PRATK ALIMA

OLAY I
Nakliyecilik ii yrten Bay Aya; 2012 takvim yl i ve ilemlerinin denetlenmesi
iin yasal defter ve belgelerini ivedilikle vergi dairesine getirmesi gerektii tebli edilmitir.
Bay A defter ve belgelerini vergi dairesine getirmi, denetimi yrten Bay Dnin denetim
sonucunda hazrlad raporun yetkili komisyon tarafndan deerlendirilmesi sonucunda, ilgili
sirklere aykr olduu saptanm ve gerekli dzeltmeler yaplmtr. Denetimin tamamlanmas
sonucunda 2012 ylna ilikin vergi beyannamesinin verildii, ancak beyannamede gider olarak
gsterilen byk bir miktarn aslnda kanunen kabul edilmeyen gider olduu ve bu nedenle
vergi matrahnn dk gsterildii tespit edilmi; defter ve belgelerine gre belirlenen matrah
fark zerinden cezal vergi tarhiyat yaplmtr. Vergi/ceza ihbarnamesi 1 Mart 2017 tarihinde
Bay Aya tebli edilmitir.

SORULAR
1. Olayda uygulanan denetim trn, denetim srasnda yrtlen ilemlerin yasal
koullara uygun olup olmadn belirtiniz.

CEVAP 1. Vergi idaresinin denetim yollar: Vergi incelemesi, yoklama, arama ve bilgi
toplamadr. Olayda uygulanan denetim tr incelemedir. nk incelemede vergi
ykmlsnn beyanlarn ve bunlarn dayanan oluturan defter, belge ve kaytlarn
kapsaml bir denetimi sz konusudur. Olayda da Ann defter ve belgelerinin kapsaml
bir ekilde denetlendiini ve denetim sonucunda belirlenen matrah fark zerinden
cezal vergi tarhiyat yapld grlmektedir. ncelemeye yetkili kiiler: Vergi
mfettileri, vergi mfetti yardmclar, ilin en byk mal memuru, vergi dairesi
mdrleri ve Gelir daresi Bakanlnn merkez ve tara tekilatlarnda mdr vasfyla
grev yapanlardr.

Denetimin yrtlmesinin yasal koullara uygunluu: lk hukuka aykrlk

incelemenin yapld yer bakmndan sz konusudur. Kural; incelemenin, incelemeye
tabi olann iyerinde yaplmasdr. Ancak iyerinin uygun olmamas, lm, iin terk
edilmesi gibi nedenlerle inceleme i yerinde yaplamaz ise ya da ykml isterse
inceleme vergi idaresinde yaplabilir. VUK Md. 139da incelemenin i yerinde
yaplaca ve hangi haller bu kuraln istisnasdr saylmtr. Dolaysyla ancak bu
koullardan biri oluursa incelemenin vergi dairesinde yaplmas hukuka uygun olur.
dare defter ve belgelerin dorudan vergi dairesine getirilmesini talep ettiinden bu talep
usule aykrdr. stisnai koullar olumu ise bunu ispat etmek idarenin
ykmllndedir.

kinci hukuka aykrlk defter ve belgelerin ibraz ile verilen sre ile ilgilidir.
VUK Md. 14e gre kanunda aka yazl olmayan hallerde sreyi 15 gnden az
olmamak artyla tebli yapacak idare belirler ve ilgiliye tebli eder. Deftere ve
belgelerin ibraz iin kanunda aka bir sre belirlenmediinden idare ykmlye en
az 15 gn sre tanmas gerekmektedir.

2. Bu denetim hangi srede tamamlanmaldr? Ek sre talep edilebilir mi? Yantnz

evet ise ek sre talebinin prosedr hakknda bilgi veriniz.

CEVAP 2. nceleme yapanlarn incelemeye balandktan tarihten itibaren tam inceleme

halinde en fazla 1 yl, snrl inceleme halinde ise en fazla 6 ay iinde incelemeyi
bitirmesi gerekmektedir. Tam inceleme: Bir ykml hakknda bir veya birden fazla
vergi tr bakmndan, bir veya birden fazla vergilendirme dnemi iin her trl i ve
ilemlerin incelemesidir. Dar inceleme: Yukardaki kapsamn dnda kalan incelemeler
ise snrl incelemedir. Bir rnek verelim. 2012 ylnda sahte fatura kullanm yznden
incelenen bir mkellef olursa bu snrl inceleme olur. Yani sadece sahte fatura
kullanmna ilikin bir inceleme olacakt. Fakat byle bir snrlama belirtilmeden
mkellefin 2012-2015 yllar arasndaki tm i ve ilemleri incelenecek ise tam inceleme
gndeme gelir.

Bu sre iinde inceleme bitirilemez ise ek sre talep edilebilir. Bu talep,

incelemeye yetkili olanlarn bal olduu birim tarafndan deerlendirilir ve 6 ay
gememek zere ek sre verilir. Bu durumda incelemenin, sresinde bitirilmeme
nedenleri yazl olarak ykmlye bildirilir.

Olayda bir tam inceleme sz konusudur. Dolaysyla 1 yllk bir inceleme sresi
vardr. Bal olduu birimden talep ederse bal olduu birim 6 ay geememek zerek
bir ek sre verebilir.

3. Bay Dnin denetim sonucu hazrlad rapora ne ad verilir? Bu raporun

deerlendirme sreci hakknda bilgi veriniz.
CEVAP 3. Denetim sonucunda hazrlanan rapora, inceleme raporu ad verilir.

Sorunun dier ksmnda raporun deerlendirme sreci hakknda bilgi istenmi.

