Cevap Anahtar

S.1. Platonun Devlet adl diyalogunda Kallipolis (Adil Site)in inas iin nerdii reform
dalgasn aklaynz. (30 Puan)
C.1. Koruyucular in Komnist Yaam: Platon, koruyucular snfnn ocuklarna
uygulanacak eitimi gsterdikten sonra, askeri gc tekellerinde tutan koruyucularn, bu gce
dayanarak kendi vatandalarn soymaya ve vatandalarn bana zorba kesilmeye
balamalarn nlemek iin, birtakm nlemlerin alnmasn gerekli bulur. Bu amala iinden
yneticilerin de kt koruyucular snf iin komnist bir yaam dzeninin kurulmasn ister.
Besleyiciler snfna tand anlalan zel mlkiyet hakk, koruyuculara tannmaz.
Platona gre iki ey i gren insan ie yaramaz duruma getirir. Zenginlik ve yoksulluk.
mleki zengin olunca zanaat ile uramak istemez, yoksul dnce, yeterli ara
edinemeyeceinden, iyi i karamaz. Zenginlik ise, insan keyfe, tembellie ve deiiklik
isteine srkler. Yoksulluk da insanlarda dzeni deitirme istei yaratr. Yneticiler, bu
nedenlerden dolay, toplum iin bu derece tehlikeli olan yoksulluk ve zenginlik denen iki
dmann kente sinsice girmelerini nlemelidirler.
Koruyucular Snf in Ailenin Ortadan Kaldrlmas: Platon, koruyucular snf iin aile
kurumunu da ortadan kaldrr. Neden olarak da, aile karlarn gzetmenin toplumun
karlarna ters debildiini, aile sevgisinin topluma kar duyulan sevgiyi azalttn, aile
kaldrlnca insann ailesine kar besledii sevgiyi topluma adayacan syler. Ailenin
kaldrlmas, koruyucular snf iin ngrd komnist dzenlemelerin tamamlayc
parasdr.
Filozof/Kral: Koruyucular snf iinde felsefeye eilimli olan genler seilerek, filozofyneticiler kadrosunu oluturmak zere, sk bir eitimle yetitirilmeye balanacaktr. Yirmi
yalarna ulaan koruyucular arasndan bilgi edinmeye eilimli kadn, erkek genler seilip,
otuz yalarna kadar kendilerine aritmetik, geometri ve bilimler retilecektir. Bunlarn
arasnda sivrilenler, felsefeye, diyalektiin bilgisini edinmeye yetenekli olanlar alnp elli
yalarna kadar srecek olan felsefe eitiminden geirilirler. Bu eitimin aamalarn ve
snavlarn aabilenler, felsefe eitiminin son basama olan iyi ideasn kavramalar iin,
son bir eitimden geerler. Bu aamay da aabilenler alnp yneticiler olarak toplumun
bana geirileceklerdir. Ancak iyi ideasn kavramak ylesine byk bir kafay gerektirir ki,
bu aamay aabilecek filozof yaradll kiiler binde bir kar. Son snavlar bir ya da birka
kii verebilir.
Bu gibi kimselerin, yalnz birer insan deil, ayn zamanda tanrsal varlklar olacaklarn
syleyen Platon, bunlardan ne insanlarca konan yasalara uymalarn ne de kendilerinin dn
sylediklerini yasa sayp ertesi gn onlara uymalarn istemek doru olamayaca iin, filozof
yneticilerin toplumu hibir yasa ile bal olmakszn yneteceklerini belirtir. Platon
diyaloglarnda birok kereler filozoflarn, bu tanrsal dedii kimselerin asil soylar
(aristokratlar) arasndan kacaklarn da sylemekten ekinmemitir.
S.2. Antik a dncesine yn veren Sokrates, Platon ve Aristoteles gibi dnrlerin iinde
yaadklar sosyo-ekonomik evreyi, temel metotlarn ve siyasi dncelerine damga vuran
temay aklaynz. (40 puan)
C.2. Sosyo-ekonomik evre: Antik a dncesine yn veren Sokrates, Platon ve Aristoteles
gibi dnrlerin iinde yaadklar sosyo-ekonomik evre polis (site-devleti) dzenidir.
