DAR YARGILAMA USUL HUKUKU

TRK DAR YARGISININ GENEL ESASLARI

Dayanan Anayasadan alr.

Dantay biiminde rgtlenmitir.
Genel grev ilkesi uygulanr. ( Genel grevli mahkeme dare Mahkemesidir )
Grev alan geni tutulmutur.
ki dereceli olarak rgtlenmitir.
ki yksek mahkeme vardr.
Yazl yarglama usul uygulanr.
nceleme dosya zerinden yaplr.
Kendiliinden inceleme yntemi uygulanr.
Sadece hukuka uygunluk asndan yaplr.
dari yarg yeri, idarenin takdir yetkisini kaldracak ekilde hkm tesis edemez.

DAR YARGININ GREV ALANI

dari Yargnn Grev Alanna Giren Konular

Ksaca dari ilem , dari eylem ve dari szlemeler den kaynaklanan

uyumazlklardr.
lemlerin iptali istenebilecei gibi zararlarn tazmini de istenebilir.
darenin zel hukuk ilikilerinden doan uyumazlklara adli yargda baklr.

dari Yargnn Grev Alan Dnda Kalan Konular

Kamu grevlileri aleyhine alan davalar.

cra ve iflas dairesi grevlilerinin kusurlarndan doan zararlarn giderilmesi iin
alacak davalar.
Yasama organnn yasama ilemleri
Yarg organnn yarg ilemleri
darenin zel hukuk ilikilerinden doan uyumazlklar
darenin zel kiilere atklar davalar
Kamulatrmada eski malikin geri alma hakk ile ilgili davalar
Nfus kaytlarnda dzeltme yaplmasna ilikin davalar
Tapu siciliyle ilgili davalar
KT lerin zel hukuk etkinlikleri
Kabahatler kanununa giren cezalar
Kanun d yakalama ve tutuklamadan doan tazminat davalar
dareye ait olan tatlarn sebep olduu zararlar
uyumazlklarndan doan davalar
Seimle ilgili uyumazlklar
Fiili yol

DAR YARGI TEKLATI

1. dari Dava Yerleri

 AYM zel grevli bir mahkemedir.
Dantay bir yandan temyiz yeri dier yandan da zel grevli ilk derece mahkemesidr.
Vergi mahkemeleri zel grevli mahkemelerdir.
dare mahkemeleri genel grevli mahkemelerdir.
BM hibir zaman ilk derece mahkemesi deildir.

1.1. Dantay

Anayasann 155. maddesine ve 2575 sayl Dantay Kanununun 1. maddesine gre bir
ynyle merkezi idarenin en yksek danma ve inceleme mercii olan Dantay teki ynyle
ise bir yksek idare mahkemesidir.

1.1.1. Dantayn Grevleri

dare mahkemeleri ile vergi mahkemelerinden verilen kararlar ve ilk derece mahkemesi olarak
Dantayda grlen davalarla ilgili kararlara kar temyiz istemlerini inceler ve karara balar.

Kanunda yazl idari davalar ilk ve son derece mahkemesi olarak karara balar

Babakanlk veya Bakanlar Kurulunca gnderilen kanun tasar ve teklifleri hakknda gr

bildirir.

Tzk tasarlarn inceler; kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz artlama ve szlemeleri
hakknda dncesini bildirir.

Cumhurbakanl ve Babakanlk tarafndan gnderilen iler hakknda grn bildirir.

yelerinin n cumhurbakan geri kalan ise HSYK seer. Boalan yeliklerin says 4
bulursa, 4. yenin ayrlmasndan sonraki 3 gn iinde durum Dantay Bakanlnca
Babakanla ve Adalet Bakanlna duyurulur.

Dantay 14si dava 1i idari daire olmak zere 15 daireden oluur. Her daire bir bakan ve en
az 4 yeden oluur. Grme says 5tir ve kararlar ounlukla alnr. Dairelerde yeteri kadar
tetkik hkimi bulunur.

1.1.2. Dantayn lk Derece Mahkemesi Olarak Bakt Davalar

Bakanlar kurulu kararlarna

Babakanlk, bakanlklar ve dier kamu kurum ve kurulularnn mstearlaryla ilgili
mterek kararnamelere
Bakanlklarn dzenleyici ilemleri ile kamu kurulular veya kamu kurumu
niteliindeki meslek kurulularnca karlan ve lke apnda uygulanacak dzenleyici
ilemlere
Dantay idare dairesince veya idari iler kurulunca verilen kararlar zerine uygulanan
eylem ve ilemlere
Birden ok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanna giren ilere
Dantay Yksek Disiplin Kurulu kararlar ile bu kurulun grev alan ile ilgili
Dantay bakanl ilemlerine
Tahkim yolu ngrlmeyen mtiyaz artlanma szlemelerinden doan idari davalar.
zelletirme uygulamalarna ilikin idari davalar
 HSYKnn meslekten karma davalar

Kar alacak iptal ve tam yarg davalar ile imtiyaz szlemelerinden doan idari davalar
zmler.

Dantay belediyeler ile il zel idarelerinin seimle gelen organlarnn organlk sfatn
kaybetmeleri hakkndaki istemleri inceler ve karar balar.

Dantayn ilk derce mahkemesi olarak grevleri istisnaidir. Nihayet Dantay genel idari
yarg iinde itihat birlii salamak amac ile itihad birletirme kararlar verir.

Daha nce bakanlklarn dzenleyici ilemlerinin hepsine kar Dantayda dava alrken
2012 ylndan itibaren tm lke apndakilere kar Dantayda dava alabilir.

Dantayn Yaplanmas

Dantay Bakan, Basavc, bakanvekilleri, daire bakanlar ve

yeler ile genel sekreterden oluur.
Dantay Genel Kurulu
tzk ve ynetmelikleri kabul eder.

Dairelerin grevlerini belirler.

dari daire bakan ve yeleri ile her takvim yl banda Genel
Kurulca her dava dairesinden seilecek bir bakan veya yeden
dari ler Kurulu
oluur. Bu kurula Dantay Bakan veya bakanvekillerinden
biri bakanlk eder. Toplanma ve grme yeter says 15 dir.
dari ilere ilikin idari uyumazlklar ve grevler 1.daire ve
idari iler kurulunca grlr.
dari Daire ( 1.Daire )
nceler ve gr bildirir.
Dantayn yarg kararlar arasndaki elikilerin giderilmesi ya
tihad Birletirme
da birletirilmi itihadn deitirilmesi gerektii durumlarda
Kurulu
deitirmeye ve birletirilmeye karar verir.
Bakann bakanlnda 3 daire bakan 3 Dantay yesi
olmak zere 6 yeden oluur. yelerin grev yerlerini
Bakanlk Kurulu
belirlemek, daire bakan ve yelerin dairelerini deitirmek
gibi grevi vardr.
Bakann bakanlnda Basavc, bakanvekilleri ve daire
Bakanlar Kurulu bakanlarndan oluur. Daireler arasnda i dalm karar
tasarsn hazrlar.
Yargsal ilere bakan dairelerdir.4 daire vergi dava dairesi, 10
Dava Daireleri ( 2-15 )
daire idari dava dairesidir.
 Her birinde bir bakan ve en az 4 ye bulunur.

Dantayn ilk derece mahkemesi olarak bakt davalara

bakarlar.

dare ve vergi mahkemelerinin temyiz merciidir.

dari dava daireleri ve vergi dava dairelerinin ilk derece
mahkemesi olarak verdii kararlar incelerler.

dari ve Vergi Dava dare ve vergi mahkemelerinde verilen direnme kararlarn

Daireleri Kurulu inceler

Yrtmeyi durdurma kararlarna kar yaplan itirazlar kesin

olarak karara balar
Dantay yeleri 1/4 Cumhurbakannca 3/4 HSKY tarafndan seilir.

