Fatih Sultan Mehmet niversitesi

08/01/2016
2015-2016 retim Yl I. Yaryl
cra ve flas Hukuku Final Snav Cevap Anahtar
I-

OLAY

A, B aleyhine 1 milyon liralk ilamsz takip balatmtr. deme emrinde alacakl

olarak grnen (A)y hi tanmayan ve tanmad bir kimseye kar byle ykl
bir borcu olmasna ihtimal ve anlam veremeyen B, bir yanllk olduunu
dnerek takip talebini ciddiye almam ve deme emrine itiraz etmemitir.
Ancak daha sonra haciz iin evine gelindiinde iin ciddiyetinin farkna
varmtr.
1) Bnin bu aamada takibi engelleyebilmek imkan var mdr? Byle bir imkan
varsa icra takibi nasl ve hangi lde engellenebilir? B, nereye ve hangi sre
iinde bavurmaldr? Aklaynz. (15 puan)
Borlu deme emrine itiraz etmemise takip devam eder (K m. 66, f. 1). Alacakl somut
olayda olduu gibi haciz isteyebilir (K m. 78, f. 1). Bu durumda borlu, genel mahkemelere
bavurarak bir menfi tespit davas aabilir (K m. 72, f. 1). Bu dava paralarn paylalmasna
kadar alabilir (zira paralarn paylalmasndan sonra menfi tespit davas deil, istirdat
davas alabilir). Alacakl, menfi tespit davasn takipten sonra at iin, takipten nce
alan menfi tespit davasndan (K m. 72, f. 2) farkl olarak, teminat karlnda dahi olsa
takibin durdurulmas iin ihtiyati tedbir karar verilmesini isteyemez (K m. 72, f. 3). Ancak
%15 teminat vermek ve mahkemenin bu talebi kabul etmesi kaydyla, icra veznesindeki
parann alacaklya denmesinin ihtiyati tedbir yoluyla engellenmesini isteyebilir (K m. 72,
f.3). Dolaysyla, bu yndeki bir ihtiyati tedbir karar ile sat ilemleri durdurulamaz.
Uygulamada Kanundaki %15 teminatn yannda borcun tamam (%100) nakit olarak icra
dairesine denerek (yani, bir anlamda, %115 orannda teminat yatrlarak) bu parann
ihtiyaten alacaklya denmemesi istenebilmekte ve bylece sat hala yaplmamsa artk
satn yaplmasna gerek kalmamaktadr.
2) B, nceki ktaki yola bavurmamtr, ancak borlu olmadn dnmektedir.
Takip sonunda demek zorunda kald parann geri verilmesini nasl
salayabilir? Hangi sre iinde ve nereye bavurmaldr? Bu davada neyi
kantlamaldr? nceki ktaki yola bavurmu olsayd vereceiniz cevap
deiir miydi? Aklaynz. (15 puan)
B, nceki ktaki menfi tespit davas yoluna bavurmam ve borlu olmadn dnd
bir paray, kesinleen icra takibi sebebiyle, icra tehdidi altnda demek zorunda kalmsa, bu
durumda borlu olmadn dnd parann denmesinden itibaren 1 yl iinde genel
grevli mahkemelere [kural olarak Asliye Hukuk Mahkemesine (HMK m. 2) bavurarak bir
istirdat davas aabilir (K m. 72, f. 7). stirdat davalarnda takibin yapld icra dairesinin
bulunduu yer mahkemesi ile davalnn (alacaklnn) yerleim yeri mahkemesi de yetkilidir
(K m. 72/son). Bu davada borlu (davac) paray icra tehdidi altnda demek zorunda
olduunu (ve borlu olmadn dnd) parann denmesinin gerekmediini kantlamak
zorundadr (K m. 72 son). Bunun dnda, ayrca, genel hkmlere gre alan istirdat
davalarnda olann aksine, hataen, kendisini borlu sanarak deme yaptn ispat etmek
zorunda deildir.
1

