektir. Bu gelenek Yahudiliin tamamnda olduu gibi kutsal metinlere
dayanr. Ancak Tevrat tarihi bir rivayet veya hukuki bir eserden ziyade sembolik bir metin olarak
kabul eder. Kabbala hakknda ayrntl bilgi iin Bkz.: Karesh, Sarah E. ve Hurvitz, Mitchell M.,
Kabbalah, Encyclopedia of Judaism, Infobase Publishing, Facts on File, New York, 2006, s.
261. Ayrca Bkz.: Idel, Moshe, Kabbalah, Encyclopedia Judaica, Keter Publishing House,
Thomson Gale, A.B.D., 2007.
Lawrence, Shirley Blackwell, The Secret Science of Numerology: The Hidden Meaning of
Numbers and Letters, New Page Books, A.B.D., 2001, s. 49.
Wolff (Ed.), s. 1388.
el-Hseyni, Seyyid Sleyman, Astronomi ve Burlar: Yldzname-i Hseyni, sad. H. Mustafa
Varl, Esma Yaynlar, stanbul, 1997, s. 49.
el-Hseyni, 1997: s. 49.

19

edilmitir.75 rnek verecek olursak ismi Ahmed ve annesinin ismi de Aye olan
birinin yldzna bakmak istenildiinde bu iki ismin Ebced karlklar yazlp
toplanr. kan toplam olan 439un 12ye blmnden kalan 7 olduu iin o kiinin
burcu yedinci bur olan Terazi olur ve bu burcun yldz da Zhredir. 76
Bir dilbilimci, filozof ve matematiki olarak bilinen Lukial Proklos (412?
485)

77

saylarn her zaman bir varl olduunu belirtmitir. Hatta bu varlklarn

birinin seste, dierinin seslerin uyumunda, bir bakasnn ruh ve aklda ve bir
bakasnn da ilahi varlklarda olduu kaydedilmitir. Yan sra Platonla birlikte
Themistius, Boetius, ve bni Rd saylar fazlasyla yceltmilerdir. Hatta bu
yceltmeyi daha da ileri gtrp saylar olmadan hi kimsenin gerek bir filozof
olamayacan dnmlerdir. Saylarla, bilinebilir her eyi aratrp renmek ve
anlamak iin bir yol olduu, onlarla doal kehanetlerin yapld ve Barahip
Joachimin kehanetlerinde muntazam saylardan oluan bir yoldan bakasn takip
etmedii belirtilmitir. Saylarn arka plannda iyiye olduu kadar ktye kar da
harika bir etki ve meziyet yatmaktadr. 1den 9a kadar olan saylarn ilahi eyleri,
10dan 99a kadar olan saylarn gkyzndeki varlklar, 100den 999a kadar olan
saylarn yeryzndeki eyleri ve 1000li saylarn da gelecekte olacak olan eyleri
temsil ettiine dikkat ekilmitir.78
Numeroloji kullanlarak bir insann gl ve zayf ynlerinin, en derin isel
ihtiyalarnn,

duygusal tepkilerinin,

dier

insanlarla olan ilikilerinin

ve

yeteneklerinin kefedilebilecei iddia edilmitir. Ayn ekilde kiinin kendi

karakterinden haberdar olarak, ailesiyle, arkadalaryla, sevdikleriyle, emrinde
altklaryla ve emrinde alanlarla uyumlu ilikilerde bulunmay ve onlar
anlamay renerek kendisine yardmc olabilecei ifade edilmitir. Ayrca kiinin
kendi hayatnda ve kendisiyle ilikide olan dier insanlarn hayatlarnda halihazrda
nasl bir pozitif veya negatif potansiyel enerji bulunduunu anlayabilecei
belirtilmitir. Numerolojinin bundan baka, evlenmek, i deitirmek, tanmak,
75
76
77

78

el-Hseyni, 1997: s. 49.

el-Hseyni, 1997: s. 60.
Zhmud, Leonid, Proklos of Lukia, The Encyclopedia of Ancient Natural Scientists,
Routledge, Taylor & Francis Group, A.B.D., 2008, s. 698.
Kozminsky, Isidore, Numbers, Their Meaning and Magic, Rider and Company, Londra, 1972, s.
5.

20

ticaret yapmak, yolculua kmak gibi eylerin en iyi zamanna karar vermek iin de
kullanlabilecei belirtilmitir.79
Btn bu bilgilerin nereden karld tartma konusudur. Gizemli sahalarn
tamamnda gzlemcilerin ak ve gzlemlenebilen fiziksel fenomenler ve insann
isel sreleri arasnda ilikiler tespit ettikleri ifade edilmitir. Dier bir deyile
kainatn, anlalmas halinde insan doasn anlamada ok nemli vastalar olabilecek
birok anahtar bahetmi olduu belirtilmitir. Bu vastalarn astrolojide, kiinin
zellikleriyle kiinin doumundaki gezegenlerin pozisyonlarn ilikilendirdii; el
falnda, kiinin elindeki izgileri ve dalgalar kiinin zellikleriyle ilikilendirdii;
numerolojide ise kiinin ismini ve doum tarihini o kiinin doasyla ilikilendirdii
kaydedilmitir. Sonu olarak btn yorumlarn birbirleriyle tutarl olduu ve insann
zelliklerinin, birbirinden farkl ancak ilikili ynlerini kapsadna dikkat
ekilmitir.80
Numeroloji denince en nemli numerolojik sistemlerden birisi olan ve
Kabalistik numerolojinin bir alt dal olarak inceleme sahasna dahil edilen Gematria
akla gelmektedir. Bat gizem geleneinin can damar konumunda bulunan Gematria,
branice kelime ve isimleri aratrmak ve Israel Regardienin Melekler Alfabesi
olarak adlandrd brani alfabesinin harflerinin saysal deerlerini etd ederek
onlarn gizli ynlerini renmek iin ortaya konmu bir sistemdir. Bu sistem brani
alfabesindeki harflerin saylar temsil ettii olgusu zerine temellenir. Bu yzden
saylar iin ayrca semboller yoktur. Ayn saysal deere sahip olan kelimelerin
genellikle nemli ilikilere sahip olduu dnlmtr.81
Gematria saylar ve kelimeler arasndaki saysal ilikileri aratran bir sahadr.
Farkl numaralandrma sisteminin gelimesinden nce her harfe bir saysal deer
tahsis edilmiti. brani alfabesindeki Alef, Yunan alfabesindeki Alfa ve Arap
alfabesindeki Elif saysal olarak 1e eittir. Bundan dolay her kelimenin saysal bir

79
80
81

Goodwin, s. 3.
Goodwin, s. 3.
Coleman, Wade, Sepher Sapphires: A Treatise on Gematria, Fraternity of the Hidden Light,
2008, s. I.

21

deeri vardr. Gematria ayn saysal deere sahip olan kelimeler arasndaki ilikileri
inceleyen bir alandr.82
Gematria ile ilgili yukarda anlatlanlarn daha anlalabilir hale gelmesi iin
bir rnek olarak 40 saysnn Gematrik gizemlerinden bahsetmek faydal olacaktr.
Kutsal Kitapta Nuh Tufan boyunca 40 gn yamur yad anlatlr. 83 nsanolunun
gebelik boyunca anne karnnda kalma sresi 40 haftadr. srailoullarnn lde
amaszca dolatklar zaman dilimi ise 40 yldr. Gematria sistemine gre brani
alfabesinin 13. harfi olan ve Arap alfabesindeki karl Mim olan Memin saysal
deeri de 40tr. Mem su elementine atfedilir ve su yaratc harf olan Hehle birlikte
yaratln kaynadr. branicede kadnn olgunluu anlamna gelen bokhal,
olan ocuu, embriyo gibi manalara gelen vahlahd, st manasna gelen
chawlawb,

kesmek,

derisini

yzmek gibi

anlamlara

gelen

gawzal,

gszlemek, zayflamak gibi manalara gelen lahah, irenmek, mide

bulanmas gibi manalara gelen bakhal, saptrmak, bir araya getirmek, zarar
vermek, gnah ilemek gibi anlamlara gelen chawbal, Tanrnn eli manasna
gelen yod Yahve, ve yamamak anlamna gelen tahlah kelimelerinin de
Gematria sistemine gre saysal deerleri 40 olarak karmza kmaktadr. 84
Yukardaki kelimeleri derin bir ekilde etd ettiimizde ortak bir tema
grrz ki bu tema, suyun bizim yaam kaynamz (chawlawb) ve her eyin
yaratcs olduu (bokhal, vahlahd) temasdr. Suyun doas ilksel atein yani
Tanrnn iradesinin bozulmasn (chawbal) ve snrlanmasn kasdetmektedir.
Snrlama da znt ve zorluu (gawzal, lahah, bakhal) akla getirmektedir. Tanrnn
yaratl uruna kendisini snrlamas gerektii vurgulanmtr.85
Numerolojinin bir baka nemli kolu slam geleneinin iinde incelenen
Ebced sistemidir. Ebced, Arap alfabesindeki harflerin kolay bir ekilde
ezberlenebilmesi iin alfabedeki harflerin birletirilmesiyle oluturulmu sekiz adet
anlamsz kelimenin ilkidir. Ebced, ilk kelimenin ismi olmasnn yannda dier
kelimelerin tamamna da verilen isimdir. Bu durumda Ebced kelimesinin eski
82
83
84
85

Coleman, s. III.
Tekvin, 7:12.
Coleman, s. III.
Coleman, s. IV.

22

alfabeye verilmi bir isim olduunu syleyebiliriz. Abcad, ebicad, ebiced, abucad..
gibi kullanmlarna da rastlanm olmasna ramen en fazla rabet gren eklinin
Ebced olduu kaydedilmitir.86
Ebced kelimelerinin her birinin saysal bir karl vardr. Yani her harf bir
rakama karlk gelir. Bundan yararlanlarak eitli ilemler yaplmaktadr. Bu
ilemlere Ebced Hesab veya Hisab- Cmel ad verilir. Bu hesaba gre ilk
dokuz harf birer birer olmak zere 1den 9a kadar olan rakamlara, ikinci 9 harf onar
onar olmak zere 10dan 90a kadar olan saylara, nc 9 harf yzer yzer olmak
zere 100den 900e kadar olan saylara tekabl etmektedir. Geriye kalan ayn
harfi ise 1000e karlk gelmektedir. 87 Aada saylarn Arap ve antik Aram
alfabesindeki karlklarn gsteren bir tablo verilmitir.

86

87

Yakt, smail, Trk-slam Kltrnde Ebced Hesab ve Tarih Drme, tken Neriyat,
stanbul, 2003, s. 25.
Yakt, s. 38.

23

ekil 12: Aram ve Arap alfabesindeki harflerin saysal karlklar.88

Bu tabloya gre Aram alfabesiyle Ebced arasndaki harfi harfine benzerlii

etd edecek olursak baz meselelerle kar karya kalrz. Dikkat eken ilk nokta bir
deil iki Ebced olduudur. Bunlardan birincisi Kuzey Afrikada ve Endls Emevi
Devleti zamannda kullanlan Marib Ebcedidir. Daha yaygn olan ve Arap dili
uzmanlarnn daha aina olduu ark Ebcedi Msrda ve dou lkelerinde
kullanlr. 89
Bat gizem kltrnde vefkler genellikle, daima kapal ve simetrik olan
bysel daireler ve dier geometrik ekillerle evrilmitir. Onlarn grevi bynn
88

89

McDonald, M.V., The Order and Phonetic Value of Arabic Sibilants in the Abjad, Journal of
Semitic Studies, Oxford University Press, 1974, sy. 19, s. 38.
McDonald, s. 37-38.

24

gcn belirli bir hedef zerine yneltmektir. Ebced emalarnda ise bu dairelerin
yerini ucu ak olan eitli deneyimlere sevk eden genler ve kavisler gibi ak
geometrik ekiller almaktadr. Ebced emalarnda bu ekiller genellikle Ebced
kalkanlar olarak bilinmektedir. ii yazarlar tarafndan yaymlanan ve ia
imamlarnn isimlerini ieren ou Ebced kitab, emalarn veya figrlerin, Hz.
Muhammedin isminin ilk ve son harfleri olan mim veya dal harfleriyle
kaplanm olan Ebced kalkanlaryla korunduu geleneksel Arap Ebcedinin ifreleme
sistemiyle uygunluk gstermektedir. Bu geleneksel Ebced kalkanlar, aadaki
ekilde grld gibi kesierek dal harfini temsil eden ve dar veya geni alar
ortaya karan iki izgiden olumaktadr. 90

ekil 13: Snni Ebcedi'nde kullanlan vefklere bir rnek.91

Yukardaki vefk, bir hastalk getirmek veya nispeten az tehlikeli bir hastal
lmcl bir

hastalkla deitirmek iin yaplan ok zararl bir

byde

kullanlmaktadr. Bu vefkte Allah lafz en dardaki ak daireyi oluturmaktadr. En

dardaki daire ile glendirilmi, Hz. Muhammedin gcn temsil eden dal
harfiyle oluturulmu ve bir eyi hedef alm durumda bulunan ok, bir hastaln

90

91

Mackay, Robin James (Ed.), Collapse: Philosophical Research and Development, Oxford
University Press, Oxford, 2007, c. 1, s. 196-197.
Mackay, s. 199.

25

isminin saylarla yazlm hali olan vefkin gcyle bir insana kar zehirli bir ine
olarak etki edebildii belirtilmitir. 92
ia Ebcedinde, Snni Ebcedinden farkl olarak bu kalkanlar noktal deildir
ve Snni politikas olan cihada karlk olarak ii politikas olan takiyyeyi ifade
etmesi iin dal harfini kullanmak yerine aadaki ekilde grld zere hat
sanatyla ilgili elementlerini kavisli izgilerle taslak halinde gstermek suretiyle he
harfi kullanlr. 93 Ebced deeri 5 olan he harfi iilerin fazlasyla sayg gsterdii 5
ahsiyet olan Hz. Muhammed, Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan ve Hz. Hseyini
temsil etmektedir.94

ekil 14: iilerin he harfini kulland vefklere bir rnek.

92
93
94

Mackay, s. 197.
Mackay, s. 197.
Mackay, s. 196.

26

Bir kaynakta Ebcedin kaynann Fatiha Suresi olduu gemektedir. Bu

iddia da yle temellendirilmitir: Fatiha Suresi 7 ayettir. 1den 7ye kadar olan
saylarn toplam da 28dir. 28 says Fatiha Suresindeki kelime says ve Ebcedi
oluturan Arap alfabesindeki harflerin saysdr. 95
slam geleneinde incelenen vefkler genellikle ark Ebcedi kullanlarak
yaplmtr.

rnein

Esmal-Hsna

ieren

vefklerin

bazlarnda

Allahn

isimlerinden biri ilk satra yazlp dier satrlara da Ebced hesabna gre karenin
btn satr, stun ve kegenleri ayn toplam verecek ekilde saylar yazlmaktadr.
Esmal-Hsna kullanlarak yaplan vefklerin dier baz trlerinde ise Allahn ismi
kegenlerden birine yazlp dier satrlara da yine btn satr, stun ve kegenler
ayn toplam verecek ekilde saylar yazlmaktadr. 96 Aadaki vefk bunlara bir
rnektir:

ekil 15: el-Melik ism-i erifinin vefki.97

D. Vefk ve Astroloji likisi

Astroloji,

insanlarn

kaderini

veya

geleceini

Gnein,

Ayn

ve

gezegenlerin durumuna gre nceden tahmin etmek olarak tanmlanmtr.

Astrolojinin, bireylerin ve uluslarn kaderlerini nceden tahmin eden hukuki astroloji

95
96

97

Yaln, Ayhan, Rakamlarn Esrar: Numeroloji, etin Ofset, stanbul, 1976, s. 15.
Bkz.: el-Hseyni, Seyyid Sleyman, Kenzl-Havas Keyfiyet-i Celb- Teshir, Cemiyet
Ktphanesi, stanbul, 1905.
Bkz.: el-Hseyni, 1905: s. 51.