Dantay 1. Dairesinin Grevleri;

Babakanlk ve Bakanlar Kurulunca gnderilen kanun tasar veya tekliflerini

Tzk tasarlarn
Kamu hizmeti ile ilgili imtiyaz artlanma szlemelerini
dari makamlar arasnda grev ve yetkiden doan ve Babakanlktan gnderilen
uyumazlklar
Kanunlarnda Dantaydan alnaca yazl bulunan dncelere ilikin istekleri
Dantayca istiari mahiyetten incelenmek ve dncesini bildirmek iin
Cumhurbakanl ve Babakanlktan gnderilecek ileri
2 idari kurum arasndaki tanmaz uyumazlklarn inceleme
Derneklerin, kamu yararna alan derneklerden saylabilmesi iin yaplacak teklifleri

nceler, karara balar veya dncesini bildirir.

1.2. dare Mahkemeleri

ileri ve Maliye Bakanlnn grleri alnarak Adalet Bakanlnca kurulurlar ve

yarg yerleri tespit olunur.

ileri ve Maliye Bakanlklarnn gr alnarak Adalet Bakanlnn nerisi zerine

HSYK karar ile kaldrlr.

Bakan ve yeleri hkim statsndedir. Adli yarg hkimlerinin tabi olduu hukuki
statye tabidirler; hkimlik teminatna ve bamszlna sahiptir. HSYK tarafndan greve
alnrlar ve zlk ileri konusunda HSYK karar verir.

dari yarg kolunun genel grevli ilk derece mahkemesidir.

Kanunlarda baka yarg yerlerinin grev alanna braklmayan iptal ve tam yarg
davalarna bakar.
 dare mahkemelerinde1 bakan ve yeteri kadar ye bulunur. Mahkeme kurulu bakan
ve iki yeden oluur. Ancak 25.000 TLyi amayan tam yarg davalar ve dier davalar tek
hakimle de karara balanr.

1.3. Vergi Mahkemeleri

ileri ve Maliye Bakanlnn grleri alnarak Adalet Bakanlnca kurulurlar ve

yarg yerleri tespit olunur.

ileri ve Maliye Bakanlklarnn gr alnarak Adalet Bakanlnn nerisi zerine

HSYK karar ile kaldrlr.

Bakan ve yeleri hkim statsndedir. Adli yarg hkimlerinin tabi olduu hukuki
statye tabidirler; hkimlik teminatna ve bamszlna sahiptir. HSYK tarafndan greve
alnrlar ve zlk ileri konusunda HSYK karar verir.

Genel bteye, il zel idareleri, belediye ve kylere ait vergi, resim ve harlarla ilgili
ve bunlarn zam ve cezalar ile tarifelere ilikin davalara bakar.

6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun uygulanmasna

ilikin davalara bakar.

Bir bakan ve yeteri kadar yeden oluur. 25.000i amayan konularda tek hakimle
karar alnabilir.

1.4. Blge dare Mahkemeleri ( stinaf )

Blge idare mahkemelerinin kuruluunda blgelerin corafi durumu ve i hacmi gz nnde

tutulur. Mahkemelerin kurulu ve yarg evrelerinin belirlenmesine Adalet Bakanl
yetkilidir. Ancak bu mahkemelerin kurulmas ve yarg evrelerinin belirlenmesinde iileri ve
maliye bakanlklarnn da gr alnr.

Bu mahkemelerin kaldrlmasnda veya yarg evrelerinin deitirilmesinde iileri ve maliye

bakanlklarnn grleri alnarak adalet bakanlnn nerisi zerine HSYK karar verir.

Blge idare mahkemesi bakan ve yeliklerine idare ve vergi mahkemelerine ye olabilme

niteliklerini tayanlar arasndan HSYKca atama yaplr. Ankara, stanbul ve zmir Blge
dare Mahkemesi Bakanlklarna istekte bulunan Dantay yelerinde de atama yaplr.

2014 deiiklii;

Blge dare Mahkemeleri, bakanlk, bakanlar kurulu, daireler, BM Adalet

Komisyonu ve mdrlklerden oluur.
BMlerde biri vergi dieri idari olmak zere en az 2 daire bulunur. Gerekli hallerde
daire says, Adalet Bakanlnn teklifi zerine HSYK tarafndan artrlp azaltlabilir.
Dairelerde bir bakan ve yeteri kadar ye bulunur.
BM Bakan ve yeliklerine HSYK tarafndan atama yaplr.

1.4.1. Blge dare Mahkemesi Dairelerinin Grevleri ( 2014 Deiiklii )

 lk derece mahkemelerince verilen ve istinaf yolu ak olan nihai kararlara kar
yaplan istinaf bavurularn inceleyerek karara balamak
lk derece mahkemelerince yrtmenin durdurulmas istemleri hakknda verilen
kararlara kar yaplan itirazlar inceleyerek karara balamak
Yarg evresi iinde bulunan ilk derece mahkemeleri arasndaki grev ve yetki
uyumazlklarn zmek
Yarg evresi iinde yetkili ilk derece mahkemesinin bir davaya bakmasna fiili veya
hukuki bir engel kt veya iki mahkemenin yarg evresi snrlarnda tereddt
edildii veya iki mahkemenin de ayn davaya bakmaya yetkili olduklarna karar
verdikleri hallerde, o davann nakline veya yetkili mahkemenin tayinine karar vermek
dari ve vergi mahkemelerinin TEK hkimle verdii kararlara kar itiraz
lk orta niversite rencilerinin snf gemede, ilk orta retim iliik kesme
Valilik, kaymakam, yerel ynetim, bakanlk tarafndan kamu grevlileri hakknda tesis
edilen geici grevlendirme, grevden uzaklatrma, yolluk, lojman ve izinlere ilikin
davalar
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular yeleri hakkndaki mesleki faaliyeti
sona erdirmeyen disiplin ilemleri
Kanunlarla verilen dier grevleri yapmak

a.) Yarg evresindeki idare ve vergi mahkemelerinin, temyiz edilemeyen nihai

kararlarn istinaf mercii olarak incelemek

dare ve vergi mahkemelerinin kararlarna kar BMe kararn tebliinden itibaren 30

gn iinde istinaf yoluna bavurulabilir.

NEML:

Ancak konusu 5 Bin TLyi gemeyen vergi davalar, tam yarg davalar ve idari
ilemlere kar alan iptal davalar hakknda idare ve vergi mahkemelerince verilen
kararlar kesin olmayp bunlara kar istinaf yoluna bavurulamaz.
Blge dare Mahkemelerinin temyize ak olmayan kararlar kesindir.
vedi yarglama usulne tabi olan davalarda istinaf yoluna bavurulamaz.

stinaf temyizin ekil ve usullerine tabidir. stinaf bavurusuna konu olacak kararlara kar
yaplan kanun yolu bavurulanda dilekedeki hitap ve istekle bal kalnmakszn dosyalar
BMe gnderilir. stinaf bavurusuna konu edilen karar veren ya da karara katlan hkim,
ayn davann istinaf yoluyla BMce incelenmesinde bulunamaz.

b.) Yarg evresindeki idare ve vergi mahkemelerinin verdii yrtmeyi durdurma

kararlarn itirazen incelemek

dare mahkemelerinin yrtmeyi durdurma taleplerine ilikin kararlarn itirazen

inceleme grevi vardr. Yrtmeyi durdurma kararlarna kar teblii izleyen gnden itibaren
7 gn iinde BMe itiraz edilebilir.

c.) Yarg evresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasnda kan grev ve yetki
uyumazlklarn zmek

Yarg evresinde ayn tr iki mahkeme arasndaki uyumazlklar zer. Bu yetki

uyumazldr.
 Grev uyumazl ise iki farkl mahkeme tr arasndaki uyumazlktr. rnein
idare ve vergi mahkemeleri arasndaki uyumazlk

1.5. Askeri Yksek dare Mahkemesi

Dantayn asker kiilerin zlk ilerine ilikin ilemler hakknda verdii iptal kararlarna bir
tepki olarak 12 Mart 1971 tarihli askeri muhtradan sonra kurulmutur.

dari yarglama alannda ikinci yksek mahkemedir.

