MARMARA NVERSTES HUKUK FAKLTES CEZA HUKUKU GENEL HKMLER I YAZ OKULU FNAL

SINAVI (18.08.2015) CEVAP ANAHTARI

Prof. Dr. A. Caner Yenidnya

Soru 1- Milletvekili (M), seimden nce iledii ileri srlen bir sutan dolay Cumhuriyet savcs tarafndan sorguya ekilmek
istenmektedir. (M)'nin mdafi, mvekkilinin milletvekili sfatnn bulunmas sebebiyle sorguya ekilemeyeceini ileri srmtr.
a) (M)'nin mdafinin bu iddiasnn ceza hukukundaki dayana nedir? artlar ve kapsamn da yazarak aklaynz.
(M)'nin mdafi bu iddiasnda hakl mdr? Belirtiniz.
Olayda yasama dokunulmazl sz konusudur. TC Anayasasnn 83 nc maddesine gre seimden nce veya sonra bir su
iledii ileri srlen bir milletvekili, Meclisin karar olmadka tutulamaz, sorguya ekilemez, tutuklanamaz ve yarglanamaz. Olayda
da M suu seimden nce ilemi olsa da, milletvekili sfatn kazanm olduu iin yasama dokunulmazln haizdir ve sorguya
ekilemez. Ar cezay gerektiren sust hali ve seimden nce soruturmasna balanlm olmak kaydyla Anayasann 14 nc
maddesindeki durumlar bu hkmn dndadr, ancak olayda byle bir durum sz konusu olmadndan avukatn savunmas yerindedir.
b) (M)'nin iledii iddia edilen sutan tr evinin aranmas istenseydi ve (M) ayn gerekelerle bu ilemin
yaplamayacan ileri srseydi, vereceiniz cevapta bir deiiklik olur muydu? Neden?

Yasama dokunulmazl kapsamnda milletvekilleri iin yaplamayacak ilemler Anayasann 83 nc maddesinde saylm
olup bunlarn arasnda arama yapmak saylmamtr. Bu itibarla milletvekili Mnin ikametghnda arama yaplabilecei gibi, bu esnada
elde edilen eyaya da elkonulabilir. Bu tr koruma tedbirlerinin icras iin dnem sonunu beklemek lazm gelmez. Ancak M bu
ilemlere kar koyduu takdirde, sz konusu ilemleri kendisine zorla yaptrmak mmkn deildir.
Soru 2- Bir akam yolda yrmekte olan (A)'nn yanndan koarak geen (B), (A)'nn kolundaki antay hzlca ekip alr.
Olaydan haberdar edilen polisler (B)' yi yakalamak iin alma balatrlar ve (B)' yi bir otobsten inerken grrler. Polislerden (P1),
(B)'ye dur ihtar yapar, ancak (B)'nin koarak kamaya yeltenmesi zerine dorudan (B)'nin ensesini nian alarak (B)'ye ate eder, (B),
bunun neticesinde bitkisel hayata girer.
a) Olayda (B)'nin iledii fiil ynnden cezai sorumluluunu tespit ediniz. (P1)'in kaan (B) 'ye ynelik fiilinden tr
cezai sorumluluunun bulunup bulunmadn gerekeli olarak aklaynz.
(B)'nin (A)'nn kolundaki antay hzlca ekip almas hrszlk suunu oluturur. Burada (A)'ya vcuduna ynelik bir cebir
olmad iin eylem yama suu kapsamnda deerlendirilemez. Ayrca fail, (A)'nn stnde tad eyasn ekip almak suretiyle suu
ilediinden, hrszlk suunun nitelikli hali sz konusudur.
(P1), kanundan kaynaklanan silah kullanma yetkisi bulunmaktadr. Somut olayda, polis bir su ilendikten sonra failin
kamasn nlemek amacyla silahn kullanmtr. Ancak gerekli uyary yaptktan sonra failin kamasn engelleyecek ekilde orantl
olarak bu yetkisini kullanmas gerekirken, madurun dorudan ensesini hedef almas nedeniyle bu snr kasten amtr. Hedef alnan
blge gz nne alndnda failin kastnn adam ldrmeye ynelik olduu sylenebilir ve kii lmediinden kasten adam ldrmeye
teebbsten sorumlu tutulmaldr. Eer failin kastnn yaralama ynelik olduu sylenebilir ise, madur bitkisel hayata girdiinden
kasten yaralamann neticesi sebebiyle arlam halinden sorumlu tutulur.
b) (B), (A)'y bayltc spreyle uyutarak antasn kolayca alsayd, cezai sorumluluuna ilikin (a) kknda vereceiniz
cevap deiir miydi, nasl?