27

ve iklim deiiklikleriyle yldzlarn doal eyler zerindeki etkisini nceden tahmin

eden doal astroloji gibi trleri vardr. 98
Geleneksel astroloji gezegenlerin hareketlerini izlemi ve onlar yldz fal
tablosunda teorik olarak resmetmitir. Geleneksel astrolojinin inceleme sahasna alp
izledii yedi geleneksel gezegen Gne, Ay, Merkr, Vens, Mars, Jpiter ve
Satrndr. Dier gezegen olan Urans, Neptn ve Plton kefedildikten sonra
yldz falnn inceleme sahasna dahil edilmitir. Elbette modern astrologlar Gne ve
Ayn gezegen olmadn biliyorlard ancak onlar genel olarak geleneksel
terminolojiyi muhafaza etmilerdir.99
Yahudi by geleneinde yukarda bahsettiimiz gezegenlerin branca
isimlerinin sonuna -el eki getirilerek melek isimleri ve bu isimlerden oluan
vefkler yaplmaktadr.100 Yine Yahudi geleneinde her gezegen iin aadaki
ekilde bir rneini verdiimiz gibi vefkler oluturulduunu ve bu vefklerin iindeki
rakamlarn Gematrik sistemdeki harf karlklarnn baka bir vefkte resmedildiini
grmekteyiz.101 Bu vefklerin, zihinde birer gereklik olmalar halinde gezegensel
glerle iliki kuran bir sistem olarak grlebilecekleri ve bir tlsm zerine
yerletirildiklerinde saf gezegensel glerle birlikte parlayacaklar belirtilmitir. 102

98

99
100

101

102

Melton, J. Gordon (Ed.), Astrology, Encyclopedia of Occultism and Parapsychology, Gale

Group, New York, 2001, c. 1, s. 108.
Melton (Ed.), s. 104.
Bkz: Tyson, Donald, Enochian Magic for Beginners, Llewellyn Publications, Minnesota, 1997,
s. 80-81.
Farrell, Nick, Making Talismans: Living Entities of Power, Llewellyn Publications, Minnesota,
2001, s. 115-118.
Farrell, s. 116.

28

ekil 16: Mars gezegeninin vefki.103

slam by geleneinde kullanlan vefklerin yapl zamanlar iin zaman

zaman ay saati, gne saati gibi kavramlar karmza kmaktadr. Bu saatler
gezegenlerin erefli vakitleri yani onlarn hkmettii vakitler olup her i iin bu
vakitlerden uygun olan bir tanesinin seilmesi gerektii ve bir i iin rastgele bir
zaman seilmesi durumunda bunun kargaaya ve kaosa sebep olabilecei
belirtilmitir.104 Aadaki tablo gezegenlerin erefli vakitlerini gstermektedir:

ekil 17: Gezegenlerin erefli vakitleri.105

103

Farrell, s. 117.
akar, Yusuf, Gizli limler, Yedirenk, stanbul, 2005, s. 234.
105
akar, s. 234.
104

29

Tabloda haftann gnlerinin ait olduu gezegenler ilk satrda karmza

kmaktadr. Gnlerle gezegenlerin neden bu ekilde eletirildiinin cevabn ise
Bat kltrlerinde bulmaktayz. Zira haftann gnleri Bat dillerinde geleneksel
astrolojide kullanlan yedi gezegene isimlerini veren tanrlarla isimlendirilmilerdir.
Pazar gnnn ngilizce karl olan Sunday Gnein gn manasna gelirken
Pazartesinin ngilizce karl olan Monday de Moons day yani Ayn gn
demektir.106 Pazartesinin Franszca karl olan Lundi de Lunann gn
manasna gelmektedir.107 Luna ise bilindii gibi Roma mitolojisindeki Ay
tanrasdr.108 Salnn eski ngilizcedeki karl olan Tiwesdaeg, AngloSaksonlarn Tiw olarak bildii sava tanrsnn gndr. Bu tanr skandinav
mitolojisinde Tiv, Tivaz ve en yaygn haliyle Tyr olarak bilinen ve byk tanr
Odinin olu olan sava tanrsdr. 109 Salnn Franszca karl olan Mardi,
Marsn gn manasna gelmekte olup 110 Mars da Roma mitolojisinin sava tanrs
olarak karmza kmaktadr.111 aramba gnnn ngilizcesi olan Wednesdayin
kkeni Wodens day ifadesidir.112 Woden, Anglo-Saksonlarn byk tanrs olup
skandinav mitolojisinin byk tanrs Odinle zdeletirilir.
ngilizcesi Thursday olan Perembe Thorun gndr. Thor, skandinav
mitolojisinin byk tanrs olan Odinin oludur ve ismi imek manasna
gelmektedir. Anglo-Saksonlar Roma takvimini kabul ettiklerinde beinci gn olan
Perembeye Thorun ismini vermilerdir. Zira Perembe, Romallarda tpk Thor
gibi hiddetli ve kzl sal bir gkyz tanrs olan Jpiterin gnyd. 113 Ayrca
Jpiter skandinav mitolojisindeki karl olan Thor gibi imeklere ve yldrmlara
hkmetmektedir.114 Cuma gnnn ngilizcesi olan Friday, Freyas day yani

106

107

108

109
110
111
112
113
114

Schimmel, Annemarie, The Mystery of Numbers, Oxford University Press, New York, 1993, s.
142.
Proctor, Richd A.. Our Place among Infinities, D. Appleton and Company, New York, 1876, s.
306.
Dixon-Kennedy, Mike, Encyclopedia of Greco-Roman Mythology, ABC-CLIO, A.B.D., 1998,
s. 193.
Cotterell, Arthur, Encyclopedia of Mythology, Hermes House, in, 2006, s. 239.
Proctor, s. 306.
Cotterell, s. 60.
Stock, Jennifer (Ed.), Encyclopedia of World Mythology, Gale, ABD, 2009, s. 773.
Cotterell, s. 232.
Dixon-Kennedy, s. 181.

30

Freyann gn demektir.115 Freya skandinav mitolojisinde bereket tanrasdr.116

Freyann Roma mitolojisindeki karl ise bereket tanras ve Cuma gnnn
hakimi Venstr.117

115
116
117

Schimmel, s. 142.
Cotterell, s. 317.
Dixon-Kennedy, s. 181.

31

I. BLM
N GELENENDE VEFKLER
Matematik tarihi konusunda yetkin yazarlarn, vefklerin ok eski zamanlara
ait olduu ve inde ve Hindistanda kadim devirlerden bu yana bilindii eklindeki
iddiasna, daha nce yer vermitik. Ayn zamanda alannda sz sahibi uzmanlarn
Hindistanda erken dnemlerde bysel karelerin grld konusunda herhangi bir
kant bulunmadn ve in geleneinde bysel karelerin ok eski zamanlara ait
olduu iddiasnn yanl olduunu vurguladklarn da belirtmitik. Yine de, bysel
karelerin kkeninin inde, gelenein yanstt gibi ok eski zamanlara dayanmyor
olsa bile, aslnda ilk bysel kareleri icat edenlerin byk ihtimalle inliler
olduunun dnldn belirtmemiz gerekmektedir.118
Vefklerin inde ok eski zamanlara dayand eklindeki yar-tarihi
hikayeden Lo Nehri yazmas veya Lo Nehri belgesi manasna gelen Lo u ya da
basite kaplumbaa yazmas olarak adlandrlan Kuei u neet etmitir. 119 Bahsi
geen Lo u karesini mehur imparator Ynn, eski ini perian eden sellerle ba
etmeye alt bir zamanda Lo nehrinin sularndan kp gelen ve aadaki
ekildeki gibi resmedilen bir deniz kaplumbaasnn srtnda grd sanlmaktadr.
Bununla birlikte gnmzde inbilimcilerin tarihiyle birlikte bu efsanenin ge
dnemlere ait bir uydurma olduunu bildikleri belirtilmitir. 120

118
119

120

Cammann, 1960: s. 116.

Cammann, Schuyler, The Magic Square of Three in Old Chinese Philosophy and Religion,
History of Religions, The University of Chicago Press, 1961, c. 1, sy. 1, s. 39.
Cammann, 1961: s. 38.

32

ekil 18: Srtnda Lo u karesi izili olan deniz kaplumbaas.121

Aslnda Lo u karesinin aada gsterdiimiz noktal eklinin halk arasnda

ortaya knn ok ge bir tarihe denk dt ifade edilmitir. Lo u karesinin halk
arasnda ortaya knn, bir sembol olarak ok nceden yok olmasndan ve
manalarnn byk bir ksmn kaybetmesinden sonra X. yzyln bandan sonuna
kadar devam etmi olduu belirtilmitir. Bu karenin asl ehemmiyeti nokta
dzenlemelerini ayn deerdeki saylarla deitirdiimizde ortaya kmaya
balamaktadr. rnek olarak tepedeki 9 beyaz noktay 9 saysyla ve ortadaki 5 beyaz
noktay 5 saysyla deitirdiimizde ve bu ilemi karenin dier nokta gruplarna da
uyguladmzda inlilerin bu ilemlerden 3l bysel kareyi elde ettiklerini
grrz.122

121
122

Swetz, s. 12.
Cammann, 1961: s. 39.

33

ekil 19: Lo u karesinin geleneksel ekli.123

inlilerin saylarla oynanarak yaplan bu 3l vefki ok basit bir ekilde

oluturulabildii ve nemsiz bir elence olarak gzken en bariz zelliinin yatay ve
dikey stunlaryla iki kegeninin toplamnn 15 olmasndan dolay sadece bir
oyuncak olarak kullanlmtr. Baz karklklara ramen Batl bilginlerin bile hala
bu karenin son olarak kadim inde X. yzylda halk arasnda grlmesinden nce
yzyllar boyunca nemli bir sembol olarak bilinegeldiinin uzun zamandr farknda
olduklar kaydedilmitir. Ancak bu kareye neden bu kadar fazla deer verildii
konusunda hi kimsenin tatmin edici bir cevap veremediinin zerinde vurgu
yaplmtr.124
Saylarla ilgili belirgin bir referans kadim inin ok erken dnem yazl
kaytlarnda gsterilmitir. Shang hanedannn XIV. yzylda gelecekten haber
vermek iin kulland kehanet kemiklerinin zerine kaznm olan yazlar inlilerin
10luk sayma sistemini gstermektedir. Aslnda Shang hanedan dneminin in
halknn, dnyada herhangi bir sayy ne kadar byk olursa olsun sadece dokuz
rakamla dzenli bir ekilde ifade edebilen ve etmi olan insanlar olduu aikardr.
Onlar bu ii, Hintlilerin gnmzde Arap kkenli diye isimlendirdiimiz
rakamlarla ayn ii yapmay renmeden iki bin yl kadar nce, dzenli bir ekilde
yapyorlard. 125
123
124
125

Cammann, 1961: s. 38.

Cammann, 1961: s. 39.
Cammann, 1961: s. 40.

34

Lo u karesinde en nemli saynn merkezde duran 5 says olduu iddia

edilmitir. Bu saynn nemi, ortada olan saynn doal matematiksel zellikleriyle
ve bu saynn dier saylarla olan ilikileriyle aklanabilir. Daha da amak gerekirse
5 saysn 3l vefkin satr ve stun says olan 3le arparsak vefkin btn yatay ve
dikey stunlarnn ve iki kegeninin toplam olan 15i elde ederiz. Ayrca 5i vefkin
en byk says olan 9 ile arpma yoluyla, vefkin elemanlar dahilinde ulaabilecei
en byk deere ulatrdmzda bu deer vefkin btn elemanlarnn toplam olan
45 olur. 126

126

Cammann, 1961: s. 47.

35

ekil 20: Lo u karesiyle ilikili dier bysel kareler.127

Yukardaki 1. kare Theonun doal 3l karesidir. Theon bu kareyi 1den 9a

kadar olan rakamlar dikey dzlemde srasyla yazarak oluturmutur. 2. kare 3l
bysel karenin olaan eklidir. 3. kare Lo u karesinin orijinal kabul edilen
tercmesidir. 4. kare 3l bysel karenin olaan ince tercmesidir. 5. kare merkez
vurgusu ieren doal 5li bysel karedir. 6. Kare Yang Huinin Lo u temelli 5li
ilk bysel karedir. 7. kare Yang Huinin Lo u modelinde olan 6l ilk bysel
karedir. 8. kare yatay stunlarn vurguland doal 9lu karedir. Bu kare Theonun

127

Cammann, 1960: s. 117.

36

doal 3l karesinin 9lu versiyonudur. 9. kare ise Yang Huinin 9 kk Lo u

karesinden oluan 9lu bysel karedir.128
Lo u karesinin ortasndaki say olan 5, sadece karenin iindeki birbirine zt
olan say iftlerinin fiziksel olarak ortasnda deil, ayn zamanda bu say iftlerinin
her birinin toplam olan 10 saysnn yarsn verdii iin matematiksel olarak da
ortasnda bulunmaktadr. Bu say iftlerinin dzenlenmi ve hassas dengesinin,
kadim in toplumunun zihinlerinde zel bir anlam olmasnn muhtemel olduuna
dikkat ekilmitir. Zira kadim in toplumu, tek saylar erkek ve ift saylar ise dii
olarak kabul etmitir. Bunu yaparken de doadaki Yin ve Yang prensiplerini bu iki
gruba zde olarak kabul etmilerdir. Bu vefkte ise birbiriyle ilikili olan say iftleri,
byk ve kk tek saylardan (Yang) ve byk ve kk ift saylardan (Yin)
olumaktadr. Bylece btn farkllklarn ayn olduu ve btn ztlklarn ortadan
kalkt bir noktada Lo u karesinin uyumlu yaps, dnyay gl merkezi bir eksen
etrafnda dengeli bir ahengin iinde etkili bir ekilde sembolize edebilmektedir.129
Lo u karesindeki 5 saysna yaplan ok gl vurgu ve bu saynn evrenin
kalbini ve merkezini sembolize ettii dncesi, kadim in toplumunun, 5 saysna
neden bu kadar sayg gsterdiini ve merkeziyet kavramna neden bu kadar vurgu
yaptn ok iyi bir ekilde aklamaktadr. Bu iki eilimin, Han hanedannn
hkmranlnda en yksek noktasna ulat belirtilmitir. 130
Merkeziyet kavramna olan saygnn, Han hanedanlndan mparator Wu
Tinin hanedanlk renginin geleneksel 5 istikamet arasndan merkezi sembolize eden
sarya evrilmesini emrettii ve kendini, imparatorluk ailesini ve milletini en hayrl
etkilere ulatracana inanarak 5 saysn, hanedanlk says olarak kabul ettii M..
II. yzyln sonlarna doru daha fazla canlanm olmasnn muhtemel olduu ifade
edilmitir. mparatoru bunlar yapmaya sevk eden eyin dorudan Lo u karesinden
esinlenmemi olabilecei, ancak bu hareketin daha sonrakilerin etkisindeki var olan
inanlar, kanlmaz olarak gelitirmi olabileceine dikkat ekilmitir.131

128
129
130
131

Cammann, 1960: s. 117.

Cammann, 1961: s. 48.
Cammann, 1961: s. 48.
Cammann, 1961: s. 48-49.