AYM, askeri olmayan makamlarca tesis edilmi olsa bile, askeri kiileri ilgilendiren ve
askeri hizmete ilikin idari ilem ve eylemlerden doan uyumazlklarn ilk ve son derece
mahkemesi olarak yarg denetimini ve dier kanunlarda gsterilen grevleri yapar.

Bir davann AYMin grev alanna girmesi iin

Asker kiiyi ilgilendirme

Askeri hizmete ilikin olma

artlarnn ikisini de tamas gerekir.

Asker Kiiyi lgilendirme art: Dava konusu idari ilem veya eylem bir asker kiiyi
ilgilendirmelidir. Asker Kii ifadesi ile TSKda grevli bulunan veya hizmetten ayrlm
olan subay, askeri memur, askeri renci, avu, erler ile sivil memurlar kastedilmektedir.
Ancak askerlik ykmllnden doan uyumazlklarda ilgili kiini asker olmas art
aranmaz.

Askeri Hizmete likin Olma: Dava konusu olan idari eylem ve ilem askeri hizmete ilikin
olmaldr.

AYM grevlerini kurul olarak yerine getirir. AYMin yarg ile ilgili birimleri,
Daireler, Daireler Kurulu ve Genel Kuruldur.

AYMde her daire 1 bakan ve 6 yeden oluur. yelerin 4 hkim, 2 si kurmay

subaydr.

1.6. Uyumazlk Mahkemesi

Anayasada yksek mahkemeler arasnda saylan uyumazlk mahkemesi; adli, idari ve
askeri yarg mercileri arasndaki grev ve hkm uyumazlklarn kesin olarak zmlemeye
yetkilidir. Uyumazlk mahkemesi kararlar kesin olup dier yarg yerlerini balar.

1 bakan 12 asl 12 yedek yeden oluur. Bakan Anayasa Mahkemesi seer. yeler
ise Yargtay, AYM, Dantay ve Askeri Yargtaydan seilir.

Olumlu Grev Uyumazl

 Baka bir yarg dzeninin grevi iine girdii iddiasyla yaplan grevsizlik itiraznn
reddi zerine, grev alan korunmak istenen yarg dzeni iinde yer alan Basavcnn, grevli
yarg dzenin tespiti iin Uyumazlk Mahkemesine bavurmasna denir.

Olumsuz Grev Uyumazl

Adli, idari ve askeri yarg dzenlerinden en az ikisinin, taraflar, konusu ve sebebi ayn
olan bir davada, karlkl olarak birbirlerini grevli saymalarndan dolay grevsizlik karar
vermeleri ve bu grevsizlik kararlarnn kesinlemesi durumunda olumsuz grev uyumazl
ortaya kar.

Hkm Uyumazl

Taraflarndan en az birinin ayn olmas artyla ayn konu ve sebebe ilikin olarak adli,
idari ve askeri yarg dzenlerinin en az ikisinin birbiriyle elien hkm tesis etmeleri
sonucunda hkm uyumazl sz konusu olur.

Hkm Uyumazlnn artlar;

elien kararlar iki ayr yarg yerinden verilmi olmaldr.

elien kararlar esasa ilikin olmaldr.
elien kararlar kesin nitelikte olmaldr.
elien kararlar ayn konu ve sebebe ilikin olmaldr.
Taraflardan en az biri ayn olmaldr.
Kararlardaki eliki bir hakkn yerine getirilmesini engellemelidir.

NOT: Anayasa Mahkemesi ile dier yksek mahkemeler arasnda kan uyumazlklarda
Uyumazlk mahkemesi yetkili deildir. Bu durumda Anayasa Mahkemesi kararlar esas
alnr.

Grev Uyumazlklarnda Uyumazlk Mahkemesine Bavuru

Olumlu Grev Uyumazl Olumsuz Grev Uyumazl

Uyumazlk mahkemesine bavurma yetkisi
Kural olarak davac son grevsizlik karar
grev alan korunmak istenen yarg yeri
veren mahkemeden uyumazln giderilmesi
basavcsdr.
talebinde bulunabilir ya da son grevsizlik
karar vermeden grevli yarg yerinin
ARTLARI;
belirlenmesi iin Uyumazlk Mahkemesine
bavurur.
* Dileke ve savunma aamalar bitmeden
grevsizlik itiraz yaplmaldr.
ARTLARI;
* Grevsizlik itiraz mahkemece reddedilmi
* ki ayr yarg yerindeki iki ayr mahkeme de
olmaldr.
grevsizlik karar vermi olmaldr.
* Esas hakknda karar verilmemi, sadece
* Grevsizlik karar biri dierinin grevli
grevsizlik olduu itiraz reddedilmi
olmaldr. gerekesiyle verilmi olmaldr.

* Grevsizlik karar ayn davaya ilikin

olmaldr.

* Grevsizlik kararnn kesinlemesi gerekir.

NOT: Grevsizlik itiraz reddedilen taraf, tebliden itibaren 15 gn iinde mahkemeye

bavurmadka, Basavc mekanizmay resen altramaz. Basavc taleple bal olmayp
olumlu grev uyumazl karmayabilir ya da 10 gn iinde Uyumazlk Mahkemesine
bavurabilir. Basavcya itiraz mmkn deildir. Uyumazlk mahkemesinden 6 ay iinde
kesin bir karar kmazsa, mahkeme grevine devam eder.

DAR YARGIDA DAVA TRLER

1. PTAL DAVALARI

ptal davalar idari ilemler hakknda yetki, ekil, konu, sebep ve maksat ynlerinden biri ile
hukuka aykr olduklarndan dolay iptalleri iin menfaatleri ihlal edilenler tarafndan alan
davalardr.

ptal davalarnda bir idari ilemin hukuka aykr olduu ileri srlmekte ve dava konusu
yaplan idari ilemin hukuka uygunluunun denetlenmesi salanmaktadr. lemin hukuka
aykr olduu tespit edildiinde o ilem iptal edilmekte, dier bir deyile yapld andan
itibaren hkmsz hale getirilmektedir.

NOT: dari ilemin hukuka aykrl mahkemece tespiti ve iptal karar ile idari ilem
yapld andan itibaren tm sonularyla ortadan kaldrlmaktadr.

ptal Davasnn zellikleri

Konusunu idari ilemler tekil eder.

Kesin ve yrtlmesi gereken idari ilemler hakknda alabilir.
ngrlmse, zorunlu idari bavuru yollarnn tketilmi olmas gerekir. ( Aksi
takdirde mahkeme davay idari merci tecavz gerekesi ile reddeder.
Hukuka aykr olduu iddia edilen ilemlerin iptal edilerek, dourduu sonularn
giderilmesi iin alr.
ptal davalar objektif ( nesnel ) nitelii ar basan davalardr.
Davalnn hi gsterilmemi olmas davann reddi sebebi olarak grlmez.
Alabilmesi iin bir menfaat ihlali yeterlidir.
 ptal davalarnda yargcn resen inceleme yetkisi vardr.
ptal davalarnn sonular genel etkilidir.