B, nceki ktaki menfi tespit davas yoluna bavurmu ve bu davada ihtiyati tedbir karar
verilmemesi sebebiyle borlu olmad para alacaklya denmi olsayd, bir istirdat davas
amasna gerek olmakszn, am olduu menfi tespit davas kendiliinden istirdat davasna
dnecektir (K m. 72, f. 6). Menfi tespit davasnda alacakl olduunu ispat etmek zorunda
olan daval alacakl iken (HMK m. 190), davann istirdat davas halini almasyla icra tehdidi
altnda denmek zorunda kalnan parann denmesi gerekmediini ispat yk davac
borluya decektir (K m. 72 son). Dolaysyla, soruya ispat yk bakmndan verdiimiz
cevap deiecekti.
3) a) Borlu Bnin ei ve 3 ocuuyla yaad evindeki btn beyaz eyalar
haczedilmitir. Borlunun yaplan hacze kar bavurabilecei bir yol var mdr?
Neden? (7,5 puan)
Borlunun baz mal ve alacaklar haczedilemez. Bu kabilden olmak zere, borlu ve
borluyla ayn at altnda yaayan ailesi iin lzumlu eya haczedilemez [K m. 82, f. 1 b.
(3)]. Bir maln haczi kabil olup olmadn haczi yapan icra mdr takdir eder (K m. 82, f.4).
cra mdrnn takdir hakkn yanl kullanmas (ve somut olayda borlunun haczedilmemesi
gereken, ailesi iin lzumlu mallar, yani evdeki btn beyaz eyalar haczetmesi) halinde
borlu bu ileme kar, icra mahkemesine haczi rendii tarihten itibaren 7 gn iinde
ikayet yoluyla bavurur ve ilemin iptalini (haczin kaldrlmasn) talep eder (K m. 16, m.
17).
b) Evde 2 tane buzdolab olmas halinde bir nceki soruya vereceiniz cevap
deiir miydi? Neden? (7,5 puan)
Borlu ve ayn at altnda yaayan aile bireyleri iin lzum eya arasnda, ayn amala
kullanlan birden fazla eyadan biri dndakiler haczedilebilir [K m. 82, f.1, b.(3)]
Dolaysyla, evde birden fazla buzdolab olmas halinde bunlardan biri borlu ve ailesi iin
lzumlu eyadr, haczedilemez. Dierleri ise haczedilebilir.
c) Evdeki dev ekran televizyonun deerinin fazla olmas halinde
televizyonun haczedilmesi mmkn olur muydu? Neden? (7,5 puan)

bu

Lzumlu eyann [K m. 82, f. 1, b. (3)] deerinin fazla olmas halinde bunlarn haczedilip
borlunun haline mnasip muadillerini almas iin gerekli olan ksm kendisine verilip artann
alacakllarn alacann denmesine tahsis edilmesi uygun olurdu. Ancak cra ve flas
Kanunumuz borlu ve ailesi iin lzumlu eyalarn (somut olayda dev ekran televizyonun)
deerinin fazla olmas halinde borlunun haline mnasip ksmnn parasnn kendisine
denmek suretiyle satlmasna (dorudan) imkan vermemektedir [lzumlu eyann
haczedilemeyecei K m. 82, f. 1, b. (3)te ngrlmtr; Knn m. 82, f. 3teki
dzenlemesine gre: Birinci fkrann 2, 4, 7 ve 12 numaral bentlerinde saylan mallarn
kymetinin fazla olmas durumunda, bedelinden haline mnasip bir ksm, ihtiyacn
karlayabilmesi amacyla borluya braklmak zere haczedilerek satlr. Bu dzenlemede
3.bent bulunmamaktadr]. Ancak bu konudaki Yargtay itihad lzumlu eya kavramn
yorumlam ve lks ve deeri ok fazla, zellikle de mtevaz bir hayat standardnn
srdrlebilmesini ve iinde bulunulan sosyal statnn asgari koullarnn muhafazasn
temin iin gerekenden yksek vasfta olan eyann lzumlu eya olmayaca, bu sebeple
borlunun haline mnasip ksmnn kendisine braklarak kalan ksmn haczedileceini kabul
etmitir.