37

Merkeziyet kavramna ve 5 saysna, merkezin sembolik bir ifadesi olarak

M.. 400 yllarnda yaplmaya balam gibi gzken btn bu vurgunun, anlalr
bir ekilde Be Element Ekolnn ve daha sonraki zamanlarda her eyi 5in saysal
kategorilerine tatbik etme abasnn geliimine de nclk etmi olabilecei
kaydedilmitir.132 Be Element Ekol inde wu hsing adyla bilinmektedir. Bu
kavram da aslnda tam olarak be faktr veya be hareket ettirici gibi manalara
gelmektedir. Bu be element toprak, tahta, metal, ate ve su olarak isimlendirilmekle
birlikte onlar sadece maddi elementler deillerdir. Daha dorusu bu elementler, tpk
Yang ve Yin glerinin Gne ve Aydan sudur etmesi gibi, srasyla Toprak Yldz,
Tahta Yldz, Metal Yldz, Ate Yldz ve Su Yldz olarak adlandrlan Satrn,
Jpiter, Vens, Mars ve Merkr gezegenlerinden sudur eden astrolojik gleri temsil
etmektedir.133
Yukardaki paragrafta bahsettiimiz kategorilerin arasnda Be Kadim
Hkmdar, Be Kutsal Da, merkezle birlikte Be Yn, Be Metal, Be Renk, Be
Tat, Be Koku, Be Nota, Be Bedensel Fonksiyon ve Be Organn bulunduu
nakledilmitir. Bu eilimin sklkla, sanki kalanlarn hepsi iin temel olarak
kullanlyormu gibi, Be Element kltnn bizzat kendisine atfedildii belirtilmitir.
Ancak doal elementlerin insan hayat ve aktiviteleri zerinde etkili olduu fikrini ilk
olarak ne sren kadim Ortadou halklar, sadece drt tane elementi kabul etmiken
kadim in toplumunun neden be element ortaya koyduunun ve inlilerin yn
sembolleri olarak kulland hayvanlar gney iin Kzl Ku, dou iin Mavi Ejder,
kuzey iin Siyah Sava Kaplumbaa ve bat iin Beyaz Kaplan olmak zere drt
tane olarak gsterilirken inlilerin bir anda Be Ynden bahsetmeye balamasnn
tartma konusu olduuna, gl bir vurgu yaplmtr. inlilerin aniden 5li
ifadelerle dnmeye balamasna neden olan eyin Lo u karesinin etkisi olmasnn
muhtemel olduundan bahsedilmitir. 134
in dnyasnn dnyaya bak as Lo u karesinin yaygnlnn zirvesine
kt Han hanedannn hkmranl boyunca byk lde Tsou Yenin kurduu
Yin Yang ve Be Element Ekolnn retileri zerine temellenmiti. Bu doktrine
132
133
134

Cammann, 1961: s. 49.

Cammann, 1961: s. 56.
Cammann, 1961: s. 49.

38

gre evren, doal bir g olarak veya hakim gkyz tanrsnn vcut bulmu halinde
Gkyz (Tien) tarafndan ynetilmektedir. Gkyz tanrsnn btn eyleri
kabaca Evrenin Dzeni veya Evrensel Yol olarak aklanabilecek Tao ad verilen
bir sre araclyla ynettii kaydedilmitir. Tao araclyla faaliyet halinde olan
Gkyz, kendisini iki temel ilke olan Yin ve Yangn aktiviteleri yoluyla ifade
etmektedir. Karanlkta, soukta ve sessiz hareketsizlikte gelien diil ilke Yin, Ay ile
zdeletirilirken; n, snn ve dinamik canlln kayna olan eril ilke Yang
Gnele zdeletirilmitir. Bu iki ilke her eyi birlikte etkiler ve farkl ekillerle her
eyin iinde mevcuttur.135
ift saylar Yin olarak addedilirken tek saylarn Yang olarak kabul edildiini
daha nceden belirtmitik. Bu durumda Lo u karesinin dnda kalan 8 say, eksen
merkezinin etrafnda dengeli bir ekilde bu iki ilkeyi temsil etmektedir. Han
hanedanlnn hkmranl srasnda bir baka Lo u karesi fikri oluturulmutur.
Genelde yaplann aksine bu dnce, Lo u karesinin 9 saysn geleneksel Dokuz
Blge ile ilikilendirmek yerine tek saylar yani Yang saylarn kat ve direnli olan
dalarla; ift saylar yani Yin saylarn da akkan ve retken olan nehirlerle
zdeletirmitir. Lo u karesi hakknda bu ilikilendirmeler yaplrken Han
dnemindeki Be Kutsal Dadan ve kadim indeki ana akarsu sistemlerinden
esinlenildii kaydedilmitir.136
Bir bysel karenin, eitli dini veya felsefi kavramlar ifade edebiliyor
olabilecei fikrinin, modern bilginler tarafndan hibir zaman ciddi bir ekilde hesaba
katlmad belirtilmitir. Dahas, bu bilginlerin, bir bysel karenin bahsettiimiz
gibi bir temsilde bulunabilmesi ihtimalini anlamayarak eski sembolizmin faydal ve
ilham verici bir alann hi dokunulmam bir ekilde braktklar ifade edilmitir. Bu
basit 3l Lo u karesinin, sadece Han hanedannn hkmranl, muhtemelen ok
daha ncesi ve kesinlikle yzyllar sonrasnda kadim inin entelektel ve dini
dnce dnyasnn en mphem kavramlarnn aktarlmasna yardmc olmad, ayn
zamanda inbilimcilerin uzunca bir zamandr kafasn kurcalayan belirli edebi
ifadeler iin bir temel oluturduunun gayet ak olduu kaydedilmitir. Lo u
karesini ve onun sembolizminin tam olarak anlalmas imdiye kadar hakknda ok
135
136

Cammann, 1961: s. 50.

Cammann, 1961: s. 50-51.

39

az ey bilinen, eski gizemli bir dinin, Tai-Yi kltnn, baz ynlerinin

aklanmasna yardm edebilecei ifade edilmitir. 137
Eski inde En Byk Varlk veya Hakim Birlik Tai-Yi ifadesi bazen
Tao iin onun hakimiyetini ve tekliini bildirmek iin alternatif bir isim olarak
kullanlyordu. Ancak daha sklkla belirli bir Tanrnn ismine iaret etmekteydi.
Taonun, Lo u karesinin kullanmlarnda ifade edildiini daha nce grmtk.
imdi ise Tanr Tai-Yinin, Lo u karesiyle olan yakn ilikisini mtalaa
edeceiz.138 Tai-Yi gkyznn imparatorudur ve gkyznn merkezinde, kutup
yldznn olduu bir yerdeki sarayda yaamaktadr. Gkyznn imparatoru Tai-Yi,
tpk yeryznn merkezinde kozmik eksenin en dibindeki in mparatorunun
lkenin sekiz tarafn ynetmesi gibi dnyann ekseninin en tepesinden gkyznn
dardaki sekiz blgesini ynetmektedir.139
Tai-Yinin gkyzndeki merkezi konumu, Lo u karesinde merkezde
bulunan 5 saysnn dier saylarla olan ilikisine benzemektedir. Gksel imparator
Tai-Yinin, gkyznn dndaki sekiz blgeye hkmetmesi ve in mparatorunun
lkenin 8 tarafn ynetmesi, Lo u karesinde 5 saysnn karedeki dier sekiz sayya
hakim konumda bulunmasyla sembolize edilmektedir.

137
138
139

Cammann, 1961: s. 39-40.

Cammann, 1961: s. 60.
Cammann, 1961: s. 61.

40

II. BLM
YAHUDLKTE VEFKLER
16. yzyl bilginlerinden Dr. John Deenin ortaya kard bir sistem olan
Enoh bysnde de140 vefklere geni bir ekilde yer verilmitir. Ancak bahsi geen
sistemde kullanlan bu vefklere gemeden nce Enohun kim olduundan, Enoh
bysnn kkeninden ve Yahudilikle olan ilikisinden ksaca bahsetmek konunun
anlalmasnda byk yarar salayacaktr.
Enoh Eski Ahitte Tanryla birlikte yryen ve daha sonra Tanrnn,
kendisini yanna ald peygamber olarak gemektedir. 141 Yahudi rabbileri ve
Kabbalaclar bu ayeti Enohun ge ykseltilmesi olarak yorumlamlardr. 142
Nitekim Kuran- Kerimde de doruluk sahibi bir insan olduundan ve yksek bir
mevkiye ykseltildiinden bahsedilen dris peygamberin 143 Tevrattaki isminin Enoh
olduu144 ve kavminin yaad blgeye huzur ve refah getirdii anlatlmtr. 145
Enoh bys modern zamanlarda Dr. John Dee (1527-1608) tarafndan ortaya
karlmtr. Dee, matematik, navigasyon, astronomi ve optik konularnda bir
otoriteydi146 ve ayn zamanda Kralie I. Elizabethin krallk astrologuydu. 147 Deenin
bydeki partneri, soyadn Kelly olarak deitiren Edward Talbott, ona drt Saat

140

141
142
143
144

145

146
147

Schueler, Gerald J., An Advanced Guide to Enochian Magic, Llewellyn Publications,

Minnesota, 1992, s. 1.
Tekvin, 5:24.
Tyson, s. 1.
Meryem, 56-57.
Sarkolu, Ekrem, Balangtan Gnmze Dinler Tarihi, Faklte Kitabevi, Isparta, 2008, s.
58.
Gnay, Nasuh, eytana Tapmada Modern Yol Satanizm, Araylar, nsan Bilimleri
Aratrmalar, 1999, sy. 2, s. 124.
Navigasyon, bilinen iki nokta arasnn gemiyle yolculuk yaparken en ksa yoldan ve en ksa
zamanda gidebilmek iin gerekli olan bilgidir. Ky navigasyonunda yn belirleme ky gr
dahilinde ve ky eridi, belirli iaretlerin bilinmesi ve su derinlii gibi yerel bilgilerle salanrken
okyanus navigasyonu ancak yldzlarn ve gezegenlerin pozisyonlarn iyi bilmekle mmkn olur.
Bkz: Bruyns, Willem F. J. Mrzer, Navigation, Encyclopedia of Astronomy and
Astrophysics, Nature Publishing Group, ngiltere, 2001, s. 2821.
Schueler, s. 1.
Zalewski, Patrick, Golden Dawn Enochian Magic, Llewellyn Publications, Minnesota, 1990, s.
XV.

41

Kulesi ve 30 Aethyr olarak bilinen gizemli blgelerin tarifleri konusunda yardmc

olmutur. Bunlar, gnmzde Enoh bys olarak bilinen gl bysel sistemin
ekirdeini oluturmutur.148
Enoh bysnde kullanlan dil Kutsal Kitaptan nceki byclerin
kulland, heceleri sert ve boazdan okunan Enoh dilidir. 149 Bu dil bize John Dee ve
Edward Kellynin almalarnn bir sonucu olarak gelmektedir. Bu dil, Dee ve
Kellynin kaytlarna gre onlara bizzat Enoh melekleri tarafndan retilmitir.150
Bu gizemli melek dilinin, kkeni ne olursa olsun gerek bir dil olduu iddia
edilmitir.151 Sanskriteden daha eski olduu dnlen Enoh dilinin tamamen
dilbilgisi ve szdizim kurallar zerine temellendii152 ve bu dildeki dualarn sadece
sz dizileri olmayp ngiliz dilinde yazlarak tercme edilebildii de ifade
edilmitir.153 Baz seslerde Arapaya baz seslerde ise branca ve Latinceye
benzemektedir.154
Rivayete gre, bir teurji sistemi veya melek bys olan Enoh bys; Dr.
John Deeye, kendilerini Peygamber Enoha klavuzluk yapan kutsal melekler olarak
takdim eden bir grup ruhani varlk tarafndan Deenin kahinliini yapan simyac
Edward Kelly araclyla iletilmitir. 1582-1587 yllar arasnda melekler, yazmas
iin bu bynn eitli blmlerini Kellyye okumular veya Kelly kristal bir kreye
baktnda bu ksmlar vizyonlar halinde sunmulardr. 155

148
149
150
151

152
153
154

155

Aethyrler, manevi tecrbeler olup her bycnn kendisine has deneyimlerdir. Aethyrler zerinde
almak mr boyu srebilir ve bu alanda bir bireyin bakasna klavuzluk etmesi tamamen
haddini bilmezlik ve uygunsuzluk olarak tanmlanmtr. Bkz: Crowley, Aleister vd., Enochian
World of Aleister Crowley: Enochian Sex Magick, New Falcon Publications, ABD, 1991, s. 29.
Schueler, s. 1.
Barton, Blanche, The Secret Life of a Satanist, y.y., b.y.y., t.y., s. 26.
Crowley vd., s. 46.
Regardie, Israel, The Original Account of the Teachings, Rites and Ceremonies of the
Hermetic Order of the Golden Dawn, Llewellyn Publications, b.y.y., 1968, s. 627.
La Vey, Anton Szandor, The Satanic Bible, y.y., b.y.y., t.y., s. 80.
Regardie, s. 627.
La Vey, s. 80.
Teurji, kelime manas olarak ilahi varlklar harekete geirmek anlamna gelir ve ister bir nesne
isterse bir insan olsun ilahi veya doast bir varln ortaya kna neden olan hareketleri
belirtir. Teurji hakknda ayrntl bilgi iin Bkz.: Norris, Richard, Theurgy, Encyclopedia of
Religion, The Thomson Corporation, A.B.D., 2005, c. 13, s. 9156.
Tyson, s. 1.

42

Kelly meleklerin sylediini iddia ettii kelimeleri tekrarlam ve grd

vizyonlar arkada ve ivereni olan byk matematiki, corafyac ve astrolog Dr.
John Deeye aktarmtr. Dee, Kelly kristal kreye bakt srada elinde bir kalem ve
nnde katlarla Kellynin yanbanda oturmu ve Kellynin sylediklerini
kelimesi kelimesine kaydetmitir. Deenin dikkatli metodu sayesinde meleklerle olan
iletiim tam bir krallk belgesinin tasdikiyle korunmutur.156
Sz konusu melekler grmede kendilerini Kellyye, Peygamber Enoha
meleklerin dili ve Tanrnn bilgelii ile yol gsteren meleklerin, bizzat kendileri
olarak tantmlardr. Enoh, Eski Ahitte henz hayattayken gkyzne ykseltilmi
tek peygamber olarak gemektedir. En azndan bu, Yahudi rabbilerinin ve
Kabbalaclarnn Tekvinde geen u ayet hakkndaki yorumuydu: 157 Ve Enoh
Tanryla yrd ve Enoh yok oldu. Zira Tanr onu almt. 158 Hz. Ademin Enoh
hari, Nuha kadar olan ve Tevratta bahsedilen btn torunlarnn ld kesin
olarak ifade edilmitir.159
Yzyllar boyunca Enohun etrafnda bir bilgelik gelenei gelimitir. Adem,
Nuh, Sleyman ve dier birka tanesiyle birlikte Enohun meleklerin retilerini
insanla ulatrmakla sorumlu olduu sylenmitir. Apokrifik Enoh Kitab da bu
gelenekten nev- nema bulmutur. Bu kitaptaki en nemli konu insanolunun
kzlarn ihtirasla arzu eden asi meleklerin dnyaya nasl gnderilip insanoluna
ssleme sanatn ve dnyann her tarafna kavga ve atma getiren by ve sava
bilimini nasl rettiklerini tarif etmektir. 160
Enoh bysndeki meditasyonlarda yardmc e olarak veya tlsm olarak
kullanlan vefkler vardr.161 Bu vefklerden en nemlileri unlardr:
1-

NEMO karesi: Bu kare ierideki kudretli kurtarc manasndaki

Mika Soesann says olan 516 toplamn verir. 516 ayrca 129x4tr ve 129
mutluluk manasna gelen Mozun saysdr. Bundan baka 516 12x43e eittir ve
156
157
158
159
160
161

Tyson, s. 1.
Tyson, s. 1.
Tekvin, 5:24. Ayrca Bkz.: Tyson, s. 1.
Tyson, s. 2.
Tyson, s. 2.
Schueler, s. 250.