NOT: Alan bir iptal davas mahkemece ncelikle n koullar ynnden incelenir. Bu
kapsamda mahkeme, grev ve yetki, idari merci tecavz, ehliyet, idari ilemin icrailii, sre
ve dileke ekil artlar bakmndan inceleme yapar.

ptal Davasnn n Koullar

ptal Davasnda GREVE likin Koullar

Alm olan dava tamamen idari yarg kolunun grev alan dnda ise grevsizlik
karar verilir. (Dosya grevli adli ya da askeri yarg yerine gnderilemez.)

Alan iptal davas idari yargnn grev alanna girmekle birlikte, yanl idari yarg
yerinde alm ise grevsizlik karar verilir, ancak bu sefer mahkeme dosyay grevli idari
yarg yerine gnderilir.

Dantayn iki dairesi arasnda kan grev uyumazlklarn, Dantay Bakanlar

Kurulu karara balar.

Ayn Blge dare Mahkemesinin yarg evresi iinde bulunan idare ve vergi
mahkemeleri tarafndan grevsizlik karar verilirse, grev uyumazl BM tarafndan kesin
olarak giderilir ve grevli mahkeme belirtilir.

Farkl Blge dare Mahkemelerinin yarg evresi iinde bulunan idare ve vergi
mahkemeleri tarafndan grevsizlik karar verilirse, grev uyumazl Dantay tarafndan
giderilir ve grevli mahkeme belirtilir.

dare ve vergi mahkemeleri davann Dantayn grevi iinde olduu kans ile
grevsizlik karar verirse, dosya Dantaya gnderilir. Dantay kendini grevli grrse
davay sonulandrr fakat idare veya vergi mahkemesini grevli grrse dosyay bu
mahkemelere gnderir. Bu kararlar kesindir.

ptal Davasnda YETKYE likin Koullar

Yetki, bir davann hangi yerdeki mahkemede baklacan ifade eder. Yetki, kamu
dzenindendir.

dari Yarglama Usul Kanununun 32nci maddesine gre kanunlarla ayrca yetkili
mahkeme gsterilmemise (gsterilmise buna zel yetki denir ve o mahkemenin yetkili
olduu kabul edilir), genel yetkili idare mahkemesi, dava konusu idari ilemi yapan idari
merciin bulunduu yerdeki idare mahkemesidir.
zel Yetki Kurallar

Kamu grevlilerine ilikin zel yetki kurallar

Kamu grevlilerinin atanmas ve nakilleri ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu
grevlilerinin yeni veya eski grev yeri idare mahkemesidir.
Kamu grevlilerinin grevlerine son verilmesi, emekli edilmeleri veya grevden
uzaklatrlmalar ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu grevlisinin son grev
yapt yer idare mahkemesidir.
Kamu grevlilerinin grevle ilikisinin kesilmesi sonucunu dourmayan disiplin
cezalar ile ilerleme, ykselme, sicil, intibak ve dier zlk ve parasal haklar ve
mahalli idarelerin organlar ile bu organlarn yelerinin geici bir tedbir olarak
grevden uzaklatrlmalaryla ilgili davalarda yetkili mahkeme ilgilinin grevli
bulunduu yer idare mahkemesidir.

Tanmaz mallara ilikin zel yetki kurallar

mar, kamulatrma, ykm, igal, tahsis, ruhsat ve iskn gibi tanmaz mallarla ilgili
mevzuatn uygulanmasnda veya bunlara bal her trl haklara veya kamu mallarna
ilikin idari davalarda yetkili mahkeme tanmaz mallarn bulunduu yer idare
mahkemesidir.
Ky, belediye ve zel idareleri ilgilendiren mevzuatn uygulanmasna ilikin davalarla
snr uyumazlklarnda yetkili mahkeme, mlki idari birimin, ky, belediye veya
mahallenin bulunduu yahut yeni baland yer idare mahkemesidir.

Tanr mallara ilikin zel yetki kural

Tanr mallara ilikin davalarda yetkili mahkeme, tanr maln bulunduu yer idare
mahkemesidir.

Olumlu Yetki Uyumazl

ki mahkemenin ayn anda davaya bakmaya yetkili olduklar hakknda karar vermeleri,
baka bir deyile iki yarg yeri arasnda olumlu yetki uyumazl kmas durumunda,
mahkemelerden veya taraflardan birinin istemi zerine, duruma gre BM veya Dantay
tarafndan yetkili mahkeme belirlenir.

Olumsuz Yetki Uyumazl

Yetkisizlik nedeni ile dosyann gnderildii mahkeme de kendisini yetkisiz

grdnde yetki uyumazlnn giderilmesi iin duruma gre dosyay ya BM e ya
da Dantaya gnderir.
Yetkisizlik karar veren idare ve vergi mahkemeleri ayn blge idare mahkemesinin
yarg evresi iinde iseler, yetki uyumazl Blge dare Mahkemesince karara
balanr.
Yetkisizlik karar veren idare ve vergi mahkemeleri ayn blge idare mahkemesinin
yarg evresi iinde deilse yetki uyumazl Dantay tarafndan giderilir.

ptal Davasnda SREYE likin Koullar

 Genel dava ama sresi, zel kanunlarda ayr sre gsterilmeyen hallerde Dantay ve
idare mahkemelerinde 60 GN ve vergi mahkemelerinde 30 GNDR. Dava ama sresi
hak drc niteliktedir. Srenin balangc yazl bildirim tarihidir.

Dava ama sresi idari ilemin yazl bildirimin (tebli) yapld gn izleyen gnden
itibaren balar.

Yazl bildirim yoksa ilemi renme tarihinden itibaren balar.

Zmni ret varsa, zmni reddi izleyen gnden itibaren balar.

Sreyi durduran hal: st makamlara bavurma. st makam, bavuruyu 60 gn iinde

cevaplamazsa veya reddederse, dava ama sresi (kald yerden) ilemeye balar.

Sre, ara vermeye (yani adli tatile) rastlam ise, sre ara vermenin son gnnden
itibaren 7 gn uzar.

Son gn, resmi tatil gnne rastlarsa, sre tatil gnn izleyen alma gnnn
bitimine kadar uzar.

Dzenleyici ilemlere (tzk, ynetmelik) kar da dava ama sresi 60 GNDR.

Zmni ret kararnda da dava sresi 60 GNDR.

ptal Davasnn KONUSUNA likin Koullar

Bir idari ilemin iptal davasna konu olabilmesi iin koulun gereklemesi gerekir.

dari bir ilem olmaldr.

crai bir ilem olmaldr.
Kesin ve yrtlmesi gereken bir ilem olmaldr.

NOT: dari bavuru yollar tketilmeden alan davalarda idari yarg yeri, idari merci
tecavz nedeni ile davaya bakmaz; dava dilekesini ilgili kurulua gnderir.

ptal Davasnn DAVACIYA likin Koullar

Kamu tzel kiileri dahi bir baka kamu tzel kiisi karsnda davac konumunda
bulunabilir. Daval tzel kiide olabilir.

Davac kii taraf ve dava ehliyetine sahip olacak ve menfaat ihlaline urayacak.

ptal Davasnn DAVALIYA likin Koullar

Daval idarenin dilekede yanl gsterilmesi dilekenin ya da davann reddi sonucunu

dourmaz.
 Ancak daval olarak idare yerine kamu grevlisi gsterilmi ise dava reddedilir.

ptal Davasnn BMNE likin Koullar

dari davalar, Dantay, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi bakanlklarna hitaben

yazlm imzal dilekelerle alr. Dilekelerde taraflarn ve varsa vekillerinin veya
temsilcilerinin ad ve soyadlar veya unvanlar ve adresleri, davann konusu ve sebepleri ile
dayand deliller, davaya konu olan idari ilemin yazl bildirim tarihi, tam yarg davalarnda
uyumazlk konusu miktar gsterilmelidir.