Nfuslar milyonlar bulan gnmz ulus-devletlerinden farkl olarak polisler nfuslar birka
binden birka yz bine deien grece kk siyasal topluluklard. Kendi kendine yeterlie

byk nem veren polisler kleci ekonomik dzene sahiptiler. Bu topluluklarda siyasal
kararlarn alnmasna katlm, yani vatandalk, erkeklerle snrlanmt. Toplumun yarsn
oluturan kadnlar vatandalk haklarndan yoksundular.
Antik dnem dnrlerinin temel metodu felsefi dnce olmutur. Sokrates, Platon ve
Aristoteles gibi dnrler sosyal ve siyasal olaylar tanrlara referansla deil ama akla
referansla aklamaya alyorlard. Bu anlamda felsefe belli bir aratrma alannda akl
szgecinden geirilmi rasyonel argmanlar ileri srmeye dayanr. Antik dnrlerden
Sokrates ve rencisi Platon, filozofun sosyal ve siyasal sorunlara cevap aray srecinde
gzlemi reddedip sadece aklna dayanmas gerektiinde srarc olmulardr. zellikle Platona
gre var olan, olmas gerekenin kt bir kopyasdr. Duyu organlar ile bilgisi elde edilen
varlklar gerek deildir. Bu nedenle bu bilgi de gerek, doru bilgi (episteme) deildir.
Gerek varlklarn (idealar) bilgisine sadece akl yoluyla ulalabilir. Bu rasyonalist
yaklamdr. Buna karlk Aristoteles, akl yrtme srecinde gzlemin de nemine dikkat
ekmitir. Ona gre gereklik duyularla alglanan dnyann tesinde bir yerde deildir. te
yandan gereklik akln yardm olmakszn sadece duyu organlarna dayal olarak ta
bilinemez. O bu dncesi temelinde alt konuya gre bazen bir insan iskeletini, bazen
bir kuu, bazen de bir polisi gzlemleyerek tmevarmc bir metodun verilerini toplam ve
sonrasnda elde ettii bulgulara dayal olarak tmdengelimci bir yntemle akl temelinde
karmlarda bulunmutur. Bu ynyle zaman zaman Aristotelesin siyaset biliminin kurucusu
olduu ileri srlr.
Antik an siyasi dncesine damgasn vuran tema erdem siyasetidir. Antik
dnrlere gre insan, doas gerei toplumsal bir varlktr. nsan kendi kendine yeter bir
varlk deildir. Aristotelesin deyiiyle toplum dnda yaayabilmesi iin bir varln ya bir
tanr ya da bir canavar olmas gerekir. nsanlar gerek reme gibi biyolojik gerekse de sevgi,
ak gibi psikolojik etkenlerle toplum halinde yaamaya doal olarak meyillidirler. Bu nedenle
toplum rasyonel bir hesaplamann sonucu olarak icat edilmi, kurulmu bir varlk deildir.
Toplum bir szlemenin, bir kurgunun deil; doann (phusis) rndr. Doada paralar
birbiri ile uyum iinde alan organik ve hiyerarik bir dzen vardr. Doada atma deil
uyum hkm srer. Toplum da doann bir eseri olarak uyumlu olmaldr. Bu noktada
antiklerin devlete ve siyasete dair bak da ortaya kmaktadr. Bireyi doal olarak sosyal,
dolaysyla, toplumu da doal bir varlk olarak gren antik dnrler siyaset felsefesine de
toplum halinde yaayan bireylerin kolektif hayatn dzenleme, var olan toplumsal atmalar
ortadan kaldrp kozmosta var olan uyumu poliste de tesis etme grevini yklemilerdir. Bu
idealin yakalanabilmesi, bireyin kendisi ve evresi ile bark ve uyum iinde olmas, bir
baka anlatmla, erdemli bir hayat srmesi ile mmkn olacaktr. Bireyin erdemli bir hayat
srmesinin toplum asndan tad byk nem dnldnde, bireyin ahlaki ynelimi
bireyin kendi tercihlerine terk edilemeyecek denli nemli bir konu haline gelir. Bu balamda,
devletin ve siyasetin rol, kendi bana sahip olduu akl sayesinde doru yaamn ne
olduunu bulamayp birbiriyle atmaya den bireylerin ahlaki olgunluklarn eitim ve
yasalar yolu ile salamak ve bireysel ve toplumsal dzeylerde mutluluu tesis etmektir. Bu
erevede antik dnyada, ahlak ve siyasetin i ie gemi olduu sylenebilir. Etik, mutlulua
giden yolun nereden gemekte olduunu tespit ederken, siyaset de bu yolun talarn
sermekteydi. te antik siyaset felsefesinin ana temasn oluturan erdem siyaseti ile kast
edilen ey budur.