43

43 adalet iinde manasna gelen Balt-zann saysdr. AIQ BKR 516 ve 129u
12ye indirger. 12 de gksel baba olan bir ve gksel anne olan ikinin olu veya
z olan 3e indirgenir. Bu Magister Templi yani Mabedin Efendisi olan
NEMOnun karesidir. 162 Mabed Enoh bysnde insann evreni anlamna geldii
iin163 burada Mabedin Efendisi ibaresinden kasdn Tanr olduunu karabiliriz.

ekil 21: NEMO Karesi.164

162
163
164

AIQ BKR, Enoh bysnde byk saylar 1den 9a kadar olan saylardan birisine indirgemek
iin kullanlan bir metottur. Bu metoda gre byk bir saynn rakamlar toplanr. Sonu iki
basamakl bir say ise onun da rakamlar toplanr ve bu ilem tek basamakl bir say elde edene
kadar devam eder. rnek vermek gerekirse 1234 saysnn rakamlarn topladmzda kan say
10 olur. 10 saysnn da rakamlarn topladmzda 1 sonucunu buluruz. Bylece AIQ BKR, 1234
saysn 1e indirgemi olur. AIQ BKRnin indirgedii 1den 9a kadar olan rakamlarn Enoh
bysndeki karlklar ise aada verilmitir.
1. Birlii, bymeyi, ruhu ve nefsi ifade eder.
2. Daliteyi, ilahi iradeyi ve benlii ifade eder.
3. Maddeyi, tezahr, zekay, boluu ve ruhu ifade eder.
4. Katl, zaman ve hafzay ifade eder.
5. Ruh ve madde karmn, insan, hareketi ve arzuyu ifade eder.
6. Canllk, benlik, yaprak bcei ve hayal kurmay ifade eder.
7. Mkemmellik, tatmin, btnlk ve arzuyu ifade eder.
8. Dngler, sarmallar, yaratclk, akl ve mant ifade eder.
9. Deiimdeki katlk, hayvanlar ve bilinlilii ifade eder. Bilgi iin Bkz.: Schueler, s. 116.
Schueler, s. 250-251.
Schueler, s. 53.
Schueler, s. 250.

44

2-

AMMA karesi: Bu kare lmn ayrlmas manasna gelen YRPOIL-

TELOKHun says olan 625i verir. Ayrca 625 25in karesidir ve 25, madde
manasndaki BESZin saysdr. AMMA kelimesi lanetlenmi

manasndadr.

MTIF dier hibirisine benzemeyen bir ziyaret manasna gelebilir. MIRE ise bir
azap ziyareti manasna gelebilir ve AFFA kelimesi ise bo anlamndadr. Bu kare,
maddenin ve btn fiziksel varln temel snrll ve lmll fikrini somut bir
halde da vurur. Bu kare dikkatli kullanlmaldr. 165

ekil 22: AMMA Karesi.166

3-

ROR karesi: Bu kare yanan pencere anlamna gelen IALKOMO ve

maddeyi birletiren tekerlek manasndaki KHR TOANT BESZin says olan

524 verir. AIQ BKR 524 ilahi iradenin says olan 2ye indirger. ROR Enoch
dilinde gne ve ODO amak manasndadr. Msr gne tanrs Ptahn ismi,
ac manasndadr ve bu bysel kare Ptahla balantl olan ayn yaratc gleri
ifade eder. Bu kare gne akmnn glerini somut bir halde da vurur. 167

165
166
167

Schueler, s. 251.
Schueler, s. 251.
Schueler, s. 251.

45

ekil 23: ROR Karesi.168

4-

GRAA karesi: Bu kare elale manasndaki ZIN-DOBIXin ve

bakire kan manasndaki PARADIZ-KNILAnn says olan 618i verir. AIQ BKR
618i hayal gcnn says olan 6ya indirger. GRAA ay demektir ve bu kare ay
akmnn glerini somut bir halde da vurur. Ay manasndaki GRAA kelimesinin
gne

olmayan

manasndaki

AGARn

anagram

olduuna

dikkatlerden

kamamaldr. Bu karenin 4 kelimesinin her biri, her ikisi de gne manasna gelen
ROR ve AR kelimelerine sahiptir veya onlara iaret eder. kinci kelime RAOR,
Gnee dair olan manasndaki A-RORun anagramdr ve Gnein iindeki
manasndaki son kelime AR-SA ise doan Gnein geleneksel konumu olan Dou
manasndaki RAASn anagramdr. Ancak ORS kelimesi karanlk anlamna gelir
ve bu yzden btn kare kendisi bir eit gne, karanlk bir gne veya gecenin
gnei olan ay kavram zerinde bir oyun olur. 169

168
169

Schueler, s. 251.
Schueler, s. 251-252.

46

ekil 24: GRAA Karesi.170

5-

BABALON

karesi: Bu kare gelimek iin ilikiye girmek

manasndaki KA-KAKOM-ZORGEnin says olan 1183 toplamn verir. 1183

ayrca 169x7dir ve 169 merhamet manasndaki RIT ve parlak manasndaki
PIRn saysdr. AIQ BKR 1183, hafza yoluyla aklamann says olan 4e
indirger. BABALON Aethyrlerde karlalan diil eilimdir. ADNA-ODO itaat
kavramna almay ima eder. BAHANOQ sadk bir hizmetkarn ldr.
ANANAEL gizli bilgi anlamna gelir. LONSA-MI her insanda potansiyel olarak
bulunan gc veya enerjiyi ima eder. ODO-EMNA bundan byle kendisini amak
manasna gelebilir ve NOQLIAD Tanrnn hakim hizmetkar veya rahibi
manasndadr. 171
Btn bunlara gre bu karenin bir yorumu yle olur:
Ey Babalon!
taat sanadr.
Al beni!
Senin gizli bilgini ilan eden sadk hizmetkarn.
Sen herkesin iinde bulunan gsn.
170

171

Schueler, s. 252.
Babalon, nemli bir tanra olup Hindularn Kali ve Msrllarn sis isimli tanralaryla edeer
bir tanradr. Bkz: Schueler, s. 40.
Schueler, s. 253.

47

Al beni!
imdi ve daha sonras iin. 172

ekil 25: BABALON Karesi.173

Bu be kareye ek olarak her saat kulesi aadaki gibi bir vefkle balantldr.
NANTA karesi: Bu yeryznn saat kulesidir ve yle tercme edilebilir:
Ey Yeryz!
Ben senin gibiyim.
Olaylarn bir dngs.174

172
173
174

Schueler, s. 253.
Schueler, s. 252.
Schueler, s. 253.

48

ekil 26: NANTA Karesi.175

HKOMA Karesi: Bu kare 1227 toplamn verir ve suyun saat kulesinin

glerini somutlatrr. Bu kare yle tercme edilebilir:
Ey Su!
Sen benim asl kanmsn; senin ismin benim ismim gibidir. 176

ekil 27: HKOMA Karesi.177

175
176

Schueler, s. 253.
Schueler, s. 254.

49

EXARP Karesi: Bu kare 1488 toplamn verir ve gkyznn saat kulesinin

glerini somutlatrr. Bu kare yle tercme edilebilir:
Ey Gkyz!
Btn ayrlm varlklara olan merhametinin aynsyla sen bana geldin. 178

ekil 28: EXARP Karesi.179

BITOM Karesi: Bu kare 786 toplamn verir ve Atein Saat Kulesinin

glerini somutlatrr. Bu kare yle tercme edilebilir:
Ey Ate!
Senin gerekliin beni ateli alevin enesi gibi tketiyor. 180

177
178
179
180

Schueler, s. 254.
Schueler, s. 254.
Schueler, s. 254.
Schueler, s. 255.

50

ekil 29: BITOM Karesi.181

Vefklerini yukardaki gibi verdiimiz kozmik elementler lahi Ruhun

hkmranln temsil eden EXARP, HKOMA, NANTA VE BITOM elementleriyle
birlikte aadaki pentagramda betimlenmitir. Pentagramn lahi Ruhu sembolize
ettii dnlen tek ucunun st tarafta olmas gerektii belirtilmitir. Zira
pentagramn iki gensel ucu st tarafta olursa bunun bir ktlk sembol olaca
ifade edilmitir.182 Bu ktlk sembol ise bilindii gibi Satanistler tarafndan
kullanlan183 ve ounlukla orta ksmnda Tapnak valyelerine ait olduu
varsaylan bir idol ve cadlarn sayg gsterdii bir kei olan Baphometi184
simgeleyen bir kei ba bulunan pentagramdr. Pentagramn aadaki ekilde
resmedildii gibi yukarda ve aada iki ucu bulunan normal pozisyonunun
insann ruhsal yapsn sembolize ettii bilinmektedir. 185 Ayrca insann etinin ve
kemiinin toprakla, kannn suyla, nefesinin havayla ve vcut ssnn atele olmak
zere, her ikisi de pentagramda sembolize edilen insan vcdu ve drt elementin
ilikilendirildii kaydedilmitir. 186 Ancak Satanizm insan ftratnn tersini ve iddet,
181
182
183

184

185
186

Schueler, s. 255.
Schueler, s. 97.
G, Ahmet, Satanizm, Yaayan Dnya Dinleri, Ed. inasi Gndz, Diyanet leri Bakanl,
Ankara, 2007, s. 448.
Coleman, J.A., The Dictionary of Mythology: An A-Z Themes, Legends and Heroes, Arcturus
Publishing Limited, Singapore, 2007, s. 128.
G, s. 448.
Cirlot, J.E., A Dictionary of Symbols, spanyolca aslndan ev. Jack Sage, Routledge, Taylor &
Francis e-Library, Londra, 2001, s. 197.

51

cinsellik gibi hayvani igdleri temsil ettii iin pentagram keinin kafasndaki
kulaklara, boynuza ve eneye tam uyacak ekilde ters evrilmitir. Bylece
pentagramn yukarya evrilen ve keinin boynuzlaryla rten iki gensel ucu baz
dinlerde mevcut olan dalist anlay, aadaki dier ucu da Hristiyanln inkar
edilen teslis inancn sembolize etmektedir. 187

ekil 30: nsann pentagramda sembolize edilmesi.188

Oysa pentagram olaan yani bir ucu yukarda kalacak ekilde resmedilirse
tpk daire gibi sonsuzluu temsil etmesi bakmndan mkemmeliyeti ve btnl
sembolize eder. Pentagramn be gensel ucu da drt elementi ve tepedeki ucu
maneviyat temsil etmektedir. Bu zelliklerin tmnn pentagrama kt ruhlar
engelleme veya defetme gc verdii ve bunun pentagram bycler nezdinde
rabet gren bir sembol yapt kaydedilmitir. 189

187
188
189

G, s. 448.
Cirlot, s. 197.
Fontana, David, The Secret Language of Symbols: A Visual Key to Symbols and their
Meanings, Chronicle Books, San Francisco, 1994, s. 59.

52

ekil 31: Pentagram'n temsil ettii elementler.190

Bysel kareler meditasyon iin kullanldnda, her harf bir gc temsil

etmektedir. Harflerin birbirleriyle olan doas ve iliki durumlar, her karede, kiinin
bysel evreninin nemli bir ksmn tarif eden bir ifade iermektedir. Byle bysel
ifadelerin kelimelere dkldnde veya rasyonel aklla mantksal olarak
tanmlandnda genel olarak gcn kaybettii ifade edilmektedir. 191
Meditasyonda kiinin akln karenin harflerine doru bir gezintiye karmas
gerekmektedir. Ancak meditasyondan sonra, edinilen tecrbelerin kelimelere
dklmeye bile allmamas gerektiinin zerinde durulmutur.192
rnek olarak ROR karesi zerinde bir meditasyon yapldnda, karenin
sadece 3 farkl harf ierdii grlmektedir. Bunlardan R harfinin Balk burcunda
Ay, O harfinin Terazi burcunda Adaleti ve D harfinin de ruhta mparatorieyi
temsil ettii kaydedilmitir.193

190
191
192
193

Schueler, s. 97.
Schueler, s. 256.
Schueler, s. 256.
Schueler, s. 256.

53

Genel bir bakla anlalabilir ki aadaki ekildeki Kabalistik Hayat

Aacnda194

mparatorie eril CHOKMAH

ile diil BINAHy

birbirine

baladnda D harfi, eril harf olan O ile diil harf olan Ryi birbirine balamaktadr.
Ayrca gl bir adalet duygusunun bu kareyi kaplad ifade edilmitir. ROR Enoch
dilinde gne manasna geldii iin karenin tamam gne akmnn bir temsilcisi
olmasna ramen karenin 4 kesinde bulunan R harfinin Ayn harfi olmasna dikkat
ekilmitir. Bylece, tpk Ay karesi GRAAnn ierisinde Gnee dair referanslar
bulundurmas gibi Gne de Ay iinde bulundurur. Bu durumun da her gerein,
ierisinde zddn barndrd eklindeki oklt zdeyii ifade eder nitelikte olduu
belirtilmitir.195

194

195

Kabbala geleneinde Tanrnn 10 farkl yn Hayat Aacnda gsterilir. Bu ynler unlardr:

Hkmdarlk (Keter), idrak (Binah), bilgelik (Hokhmah), g (Gevurah), ihtiam (Tiferet),
merhamet (Hesed), gzellik (Hod), ebedilik (Netsah), kurulu (Yesod) ve krallk (Malkhut).
Bunlardan Keter, Hokmah ve Binahnn ilahi dnyada; Tiferet, Hesed ve Gevurahnn ahlaki
dnyada; Yesod, Hod ve Netsahnn fiziki dnyada ahlakal birlikte krallk fikri olan
Malkhutun iinde bulunduu belirtilmitir. Bkz: Idel, Moshe, Qabbalah, Encyclopedia of
Religion, The Thomson Corporation, ABD, 2005, c. 11., s. 7537 ve Bkz: Levi, Eliphas,
Transcendental Magic, Franszca aslndan ev. A. E. Waite, Rider & Company, ngiltere, 1896,
s. 22-23.
Schueler, s. 256-257.

54

ekil 32: Kabalistik Hayat Aac.196

Bir baka adan ROR karesinin hava (O) ve suyun (R) eit alanlarnn
ierisinde, ruhu (D) gsterdii ifade edilmitir. Bu, bilinliliin kendi bilinsiz
kaynandan, yaratc olarak ortaya kn akla getirmektedir. Bu senaryo doada,
doan gne tarafndan, byde ise Msrllarn bokbcei kafal tanrs Khepera
tarafndan sembolize edilmitir.197 Genellikle bir bokbcei eklinde resmedilen
Khepera ya da daha ok bilinen ismiyle Khepri, kadim Msr geleneinde Gne
tanrs Rann afak vaktindeki bir tezahr olarak tasvir edilmitir. Bokbceinin
dkdan oluturduu byk toplar iterek tama alkanl, byk bir bokbceinin
gnei ve gksel bedenleri gkyznde itmesi imgesine dntrlmtr. Gen
bcekler gmlm dk toplarnn iinden doarlar ve uup giderler. Onlarn
yerden, grne gre, mucizevi bir ekilde ortaya knn, kendini yaratan bir tanr
olarak, bir Khepri fikrinin douuna neden olmu olabilecei kaydedilmitir.
Kheprinin, kalbin yaratc gcyle ilikilendirildii ve ilkel sulardan veya ilkel
196

197

Idel, Moshe, Qabbalah, Encyclopedia of Religion, The Thomson Corporation, ABD, 2005, c.
11., s. 7537.
Schueler, s. 257.

55

nilfer ieinden doarak yaratmaya balayan ve bir ocuk olarak tasvir edilen
gne tanrs ile zdeletirildii ifade edilmitir.198 Khepri ayrca yenilenmenin
tanrs olarak da bilinir. 199 ROR karesi zerinde yaplacak olan daha fazla beyin
frtnasnn, gnele ilgili daha fazla benzerlik ortaya karaca da yazar tarafndan
belirtilmitir.200
1582 ylnn Mart aynda John Deeye melek Mikael tarafndan bir daire
izip kenarlarn 40 eit paraya blmesi konusunda bilgilendirildii kaydedilmitir.
O srada Deenin asistan olan Kelleyye de ipekten uzun ve beyaz elbiseler giyinmi
ve her biri ocuklara benzeyen 40 tane beyaz yaratk grnd anlatlmaktadr. Bu
yaratklardan her biri, bir harf ve say veya bazen de sadece bir harf ilham etmek iin
elbisesinin gsn amtr. Dee de en tepeden balamak suretiyle saat ynnde
mhrn kenarlarndaki boluklara bu ilham edilen harf ve rakamlar yazma
konusunda bilgilendirilmitir.201 Bahsi geen daire aada gsterilmitir:

198
199

200

201

Pinch, Geraldine, Handbook of Egyptian Mythology, ABC-CLIO, California, 2002, s. 152.