Dilekeler idare veya vergi mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk

hakimliklerine veya yabanc memleketlerde Trk konsolosluklarna verilebilir.

Dileke verilirken mahkemenin yaz ilerinde har ve posta creti hesaplanr (YUK,
m.6). Har ve posta creti yatrldktan sonra, mahkeme bakan tarafndan dilekenin
arkasna tarih ve paraf atlarak yaz ilerine havale edilir. Bundan sonra dileke deftere
kaydedilir. Dava deftere kayt tarihinde alm saylr.

Dilekede biim noksanlklar varsa, mahkemede dilekenin dzeltilmesi iin 30

gnlk ek sre verilir. Bu sre iinde davac eksiklikleri giderirse, dava incelenir. Eksiklikler
sresi iinde tamamlanmazsa, mahkeme davann almam saylmasna karar verir.

Herhangi bir sebeple harc veya posta creti verilmeden veya eksik har veya posta creti ile
dava alm olmas halinde, otuz gn iinde harcn ve posta cretinin verilmesi ve
tamamlanmas hususu daire bakan veya grevlendirecei tetkik hkimi, mahkeme bakan
veya hkim tarafndan ilgiliye tebli olunur. Tebligata ramen gerei yerine getirilmedii
takdirde bildirim ayn ekilde bir daha tekrarlanr. Har veya posta creti sresi iinde
verilmez veya tamamlanmazsa davann almam saylmasna karar verilir ve davacya tebli
olunur.

ptal Davasnn ESASINA likin Koullar

dari yarg yerleri mahkemelerin idari ilemin hukuka uygunluunu yetki, ekil, sebep,
konu ve maksat unsurlar ynnden deerlendirilir.

dari yarg mahkemeleri hukukilik denetimini aarak yerindelik denetimi

yapamayacaklar gibi, idarenin takdir yetkisine mdahale niteliinde veya yeni bir idari eylem
tesisi niteliinde iptal karar veremezler.

PTAL DAVASININ SONULARI

ptal Davasnn Reddedilmesi Durumunda ptal Davasnn Sonular

lemin hukuksal durumunda bir deiiklik olmaz. Eer daha nce ilem hakknda
yrtmenin durdurulmas karar verilmi ise baka bir karara gerek kalmakszn yrtmenin
durdurulmas karar kendiliinden kalkar. Davann reddi, dava konusu ilemle ilgili olan
nc kiilerin tekrar iptal davas amasn engellemez.

ptal Karar Verilmesinin Sonular

 dari ilemin varl son bulur. lem hi yaplmam saylr. dare ilemin dourduu
btn sonular gidermek zorundadr.

dare iptal kararlarn yerine getirmek zorundadr. Kararn yerine getirilmesi zaman
alacaksa, bu sre hibir ekilde kararn idareye tebliinden balayarak 30 GN geemez.

2. TAM YARGI DAVALARI

Tam yarg davas, idari ve eylem ve ilemler neticesinde kiisel haklar dorudan
doruya ihlal edilmi olan kiilerin uradklar zararn giderilmesine istemiyle idari yargda
atklar davalardr.

Tam Yarg Davas ptal Davas

Tam yarg davas ile iptal davas arasnda baz benzerlikler ve farkllklar vardr:

Her iki dava trne de ayn yarglama yntemi uygulanr.

ptal davasna yalnz tek yanl idari ilemler konu olabilir. Tam yarg davalarna ise
tek yanl idari ilemler, idari eylemler ve hatta idari szlemeler konu olabilir.
ptal davas objektif niteliktedir. Tam yarg davas ise sbjektif niteliktedir. Bu tr
davalarda, davac kendisinin bir sbjektif hakknn ihlal edildiini iddia eder ve
idareye bir bor ykletilmesini talep eder.
ptal davas aabilmek iin bir menfaatin ihlal edilmi olmas yeterlidir. Tam yarg
davas aabilmek iin ise, davacnn kiisel haklarnn dorudan muhtel olmas, yani
ihlal edilmi olmas gerekir.
ptal davasnn sonularndan yerine gre nc kiilerde yararlanabilir. Oysa tam
yarg davalarnn sonularndan sadece ve sadece davann taraflar yararlanr.

Tam Yarg Davasnn n Koullar

Tam Yarg Davalarnda GREVL Yarg Yerleri

ptal davasyla ayndr.

Tam Yarg Davalarndan YETKL Yarg Yerleri

dari szlemelerden doan tam yarg davalarnda yetkili idare mahkemesi, szlemeyi
yapan idari kuruluun bulunduu yer mahkemesidir

dari ilemlerden doan tam yarg davalarnda yetkili idare mahkemesi, idari ilemi yapan
idari kuruluun bulunduu yer idare mahkemesidir.

darenin bir eyleminden doan zararn giderilmesi iin alan davalarda yetkili mahkeme,
eylemin yapld yer mahkemesidir.

dari Yarglama Usul Kanununun 36nc maddesine gre, idari szlemelerden doanlar
dnda kalan tam yarg davalarnda yetkili mahkeme, srasyla,
 Zarar, bayndrlk ve ulatrma gibi bir hizmetten veya idarenin herhangi bir
eyleminden domu ise, hizmetin grld veya eylemin yapld yer mahkemesi
grevlidir.
Dier hallerde davacnn ikametghnn bulunduu yer idare mahkemesidir.

dari szlemelerde yetkili mahkeme idari szlemeyi yapan idari merciin bulunduu yerdeki
idare mahkemesidir.

Vergi davalarnda yetkili mahkeme dava konusu ilemi yapan, dairenin bulunduu yerdeki
vergi mahkemesidir.

Tam Yarg Davalarnn KONUSUNA likin Koullar

n Karar: Zarar nedeniyle idareye tam yarg davas almadan nce zararn tazminine
ynelik olarak idareye bavurmak mmkndr. Zarar grenin bavurusu zerine idarenin
alaca bu karara n karar ad verilir. Dava almadan nce n karar alnmas bir tercih
meselesi olabilecei gibi zorunlu nitelikte de olabilir.

Tam yarg davas idari ilemden kaynaklanyorsa n karar alnmas zorunlu deildir. Eer
idari eylemden kaynaklanyorsa n karar alnmas zorunludur.

Tam yarg davalarnn konusu idari ilem, idari eylem ve idari szlemelerden doan
zararlarn tazminidir.

ptal davas ile tam yarg davas birlikte alabilir.

ptal davas sonulannca tam yarg davas alabilir.

Dorudan tam yarg davas alabilir.

ptal davasnn reddedilmi olmas tam yarg davasnn almasna engel olmaz. Nitekim
bir ilem hukuka uygun olsa da zarara neden olmu olabilir.

Tam Yarg Davasnda DAVACIYA liki Koullar

Tam yarg davas aabilmek iin menfaat ihlali art yetmemekte, hak ihlali art da
aranmaktadr. Kiisel bir hakk, yani para ile llebilir bir menfaati ihlal edilenler ancak
tam yarg davas aabilirler.

Tam Yarg Davasnda DAVALIYA likin Koullar

Zarar bir idari ilemden meydana gelmise, daval dava konusu ilemi tesis eden idari
makamdr; zarar bir idari hizmetin yrtlmesine ilikin bir idari eylemden kaynaklanmsa,
daval, hizmeti nihai olarak dzenleyen en yksek makamdr.