Madurun herhangi bir vasta ile kendisini bilemeyecek ve savunamayacak hale getirilmesi de yama suunda cebir saylr
(m.148/3). Olayda da fail, spreyle maduru uyutup antasn ald iin bu eylemi yama suu kapsamnda deerlendirilir.
Soru 3- (F), (G)'yi darp eder. Bunun neticesinde (G)'nin burnu krlr. Olay yerine gelen ambulansla hastaneye kaldrlmakta olan
(G), ambulans ofr () 'nin aracn hkimiyetini kaybetmesi sonucu, devrilen ambulansn altnda kalarak hayatn kaybeder.
a) Olay nedensellik balantsn da gzeterek deerlendiriniz.
Neticenin gereklemesi konusunda objektif ngrebilmenin yokluu sebebiyle de, failin nedensellik aknda etkisi
bulunmamaktadr. Burada failin hareketi (buruna vurma) ile ortaya kan mahhas netice (aracn devrilmesi) arasnda nedensellik
ilikisi yoktur. Trafikte lm hayatn rizikolarna dhildir, failin hareketinin dourduu bir riziko deildir. Onun eseri olarak ona isnat

edilemez. art teorisi esas alndnda (F), kasten ldrme suundan sorumlu tutulmaldr. Hlbuki meydana gelen lm neticesi (F)'ye
objektif olarak isnat edilemeyeceinden, (F), kasten yaralamadan, () ise taksirle lme sebebiyetten sorumludur
b) (F), (G)'yi bakla yaralar. (G) inanlar gerei doktora gitmedii iin lr. Bu ihtimalde (F)'nin sorumluluu nasl
tespit edilir? Nedensellik balantsn da gzeterek deerlendiriniz.
Fiilden sonra, madurun mantki olmayan ve riziko oluturan yanl hareketi neticeye sebebiyet vermi olabilir. Madurun
tamamen zgr ve kendi sorumluluuna ait davrannn nedensellie katld bu hallerde, failin sorumluluuna gidilemez. nsan, bir
bakasnn davranndan deil, yalnzca kendi hareketlerinden sorumludur. Burada (G)'nin mantkszlnn, hayat tecrbelerine aykr
hareketinin ortaya kard riziko lme sebebiyet vermitir. (G)'nin lm (F)'ye objektif olarak isnat edilemez. (F), kasten
yaralamadan sorumludur. art teorisine gre, (F)'nn fiili ile (G)'nin lm arasnda nedensellik ba bulunmaktadr. Ancak (G)'nin
riziko oluturan bir davran ile tedaviyi reddetmesi lm neticesinin (F)'ye objektif olarak isnat edilmesini engeller.
Soru 4- Meydana gelen bir kazada ar yaralanan (V) hastaneye getirildiinde bilincini kaybetmi durumdadr. Yannda bir
yakn da bulunmayan (V)'ye doktorlar acil olarak mdahale edilmesi gerektiini belirterek (V)'yi ameliyata alrlar.
a) Doktorlar, byle bir durumda (V)'yi ameliyata alabilir mi? Bu durum, ceza hukukunda hangi kavramla izah

edilebilir? artlarn da belirterek aklaynz.