Pinch, Geraldine, Egyptian Myth: A Very Short Introduction, Oxford University Press, New
York, 2004, s. 35.
Schueler, s. 257.
Mikael veya Bat dillerindeki ismiyle Michael; Yahudi, Hristiyan ve slam geleneinin her
nde de byk neme sahip olan, en byk meleklerden birisidir. Mikael ismi brancada
Tanr gibi olan manasna gelmektedir. Mikaile sava, rahip, koruyucu, ifac, gardiyan gibi
roller biilmitir. Grevlerinden bazlar dier byk melekler Uriel, Gabriel ve Rafaelin
grevleriyle karm durumdadr. Mikaelin lm melei olmak gibi grevleri de vardr. Bkz:
Guiley, Rosemary Ellen, The Encyclopedia of Angels, Visionary Living, Facts on File, ABD,
2004, s. 242.
Tyson, s. 78-79.

56

ekil 33: Amethin mhr ve kutsal isimleri.202

Dee, bu 40 harf ve saynn en dtaki dairesinin iine ortak merkezli olarak bir
yedigen, birletirici yedi keli bir yldz, daha kk bir yedigen ve merkezde de
birletirici bir be keli yldz yerletirmitir. En byk yedigen 49 paraya
blnm ve ilerine 48 harf yerletirilmitir. Son parada ise bir ha vardr. 48 harf
ieren bu 49 boluk ile sadece 48 tanesi alabilecek olan 49 alg kaps arasnda
dorudan bir balant olmasnn ihtimali zerinde durulmutur. En byk yedigenin
btn kenarlarnda Deenin 49 harfli bir kareden kard, Tanrnn yedi kutsal ismi
bulunur.203

202
203

Rowe, Benjamin, Enochian Magic Reference, y. y., b.y.y., 1997, s. 33.

Tyson, s. 79.

57

ekil 34: Sigillum Ameth'deki Tanr'nn yedi kutsal ismini ieren vefk.204

Yukarda gsterdiimiz vefk Deeye 20 Mart 1582de ilham edilmitir.

Melekler Deeye kareyi aaya doru okumasn bildirmitir. Dee meleklerin dedii
gibi okuyunca karenin Kabbaladaki, gezegenlerin bilinen yedi meleinin isminden
olutuunu grmtr. Bu isimler Satrn gezegeninin melei Zaphkiel, Jpiter
gezegeninin melei Zadkiel, Mars gezegeninin melei Cumael, Gnein melei
Raphael, Vens gezegeninin melei Haniel, Merkr gezegeninin melei Michael ve
son olarak Ayn melei Gabrieldir. Bu ayn liste Kelleynin, Deenin
ktphanesinden aina olduu, Cornelius Agrippann Oklt Felsefenin Kitab
adl eserinde de geer.205
Tanrnn, meleklerin bile telaffuz edemedii yedi ismi, Kelleynin 21 Mart
1582de kristal krede grd harf karesine aadaki gibi yerletirilmitir. Bu kare,
Kabbala literatrnde bulunan, gezegenlerle ilgili olan ve yedi melekten oluan dier
bir sistem zere oluturulmutur. Bu sistemdeki melekler ve ilgili olduklar
gezegenler u ekildedir: Sabathiel (Satrn), Zedekiel (Jpiter), Madimiel (Mars),
Semeliel (Gne), Nogahel (Vens), Cochabiel (Merkr) ve Levanael (Ay). Tpk ilk
kare gibi bu da Agrippann kitabnda geer. Bu isimler gezegenlerin branca

204
205

Tyson, s. 79.
Tyson, s. 79-80.

58

isimlerinin sonuna onlar melek isimleri yapmak iin el sonekinin getirilmesiyle

oluturulmutur.206

ekil 35: Gezegen isimlerinden oluturulan melek isimlerinin karesi.207

Bu karenin nasl okunaca Patrick Zalewskinin Golden Dawn Enochian

Magic adl kitabnda gsterilmitir. Aadaki ekildeki oklar takip edilerek karedeki
melek isimleri ortaya karlabilir.

206
207

Tyson, s. 80-81.
Tyson, s. 80.

59

E M E

N E

M O

E G

A O

ekil 36: Gezegen isimlerinden oluturulan melek isimlerinin karesinin okunuunu

gsteren ekil.208

208

Zalewski, s. 13.

60

III. BLM
HIRSTYAN GELENENDE VEFKLER
Hristiyan geleneinde konuyla ilgili en ok dikkat eken unsurlardan birisi
aada bir rneini verdiimiz byl SATOR karesidir. Bu karenin ilk rnei I.
yzylda Gney talyadaki Vezv Yanardandan pskren lavlarn altnda yok
olan Pompeii ehrinin kalntlar arasndaki bir Hristiyan evinde bulunmutur. 209
ifreli bir tr mesaj olan bu karenin tarihi, kkeni ve yorumlanmas byk bir
belirsizlik konusu olmakla birlikte210 ilk bakta Katoliklerin ayinlerde okuduu ve
Latincede Babamz manasna gelen Pater Noster adl duann kelimelerinden
oluturulmu bir anagram olarak karmza kmaktadr.211

ekil 37: Sator karesi.212

Karenin dier rnekleri gnmz ngilteresinde Cirencester diye anlan

Coriniumda yaplan kazlarda ve yine gnmz Suriyesinde Dura-Europosta
bulunmutur. Karenin bu ehirde 1932de bulunan drt kopyas, karenin tarihini III.
yzyla kadar gtrmektedir. Zira bu ehir 256 ylnda tarih sahnesinden

209

210

211
212

Kieckhefer, Richard, E Mageia Sto Mesaiona, ev. Sophia Petrocheilou, (Atina: Kostarake,
1993), s. 126.
Ricci, V., Sator Arepo, New Catholic Encyclopedia, The Gale Group, Washington, 2003, c. 12,
s. 704.
Bir kelimenin yerlerini deitirerek yeni bir kelime elde etmeye ve bu iki kelimeye anagram denir.
Bkz.: Doan, s. 53.
Kieckhefer, s. 126.
Kieckhefer, s. 126.

61

silinmitir.213

Coriniumda bulunan rnek aslnda bir Rotas karesidir. 214 Bu kare

ROTAS OPERA TENET AREPO SATOR diye okunur. 215

Dier Sator kareleri Siena Katedralinin duvarnda ve bir antn zerinde
bulunmutur. Manchesterda bulunan ve tarihi II. yy. olarak belirlenen bir kare
rnei baz otoriteler tarafndan Britanyada Hristiyanln varlna dair kantlarn
en eskilerinden birisi olarak kabul edilmitir. Tpk Coriniumda bulunan kare gibi
Manchesterda bulunan kare de ROTAS OPERA TENET AREPO SATOR diye
okunur.216
Baka bir rnek Fransann Luberon ehrinde Oppdenin eski bir
mahallesinde, bir duvarn iine sokulmu olarak bulunmutur. Portekizde Coimbra
yaknlarndaki Conimbrigada bir mzede de ehirdeki kazlarda karlm olan bir
Sator karesi daha vardr. 217

ekil 38: Oppde'de bulunan Sator karesi.

213
214
215
216
217

Ricci, s. 704.
Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.
Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.
Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.
Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.

62

Bununla beraber talyada Capestrano yaknlarndaki Abruzzo ehrinde bir

Benedict mezhebi manastr olan St. Peter ad Oratoriumda Sator Karesinin bir
mermer

zerine

yazl

ekli

bulunmaktadr.

Orta

talyadaki

Valvisciolo

Manastrnda bulunan rnek her biri 5 paraya blnm olan 5 ortak merkezli
halka oluturan harflere sahiptir.218

ekil 39: St. Peter ad Oratoriumda bulunan Sator karesi.

Kareyi oluturan kelimelerden ilki olan SATOR Latincede ekici, topra

eken kii, ifti manasna gelmektedir.219 kinci kelime AREPOnun bir Kelt arazi
l birimi olan220 ve saban, pulluk manasna da gelebilen arepennisle olan
benzerlii

J.

sevketmitir.

221

Carcopinoyu

kelimenin

kkenini

Galyaya

dayandrmaya

Nitekim baka bir kaynakta arepo kelimesinin Keltede pulluk

manasna gelen yabanc bir kelime olarak yorumlanabileceine dair baz kantlarn
bulunduuna dikkat ekilmitir.222 Ancak bahsi geen kelime Sator karesini alm
olan btn bilim adamlarnn zerinde ittifak ettii gibi ya Latince olmayan bir
kelimenin uyarlamasdr ya da zellikle bu cmle iin uydurulmu bir zel isimdir ve
218
219
220
221
222

Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.

Ridler, Vivian, Oxford Latin Dictionary, Oxford University Press, 1968, s. 1694.
Ridler, s. 166.
Ricci, s. 704.
Milburn, R.L.P., The Magic Square, The Magic Square, Bell & Howell Information and
Learning Company, b.y.y., 2000, s. 248.

63

bu kelimeye Latin edebiyatnn baka hibir yerinde rastlanmaz.223 Kelimenin

Latincede bir eye doru srnmek, sessizce yaklamak manasndaki ad
reponun kaynam hali olan arrepo kelimesi224 ile olan benzerliinin ise tesadfi
olmas muhtemeldir.225
Karenin ortasnda bulunan TENET kelimesi ngilizcede inan, ilke gibi
anlamlara gelirken226 kelimenin kkeni Latincede tutmak, sahip olmak
manasndaki teneo kelimesidir. 227 Bahsi geen kelimenin hem yatay hem de dikey
dorultudaki okunuunda bir ha oluturmas karenin bir Hristiyan sembol
olduunu tasdik eder gibidir. 228 Ayrca, inan manasndaki TENET kelimesinin
bir ha oluturmasnn Katolik Hristiyan inancna yaplan bir vurgu olduu
anlalmaktadr.
Bununla birlikte Tevratn Hezekiel blmyle olan muhtemel bir balant,
karenin Yahudi kaynakl olmasn mmkn klmaktadr. 229 Tevratn bahsi geen bu
blmnde yle denmektedir:
Rab keten giysili, belinde yaz takm olan adama seslendi: Yerualim
kentinin iinden ge, orada yaplan iren eylerden tr dvnp alayanlarn
alnlarna iaret koy. dedi.
.
Yaly, genci, gen kz, kadn, ocuklar ldrn. Yalnz alnlarnda iaret
olanlara dokunmayn. e tapnamdan balayn. 230

223
224
225

226

227
228
229
230

Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.

Ridler, s. 173.
Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.
Tenet kelimesinin etimolojisi hakknda Bkz.: Klein, Ernest, A Comprehensive Etymological
Dictionary of the English Language, Elsevier Publishing Company, Amsterdam, 1966, s. 1587.
Hornby, A.S., Oxford Advanced Learners Dictionary, Oxford University Press, Oxford, 2006
ed., s. 1525.
Ridler, s. 1919.
Ricci, s. 704.
Ricci, s. 704.
Hezekiel, 9:3-4-6.

64

Bu szlerde geen alnnda iaret olanlar ibaresinden kast alnna bu karenin

izilmi olanlar olmasdr ve Tanrnn gazabndan sadece onlarn kurtulaca
dnlmektedir.
Karenin 4. satrndaki kelime olan OPERA Latincede yaplmas gereken
ey, i, eser gibi manalara gelen opus 231 kelimesinden gelir ve bir ii yapmak iin
ayrlan aktivite, aba gibi anlamlara gelmektedir.232 5. satrdaki ROTAS
kelimesinin kkeni ise muhtemelen Latincede tekerlek, bir eksen etrafnda
dndrmek gibi manalara gelen rota, roto kelimeleridir. 233 Bu durumda karede
bulunan kelimelerin bir cmle oluturduunu dnrsek muhtemel bir tercme
yle olur: ifti Arepo alr ve (pulluu) dndrr. Bir baka deyile ifti
alma ekli olarak pulluunu kullanr. Anlaml bir cmle olmamakla beraber bu
cmle gramer asndan dorudur ve yukardan aaya, aadan yukar, soldan saa
ve sadan sola doru ayn ekilde okunabilir. Ancak Latincedeki kelime dzeni ok
serbest olduu iin tercme ayn olur. Bruce Main-Smith iftinin alma ekli
olarak pulluunu kulland eklindeki dncenin herhangi bir tasavvufu
tarafndan anlalabileceini ileri srmtr. Bu yzden bu psikodinamik bir
yaklamdr ve bir geliimsel almay ifade eder. 234
Sator karesinin kkeni, tercmesi ve ierdii gizli mesaj konusundaki
tartmalar

bahsettiklerimizle

snrl

deildir.

Kare,

Alfa

ve

Omega

ile

ilikilendirildii iin Grosser onun A ve O harfleri arasnda dzenlenmi ve ncilin

Vahiy Kitabnda balang ve son olarak sunulan Tanr sembolizmine gnderme
yapan bir Pater Noster anagram olduunu ortaya karmtr.235 ncilin bahsi geen
bu blmnde Tanr kendisini u ekilde tanmlamaktadr: Var olan, var olmu olan,
var olacak olan ve en kudretli olan Rab dedi ki: Ben Alfa ve Omegaym, Balang
ve Sonum. 236
Bununla birlikte eer karenin aadaki ekilde gsterdiimiz gibi iki A ve iki
O ile ift PATER NOSTERden tretildiini kabul edersek, hala kkenine dair
231
232
233
234
235
236

Ridler, s. 1261.
Ridler, s. 1251.
Ridler, s. 1662.
Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.
Ricci, s. 704.
Vahiy, 1:8.

65

mesele hakknda baz ikna edici cevaplar bulmak zorundayz. Pompeiideki kareler
bulunana kadar bilginlerin byk bir ounluuna gre karenin, Hristiyan kkenli
olduuna dair bir aklama kabul edilebilirdi. Ancak bu keiflerin rahatsz edici taraf
yeni ve grne gre stesinden gelinemeyecek birtakm zorluklar ortaya
karmasdr. Bu zorluklar rahatlkla iki ana soruya ayrabiliriz: 1- 79 ylnda yok
olmasndan nce Pompeiide Hristiyanlar gerekten var myd? 2- Eer
bulunmularsa bile bu trden bir bulmacay kullanm veya icat etmi olabilirler
miydi?237

ekil 40: Pater Noster.238

Karenin Pompeiide 1937 ylnda ortaya karlmas V. Ricciye gre onun

Hristiyan kkeni hakknda pheler dourmutur. Ricci bu iddiasn Pompeiinin 79
ylnda tarih sahnesinden silinmesine balamaktadr.239 Ancak bu iddiaya zt olarak
Duncan Fishwick, Sator karesiyle ilgili makalesinde Pavlusun, karenin bulunduu
Pompeii kentinin birka mil yaknndaki Puteoli isimli yerleim yerinde kaldn ve
Pavlusun veya Hristiyanlarn haberlerinin bir kasabadan dierine ulap ulamam
237

238
239

Fishwick, Duncan, On the Origin of the Rotas-Sator Square, The Harvard Theological Review,
Cambridge University Press, c. 57, No: 1, Ocak 1964, s. 44.
Kieckhefer, s. 126.
Ricci, s. 704.