Olaya baktmzda ilgili raporun yetkili komisyon tarafndan deerlendirildiini
gryoruz. nceleme raporlar, vergi dairesine gnderilmeden nce rapor deerlendirme
komisyonu tarafndan bir i denetime tabi olur. VUK Md. 140 gereince inceleme
raporu vergi dairesine gnderilmeden nce meslekte 10 yln tamamlam en az 3 vergi
mfettiini oluturan rapor deerlendirme komisyonunca deerlendirilir. Vergi
kanunlar ile bunlara ilikin kanunname, tzk, ynetmelik, genel tebli, sirkler ve
zelgelere uygunluk ynnden deerlendirilir.

4. Sz konusu raporun ilgili sirklere aykr olduunun tespit edilmesi raporun

geerliliini etkiler mi? Bu rapor tek bana dava konusu yaplabilir mi?

CEVAP 4. VUK Md. 140/5e gre vergi kanunlaryla ilgili kararname, tzk,
ynetmelik, genel tebli ve sirklere aykr vergi inceleme raporu dzenlenemez. VUK
413 gereince ykmller tereddtl olduu konularda vergi idaresinden aklama
isteyebilirler. Vergi idaresi bu aklamay zelge ya da sirkler yaynlayarak yapar eer
ayn durumda olan tm ykmller hakknda uygulamaya yn vermek ve aklk
getirilmek isteniyorsa sirkler yaynlanr. Demek oluyor ki inceleme raporlar ilgili
sirklerlere de aykr olamazlar zira ilgili sirklerlere aykr olan raporlar rapor
deerlendirme komisyonunca geri evrilir.

ayet inceleme eleman ile rapor deerlendirme komisyonu arasnda bir

anlamazlk karsa yani komisyon raporun hukuka uygun olmad kanaatine varr
ancak inceleme eleman uygun olduu konusunda srar ederse uyumazlk st rapor
deerlendirme komisyonunca karara balanr bu karara uyulmas gerekir. ncelemeyi
yapan, raporu bu karar uygun olarak dzenleyerek vergi idaresine gnderir.

Sorunun ikinci ksmna geersek inceleme raporu dava konusu yaplabilir mi?
nceleme raporu hukuki nitelii bakmndan vergi idaresinin resen veya ikmalen
yapaca tarhiyatlar iin hazrlk aamasn oluturan bir n ilemdir. Dier bir deile
kesin ve yrtlebilir yani icrai bir idari ilem deildir. Bu nedenle tarh ileminden
bamsz olarak idari davaya konu edilemez. Fakat inceleme raporuna dayanlarak
yaplan tarh ilemine kar alan davada inceleme raporunun hukuka aykrl ileri
srlebilir.

5. Olayda uygulanm olan tarhiyat tr hangisidir? Neden?

CEVAP 5. Olayda ikamelen vergi tarh uygulanmtr. kmalen vergi tarhnn sz

konusu olabilmesi iin iki art gerekmektedir. Bir, daha nce genellikle beyana
dayanlarak bir tarhiyat yaplm olmal yani ikmalen tarhiyat ncesi vergi ykmls
beyannamesini vermi olmaldr. kinci art matrah fark defter, kayt ve belgeler
zerinden tespit edilebilir olmaldr. Olayda aka vergi matrahnn defter, kayt ve
belgelerden belirlendii belirtildii iin kolaylkla ikmalen vergi tarh diyebiliriz.

6. hbarnameye konu vergi borcunun tarh zamanamna urayp uramadn tespit

ediniz.

CEVAP 6. Tarh zamanam 5 yldr. Zamanam vergiyi douran olayn gerekletii

takvim yln takip eden yldan itibaren balamaktadr. VUK 114e gre vergi alacann
doduu yln bandan balayarak 5 yl iinde tarh ve tebli edilmeyen vergiler
zamanamna urar. Olayda vergiyi douran olay 2012 ylnda gereklemi
dolaysyla 2013 ylndan itibaren saymaya balyoruz ve 5 yln sonunda yani 2017nin
sonunda zamanamna uratyoruz. Olayda ceza ihbarnamesinin tebli tarihi 1 Mart
2017dir. Vergi, tarh zamanamna uramamtr.

7. Tarh ileminin hukuka aykr olduunu dnen Bay A bu ileme kar, dava aabilir
mi? Yantnz olumlu ise, grevli ve yetkili mahkemeyi saptayarak, dava ama
sresini belirtiniz. Dava almasnn ilemin yrtlmesine etkisinin olup
olmadn tartnz.

CEVAP 7. Dava, vergi ceza ihbarnamesinin tebliini izleyen gnden itibaren 30 gn

iinde vergiyi tarh eden vergi dairesinin bulunduu yer vergi mahkemesine alr. YUK
Md. 27/3e gre vergi mahkemelerinde vergi uyumazlklarndan doan davalarn
almas tarh edilen vergi, resim, har ve bunlarn zam ve cezalarnn dava konusu edilen
blmmn tahsil ilemlerini yani yrtmesini durdurur. Yani bir tarh ilemine kar
dava almas yrtmeyi kendiliinden durdurur bu konuda bir talebe ihtiya yoktur.
Mahkemenin de byle bir karar vermesine gerek yoktur.

deme emrine kar alsayd bu dava ayn eyi syleyemezdik. nk

AATUHKya gre deme emrine kar alan davada yrtme kendiliinden durmaz.
Bunun iin yrtmeyi durdurulmas talebi ve mahkemenin bu ynde bir karar
gerekmektedir.