Tam Yarg Davasnda BME likin Koullar

ptal davas ile ayndr. Ayrca uyumazlk konusu olan parasal miktar da belirtilir.
Tam Yarg Davasnda SREYE likin Koullar

dari ilemlere kar dorudan doruya tam yarg davas almas durumunda, dava ama
sresi 60 GNDR.

ptal davas ile Tam yarg davasnn birlikte almas durumunda sre 60 GNDR.

ptal davasnn sonulanmas zerinde tam yarg davas almasnda sre 60 GNDR.

dari eylemle hakk ihlal olunan durumu rendikten sonra 1 yl ve her durumda 5 yl
iinde idareye bavurulmal ve n karar aldrmalar gerekir.

dari szlemelerden doan tam yarg davalarnda sre 60 GNDR.

Tam Yarg Davalarnn Sonular

Tam yarg davalarnda mahkeme, ya davann reddine, ya da kabulne karar verir.

Tazminata mahkmiyet halinde, tam yarg davalar hakkndaki kararlardan belli bir miktar
ierenler genel hkmler dairesinde infaz ve icra olunur. Dolaysyla idare mahkemesinden
idareyi tazminat demeye mahkm eden bir karar alan bir davac, lehine hkmedilen
tazminat idareden alamazsa, yapmas gereken ey, icra dairesine gidip idare aleyhine icra
takibinde bulunmaktr.

YRTMENN DURDURULMASI
Dantayda veya idari mahkemelerde dava almas dava edilen ilemin yrtmesini
durdurmaz. Dantay veya idari mahkemeler idari ilemin uygulanmas halinde telafisi g
veya imknsz zararlarn domas ve idari ilemin aka hukuk aykr olmas artlarnn
birlikte gereklemesi durumunda gereke gstererek yrtmenin durdurulmasna karar
verebilirler.

Yrtmenin durdurulmas ayrks ( istisnai ) bir nlemdir.

Yrtmenin durdurulmas geici bir nlemdir. ( davann sonulanmasyla geerliliini yitirir )

Bir ara karar niteliindedir. Temyiz olunamaz.

Yrtmenin Durdurulmas in Gereken artlar

Biimsel artlar

Yrtmenin durdurulmas bir talep zerine verilir. ( mahkeme resen durdurmaz )

Yrtmenin durdurulmas karar ancak alm bir iptal davasnda verilebilir.
Yrtmenin durdurulmas karar bir gvence karlnda verilir.
Yrtmenin durdurulmas karar gerekeli olarak verilir.
darenin savunmas alnmadan veya savunma sresi gemeden yrtmenin
durdurulmas karar verilemez.

Esasa likin artlar

 dari ilemin uygulanmas halinde giderilmesi g ya da imkansz zarar domaldr.
dari ilem aka hukuka aykr olmaldr.

Yrtmenin durdurulmas iin bu iki artn birlikte olmas arttr. Birinin eksiklii halinde
yrtmenin durdurulmas karar verilemez.

Yrtmeyi Durdurma Karar Veren

tiraz Mercii
Mahkeme
dare ve Vergi Mahkemesi BM
Blge dare Mahkemesi En yakn BM
Konusuna gre idari veya vergi dava dairesi
Dantay Dava Daireleri
kurulu
En yakn nbeti mahkeme veya karar veren
Ara Verme Sresi inde
hkimin katlmad nbeti mahkemeye

Yrtmenin durdurulmas hakknda verilen kararlara kar itiraz sre 7 GN dr. 7 GN

iinde karar verilir. tiraz zerine verilen kararlar kesindir.

Yrtmeyi durdurma talebinin reddinden sonra ayn mahkeme, davann ilerleyen

aamalarnda yeni bir talep zerine yrtmenin durdurulmas kararn verebilir. Ancak ayn
sebeplere dayanlarak ikinci kez yrtmenin durdurulmas isteminde bulunulamaz.

Vergi mahkemelerinde, vergi uyumazlklarndan doan davalarn almas, tarh edilen vergi,
resim ve harlar ile benzeri mali ykmlerin ve bunlarn zam ve cezalarnn dava konusu
edilen blmnn tahsil ilemlerini durdurur.

Yrtmenin Durdurulmas Kararlarnn Sonular;

Dantay, blge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve

yrtmenin durdurulmas kararna ilikin idare, gecikmeksizin ilem yapmaya veya eylemde
bulunmaya mecburdur. Bu sre hibir ekilde 30 gn geemez. Bu sreye 2014 deiiklii
ile istisna getirilmitir. Belirli grevleri yerine getiren kamu grevlilerine ilikin aktan,
naklen veya vekleten yaplan atama ve bu grevlerden alnma, bu grevlerle ilgili yer
deitirme, grev ve unvan deiiklii ilemleri hakknda verilen mahkeme kararlarnn
gerei, kendilerine uygun baka bir kadroya atanmalar suretiyle iki yl iinde yerine getirilir.

Mahkeme kararlarnn sresi iinde kamu grevlilerince yerine getirilmemesi halinde

tazminat davas ancak ilgili idare aleyhine alabilir.

DAVA SREC

1.Dilekeler zerine lk nceleme

Dilekeler Dantayda daire bakannn grevlendirecei bir tetkik hkimi, idare ve vergi
mahkemelerinde ise mahkeme bakan veya grevlendirecei bir ye tarafndan

Grev ve yetki
 dari mercii tecavz
Ehliyet
dari davaya konu olacak kesin ve yrtlmesi gereken bir ilem olup olmad
Sre am
Husumet
Dilekelerde bulunmas gereken hususlarn tam olup olmad, YUK 3-5

Ynlerinden srasyla incelenir. Dilekeler bu ynlerden aykr grlrse durum grevli daire
veya mahkemeye bir rapor ile bildirilir.

a. lk nceleme zerine Verilecek Karar

Grev ve yetki asndan adli ve askeri yargnn grevli olduu konularda alan
davalarn reddine (itiraz ve temyiz mmkndr)

dari yargnn grevli olduu konularda ise grevli ve yetkili olmayan mahkemeye alan
davann grev veya yetki ynnden reddedilerek dava dosyasnn grevli veya yetkili
mahkemeye gnderilmesine

dari mercii tecavz halinde dilekelerin grevli idare merciine tevdiine (itiraz ve
temyiz mmkndr)
Ehliyet idari davaya konu olacak kesin ve yrtlmesi gereken bir ilem olup olmad
ve sre am hallerinde davann reddine (temyiz ve itiraz mmkndr)
Davann hasm gsterilmeden veya yanl hazm gsterilerek almas halinde dava
dilekesinin tespit edilecek gerek hasma tebliine
Ehliyetli olan ahsn avukat olmayan vekili tarafndan dava alm ise 30 gn iinde
bizzat veya bir avukat vastasyla dava almak zere dilekelerin reddine (ayn
yanllklar yapldnda dava reddedilir)
Dava dilekesinde noksanlk olmas halinde 30 gn iinde uygun ekilde yeniden
dzenlenmek veya noksanlar tamamlanmak zere dilekenin reddine (ayn
yanllklar yapldnda dava reddedilir)

karar verilir.

1. lk nceleme Kararlar zerine Yaplacak Bavuru

lk inceleme zerine Dantay veya mahkemelerce verilen; idari yargnn grevli

olduu konularda davann grev ve yetki ynnden reddine ilikin kararlarla, gerek hasma
tebli ve dileke ret kararlar dnda, ilgilisine gre istinaf veya temyiz yoluna bavurulabilir.