66

olmasna inanmann zorluundan bahseder. Fishwick yine ayn makalede, civardaki

Hristiyan varln gsteren baz kk arkeolojik kantlarn bulunduunu bildirir.
Komu kasaba olan Herculaneumda yaplan kazlarda, st ksmnda bir ha izi
tayan bir al panelinin kefedildii ve yaklak olarak 50 ylna ait olan byk bir
ev gn na karlmtr. Paneldeki dier iviler han kaldrld veya blgenin
zerinin bir rtyle kapland anlamna gelebiliyorken, ivi izleri han tahtadan
yapld izlenimini vermektedir. Ancak tm bunlarn yannda bu kantlarla ilgili en
byk problem onlarn fazlasyla salksz ve mphem olmalardr. Fishwick,
blgede

bulunan

halarn

blgedeki

Hristiyan

varln

kesin

olarak

gstermeyeceini vurgular.240
Daha yaknlarda I. Danielou, erken dnem kilise babalarndan birisi olan ve
Bat hmanizminin kurucusu olarak kabul edilen Lyonslu Aziz Irenaeusun (130?202?)241 Adversus Haereses (Sapknla Kar) adl eserinde bulunan ve Sator
karesiyle ilgili olmas muhtemel bir bilgiye dikkat ekmitir.242 Aziz Irenaeus bahsi
geen bu eserinde Tanrdan yle bahsetmektedir: O, balangla sonu
birletirendir ve her ikisinin de Rabbidir ve pulluu en son olarak takdim
etmitir.243
Aziz Irenaeus, Yuhanna ncilinde geen ifadeyi, yaratan Demiurge ile
kurtarc Mesih arasnda bir ztlk olarak yorumlayan Gnostiklere kar kyordu.244
Bahsi geen ayetlerde yle denmektedir: Eken ve bien birlikte sevinsinler diye,
bien kii imdiden cretini alr ve sonsuz yaam iin rn toplar. Biri eker, bakas
bier. sz bu durumda dorudur.245 St. Irenaeus yaratc ve kurtarcnn bir
olduunu ve bahsi geen pasajn zamann balangcnda ve en sonunda, son hasat
zamannda takdim edilmi olan pullukla sembolize edilen haa gnderme yaptn
240
241

242
243
244
245

Fishwick, s. 44.
Aziz Irenaeusun doum ve lm tarihi bir hayli tartmaldr. Doum tarihi olarak 98, 108, 120,
126, 130 ve 140 yllar olmak zere 6 tarih verilmitir. Ancak bunlardan en muhtemel olanlarnn
130 ve 140 yllar aras olduu belirtilmitir. lm tarihi ise 202 ve 203 yllarndan birisidir. Aziz
Irenaeus hakknda ayrntl bilgi iin Bkz.: Dressler, H., St. Irenaeus, New Catholic
Encyclopedia, The Gale Group, Washington, 2003, c. 7, s. 570 ve Bkz.: Osborn, Eric, Irenaeus of
Lyons, Cambridge University Press, Cambridge, 2003.
Ricci, s. 704.
Ricci, s. 704.
Ricci, s. 704.
Yuhanna, 4:36-37. Ayrca Bkz.: Ricci, s. 704.

67

iddia eder. Youn almalara ramen anagramn kkeni veya dzenlenmesi

hakknda bilinen kesin bir ey yoktur. H. Leclercq ise onu folklora atfeder ve brani
veya Hristiyan sembolizmiyle olan balants hakknda kuku duymaktadr. 246
Drtl bir palindrom olan Sator karesine baz bysel zellikler atfedilmi
ve bu kare Bat kltrndeki en geni bysel formllerden birisi olarak kabul
edilmitir. Saint Louis Tbbi ve Cerrahi Dergisinin 76. saysnda kare hakknda yer
alan bir makalede palindromlarn, eytan arpmalarna kar bir koruma olarak
grld bildirilmitir. eytann harflerin tekraryla aknlk ierisine decei
dnlmtr. Ayn dergide karenin bysel kullanmdaki poplerliinden
bahsedilmitir. 247 Bundan baka Lyonsda 1557 ylnda bir meczubun, her birinin
zerinde Sator karesinin kelimelerinin kaznm olduu 3 para ekmei yutarak ifa
bulduu kaydedilmitir. 248
Sator karesinin eitli amalar iin folklorik byde kullanld rapor
edilmitir. Atei sndrmek, uursuzluklar ve hummay ortadan kaldrmak,
bykba hayvanlar kt byden korumak ve yol yorgunluunu engellemek
karenin kullanl amalarndan bazlardr. Karenin bysel etkisini gstermesi iin
belirli bir madde zerine belirli bir tr mrekkeple yazlmas gerektii de zaman
zaman ifade edilmitir.249
Fishwick, Sator karesinin dikkate deer zelliklerinin yangna, frtnaya,
hrszla ve hastala kar gvenilir bir tlsm olarak geni aptaki hretini
Ortaan erken dnemlerinden 19. yzyla kadar kazandn belirtmektedir.
Fishwick, yine ilgili makalesinde Sator karesinin bysne inananlarn sadece atalar
olmadn belirtmek amacyla son yllarda hem dnyaca nl bir st irketinin hem
de Californiada bir kitap satcsnn reklam amacyla onun bysnden
faydalandn ve her ikisinin de olumlu sonu aldn ifade etmitir.250

246

247
248
249
250

Ricci, s. 704.
Tersinir sz; tersinden okununca deimeyen kelime, msra veya satr. Bkz.: Atalay, Hamit,
ngilizce-Trke Szlk, Trk Dil Kurumu, Ankara, 1999, s. 2485.
Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.
Milburn, s. 248.
Sator Square, Wikipedia, 3 Kasm 2010 <http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.
Fishwick, s. 53.

68

Hristiyanlkla ilikili byl kareler Sator karesiyle snrl deildir. Alman

gravr sanats ve ressam Albrecht Drerin Melencolia I adl gravrnn sa st
tarafnda 4l bir bysel kareye rastlanmaktadr. Bu karenin btn yatay ve dikey
stunlaryla iki kegenindeki saylarn toplam 34tr.251 Ayrca karenin en alt
srasnn ortasnda gravrn yapl tarihi olan 1514 ylnn bilinli bir ekilde
verildii grlmektedir. 252

ekil 41: Albrecht Drer'in 4l bir vefk ieren Melencolia isimli gravr.253

Bu karenin aadaki ekilde yeniden dzenlenmi versiyonunun Hristiyan

Batda karlalan ilk bysel kare olduu iddiasna da yer verilmitir.254
251

252
253
254

Schubert, Hermann, Mathematical Essays and Recreations, Almanca aslndan ev. Thomas J.
McCormack, The Open Court Publishing Company, Chicago, 1898, s. 41-42.
Ollerenshaw ve Bondi, s. 446.
Schubert, s. 40.
Schubert, s. 42.

69

ekil 42: Albrecht Drer'in Melencolia adl gravrndeki vefkin yeniden dzenlenmi ekli. 255

Ayrca bu karenin aadaki ekilde grlen dzenlemesinin Jpiter

gezegenine atfedildii belirtilmitir.256 Bu kare, Jpiter gezegeninin erefli vaktinde
gm bir levhaya ilenirse refah, bar ve uyumluluk getirecei iddia edilmitir. 257
Jpiter gezegeninin isminin Roma mitolojisinin hakim gkyz tanrs Jpiterden
geldiini biliyoruz. 258 Aslen bir tarm tanrs olan Jpiterin kltnn daha sonra
Romann ve Roma mparatorluunun koruyucusu olarak gelitiini grmekteyiz. 259
Bu durumda tanr Jpiterin Roma mitolojisinde stlendii, devletin, hukukun,
dzenin ve barn koruyuculuu rolnn vefklerde Jpiter gezegeninin refah, bar
ve dzen salamas eklinde tezahr ettiini syleyebiliriz.

255
256
257
258
259

Schubert, s. 42.
Farrell, s. 116.
Schimmel, s. 31.
Dixon-Kennedy, s. 182.
Dixon-Kennedy, s. 181.

70

ekil 43: Jpiter gezegeninin vefki.260

Bu dzenleme ve hemen yannda brani alfabesindeki harflerle yaplan

karl, vefkteki saylarn Gematrik sistemdeki harf karlklar kullanlarak
yaplmtr. Gematria sisteminde brani alfabesinin rakamsal karlklar aadaki
tabloda verilmitir.

260

Farrell, s. 116.

71

ekil 44: brani alfabesinin Gematria sistemindeki rakamsal karlklar.261

261

McDonald, s. 38.

72

IV. BLM
SLAM GELENENDE VEFKLER

slam geleneinde konumuzla alakal olup halk arasnda en fazla rabet gren
ve ezoterik bilgi kaynaklarnn en nemlilerinden olarak kabul edilen eserlerden
kronolojik olarak ilk srada olduu ve dier benzer kitaplara kaynaklk ettii
dnlen, mam Ahmed bin Ali el-Buninin kaleme ald emsl-Maarif-i Kbra
isimli eserde vefklere geni bir ekilde yer verilmitir. Benzer kitaplarn okluundan
ve bu kitaplarda da ayn ekilde vefklere deinilmi olmasndan dolay biz
almamz hazrlarken bu kitaplarn arasndan en nemlisi olarak kabul edilen, elBuninin emsl Maarifi ve Seyyid Sleyman el-Hseyninin Kenzl-Havas
Keyfiyet-i Celb- Teshir adl eserlerine ek olarak dier kitaplardaki vefklerden de
gsterilmesini uygun grdklerimizi kullanmay tercih ettik. Bahsi geen vefkler
Esmal Hsna olarak bilinen Allahn 99 ismi ve Besmele-i erif kullanlarak
oluturulmu ve bu vefkler bakalarndan sayg grmek,262 hastalktan kurtulmak, cin
ve eytandan korunmak 263 gibi eitli amalar iin kullanlmtr. Her iki kitapta da
bunlar gibi benzer amalarla kullanlmas tavsiye edilen vefklerin en nemlisi olan
Allah lafznn vefkiyle setiimiz rneklere balamak istiyoruz. Bu vefk aadaki
ekilde gsterildii gibi tamamen saylar kullanlarak yaplm ve 5x5 kareden
olumaktadr.

262
263

el-Hseyni, 1905: s. 19.

el-Hseyni, 1905: s. 20.

73

ekil 45: Allah ism-i celili'nin vefki.264

Ancak vefki dikkatle incelediimizde baz stun ve satrlarndaki saylar

Allah lafznn ebced hesabna gre karl olan 66 saysn verirken265
bazlarndakilerin ok farkl rakamlar verdiini grrz. Bu durumda vefkin btn
satr ve stunlarnn 66 saysn vermesi iin aadaki gibi dzenleyebiliriz:

264
265

el-Hseyni, 1905: s. 30.

Ebced hesabnda harflerin rakamsal karlklar iin Bkz.: Kozminsky, Isidore, Numbers: Their
Meaning and Magic, Rider and Company, Londra, 1972, s. 92-93.

74

ekil 46: Allah ism-i celili'nin vefkinin tekrar dzenlenmi hali.

ekil 47: Allah ism-i celili'nin vefkinin tekrar dzenlenmi halinin Latin rakamlaryla
yazlm ekli.

Kitapta Allah ism-i celilinin bir kada yazlp tanmas ve bazen de

anlmas halinde kiiye hibir iin zor gelmeyecei, eytann errinden emin
olunaca, iddetli souktan etkilenilmeyecei gibi faydalar zikredilmektedir. 266 Bu
266

el-Hseyni, 1905: s. 29-30.

75

ism-i celil hakknda bir Cuma gn oru tutarak sabahn erken bir vaktinde bu ismi
aadaki ekillerdeki gibi gm bir mhr veya yzk zerine yazp bunu
parmanda veya zerinde tayan kimseyi her grenin sevecei ve isteini yapaca,
bu yzk sol elinin parmanda olduu halde savaa giren veya bir hakim huzuruna
kan kimsenin muzaffer olaca veya davasn kazanaca gibi eyler de ifade
edilmitir.267

ekil 48: zerinde vefk bulunan tlsml mhr.268

267
268

el-Hseyni, 1905: s. 30-31.

In, Ekrem (Ed.), Elemterefi: Anadoluda By ve nanlar, Yap Kredi Kltr Sanat
Yaynclk, stanbul, 2003, s. 165. Bu kaynak Yap Kredi Kltr Sanat Yaynclk A.. tarafndan
13 Haziran-16 Austos 2003 tarihleri arasnda Yap Kredi Vedat Nedim Tr Mzesinde alan
Elemterefi: Anadoluda By ve nanlar sergisi dolaysyla Yap ve Kredi Bankas A.. iin
katalog eklinde hazrlanmtr.

76

ekil 49: zerinde vefk bulunan tlsm yzk.269

el-Hseyninin vermi olduu Allah lafznn vefkine alternatif olarak biz de

kendi oluturduumuz bir vefki gstermeyi uygun grdk. Bu vefkin el-Hseyninin
gsterdii vefkten fark satr ve stun saysnn 4 olmasna ek olarak satr ve
stunlarndaki 66 toplamnn kegenlerinde de bulunmasdr. Satr ve stun saysn
5 yerine 4 olarak ayarlamamzn sebebi ise Allah lafznda elif, iki adet lam ve he
olmak zere 4 harf bulunmasdr. Bu vefk aadaki gibidir:

ekil 50: Allah lafznn 4'l vefki.

el-Buni, emsl-Maarif adl eserinde aada gsterdiimiz ekildeki

Rahman isminin vefkini yazlp temiz bir suya koyularak ateli hummaya tutulmu
birisine iirildii takdirde o kimsenin ateinin derek iyileecei belirtmitir. Ayrca
269

In, s. 165.

77

bu ismi oka zikreden bir kimseye Allahn rahmet gzyle bakaca ifade
edilmitir.270

ekil 51: Rahman ism-i erifinin vefki.271

270
271

el-Buni, mam Ahmed bin Ali, emsl-Maarif-i Kbra, y.y., b.y.y., t.y., c. 2, s. 20.
el-Buni, c. 2, s. 20.

78

el-Hseyni, Kenzl-Havasta aadaki ekildeki er-Rahman isminin vefkini

uygun bir saatte yazp zerinde tayan kimseyi her gren kiinin kalbinin ona
snacan ve nimetlerin bu vefki tayan kimseye mtemadiyen geleceini iddia
etmitir.

ekil 52: Rahman ism-i erifinin vefki.272

el-Buni ve el-Hseyninin verdii er-Rahman isminin vefklerindeki harflerin

Ebced karlklarn alp satr, stun ve kegenlerindeki deerleri topladmzda bu
vefklerden el-Buninin vermi olduunun, vefkin temel prensibi olan satr, stun ve
kegenlerinin toplamnn ayn olmas kuralna uymaktan ok uzak olduunu; elHseyninin vermi olduu vefkin ise sadece bir sayy deitirdiimizde -kegenler
hari olmak zere- bu kurala uyduunu grrz. Alttan 2. satrn soldan 2. says olan
13 135 yaptmzda satr ve stunlarndaki saylarn toplam Rahman isminin
Ebced karl olan 299u veren vefk aada gsterilmitir:

272

el-Hseyni, 1905: s. 48.

79

ekil 53: er-Rahman isminin vefkinin Latin rakamlaryla dzenlenmi hali.

el-Hseyni aada gsterilen vefkin, bir dman veya zalim birisini yola
getirmek iin nasl kullanlacan anlatmtr. Mellifin anlatmna gre bu vefk,
kurun bir levha zerine yazlp birtakm bysel ilemden getikten sonra srekli
yanan bir atein yaknna gmlp duas yaplrsa dman veya zalim bir insan yola
getirebilir. Ancak levhann atein fazla yaknna gmlmemesine dikkat edilmesi
gerekir. Zira ok yakna gmlrse levhann atee temas edip eriyebilecei ve
dman veya zalimin adnn da eriyerek helakna sebep olaca iin bu durumdan
byy yapann sorumlu olaca belirtilmitir. 273

273

el-Hseyni, 1905: s. 22-23.

80

ekil 54: Besmele vefki.274

el-Hseyninin bir dman veya zalim kimse hakknda salk verdii bu

bysel ilemlerin benzerlerine daha nceki dnemlerden el-Buninin emslMaarif eserinde;275 ondan ok daha nce de Ortaada rastlamaktayz. Ortaada
bir dmana iktidarszlk da dahil olmak zere eitli trde zararlar vermek
istenildiinde bir Pazartesi gn kurun bir tablet zerine bir vefk yazlp
ttslendikten sonra mezara gmlrd. Yine bu dnemde dmana zarar vermek
iin uygulanan ritellerden birisi de Satrnn huzursuzluk sebebi ve fkeli ruhlarn
ardktan sonra dmann balmumundan yaplm bir figrn ttsleyip
gmmektir.276
Dman kahretme amal ritellere ok daha eski zamanlardan Eski
Yunanda ve Romada rastlamaktayz. Eski Yunan ve Roma geleneinde de bir
kimsenin dmanlarna kt ans getirmesi iin aadaki ekilde gsterildii gibi
kurun tabletler zerine lanetleme ieren yazlar yazlrd. Bu yazlar birok gizemli
kelime ve deyim iermektedir ve kullananlarn syledii kadaryla ou
274
275
276

el-Hseyni, 1905: s. 23.

el-Buni, c. 1, s. 35.
Rider, Catherine, Magic and Impotence in the Middle Ages, Oxford University Press, New
York, 2006, s. 79.