rnekler:
2

Yarg. 12. HUKUK DARES E. 2013/31888 K. 2013/39176: Burada lzumlu olan eyadan
ne anlalmas gerektiinin zerinde de durulmas gerekir. Mtevazi bir hayat standardnn
srdrlebilmesi ve iinde bulunulan sosyal statnn asgari koullarnn muhafazasn
temine yarayan, borlunun yaamn srdrebilmesi iin gerekli olan her trl eya lzumlu
eya olarak kabul edilmelidir. Lzumlu eyann deeri ise pek fahi olmad srece
haczedilmezlik ikayetinin dinlenmesine engel oluturmayacaktr.
YARGITAY 12. HUKUK DARES E. 2013/32652 K. 2013/39141: Mtevazi bir hayat
standardnn srdrlebilmesi ve iinde bulunulan sosyal statnn asgari koullarnn
muhafazasn temine yarayan, borlunun yaamn srdrebilmesi iin gerekli olan her trl
eya lzumlu eya olarak kabul edilmelidir. () ikayete konu haciz ilemi ynyle inceleme
yaplarak, istemin birden fazla bulunan eyalar ve lzumlu eya dnda kalan lks eya
ynyle reddine karar verilmesi gerekir.
d) Borlunun evde bir ekmecesinde bulunan 1900l yllarn balarna ait ok
eski aile fotoraflarnn haczedilmesi mmkn olur muydu? Neden? (7,5
puan)
K m. 85, f. 1 hkmne gre: Borlunun kendi yedinde veya nc ahsta olan tanr
mallar ile tanmazlarndan ve alacak ve haklarndan alacaklnn ana, faiz ve masraflar da
dahil olmak zere btn alacaklarna yetecek miktar haczolunur. Buna gre haczin konusu
borlunun malvarlna dahil bulunan mal ve haklardr. Haczi yapan icra mdrnn,
borlunun mallar arasndan alacaklnn alacaklarn karlamas mmkn mallar
haczetmesi, ekonomik deeri olmayp paraya evrilmesi kabil olmayan mallar ise
haczetmemesi gerekir. u halde, borlunun malvarlndaki mal ve haklardan ekonomik
deeri olmayan, borlu iin entelektel deeri olan diplomalar ve mektuplar, aile resimleri vs.
haczolunamaz. Bu durumun bir gerekesi de haczi yapan icra mdrnn borlu ve
alacaklnn menfaatlerini mmkn olduu kadar telif etmekle ykml olmasdr (K m.
85/son). Buna gre de haczi yapan icra mdrnn, bu trden fotoraflarn herhangi bir
ekonomik deer tamamasna, dolaysyla hacze konu olabilecek mallardan olmamasna
ramen (hatta nemli saylamayacak bir ekonomik deeri olsa dahi) ve borlu iin de
manevi, entelektel bir deer ifade etmesine nazaran srf borlunun taciz edilmesi amacyla
istendii bariz olan bu haczi gerekletirmemesi gerekir.
Ancak bu trden eya, eskilii veya baka zellikleriyle bir deer ifade ediyor ve bu vasflar
onlarn devrini kolaylatryorsa durum deiir. Yani bu durumda, 1900l yllarn balarna ait
ok eski aile fotoraflarnn haczedilmesinin mmkn olduu sonucuna varlmas mmkn
olabilecektir. Bu durumda takibi yapan icra mdr, 1900l yllarn bana ait ok eski aile
fotoraflarnn borlu iin manevi ve entelektel bir deeri mi haiz olduunu, yoksa bu vasfn
oktan yitirip tarihi ve sanatsal deeri sebebiyle hem borlu hem de sata karlmas
halinde mala talip olabilecek nc ahslar bakmndan daha ziyade ekonomik bir deer
arz etmeye mi baladn belirleyerek bu mallarn haczi kabil olup olmadn takdir edecektir
(K m. 84, f. 4; m. 85, f. 1, m. 85/son)