Hekimin tedavi amal insan zerinde gerekletirdii tbbi mdahaleler hakkn icras kapsamnda deerlendirilir. Buna gre
hakkn kullanan kiinin eylemi su tekil etmeyecei iin, cezalandrlmas da mmkn deildir.
Tbbi mdahalelerin hukuka uygunluk sebebi oluturabilmesi iin gerekli art; muhatabn fiile rzasnn -kanunda ngrlen
hallerde- usulne uygun ekilde alnm olmasdr. Olayla hekimin tbbi mdahalesi asndan zellik arz eden durum ise "varsaylan
rza"dr. Buna gre, hastann rzasnn alnamad veya veli ya da vasisine de ulama imknnn bulunmad durumlarda, korunmak
istenen yarar, zarar verilecek menfaatten daha stn ise, hastann yararna yaplan mdahaleler hukuka uygundur. rnein, hasta
bilincini kaybetmi durumda ise ve hastaya acil olarak mdahale edilmesi gerekiyorsa, hastann rzasnn varl kabul edilerek, gerekli
mdahaleler yaplmaldr. Burada hasta, byle bir durumda olmasayd, bu mdahaleye zaten rza gsterirdi denilebiliyorsa,
gerekletirilen mdahaleler hukuka uygundur.
b) (V) nin lm halinde vcut organlarnn alnmas ve bekleyen hastalara nakli iin hangi koullar gereklemelidir?
Yaznz.

lden organ veya doku alnabilmesi iin ncelikle vericinin lm olmas gerekir. Bu noktada lmn tarif ve tespit edilmesi
zorunludur. lden biyolojik madde alnmas konusunda kabul edilen modelleri genel olarak grupta toplamak mmkndr. Bunlar,
irade modeli, itiraz modeli ve zaruret hali modelidir.
Trk hukukunda, 2238 sayl Kanun ile kural olarak irade modeli kabul edilmitir. Kanunun 14/1 inci maddesine gre lden
organ ya da doku alnabilmesi iin bu kiinin, salnda vcudunun tamamn ya da belirli organ veya dokularn, tedavi, tehis ya da
ilmi maksatlarla braktn aklamas gerekir. Eer byle bir aklama yoksa srasyla, lm annda yannda bulunan ei, reit
ocuklar, ana veya babas ya da kardelerinden birisinin; bunlar da yoksa yannda bulunan herhangi bir yaknnn izniyle lden organ
ya da doku alnabilir.
Bizim hukuk dzenimiz kural olarak irade modelini benimsemesine ramen, istisnaen baz hallerde itiraz ve zaruret hali
modellerine de yer vermitir. Somut olayda, kazada ar yaralanan (V)nin vcut organlarnn alnmas bakmndan zaruret hali
modelinin gerekletii dnlebilir.
Soru 5- Elverisiz teebbs kavram hangi hallerde sz konusu olur? rnek vererek aklaynz. Elverisiz teebbsn
szde sutan farkn belirtiniz.
Elverisiz teebbste, failin gerekletirdii eylem, hukuki veya fiili nedenlerden dolay, failin istei dnda, maddi unsurlar
karlayamamaktadr. Sjenin, fiilin vastalarnn veya konunun elverisiz olmas ve failin de bunu anlayamamas halleri buna rnek
olarak gsterilebilir. rnein, kamu grevlisi olmayan bir kiiye, kamu grevlisi zannyla rvet verdiini dnme (sjede
elverisizlik), zaten lm bir kimseyi ldrme teebbs (konuda elverisizlik) yahut hamile bir kadnn basit bir ar kesici ile ocuk
drmeye almas (vastada elverisizlik) gibi.
Elverisiz teebbste fail, aslen var olmayan bir unsurun varlndan yola kmaktadr ve bu unsur tipiklie aittir; fail
kendince yle bir durum hayal eder ki, aslen var olsa, gerekten tipiklik karlanacaktr. Szde suta durum farkldr. Fail burada aslnda
bilinli olarak doru bir eylem ierisindedir, ancak bu eylemin bir ceza hukuku normunu karladn dnmektedir, oysa bu norm
sadece onun hayalinde vardr veya fail yanl bir yorumlama sonucu yle bir normun varlndan yola kmaktadr. Baka bir deyile,
szde suta fiil tipik deildir. Elverisiz teebbste ise fiil tipiktir ancak hukuki veya fiili nedenlerden dolay, failin istei dnda, maddi
unsurlar karlayamamaktadr.