81

anlalmazdr. Bu kelimelerin byk ihtimalle branca ve Kptice gibi dillerden

kartrlm kelimeler olabileceinin yan sra, 277 kullanlan bysel iaretlerin
brani, Arap ve in geleneklerindeki bysel iaretlemelerle benzerliklerinin arpc
olduuna da dikkat ekilmitir.278

ekil 55: Eski Yunan'da dmanlara kar kullanlan muska. (IV-V. yzyllar)279

Dman kahretmek ve yenilgiye uratmak konusunda yukarda bahsettiimiz

bysel ilemlerde srekli olarak kurun tablet kullanlmas dikkat ekicidir. Zira
gkten den ya da topran barndan karlp ilenen madenlerin her biimde
byl glerle ykl olduuna inanlmtr. Dkmclk ile byclk arasndaki
ilikiler bugn bile baz Asya halk kltrlerinde geerlidir. 280 Ksacas gkten de
dm olsa, topran barndan da karlm olsa her durumda baka yerden
gelmektedirler. Doal olarak insanoluna ait olmayan, ona yakn olmayan,

277
278
279
280

Blake, Barry J., Secret Language, Oxford University Press, New York, 2010, s. 16.
Shah, Idries, Oriental Magic, Granada Publishing Limited, Paladin, ngiltere, 1973, s. 11.
Shah, s. 11.
Eliade, Mircea, Babil Kozmolojisi ve Simyas, ev. Mehmet Emin zcan, Kabalc Yaynevi,
stanbul, 2002, s. 50-51.

82

varoluun yokluu haline katlmayan her ey gizemli, kutsanm veya eytanidir.

nk bu onun yaratln ve doasnn deitirmitir. 281
Ktlk grmesi istenen kiinin ismini bir tablete yazarak ona lanet etme
uygulamasnn bir st versiyonunu Voodoo

bysnde grmekteyiz. Voodoo

bysnde bir insana zarar vermek iin o insan temsil eden bir voodoo bebeine
ineler saplanr. Bu birok kltrde bulunan, birisinin bir insan veya hayvan bir tr
resim araclyla etkileyebildii eklindeki inancn bir parasdr. Frazer bunu
homeopatik by ya da taklit bys diye adlandrr. 282 Frazern konuyla ilikili
grlerini ilgili kitabndan yola karak aacak olursak bynn zerine
temellendii dnce ilkelerinin iki ksma ayrldn grrz.283 Dier 19. yzyl
dnrleri gibi Pozitivizm felsefesinden etkilenerek doal sreleri deimeyen
yasalar olarak ortaya koyan Frazern 284 bu ilkelerinden birincisi etkinin sebebiyle
benzerlik gsterdii Benzerlik Yasas, ikincisi ise gemite birbiriyle temas halinde
olmu olan eylerin fiziksel temasn ortadan kalkt bir uzaklkta da birbirleri
zerinde aktiviteye devam ettikleri Temas veya Bulama Yasasdr. 285
Bu ilkelerden ilki olan Benzerlik Yasasndan byc istedii bir etkiyi onu
sadece taklit ederek meydana getirebilecei sonucunu karr. kinci ilke olan Temas
Yasasndan ise vcudunun bir paras olsun veya olmasn bir nesneye yapt eyin
o nesnenin gemite temas halinde olduu kiiyi ayn miktarda etkileyecei
sonucunu karr. Benzerlik Yasas zerine temellenen tlsmlar daha nce de
bahsettiimiz gibi Homeopatik veya taklit bys olarak isimlendirilir. 286 Temas

281

282
283

284

285
286

Eliade, s. 54-55.
Voodoo ya da daha ok kullanlan ekliyle Vodou, Haiti toplumunda ve ABDdeki Haiti asll
insanlarn arasnda uygulanan geleneksel dini pratikler btnne verilen isimdir. Gney ABDde
bir insan bysel vastalar araclyla bylemek veya cezalandrmak manasna gelen voodoo
ya da hoodoo kelimesi terim olarak ABDdeki Afrikal kleler arasnda uygulanan dini
uygulamalar btnne denmektedir. Bkz.: Palmer, Colin A. (Ed.), Encyclopedia of AfricanAmerican Culture and History, Thomson Gale, ABD, 2006, c. 5, s. 2243.
Blake, s. 130.
Frazer, James George, The Golden Bough: A Study of Magic and Religion, The Floating Press,
2009, s. 36.
Stevens, Phillip Jr., Magic, Encyclopedia of Religious Rites, Rituals and Festivals, Routledge,
Londra, 2004, s. 226.
Frazer, s. 36.
Frazer, s. 36.

83

veya Bulama Yasas zerine temellenen tlsmlar ise Bulac By olarak

isimlendirilir. 287
Taklit bysne analoji bys de denmektedir. Prensip olarak taklit veya
benzer ilemin benzer olay meydana getireceine dayanan bu by en ok
uygulanan by ekli olup hemen hemen btn toplumlarda rastlanmaktadr.
Holanlmayan veya korkulan bir kimsenin zararndan emin olabilmek iin yaplan
en yaygn by homeopatik bydr. Bu by eidinde byden etkilenmesi
istenen kiinin bir resmini yakmak yeterlidir.288 Peru yerlileri holanmadklar veya
korktuklar bir kimsenin tahlla kartrlm yadan resmini yapp bu resmi kurban
olmas planlanan kiinin geecei yolun zerinde yakarlar ve bu ileme de o
kimsenin ruhunun yanmas adn verirler. 289
el-Hseyni aadaki vefkin hi kullanlmam beyaz bir kaseye yazlp
zerine su koyularak doum zahmeti ve sancs eken kadna yudum yudum iirildii
takdirde Allahn izniyle btn glklerin ortadan kalkacan ve kadnn kolaylkla
doumunu yapp kurtulacan kaydetmitir.290 Bu vefkteki harflerin Ebceddeki
karlklarna baktmzda bu vefkin inlilerin 3l bir vefk olan Lo u karesinin ve
satr, stun ve kegenlerindeki rakamlarn toplamnn 15 olduunu grrz.

287
288
289
290

Frazer, s. 37.
rnek, s. 35.
Frazer, s. 41.
el-Hseyni, 1905: s. 956.

84

ekil 56: Doum sancsn gidermek iin yaplan vefk.291

mam Gazzaliye atfedilen el-Evfak adl kitapta da vefklere geni bir ekilde
yer verilmitir. Bu kitapta yer verilen vefklerin arasnda Hz. Muhammedin isminin
harflerinden oluturulmu bir vefk vardr. Mellif bu vefki yazan ve yannda tayan
kimsenin dmanndan emin olacan, btn baskclarn, eytanlarn, azgnlarn,
kskanlarn bunu tayan kimsenin karsnda zelil olacan ve bunu tayan
kimseye btn inat zorbalarn hatta hayvanlarn bile itaat edeceini belirtmitir.292
Bu vefk Hz. Muhammedin isminin harflerinin, vefkin ilk satrna normal srasyla,
ikinci satra tersten ve dier satrlara da vefkin her satr, stun ve kegenine ismin
harflerinden birer tane gelecek ekilde oluturulmutur. Grld gibi Gazzali bu
vefki izerken vefkin en temel zellii olan satr, stun ve kegenlerindeki saylarn
toplamnn ayn olmas kuralna harfiyen riayet etmitir. Zira her satr, stun ve
kegende her harften birer tane bulunduu iin bu harflerin Ebced karlklarn
aldmzda her satr, stun ve kegende ayn toplama ularz. Bu vefk aada
gsterilmitir:

291
292

el-Hseyni, 1905: s. 956.

el-Gazzali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed, el-Evfak, y.y.,
Lbnan, t.y., s. 5.

85

ekil 57: Hz. Muhammedin isminin vefki.293

Astronomiyle ilgilenen bilimadam Abdlfettah es-Seyyid et-Tuhi, Kurratl

Hallak fi lmil-Evfak isimli kitabnda slam geleneinde anasr- erbaa olarak bilinen
hava, ate, su ve toprak elementlerinin vefklerini gstermitir. 294 Bu vefkler in
geleneinden kan Lo u karesinin farkl dzenlemeleridir. Zira bu dzenlemelerin
tamamnda karenin satr, stun ve kegenlerindeki saylarn toplam 15 saysn
vermektedir.

293
294

el-Gazzali, el-Evfak, s. 5.
et-Tuhi, Abdlfettah es-Seyyid, Kurratl-Hallak fi lmil-Evfak, el-Mektebets Sekafiyye,
Beyrut, t.y., s. 46.

86

ekil 58: Hava, Ate, Su ve Toprak vefkleri.

Tasavvuf ve slam dnce tarihinde byk etkileri bulunan sufi mellif

Muhyiddin bn-i Arabi (1165-1240),295 el-Kibritl-Ahmer ves-Sirrul-Efhar vedDrrl-Cevher adl eserinde, kiinin ay saatinde yazp srekli zerinde tad
srece hastalk ve yaralanma grmeyecei, hezimete uramayaca ve ebediyen
ktlk grmeyecei bir vefk resmetmitir. 296 Vefki dikkatle incelediimizde vefkin,
Lo u karesini oluturan saylarn yerlerini bile deitirmeden sadece sol taraflarna
birer 6 says konularak her satr, stun ve kegende 65 saysna ulaldn
grrz. Bu da muhtemelen Allah isminin Ebceddeki karl olan 66 saysna
tek bir hanede bile olsa ulama abasyla yaplm gibi gzkmektedir. Bu vefk
aada gsterilmitir:

295

296

Kl, M. Erol, bn-i Arabi, TDV slam Ansiklopedisi, Diyanet Vakf Neriyat Pazarlama
Ticaret Salk ve Turizm A.., stanbul, 1999, c. 20, s. 493.
bn-i Arabi, Muhyiddin, el-Kibritl-Ahmer ves-Sirrul-Efhar ved-Drrl-Cevher, y.y., b.y.y.,
t.y., s. 27.

87

ekil 59: bn'l-Arabi'nin eserinde geen korunma vefki.297

Dua Hazinesi adl bir kitapta Yasin-i erifin her gn okunup aadaki
ekildeki vefkinin de tanmas gerektii belirtilmitir. Vefkte, ember iindeki
saylar dier saylarn vefke yazl srasn gstermek iin koyulduundan onlarn
vefke yazlmamas gerektii ifade edilmitir. Bu vefki tayacak olan kiinin ortadaki
bo haneye de kendi ismini yazabilecei kaydedilmitir. 298

ekil 60: Yasin-i erif vefki.299

297
298

299

bn-i Arabi, s. 27.

Erturul, Mustafa, Dua Hazinesi: Kenzd-Dua-i Fethiyye fi Esraril Hurufiyye, Salam
Yaynevi, stanbul, t.y., s. 97.
Erturul, s. 97.

88

Vefklerin Osmanl Devleti zamannda devlet erkan arasnda kullanmna da

ska rastlanmaktadr. XVIII. yzyl Kaptanderyalarndan Eli Mustafa Paann
(1684-1756) kaptanderyalndaki hediyelere, grev deiikliklerine ait notlar ve
ila tarifelerini anlatan bir defterde harf ve rakamlarla yaplm vefk ve cifr
izimlerine rastland kaydedilmitir. Bu vefkin etkili olmas iin de sol avuca
yazlp krk gn boyunca her sabah yalanmas gerektii anlatlmtr. 300
Osmanl padiahlarnn ve paalarnn savaa giderken zrhlarnn altna
giydii tlsml gmleklerde de vefklere ska rastlanr. Bu vefklerde EsmalHsnadan baz isimlerin, Hz. Muhammedin isminin harflerinin ve baz ayetlerin
kullanld grlmektedir.301 zerinde uzay tasvirlerinin de bulunduu bir zrh
altlnn arka ksmnda Allahn gzel isimlerinden Latif, Fettah, Hafz, Alim
gibilerinin harflerinden oluan vefkler yaplmtr. Allah Kuran- Kerimde De ki,
ister Allah diye ister Rahman diye dua edin. nk en gzel isimler ona mahsustur.
diye buyurmutur. Bu yzden Mslman kii Allaha yakaraca veya ondan yardm
dileyecei zaman Onun kudretinin farkl ekillerde tecelli ettii isimlerle dua etme
eilimi gstermektedir. Aacak olursak, Allahtan fetih isteyen bir padiahn veya
savann Ona fetheden, aan manasndaki Fettah ismiyle ynelmesi veya savata
dmandan gelebilecek olan kl, mzrak vb. darbelerden korunmak isteyen bir
savann Allaha koruyan manasndaki Hafz ismiyle yakarmas insann en doal
hareketlerinden biri gibi gzkmektedir.

300
301

Tezcan, s. 19.
Tezcan, s. 19, 38.

89

SONU

Bu almamzda, terminolojide vefkler olarak bilinen bysel karelerin ilk

olarak hangi geleneklerde ortaya ktn, hangi geleneklere ne amalarla
aktarldn ve felsefi, mistik ve bysel altyaplarn incelemeye altk.
almamz sonucunda elde ettiimiz verilere gre tarihteki ilk vefkin yaklak
olarak 4200 sene nce eski inde mitolojik bir hikayeyle ortaya ktnn muhtemel
olduunu syleyebiliriz. Mitolojik imparator Ynn nehirden kan bir su
kaplumbaasnn srtnda 1den 9a kadar olan rakamlarn oluturduu bir kare
eklinde grd bu vefke daha sonra eski in felsefesi nda eitli anlamlar
yklenmitir.
Bu vefk, daha sonraki dnemlerde Hindu tccarlar, in ziyaretlerinden dnen
Hint-Budist misyonerler veya Hindistana hac olarak gelen in Budisti rahipler
araclyla Hindistana gemitir. Hindistanda ilk ortaya k tarihi bir hayli
tartmal olan ve parfm imalat iin gerekli olan malzemenin tarifi iin bir forml
olarak karmza kan vefkler bysel amalar iin de kullanlmtr.
Dnya zerinde yaam medeniyetler arasnda byye en fazla nem veren
medeniyet olarak bilinen Babilliler saylara ok eitli anlamlar ykleme konusunda
da nlenmilerdir. Tanrlar panteonuna hiyerarik bir yap oluturmak iin de
kullandklar saylardan 7 says mehur yaratl destan Enuma Elite byk neme
sahiptir. Ancak yaptmz aratrmalarla elde ettiimiz bulgulara gre, saylara
anlamlar ykleme ve numeroloji konusunda dnya medeniyetlerine nderlik etmi
bir konumda bulunan Babillilerin vefkleri kullandklar veya onlar hakknda bilgi
sahibi olduklar konusunda fazla bir kantn olmad sonucu kmaktadr.
Yahudi geleneindeki vefkler inde karlalan ilk vefkin aksine harfler
kullanlarak yaplmtr. XVI. yzyl astrologlarndan ve bilginlerinden olan John
Deenin, asistan Edward Kelley ile birlikte ortaya koyduu ve Enoh bys ad
verilen bysel sistemde, ierisinde baz kelimelerin olduu vefkler kullanlmtr.
Bu vefklerdeki kelimeler Enoh bys iin zel olarak oluturulmu Enoh dilinde

90

anlamlar olan kelimelerdir. Ayn by sistemi ierisinde gezegenlere ve bu

gezegenlerin temsil ettii glere atfedilen vefkler yaplmtr.
Hristiyan geleneinde karmza kan en nemli vefk, I. yzylda Vezv
Yanardann lavlar altnda yok olan Pompeii ehrinde bir Hristiyan evinde
bulunan Sator karesidir. Satr ve stunlarndaki kelimeler tersten okununca da
anlaml kelimeler oluturan bu kare hastalklardan, eytani glerden ve
benzerlerinden korunmak iin kullanlmtr. Karenin orta satr ve stununda bulunan
inan anlamndaki tenet kelimesinin bir ha oluturmas ise Katolik Hristiyan
inancna yaplan bir vurgu olarak yorumlanmtr. Kareyi oluturan kelimelerin
harflerinin, bir Hristiyan ilahisi olan Pater Nosterin harfleriyle ayn olmas ve
geriye kalan A ve O harflerinden dolay kare, ncilin Vahiy kitabnda Tanrya
atfedilen Ben Alfa ve Omegaym. Balang ve Sonum. ifadesiyle ve dolaysyla
Tanryla ilikilendirilmitir.
slam geleneinde kullanlan vefklerin kkeni in geleneinde ortaya kan
Lo u karesi olup yapl prensipleri de bu kare esas alnarak yaplmtr. mam
Ahmed el-Buni ve Seyyid Sleyman el-Hseyninin eserlerinde geni bir ekilde yer
verdii vefkler, satr, stun ve bazen de kegenlerdeki saylarn toplam ayn olacak
ekilde Allahn gzel isimleri, Hz. Muhammedin ismi, Besmele-i erif, Kuran
ayetleri gibi unsurlar kullanlarak yaplmtr. erisindeki harflerin Ebced
hesabndaki karlklar dikkate alnarak say gibi kullanlan bu vefkler Osmanl
zamannda padiahlar tarafndan savalarda korunma amal kullanlan tlsml
gmleklerin zerinde de kendilerine ska yer bulmutur.
Vefklerin gnmzdeki yansmalarna verebileceimiz rneklerin arasnda
70li yllarn sonu ve 80li yllarn balarnda ortaya kp vefklerin yapl
prensiplerinden esinlenilerek oluturulmu olan Sudoku isimli bir tr bulmaca da
vardr. te yandan, vefklerin gnmzde her trl by ve dua kitab yazar
tarafndan, korunma amal muskalar, tlsmlar, kolyeler, yzkler ve benzeri
hamailler eklinde tanmas tavsiye edilmektedir. Ayrca evlerde, iyerlerinde
duvarlara asl ekilde kullanmlarna da rastlanmaktadr.