2. Tebligatlar ve Cevap Dilekeleri

Dava dilekelerinin ve eklerinin birer rnei davalya, davalnn verecei savunma ise
davacya tebli olunur. Davacnn ikinci dilekesi davalya, davalnn verecei ikinci savunma
da davacya tebli edilir. Buna kar davac cevap vermez. Ancak davalnn ikinci
savunmasnda, davacnn cevaplandrlmasn gerektiren hususlar bulunduu, davann
grlmesi srasnda anlalrsa, davacya cevap verilmesi iin sre verilir. Taraflar kendilerine
yaplan tebliden itibaren 30 gn iinde cevap verebilirler.

Adresi belli olmayanlara ilan yolu ile bildirim yaplr.

 3. Dosyalarn ncelenmesi

Dantay, BM ile idare ve vergi mahkemeleri, bakmakta olduklar davalara ait her
trl incelemeyi kendiliinden yapar. Mahkemeler belirlenen sre iinde lzum grdkleri
evrakn gnderilmesini ve her trl bilginin verilmesini taraflardan ve ilgili dier yerlerden
isteyebilir.

Taraflardan biri ara kararn icaplarn yerine getirmedii takdirde, bu durumun

verilecek karar zerindeki etkisi mahkemece nceden takdir edilir ve ara kararnda bu husus
ayrca belirtilir.

Dosyalar tekemml ettikleri sraya gre ve tekemml tarihiden itibaren en ge 6 ay

iinde sonulandrlr.

4. Durumal Davalar

Dantay ile idare ve vergi mahkemelerinde alan iptal davalar ve 25.000 TLyi aan tam
yarg davalarnda ve vergi, resim, harlar ve bunlarn zamlar 25.000 TLyi aan davalarda
taraflarn birinin istei zerine duruma yaplr.

Temyiz veya istinaflarda duruma yaplmas taraflarn istemine ve Dantay veya ilgili BM
kararna baldr.

Dantay, mahkeme ve hakim kendiliinden duruma yaplmasna karar verebilir.

Dantay davetiyeleri duruma gnnden en az 30 gn nce taraflara gnderilir.

Duruma sreci;

Durumalar kural olarak ak yaplr. Genel ahlak veya kamu gvenlii sz konusuysa
grevli daire veya mahkeme durumann bir ksmnn veya tamamnn gizli yaplmasna karar
verebilir.

Durumalar bakan ynetir.

Durumalarda taraflara ikier defa sz verilir. Taraflardan biri gelirse sadece ona iki
sz hakk verilir. Taraflardan hibiri gelmezse duruma almaz, inceleme evrak zerinden
yaplr.

Dantaydaki durumalarda savcnn bulunmas arttr.

Taraflar dinlendikten sonra savc dncesini aklar. Bundan sonra taraflara son
olarak ne diyecekleri sorulur ve durumaya son verilir.

5. Davalarn Karara Balanmas

Konular aydnlandnda meseleler srasyla oylanr ve karara balanr.

Gr itibariyle aznlkta kalanlar iin esas hakknda da oylarn kullanrlar. Aznlkta

kalanlarn grleri, kararlarn altnda yazldr.
NOT: Durumal davalarda, duruma yapldktan sonra en ge 15 gn iinde karar verilir. Ara
karar verilen hallerde, bu kararn yerine getirilmesi zerine, dosyalar ncelikle incelenir.

6. Kararn Ak Olmamas

Dantay, BM, idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar yeterince ak deilse,

yahut birbirine aykr hkmler varsa taraflardan her biri kararn aklanmasn veya
aykrlnn giderilmesini isteyebilir.

VED YARGILAMA USUL

Dava ama sresi 30 gndr ( 2014 deiiklii )

lk inceleme sresi 7 gndr.
Savunma sresi dava dilekesinin tebliinden itibaren 15 gn olup, bu sre bir defaya
mahsus olmak zere en fazla 15 gn uzatlabilir. Savunma verilmesi veya sresinin
gemesi ile dosya tekemml edilmi saylr.
vedi yarglama usulne gre yrtmenin durdurulmas talebine ilikin verilecek
kararlara itiraz edilemez.
Bu davalar dosyann tekemmlnden itibaren en ge 1 ay iinde karara balanr. Ara
kararn verilmesi, keif, bilirkii incelemesi, duruma yaplmas gibi ilemler ivedilikle
sonulandrlr.
Nihai kararlara kar tebli tarihinden itibaren 15 gn iinde temyiz yoluna
bavurulabilir.
Temyiz dilekeleri 3 gn iinde incelenir ve tebli edilir.
Temyiz dilekelerine cevap sresi 15 gndr.
Temyiz istemi zerine verilen kararlar kesindir.
Temyiz istemi en ge 2 ay iinde karara balanr. Karar en ge 1 ay iinde tebli
edilir.

NEML: vedi yarglama usulne tabi davalarda istinaf yoluna bavurulamaz. lk derece
mahkemesi tarafndan tesis edilen karara 15 gn iersinde temyiz yoluna gidilir.

vedi Yarglama Usul u lemlerden Doan Uyumazlklardan Uygulanr;

haleden yasaklama kararlar hari ihale ilemleri

Acele kamulatrma ilemleri
zelletirme Yksek Kurulu kararlar
Turizm Tevik Kanunu uyarnca yaplan ilemler
evre Kanunu uyarnca yaplan ilemler
Afet Riski Altndaki Alanlarn Dntrlmesi Hakknda Kanun uyarnca alnan
Bakanlar Kurulu kararlar
DAR YARGIDA KANUN YOLLARI
1. Olaan Kanun Yollar
2. stinaf ( 2014 deiiklii )

stinaf, idare ve vergi mahkemelerinin kararlarna kar hukuka uygunluk denetimi

amacyla bavurulan olaan kanun yoludur. dare ve vergi mahkemelerinin kararlarna kar,
baka kanunlarda aksine hkm bulunsa dahi mahkemenin bulunduu yarg evresindeki
blge idare mahkemesine bavurulur.

NOT: Konusu 5 bin TLyi gemeyen vergi davalar, tam yarg davalar ve idari ilemlere
kar alan iptal davalar hakknda idare ve vergi mahkemelerinin vermi olduu kararlar
kesindir. Bunlara kar istinaf yoluna bavurulamaz.

stinaf yoluna kararn tebliinden itibaren 30 gn iinde bavurulabilir.

stinaf temyizin ekil ve usullerine tabidir. stinaf bavurusu dileke ile yaplr.
Dilekede eksiklik varsa 15 gn sre verilir. Bu sre iinde eksiklikler tamamlanmazsa istinaf
bavurusu yaplmam saylr.

Blge idare mahkemesi ayet ilk derece mahkemesinin kararn hukuka uygun
bulmazsa istinaf bavurusunu kabul eder ve kararn kaldrlmasna karar verir.

Blge idare mahkemesinin ilk derece kararlarna kar yaplan istinaf bavurusunu
hakl bulmas, davaya grevsiz veya yetkisiz mahkemenin bakm olmas ya da reddedilmi
veya yasaklanm hakim tarafndan baklm olmas durumunda istinaf bavurusu kabul edilir.
Bavurunun kabulyle kaldrlan dosya BM tarafndan ilgili mahkemeye gnderilir. BM in
bu kadar kesindir.

BM yapt inceleme sonunda ilk derece mahkemesi kararn hukuka uygun bulursa
istinaf bavurusunun reddine karar verir.

NOT: Blge idare mahkemelerinin temyize ak olmayan kararlar kesindir.

stinaf bavurusuna konu edilen karar veren ya da karara katlan hakim, ayn davann
istinaf yoluyla blge idare mahkemesince incelemesinde bulunamaz.
 1. Temyiz

Daire ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarnn hukuka uygunluk asndan Dantayda

incelenmesini salayan nemli bir kanun yoludur. Temyiz istemi nihai kararn teblii tarihini
izleyen 30 gn iinde davann taraflarnca Dantaya yaplmaldr.