II-

METN SORULARI:

1. Hacizden sonraki taksitle deme szlemesinin artlarn saynz. (15

puan)
Hacizden sonra taksitle deme szlemesinin artlar unlardr (K m. 111):
-

Borlunun yeterli miktarda malnn haczedilmi olmas

Borcun muntazam taksitlerle verileceinin taahht edilmesi
lk taksitin pein verilmesi
Taksitlerin borcun drtte birinden az olmamas
Taksitlerin aydan aya verilmesi ve
Srenin 3 ay gememesi
2. nc kiilerdeki alacaklarn haczinin nasl yaplacan ve nc
kiinin bu hacze nasl ve neyi ispatlayarak kar koyabileceini,
alacaklnn buna kar ne yapabileceini ok ksa olarak, ematik
biimde ve ana hatlaryla aklaynz. (25 puan)

Borlunun nc kiilerdeki alacaklarnn, yani maa ve cret dndaki alacaklarnn haczi

K m. 89a gre yaplr. Buna gre;
ncelikle nc kiiye bir haciz ihbarnamesi gnderilir (birinci haciz ihbarnamesi). Bu haciz
ihbarnamesinde nc kiiye bundan byle borcunu ancak icra dairesine deyebilecei ve
takip borlusuna yaplan demenin geerli olmayaca belirtilir. nc kii bu birinci haciz
ihbarnamesine kar borlu olmad veya borcun dendii gibi bir iddiada ise 7 gn iinde
itiraz etmelidir. nc kii birinci haciz ihbarnamesine 7 gn iinde itiraz etmezse bor
zimmetinde saylr. Bundan sonra nc kiiye ikinci bir haciz ihbarnamesi gnderilir ve
birinci haciz ihbarnamesine 7 gn iinde itiraz etmemesi nedeniyle borcun zimmetinde
sayld, bu sre iinde ikinci haciz ihbarnamesine itiraz etmesi yahut zimmetinde saylan
borcu 7 gn iinde demesi istenir. Bu ikinci haciz ihbarnamesine de itiraz edilmezse nc
bir haciz ihbarnamesi gnderilir ve 15 gn iinde borcu icra dairesine demesi yahut borlu
olmadn dnyorsa 15 gn iinde bir menfi tespit davas amas ve bu davay atna
dair belgeyi 20 gn iinde ilgili icra dairesine teslim etmesi gerektii, aksi takdirde borcu
demeye zorlanaca belirtilir.
nc kii haciz ikinci haciz ihbarnamesine de itiraz etmez ve nc haciz ihbarnamesini
almasnn ardndan 15 gn iinde menfi tespit davasn amaz ve 20 gn iinde de bu davay
atna dair belgeyi ilgili icra dairesine teslime etmezse, zimmetinde saylan borcu demeye
zorlanr. Birinci veya ikinci haciz ihbarnamesine itiraz ederse borcu demekten kurtulur.
nc kii birinci ve ikinci haciz ihbarnamesine itiraz etmez, ancak nc haciz
ihbarnamesini almasn mteakip 15 gn iinde menfi tespit davasn aar ve 20 gn iinde
davay atna dair belgeyi ilgili icra dairesine teslim ederse, takip, menfi tespit davas
sonucunda verilecek kararn kesinlemesine kadar durur. Bu davada nc kii borlu
olmadn ispat etmelidir. Bunun sebebi, haciz ihbarnamelerine itiraz etmeyerek bu davay
amak zorunda kalmasna kendisinin sebep olduunun dnlmesidir. nc ahs bu
davay kaybederse alacaklya en az %20 icra inkar tazminat demeye mahkum edilir.
nc kii haciz ihbarnamelerine itiraz ederse, alacakl nc kiinin hakikate muhalif
beyanda bulunduunu iddia ve ispat ederek nc kiinin K m.338/f. 1 hkmne gre
cezalandrlmasn ve ayrca tazminata mahkum edilmesini icra mahkemesinden isteyebilir.