91

KAYNAKA

Kitaplar:
ANDREWS, W. S., Magic Squares and Cubes, Open Court Publishing Company,
1917.
ATALAY, H., ngilizce-Trke Szlk, Trk Dil Kurumu, Ankara, 1999.
BARTON, B., The Secret Life of a Satanist, y.y., b.y.y., t.y.
BLAKE, B. J., Secret Language, Oxford University Press, New York, 2010.
CIRLOT, J. E., A Dictionary of Symbols, spanyolca aslndan ev. Jack Sage,
Routledge, Taylor & Francis e-Library, Londra, 2001.
COLEMAN, J. A., The Dictionary of Mythology: An A-Z Themes, Legends and
Heroes, Arcturus Publishing Limited, Singapore, 2007.
COLEMAN, W., Sepher Sapphires: A Treatise on Gematria, Fraternity of the
Hidden Light, b.y.y., 2008.
COTTERELL, A., Encyclopedia of Mythology, Hermes House, in, 2006.
CROWLEY A., L. M. DUQUETTE ve C. S. HYATT, Enochian World of Aleister
Crowley: Enochian Sex Magick, New Falcon Publications, ABD, 1991.
AKAR, Y., Gizli limler, Yedirenk, stanbul, 2005.
DEVELLOLU, F., Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Dou Matbaas,
Ankara, 1978.
DOAN, M., Byk Trke Szlk, z Yaynclk, 1996.
el-BUN, . A. B. A., emsl-Maarif-i Kbra, y.y., b.y.y., t.y.
el-GAZZAL, E. H. M., el-Evfak, y.y., Lbnan, t.y.
_____, el-Munkzu mined-Dalal, Arapa aslndan ev. Salih eref, Ahmed
Davudolu ve Hseyin Tural, Caalolu Yaynevi, stanbul, 1963.
el-HSEYN, S. S., Kenzl-Havas Keyfiyet-i Celb- Teshir, Cemiyet
Ktphanesi, stanbul, 1905.
_____, Kenzl-Esrar, y.y., stanbul, 1923.

92

_____, Astronomi ve Burlar: Yldzname-i Hseyni, sad. H. Mustafa Varl, Esma

Yaynlar, stanbul, 1997.
el-MERZUK, . A. E. H., el-Cevahirl-Lemaat, el-Mektebets-Sabiyye, Beyrut,
t.y.
ELIADE, M., Babil Kozmolojisi ve Simyas, ev. Mehmet Emin zcan, Kabalc
Yaynevi, stanbul, 2002.
ERTURUL, M., Dua Hazinesi: Kenzd-Dua-i Fethiyye fi Esraril Hurufiyye,
Salam Yaynevi, stanbul, t.y.
et-TEHANEV,

M.

A.,

Keaf

Istlahatil-Fnun

vel-Ulum,

Lbnan

Ktphanesi, Beyrut, 1996, c. 2.

et-TUH, A. S., Kurratl-Hallak fi lmil-Evfak, el-Mektebets Sekafiyye,
Beyrut, t.y.
ez-ZEBD, S. M. M. H., Tacul-Arus min Cevahiril-Kamus, Ed. Ali Hilali,
Kuveyt Hkmeti Matbaas, Kuveyt, 2004, c. 27.
FALKENER, E., Games Ancient and Oriental and How to Play Them, Longmans
and Green, Londra, 1892.
FARRELL, N., Making Talismans: Living Entities of Power, Llewellyn
Publications, Minnesota, 2001.
FONTANA, D., The Secret Language of Symbols: A Visual Key to Symbols and
their Meanings, Chronicle Books, San Francisco, 1994.
FRAZER, J. G., The Golden Bough: A Study of Magic and Religion, The Floating
Press, 2009.
GOODWIN, M. O., Numerology: The Complete Guide, Newcastle Publishing
Company, California, 1981, c. 1.
HORNBY, A. S., Oxford Advanced Learners Dictionary, Oxford University
Press, Oxford, 2006 ed.
IIN, E. (Ed.), Elemterefi: Anadoluda By ve nanlar, Yap Kredi Kltr
Sanat Yaynclk, stanbul, 2003.
BN- MANZUR, Lisanl-Arab, Darl-Mearif, Kahire, 1119.
BN- ARAB, M., el-Kibritl-Ahmer ves-Sirrul-Efhar ved-Drrl-Cevher,
y.y., b.y.y., t.y.

93

KIECKHEFER, R., E Mageia Sto Mesaiona, ev. Sophia Petrocheilou, (Atina:

Kostarake, 1993).
Kitab- Mukaddes, Kitab- Mukaddes irketi, stanbul, 2009.
KLEIN, E., A Comprehensive Etymological Dictionary of the English Language,
Elsevier Publishing Company, Amsterdam, 1966.
KOZMINSKY, I., Numbers: Their Meaning and Magic, Rider and Company,
Londra, 1972.
Kuran- Kerim.
LA VEY, A. S., The Satanic Bible, y.y., b.y.y., t.y.
LAWRENCE, S. B., The Secret Science of Numerology: The Hidden Meaning of
Numbers and Letters, New Page Books, A.B.D., 2001.
LEVI, E., Transcendental Magic, Franszca aslndan ev. A. E. Waite, Rider &
Company, ngiltere, 1896.
LIDDELL, H.G. ve R. SCOTT, A Greek-English Lexicon, Oxford University Press,
New York, 1996.
MACKAY, R. J. (Ed.), Collapse: Philosophical Research and Development,
Oxford University Press, Oxford, 2007, c. 1.
MALINOWSKI, B. K., By, Bilim ve Din, ngilizce aslndan ev. Saadet zkal,
Kabalc Yaynevi, stanbul, 2000.
OSBORN, E., Irenaeus of Lyons, Cambridge University Press, Cambridge, 2003.
RNEK, S. V., Sivas ve evresinde Hayatn eitli Safhalaryla lgili Batl
nanlarn ve Bysel lemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara niversitesi
Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Yaynlar, Ankara, 1966.
PINCH, G., Egyptian Myth: A Very Short Introduction, Oxford University Press,
New York, 2004.
_____, Handbook of Egyptian Mythology, ABC-CLIO, California, 2002.
PROCTOR, R. A., Our Place among Infinities, D. Appleton and Company, New
York, 1876.
REGARDIE, I., The Original Account of the Teachings, Rites and Ceremonies of
the Hermetic Order of the Golden Dawn, Llewellyn Publications, 1968.

94

RIDER, C., Magic and Impotence in the Middle Ages, Oxford University Press,
New York, 2006.
RIDLER, V., Oxford Latin Dictionary, Oxford University Press, 1968.
ROWE, B., Enochian Magic Reference, y. y., b.y. y., 1997.
SARI, M., el-Mevarid Arapa-Trke Lgat, Bahar Yay., stanbul, 1980.
SARIKIOLU, E., Balangtan Gnmze Dinler Tarihi, Faklte Kitabevi,
Isparta, 2008.
SCHIMMEL, A., The Mystery of Numbers, Oxford University Press, New York,
1993.
SCHUBERT, H., Mathematical Essays and Recreations, Almanca aslndan ev.
Thomas J. McCormack, The Open Court Publishing Company, Chicago,
1898.
SCHUELER, G. J., An Advanced Guide to Enochian Magic, Llewellyn
Publications, Minnesota, 1992.
SHAH, I., Oriental Magic, Granada Publishing Limited, Paladin, ngiltere, 1973.
STOCK, J. (Ed.), Encyclopedia of World Mythology, Gale, ABD, 2009.
SWETZ, F. J., Legacy of the Luoshu, A K Peters Limited, Kanada, 2008.
TEZCAN, H., Tlsml Gmlekler, Tima Yaynlar, stanbul, 2011.
TYSON, D., Enochian Magic for Beginners, Llewellyn Publications, Minnesota,
1997.
WEHR, H., A Dictionary of Modern Written Arabic, Ed. J. Milton Cowan, Otto
Harrasowitz Publishing Company, Wiesbaden, 1966.
YAKIT, ., Trk-slam Kltrnde Ebced Hesab ve Tarih Drme, tken
Neriyat, stanbul, 2003.
YALIN, A., Rakamlarn Esrar: Numeroloji, etin Ofset, stanbul, 1976.
ZALEWSKI, P., Golden Dawn Enochian Magic, Llewellyn Publications,
Minnesota, 1990.

95

Makaleler:
BRUYNS, W. F. J. M., Navigation, Encyclopedia of Astronomy and
Astrophysics, Nature Publishing Group, ngiltere, 2001.
CAMMANN, S., The Evolution of Magic Squares in China, American Oriental
Society, 1960, c. 80, sy. 2.
_____, The Magic Square of Three in Old Chinese Philosophy and Religion,
History of Religions, The University of Chicago Press, 1961, c. 1, sy. 1.
_____, Islamic and Indian Magic Squares Part II, History of Religions, The
University of Chicago Press, Chicago, 1969.
COOK, S. vd., Sudoku: Just for Fun or Is It Mathematics, Math Horizons,
Mathematical Association of America, 2007, c. 14, sy. 3.
ARICI, M., Gazzali, TDV slam Ansiklopedisi, Diyanet Vakf Neriyat
Pazarlama Ticaret Salk ve Turizm A.., stanbul, 1996, c. 13.
DIXON-KENNEDY, M., Encyclopedia of Greco-Roman Mythology, ABC-CLIO,
A.B.D., 1998.
DRESSLER, H., St. Irenaeus, New Catholic Encyclopedia, The Gale Group,
Washington, 2003, c. 7.
FISHWICK, D., On the Origin of the Rotas-Sator Square, The Harvard
Theological Review, Cambridge University Press, c. 57, No: 1, Ocak 1964.
GUILEY, R. E., The Encyclopedia of Angels, Visionary Living, Facts on File,
ABD, 2004.
GNAY, N., eytana Tapmada Modern Yol Satanizm, Araylar: nsan
Bilimleri Aratrmalar, 1999, sy. 2, s. 124.
G, A., Satanizm, Yaayan Dnya Dinleri, Ed. inasi Gndz, Diyanet leri
Bakanl, Ankara, 2007.
IDEL, M., Kabbalah, Encyclopedia Judaica, Keter Publishing House, Thomson
Gale, A.B.D., 2007.
KARESH, S. E. ve HURVITZ, M. M., Kabbalah, Encyclopedia of Judaism,
Infobase Publishing, Facts on File, New York, 2006.
KAYA, M., Cabir bin Hayyan, TDV slam Ansiklopedisi, TDV Yaynlar,
stanbul, 1992, c. 6.

96

KILI, M. E., bn-i Arabi, TDV slam Ansiklopedisi, Diyanet Vakf Neriyat
Pazarlama Ticaret Salk ve Turizm A.., stanbul, 1999, c. 20.
LAPOSKY, B. F., Magic Squares: A Design Source, Leonardo, The MIT Press,
ngiltere, 1978, c. 11, sy. 3.
McDONALD, M. V., The Order and Phonetic Value of Arabic Sibilants in the
Abjad, Journal of Semitic Studies, Oxford University Press, 1974, sy. 19.
MELTON, J. G., (Ed.), Numerology, Encyclopedia of Occultism and
Parapsychology, Gale Group, New York, 2001, c. 2.
NORRIS, R., Theurgy, Encyclopedia of Religion, The Thomson Corporation,
A.B.D., 2005, c. 13.
OLLERENSHAW, D. K. ve H. BONDI, Magic Squares of Order Four,
Philosophical Transactions of the Royal Society of London, The Royal
Society Publishing, ngiltere, 1982, c. 306, sy. 1495.
PALMER, C. A., (Ed.), Encyclopedia of African-American Culture and History,
Thomson Gale, ABD, 2006.
RICCI, V., Sator Arepo, New Catholic Encyclopedia, The Gale Group,
Washington, 2003, c. 12.
RUSKA, J., Vefk, slam Ansiklopedisi, Milli Eitim Bakanl Yaynlar,
stanbul, 1950, c. 13.
SESIANO, J., Construction of Magic Squares Using the Knights Move in Islamic
Mathematics, Archaic History Exact Science, Springer-Verlag, 2003.
STEVENS, P. Jr., Magic, Encyclopedia of Religious Rites, Rituals and
Festivals, Routledge, Londra, 2004.
UZUN, M., Ebced, TDV slam Ansiklopedisi, Diyanet Vakf Neriyat Pazarlama
ve Ticaret A.., stanbul, 1994, c. 10.
Sator

Square,

Wikipedia,

Kasm

2010

<http://en.wikipedia.org/wiki/Sator_square>.
WOLFF,

A.,

(Ed.),

Numerology,

Britannica

Concise

Encyclopedia,

Encyclopedia Britannica, Peru, 2006.

ZHMUD, L., Pythagoras of Samos, The Encyclopedia of Ancient Natural
Scientists, Routledge, Taylor & Francis Group, A.B.D., 2008.

97

ZGEM

Kiisel Bilgiler:
Ad ve Soyad

Halit Ahmet FT

Doum Yeri

Sandkl/AFYONKARAHSAR

Doum Tarihi

25.01.1986

Medeni Hali

Bekar

1997/2004 ivril Anadolu mam-Hatip

Eitim Durumu:
Ortaokul/Lise

Lisesi/DENZL
Lisans

2004-2008 stanbul niversitesi lahiyat

Fakltesi

Yksek Lisans

2008-2009 stanbul niversitesi Felsefe ve Din

Bilimleri Anabilim Dal (Ders Dnemi), 20092011 Sleyman Demirel niversitesi Felsefe ve
Din Bilimleri Anabilim Dal (Tez Dnemi)
(Dinler Tarihi)

Yabanc Dil ve Dzeyi:

ngilizce

81.25 (KPDS)

2008 Eyll-Aralk

Diyanet leri Bakanl mam-Hatip

2009-

Sleyman Demirel niversitesi Sosyal Bilimler

Deneyimi:

Enstits Aratrma Grevlisi