Nihai kararlarn yan sra ara kararlar da nihai karar ile birlikte temyiz edilebilir. Ara
kararlar tek bana temyiz edilemez.

Blge dare Mahkemesinin u Davalara likin Kararlar Temyiz Edilebilir;

Dzenleyici ilemlere kar alan iptal davalar

Konusu 100 bin TLyi aan vergi, tam yarg davalar
Belli bir meslekten, kamu grevinden veya rencilik statsnden karlma sonucunu
douran ilemlere kar alan iptal davalar
Belli bir ticari faaliyetin icrasn sresiz, 30 gn veya daha uzun sreyle engelleyen
ilemlere kar alan iptal davalar
Mterek kararname ile yaplan atama, naklen atama ve grevden alma ilemleri
mar planlar, parselasyon ilemlerinden kaynaklanan davalar
Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ve Kltr Varlklarn Koruma
Yksek Kurulunca itiraz zerine verilen kararlar ile Boazii Kanununun
uygulanmasndan doan davalar
Serbest Blgeler Kanununun uygulanmasndan doan davalar

Maden, taocaklar, orman, jeotermal kaynaklar ve doal mineralli sular ile ilgili
davalar
lke apnda uygulanan retim ya da bir mesleki veya sanatn icras hakkndaki
yaplan snavlar
Liman, kurvaziyer liman, yat liman, marina vb ky tesislerine iletme izni
verilmesine ilikin mevzuatn uygulanmasndan doan davalar
Toprak Koruma ve Araz Kullanm Kanununun uygulanmasndan doan davalar
Dzenleyici ve denetleyici kurullar tarafndan grevli olduklar piyasa ve sektrle
ilgili olarak alnan kararlara kar alan davalar

Temyiz bavurusu, Dantay Bakanlna ( lgili daire ) hitaben yazlm bir dileke ile
yaplr. Dilekeler eksik ise 15 gn sre verilir. Eksiklikler bu sre iinde de tamamlanmazsa
temyiz bavurusu yaplmam saylr.

Dileke kabul edilirse ilgiliye tebli edilir. Kar taraf 30 gn iinde cevap verebilir. Cevap
dilekesi verildikten veya cevap sresi getikten sonra dosya dizi listesine bal olarak
Dantaya veya kurula gnderilir.

Temyiz dilekesi verilirken gerekli har ve demelerin yaplmas iin 7 gnlk sre verilir.
Eksiklikler tamamlanmazsa temyizden vazgeilmi saylr.

NOT: Temyiz, kanuni sre getikten sonra yaplrsa veya kesin bir karara ilikinse karar
veren merci temyiz isteminin reddine karar verir.

Temyiz ncelemesinin Sonular

 Dantay, temyiz incelemesi sonucunda temyiz konusu karar onar ya da bozar. Karar,
Dantay tarafndan hukuka uygun bulunursa onanr. Kararn sonucu hukuka uygun
olmasna ramen gsterilen gereke doru bulunmaz veya eksik bulunursa karar,
gerekesi deitirilerek onanr.
ayet kararda yeniden yarglama yaplmasna gerek olmayan maddi hatalar ile
dzeltilmesi mmkn eksiklikler ya da yanllklar varsa karar, Dantay tarafndan
dzeltilerek onanr.
Grev ve yetki dnda bir ie baklm olmas, hukuka aykr karar verilmesi ve usul
hkmlerinin uygulanmasnda karar etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin
bulunmas durumunda temyiz konusu karar bozar.
BM kararnda srar ederse, srar kararnn temyizi halinde talep, konusuna gre
Dantay idari veya vergi dava daireleri kurulunca incelenir ve karara balanr.

Temyiz Edilemeyecek Kararlar

Adli ve askeri yargnn grevli olduu konularda idari yargda alan davann reddine
ilikin kararlar
dari yargnn grevli olduu konularda grevli veya yetkili olmayan mahkemeye
alan davann grev veya yetki ynnden reddine ilikin kararlar
Davann hasm gsterilmeden veya yanl hasm gsterilerek almas halinde gerek
hasma tebli kararlar
YUK 3-5 md uygun dzenlenmeyen dilekenin 30 gn iinde eksikliklerinin
giderilmemesi nedeniyle reddine ilikin davalar
Ehliyetli olan ahsn avukat olmayan vekili tarafndan dava almas zerine 3* gn
iinde bizzat veya bir avukat araclyla dava almas iin dilekenin reddine likin
kararlar

1. Olaanst Kanun Yollar

2. Yarglanmann Yenilenmesi

dari bir mahkemece verilmi ve kesinlemi olan esas hkmn kaldrlmas ve yeniden o
davaya baklmasdr. Bu olaanst kanun yoluna kanunda snrl olarak saylan aadaki
nedenlerin varl halinde bavurulabilir:

Karar etkileyecek bir belgenin kararn verilmesinden sonra ele geirilmi olmas
Karara esas olarak alnan belgenin sahteliine hkmedilmi olmas
Karara esas olarak alnan bir ilam hkmnn kesinleen bir mahkeme kararyla
bozularak ortadan kaldrlmas
Bilirkiinin kastla geree aykr beyanda bulunduunun mahkeme kararyla
belirlenmesi
Lehine karar verilen tarafn karar etkisi olan bir hile kullanm olmas
Vekil veya kanuni temsilci olmayan kimseler ile davann grlp karara balanm
olmas
ekinmeye mecbur olan bakan ve ye veya hkimin katlmasyla karar verilmi
olmas
Ayn mahkemeye yahut baka bir mahkeme tarafndan nceki ilamn hkmne aykr
bir karar verilmi olmas
Hkmn nsan Haklar ve Ana Hrriyetleri Korumaya Dair Szlemenin veya eki
protokollerinin ihlali suretiyle verildiinin Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin
kesinlemi kararyla tespit edilmi olmas
Yarglamann yenilenmesi istekleri esas karar vermi olan mahkemece karara balanr.

Yarglamann yenilenmesi sresi Ayn mahkemeye yahut baka bir mahkeme tarafndan
nceki ilamn hkmne aykr bir karar verilmi olmas sebebi iin 10 yl, Avrupa nsan
Haklar Mahkemesinin kesinlemi kararyla tespit edilmi olmas sebebi iin 1 yl, dier
sebepler iin 60 gndr. Bu sreler dayanlan sebeplerin istemde bulunan ynnden
gerekletii tarihi izleyen gnden balanarak hesaplanr.

1. Kanun Yararna Temyiz

dare ve vergi mahkemeleri ile blge idare mahkemelerinin kesin olarak verdii
kararlar ile istinaf veya temyiz incelmesinden gemeden kesinlemi, mevcut hukuk
kurallarna aykr kararlar iin kanun yararna temyiz isteminde bulunulabilir.

lgili bakanlklarn gerekli grmesi zerine veya Dantay Basavclnca resen kanun
yararna temyiz edilebilir. Bozma karar, resmi gazetede yaymlanr.

Belli bir sreye bal deildir.

Yarglama yeniden yaplmaz. nceki kesinlemi karar ortadan kaldrmaz. Taraflar

aleyhine sonu dourmaz.

Karar veren mahkemen uyarlmas ve hukuka aykr kararlarn ayklanmas amalanr.

Asl davann taraflar, yarglamann yenilenmesi isteminde bulunurlar. Ancak yararna

karar alnm tarafnda bu istemde bulunma olana yoktur.