S.3. Polybiosun karma anayasa kuramn aklaynz. (30 puan)

C.3. Polybiosun Karma Anayasa Kuram: Ynetimlerin dolam kuram gibi, karma
anayasa kuram da, Polybiosun zgn katks olmayp, kendisinde nce Yunan
dnrlerince ortaya atlp gelitirilmi bir kuramd. Polybiosun yapt, bu kuram Roma
siyasal tarihine uygulamaktr.
Polybios, karma anayasa ile grlerini, bir devletin iten ve dtan gelecek ykmlarla iki
yoldan kebileceini syleyerek balatr. Bunlardan, dtan gelebilecek ykmlarn yasas
yoktur, iten gelecek ykmlarn yasas vardr; ynetimlerin dolam yasasn bilirsek
olacaklar nceden kestirebiliriz. Demirin doal bir biimde pasa dnmesi gibi, her
anayasann iinde doal olarak onu iten ie kemirecek bir ktlk mutlaka vardr. Genel
olarak sylenirse, bozulmann nedeni, artan refah sonucunda, vatandalarn devlet grevlerine
getiklerinde kendilerini doru ly aan tutkulara kaptrmalardr. zel olarak aklamak
gerekirse, bozulmann nedeni monarinin znde mutlakln, aristokrasinin znde
oligarinin, demokrasinin znde de yasa tanmayan bir vahet ve iddet eiliminin
bulunmasdr.
Ne yapmal da ynetimlerin bozulmasn nlemeli? Polybiosa gre, bozulma, evrensel ve
kesin bir yasadr. Ama bir ynetim biimi vardr ki, bozulmay nleyemese bile, k
geciktirebilir. Bu, karma anayasa, karma ynetim biimidir. Bozulma yneticilerin kendilerini
ly aan tutkulara kaptrmalarndan douyor ise, siyasal g, birbirlerine bu frsat
vermeyecek, birbirlerini denetleyecek biimde eitli kurumlara (eitli kiilere) datlrsa,
bozulma azaltlabilir.
Polybios bu sonucu kafadan deil, tarihten karmtr. Tarihin en kararl ynetimi olan Sparta
ynetiminin kurumlarn incelemitir. Ona gre Lykurgos, Sparta anayasasn hazrlarken,
siyasal gc ift kral, yallar meclisi ve halk arasnda bltrmtr. Romallar ise bunu,
akl yoluyla deil, tarihlerinde uzun savamlar sonucunda gerekletirerek, Lykurgos
anayasasna benzer bir anayasaya sahip olmulardr.
Roma anayasasnda da egemenlik, siyasal g, konsller, Senato, halk arasnda
bltrlmtr. Bu karma anayasada monarik geyi konsller, aristokratik geyi Senato,
demokratik geyi halk (Halk Meclisi) temsil eder.
Polybios, Romann karma anayasasnn bozulmaya en az elverili bir anayasa olmakla
birlikte, onun da genel bozulma yasasndan kurtulamayacan syler.
Bozulmann balamasna yol aan etmenlerle ilgili olarak Polybios, halkn ar basmas
eilimine kar duyduu tasalar dile getirir.
Karma anayasasnn bozulmas eilimlerinin yavalatlmas iin, btn ktlklerin kayna
olan halk kkrtma tutumundan kanlmasn ve Romann fetihlerini srdrmesini
tler.